TEDGlobal 2012
Candy Chang: Before I die I want to ...
Кэнди Чанг: Көзімнің тірісінде...
Filmed:
Readability: 3.2
5,640,247 views
Cуретші әрі TED Fellows бағдарламасының қатысушысы Кэнди Чанг Жаңа Орлеанның бір ауданындағы ескі, иесіз үйді «Өлмей тұрып ...» деген аяқталмаған сөйлем жазылған алып тақтаға айналдырды. Тұрғындардың таңқалдырарлық, әсерлі, күлкілі жауабы жазылған бұл тақта— бір мезетте осы ауданның айнасына айналды (Ал Сіз қалай жауап берер едіңіз?).
Candy Chang - Artist, designer, urban planner
Candy Chang creates art that prompts people to think about their secrets, wishes and hopes -- and then share them. She is a TED Senior Fellow. Full bio
Candy Chang creates art that prompts people to think about their secrets, wishes and hopes -- and then share them. She is a TED Senior Fellow. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:16
There are a lot of ways the people around us
0
608
3700
Айналамыздағы адамдар
көптеген жолмен
көптеген жолмен
00:20
can help improve our lives.
1
4308
2127
өмірімізді жақсарта алады.
00:22
We don't bump into every neighbor,
2
6435
1492
Бір аулада тұрсақ та
00:23
so a lot of wisdom never gets passed on,
3
7927
2950
көршілерімізбен кездесе бермейміз,
00:26
though we do share the same public spaces.
4
10877
2882
сондықтан мүлдем пікірлеспейміз.
00:29
So over the past few years, I've tried ways to share more
5
13759
3128
Соңғы жылдары көршілеріммен
көпшілік орындарда
көпшілік орындарда
00:32
with my neighbors in public space,
6
16887
2340
қарапайым жапсырма, трафареттер мен
00:35
using simple tools like stickers, stencils and chalk.
7
19227
3342
борды пайдаланып көбірек
ой бөлісуге тырысып жүрмін.
ой бөлісуге тырысып жүрмін.
00:38
And these projects came from questions I had, like,
8
22569
2947
Бұл жоба «көршілерім өз пәтерлері үшін
қанша төлейді екен?»,
қанша төлейді екен?»,
00:41
how much are my neighbors paying for their apartments?
9
25516
3960
деген қызығушылықтан
туындаған еді.
туындаған еді.
(Күлкі)
00:45
(Laughter) How can we lend and borrow more things
10
29476
2925
Бір-бірімізден ұялмай,
00:48
without knocking on each other's doors at a bad time?
11
32401
3825
әртүрлі заттарды қалай беруге немесе
алуға болады?
алуға болады?
00:52
How can we share more of our memories
12
36226
2704
Ескірген, иесіз ғимараттар мен табиғатты
қалай жақсырақ түсінуге болатындығы туралы
қалай жақсырақ түсінуге болатындығы туралы
00:54
of our abandoned buildings,
13
38930
1865
00:56
and gain a better understanding of our landscape?
14
40795
3558
жинақтаған біліміңді қалай
бөлісуге болады?
бөлісуге болады?
01:00
And how can we share more of our hopes
15
44353
2342
Қажеттіліктеріміз бен армандарымыз
жайында ойлану үшін
жайында ойлану үшін
01:02
for our vacant storefronts, so our communities
16
46695
3144
дүкеннің бос витриналарын пайдалану
секілді ойларымызбен қалай бөлісеміз?
секілді ойларымызбен қалай бөлісеміз?
01:05
can reflect our needs and dreams today?
17
49839
4269
01:10
Now, I live in New Orleans,
18
54108
2621
Жаңа Орлеанда тұрамын,
01:12
and I am in love with New Orleans.
19
56729
2341
Жаңа Орлеанға ғашықпын.
01:14
My soul is always soothed by the giant live oak trees,
20
59070
4410
Сан ғасырлар бойы
өз жапырақтарымен
өз жапырақтарымен
01:19
shading lovers, drunks and dreamers
21
63480
2758
ғашықтарды, арманшылдарды,
маскүнемдерді тасалап келген алып емендер
маскүнемдерді тасалап келген алып емендер
01:22
for hundreds of years, and I trust a city
22
66238
3115
сазды әуенге елтіген қала
жігерімді тасытады.
