TEDWomen 2010
Liza Donnelly: Drawing on humor for change
Լիզա Դոնելի․ Հումորը որպես փոփոխության միջոց
Filmed:
Readability: 3.5
1,435,431 views
Նյու Յորքեր ամսագրի ծաղրանկարիչ Լիզա Դոնելին կիսվում է ժամանակակից աշխարհի մասին իր իմաստուն և զվարճալի ծաղրանկարներով և խոսում այն մասին, թե ինչպես հումորը կարող է օգնել կանանց կանոններ փոխել։
Liza Donnelly - Cartoonist
New Yorker cartoonist Liza Donnelly tackles global issues with humor, intelligence and sarcasm. Her latest project supports the United Nations initiative Cartooning For Peace. Full bio
New Yorker cartoonist Liza Donnelly tackles global issues with humor, intelligence and sarcasm. Her latest project supports the United Nations initiative Cartooning For Peace. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:17
(Laughter)
0
2000
7000
(Ծիծաղ)
00:24
I was afraid of womanhood.
1
9000
3000
Ես վախենում էի կանացի հասունությունից։
00:27
Not that I'm not afraid now,
2
12000
2000
Այնպես չէ, որ այժմ չեմ վախենում,
00:29
but I've learned to pretend.
3
14000
2000
բայց սովորել եմ ձևացնել։
00:31
I've learned to be flexible.
4
16000
2000
Սովորել եմ ճկուն լինել։
00:33
In fact, I've developed some interesting tools
5
18000
2000
Իրականում, մի շարք հետաքրքիր միջոցներ եմ մշակել
00:35
to help me deal with this fear.
6
20000
2000
այդ վախն հաղթահարելու համար։
00:37
Let me explain.
7
22000
2000
Թույլ տվեք բացատրել։
00:39
Back in the '50s and '60s, when I was growing up,
8
24000
2000
50-60-ականներին, երբ ես մեծանում էի,
00:41
little girls were supposed to be kind and thoughtful
9
26000
2000
փոքր աղջիկները պիտի լինեին բարի և խոհուն,
00:43
and pretty and gentle and soft,
10
28000
3000
սիրունատես, նուրբ ու փափուկ։
00:46
and we were supposed to fit into roles
11
31000
2000
Եվ մենք պիտի տեղավորվեինք մեր դերերի մեջ,
00:48
that were sort of shadowy --
12
33000
2000
որոնք այդքան էլ հստակ չէին։
00:50
really not quite clear what we were supposed to be.
13
35000
2000
Իրականում այդքան էլ պարզ չէր թե ինչ է մեզանից սպասվում։
00:52
(Laughter)
14
37000
4000
(Ծիծաղ)
00:56
There were plenty of role models all around us.
15
41000
2000
Մեր շուրջը բավականին օրինակներ կային։
00:58
We had our mothers, our aunts, our cousins, our sisters,
16
43000
3000
Կային մեր մայրերը, մորաքույրները և հորաքույրները, մեր զարմուհիները, մեր քույրերը,
01:01
and of course, the ever-present media
17
46000
2000
և իհարկե մշտապես ներկա լրատվամիջոցները,
01:03
bombarding us with images and words,
18
48000
3000
որոնք ռմբակոծում էին մեզ պատկերներով և բառերով,
01:06
telling us how to be.
19
51000
2000
թելադրելով մեր ինչպիսին լինենը։
01:09
Now my mother was different.
20
54000
2000
Իմ մայրը տարբերվում էր մյուսներից։
01:11
She was a homemaker,
21
56000
2000
Նա տնային տնտեսուհի էր,
01:13
but she and I didn't go out and do girlie things together,
22
58000
2000
բայց մենք աղջկական բաներ չէինք անում։
01:15
and she didn't buy me pink outfits.
23
60000
2000
Եվ նա չէր գնում վարդագույն զգեստներ ինձ համար։
01:17
Instead, she knew what I needed, and she bought me a book of cartoons.
24
62000
3000
Փոխարենը, նա գիտեր, թե ինչի կարիք ես ունեմ, և նա ինձ համար գնեց ծաղրանկարների գիրք։
01:20
And I just ate it up.
