David Puttnam: Does the media have a "duty of care"?
David Puttnam: မီဒီယာများက အမြတ်ရရှိရေးကိုသာ ဦးစားပေးကြမယ်ဆိုရင် ဘယ်လို ဖြစ်လာမလဲ။
After a much-awarded career as a film producer, Lord David Puttnam now works at the intersection of education, media and policy. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
ရထားစီး ထွက်လာခဲ့ရာ၊
ရောထားတဲ့ သောက်စရာဖြင့်
အညိုရောင်ပုလင်းနဲ့ ချပေးထားရာ
ဆိုပြီး တံဆိပ်တပ်ထားပါတယ်။
ရေခဲမုန့် အနည်းငယ်ကို သောက်လိုက်တယ်၊
ဒွန်နိုဟူး နဲ့ စတီဗင်ဆန်တို့ရဲ့ အမှုဟာ
အစဉ်အလာ တစ်ရပ်ကို ချမှတ်ပေးခဲ့တယ်။
စတီဗင်ဆန်ဟာ၊
ကန်ထရိုက်စာချုပ် မရှိခဲ့တာတောင်၊
မဝယ်ခဲ့သည့်တိုင်အောင် တာဝန်ရှိခဲ့ပါတယ်။
တစ်ဦးဖြစ်ခဲ့တဲ့၊ လော့ အာတ်ကင်က
တစ်ဦးကို ထိခိုက်လာဖွယ်ရာ ရှိတဲ့
ရှောင်ရှားဖို့ လိုအပ်တယ်တဲ့။
မပိတ်ခဲ့ဘူးဆိုရင်
eventually went out of business.
အူရောင်ရမ်းနာ ရောဂါ ဖြစ်လာခဲ့ကြလိမ့်မလဲ။
အခြေခံမူ တစ်ရပ်ဖြစ်တာမို့လို့၊
ဆက်လေ့လာရန် လိုပါတယ်။
a nonpartisan charity
ဝင်ပါလာရေးကို ဆောင်ရွက်နေတဲ့ ပါတီစုံ ပရဟိတအဖွဲ့က
ဖြည့်စွက် အခန်းကို ထည့်သွင်းတင်ပြခဲ့တယ်။
စိတ်ပျက်စရာကောင်းတဲ့
မြှင့်တင်နိုင်ခဲ့ခြင်း မရှိပါ၊
သူတွေနဲ့နှိုင်းစာကြည့်ပါက၊
နှစ်ဆထိတောင်ပိုပြီး သဘောတူနိုင်ပါတယ်။
နည်းပါးကြရုံသာမက၊
သူတို့ရဲ့ အဆိုးမြင်မှုများကို
သုံးစွဲနေခြင်းဖြင့်
ဖြန့်ဖြူးသလို ဖြစ်နေပါတယ်။
အံ့အားသင့်စရာပါပဲ။
လူပြိန်းကြိုက် သတင်းစာတွေဟာ၊
အရေးပါတဲ့ သူတို့ရဲ့ အခန်းကဏ္ဍကို
ချေပနိုင်မယ်လို့ ကျွန်တော် မထင်ပါဘူး။
အများအားဖြင့် သူတို့ မှန်တတ်ကြပါတယ်၊
ရင်လေးဖွယ်ရာ ပြဿနာကြီး ရှိနေပါပြီ၊
၁၀ မိနစ်အတွင်းမယ်
တိုးတက်ပြောင်းလဲလာခဲ့ပါတယ်
ဆိုလိုပါတာယ်
မျက်နှာစာ တသီကြီးနဲ့ သက်ဆိုင်နေလို့ပါ။
တစ်ယောက် သို့မဟုတ် လူတစ်စုက
အခြားသူတို့အား ထိခိုက်နစ်နာစေနိုင်တဲ့
သို့မဟုတ် စီးပွားရေးအရ ရှိနေပါက၊
ပေါ်ပေါက်လာတတ်ပါတယ်။
အခြေခံသဘောအရကိုက
to children and young people,
ဝန်ဆောင်ပေးကြတဲ့ ဝန်ထမ်းများဆိုင်ရာ။
to the elderly and infirm.
