TED2012
Brian Greene: Is our universe the only universe?
Brian Greene: Is ons universum het enige universum?
Filmed:
Readability: 4.8
6,486,379 views
Bestaat er meer dan één universum? In deze visueel uitbundige, dynamische talk laat Brian Greene zien hoe de onbeantwoorde vragen van de natuurkunde (beginnend bij een grote: wat veroorzaakte de oerknal?) hebben geleid tot de theorie dat ons universum slechts één van de vele is in het 'multiversum'.
Brian Greene - Physicist
Brian Greene is perhaps the best-known proponent of superstring theory, the idea that minuscule strands of energy vibrating in a higher dimensional space-time create every particle and force in the universe. Full bio
Brian Greene is perhaps the best-known proponent of superstring theory, the idea that minuscule strands of energy vibrating in a higher dimensional space-time create every particle and force in the universe. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:15
A few months ago
0
0
2000
Een paar maanden geleden
00:17
the Nobel Prize in physics
1
2000
2000
werd de Nobelprijs voor de natuurkunde
00:19
was awarded to two teams of astronomers
2
4000
2000
toegekend aan twee teams van astronomen
00:21
for a discovery that has been hailed
3
6000
3000
voor een ontdekking die werd geroemd
00:24
as one of the most important
4
9000
2000
als een van de belangrijkste
00:26
astronomical observations ever.
5
11000
2000
astronomische waarnemingen ooit.
00:28
And today, after briefly describing what they found,
6
13000
2000
En vandaag ga ik jullie, na een korte beschrijving van wat ze vonden,
00:30
I'm going to tell you about a highly controversial framework
7
15000
3000
iets vertellen over de hoogst controversiële context
00:33
for explaining their discovery,
8
18000
3000
voor het verklaren van hun ontdekking,
00:36
namely the possibility
9
21000
2000
namelijk de mogelijkheid
00:38
that way beyond the Earth,
10
23000
2000
dat ver buiten de Aarde,
00:40
the Milky Way and other distant galaxies,
11
25000
3000
de Melkweg en andere verafgelegen sterrenstelsels,
00:43
we may find that our universe
12
28000
2000
ons universum misschien
00:45
is not the only universe,
13
30000
2000
niet het enige universum is,
00:47
but is instead
14
32000
2000
maar deel uitmaakt
00:49
part of a vast complex of universes
15
34000
2000
van een enorm complex van universa
00:51
that we call the multiverse.
16
36000
2000
dat we het multiversum noemen.
00:53
Now the idea of a multiverse is a strange one.
17
38000
3000
Het idee van een multiversum is een vreemd idee.
00:56
I mean, most of us were raised to believe
18
41000
2000
De meesten van ons zijn opgevoed met het idee
00:58
that the word "universe" means everything.
19
43000
3000
dat het woord "heelal" alles betekent.
01:01
And I say most of us with forethought,
20
46000
3000
En ik zeg 'de meesten van ons' met in mijn achterhoofd
01:04
as my four-year-old daughter has heard me speak of these ideas since she was born.
21
49000
3000
mijn vier jaar oude dochter die mij over deze ideeën heeft horen praten sinds haar geboorte.
01:07
And last year I was holding her
22
52000
2000
Vorig jaar nam ik haar op de arm
01:09
and I said, "Sophia,
23
54000
2000
en zei: "Sophia,
01:11
I love you more than anything in the universe."
24
56000
3000
Ik hou meer van je dan van om het even wat in het universum."
01:14
And she turned to me and said, "Daddy,
25
59000
2000
Ze draaide zich naar me om en zei: "Papa,
01:16
universe or multiverse?"
26
61000
2000
universum of multiversum?"
01:18
(Laughter)
27
63000
3000
(Gelach)
01:21
But barring such an anomalous upbringing,
28
66000
3000
Maar behoudens een dergelijke abnormale opvoeding,
01:24
it is strange to imagine
29
69000
2000
is het vreemd je
01:26
other realms separate from ours,
30
71000
2000
andere ruimtes dan de onze voor te stellen,
01:28
most with fundamentally different features,
31
73000
2000
de meeste met fundamenteel verschillende eigenschappen,
01:30
that would rightly be called universes of their own.
32
75000
3000
die terecht universa op zich zouden kunnen worden genoemd.
01:33
And yet,
33
78000
2000
En hoe
01:35
speculative though the idea surely is,
34
80000
2000
speculatief het idee zeker is,
01:37
I aim to convince you
35
82000
2000
probeer ik jullie er toch van te overtuigen
01:39
that there's reason for taking it seriously,
36
84000
2000
dat er reden is om het serieus te nemen,
01:41
as it just might be right.
37
86000
2000
omdat het gewoon waar zou kunnen zijn.
01:43
I'm going to tell the story of the multiverse in three parts.
38
88000
3000
Ik ga het verhaal van het multiversum in drie delen vertellen.
01:46
In part one,
39
91000
2000
In deel één
01:48
I'm going to describe those Nobel Prize-winning results
40
93000
2000
ga ik de Nobelprijs-winnende resultaten beschrijven
01:50
and to highlight a profound mystery
41
95000
2000
en het diepgaande mysterie
01:52
which those results revealed.
42
97000
2000
dat deze resultaten onthulden.
01:54
In part two,
43
99000
2000
In deel twee
01:56
I'll offer a solution to that mystery.
44
101000
2000
zal ik een oplossing bieden voor dat mysterie.
01:58
It's based on an approach called string theory,
45
103000
2000
Die is gebaseerd op een benadering die 'snaartheorie' wordt genoemd.
02:00
and that's where the idea of the multiverse
46
105000
2000
Dat is waar het idee van het multiversum
02:02
will come into the story.
47
107000
2000
in het verhaal zal opduiken.
02:04
Finally, in part three,
48
109000
2000
Tot slot, in deel drie,
02:06
I'm going to describe a cosmological theory
49
111000
2000
ga ik een kosmologische theorie beschrijven
02:08
called inflation,
50
113000
2000
die 'inflatietheorie' wordt genoemd en
02:10
which will pull all the pieces of the story together.
51
115000
3000
die alle stukken van het verhaal in elkaar zal laten passen.
02:13
Okay, part one starts back in 1929
52
118000
4000
Oké, deel één begint in 1929
02:17
when the great astronomer Edwin Hubble
53
122000
2000
toen de grote astronoom Edwin Hubble
02:19
realized that the distant galaxies
54
124000
3000
besefte dat de verafgelegen sterrenstelsels
02:22
were all rushing away from us,
55
127000
2000
zich allemaal van ons weg haastten.
02:24
establishing that space itself is stretching,
56
129000
2000
Hij constateerde dat de ruimte zelf uitdijde,
02:26
it's expanding.
57
131000
2000
aangroeide.
02:28
Now this was revolutionary.
58
133000
3000
Dit was revolutionair.