25
65000
2000
Եվ ես այն կուլ տվեցի։
01:22
I drew, and I drew,
26
67000
2000
Ես նկարում էի ու նկարում էի,
01:24
and since I knew that humor was acceptable in my family,
27
69000
3000
և քանի որ ես գիտեի, որ հումորն ընդունելի է իմ ընտանիքում,
01:27
I could draw, do what I wanted to do,
28
72000
2000
ես կարող էի նկարել, անել այն ինչ ցանկանում էի,
01:29
and not have to perform, not have to speak --
29
74000
2000
և ստիպված չլինել խոսել,
01:31
I was very shy --
30
76000
2000
ես շատ ամաչկոտ էի,
01:33
and I could still get approval.
31
78000
2000
և միևնույն ժամանակ հավանություն ստանալ։
01:36
I was launched as a cartoonist.
32
81000
2000
Ես դարձա ծաղրանկարիչ։
01:40
Now when we're young,
33
85000
2000
Երբ մենք երիտասարդ ենք,
01:42
we don't always know. We know there are rules out there,
34
87000
3000
մենք միշտ չէ, որ գիտենք․․․մենք գիտենք, որ գոյություն ունեն կանոններ,
01:45
but we don't always know --
35
90000
2000
բայց միշտ չէ, որ գիտենք․․․
01:47
we don't perform them right,
36
92000
2000
մենք դրանց չենք հետևում,
01:49
even though we are imprinted at birth
37
94000
2000
չնայած նրան, որ ծննդյան պահից դրանք
01:51
with these things,
38
96000
3000
հետք են թողնում մեր վրա,
01:54
and we're told
39
99000
2000
մեզ ասում են,
01:56
what the most important color in the world is.
40
101000
3000
թե որն է աշխարհում ամենակարևոր գույնը։
01:59
We're told what shape we're supposed to be in.
41
104000
3000
Մեզ ասում են թե ինչ տեսք մենք պիտի ունենանք։
02:02
(Laughter)
42
107000
3000
(Ծիծաղ)
02:05
We're told what to wear --
43
110000
2000
Մեզ ասում են ինչ հագուստ կրել,
02:07
(Laughter)
44
112000
2000
(Ծիծաղ)
02:09
-- and how to do our hair --
45
114000
2000
և ինչ սանրվածք ունենալ,
02:11
(Laughter)
46
116000
5000
(Ծիծաղ)
02:16
-- and how to behave.
47
121000
3000
և ինչպես պահել մեզ։
02:19
Now the rules that I'm talking about
48
124000
2000
Կանոնները, որոնց մասին խոսում եմ
02:21
are constantly being monitored by the culture.
49
126000
2000
մշտապես հսկվում են մշակույթի կողմից։
02:23
We're being corrected,
50
128000
2000
Մենք կարգավորման ընթացքում ենք գտնվում։
02:25
and the primary policemen are women,
51
130000
3000
Եվ հիմնական ոստիկաններն այստեղ կանայք են,
02:28
because we are the carriers of the tradition.
52
133000
2000
որովհետև կանայք մշակույթի կրողներն են։
02:30
We pass it down from generation to generation.
53
135000
3000
Մենք փոխանցում ենք այն սերնդից սերունդ։
02:34
Not only that --
54
139000
2000
Ոչ միայն,
02:36
we always have this vague notion
55
141000
2000
մենք միշտ ունենք այն աղոտ զգացմունքը,
02:38
that something's expected of us.
56
143000
2000
որ մեզանից ինչ-որ բան են ակնկալում։
02:40
And on top of all off these rules,
57
145000
3000
Եվ բոլոր այդ կանոնները, ամենից բացի,
02:43
they keep changing.
58
148000
2000
անընդհատ փոփոխվում են։
02:45
(Laughter)
59
150000
4000
(Ծիծաղ)
02:49
We don't know what's going on half the time,
60
154000
3000
Մենք չգիտենք, թե ինչ է կատարվում,
02:52
so it puts us in a very tenuous position.
