TEDGlobal 2009
Tom Wujec: Learn to use the 13th-century astrolabe
Tom Wujec demonstreert het 13e-eeuwse astrolabium
Filmed:
Readability: 3.6
834,534 views
In plaats van een nieuwe technologie te demonstreren, grijpt Tom Wujec terug naar een van onze vroegste maar meest ingenieuze apparaten - het astrolabium. Met duizenden toepassingen, van tijdsaanduiding tot het in kaart brengen van de nachtelijke hemel, herinnert deze oude technologie ons eraan dat de oude technologieën net zo briljant waren als de gloednieuwe.
Tom Wujec - Designer
Tom Wujec studies how we share and absorb information. He's an innovative practitioner of business visualization -- using design and technology to help groups solve problems and understand ideas. He is a Fellow at Autodesk. Full bio
Tom Wujec studies how we share and absorb information. He's an innovative practitioner of business visualization -- using design and technology to help groups solve problems and understand ideas. He is a Fellow at Autodesk. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:15
As technology progresses,
0
0
3000
Naarmate de technologie vordert
00:18
and as it advances,
1
3000
2000
en zich ontwikkelt,
00:20
many of us assume that these advances
2
5000
2000
hebben velen van ons de indruk dat deze vooruitgang
00:22
make us more intelligent,
3
7000
2000
ons intelligenter maakt,
00:24
make us smarter and more connected to the world.
4
9000
2000
slimmer en meer verbonden met de wereld.
00:26
And what I'd like to argue
5
11000
2000
Wat ik zou willen aantonen,
00:28
is that that's not necessarily the case,
6
13000
2000
is dat dat niet noodzakelijkerwijs het geval is.
00:30
as progress is simply a word for change,
7
15000
3000
Vooruitgang is gewoon een woord voor verandering
00:33
and with change you gain something,
8
18000
2000
en met elke verandering die je iets oplevert,
00:35
but you also lose something.
9
20000
2000
raak je ook iets kwijt.
00:37
And to really illustrate this point, what I'd like to do
10
22000
2000
Om dit punt te illustreren, zou ik
00:39
is to show you how technology has dealt with
11
24000
3000
willen laten zien hoe de technologie
00:42
a very simple, a very common, an everyday question.
12
27000
5000
een zeer eenvoudige, veel voorkomende alledaagse vraag heeft behandeld.
00:47
And that question is this.
13
32000
2000
Die vraag is deze.
00:49
What time is it? What time is it?
14
34000
3000
Hoe laat is het? Hoe laat is het?
00:52
If you glance at your iPhone, it's so simple to tell the time.
15
37000
3000
Een blik op je iPhone en je weet het.
00:55
But, I'd like to ask you, how would you tell the time
16
40000
2000
Maar hoe zou je dat doen
00:57
if you didn't have an iPhone?
17
42000
2000
zonder iPhone?
00:59
How would you tell the time, say, 600 years ago?
18
44000
3000
Hoe zou je dat 600 jaar geleden hebben gedaan?
01:02
How would you do it?
19
47000
2000
Hoe zou je het doen?
01:04
Well, the way you would do it is by using a device
20
49000
3000
Je zou dat doen is met een apparaat
01:07
that's called an astrolabe.
21
52000
4000
dat een astrolabium heet.
01:11
So, an astrolabe is relatively unknown in today's world.
22
56000
4000
Een astrolabium is nogal onbekend in de wereld van vandaag.
01:15
But, at the time, in the 13th century,
23
60000
2000
Maar in de 13e eeuw
01:17
it was the gadget of the day.
24
62000
2000
was het het gadget van de dag.
01:19
It was the world's first popular computer.
25
64000
4000
Het was 's werelds eerste populaire computer.
01:23
And it was a device that, in fact, is a model of the sky.
26
68000
4000
Het is in feite een model van de hemel.
01:27
So, the different parts of the astrolabe, in this particular type,
27
72000
2000
Dit zijn de verschillende onderdelen van het astrolabium van dit type:
01:29
the rete corresponds to the positions of the stars.
28
74000
3000
de'rete' komt overeen met de posities van de sterren.