02:31
The prevailing wisdom was that on the largest of scales
59
136000
3000
De heersende mening was dat op de grootste schaal
02:34
the universe was static.
60
139000
2000
het heelal statisch was.
02:36
But even so,
61
141000
2000
Maar toch
02:38
there was one thing that everyone was certain of:
62
143000
3000
was er één ding waar iedereen zeker van was:
02:41
The expansion must be slowing down.
63
146000
3000
de uitdijing moest vertragen.
02:44
That, much as the gravitational pull of the Earth
64
149000
3000
Net zoals de zwaartekracht van de aarde
02:47
slows the ascent of an apple tossed upward,
65
152000
3000
de stijging van een omhoog gegooide appel vertraagt
02:50
the gravitational pull
66
155000
2000
zou de gravitationele aantrekking
02:52
of each galaxy on every other
67
157000
2000
van elk sterrenstelsel op elk ander
02:54
must be slowing
68
159000
2000
de uitdijing van de ruimte
02:56
the expansion of space.
69
161000
2000
moeten vertragen.
02:58
Now let's fast-forward to the 1990s
70
163000
3000
Laten we nu even snel doorspoelen naar de jaren negentig,
03:01
when those two teams of astronomers
71
166000
2000
als die twee teams van astronomen
03:03
I mentioned at the outset
72
168000
2000
die ik in het begin noemde,
03:05
were inspired by this reasoning
73
170000
2000
door deze redenering werden geïnspireerd
03:07
to measure the rate
74
172000
2000
om de vertraging
03:09
at which the expansion has been slowing.
75
174000
2000
van deze uitdijing te gaan meten.
03:11
And they did this
76
176000
2000
Zij deden dit
03:13
by painstaking observations
77
178000
2000
door nauwgezette waarnemingen
03:15
of numerous distant galaxies,
78
180000
2000
van talrijke verafgelegen sterrenstelsels,
03:17
allowing them to chart
79
182000
2000
waardoor ze in kaart konden brengen
03:19
how the expansion rate has changed over time.
80
184000
3000
hoe de uitdijingsnelheid veranderde in de tijd.
03:22
Here's the surprise:
81
187000
3000
Hier is de verrassing:
03:25
They found that the expansion is not slowing down.
82
190000
3000
ze vonden dat de uitdijing niet vertraagt.
03:28
Instead they found that it's speeding up,
83
193000
2000
Ze vonden dat ze versnelt.
03:30
going faster and faster.
84
195000
2000
Ze gaat sneller en sneller.
03:32
That's like tossing an apple upward
85
197000
2000
Dat is als het omhoog gooien van een appel
03:34
and it goes up faster and faster.
86
199000
2000
en hem sneller en sneller omhoog zien gaan.
03:36
Now if you saw an apple do that,
87
201000
2000
Als je een appel dat zag doen,
03:38
you'd want to know why.
88
203000
2000
zou je willen weten waarom.
03:40
What's pushing on it?
89
205000
2000
Wat duwt hem?
03:42
Similarly, the astronomers' results
90
207000
2000
De resultaten van de astronomen
03:44
are surely well-deserving of the Nobel Prize,
91
209000
3000
zijn zeker een Nobelprijs waard,
03:47
but they raised an analogous question.
92
212000
4000
maar zij riepen een soortgelijke vraag op.
03:51
What force is driving all galaxies
93
216000
2000
Welke kracht drijft alle sterrenstelsels
03:53
to rush away from every other
94
218000
3000
uit elkaar
03:56
at an ever-quickening speed?
95
221000
3000
met een steeds groter wordende snelheid?
03:59
Well the most promising answer
96
224000
2000
Het veelbelovendste antwoord
04:01
comes from an old idea of Einstein's.
97
226000
3000
komt van een oud idee van Einstein.
04:04
You see, we are all used to gravity
98
229000
2000
We zijn allemaal gewoon om zwaartekracht
04:06
being a force that does one thing,
99
231000
3000
te zien als een kracht die één ding doet:
04:09
pulls objects together.
100
234000
2000
objecten naar elkaar toe trekken.
04:11
But in Einstein's theory of gravity,
101
236000
2000
Maar in Einsteins theorie van de zwaartekracht,
04:13
his general theory of relativity,
102
238000
2000
zijn algemene theorie van relativiteit,
04:15
gravity can also push things apart.
103
240000
3000
kan zwaartekracht ook dingen uit elkaar duwen.
04:18
How? Well according to Einstein's math,
104
243000
3000
Hoe? Einstein berekende
04:21
if space is uniformly filled
105
246000
2000
dat als de ruimte gelijkmatig
04:23
with an invisible energy,
106
248000
2000
met een onzichtbare energie is gevuld --
04:25
sort of like a uniform, invisible mist,
107
250000
3000
een soort uniforme, onzichtbare mist --
04:28
then the gravity generated by that mist
108
253000
3000
dan zou de daardoor ontstane zwaartekracht
04:31
would be repulsive,
109
256000
2000
afstotend werken.
04:33
repulsive gravity,
110
258000
2000
Afstotende zwaartekracht,
04:35
which is just what we need to explain the observations.
111
260000
3000
precies wat we nodig hebben om de waarnemingen te verklaren.
04:38
Because the repulsive gravity
112
263000
2000
Omdat de afstotende zwaartekracht komt
04:40
of an invisible energy in space --
113
265000
2000
van een onzichtbare energie in de ruimte --
04:42
we now call it dark energy,
114
267000
2000
wij noemen het nu donkere energie,
04:44
but I've made it smokey white here so you can see it --
115
269000
3000
maar ik heb ze hier rokerig wit gemaakt zodat je ze kunt zien.
04:47
its repulsive gravity
116
272000
2000
Die afstotende zwaartekracht
04:49
would cause each galaxy to push against every other,
117
274000
2000
zou elk sterrenstelsel doen duwen tegen elk ander,
04:51
driving expansion to speed up,
118
276000
2000
en de uitdijing doen versnellen,
04:53
not slow down.
119
278000
2000
niet vertragen.
04:55
And this explanation
120
280000
2000
Deze uitleg
04:57
represents great progress.
121
282000
2000
betekent een grote vooruitgang.
04:59
But I promised you a mystery
122
284000
3000
Maar ik beloofde jullie een mysterie
05:02
here in part one.
123
287000
2000
hier in deel één.
05:04
Here it is.
124
289000
2000
Hier komt het.
05:06
When the astronomers worked out
125
291000
2000
Toen de astronomen hadden uitgewerkt
05:08
how much of this dark energy
126
293000
3000
hoeveel van deze donkere energie
05:11
must be infusing space
127
296000
2000
de ruimte moet vullen
05:13
to account for the cosmic speed up,
128
298000
2000
om de kosmische versnelling te verklaren,
05:15
look at what they found.
129
300000
2000
vonden ze dit.
