TEDWomen 2010
Liza Donnelly: Drawing on humor for change
Liza Donnely: Mizahi değişim için kullanmak
Filmed:
Readability: 3.5
1,435,431 views
New York'lu karikatürist Liza Donnelly kendi tarzındaki bir portfolyo ile çağdaş yaşam hakkındaki komik karikatürleri paylaşıyor -- ve mizahın, kuralları değiştirmek açısından kadınlara nasıl güç verdiğini anlatıyor.
Liza Donnelly - Cartoonist
New Yorker cartoonist Liza Donnelly tackles global issues with humor, intelligence and sarcasm. Her latest project supports the United Nations initiative Cartooning For Peace. Full bio
New Yorker cartoonist Liza Donnelly tackles global issues with humor, intelligence and sarcasm. Her latest project supports the United Nations initiative Cartooning For Peace. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:17
(Laughter)
0
2000
7000
Gülüşmeler
00:24
I was afraid of womanhood.
1
9000
3000
Kadınlıktan korkardım eskiden.
00:27
Not that I'm not afraid now,
2
12000
2000
Şimdi de korkuyorum aslında ama
00:29
but I've learned to pretend.
3
14000
2000
korkmuyor gibi davranıyorum.
00:31
I've learned to be flexible.
4
16000
2000
Daha esnek olmayı öğrendim.
00:33
In fact, I've developed some interesting tools
5
18000
2000
Aslında, bu korkumu yenebilmek için
00:35
to help me deal with this fear.
6
20000
2000
bazı ilginç araçlar buldum.
00:37
Let me explain.
7
22000
2000
Müsadenizle açıklayayım.
00:39
Back in the '50s and '60s, when I was growing up,
8
24000
2000
50'li ve 60'li yıllarda, yani benim büyüme çağımda
00:41
little girls were supposed to be kind and thoughtful
9
26000
2000
küçük yaştaki kızların, nazik, düşünceli,
00:43
and pretty and gentle and soft,
10
28000
3000
şık, zarif, ve yumuşak huylu olmaları bekleniyordu.
00:46
and we were supposed to fit into roles
11
31000
2000
Ve çok iyi tanımlanmamış
00:48
that were sort of shadowy --
12
33000
2000
bazı rollere bürünmemiz bekleniyordu.
00:50
really not quite clear what we were supposed to be.
13
35000
2000
Gerçekten de ne olmamız gerektiği çok net değildi.
00:52
(Laughter)
14
37000
4000
(Gülüşmeler)
00:56
There were plenty of role models all around us.
15
41000
2000
Çevremizde bol miktarda rol modeli olan kimseler vardı.
00:58
We had our mothers, our aunts, our cousins, our sisters,
16
43000
3000
Annelerimiz veya teyzelerimiz, kuzenlerimiz, kardeşlerimiz,
01:01
and of course, the ever-present media
17
46000
2000
ve tabi ki hiç bir zaman eksik olmayan,
01:03
bombarding us with images and words,
18
48000
3000
nasıl olmamız gerektiğini görüntüler ve sözcüklerle
01:06
telling us how to be.
19
51000
2000
sürekli bize aşılayan medya.
01:09
Now my mother was different.
20
54000
2000
Benim annem farklıydı.
01:11
She was a homemaker,
21
56000
2000
Annem bir evhanımıydı,
01:13
but she and I didn't go out and do girlie things together,
22
58000
2000
dışarıya çıkmazdık ve kızlar için çekici olan şeyler yapardık.
01:15
and she didn't buy me pink outfits.
23
60000
2000
Bana pembe renkli kıyafetler almadı hiç.
01:17
Instead, she knew what I needed, and she bought me a book of cartoons.
24
62000
3000
Onun yerine, neye ihtiyacım olduğunu bildiğinden, bana bir karikatür kitabı aldı.
01:20
And I just ate it up.
25
65000
2000
Bir hışımla bitirdim.
01:22
I drew, and I drew,
26
67000
2000
Çizdim, çizdim, ve ailemde
01:24
and since I knew that humor was acceptable in my family,
27
69000
3000
mizahın kabul gördüğünü bildiğimden,
01:27
I could draw, do what I wanted to do,
28
72000
2000
istediğimi çizebilirdim.
01:29
and not have to perform, not have to speak --
29
74000
2000
Gösteri yapıp, dil dökmem gerekmiyordu.
01:31
I was very shy --
30
76000
2000
Çok utangaçtım,
01:33
and I could still get approval.
31
78000
2000
fakat yine de onları ikna edebilirdim.
01:36
I was launched as a cartoonist.
32
81000
2000
Bir karikatürist olarak ortaya çıktım.
