TED2014
David Sengeh: The sore problem of prosthetic limbs
David Sengeh: ခြေ၊ လက်အင်္ဂါအတုများရဲ့ နာကျင်ရသော ပြဿနာ
Filmed:
Readability: 5.3
826,892 views
ဘယ်အရာက David Sengeh ကို ပိုမို သက်တောင့်သက်သာဖြစ်စေတဲ့ ခြေ၊လက်အင်္ဂါအတုကို ဖန်တီးဖို့တွန်းအားပေးခဲ့ပါလိမ့်။ သူဟာ ဆီရဲရာ လီယွန်းမှာကြီးပြင်းခဲ့ပြီးတော့ သူချစ်ခင်မြတ်နိူးတဲ့ များလှစွာသောသူတွေဟာ အဲဒီက လူမဆန်တဲ့ ပြည်တွင်းစစ် အပြီးမှာ ခြေလက်အင်္ဂါတွေ ဆုံးရှုံးနေကြရပါတယ်။ လူတွေဟာ သူတို့မှာရှိတဲ့ ခြေတုတွေကို တပ်ဆင်မထားကြတာကို သူသတိထားမိတဲ့ အခါမှာတော့ ဘာကြောင့်လဲဆိုတာကို စတင် ရှာဖွေတော့တာပေါ့။ ပြီးတော့ MIT Media Lab က သူ့အဖွဲ့နဲ့အတူ ပြဿနာကို ဖြေရှင်းဖို့နည်းလမ်းကို ဖော်ထုတ်ဖို့ပါ။
David Sengeh - Biomechatronics engineer
Even the most advanced prosthetic isn't useful if it's hard to wear. This observation guides TED Fellow David Sengeh's work at the Biomechatronics group in the MIT Media Lab. Full bio
Even the most advanced prosthetic isn't useful if it's hard to wear. This observation guides TED Fellow David Sengeh's work at the Biomechatronics group in the MIT Media Lab. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
I was born and raised in Sierra Leone,
0
920
4206
ကျွန်တော်က ဆီရဲရာ လီယွန်းမှာ မွေးဖွားကြီးပြင်းခဲ့တာပါ။
00:17
a small and very beautiful country
1
5126
2245
အနောက်အာဖရိကမှာရှိတဲ့ သေးငယ်ပြီး
00:19
in West Africa,
2
7371
1705
အရမ်းလှပတဲ့ နိူင်ငံတစ်ခုပေါ့။
00:21
a country rich both in physical resources
3
9076
2904
ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ အရင်းအမြစ်တွေနဲ့ တီထွင်ဖန်တီးမှုဆိုင်ရာ ပင်ကိုယ်စွမ်းရည်
00:23
and creative talent.
4
11980
2332
နှစ်မျိုးစလုံး ကြွယ်ဝတဲ့ နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံပါ။
00:26
However, Sierra Leone is infamous
5
14312
1962
ဒါပေမယ့် ဆယ်စုနှစ်တစ်ခုစာကြာခဲ့ပြီး ရွာလုံးကျွတ်လိုက်ဆိုသလို မီးရှို့ခံခဲ့ရတဲ့
00:28
for a decade-long rebel war in the '90s
6
16274
2414
(၉၀)ခုနှစ်ပ်ိုင်းက ပုန်ကန်စစ်ပွဲကြောင့်
00:30
when entire villages were burnt down.
7
18688
3090
ဆီရဲရာ လီယွန်းဟာ နာမည်ဆိုးနဲ့ ကျော်ကြားနေပါတယ်
00:33
An estimated 8,000 men, women and children
8
21778
4212
ဒီကာလအတွင်းမှာ ခန့်မှန်းခြေ (၈၀၀၀)လောက်ရှိတဲ့ ယောက်ျား၊ မိန်းမ၊ ကလေးတွေဟာ
00:37
had their arms and legs amputated during this time.
9
25990
4266
သူတို့ရဲ့ လက်တွေ၊ခြေထောက်တွေ ဆုံးရှုံးခဲ့ပါတယ်။
00:42
As my family and I ran for safety
10
30256
2984
ကျွန်တော် (၁၂)နှစ်သားအရွယ်မှာ အဲဒီတိုက်ပွဲ တစ်ခုကနေ
00:45
when I was about 12 from one of those attacks,
11
33240
2692
ကျွန်တော်နဲ့ ကျွန်တော့်မိသားစုဟာ ဘေးလွတ်ရာကို ရှောင်ပြေးစဉ်မှာ
00:47
I resolved that I would do everything I could
12
35932
3432
ငါတို့ ကြုံတွေ့ခဲ့တဲ့ အတွေ့အကြုံမျိုး
00:51
to ensure that my own children
13
39364
2280
ငါတို့ရဲ့ကလေးတွေ မကြုံစေဖို့
00:53
would not go through the
same experiences we had.
same experiences we had.
