TED2003
Noah Feldman: Politics and religion are technologies
Noah Feldman twierdzi, że polityka i religia są technologiami
Filmed:
Readability: 4.8
442,154 views
Noah Feldman przeprowadza ostrą argumentację udowadniającą, że polityka i religia – pomimo istniejących między nimi różnic – są pokrewnymi technologiami zaprojektowanymi, aby skutecznie łączyć i zarządzać dowolną grupą ludzi.
Noah Feldman - Constitutional law scholar
Noah Feldman studies the intersection of religion, politics and law. Full bio
Noah Feldman studies the intersection of religion, politics and law. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
I want to argue to you that in fact, politics and religion,
0
0
5000
Chcę wam pokazać, że w rzeczywistości polityka i religia,
00:17
which are the two primary factors --
1
5000
2000
które są dwoma zasadniczymi czynnikami –
00:19
not the sole, but overwhelmingly, the primary factors --
2
7000
3000
nie jedynymi, ale przytłaczająco pierwotnymi –
00:22
which are driving towards a war which looks extremely likely --
3
10000
3000
prowadzącymi do wojny, która wydaje się być wielce prawdopodobną -
00:25
bordering on the inevitable at this point,
4
13000
2000
balansującą w tym momencie na granicy nieuniknionego,
00:27
whether one is in favor of that or not --
5
15000
2000
czy to się komuś podoba czy nie –
00:29
that politics and religion are, in fact, themselves
6
17000
3000
że polityka i religia są w istocie
00:32
better conceptualized as kinds of technology,
7
20000
4000
bardziej zrozumiałe kiedy rozpatrywane są jako rodzaje technologii
00:36
and subject to kinds of questions that we regularly consider
8
24000
5000
i stają się przedmiotem pytań, które zwyczajowo rozważamy
00:41
in the space of conceptual design.
9
29000
3000
w obszarze projektu koncepcyjnego.
00:44
Here's what I mean. Politics and --
10
32000
3000
Oto co myślę. Polityka -
00:47
let's focus on the political system in particular question here,
11
35000
3000
skupmy się tutaj na konkretnym systemie politycznym,
00:50
which is the system of democracy.
12
38000
2000
jakim jest demokracja.
00:52
Democracy, as a type of politics, is a technology
13
40000
4000
Demokracja, jako typ polityki, jest technologią
00:56
for the control and deployment of power.
14
44000
2000
kontroli i stosowania władzy.
00:58
You can deploy power in a wide range of ways.
15
46000
3000
Władzę można sprawować na przeróżne sposoby.
01:01
The famous ones -- despotism is a good one;
16
49000
2000
Dobrym przykładem jest szeroko znany despotyzm.
01:03
anarchy is a way to not deploy the power in any organized way,
17
51000
3000
Anarchia jest metodą stosowania władzy nie w sposób zorganizowany,
01:06
to do it in a radically diffused fashion;
18
54000
2000
lecz całkowicie rozproszony.
01:08
and democracy is a set of technologies,
19
56000
2000
A demokracja jest zestawem technologii,
01:10
which have the effect of, in principle,
20
58000
3000
które, w założeniu, skutkują
01:13
diffusing the power source to a large number of people
21
61000
3000
rozproszeniem władzy na ogromna liczbę obywateli,
01:16
and then re-concentrating it in a smaller group of people who govern,
22
64000
3000
a następnie ponownie ją skupiają na mniejszej grupie ludzi rządzących,
01:19
and who themselves are, in principle, authorized to govern
23
67000
4000
którzy są z zasady uprawnieni do sprawowania rządów
01:23
by virtue of what the broader public has done.
24
71000
3000
na mocy wcześniejszych działań podjętych przez społeczeństwo.
01:26
Now, consider religion -- in this case Islam,
25
74000
3000
Teraz rozważmy religię – w tym wypadku islam
01:29
which is the religion that, in some direct sense,
26
77000
3000
będący religią, o której można powiedzieć wprost,
01:32
can be said to be precipitating what we're about to enter.
27
80000
4000
że przyśpiesza to, do czego się właśnie zbliżamy.
01:36
Let me say parenthetically why I think that's the case,
28
84000
2000
Pozwólcie, że wyjaśnię na marginesie, dlaczego uważam, że właśnie to jest tym istotnym punktem,
01:38
because I think it's a potentially controversial statement.
29
86000
3000
ponieważ sądzę, że jest to potencjalnie kontrowersyjne stwierdzenie.
01:41
I would put it in the following equation: no 9/11, no war.
30
89000
4000
Ująłbym to w następujące równanie: brak 11 września, brak wojny.
01:45
At the beginning of the Bush administration,
31
93000
4000
Na początku rządów Busha,
01:49
when President Bush, now President Bush, was running for president,
32
97000
3000
kiedy - obecnie prezydent - Bush dopiero startował w wyborach,
01:52
he made it very clear that he was not interested in intervening broadly in the world.
33
100000
3000
stanowczo zapowiedział, że nie jest zainteresowany szeroką ingerencją w sprawy światowe.