01:40
Now when we're young,
33
85000
2000
Gençliğimizde,
01:42
we don't always know. We know there are rules out there,
34
87000
3000
kuralların olduğunu biliyoruz fakat
01:45
but we don't always know --
35
90000
2000
-- her zaman bilemiyoruz --
01:47
we don't perform them right,
36
92000
2000
onları doğru şekilde uygulamıyoruz.
01:49
even though we are imprinted at birth
37
94000
2000
Daha doğuştan bu yana bu tür şeylerden
01:51
with these things,
38
96000
3000
etkilenmiş de olsak,
01:54
and we're told
39
99000
2000
ve dünyadaki en önemli rengin
01:56
what the most important color in the world is.
40
101000
3000
ne olduğu bize söylenmiş de olsa.
01:59
We're told what shape we're supposed to be in.
41
104000
3000
Ne şekilde olmamız/davranmamız gerektiği bize söylenmektedir.
02:02
(Laughter)
42
107000
3000
(Gülüşmeler)
02:05
We're told what to wear --
43
110000
2000
Ne giymemiz gerektiği ve
02:07
(Laughter)
44
112000
2000
(Gülüşmeler)
02:09
-- and how to do our hair --
45
114000
2000
saçımızı nasıl yapmamız gerektiği,
02:11
(Laughter)
46
116000
5000
(Gülüşmeler)
02:16
-- and how to behave.
47
121000
3000
ve nasıl davranmamız gerektiği bize söylenir.
02:19
Now the rules that I'm talking about
48
124000
2000
Şu anda bahsettiğim kurallar aslında
02:21
are constantly being monitored by the culture.
49
126000
2000
kültür tarafından sürekli kontrol altında tutulmaktadır.
02:23
We're being corrected,
50
128000
2000
Yaptığımız hatalarımız düzeltilmektedir.
02:25
and the primary policemen are women,
51
130000
3000
Ve bunu birinci derecede takip edecek kişiler kadınlardır,
02:28
because we are the carriers of the tradition.
52
133000
2000
çünkü bizler geleneklerin taşıyıcılarıyız.
02:30
We pass it down from generation to generation.
53
135000
3000
Gelenekleri kuşaktan kuşağa aktarırız.
02:34
Not only that --
54
139000
2000
Her zaman
02:36
we always have this vague notion
55
141000
2000
çok da net olmayan
02:38
that something's expected of us.
56
143000
2000
bizden birşeylerin beklendiği duygusu vardır.
02:40
And on top of all off these rules,
57
145000
3000
Bu kuralların varlığından da önemli olan şey
02:43
they keep changing.
58
148000
2000
bunların sürekli değişmeleridir.
02:45
(Laughter)
59
150000
4000
(Gülüşmeler)
02:49
We don't know what's going on half the time,
60
154000
3000
Genellikle neler olup bittiğini bilmiyoruz
02:52
so it puts us in a very tenuous position.
61
157000
3000
ve bu da bizim pozisyonumuzu zayıflatıyor.
02:55
(Laughter)
62
160000
2000
(Gülüşmeler)
02:57
Now if you don't like these rules,
63
162000
2000
Eğer bu kuralları sevmiyorsanız,
02:59
and many of us don't --
64
164000
2000
ki çoğumuz sevmeyiz --
03:01
I know I didn't, and I still don't,
65
166000
3000
ben sevmezdim ve hala sevmiyorum,
03:04
even though I follow them half the time,
66
169000
2000
yarı yarıya uygulasam da
03:06
not quite aware that I'm following them --
67
171000
2000
uyguladığımın pek farkında değilim --
03:08
what better way than to change them [than] with humor?
68
173000
3000
Onları değiştirmenin mizahtan daha iyi bir yolu olabilir mi?
03:13
Humor relies on the traditions of a society.
69
178000
3000
Mizah, bir toplumun gelenekleriyle ilgilidir.
03:16
It takes what we know, and it twists it.
70
181000
3000
Bildiklerimizi alır ve yoğurur.
03:19
It takes the codes of behavior and the codes of dress,
71
184000
2000
Davranış ve kıyafet tarzlarımızı alır,
03:21
and it makes it unexpected,
72
186000
2000
ve ortaya beklenmedik bir şey çıkartır,
03:23
and that's what elicits a laugh.
73
188000
2000
işte bizi gülmeye iten şey de budur.
03:25
Now what if you put together women and humor?
74
190000
3000
Peki kadınla mizahı bir araya koyarsanız ne olur?
03:28
I think you can get change.
75
193000
2000
Bence değişim ortaya çıkar.
03:30
Because women are on the ground floor,
76
195000
2000
Kadınlar en temel konumda olduklarına göre
03:32
and we know the traditions so well,
77
197000
2000
ve bizler gelenekleri çok iyi bildiğimize göre
03:34
we can bring a different voice to the table.
78
199000
2000
ortaya farklı bir ses çıkarabiliriz.
03:36
Now I started drawing
79
201000
2000
Ben çizimlerime
03:38
in the middle of a lot of chaos.