14
41644
3386
ငါလုပ်နိုင်တာမှန်သမျှ လုပ်မယ်လို့ ကျွန်တော် သန္နိဋ္ဌာန်ချလိုက်ပါတယ်။
00:57
They would, in fact, be part of a Sierra Leone
15
45030
2614
အမှန်တကယ်တော့ သူတို့လေးတွေဟာ စစ်ပွဲ နဲ့ ကိုယ်အင်္ဂါဖြတ်တောက်ကုသခြင်းတွေက
00:59
where war and amputation
16
47644
2488
အာဏာရရှိရေးအတွက် နည်းဗျူဟာတစ်ခုမဟုတ်တော့တဲ့ ဆီရဲရာ လီယွန်းရဲ့
01:02
were no longer a strategy for gaining power.
17
50132
4706
အစိတ်အပိုင်းတစ်ခု ဖြစ်လာနိုင်ပါတယ်
01:06
As I watched people who I knew, loved ones,
18
54838
3733
ကျွန်တော် သိကျွမ်းတဲ့ ၊ချစ်ခင်ရတဲ့ သူတွေ
01:10
recover from this devastation,
19
58571
1891
ဒီဝမ်းနည်းကြေကွဲစရာ အဖြစ်ဆိုးကနေ နာလန်ထူလာတာကို ကြည့်နေမိတဲ့အခိုက်မှာ
01:12
one thing that deeply troubled me
20
60462
2664
ကျွန်တော့်ကို အလွန်အမင်း စိတ်သောကဖြစ်စေတာက
01:15
was that many of the amputees in the country
21
63126
2504
ဒီနိုင်ငံမှာရှိတဲ့ ခြေလက်ဖြတ်တောက်ခံထားရတဲ့သူတွေအများစုဟာ
01:17
would not use their prostheses.
22
65630
2056
ခြေတု၊လက်တုတွေသုံးကြမှာ မဟုတ်ဘူးဆိုတာပါ။
01:19
The reason, I would come to find out,
23
67686
1956
ကျွန်တော်တွေ့တွေ့နေခဲ့တဲ့ အကြောင်းပြချက်ကတော့
01:21
was that their prosthetic sockets
24
69642
2335
သူတို့တွေရဲ့ ခြေတု၊လက်တုစွပ်တဲ့ အံစွပ်တွေက
01:23
were painful because they did not fit well.
25
71977
5460
သိပ်ပြီး ခွင်ကျမဟုတ်တော့ နာကျင်စေတာကြောင့်ပါတဲ့
01:29
The prosthetic socket is the part
26
77437
2186
ခြေတု၊လက်တုစွပ်တဲ့ အံဆိုတာကတော့
01:31
in which the amputee inserts their residual limb,
27
79623
3396
ခြေ၊လက်ဖြတ်ခံထားရသူတွေက သူတို့ရဲ့ကြွင်းကျန်တဲ့ ခြေ၊လက်အင်္ဂါကို ထည့်သွင်းတဲ့ အစိတ်အပိုင်း တစ်ခုဖြစ်ပြီး၊
01:35
and which connects to the prosthetic ankle.
28
83019
2280
ဒါက ခြေချင်းဝတ်အတုကို ဆက်ပေးထားတာပါ။
01:37
Even in the developed world,
29
85299
1738
ဖွံ့ဖြိုးပြီး နိုင်ငံတွေမှာတောင်
01:39
it takes a period of three weeks to often years
30
87037
3492
လူနာတစ်ယောက်အတွက် သက်တောင့်သက်သာဖြစ်တဲ့ အံစွပ်တစ်ခုရနိုင်မယ်ဆိုရင်တောင်
01:42
for a patient to get a comfortable socket, if ever.