жігерімді тасытады.
01:25
that always makes way for music. (Laughter)
23
69353
2542
Біреу түшкіріп қалса,
Жаңа Орлеанда шеру өтуде
Жаңа Орлеанда шеру өтуде
01:27
I feel like every time someone sneezes,
24
71895
2161
01:29
New Orleans has a parade. (Laughter)
25
74056
2813
деп ойлап қаламын.
(Күлкі)
Қала сәулеті жағынан әлемдегі ең көрікті
қалалардың бірі,
қалалардың бірі,
01:32
The city has some of the most beautiful architecture
26
76869
2373
01:35
in the world, but it also has one of the highest amounts
27
79242
2233
бірақ иесіз ескі үйлер саны
жөнінен бүкіл Американы басып озады.
жөнінен бүкіл Американы басып озады.
01:37
of abandoned properties in America.
28
81475
2335
01:39
I live near this house, and I thought about how I could
29
83810
3169
Осындай үйдің жанында тұрамын,
осы аумақ тұрғындары үшін
мұны қалай көркемдеуге болады деп ойладым,
мұны қалай көркемдеуге болады деп ойладым,
01:42
make it a nicer space for my neighborhood,
30
86979
2678
01:45
and I also thought about something
31
89657
2103
осы мезетте ойыма бүкіл өмірімді
өзгерткен бір оқиға түсті.
өзгерткен бір оқиға түсті.
01:47
that changed my life forever.
32
91760
4546
01:52
In 2009, I lost someone I loved very much.
33
96306
4411
2009 жылы ең қымбат адамымды жоғалттым.
Ол анам еді, есімі Джоан болатын.
01:56
Her name was Joan, and she was a mother to me,
34
100717
3857
02:00
and her death was sudden and unexpected.
35
104574
4036
Мезгілсіз қаза оны арамыздан алып кетті.
Осыдан соң өлім туралы көп ойландым
02:07
And I thought about death a lot,
36
111291
3545
02:13
and
37
117251
2558
және бұл ойларым анаммен өткізген
уақытыма
уақытыма
02:15
this made me feel deep gratitude for the time I've had,
38
119809
3985
02:19
and
39
123794
2401
шүкір ету керектігімді ұқтырды,
02:23
brought clarity to the things that are meaningful
40
127154
2633
02:25
to my life now.
41
129787
3518
қазіргі өмірімде маңызды болып саналатын
нәрселерді нақтылауыма ықпал етті.
нәрселерді нақтылауыма ықпал етті.
02:30
But I struggle to maintain this perspective in my daily life.
42
134850
4668
Күнделікті күйбең тірлікпен жүргенде
02:35
I feel like it's easy to get caught up in the day-to-day,
43
139518
2779
02:38
and forget what really matters to you.
44
142297
2512
ең маңызды мәселелерді
естен шығарасың.
естен шығарасың.
02:40
So with help from old and new friends,
45
144809
2325
Достарымның көмегімен
02:43
I turned the side of this abandoned house
46
147134
2060
иесіз үйдің бір жақ
қабырғасын
қабырғасын
02:45
into a giant chalkboard and stenciled it
47
149194
2419
үлкен тақтаға айналдырып, оған
02:47
with a fill-in-the-blank sentence:
48
151613
2330
02:49
"Before I die, I want to ... "
49
153943
4241
«Өлмей тұрып қалайтыным...»
деген аяқталмаған сөйлем жаздым.
деген аяқталмаған сөйлем жаздым.
02:54
So anyone walking by can pick up a piece of chalk,
50
158184
3284
Жанынан өткендер
өз өміріне ой жүгіртіп, осы қабырғаға
өз өміріне ой жүгіртіп, осы қабырғаға
02:57
reflect on their lives, and share their personal aspirations
51
161468
2938
көкейіндегі армандарын
бормен жазып, жаһанға жария етеді.
03:00
in public space.
52
164406
2530
03:02
I didn't know what to expect from this experiment,
53
166936
3668
Алғашында тосын тәжірибеден
не күтерімді білмегем,
не күтерімді білмегем,
03:06
but by the next day, the wall was entirely filled out,
54
170604
2622
алайда ертеңіне-ақ бүкіл
қабырға толып кетті,
қабырға толып кетті,
03:09
and it kept growing.