မျက်နှာစာများ ဖြစ်ကြတာ ထင်ရှားပါတယ်။
to equally important arguments
present system of government,
အားနည်းချက်တွေကို၎င်း၊
သိရှိနားလည် ယုံကြည်စိတ်ဖြင့်
ထူထောင် တည်ဆောက်ရာမှာ
ရည်စူးလျက်၎င်း၊
အသစ်စက်စက် ကျောင်းတစ်ကျောင်း
ဆိုပြီး နာမည်ပြောင်းခဲ့ကြပါတယ်။
ခန်းမကြီးက ကျွန်တော်ရဲ့ ရှေ့မှာ
စာတမ်းကို ကမ္မည်းထိုးပါတယ်၊
အဲဒီလို ငေးကြည့်နေတာကို
"အို အဲဒါ ကျွန်တော်တို့ ကျောင်းရဲ့ ဆောင်ပုဒ်ပဲ။"
နေပြီး မျှော်လင့်နိုင်တာ အတွက်
အဲဒီလို ယူဆချက်ကို
အားလုံး မျှဝေ သုံးနေကြရကာ
အန္တရာယ်များ ရင်ဆိုင်လာနေရတဲ့
endangered democratic values?
တိုးချဲ့စောင့်ရှောက်ပေးရမယ့် အချိန်ပါ။
လုပ်ငန်းအမျိုးမျိုးထဲမှာ
တာဝန်ကို နားမလည်ကြခြင်းဟာ
accusations of negligence,
အလွယ်တကူ စွပ်စွဲစရာ ဖြစ်လာန်ုိင်ပြီး
really comfortable with the thought
အရေးကြီး လိုအပ်လှကြတဲ့
ကျွန်တော်တို့ဟာ
အထောက်အထားတွေနဲ့အတူ၊
Hansard so roundly condemned
ထိခိုက်ပျက်စီးလွယ်တဲ့
ထိုးနှက်နိုင်တဲ့
အရာများကို ရှောင်ရှားဖို့အတွက်
ထောက်ပြနိုင်ပါသလား။
ဆိုက်ရောက်လာမယ်လို့ ဆင်ခြေပေးနိုင်ကြပါတယ်၊
ထုတ်ဖေါ် ပြောဆိုခွင့်ကို
လူမှုရေး တာဝန်တွေနဲ့
သာဓကဖြင့် ရှင်းပြပါရစေ။
လူ့အဖွဲ့အစည်းကြီးရဲ့ အနာဂါတ်အတွက်၊
တန်ဖိုးများရဲ့ ဘောင်အပြင်မှာ၊
ကျွန်တော် လက်မခံခဲ့ပါ။
never devalue their work
တစ်ဦးဟာ သူရဲ့ အလုပ်ကို
ဟုတ်မှန်တယ်လို့ ပြောမရနိုင်တော့တဲ့
ဘယ်တော့မှ ခွင့်မပြုသင့်ပါဘူး။
ရုပ်ရှင် ထုတ်လုပ်သူတွေ၊ သတင်းစာဆရာတွေ၊
သူတို့ မီဒီယာတွေရဲ့ ပင်ကိုယ် စွမ်းပကားတွေကို
intrinsic power of their medium
လုပ်ကိုင်ပေးကြမယ် ဆိုတဲ့
ရင်ဆိုင်တုံ့ပြန်ပေးရန် လိုအပ်ပါတယ်။
ပြောမရတာ မှန်ပေမဲ့၊
and the responsible journalist
တာဝန်သိတတ်တဲ့ သတင်းစာဆရာ
as being utterly inescapable.