31
90529
4262
အချိန် (၃)လ ကနေ တစ်ခါတစ်ရံ နှစ်နဲ့ချီပြီး အချိန်ယူရတာမျိုးရှိတွေရှိတတ်တော့ဗျာ။
01:46
Prosthetists still use conventional processes
32
94791
2882
ခြေတု၊လက်တု ပညာရှင်တွေဟာ ကုန်ကြမ်းပစ္စည်း တစ်မျိုးတည်းပါတဲ့
01:49
like molding and casting
33
97673
2356
ခြေ၊လက်အတု အစွပ်တွေကို ဖန်တီးဖို့ ပုံသွင်းခြင်းနဲ့ပုံလောင်းခြင်းတွေမျိုးလို
01:52
to create single-material prosthetic sockets.
34
100029
3718
သမာရိုးကျ နည်းစနစ်တွေကိုပဲ အသုံးပြုနေကြတုန်းပဲလေ။
01:55
Such sockets often leave intolerable amounts
35
103747
2788
ဒီလို အစွပ်မျိုးတွေက မကြာခဏဆိုသလို လူနာရဲ့ ခြေလက်အင်္ဂါပေါ်ကို
01:58
of pressure on the limbs of the patient,
36
106535
2828
မခံရပ်နိုင်လောက်တဲ့ ဖိအား ပမာဏတွေ ဖြစ်ပေါ်စေတတ်တယ်လေ။
02:01
leaving them with pressure sores and blisters.
37
109363
4300
ဖိမိပြီးတော့ဖြစ်တဲ့ နာကျင်တာတွေ၊ အရည်ကြည်ဖုပေါက်တာတွေ ဖြစ်ကျန်ခဲ့တာပေါ့။
02:05
It does not matter
38
113663
2112
ခြေကျင်းဝတ်အတုဟာ ဘယ်လောက်ပဲ
02:07
how powerful your prosthetic ankle is.
39
115775
3222
အားကောင်းကောင်း အရေးမကြီးပါဘူး။
02:10
If your prosthetic socket is uncomfortable,
40
118997
2696
ခြေတုအစွပ်က သက်တောင့်သက်သာ မဖြစ်ဘူးဆိုရင်တော့
02:13
you will not use your leg,
41
121693
1572
ခြေထောက်ကို သုံးလို့ရမှာ မဟုတ်သလို
02:15
and that is just simply unacceptable in our age.
42
123265
3880
ဒါဟာ ကျွန်တော်တို့ ခေတ်မှာ လက်ခံနိုင်စရာလည်း မရှိဘူးဆိုရုံပဲပေါ့။
02:19
So one day, when I met professor Hugh Herr
43
127145
2420
ဒီလိုနဲ့ တစ်နေ့မှာ လွန်ခဲ့တဲ့ (၂)နှစ်ခွဲလောက်က
02:21
about two and a half years ago,
44
129565
1525
ပါမောက္ခ ဟာ့(ဂ်) ဟား(ရ်)နဲ့ဆုံမိတုန်းက
02:23
and he asked me if I knew
how to solve this problem,
how to solve this problem,
45
131090
2487
သူကျွန်တော့ကို မေးတာက ကျွန်တော် ဒီပြဿနာကို ဘယ်လိုဖြေရှင်းရမလဲဆိုတာ သိလားတဲ့။
02:25
I said, "No, not yet,
46
133577
2100
ကျွန်တော်က မသိသေးပါဘူးဗျာ၊
02:27
but I would love to figure it out."
47
135677
2610
ဒါပေမဲ့ ဒါကို နည်းလမ်းရှာကြည့်ချင်ပါတယ်လို့ဖြေလိုက်ပါတယ်။
02:30
And so, for my Ph.D. at the MIT Media Lab,
48
138287
3290
ဒီလိုနဲ့ MIT Media Lab မှာ ကျွန်တော့်ရဲ့ ပါရဂူဘွဲ့အတွက်
02:33
I designed custom prosthetic sockets
49
141577
2893
သမာရိုးကျ ခြေတုအစွပ်တွေထက်
02:36
quickly and cheaply
50
144470
2907
ပိုပြီးသက်တောင့်သက်သာဖြစ်တဲ့ စိတ်တိုင်းကျခြေတုစွပ်တွေကို
02:39
that are more comfortable
51
147377
1855
မြန်မြန်ဆန်ဆန် ဈေးသက်သက်သာသာနဲ့
02:41
than conventional prostheses.