80
203000
2000
oldukça karmaşık bir ortamda başladım.
03:40
I grew up not far from here in Washington D.C.
81
205000
2000
Buradan, yani Washington D.C.'den çok uzakta olmayan bir yerde,
03:42
during the Civil Rights movement, the assassinations,
82
207000
3000
Sivil Hak hareketleri esnasında, suikastlar ortamında,
03:45
the Watergate hearings and then the feminist movement,
83
210000
3000
Watergate haberleri ve feminist hareketler zamanında büyüdüm.
03:48
and I think I was drawing,
84
213000
2000
Ve neler olup bittiğini
03:50
trying to figure out what was going on.
85
215000
2000
kavramaya çalışarak çiziyordum.
03:52
And then also my family was in chaos,
86
217000
3000
O zaman benim ailem de karışıklıklar içindeydi.
03:55
and I drew to try to bring my family together --
87
220000
3000
Ailemi bir araya getirmek, toparlamak için çiziyordum --
03:58
(Laughter)
88
223000
5000
(Gülüşmeler)
04:03
-- try to bring my family together with laughter.
89
228000
3000
-- komediyi kullanarak ailemi birleştirmeye çalışıyordum.
04:06
It didn't work.
90
231000
2000
İşe yaramadı tabi.
04:08
My parents got divorced, and my sister was arrested.
91
233000
3000
Ebeveynlerim ayrıldı ve kardeşim tutuklandı.
04:11
But I found my place.
92
236000
2000
Fakat ben kendime bir yer edindim.
04:13
I found that I didn't have to wear high heels,
93
238000
2000
Yüksek topuklu ayakkabılar giymek zorunda olmadığımı,
04:15
I didn't have to wear pink,
94
240000
2000
pembe renkli kıyafetler giymek zorunda olmadığımı anladım,
04:17
and I could feel like I fit in.
95
242000
3000
ve ortama uyum sağladım.
04:20
Now when I was a little older, in my 20s,
96
245000
3000
Yaşım 20'den biraz fazla olduğu zamanlarda
04:23
I realized there are not many women in cartooning.
97
248000
3000
karikatür camiasında fazla kadın olmadığını farkettim.
04:26
And I thought, "Well, maybe I can break
98
251000
2000
Ve "Belki de karikatür dünyasının
04:28
the little glass ceiling of cartooning,"
99
253000
2000
küçük cam tavanını kırabilirim" diye düşündüm.
04:30
and so I did. I became a cartoonist.
100
255000
2000
Ve yaptım; karikatürist oldum.
04:32
And then I thought -- in my 40s I started thinking,
101
257000
3000
Ve 40'lı yaşlarıma geldiğimde,
04:35
"Well, why don't I do something?
102
260000
2000
"Acaba neden farklı birşeyler yapmıyorum?
04:37
I always loved political cartoons,
103
262000
2000
Her zaman siyasi karikatürü sevdim,
04:39
so why don't I do something with the content of my cartoons
104
264000
3000
karikatürlerimin içeriği ile
04:42
to make people think about the stupid rules that we're following
105
267000
3000
uyguladigimiz sacma kurallar konusunda insanlari dusundurup
04:45
as well as laugh?"
106
270000
3000
aynı zamanda güldürecek birşeyler neden yapmıyorum?"
04:48
Now my perspective
107
273000
2000
Benim bakışım
04:50
is a particularly --
108
275000
2000
özellikle --
04:52
(Laughter)
109
277000
2000
(Gülüşmeler)
04:54
-- my perspective is a particularly American perspective.
110
279000
2000
-- benim bakış açım Amerikan tarzıdır.
04:56
I can't help it. I live here.
111
281000
3000
Başka türlü yapamam. Ben burada yaşıyorum.
04:59
Even though I've traveled a lot,
112
284000
2000
Çok fazla seyahat etmiş olmama rağmen,
05:01
I still think like an American woman.
113
286000
2000
hala Amerikalı bir kadın gibi düşünüyorum.
05:03
But I believe that the rules that I'm talking about
114
288000
2000
Fakat, bahsettiğim kuralların
05:05
are universal, of course --
115
290000
2000
evrensel olduğuna inanıyorum --
05:07
that each culture has its different codes of behavior
116
292000
3000
tabi ki her kültürün kendi davranış biçimi,
05:10
and dress and traditions,
117
295000
2000
kıyafet tarzı ve gelenekleri vardır,
05:12
and each woman has to deal with these same things
118
297000
2000
ve her kadın, bizim burada A.B.D.'de olduğu gibi
05:14
that we do here in the U.S.
119
299000
2000
benzer şeylerle uğraşmak zorundadır.
05:16
Consequently, we have.
120
301000
2000
Sonuçta,
05:18
Women, because we're on the ground, we know the tradition.