05:24
This number is small.
130
309000
2000
Dit getal is klein.
05:26
Expressed in the relevant unit,
131
311000
2000
Uitgedrukt in de juiste eenheden
05:28
it is spectacularly small.
132
313000
2000
is het spectaculair klein.
05:30
And the mystery is to explain this peculiar number.
133
315000
3000
En het mysterie is het verklaren van dit eigenaardige getal.
05:33
We want this number
134
318000
2000
Wij willen dit getal
05:35
to emerge from the laws of physics,
135
320000
2000
afleiden uit de wetten van de fysica,
05:37
but so far no one has found a way to do that.
136
322000
3000
maar tot nu toe is niemand daarin geslaagd.
05:40
Now you might wonder,
137
325000
3000
Nu zou je je kunnen afvragen
05:43
should you care?
138
328000
2000
of je daar wakker van moet liggen.
05:45
Maybe explaining this number
139
330000
2000
Misschien is de verklaring van dit getal
05:47
is just a technical issue,
140
332000
2000
slechts een technische kwestie,
05:49
a technical detail of interest to experts,
141
334000
3000
alleen van belang voor deskundigen,
05:52
but of no relevance to anybody else.
142
337000
2000
maar zonder belang voor iemand anders.
05:54
Well it surely is a technical detail,
143
339000
3000
Het is zeker een technisch detail,
05:57
but some details really matter.
144
342000
2000
maar sommige details doen er echt toe.
05:59
Some details provide
145
344000
2000
Sommige details gunnen ons
06:01
windows into uncharted realms of reality,
146
346000
2000
een blik naar onbekende rijken van de werkelijkheid,
06:03
and this peculiar number may be doing just that,
147
348000
3000
en dit eigenaardige getal doet dat wellicht.
06:06
as the only approach that's so far made headway to explain it
148
351000
3000
De enige aanpak die het tot dusver enigszins kan verklaren
06:09
invokes the possibility of other universes --
149
354000
3000
roept de mogelijkheid op van andere universa --
06:12
an idea that naturally emerges from string theory,
150
357000
3000
een idee dat van nature voortvloeit uit de snaartheorie.
06:15
which takes me to part two: string theory.
151
360000
3000
Dat brengt me bij deel twee: de snaartheorie.
06:18
So hold the mystery of the dark energy
152
363000
4000
Hou het mysterie van de donkere energie
06:22
in the back of your mind
153
367000
2000
in je achterhoofd
06:24
as I now go on to tell you
154
369000
2000
terwijl ik jullie
06:26
three key things about string theory.
155
371000
3000
drie belangrijke dingen over de snaartheorie ga vertellen.
06:29
First off, what is it?
156
374000
2000
Eerst, wat is het?
06:31
Well it's an approach to realize Einstein's dream
157
376000
3000
Het is een poging om Einsteins droom
06:34
of a unified theory of physics,
158
379000
3000
van een verenigde theorie van de natuurkunde te realiseren,
06:37
a single overarching framework
159
382000
2000
één enkel overkoepelend kader
06:39
that would be able to describe
160
384000
2000
dat alle krachten aan het werk in het universum
06:41
all the forces at work in the universe.
161
386000
2000
zou kunnen beschrijven.
06:43
And the central idea of string theory
162
388000
2000
De centrale idee van de snaartheorie
06:45
is quite straightforward.
163
390000
2000
is vrij rechttoe rechtaan.
06:47
It says that if you examine
164
392000
2000
Het zegt dat als je enig stuk materie
06:49
any piece of matter ever more finely,
165
394000
2000
steeds fijner gaat onderzoeken,
06:51
at first you'll find molecules
166
396000
2000
je eerst moleculen vindt,
06:53
and then you'll find atoms and subatomic particles.
167
398000
3000
dan atomen en subatomaire deeltjes.
06:56
But the theory says that if you could probe smaller,
168
401000
2000
Maar de theorie zegt dat als je nog dieper
06:58
much smaller than we can with existing technology,
169
403000
3000
zou gaan dan mogelijk is met de bestaande technologie,
07:01
you'd find something else inside these particles --
170
406000
3000
je iets anders binnen deze deeltjes zou vinden --
07:04
a little tiny vibrating filament of energy,
171
409000
3000
een klein vibrerend draadje energie,
07:07
a little tiny vibrating string.
172
412000
3000
een heel kleine vibrerende snaar.
07:10
And just like the strings on a violin,
173
415000
2000
En net als de snaren op een viool
07:12
they can vibrate in different patterns
174
417000
2000
zou ze in verschillende patronen kunnen trillen
07:14
producing different musical notes.
175
419000
2000
en verschillende muzikale noten produceren .
07:16
These little fundamental strings,
176
421000
2000
Deze kleine fundamentele snaren
07:18
when they vibrate in different patterns,
177
423000
2000
produceren door in verschillende patronen te trillen
07:20
they produce different kinds of particles --
178
425000
2000
verschillende soorten deeltjes --
07:22
so electrons, quarks, neutrinos, photons,
179
427000
2000
dus elektronen, quarks, neutrino's, fotonen
07:24
all other particles
180
429000
2000
en alle andere deeltjes
07:26
would be united into a single framework,
181
431000
2000
zouden worden verenigd in één enkel kader,
07:28
as they would all arise from vibrating strings.
182
433000
3000
aangezien ze allemaal voortkomen uit trillende snaren.
07:31
It's a compelling picture,
183
436000
3000
Het is een fascinerend beeld,
07:34
a kind of cosmic symphony,
184
439000
2000
een soort kosmische symfonie.
07:36
where all the richness
185
441000
2000
Alle variatie
07:38
that we see in the world around us
186
443000
2000
die we in de wereld om ons heen zien,
07:40
emerges from the music
187
445000
2000
komt van de muziek
07:42
that these little, tiny strings can play.
188
447000
3000
die deze uiterst kleine snaren produceren.
07:45
But there's a cost
189
450000
2000
Maar er hangt een prijskaartje
07:47
to this elegant unification,
190
452000
2000
aan deze elegante eenwording,
07:49
because years of research
191
454000
2000
want jaren van onderzoek
07:51
have shown that the math of string theory doesn't quite work.
192
456000
3000
hebben aangetoond dat de wiskunde van de snaartheorie niet helemaal werkt.
07:54
It has internal inconsistencies,
193
459000
2000
Ze heeft interne tegenstrijdigheden,
07:56
unless we allow
194
461000
2000
tenzij we
07:58
for something wholly unfamiliar --
195
463000
3000
iets geheel onbekends erbij halen --
08:01
extra dimensions of space.
196
466000
3000
extra dimensies van ruimte.
08:04
That is, we all know about the usual three dimensions of space.
197
469000
3000
Dat wil zeggen, we kennen allemaal de gebruikelijke drie dimensies van de ruimte.