01:32
The plate corresponds to a coordinate system.
29
77000
3000
De 'plaat' komt overeen met een assenstelsel.
01:35
And the mater has some scales and puts it all together.
30
80000
4000
De 'mater' heeft een aantal schalen en houdt het allemaal samen.
01:39
If you were an educated child,
31
84000
2000
Een goed opgeleid kind
01:41
you would know how to not only use the astrolabe,
32
86000
2000
kon een astrolabium niet alleen gebruiken,
01:43
you would also know how to make an astrolabe.
33
88000
3000
maar ook zelf maken.
01:46
And we know this because the first treatise on the astrolabe,
34
91000
3000
We weten dit omdat de eerste verhandeling over het astrolabium,
01:49
the first technical manual in the English language,
35
94000
2000
de eerste technische handleiding in het Engels,
01:51
was written by Geoffrey Chaucer.
36
96000
2000
werd geschreven door Geoffrey Chaucer.
01:53
Yes, that Geoffrey Chaucer, in 1391,
37
98000
3000
Ja, dé Geoffrey Chaucer schreef dit in 1391
01:56
to his little Lewis, his 11-year-old son.
38
101000
4000
voor kleine Lewis, zijn 11-jarige zoon.
02:00
And in this book, little Lewis would know the big idea.
39
105000
5000
Via dit boek kon kleine Lewis dit grote idee opdoen.
02:05
And the central idea that makes this computer work
40
110000
2000
Het centrale idee dat deze computer laat werken,
02:07
is this thing called stereographic projection.
41
112000
3000
heet stereografische projectie.
02:10
And basically, the concept is,
42
115000
2000
Waar het om draait, is
02:12
how do you represent the three-dimensional image
43
117000
3000
hoe je de driedimensionale afbeelding
02:15
of the night sky that surrounds us
44
120000
2000
van de nachtelijke hemel die ons omringt,
02:17
onto a flat, portable, two-dimensional surface.
45
122000
3000
voorstelt op een plat, draagbaar, tweedimensionaal oppervlak.
02:20
The idea is actually relatively simple.
46
125000
2000
Het idee is eigenlijk relatief eenvoudig.
02:22
Imagine that that Earth is at the center of the universe,
47
127000
3000
Stel je voor dat die aarde daar het middelpunt is van het heelal,
02:25
and surrounding it is the sky projected onto a sphere.
48
130000
3000
en eromheen wordt de hemel geprojecteerd op een bol.
02:28
Each point on the surface of the sphere
49
133000
3000
Elk punt op het oppervlak van de bol
02:31
is mapped through the bottom pole,
50
136000
2000
wordt geprojecteerd door de onderste pool
02:33
onto a flat surface, where it is then recorded.
51
138000
2000
op een vlak oppervlak, waar het dan wordt genoteerd.
02:35
So the North Star corresponds to the center of the device.
52
140000
4000
De poolster komt dan overeen met het midden van het apparaat.
02:39
The ecliptic, which is the path of the sun, moon, and planets
53
144000
3000
De ecliptica of het pad van zon, maan en planeten,
02:42
correspond to an offset circle.
54
147000
2000
komt overeen met een 'verplaatste' cirkel.
02:44
The bright stars correspond to little daggers on the rete.
55
149000
4000
De heldere sterren komen overeen met die kleine uitsteeksels op het rete.
02:48
And the altitude corresponds to the plate system.
56
153000
3000
De altitude correspondeert met het plaatsysteem.
02:51
Now, the real genius of the astrolabe is not just the projection.
57
156000
3000
Het geniale van het astrolabium is niet alleen de projectie.
02:54
The real genius is that it brings together two coordinate systems
58
159000
4000
Het echt geniale is dat het twee coördinatenstelsels samenbrengt,
02:58
so they fit perfectly.
59
163000
2000
zodat ze perfect passen.
03:00
There is the position of the sun, moon and planets on the movable rete.
60
165000
3000
Daar is de positie van de zon, maan en planeten op de beweegbare rete.