55
173226
2158
одан ары да толыға берді.
03:11
And I'd like to share a few things
56
175384
1780
Адамдардың қабырғаға жазып қалдырған
біраз ойларымен бөліскім келеді.
біраз ойларымен бөліскім келеді.
03:13
that people wrote on this wall.
57
177164
4780
03:17
"Before I die, I want to be tried for piracy." (Laughter)
58
181944
9544
«Өлмей тұрып теңіз қарақшылығы
үшін жазаланғым келеді»
үшін жазаланғым келеді»
(Күлкі)
03:27
"Before I die, I want to straddle the International Date Line."
59
191488
6318
«Өлмей тұрып күн ауысатын жер
сызығында тұрғым келеді».
сызығында тұрғым келеді».
03:33
"Before I die, I want to sing for millions."
60
197806
4334
«Өлмей тұрып миллиондаған адам
алдында ән айтқым келеді».
алдында ән айтқым келеді».
03:38
"Before I die, I want to plant a tree."
61
202140
6730
«Өлмей тұрып ағаш отырғызғым келеді».
«Өлмей тұрып тор қамалдан
шыққым келеді»
шыққым келеді»
03:44
"Before I die, I want to live off the grid."
62
208870
4480
03:49
"Before I die, I want to hold her one more time."
63
213350
6053
«Өлмей тұрып оны тағы да бір
құшақтағым келеді».
құшақтағым келеді».
03:55
"Before I die, I want to be someone's cavalry."
64
219403
5800
«Өлмей тұрып біреуге
қорған болғым келеді».
қорған болғым келеді».
04:01
"Before I die, I want to be completely myself."
65
225205
5561
«Өлмей тұрып
өзімді тапқым келеді».
өзімді тапқым келеді».
04:09
So this neglected space became a constructive one,
66
233525
4445
Осылайша, құлазыған ескі жерді
ой алаңына айналдырдым,
ой алаңына айналдырдым,
04:13
and people's hopes and dreams
67
237970
2247
адамдардың үміттері мен армандарына
бірде күлдім, бірде жыладым.
бірде күлдім, бірде жыладым.
04:16
made me laugh out loud, tear up,
68
240217
2435
04:18
and they consoled me during my own tough times.
69
242652
3454
Олар өмірімдегі қиын сәттерде
жаныма демеу болды.
жаныма демеу болды.
04:22
It's about knowing you're not alone.
70
246106
2438
Қазір жалғыз емес екенімді білемін.
04:24
It's about understanding our neighbors
71
248544
1489
Әңгіме жан тазартушы жаңа амалдарға
көршілеріміздің үн қосуында болып отыр.
көршілеріміздің үн қосуында болып отыр.
04:25
in new and enlightening ways.
72
250033
2304
Терең ой қорытуға арналған,
артқа ойша көз тастап,
артқа ойша көз тастап,
04:28
It's about making space for reflection and contemplation,
73
252337
3286
04:31
and remembering what really matters most to us
74
255623
2743
шындығында не маңызды екендігін
еске салатын орын жасадым.
еске салатын орын жасадым.
04:34
as we grow and change.
75
258366
3256
04:37
I made this last year, and started receiving
76
261622
2922
Өткен жылдан бері
қызыққан адамдардан көптеген
хабарламалар ала бастадым,
хабарламалар ала бастадым,
04:40
hundreds of messages from passionate people
77
264544
2295
04:42
who wanted to make a wall with their community,
78
266839
2441
олар да осындай қабырға
жасағылары келеді екен.
жасағылары келеді екен.
04:45
so my civic center colleagues and I made a tool kit, and now
79
269280
3364
Қоғамдық орталықтағы әріптестерммен
нұсқаулық жасадық,
нұсқаулық жасадық,
бүгінде мұндай қабырғалар көптеген
елде пайда болды,
елде пайда болды,
04:48
walls have been made in countries around the world,
80
272644
2678
04:51
including Kazakhstan, South Africa,
81
275322
5863
Қазақстан
Оңтүстік Африка,
04:57
Australia,
82
281185
2616
Австралия,
04:59
Argentina and beyond.