52
149232
2997
ပုံစံထုတ်ခဲ့ပါတယ်။
02:44
I used magnetic resonance imaging
53
152229
2242
လူနာရဲ့ကိုယ်ခန္ဓာတည်ဆောက်ပုံသဏ္ဍာန်အမှန်ကို ဖမ်းယူဖို့အတွက်
02:46
to capture the actual shape of the patient's anatomy,
54
154471
3889
သံလိုက် အသံလှိုင်း လှုံ့ဆော်မှုစနစ်ပါတဲ့ ပုံရိပ်ဖမ်းခြင်းကို အသုံးပြုခဲ့ပါတယ်။
02:50
then use finite element modeling to better predict
55
158360
3104
နောက်ပြီးတော့ သာမန် တွန်းအားတွေ အပေါ်မှာ သက်ရောက်နေတဲ့
02:53
the internal stresses and strains
56
161464
1943
ကိုယ်တွင်းပိုင်းဆိုင်ရာ ဖိညှစ်အားနဲ့ ဝန်ပိခြင်းတွေကို ပိုပြီးကောင်းကောင်းမွန်မွန် ကြိုတင်ခန့်မှန်းနိူင်ဖို့အတွက်
02:55
on the normal forces,
57
163407
1998
ကန့်သတ်ထားတဲ့ အစိတ်အပိုင်းဆိုင်ရာ ပုံစံငယ်ပြုလုပ်ခြင်းအတတ်ပညာကို သုံးပါတယ်။
02:57
and then create a prosthetic socket for manufacture.
58
165405
4613
ဒီနောက်မှာတော့ ခြေတုအစွပ်တစ်ခု ထုတ်လုပ်ဖို့အတွက် ဖန်တီးပါတယ်။
03:02
We use a 3D printer to create
59
170018
3414
လူနာရဲ့ ကိုယ်ခန္ဓာတည်ဆောက်မှု အပေါ်ရှိ
03:05
a multi-material prosthetic socket
60
173432
3816
ဖိအားကို လိုအပ်တဲ့ နေရာမှာ သက်သာစေတဲ့
03:09
which relieves pressure where needed
61
177248
2466
ကုန်ကြမ်းမျိုးစုံပါဝင်တဲ့ ခြေတုအစွပ်တစ်ခုကို ဖန်တီးဖို့
03:11
on the anatomy of the patient.
62
179714
3532
သုံးဖက်မြင် ပုံနှိပ် ကိရိယာကို သုံးပါတယ်။
03:15
In short, we're using data
63
183246
2931
တိုတိုပြောရရင် ဆန်းသစ်တဲ့ အစွပ်တွေကို မြန်မြန်ဆန်ဆန်နဲ့
03:18
to make novel sockets quickly and cheaply.
64
186177
3799
ဈေးသက်သက်သာသာနဲ့ ထုတ်လုပ်ဖို့အတွက် ကိန်းဂဏန်းအချက်အလက်တွေကို အသုံးပြုနေပါတယ်။
03:21
In a recent trial we just wrapped up
65
189976
1796
Media Lab မှာ လက်စသတ်ခဲ့တဲ့
03:23
at the Media Lab,
66
191772
1762
တလောက စမ်းသပ်စစ်ဆေးမှုတစ်ခုမှာ
03:25
one of our patients, a U.S. veteran
67
193534
2510
ကျွန်တော်တို့ရဲ့ လူနာတွေထဲက တစ်ယောက်ဖြစ်တဲ့
03:28
who has been an amputee for about 20 years
68
196044
2926
အနှစ်(၂၀)လောက် ခြေတစ်ဖက် ဖြတ်ခံထားရသူ အမေရိကန် စစ်ပြန်ကြီးတစ်ယောက်၊
03:30
and worn dozens of legs,
69
198970
3082
ခြေထောက်အတုတွေ အများကြီးလည်း တပ်ခဲ့ဖူးသူပါ။
03:34
said of one of our printed parts,
70
202052
4088
ကျွန်တော်တို့ ပုံနှိပ်ထုတ်လုပ်ထားတဲ့ အစိတ်အပိုင်းတစ်ခုနဲ့ပတ်သက်ပြီး သူပြောတာကတော့
03:38
"It's so soft, it's like walking on pillows,
71
206140
3404
" ဒါက အရမ်းကို နူးညံ့တာပဲဗျာ၊ ခေါင်းအုံးတွေပေါ်မှာ လမ်းလျှောက်ရသလိုမျိုးပဲဗျ။
03:41
and it's effing sexy."