03:03
And then there is their location on the sky
61
168000
2000
En dan hun locatie aan de hemel
03:05
as seen from a certain latitude on the back plate. Okay?
62
170000
5000
gezien vanaf een bepaalde breedte op de achterplaat. Oke?
03:10
So how would you use this device?
63
175000
5000
Dus hoe zou je dit apparaat gebruiken?
03:15
Well, let me first back up for a moment.
64
180000
6000
Laat ik er eerst iets bijhalen.
03:21
This is an astrolabe. Pretty impressive, isn't it?
65
186000
5000
Dit is een astrolabium. Behoorlijk indrukwekkend, niet?
03:26
And so, this astrolabe is on loan from us
66
191000
3000
We hebben het in bruikleen
03:29
from the Oxford School of -- Museum of History.
67
194000
3000
van de Oxford School, het Geschiedkundig Museum.
03:32
And you can see the different components.
68
197000
3000
Je kunt de verschillende componenten zien.
03:35
This is the mater, the scales on the back.
69
200000
2000
Dit is de mater, de schalen op de achterkant.
03:37
This is the rete. Okay. Do you see that?
70
202000
2000
Dit is de rete. Oke. Kan je het zien?
03:39
That's the movable part of the sky.
71
204000
3000
Dat is het beweegbare deel van de hemel.
03:42
And in the back you can see
72
207000
2000
Op de achterkant kan je
03:44
a spider web pattern.
73
209000
2000
een spinnenwebpatroon zien.
03:46
And that spider web pattern corresponds to the local coordinates in the sky.
74
211000
4000
Dat spinnewebpatroon komt overeenkomt met de plaatselijke coördinaten aan de hemel.
03:50
This is a rule device. And on the back
75
215000
2000
Dit is een meetlat. Aan de achterkant
03:52
are some other devices, measuring tools
76
217000
3000
zitten nog wat apparaten, meetinstrumenten
03:55
and scales, to be able to make some calculations. Okay?
77
220000
6000
en schalen om wat berekeningen te kunnen maken. Oke?
04:01
You know, I've always wanted one of these.
78
226000
2000
Ik heb er altijd een willen hebben.
04:03
For my thesis I actually built one of these out of paper.
79
228000
5000
Voor mijn proefschrift heb ik er zo een gemaakt van papier.
04:08
And this one, this is a replica
80
233000
2000
Deze is een replica
04:10
from a 15th-century device.
81
235000
3000
van een 15e-eeuws apparaat.
04:13
And it's worth probably about three MacBook Pros.
82
238000
3000
Het is waarschijnlijk ongeveer drie Macbook Pro's waard.
04:16
But a real one would cost about as much as my house,
83
241000
3000
Maar een echte kost ongeveer net zoveel als mijn huis,
04:19
and the house next to it, and actually every house on the block,
84
244000
3000
en het huis ernaast en eigenlijk elk huis van het blok,
04:22
on both sides of the street,
85
247000
2000
aan beide zijden van de straat,
04:24
maybe a school thrown in, and some -- you know, a church.
86
249000
2000
en misschien nog een school en een kerk erbij.
04:26
They are just incredibly expensive.
87
251000
2000
Ze zijn gewoon ongelooflijk duur.
04:28
But let me show you how to work this device.
88
253000
2000
Laat me tonen hoe je met dit apparaat werkt.
04:30
So let's go to step one.
89
255000
3000
Eerste stap.
04:33
First thing that you do is you select a star
90
258000
2000
Eerst moet je een ster
04:35
in the night sky, if you're telling time at night.
91
260000
3000
aan de nachtelijke hemel kiezen als je 's nachts de tijd wil weten.
04:38
So, tonight, if it's clear you'll be able to see the summer triangle.
92
263000
3000
Vanavond kun je bij helder weer de zomerdriehoek zien.
04:41
And there is a bright star called Deneb. So let's select Deneb.
93
266000
3000
Eén heldere ster ervan is Deneb. We kiezen Deneb.
04:44
Second, is you measure the altitude of Deneb.
94
269000
3000
Ten tweede meet je de altitude van Deneb.