83
283801
2700
Аргентина және басқалар бар.
Біріге отырып, көпшілік орындардың
маңызын көрсеттік,
маңызын көрсеттік,
05:02
Together, we've shown how powerful our public spaces
84
286501
2701
05:05
can be if we're given the opportunity to have a voice
85
289202
2858
тек үлкен ойларымызды бір-бірімізбен
бөлісе отырып,
бөлісе отырып,
05:07
and share more with one another.
86
292060
3093
жандандыра білуіміз керек.
05:13
Two of the most valuable things we have are time
87
297246
3454
Бізде бар құнды екі нәрсе:
уақыт пен басқа адамдармен
қарым-қатынасымыз.
қарым-қатынасымыз.
05:16
and our relationships with other people.
88
300700
3047
05:19
In our age of increasing distractions,
89
303747
2907
Көптеген көңіл бұрар жағдайлар
көбейген уақытта
көбейген уақытта
05:22
it's more important than ever to find ways to maintain
90
306654
2876
ғаламат ойларымызды жоғалтып алмау,
05:25
perspective and remember that life is brief and tender.
91
309530
4669
өмірдің тым қысқа әрі сезімге толы екенін
түсіну аса маңызды.
түсіну аса маңызды.
05:30
Death is something that we're often discouraged
92
314199
2189
Өлім - айтқымыз, ойлағымыз келмейтін,
05:32
to talk about or even think about, but
93
316388
2074
нәрсе
05:34
I've realized that preparing for death
94
318462
2596
бірақ, түсінгенім, өлімге дайындалу -
сіз істей алатын маңызды істердің бірі.
05:36
is one of the most empowering things you can do.
95
321058
2694
05:39
Thinking about death clarifies your life.
96
323752
3590
Өлім туралы ойлар өміріңізді
айқындай түседі.
айқындай түседі.
05:45
Our shared spaces can better reflect what matters to us
97
329711
2913
Осындай қоғамдық орындар тұлға ретінде де,
05:48
as individuals and as a community,
98
332624
3020
адамдар тобы ретінде де біз үшін не
маңызды екенін жақсырақ көрсетеді,
маңызды екенін жақсырақ көрсетеді,
05:51
and with more ways to share our hopes, fears and stories,
99
335644
3903
Армандар мен қорқыныштарды, жағдайларды
бөлісудің көптеген амалдары арқылы
бөлісудің көптеген амалдары арқылы
05:55
the people around us can not only help us
100
339547
2229
маңайымыздағы адамдар осындай орындарды
жақсартып қана қоймайды,
жақсартып қана қоймайды,
05:57
make better places, they can help us lead better lives.
101
341776
4436
бізге де жеңіл өмір сүруге көмектеседі.
06:02
Thank you. (Applause)
102
346212
2595
Рақмет.
(Қол соғу)
06:04
(Applause)
103
348807
3251
06:07
Thank you. (Applause)
104
352058
2757
Рақмет.
(Қол соғу)
06:10
(Applause)
105
354815
3862
ABOUT THE SPEAKER
Candy Chang - Artist, designer, urban plannerCandy Chang creates art that prompts people to think about their secrets, wishes and hopes -- and then share them. She is a TED Senior Fellow.
Why you should listen
Candy Chang is an artist, designer, and urban planner who explores making cities more comfortable and contemplative places. She believes in the potential of introspection and collective wisdom in public space to improve our communities and help us lead better lives.
Recent projects include Before I Die, where she transformed an abandoned house in her neighborhood in New Orleans into an interactive wall for people to share their hopes and dreams -- a project The Atlantic called “one of the most creative community projects ever.” Other projects include I Wish This Was, a street art project that invites people to voice what they want in vacant storefronts, and Neighborland, an online tool that helps people self-organize and shape the development of their communities. She is a TED Senior Fellow, an Urban Innovation Fellow, and was named a “Live Your Best Life” Local Hero by Oprah magazine. By combining street art with urban planning and social activism, she has been recognized as a leader in developing new strategies for the design of our cities. She is co-founder of Civic Center, an art and design studio in New Orleans. See more at candychang.com.
Coming up: Before I Die ... the book!
Candy Chang | Speaker | TED.com