72
209544
2936
နောက်ပြီးတော့ သောက်ရမ်းကို မိုက်တယ်ဗျာ။
03:44
(Laughter)
73
212480
3718
(ရယ်သံများ)
03:48
Disability in our age
74
216198
3276
ကျွန်တော်တို့ခေတ်မှာ မသန်စွမ်းဖြစ်ခြင်းဟာ
03:51
should not prevent anyone
75
219474
1633
ဘယ်သူတစ်ဦးတစ်ယောက်ကိုမှ အဓိပ္ပါယ်ရှိတဲ့ ဘဝနေထိုင်မှုမျိုးကနေ
03:53
from living meaningful lives.
76
221107
2863
တားဆီးနေခြင်းမျိုး မဖြစ်သင့်ပါဘူး။
03:55
My hope and desire is that the tools and processes
77
223970
3343
ကျွန်တော့်ရဲ့ မျှော်လင့်ချက်နဲ့ ဆန္ဒကတော့
03:59
we develop in our research group
78
227313
1998
ကျွန်တော်တို့ သုသေသနအဖွဲ့ကနေ တီထွင်ဖန်တီးတဲ့ ကိရိယာတွေနဲ့ လုပ်ငန်းစဉ်တွေဟာ
04:01
can be used to bring highly functional prostheses
79
229311
2938
စွမ်းဆောင်ရည်မြင့်ကိုယ်အင်္ဂါအတုတွေကို လိုအပ်နေသူတွေအတွက်
04:04
to those who need them.
80
232249
2291
ဖန်တီးဆောင်ကြဉ်းလာဖို့ အသုံးပြုနိုင်ဖို့ပါ
04:06
For me, a place to begin healing the souls
81
234540
5451
ကျွန်တော့်အနေနဲ့တော့ စစ်ပွဲနဲ့ အနာရောဂါ ဖြစ်ခြင်းကြောင့်
04:11
of those affected by war and disease
82
239991
3889
ထိခိုက်ခံစားကြရသူတွေရဲ့ စိတ်နှလုံးတွေကို စတင် ကုစားဖို့ နေရာတစ်ခုဆိုတာဟာ
04:15
is by creating comfortable and affordable interfaces
83
243880
3749
သူတို့ရဲ့ ကိုယ်ခန္ဓာတွေအတွက် သက်တောင့်သက်သာဖြစ်ပြီး၊ တတ်နိူင်လောက်တဲ့ကြားခံပေါင်းကူးပေးတဲ့ စနစ်တွေ
04:19
for their bodies.
84
247629
1956
ဖန်တီးပေးခြင်းနည်းလမ်းပဲ ဖြစ်ပါတယ်။
04:21
Whether it's in Sierra Leone or in Boston,
85
249585
3228
ဆီရဲယာ လီယွန်းပဲဖြစ်ဖြစ်၊ ဘော့စတန်မှာပဲဖြစ်ဖြစ်ပါ၊
04:24
I hope this not only restores
86
252813
3606
ဒါဟာဆိုရင် သူတို့ရဲ့လူသားဆိုင်ရာစွမ်းပကား အသိတရားကို ပြန်လည်ထိန်းသိမ်းပေးရုံမကပဲ၊
အမှန်တကယ်ကို ပြောင်းလဲပေးနိူင်တယ်လို့ ကျွန်တော် မျှော်လင့်ပါတယ်။
04:28
but indeed transforms their
sense of human potential.
sense of human potential.
87
256419
3261
04:31
Thank you very much.
88
259680
2911
ကျေးဇူးအများကြီး တင်ပါတယ်။
04:34
(Applause)
89
262591
3949
(လက်ခုပ်သံများ)
ABOUT THE SPEAKER
David Sengeh - Biomechatronics engineerEven the most advanced prosthetic isn't useful if it's hard to wear. This observation guides TED Fellow David Sengeh's work at the Biomechatronics group in the MIT Media Lab.
Why you should listen
David Sengeh was born and raised in Sierra Leone, where more than 8,000 men, women and children had limbs amputated during a brutal civil war. He noticed that many people there opted not to wear a prosthesis because proper fit is such an issue.
Sengeh has pioneered a new system for creating prosthetic sockets, which fit a prothesis onto a patient's residual limb. Using MRI to map the shape, computer-assisted design to predict internal strains and 3D printing to allow for different materials to be used in different places, Sengeh is creating sockets that are far more comfortable than traditional models. These sockets can be produced cheaply and quickly, making them far more likely to help amputees across the globe.
Sengeh was named one of Forbes' 30 under 30 in Technology in 2014, and in April 2014, Sengeh won the $15,000 "Cure it!" Lemelson-MIT National Collegiate Student Prize.
David Sengeh | Speaker | TED.com