61
157000
3000
և շատ խոցելի վիճակում ենք հայտնվում։
02:55
(Laughter)
62
160000
2000
(Ծիծաղ)
02:57
Now if you don't like these rules,
63
162000
2000
Եթե ձեզ դուր չեն գալիս այս կանոնները,
02:59
and many of us don't --
64
164000
2000
և դրանք շատերիս դուր չեն գալիս,
03:01
I know I didn't, and I still don't,
65
166000
3000
ես գիտեմ, որ ինձ դուր չէին գալիս, և մինչ այժմ դուր չեն գալիս,
03:04
even though I follow them half the time,
66
169000
2000
չնայած և ես հետևում եմ դրանց որոշ դեպքերում,
03:06
not quite aware that I'm following them --
67
171000
2000
առանց գիտակցելու, որ հետևում են դրանց,
03:08
what better way than to change them [than] with humor?
68
173000
3000
ի՞նչ ավելի լավ միջոց կա դրանք փոխելու քան հումորը։
03:13
Humor relies on the traditions of a society.
69
178000
3000
Հումորը հիմնված է հասարակության ավանդույթների վրա։
03:16
It takes what we know, and it twists it.
70
181000
3000
Այն վերցնում է մեր իմացածը և պտտում այն։
03:19
It takes the codes of behavior and the codes of dress,
71
184000
2000
Այն վերցնում է վարքի և հագուստի կանոնները,
03:21
and it makes it unexpected,
72
186000
2000
և դարձնում դրանք անսպասելի,
03:23
and that's what elicits a laugh.
73
188000
2000
և հենց դա է ծիծաղ առաջացնում։
03:25
Now what if you put together women and humor?
74
190000
3000
Ի՞նչ կկատարվի, եթե միացնեք հումորը և կանանց։
03:28
I think you can get change.
75
193000
2000
Կարծում եմ փոփոխություն կստանանք։
03:30
Because women are on the ground floor,
76
195000
2000
Քանի որ կանայք ներգրավված են այս ամենի մեջ,
03:32
and we know the traditions so well,
77
197000
2000
և մենք այդքան լավ գիտենք ավանդույթները,
03:34
we can bring a different voice to the table.
78
199000
2000
մենք կարող ենք մեկ ուրիշ տեսակետ առաջադրել։
03:36
Now I started drawing
79
201000
2000
Ես սկսեցի նկարել
03:38
in the middle of a lot of chaos.
80
203000
2000
քաոսային վիճակի ժամանակ։
03:40
I grew up not far from here in Washington D.C.
81
205000
2000
Ես մեծացել եմ Վաշինգտոնից ոչ հեռու
03:42
during the Civil Rights movement, the assassinations,
82
207000
3000
քաղաքացիական իրավունքների համար պայքարի, սպանությունների,
03:45
the Watergate hearings and then the feminist movement,
83
210000
3000
Ուոթերգեյթի լսումների և ֆեմինիստական շարժման ժամանակ։
03:48
and I think I was drawing,
84
213000
2000
Կարծում եմ, ես նկարում էի,
03:50
trying to figure out what was going on.
85
215000
2000
որպեսզի հասկանայի, թե ինչ է կատարվում։
03:52
And then also my family was in chaos,
86
217000
3000
Իմ ընտանիքը նույնպես քաոսի մեջ էր։
03:55
and I drew to try to bring my family together --
87
220000
3000
Եվ ես նկարում էի, որպեսզի ընտանիքս փրկեմ,
03:58
(Laughter)
88
223000
5000
(Ծիծաղ)
04:03
-- try to bring my family together with laughter.
89
228000
3000
փորձում էի ընտանիքս փրկել ծիծաղի օգնությամբ։
04:06
It didn't work.
90
231000
2000
Բայց դա չօգնեց։
04:08
My parents got divorced, and my sister was arrested.
91
233000
3000
Ծնողներս բաժանվեցին, և քույրս ձերբակալվեց։
04:11
But I found my place.
92
236000
2000
Բայց ես գտա իմ տեղը։
04:13
I found that I didn't have to wear high heels,
93
238000
2000
Ես հասկացա, որ ստիպված չեմ բարձրակրունկ կոշիկներ կրել,
04:15
I didn't have to wear pink,
94
240000
2000
ստիպված չեմ վարդագույն զգեստներ հագնել,
04:17
and I could feel like I fit in.