01:55
In fact, the trend was for disengagement with the rest of the world.
34
103000
3000
Głównym trendem było w istocie odcinanie się od reszty świata.
01:58
That's why we heard about the backing away from the Kyoto protocol, for example.
35
106000
3000
Dlatego, na przykład, słyszeliśmy o wycofywaniu się z protokołu w Kioto.
02:02
After 9/11, the tables were turned.
36
110000
3000
Po 11 września karta się odwróciła.
02:05
And the president decided, with his advisors,
37
113000
3000
A prezydent i jego doradcy zdecydowali się
02:08
to undertake some kind of an active intervention in the world around us.
38
116000
4000
bardziej zaangażować w sprawy otaczającego świata.
02:12
That began with Afghanistan,
39
120000
2000
Rozpoczęło się od Afganistanu,
02:14
and when Afghanistan went extremely smoothly and quickly,
40
122000
3000
a kiedy ta operacja przebiegła gładko,
02:17
a decision was made through the technology of democracy --
41
125000
4000
podjęto decyzję, przy użyciu technologii demokracji –
02:21
again, notice, not a perfect technology --
42
129000
3000
i zauważcie ponownie, nie do końca doskonałej technologii –
02:24
but through the technology of democracy
43
132000
2000
ale jednak przy jej użyciu,
02:26
that this administration was going to push in the direction of another war --
44
134000
3000
że ten rząd będzie popychał w kierunku kolejnej wojny.
02:29
this time, a war in Iraq.
45
137000
2000
Tym razem wojny w Iraku.
02:31
Now, the reason I begin by saying "no 9/11, no war"
46
139000
5000
Powodem, dla którego rozpocząłem stwierdzeniem, że bez 11 września nie byłoby wojny,
02:36
is that we have to acknowledge that Islam,
47
144000
4000
jest fakt, że musimy przyjąć do wiadomości, iż islam,
02:40
as interpreted by a very, very small, extremely radical group of people,
48
148000
6000
interpretowany przez bardzo wąską grupę radykalnych ekstremistów,
02:46
was a precipitating cause of the 9/11 attacks --
49
154000
4000
był gwałtowną przyczyną ataków 11 września -
02:50
the precipitating cause of the 9/11 attacks --
50
158000
2000
decydującą gwałtowną przyczyną tych ataków –
02:52
and as a consequence, at one degree of remove,
51
160000
3000
a w konsekwencji, w nieco odległy sposób,
02:55
the precipitating cause of the coming war that we're about to be engaged in.
52
163000
4000
decydującą gwałtowną przyczyną nadchodzącej wojny, do której się przygotowujemy.
02:59
And I would add that bin Laden and his followers
53
167000
3000
Dodałbym również, że bin Laden i jego zwolennicy
03:02
are consciously devoted to the goal of creating a conflict between democracy,
54
170000
5000
świadomie dążą do wykreowania konfliktu pomiędzy demokracją,
03:07
or at least capitalist democracy, on the one hand,
55
175000
3000
a przynajmniej demokracją kapitalistyczną, z jednej strony,
03:10
and the world of Islam as they see and define it.
56
178000
4000
i światem islamu, takim, jakim go postrzegają i definiują.
03:14
Now, how is Islam a technology in this conceptual apparatus?
57
182000
3000
Zatem, w jaki sposób islam jest technologią w tym koncepcyjnym mechanizmie?
03:17
Well, it's a technology for, first, salvation in its most basic sense.
58
185000
4000
Cóż, po pierwsze jest on technologią, a w swoim najbardziej podstawowym sensie – zbawieniem.
03:21
It's meant to be a mechanism for construing the universe
59
189000
3000
Został obmyślony jako mechanizm do konstruowania wszechświata
03:24
in a way that will bring about the salvation of the individual believer,
60
192000
4000
w sposób, który przyniesie zbawienie pojedynczemu wiernemu,
03:28
but it's also meant by the Islamists --
61
196000
2000
ale jest także uważany przez swoich wyznawców -
03:30
and I use that term to mean people who believe that Islam --
62
198000
4000
i używam tego terminu na oznaczenie ludzi, którzy wierzą, że islam,
03:34
they follow the slogan, Islam is the answer to a wide range of questions,
63
202000
3000
podążając za sloganem - jest odpowiedzią na szerokie spektrum pytań
03:37
whether they're social, or political, or personal, or spiritual.
64
205000
3000
o charakterze społecznym, politycznym, osobistym lub duchowym.
03:40
Within the sphere of people who have that view,
65
208000
2000
Pomiędzy tymi, którzy mają taki pogląd,
03:42
and it's a large number of people in the Muslim world
66
210000
2000
a w świecie muzułmańskim istnieje duża liczba ludzi,
03:44
who disagree with bin Laden in his application,
67
212000
2000
którym nie odpowiada proponowany przez bin Ladena sposób zastosowania wykładni islamu,
03:46
but agree that Islam is the answer.
68
214000
2000
ale zgadzają się, że islam jest właściwą odpowiedzią.