08:07
And you can think about those
198
472000
2000
Je kent ze als
08:09
as height, width and depth.
199
474000
3000
hoogte, breedte en diepte.
08:12
But string theory says that, on fantastically small scales,
200
477000
3000
Maar de snaartheorie zegt dat er op enorm kleine schaal
08:15
there are additional dimensions
201
480000
2000
extra dimensies zijn
08:17
crumpled to a tiny size so small
202
482000
2000
opgerold tot uiterst kleine afmetingen, zo klein
08:19
that we have not detected them.
203
484000
2000
dat wij ze niet konden detecteren.
08:21
But even though the dimensions are hidden,
204
486000
2000
Maar hoewel die dimensies verborgen zijn,
08:23
they would have an impact on things that we can observe
205
488000
3000
zouden ze een impact hebben op de dingen die we kunnen waarnemen
08:26
because the shape of the extra dimensions
206
491000
3000
omdat de vorm van de extra dimensies
08:29
constrains how the strings can vibrate.
207
494000
3000
bepaalt hoe de snaren kunnen trillen.
08:32
And in string theory,
208
497000
2000
In de snaartheorie,
08:34
vibration determines everything.
209
499000
3000
bepalen trillingen alles.
08:37
So particle masses, the strengths of forces,
210
502000
2000
Zo zouden deeltjesmassa's, de sterktes van krachten,
08:39
and most importantly, the amount of dark energy
211
504000
3000
en belangrijker nog, de hoeveelheid donkere energie
08:42
would be determined
212
507000
2000
worden bepaald
08:44
by the shape of the extra dimensions.
213
509000
2000
door de vorm van die extra dimensies.
08:46
So if we knew the shape of the extra dimensions,
214
511000
3000
Als we de vorm van de extra dimensies kenden dan
08:49
we should be able to calculate these features,
215
514000
3000
zouden we deze grootheden moeten kunnen berekenen
08:52
calculate the amount of dark energy.
216
517000
3000
evenals de hoeveelheid donkere energie.
08:55
The challenge
217
520000
2000
Het probleem is
08:57
is we don't know
218
522000
2000
dat we de vorm
08:59
the shape of the extra dimensions.
219
524000
3000
van die extra dimensies niet kennen.
09:02
All we have
220
527000
2000
Alles wat we hebben
09:04
is a list of candidate shapes
221
529000
2000
is een lijst van kandidaatvormen
09:06
allowed by the math.
222
531000
3000
toegestaan door de wiskunde.
09:09
Now when these ideas were first developed,
223
534000
2000
Toen deze ideeën voor het eerst werden ontwikkeld,
09:11
there were only about five different candidate shapes,
224
536000
2000
waren er slechts ongeveer vijf mogelijke vormen.
09:13
so you can imagine
225
538000
2000
Dus je kan je voorstellen
09:15
analyzing them one-by-one
226
540000
2000
dat we ze stuk voor stuk analyseerden
09:17
to determine if any yield
227
542000
2000
om te bepalen of een ervan
09:19
the physical features we observe.
228
544000
2000
de fysieke kenmerken die we waarnemen zou kunnen opleveren.
09:21
But over time the list grew
229
546000
2000
Maar na verloop van tijd groeide de lijst
09:23
as researchers found other candidate shapes.
230
548000
2000
doordat onderzoekers andere kandidaat-vormen vonden.
09:25
From five, the number grew into the hundreds and then the thousands --
231
550000
3000
Van vijf groeide het aantal naar honderden en vervolgens naar duizenden --
09:28
A large, but still manageable, collection to analyze,
232
553000
3000
een grote, maar nog mogelijkerwijs te analyseren collectie,
09:31
since after all,
233
556000
2000
aangezien alle masterstudenten
09:33
graduate students need something to do.
234
558000
3000
iets omhanden moeten hebben.
09:36
But then the list continued to grow
235
561000
2000
Maar vervolgens bleef de lijst groeien
09:38
into the millions and the billions, until today.
236
563000
3000
naar miljoenen en miljarden.
09:41
The list of candidate shapes
237
566000
2000
De lijst van kandidaat-vormen
09:43
has soared to about 10 to the 500.
238
568000
5000
steeg tot ongeveer 10 tot de 500ste.
09:48
So, what to do?
239
573000
3000
Wat te doen?
09:51
Well some researchers lost heart,
240
576000
3000
Sommige onderzoekers verloren de moed en
09:54
concluding that was so many candidate shapes for the extra dimensions,
241
579000
3000
besloten dat met zo veel kandidaatvormen voor extra dimensies,
09:57
each giving rise to different physical features,
242
582000
3000
elk met hun eigen verschillende fysieke kenmerken,
10:00
string theory would never make
243
585000
2000
de snaartheorie nooit
10:02
definitive, testable predictions.
244
587000
2000
testbare voorspellingen zou kunnen maken.
10:04
But others turned this issue on its head,
245
589000
4000
Maar anderen keerden dit probleem om
10:08
taking us to the possibility of a multiverse.
246
593000
2000
door de mogelijkheid van een multiversum erin te betrekken.
10:10
Here's the idea.
247
595000
2000
Hier is het idee.
10:12
Maybe each of these shapes is on an equal footing with every other.
248
597000
3000
Misschien is elk van deze vormen gelijkwaardig aan alle andere.
10:15
Each is as real as every other,
249
600000
2000
Elk is zo reëel als elk ander,
10:17
in the sense
250
602000
2000
in de zin
10:19
that there are many universes,
251
604000
2000
dat er vele universa zijn,
10:21
each with a different shape, for the extra dimensions.
252
606000
3000
elk met een andere vorm voor de extra dimensies.
10:24
And this radical proposal
253
609000
2000
Dit radicale voorstel
10:26
has a profound impact on this mystery:
254
611000
3000
heeft een diepgaande invloed op dit mysterie:
10:29
the amount of dark energy revealed by the Nobel Prize-winning results.
255
614000
3000
de hoeveelheid donkere energie die bleek uit de Nobelprijswinnende resultaten.
10:32
Because you see,
256
617000
2000
Omdat,
10:34
if there are other universes,
257
619000
3000
als er andere universa zijn
10:37
and if those universes
258
622000
2000
en als die universa
10:39
each have, say, a different shape for the extra dimensions,
259
624000
4000
elk een andere vorm hebben voor die extra dimensies,
10:43
then the physical features of each universe will be different,
260
628000
2000
dan zullen de fysieke kenmerken van elk universum verschillen,
10:45
and in particular,
261
630000
2000
en in het bijzonder zal
10:47
the amount of dark energy in each universe
262
632000
2000
de hoeveelheid donkere energie in elk universum
10:49
will be different.
263
634000
2000
anders zijn.
10:51
Which means that the mystery
264
636000
2000
Dat betekent dat het mysterie van
10:53
of explaining the amount of dark energy we've now measured
265
638000
2000
het verklaren van de gemeten hoeveelheid donkere energie
10:55
would take on a wholly different character.