95
242000
3000
և գտա իմ տեղը։
04:20
Now when I was a little older, in my 20s,
96
245000
3000
Երբ ես մի քիչ ավելի մեծացա, իմ 20-ականներում,
04:23
I realized there are not many women in cartooning.
97
248000
3000
ես գիտակցեցի, որ չկան շատ կին ծաղրանկարիչներ։
04:26
And I thought, "Well, maybe I can break
98
251000
2000
Եվ ես մտածեցի․ «Միգուցե ես կարող եմ կոտրել
04:28
the little glass ceiling of cartooning,"
99
253000
2000
կանանց հանդեպ խտրականության խոչընդոտը ծաղրանկարչության ոլորտում»։
04:30
and so I did. I became a cartoonist.
100
255000
2000
Եվ ես արեցի դա, ես դարձա ծաղրանկարիչ։
04:32
And then I thought -- in my 40s I started thinking,
101
257000
3000
Իսկ այնուհետև, իմ 40-ականներում, ես սկսեցի մտածել,
04:35
"Well, why don't I do something?
102
260000
2000
«Ինչ՞ու չանել ինչ-որ բան։
04:37
I always loved political cartoons,
103
262000
2000
Ես միշտ սիրել եմ քաղաքական ծաղրանկարներ,
04:39
so why don't I do something with the content of my cartoons
104
264000
3000
ինչ՞ու չանել մի բան իմ ծաղրանկարների օգնությամբ,
04:42
to make people think about the stupid rules that we're following
105
267000
3000
որպեսզի մարդիկ մտածեն այն հիմար օրենքների մասին, որոնց մենք հետևում ենք,
04:45
as well as laugh?"
106
270000
3000
և նաև ծիծաղեն»։
04:48
Now my perspective
107
273000
2000
Իմ պատկերացումը
04:50
is a particularly --
108
275000
2000
հատկապես
04:52
(Laughter)
109
277000
2000
(Ծիծաղ)
04:54
-- my perspective is a particularly American perspective.
110
279000
2000
իմ պատկերացումը հատկապես ամերիկյան պատկերացում է։
04:56
I can't help it. I live here.
111
281000
3000
Ոչինչ չեմ կարող անել։ Ես այստեղ եմ ապրում։
04:59
Even though I've traveled a lot,
112
284000
2000
Չնայած շատ եմ ճանապարհորդել,
05:01
I still think like an American woman.
113
286000
2000
ես դեռ մտածում եմ ինպես ամերիկուհի։
05:03
But I believe that the rules that I'm talking about
114
288000
2000
Բայց ես հավատացած եմ, որ կանոնները, որոնց մասին խոսում եմ
05:05
are universal, of course --
115
290000
2000
համըդհանուր են, իհարկե,
05:07
that each culture has its different codes of behavior
116
292000
3000
յուրաքանչյուր մշակույթ ունի իր յուրահատուկ կանոնները վարքի,
05:10
and dress and traditions,
117
295000
2000
հագուստի և ավանդույթների հետ կապված,
05:12
and each woman has to deal with these same things
118
297000
2000
և յուրաքանչյուր կին գործ ունի նույն խնդիրների հետ,
05:14
that we do here in the U.S.
119
299000
2000
որոնց հետ մենք առնչվում ենք ԱՄՆ-ում։
05:16
Consequently, we have.
120
301000
2000
Նմանապես, մենք ունենք,
05:18
Women, because we're on the ground, we know the tradition.
121
303000
3000
քանի որ կանայք ներգրավված են, մենք գիտենք ավանդույթները,
05:21
We have amazing antennae.
122
306000
3000
մենք զարմանահրաշ անտեննա ունենք։
05:24
Now my work lately
123
309000
2000
Վերջերս իմ աշխատանքը
05:26
has been to collaborate with international cartoonists,
124
311000
2000
միջազգային ծաղրանկարիչների հետ համագործակցությունն է,
05:28
which I so enjoy,
125
313000
2000
որից ես մեծ հաճույք եմ ստանում։
05:31
and it's given me a greater appreciation
126
316000
2000
Եվ այն թույլ է տվել, որ ես գնահատեմ
05:33
for the power of cartoons
127
318000
2000
ծաղրանկարների ազդեցության ուժը
05:35
to get at the truth,
128
320000
4000
ճշմարտությունը բացահայտելու գործում,
05:39
to get at the issues quickly and succinctly.