121
303000
3000
kadınlar olarak bizler temel konumdayız, gelenekleri biliyoruz --
05:21
We have amazing antennae.
122
306000
3000
ve mükemmel alıcılarımız var.
05:24
Now my work lately
123
309000
2000
Son zamanlarda, uluslararası karikatüristlerle
05:26
has been to collaborate with international cartoonists,
124
311000
2000
ortak birşeyler yapmaya başladım
05:28
which I so enjoy,
125
313000
2000
ve bundan çok zevk alıyorum.
05:31
and it's given me a greater appreciation
126
316000
2000
Bu durum, gerçekleri doğru tespit etmek
05:33
for the power of cartoons
127
318000
2000
ve sorunları daha çabuk ve
05:35
to get at the truth,
128
320000
4000
kestirme yoldan anlamak için
05:39
to get at the issues quickly and succinctly.
129
324000
3000
karikatürlerin gücünü görmemi sağladı.
05:42
And not only that, it can get to the viewer
130
327000
2000
Ve aynı zamanda bunların sadece bilgi yoluyla değil
05:44
through not only the intellect, but through the heart.
131
329000
3000
kalbin yönlendirmesiyle de olabileceğini gösterdi.
05:47
My work also has allowed me to collaborate
132
332000
3000
Calışmalarım, aynı zamanda dünyanın çeşitli ülkelerindeki
05:50
with women cartoonists from across the world --
133
335000
2000
kadın karikatüristlerle işbirliği yapmama olanak sağladı --
05:52
countries such as Saudi Arabia,
134
337000
2000
Sudi Arabistan,
05:54
Iran, Turkey,
135
339000
2000
İran, Türkiye,
05:56
Argentina, France --
136
341000
2000
Arjantin, Fransa gibi ülkelerdi --
05:58
and we have sat together and laughed
137
343000
2000
ve birlikte oturduk, gülüştük,
06:00
and talked and shared our difficulties.
138
345000
2000
konuştuk ve zorluklarımızı paylaştık.
06:02
And these women are working so hard to get their voices heard
139
347000
3000
Bu kadınlar, seslerini duyurabilmek için
06:05
in some very difficult circumstances.
140
350000
3000
çok zor şartlarda yoğun bir şekilde çalışıyorlar.
06:08
But I feel blessed to be able to work with them.
141
353000
3000
Onlarla çalışabilmiş olmaktan dolayı kendimi çok şanslı görüyorum.
06:12
And we talk about
142
357000
2000
Onlarla, kadınların ne kadar
06:14
how women have such strong perceptions,
143
359000
2000
güçlü algıları olduğunu konuşuyoruz.
06:16
because of our tenuous position
144
361000
2000
Bizim hassas konumumuzdan
06:18
and our role as tradition-keepers,
145
363000
3000
ve gelenek-taşıyıcı rolümüzden dolayı
06:21
that we can have the great potential
146
366000
3000
değişim ajanları olabilmek için
06:24
to be change-agents.
147
369000
2000
çok güçlü bir potansiyele sahip olduğumuzdan bahsediyoruz.
06:26
And I think, I truly believe,
148
371000
3000
Ve gerçekten inanıyorum ki,
06:29
that we can change this thing
149
374000
2000
biz bunu değiştiririz.
06:31
one laugh at a time.
150
376000
2000
Her seferinde bir gülüşle.
06:33
Thank you.
151
378000
2000
Teşekkürler.
06:35
(Applause)
152
380000
2000
(Alkışlar)
ABOUT THE SPEAKER
Liza Donnelly - CartoonistNew Yorker cartoonist Liza Donnelly tackles global issues with humor, intelligence and sarcasm. Her latest project supports the United Nations initiative Cartooning For Peace.
Why you should listen
When Liza Donnelly joined The New Yorker in 1982, she was the youngest cartoonist on staff and one of only three women at the time to draw cartoons for the magazine. She’s still there. In 2005, Donnelly wrote the definitive book about her colleagues: Funny Ladies: The New Yorker’s Greatest Women Cartoonists and Their Cartoons. She’s been part of many other books, including Sex and Sensibility, Cartoon Marriage (about her life with fellow New Yorker cartoonist Michael Maslin) and a popular series of dinosaur books for kids. Her latest is Women on Men.
In 2007, Donnelly joined the United Nations initiative Cartooning for Peace. She travels worldwide to speak out about freedom of speech, world peace, and other global issues. Along with her New Yorker cartoons, Donnelly writes a column for Forbes, and draws a weekly political cartoon for Medium. She's a founding member of the US branch of the international organization FECO, and has taught at Vassar College and The School of Visual Arts. She received an honorary PhD from the University of Connecticut and is a cultural envoy for the US State Department, traveling to speak about women's rights, freedom of expression and cartoons.
Liza Donnelly | Speaker | TED.com