266
640000
3000
een heel andere aanpak zal vergen.
10:58
In this context,
267
643000
2000
In dit verband
11:00
the laws of physics can't explain one number for the dark energy
268
645000
3000
kunnen de wetten van de fysica één getal voor de donkere energie niet uitleggen
11:03
because there isn't just one number,
269
648000
3000
want er is niet slechts één getal,
11:06
there are many numbers.
270
651000
2000
er zijn er veel.
11:08
Which means
271
653000
2000
Dat betekent
11:10
we have been asking the wrong question.
272
655000
3000
dat we de verkeerde vraag stelden.
11:13
It's that the right question to ask is,
273
658000
2000
De juiste vraag om te stellen is:
11:15
why do we humans find ourselves in a universe
274
660000
3000
waarom bevinden wij mensen ons in een universum
11:18
with a particular amount of dark energy we've measured
275
663000
3000
met een bepaalde, gemeten hoeveelheid donkere energie,
11:21
instead of any of the other possibilities
276
666000
3000
in plaats van een van de andere mogelijkheden
11:24
that are out there?
277
669000
2000
die er zijn?
11:26
And that's a question on which we can make headway.
278
671000
3000
Dat is een vraag waarmee we vooruit kunnen.
11:29
Because those universes
279
674000
2000
Omdat in alle universa,
11:31
that have much more dark energy than ours,
280
676000
2000
die veel meer donkere energie hebben dan het onze,
11:33
whenever matter tries to clump into galaxies,
281
678000
3000
wanneer materie tot melkwegstelsels probeert samen te klonteren,
11:36
the repulsive push of the dark energy is so strong
282
681000
3000
de afstotingskracht van de donkere energie zo sterk is
11:39
that it blows the clump apart
283
684000
2000
dat alles uit elkaar geduwd wordt
11:41
and galaxies don't form.
284
686000
2000
en melkwegstelsels zich niet kunnen vormen.
11:43
And in those universes that have much less dark energy,
285
688000
3000
En alle universa die veel minder donkere energie hebben,
11:46
well they collapse back on themselves so quickly
286
691000
2000
zullen zo snel terug instorten
11:48
that, again, galaxies don't form.
287
693000
3000
dat zich ook geen melkwegstelsels kunnen vormen.
11:51
And without galaxies, there are no stars, no planets
288
696000
3000
Zonder melkwegstelsels zijn er geen sterren, geen planeten
11:54
and no chance
289
699000
2000
en geen kans
11:56
for our form of life
290
701000
2000
op onze vorm van leven
11:58
to exist in those other universes.
291
703000
2000
in die andere universa.
12:00
So we find ourselves in a universe
292
705000
2000
Dus we bevinden ons in een universum
12:02
with the particular amount of dark energy we've measured
293
707000
3000
met die bepaalde hoeveelheid donkere energie die we hebben gemeten
12:05
simply because our universe has conditions
294
710000
3000
gewoon omdat ons universum omstandigheden kent
12:08
hospitable to our form of life.
295
713000
4000
waarin onze vorm van leven gedijt.
12:12
And that would be that.
296
717000
2000
Dat zou het moeten zijn.
12:14
Mystery solved,
297
719000
2000
Mysterie opgelost,
12:16
multiverse found.
298
721000
2000
multiversum gevonden.
12:18
Now some find this explanation unsatisfying.
299
723000
5000
Nu vinden sommigen deze uitleg onbevredigend.
12:23
We're used to physics
300
728000
2000
We zijn het gewoon dat de natuurkunde
12:25
giving us definitive explanations for the features we observe.
301
730000
3000
ons definitieve verklaringen geeft voor waarnemingen.
12:28
But the point is,
302
733000
2000
Maar het punt is
12:30
if the feature you're observing
303
735000
3000
dat als datgene wat je waarneemt
12:33
can and does take on
304
738000
2000
een grote verscheidenheid aan waarden
12:35
a wide variety of different values
305
740000
2000
kan aannemen
12:37
across the wider landscape of reality,
306
742000
3000
over het bredere landschap van de werkelijkheid,
12:40
then thinking one explanation
307
745000
2000
dan is één uitleg bedenken
12:42
for a particular value
308
747000
2000
voor één bepaalde waarde
12:44
is simply misguided.
309
749000
3000
gewoonweg misplaatst.
12:47
An early example
310
752000
2000
Een vroeg voorbeeld
12:49
comes from the great astronomer Johannes Kepler
311
754000
3000
komt van de grote astronoom Johannes Kepler.
12:52
who was obsessed with understanding
312
757000
2000
Die was geobsedeerd door
12:54
a different number --
313
759000
2000
een ander getal:
12:56
why the Sun is 93 million miles away from the Earth.
314
761000
4000
waarom is de zon 150 miljoen km van de aarde verwijderd.
13:00
And he worked for decades trying to explain this number,
315
765000
3000
Hij werkte decennialang om er een verklaring voor te vinden,
13:03
but he never succeeded, and we know why.
316
768000
3000
zonder erin te slagen en wij weten nu waarom.
13:06
Kepler was asking
317
771000
2000
Kepler stelde
13:08
the wrong question.
318
773000
2000
de verkeerde vraag.
13:10
We now know that there are many planets
319
775000
3000
We weten nu dat er veel planeten zijn
13:13
at a wide variety of different distances from their host stars.
320
778000
3000
op allerlei afstanden van hun gastheersterren.
13:16
So hoping that the laws of physics
321
781000
3000
Hopen dat de wetten van de fysica
13:19
will explain one particular number, 93 million miles,
322
784000
3000
één bepaalde waarde, 150 miljoen km, zal verklaren,
13:22
well that is simply wrongheaded.
323
787000
3000
is zoeken in de verkeerde richting.
13:25
Instead the right question to ask is,
324
790000
2000
De juiste vraag is:
13:27
why do we humans find ourselves on a planet
325
792000
3000
waarom bevinden wij mensen ons op een planeet
13:30
at this particular distance,
326
795000
2000
op precies deze afstand,
13:32
instead of any of the other possibilities?
327
797000
3000
in plaats van op een van de andere mogelijkheden?
13:35
And again, that's a question we can answer.
328
800000
3000
Dat is een vraag die we kunnen beantwoorden.
13:38
Those planets which are much closer to a star like the Sun
329
803000
3000
Planeten die veel dichter bij een ster als de zon bewegen,
13:41
would be so hot
330
806000
2000
zouden zo heet zijn
13:43
that our form of life wouldn't exist.
331
808000
2000
dat onze vorm van leven er niet zou bestaan.
13:45
And those planets that are much farther away from the star,
332
810000
3000
Planeten die veel verder weg van die ster zijn,
13:48
well they're so cold
333
813000
2000
zijn zo koud
13:50
that, again, our form of life would not take hold.