လုံးဝကို ရှောင်ပြေးလို့ မရနိုင်တာ ရှင်းနေပါတယ်။
its partner, creative freedom,
ဖန်တီးရေး လွတ်လပ်ခွင့် ဆိုတာတွေဟာ
ပေါ်ပေါက်လာခဲ့ကြတာ
အဲဒါကို သိပ်အရေး မထားကြပါဘူး၊
တန်ဖိုးကျဆင်းသွားနိုင်ပါတယ်။
ပျောက်ဆုံးသွားနိုင်တဲ့ ဆုလာဘ်ပါ၊
ခဲယဉ်းမှာ သေချာပါတယ်။
ပထမဦးဆုံး အချက်က
စံနှုန်းတွေပဲ ဖြစ်ရပါမယ်၊
ပြဌာန်းထားတာ မဟုတ်ဘဲ
ကျွန်တော်တို့ ကိုယ်တိုင်ရဲ့ ဂုဏ်သိက္ခာ ဖြစ်ရပါမယ်။
ဆက်ဆံနေစဉ်မှာ၊
ကျွန်တော်တို့ရဲ့ ကိုယ်ပိုင် စံနှုန်းတွေပါပဲ။
အဲဒီလို စံနှုန်းများဟာ
a sustainable social agenda.
ဆက်စပ်ဖို့ လိုအပ်ပါတယ်။
အပိုင်းတစ်ပိုင်းပါ။၊
ဆက်ဆံရန် တာဝန်ရှိပါတယ်၊
စီမံအုပ်ချုပ်နေကြသူတို့ရဲ့တာဝန်များနဲ့
အဲဒီလို ကမ္ဘာကြီးကို ရင်ဆိုင်နိုင်မှာဖြစ်ပြီး
လွဲမှားစွာ စီရင်ဆုံးဖြတ်ပေးတာမျိုး
အတွင်းမှာ ကွက်ကွက်ကွင်းကွင်း
မီဒီယာ တော်တော်များတို့ရဲ့
လျော့ရဲကျဆင်း သွားခဲ့ပါတယ်။
အနောက်နိုင်ငံများမှာ၊
မူဝါဒများကို ကျင့်သုံးနေကြကာ
သူတို့ရဲ့ တင်ပြချက်တွေဟာ
တချို့တို့ရဲ့အကြားမှာ တွေ့မြင်ရတတ်တဲ့
သမရိုးကျ စွဲလမ်းမှုများနဲ့အတူ
မျက်မှောက်ခေတ် ဖောက်ပြန်မှုတွေ
တက်ကြွစွာ၊ သိရှိနားလည်လျက်
အပြင်ကို တွန်းထုတ်ပစ်နေပါတယ်၊
အလေးပေး ထောက်ပြလိုပါတယ်။
အတက်ကြွဆုံး သူတို့က
have been thrown out of court
ထည့်စဉ်းစားဖို့တောင် မလိုဘူး
have gone out of business
ဆက်ပြီး ရောင်းနေခဲ့မယ်ဆိုရင်
ပိတ်ပစ်ခဲ့ရမှာ ရှင်းနေတယ်လို့ ဆင်ခြေပေးနိုင်ပါတယ်။
စောင့်ရှောက်မှုဆိုင်ရာ တာဝန်ကို
ကျွန်တော်တို့ အများစုက ထင်မြင်ကြပြီး
သင့်တော်မှုပဲ ဖြစ်ပါတယ်။
သင့်တင့်စွာ ယူခဲ့ကြသလား၊
အကျိုးဆက်များကို
ဆိုတာကို တရားသူကြီးတို့က ဆန်းစစ်ကြရပါမယ်။
လက်ညှိုးထိုးပြကြမယ့်အစား
ဒီမိုကရေစီကို ခံယူချက်တွေရဲ့
ချမှတ်ပေးနေကြတဲ့
ခုနက ကျွန်တော်တို့ ပြောခဲ့ကြတဲ့
ကျင့်သုံးကြရန် လိုပါတယ်။
အလုပ်လုပ်နိုင်ဖို့အတွက်
the time to understand and debate
အမျိုးသမီးများက အချိန်ယူပြီး
ပြဿနာများကို သိနားလည်ဖို့ နဲ့ ငြင်းခုံဖို့လိုပါတယ်၊
ကြိုးပမ်းအားထုတ်ကြတဲ့
ယုတ်စွအားဖြင့်
ရှေ့ရှုဖို့ လိုအပ်ပါတယ်။
အတွင်းမှာကျတော့ နိုင်ငံရေးဟာ ဦးစားပေးမှုများ ဖြစ်ပါတယ်။
ပဍိပက္ခဖြစ်နေကြတဲ့ ဦးစားပေးမှုများကို
စေ့စပ်ပေးမှု ဖြစ်ပါတယ်
လွဲမှားနေကြတယ်ဆိုရင်၊