04:47
So, step two, I hold the device up,
95
272000
3000
Dus voor stap twee ik houd het toestel omhoog,
04:50
and then I sight its altitude there
96
275000
3000
en dan vind ik hier zijn altitude.
04:53
so I can see it clearly now.
97
278000
2000
Zo zie ik het duidelijk.
04:55
And then I measure its altitude.
98
280000
3000
Dan meet ik de altitude.
04:58
So, it's about 26 degrees. You can't see it from over there.
99
283000
3000
Het is ongeveer 26 graden. Je kunt het van daar niet zien.
05:01
Step three is identify the star on the front of the device.
100
286000
5000
Stap drie is het identificeren van de ster op de voorkant van het apparaat.
05:06
Deneb is there. I can tell.
101
291000
2000
Deneb is hier. Dat weet ik.
05:08
Step four is I then move the rete,
102
293000
3000
Stap vier: ik verplaats dan de rete,
05:11
move the sky, so the altitude of the star
103
296000
3000
ik verplaatst de hemel totdat de altitude van de ster
05:14
corresponds to the scale on the back.
104
299000
3000
overeenkomt met de schaal op de achterkant.
05:17
Okay, so when that happens
105
302000
3000
Als dat in orde is,
05:20
everything lines up.
106
305000
2000
staat alles op één rij.
05:22
I have here a model of the sky
107
307000
2000
Ik heb hier een model van de hemel
05:24
that corresponds to the real sky. Okay?
108
309000
3000
dat overeenkomt met de echte hemel. Oke?
05:27
So, it is, in a sense,
109
312000
2000
Ik heb dus in zekere zin
05:29
holding a model of the universe in my hands.
110
314000
3000
een model van het universum in mijn handen.
05:32
And then finally, I take a rule,
111
317000
3000
Tot slot neem ik een maatlat
05:35
and move the rule to a date line
112
320000
2000
en verplaats die regel naar een datumlijn.
05:37
which then tells me the time here.
113
322000
3000
Daar lees ik de tijd op af.
05:40
Right. So, that's how the device is used.
114
325000
3000
Dat is hoe het apparaat wordt gebruikt.
05:43
(Laughter)
115
328000
1000
(Gelach)
05:44
So, I know what you're thinking:
116
329000
2000
Nu weet ik dat jullie denken: "Dat is een hoop werk, niet?
05:46
"That's a lot of work, isn't it? Isn't it a ton of work to be able to tell the time?"
117
331000
4000
Is dat niet een beetje veel werk alleen maar om te weten hoe laat het is?"
05:50
as you glance at your iPod to just check out the time.
118
335000
4000
Terwijl je even op je iPod kijkt.
05:54
But there is a difference between the two, because with your iPod
119
339000
2000
Maar er is een verschil tussen die twee, want je iPod
05:56
you can tell -- or your iPhone, you can tell exactly
120
341000
3000
- of je iPhone - geeft je de tijd
05:59
what the time is, with precision.
121
344000
2000
met grote precisie.
06:01
The way little Lewis would tell the time
122
346000
2000
Kleine Lewis zou je de tijd geven
06:03
is by a picture of the sky.
123
348000
2000
aan de hand van een beeld van de hemel.
06:05
He would know where things would fit in the sky.
124
350000
3000
Hij zou weten waar de dingen aan de hemel zouden te vinden zijn.
06:08
He would not only know what time it was,
125
353000
3000
Hij zou niet alleen weten hoe laat het was,
06:11
he would also know where the sun would rise,
126
356000
2000
hij zou ook weten waar de zon zou opkomen,
06:13
and how it would move across the sky.
127
358000
3000
en hoe haar baan over het uitspansel zou lopen.
06:16
He would know what time the sun would rise, and what time it would set.
128
361000
4000
Hij zou weten hoe laat de zon zou opkomen en ondergaan.
06:20
And he would know that for essentially every celestial object
129
365000
2000
En hij zou dat weten voor bijna elk hemellichaam
06:22
in the heavens.
130
367000
2000
aan de hemel.
06:24
So, in computer graphics
131
369000
2000
In computer graphics,
06:26
and computer user interface design,
132
371000
3000
en computer user interface design,
06:29
there is a term called affordances.