334
815000
2000
dat onze vorm van leven er ook niet zou kunnen gedijen.
13:52
So we find ourselves
335
817000
2000
Dus zitten we
13:54
on a planet at this particular distance
336
819000
2000
op een planeet op deze bepaalde afstand
13:56
simply because it yields conditions
337
821000
2000
gewoon omdat die de omstandigheden biedt
13:58
vital to our form of life.
338
823000
3000
die essentieel zijn voor onze vorm van leven.
14:01
And when it comes to planets and their distances,
339
826000
3000
Als het gaat om planeten en hun afstanden tot hun zon
14:04
this clearly is the right kind of reasoning.
340
829000
4000
is dit duidelijk de juiste soort redenering.
14:08
The point is,
341
833000
2000
Het punt is dat
14:10
when it comes to universes and the dark energy that they contain,
342
835000
3000
als het gaat om universa en de donkere energie die zij bevatten,
14:13
it may also be the right kind of reasoning.
343
838000
4000
dit ook de juiste manier van redeneren kan zijn.
14:17
One key difference, of course,
344
842000
3000
Één belangrijk verschil is natuurlijk dat we
14:20
is we know that there are other planets out there,
345
845000
2000
afweten van het bestaan van andere planeten
14:22
but so far I've only speculated on the possibility
346
847000
3000
maar tot nu toe heb ik alleen maar gespeculeerd
14:25
that there might be other universes.
347
850000
2000
over de mogelijkheid van andere universa.
14:27
So to pull it all together,
348
852000
2000
Om het allemaal aannemelijk te maken
14:29
we need a mechanism
349
854000
2000
hebben we een mechanisme nodig
14:31
that can actually generate other universes.
350
856000
3000
dat andere universa kan laten ontstaan.
14:34
And that takes me to my final part, part three.
351
859000
3000
Dat brengt me bij mijn laatste deel, deel drie.
14:37
Because such a mechanism has been found
352
862000
3000
Een dergelijk mechanisme is namelijk ontdekt
14:40
by cosmologists trying to understand the Big Bang.
353
865000
3000
door kosmologen die de Oerknal probeerden te begrijpen.
14:43
You see, when we speak of the Big Bang,
354
868000
2000
Wanneer we spreken van de Oerknal
14:45
we often have an image
355
870000
2000
hebben we vaak een idee
14:47
of a kind of cosmic explosion
356
872000
2000
van een soort kosmische explosie
14:49
that created our universe
357
874000
2000
die ons universum creëerde
14:51
and set space rushing outward.
358
876000
3000
en de ruimte liet uitdijen.
14:54
But there's a little secret.
359
879000
2000
Maar er is een klein geheimpje.
14:56
The Big Bang leaves out something pretty important,
360
881000
3000
De Oerknaltheorie vergeet iets vrij belangrijks,
14:59
the Bang.
361
884000
2000
namelijk de 'Knal'.
15:01
It tells us how the universe evolved after the Bang,
362
886000
3000
De theorie vertelt ons hoe het heelal evolueerde na de Knal,
15:04
but gives us no insight
363
889000
2000
maar geeft ons geen inzicht
15:06
into what would have powered the Bang itself.
364
891000
4000
in wat de Knal zelf zou hebben aangedreven.
15:10
And this gap was finally filled
365
895000
2000
Uiteindelijk werd deze leemte opgevuld
15:12
by an enhanced version of the Big Bang theory.
366
897000
2000
door een verbeterde versie van de Oerknaltheorie.
15:14
It's called inflationary cosmology,
367
899000
3000
Ze heet de 'inflatoire kosmologie'.
15:17
which identified a particular kind of fuel
368
902000
4000
Ze voorziet in een bepaald soort 'brandstof'
15:21
that would naturally generate
369
906000
2000
die van nature de ruimte
15:23
an outward rush of space.
370
908000
2000
zou doen uitdijen.
15:25
The fuel is based on something called a quantum field,
371
910000
3000
Die brandstof is gebaseerd op wat een kwantumveld wordt genoemd,
15:28
but the only detail that matters for us
372
913000
3000
maar het enige detail dat voor ons van belang is,
15:31
is that this fuel proves to be so efficient
373
916000
3000
is dat deze brandstof zo efficiënt blijkt te zijn
15:34
that it's virtually impossible
374
919000
2000
dat het vrijwel onmogelijk is
15:36
to use it all up,
375
921000
2000
om ze helemaal op te gebruiken.
15:38
which means in the inflationary theory,
376
923000
2000
Dat betekent dat in de inflatoire theorie,
15:40
the Big Bang giving rise to our universe
377
925000
3000
de Oerknal die aanleiding gaf tot ons universum
15:43
is likely not a one-time event.
378
928000
3000
waarschijnlijk geen eenmalige gebeurtenis is.
15:46
Instead the fuel not only generated our Big Bang,
379
931000
3000
Die brandstof genereerde niet alleen onze Oerknal
15:49
but it would also generate countless other Big Bangs,
380
934000
6000
maar zou tevens talloze andere Oerknallen opwekken.
15:55
each giving rise to its own separate universe
381
940000
3000
Elk aan de basis van zijn eigen aparte universum
15:58
with our universe becoming but one bubble
382
943000
2000
met ons universum als slechts één bel
16:00
in a grand cosmic bubble bath of universes.
383
945000
3000
in een groot kosmisch bubbelbad van universa.
16:03
And now, when we meld this with string theory,
384
948000
2000
Als we dit koppelen aan de snaartheorie
16:05
here's the picture we're led to.
385
950000
2000
geeft dat het volgende beeld.
16:07
Each of these universes has extra dimensions.
386
952000
2000
Elk van deze universa heeft extra dimensies.
16:09
The extra dimensions take on a wide variety of different shapes.
387
954000
3000
De extra dimensies nemen een breed scala van verschillende vormen aan.
16:12
The different shapes yield different physical features.
388
957000
3000
De verschillende vormen leveren verschillende fysische eigenschappen op.
16:15
And we find ourselves in one universe instead of another
389
960000
3000
Wij bevinden ons in dit universum en niet in een ander,
16:18
simply because it's only in our universe
390
963000
3000
simpelweg omdat in ons universum
16:21
that the physical features, like the amount of dark energy,
391
966000
3000
de fysische eigenschappen, zoals de hoeveelheid donkere energie,
16:24
are right for our form of life to take hold.
392
969000
4000
kloppen om onze vorm van leven te laten ontstaan.
16:28
And this is the compelling but highly controversial picture
393
973000
3000
Dit is het fascinerende, maar hoogst controversiële beeld
16:31
of the wider cosmos
394
976000
2000
van de uitgebreidere kosmos
16:33
that cutting-edge observation and theory
395
978000
2000
die de meest geavanceerde observatie en theorie
16:35
have now led us to seriously consider.