to create further conflict,
ပြဿနာကို ပိုလို့ကို ရှုပ်ထွေးလာစေပါမယ်၊
တင်းမာမှုများဟာ
ကျရောက်လာမှာပါ။
ဖေါ်ပြပေးဖို့လား ဆိုတာပါပဲ။
ရလဒ်တပုံစံ ခုခုပါပဲ။
President John F. Kennedy
သမ္မတ ဂျွန် အက်ဖ် ကနေဒီဟာ
နှစ်ရပ်ကို မြွက်ကြားခဲ့ပါတယ်၊
and the second on civil rights.
ဒုတိယက လူ့ရပိုင်ခွင့်များနဲ့ သက်ဆိုင်ခဲ့ပါတယ်။
ပိတ်ပင်ရေးကို ပြုလုပ်နိုင်ခဲ့တယ်။
ဥပဒေဆီ ဦးတည်ခဲ့ပါတယ်
ဧရာမ ခြေလှမ်းကြီးတွေပါပဲ။
ပြီးတော့ ကောင်းမွန်စွာ အသိပေးရှင်းပြထားမယ်ဆိုရင်၊
စည်းကမ်းချက် တစ်ရပ် ရှိပါတယ်။
အဲဒီလို လုပ်ကိုင်နေကြတာဟာ
အကျိုးစီးပွားများအတွက် မဟုတ်ဘဲ
ယုံကြည်မှု ရှိဖို့လိုပါတယ်။
အခြေခံထားကြတဲ့
ရွေးစရာများ လိုအပ်ပါတယ်။
ကျဉ်းမြောင်းလှတဲ့
ချမှတ်ရမှာ အသုံးပြုနိုင်ကြမယ့်
အချက်အလက်များ ဖြစ်ဖို့ လိုပါတယ်။
ပြီးတော့ ကလေးများရဲ့ ကလေးများအတွက်
ဘဝမျိုးကို စီမံပေးလိုကြပါက
very greatest degree possible
မျှော်လင့်ရမယ့် ဒီမိုကရေစီမျိုးကို
ကျွန်တော်တို့ဟာ
အစွမ်းကုန် ကျင့်သုံးကြရန် လိုအပ်လှပါတယ်။
ကျေးဇူးတင်ပါတယ်။
ABOUT THE SPEAKER
David Puttnam - ProducerAfter a much-awarded career as a film producer, Lord David Puttnam now works at the intersection of education, media and policy.
Why you should listen
David Puttnam spent thirty years as an independent producer of award-winning films, including The Mission, The Killing Fields, Local Hero, Chariots of Fire, Midnight Express, Bugsy Malone and Memphis Belle. His films have won ten Oscars, 25 Baftas and the Palme D'Or at Cannes.
He retired from film production in 1998 to focus on his work in public policy as it relates to education, the environment, and the creative and communications industries. In 1998 he founded the National Teaching Awards, which he chaired until 2008, also serving as the first Chair of the General Teaching Council from 2000 to 2002. From July 2002 to July 2009 he was president of UNICEF UK, playing a key role in promoting UNICEF’s advocacy and awareness objectives.
David Puttnam | Speaker | TED.com