133
374000
3000
bestaat het concept 'affordances'.
06:32
So, affordances are the qualities of an object
134
377000
3000
Affordances zijn de kwaliteiten van een object
06:35
that allow us to perform an action with it.
135
380000
3000
die ons in staat stellen om er een actie mee uit te voeren.
06:38
And what the astrolabe does is it allows us,
136
383000
2000
Het astrolabium laat ons toe
06:40
it affords us, to connect to the night sky,
137
385000
3000
om in verbinding te komen met de nachtelijke hemel,
06:43
to look up into the night sky and be much more --
138
388000
3000
te kijken naar de nachtelijke hemel en nog veel meer -
06:46
to see the visible and the invisible together.
139
391000
3000
om zowel het zichtbare als het onzichtbare te zien.
06:49
So, that's just one use. Incredible,
140
394000
4000
Dat is slechts één toepassing. Ongelooflijk,
06:53
there is probably 350, 400 uses.
141
398000
3000
maar er bestaan waarschijnlijk 350 à 400 toepassingen.
06:56
In fact, there is a text, and that has over a thousand uses
142
401000
2000
Er bestaat een tekst die meer dan duizend toepassingen geeft
06:58
of this first computer.
143
403000
2000
voor deze eerste computer.
07:00
On the back there is scales and measurements
144
405000
2000
Op de achterkant vind je er schalen en metingen
07:02
for terrestrial navigation.
145
407000
2000
voor navigatie te land.
07:04
You can survey with it. The city of Baghdad was surveyed with it.
146
409000
3000
Je kan het gebruiken voor landmeting. De stad Bagdad werd ermee opgemeten.
07:07
It can be used for calculating mathematical equations of all different types.
147
412000
4000
Het kan worden gebruikt voor de berekening van wiskundige vergelijkingen van alle verschillende types.
07:11
And it would take a full university course to illustrate it.
148
416000
3000
Je hebt een volledige universitaire opleiding nodig om dit te illustreren.
07:14
Astrolabes have an incredible history.
149
419000
2000
Astrolabia hebben een ongelooflijke geschiedenis.
07:16
They are over 2,000 years old.
150
421000
2000
Ze zijn meer dan 2.000 jaar oud.
07:18
The concept of stereographic projection
151
423000
3000
Het concept van de stereografische projectie
07:21
originated in 330 B.C.
152
426000
2000
ontstond in 330 voor onze tijdrekening.
07:23
And the astrolabes come in many different
153
428000
2000
Astrolabia komen in veel verschillende
07:25
sizes and shapes and forms.
154
430000
2000
maten, soorten en vormen voor.
07:27
There is portable ones. There is large display ones.
155
432000
3000
Er zijn er draagbare. Er zijn er met grote schalen.
07:30
And I think what is common to all astrolabes
156
435000
2000
En stuk voor stuk
07:32
is that they are beautiful works of art.
157
437000
2000
zijn het mooie kunstwerken.
07:34
There is a quality of craftsmanship and precision
158
439000
3000
De kwaliteit van het vakmanschap en de precisie
07:37
that is just astonishing and remarkable.
159
442000
3000
is verbazingwekkend en buitengewoon.
07:40
Astrolabes, like every technology, do evolve over time.
160
445000
3000
Astrolabia, zoals elke technologie, evolueren in de tijd.
07:43
So, the earliest retes, for example, were very simple and primitive.
161
448000
4000
De vroegste retes waren bijvoorbeeld erg simpel en primitief.
07:47
And advancing retes became cultural emblems.
162
452000
2000
Geavanceerde retes werden culturele emblemen.
07:49
This is one from Oxford.
163
454000
3000
Dit is er een van Oxford.
07:52
And I find this one really extraordinary because the rete pattern
164
457000
2000
Dit is een heel bijzondere omdat het rete-patroon
07:54
is completely symmetrical,
165
459000
2000
volledig symmetrisch is en het nauwkeurig
07:56
and it accurately maps a completely asymmetrical, or random sky.
166
461000
4000
een volledig asymmetrische of willekeurige hemel in kaart brengt.