396
980000
4000
ons nu serieus doen overwegen.
16:39
One big remaining question, of course, is,
397
984000
4000
Een grote resterende vraag is natuurlijk:
16:43
could we ever confirm
398
988000
3000
kunnen we het bestaan van andere universa
16:46
the existence of other universes?
399
991000
3000
ooit bevestigen?
16:49
Well let me describe
400
994000
2000
Ik zal een manier beschrijven
16:51
one way that might one day happen.
401
996000
3000
hoe dat ooit zou kunnen gebeuren.
16:54
The inflationary theory
402
999000
2000
De inflatoire theorie
16:56
already has strong observational support.
403
1001000
2000
heeft een al krachtige observationele ondersteuning.
16:58
Because the theory predicts
404
1003000
2000
Want de theorie voorspelt
17:00
that the Big Bang would have been so intense
405
1005000
2000
dat de oerknal zo intens zou zijn geweest
17:02
that as space rapidly expanded,
406
1007000
3000
dat als de ruimte snel uitdijde
17:05
tiny quantum jitters from the micro world
407
1010000
2000
kleine kwantumschommelingen uit de microwereld
17:07
would have been stretched out to the macro world,
408
1012000
3000
zouden zijn uitgerekt tot de macrowereld.
17:10
yielding a distinctive fingerprint,
409
1015000
3000
Dat zou een kenmerkende vingerafdruk opleveren,
17:13
a pattern of slightly hotter spots and slightly colder spots,
410
1018000
2000
een patroon van iets warmere en iets koudere vlekken
17:15
across space,
411
1020000
2000
doorheen de ruimte.
17:17
which powerful telescopes have now observed.
412
1022000
3000
Krachtige telescopen hebben dat nu waargenomen.
17:20
Going further, if there are other universes,
413
1025000
3000
Als er andere universa zouden bestaan
17:23
the theory predicts that every so often
414
1028000
2000
dan voorspelt de theorie dat
17:25
those universes can collide.
415
1030000
2000
deze universa af en toe kunnen botsen.
17:27
And if our universe got hit by another,
416
1032000
2000
Als ons universum door een ander werd geraakt,
17:29
that collision
417
1034000
2000
dan zou die botsing
17:31
would generate an additional subtle pattern
418
1036000
2000
een extra subtiel patroon
17:33
of temperature variations across space
419
1038000
2000
van temperatuurschommelingen over de ruimte genereren.
17:35
that we might one day
420
1040000
2000
Ooit zullen we die misschien
17:37
be able to detect.
421
1042000
2000
kunnen detecteren.
17:39
And so exotic as this picture is,
422
1044000
3000
Hoe exotisch deze voorstelling ook is,
17:42
it may one day be grounded
423
1047000
2000
ooit zal ze misschien ondersteund worden
17:44
in observations,
424
1049000
2000
door waarnemingen
17:46
establishing the existence of other universes.
425
1051000
3000
die het bestaan van andere universa zouden bevestigen.
17:49
I'll conclude
426
1054000
2000
Ik zal afsluiten
17:51
with a striking implication
427
1056000
3000
met een in het oog springend gevolg
17:54
of all these ideas
428
1059000
2000
van al deze ideeën
17:56
for the very far future.
429
1061000
2000
voor de zeer verre toekomst.
17:58
You see, we learned
430
1063000
2000
We hebben gezien
18:00
that our universe is not static,
431
1065000
2000
dat ons universum niet statisch is,
18:02
that space is expanding,
432
1067000
2000
dat de ruimte uitdijt,
18:04
that that expansion is speeding up
433
1069000
2000
dat die uitdijing versnelt,
18:06
and that there might be other universes
434
1071000
2000
en dat er mogelijk andere universa bestaan.
18:08
all by carefully examining
435
1073000
2000
Dit alles door het zorgvuldig onderzoeken
18:10
faint pinpoints of starlight
436
1075000
2000
van zwakke bundeljes sterrenlicht
18:12
coming to us from distant galaxies.
437
1077000
3000
die ons bereiken vanuit verafgelegen sterrenstelsels.
18:15
But because the expansion is speeding up,
438
1080000
3000
Maar omdat de uitdijing versnelt,
18:18
in the very far future,
439
1083000
2000
zullen in de zeer verre toekomst
18:20
those galaxies will rush away so far and so fast
440
1085000
3000
die sterrenstelsels zo ver en zo snel van ons weg bewegen
18:23
that we won't be able to see them --
441
1088000
3000
dat we ze niet meer kunnen zien --
18:26
not because of technological limitations,
442
1091000
2000
niet vanwege technologische beperkingen,
18:28
but because of the laws of physics.
443
1093000
2000
maar vanwege de wetten van de fysica.
18:30
The light those galaxies emit,
444
1095000
2000
Het licht dat die sterrenstelsels uitzenden,
18:32
even traveling at the fastest speed, the speed of light,
445
1097000
3000
zal zelfs met de grootste snelheid, die van het licht,
18:35
will not be able to overcome
446
1100000
2000
niet meer de groeiende kloof
18:37
the ever-widening gulf between us.
447
1102000
3000
tussen ons en hen kunnen overbruggen.
18:40
So astronomers in the far future
448
1105000
2000
Astronomen in de verre toekomst zullen,
18:42
looking out into deep space
449
1107000
2000
starend in de diepe ruimte,
18:44
will see nothing but an endless stretch
450
1109000
3000
niets anders zien dan een eindeloze uitgestrektheid
18:47
of static, inky, black stillness.
451
1112000
4000
van statische, inktzwarte stilte,
18:51
And they will conclude
452
1116000
2000
en concluderen
18:53
that the universe is static and unchanging
453
1118000
2000
dat het heelal statisch en onveranderlijk is
18:55
and populated by a single central oasis of matter
454
1120000
3000
en bevolkt door één enkele centrale oase van materie
18:58
that they inhabit --
455
1123000
2000
waar ze wonen --
19:00
a picture of the cosmos
456
1125000
2000
een beeld van de kosmos
19:02
that we definitively know to be wrong.
457
1127000
3000
waarvan wij nu absoluut weten dat het niet klopt.
19:05
Now maybe those future astronomers will have records
458
1130000
3000
Misschien zullen die toekomstige astronomen beschikken
19:08
handed down from an earlier era,
459
1133000
2000
over verslagen uit een vroeger tijdperk
19:10
like ours,
460
1135000
2000
als het onze.
19:12
attesting to an expanding cosmos
461
1137000
2000
Verslagen die getuigen van een uitdijende kosmos
19:14
teeming with galaxies.
462
1139000
2000
vol melkwegstelsels.
19:16
But would those future astronomers
463
1141000
2000
Maar zullen die toekomstige astronomen
19:18
believe such ancient knowledge?
464
1143000
3000
die oude kennis geloven?