129
324000
3000
արագ և սեղմ ժամկետներում։
05:42
And not only that, it can get to the viewer
130
327000
2000
Եվ բացի դրանից, այն կարող է հասնել դիտողին,
05:44
through not only the intellect, but through the heart.
131
329000
3000
ոչ միայն բանականության, այլ նաև զգացմունքների միջոցով։
05:47
My work also has allowed me to collaborate
132
332000
3000
Իմ աշխատանքը նաև թույլ է տալիս ինձ համագործակցել
05:50
with women cartoonists from across the world --
133
335000
2000
կին ծաղրանկարիչների հետ ամբողջ աշխարհում,
05:52
countries such as Saudi Arabia,
134
337000
2000
այնպիսի երկրներից ինչպիսիք են Սաուդյան Արաբիան,
05:54
Iran, Turkey,
135
339000
2000
Իրանը, Թուրքիան,
05:56
Argentina, France --
136
341000
2000
Արգենտինան, Ֆրանսիան,
05:58
and we have sat together and laughed
137
343000
2000
և մենք միասին ծիծաղել ենք,
06:00
and talked and shared our difficulties.
138
345000
2000
և զրուցել և կիսվել մեր դժվարություններով։
06:02
And these women are working so hard to get their voices heard
139
347000
3000
Այս կանայք այնքան շատ ջանք են թափում, որպեսզի իրենց ձայնը լսելի դարձնեն,
06:05
in some very difficult circumstances.
140
350000
3000
որոշ շատ բարդ հանգամանքներում։
06:08
But I feel blessed to be able to work with them.
141
353000
3000
Եվ ես երջանիկ եմ, որ կարող եմ աշխատել իրենց հետ։
06:12
And we talk about
142
357000
2000
Մենք խոսում ենք այն մասին,
06:14
how women have such strong perceptions,
143
359000
2000
որ կանայք խորը ըմբռնում ունեն,
06:16
because of our tenuous position
144
361000
2000
ի շնորհիվ այն նուրբ դիրքի,
06:18
and our role as tradition-keepers,
145
363000
3000
որպես սովորույթների պահպանող իրենց դերի,
06:21
that we can have the great potential
146
366000
3000
որ մենք ունենք այս հսկայական ներուժը,
06:24
to be change-agents.
147
369000
2000
փոփոխություն մտցնելու։
06:26
And I think, I truly believe,
148
371000
3000
Եվ ես կարծում եմ, ես հավատացած եմ,
06:29
that we can change this thing
149
374000
2000
որ մենք կարող ենք փոխել այս ամենը
06:31
one laugh at a time.
150
376000
2000
ծիծաղ պարգևելով։
06:33
Thank you.
151
378000
2000
Շնորհակալություն։
06:35
(Applause)
152
380000
2000
(Ծափահարություններ)
ABOUT THE SPEAKER
Liza Donnelly - CartoonistNew Yorker cartoonist Liza Donnelly tackles global issues with humor, intelligence and sarcasm. Her latest project supports the United Nations initiative Cartooning For Peace.
Why you should listen
When Liza Donnelly joined The New Yorker in 1982, she was the youngest cartoonist on staff and one of only three women at the time to draw cartoons for the magazine. She’s still there. In 2005, Donnelly wrote the definitive book about her colleagues: Funny Ladies: The New Yorker’s Greatest Women Cartoonists and Their Cartoons. She’s been part of many other books, including Sex and Sensibility, Cartoon Marriage (about her life with fellow New Yorker cartoonist Michael Maslin) and a popular series of dinosaur books for kids. Her latest is Women on Men.
In 2007, Donnelly joined the United Nations initiative Cartooning for Peace. She travels worldwide to speak out about freedom of speech, world peace, and other global issues. Along with her New Yorker cartoons, Donnelly writes a column for Forbes, and draws a weekly political cartoon for Medium. She's a founding member of the US branch of the international organization FECO, and has taught at Vassar College and The School of Visual Arts. She received an honorary PhD from the University of Connecticut and is a cultural envoy for the US State Department, traveling to speak about women's rights, freedom of expression and cartoons.
Liza Donnelly | Speaker | TED.com