08:00
How cool is that? This is just amazing.
167
465000
2000
Hoe cool is dat? Dit is gewoon geweldig.
08:02
So, would little Lewis have an astrolabe?
168
467000
3000
Zou kleine Lewis een astrolabium hebben gekregen?
08:05
Probably not one made of brass. He would have one made out of wood,
169
470000
3000
Waarschijnlijk geen van messing. Maar wel een houten
08:08
or paper. And the vast majority of this first computer
170
473000
3000
of papieren. De meesten van deze eerste computers
08:11
was a portable device
171
476000
2000
waren draagbare apparaten
08:13
that you could keep in the back of your pocket.
172
478000
3000
die je in je zak kon steken.
08:16
So, what does the astrolabe inspire?
173
481000
3000
Wat geeft zo'n astrolabium je mee?
08:19
Well, I think the first thing is that
174
484000
2000
Ten eerste
08:21
it reminds us just how resourceful people were,
175
486000
4000
herinnert het ons eraan hoe vindingrijk mensen waren,
08:25
our forebears were, years and years ago.
176
490000
2000
onze voorouders van jaren en jaren geleden.
08:27
It's just an incredible device.
177
492000
3000
Het is een ongelooflijk apparaat.
08:30
Every technology advances.
178
495000
2000
Elke technologie gaat vooruit.
08:32
Every technology is transformed and moved by others.
179
497000
3000
Elke technologie verandert en wordt vervangen door nieuwere.
08:35
And what we gain with a new technology, of course,
180
500000
2000
Een nieuwe technologie geeft ons natuurlijk
08:37
is precision and accuracy.
181
502000
2000
meer precisie en nauwkeurigheid.
08:39
But what we lose, I think, is
182
504000
2000
Maar wat we verliezen is, denk ik,
08:41
an accurate -- a felt sense
183
506000
3000
een aanvoelen van de hemel,
08:44
of the sky, a sense of context.
184
509000
3000
een gevoel van context.
08:47
Knowing the sky, knowing your relationship with the sky,
185
512000
4000
Het kennen van de hemel, weten wat je relatie is met de hemel,
08:51
is the center of the real answer
186
516000
4000
is de kern van het echte antwoord
08:55
to knowing what time it is.
187
520000
2000
de vraag hoe laat het is.
08:57
So, it's -- I think astrolabes are just remarkable devices.
188
522000
4000
Ik denk dat astrolabia gewoon opmerkelijke apparaten zijn.
09:01
And so, what can you learn from these devices?
189
526000
3000
Wat kan je ervan leren?
09:04
Well, primarily that there is a subtle knowledge
190
529000
3000
In de eerste plaats dat er een subtiele kennis
09:07
that we can connect with the world.
191
532000
2000
is waarmee we in verbinding kunnen komen met de wereld.
09:09
And astrolabes return us to this subtle sense
192
534000
3000
Astrolabia geven ons dit subtiele gevoel terug
09:12
of how things all fit together,
193
537000
3000
van hoe de dingen allemaal in elkaar passen,
09:15
and also how we connect to the world.
194
540000
2000
en hoe we verbinding maken met de wereld.
09:17
Thanks very much.
195
542000
2000
Hartelijk dank.
09:19
(Applause)
196
544000
2000
(Applaus)
ABOUT THE SPEAKER
Tom Wujec - DesignerTom Wujec studies how we share and absorb information. He's an innovative practitioner of business visualization -- using design and technology to help groups solve problems and understand ideas. He is a Fellow at Autodesk.
Why you should listen
Tom Wujec is a Fellow at Autodesk, the makers of design software for engineers, filmmakers, designers. At Autodesk, he has worked on software including SketchBook Pro, PortfolioWall and Maya (which won an Academy Award for its contribution to the film industry). As a Fellow, he helps companies work in the emerging field of business visualization, the art of using images, sketches and infographics to help teams solve complex problems as a group.
He's the author of several books, including Five-Star Mind: Games and Puzzles to Stimulate Your Creativity and Imagination.
Tom Wujec | Speaker | TED.com