19:21
Or would they believe
465
1146000
2000
Of zullen ze geloven
19:23
in the black, static empty universe
466
1148000
3000
in het zwarte, statische, lege heelal
19:26
that their own state-of-the-art observations reveal?
467
1151000
4000
dat ze met hun eigen technolgie kunnen waarnemen?
19:30
I suspect the latter.
468
1155000
2000
Ik vermoed het laatste.
19:32
Which means that we are living
469
1157000
2000
Wat betekent dat we leven
19:34
through a remarkably privileged era
470
1159000
3000
in een opmerkelijk bevoorrecht tijdperk
19:37
when certain deep truths about the cosmos
471
1162000
2000
nu bepaalde diepe waarheden over de kosmos
19:39
are still within reach
472
1164000
2000
nog steeds binnen het bereik vallen
19:41
of the human spirit of exploration.
473
1166000
2000
van de menselijke geest van exploratie.
19:43
It appears that it may not always be that way.
474
1168000
5000
Het lijkt erop dat het niet altijd zo zal zijn.
19:48
Because today's astronomers,
475
1173000
2000
Want hedendaagse astronomen hebben,
19:50
by turning powerful telescopes to the sky,
476
1175000
3000
door hun krachtige telescopen op de hemel te richten,
19:53
have captured a handful of starkly informative photons --
477
1178000
3000
een handvol erg informatieve fotonen ingevangen --
19:56
a kind of cosmic telegram
478
1181000
3000
een soort kosmisch telegram
19:59
billions of years in transit.
479
1184000
2000
dat miljarden jaren onderweg was.
20:01
and the message echoing across the ages is clear.
480
1186000
4000
De boodschap die over de eonen heen weerklinkt, is duidelijk.
20:05
Sometimes nature guards her secrets
481
1190000
3000
Soms bewaakt de natuur haar geheimen
20:08
with the unbreakable grip
482
1193000
2000
onder het onverbreekbare slot
20:10
of physical law.
483
1195000
2000
van fysische wetten.
20:12
Sometimes the true nature of reality beckons
484
1197000
4000
Soms gloort de ware aard van werkelijkheid
20:16
from just beyond the horizon.
485
1201000
3000
net voorbij de horizon.
20:19
Thank you very much.
486
1204000
2000
Hartelijk dank.
20:21
(Applause)
487
1206000
4000
(Applaus)
20:25
Chris Anderson: Brian, thank you.
488
1210000
2000
Chris Anderson: Brian, dank je.
20:27
The range of ideas you've just spoken about
489
1212000
2000
De ideeën die je zojuist hebt voorgesteld
20:29
are dizzying, exhilarating, incredible.
490
1214000
3000
zijn duizelingwekkend, opwindend, ongelooflijk.
20:32
How do you think
491
1217000
2000
Waar denk je
20:34
of where cosmology is now,
492
1219000
2000
dat de huidige kosmologie
20:36
in a sort of historical side?
493
1221000
2000
in een historische context moet worden geplaatst?
20:38
Are we in the middle of something unusual historically in your opinion?
494
1223000
3000
Zitten we volgens jou bij een historisch omslagpunt?
20:41
BG: Well it's hard to say.
495
1226000
2000
BG: Dat is moeilijk te zeggen.
20:43
When we learn that astronomers of the far future
496
1228000
3000
Wanneer we leren we dat astronomen in de verre toekomst
20:46
may not have enough information to figure things out,
497
1231000
3000
wellicht niet genoeg informatie meer zullen hebben,
20:49
the natural question is, maybe we're already in that position
498
1234000
3000
dan komt de vraag bij je op of nu al
20:52
and certain deep, critical features of the universe
499
1237000
3000
bepaalde diepe, kritieke eigenschappen van het heelal
20:55
already have escaped our ability to understand
500
1240000
3000
zijn ontsnapt aan ons vermogen om ze ooit te begrijpen,
20:58
because of how cosmology evolves.
501
1243000
2000
door de manier waarop de kosmologie evolueert.
21:00
So from that perspective,
502
1245000
2000
Vanuit dat perspectief
21:02
maybe we will always be asking questions
503
1247000
2000
zullen we ons misschien altijd vragen blijven stellen
21:04
and never be able to fully answer them.
504
1249000
2000
en ze nooit volledig kunnen beantwoorden.
21:06
On the other hand, we now can understand
505
1251000
2000
Aan de andere kant weten we nu
21:08
how old the universe is.
506
1253000
2000
hoe oud het universum is.
21:10
We can understand
507
1255000
2000
We kunnen nu
21:12
how to understand the data from the microwave background radiation
508
1257000
3000
de gegevens van de achtergrondstraling,
21:15
that was set down 13.72 billion years ago --
509
1260000
3000
die 13,72 miljard jaar geleden vrij kwam, begrijpen --
21:18
and yet, we can do calculations today to predict how it will look
510
1263000
2000
en toch kunnen wij vandaag rekenen om te voorspellen hoe het er zal uitzien
21:20
and it matches.
511
1265000
2000
en het klopt nog ook.
21:22
Holy cow! That's just amazing.
512
1267000
2000
Dat is gewoon geweldig.
21:24
So on the one hand, it's just incredible where we've gotten,
513
1269000
3000
Aan de ene kant is het ongelooflijk waar we al zijn geraakt,
21:27
but who knows what sort of blocks we may find in the future.
514
1272000
4000
maar wie weet wat voor soort hindernissen we in de toekomst nog gaan tegenkomen.
21:31
CA: You're going to be around for the next few days.
515
1276000
3000
CA: Je blijft hier nog enkele dagen.
21:34
Maybe some of these conversations can continue.
516
1279000
2000
Misschien kunnen sommige van deze gesprekken blijven doorgaan.
21:36
Thank you. Thank you, Brian. (BG: My pleasure.)
517
1281000
2000
Bedankt. Dank je, Brian. (BG: Het genoegen was helemaal voor mij.)
21:38
(Applause)
518
1283000
3000
(Applaus)
ABOUT THE SPEAKER
Brian Greene - PhysicistBrian Greene is perhaps the best-known proponent of superstring theory, the idea that minuscule strands of energy vibrating in a higher dimensional space-time create every particle and force in the universe.
Why you should listen
Greene, a professor of physics and mathematics at Columbia University, has focused on unified theories for more than 25 years, and has written several best-selling and non-technical books on the subject including The Elegant Universe, a Pulitzer finalist, and The Fabric of the Cosmos — each of which has been adapted into a NOVA mini-series. His latest book, The Hidden Reality, explores the possibility that our universe is not the only universe.
Greene believes science must be brought to general audiences in new and compelling ways, such as his live stage odyssey, Icarus at the Edge of Time, with original orchestral score by Philip Glass, and the annual World Science Festival, which he co-founded in 2008 with journalist Tracy Day.
Brian Greene | Speaker | TED.com