03:48
Islam represents a way of engaging the world
69
216000
3000
Islam reprezentuje taki modus operandi w świecie,
03:51
through which one can achieve certain desirable goals.
70
219000
3000
który pozwala osiągnąć pewne pożądane cele.
03:54
And the goals from the perspective of Muslims are, in principle,
71
222000
4000
A celami tymi, z muzułmańskiej perspektywy, są z zasady
03:58
peace, justice and equality,
72
226000
3000
pokój, sprawiedliwość i równość,
04:01
but on terms that correspond to traditional Muslim teachings.
73
229000
4000
ale na warunkach, które nawiązują do tradycyjnych muzułmańskich nauk.
04:05
Now, I don't want to leave a misimpression
74
233000
3000
Nie chcę w tym momencie sprawiać błędnego wrażenia
04:08
by identifying either of these propositions --
75
236000
3000
utożsamiając którąkolwiek z tych propozycji,
04:11
rather, either of these phenomena, democracy or Islam -- as technologies.
76
239000
4000
czy raczej którekolwiek z tych zjawisk – demokrację lub islam – z technologiami.
04:15
I don't want to suggest that they are a single thing that you can point to.
77
243000
3000
Nie chcę sugerować, że są one pojedynczymi rzeczami, na które można wskazać.
04:18
And I think a good way to prove this
78
246000
2000
I sądzę, że dobrym sposobem, aby to dowieść,
04:20
is simply to demonstrate to you what my thought process was
79
248000
3000
jest zademonstrowanie wam, jak przebiegał mój proces myślowy,
04:23
when deciding what to put on the wall behind me when I spoke.
80
251000
3000
kiedy decydowałem, co umieścić na ścianie za moimi plecami w trakcie swojego wystąpienia.
04:26
And I ran immediately into a conceptual problem:
81
254000
2000
I natychmiast napotkałem problem konceptualny –
04:28
you can't show a picture of democracy.
82
256000
2000
nie można pokazać obrazu demokracji.
04:30
You can show a slogan, or a symbol, or a sign that stands for democracy.
83
258000
5000
Można pokazać slogan albo symbol, albo znak reprezentujący demokrację.
04:35
You can show the Capitol --
84
263000
1000
Można pokazać Kapitol –
04:36
I had the same problem when I was designing the cover
85
264000
2000
miałem ten sam problem, kiedy projektowałem okładkę
04:38
of my forthcoming book, in fact --
86
266000
2000
do mojej mającej się niedługo ukazać książki; właściwie –
04:40
what do you put on the cover to show democracy?
87
268000
2000
co umieścić na okładce, aby zaprezentować demokrację?
04:42
And the same problem with respect to Islam.
88
270000
2000
Ten sam problem pojawia się w odniesieniu do islamu.
04:44
You can show a mosque, or you can show worshippers,
89
272000
2000
Można pokazać meczet albo wyznawców,
04:46
but there's not a straightforward way of depicting Islam.
90
274000
2000
ale nie ma bezpośredniego sposobu, aby zobrazować islam.
04:48
That's because these are the kinds of concepts
91
276000
2000
Jest tak, ponieważ są to te rodzaje pojęć,
04:50
that are not susceptible to easy representation.
92
278000
3000
które nie poddają się oczywistym przedstawieniom.
04:53
Now, it follows from that, that they're deeply contestable.
93
281000
3000
Wypływa to z faktu, że są one głęboko sporne.
04:56
It follows from that that all of the people in the world
94
284000
3000
Z tego, że wszyscy ci ludzie na świecie,
04:59
who say that they are Muslims can, in principle,
95
287000
2000
którzy twierdzą, że są muzułmanami, mogą, z zasady,
05:01
subscribe to a wide range of different interpretations
96
289000
3000
podpisać się pod przeróżnymi interpretacjami
05:04
of what Islam really is, and the same is true of democracy.
97
292000
5000
tego, czym naprawdę jest islam i to samo dotyczy demokracji.
05:09
In other words, unlike the word hope,
98
297000
3000
Innymi słowy, przeciwnie do słowa nadzieja,
05:12
which one could look up in a dictionary and derive origins for,
99
300000
4000
które można wyszukać w słowniku i dotrzeć do jego pierwotnego znaczenia,
05:16
and, perhaps, reach some kind of a consensual use analysis,
100
304000
3000
oraz prawdopodobnie uzyskać pewien rodzaj analizy konsensusu co do jego zastosowania,
05:19
these are essentially contested concepts.
101
307000
2000
te pojęcia są pojęciami dyskusyjnymi w swojej istocie.
05:21
They're ideas about which people disagree in the deepest possible sense.
102
309000
6000
Są ideami, co do których ludzie spierają się w najgłębszym możliwym sensie.
05:27
And as a consequence of this disagreement,
103
315000
3000
I w konsekwencji tej niezgodności
05:30
it's very, very difficult for anyone to say,
104
318000
2000
niezwykle trudno jest komukolwiek powiedzieć:
05:32
"I have the right version of Islam."
105
320000
2000
„Moja wersja islamu jest właściwa.”
05:34
You know, post-9/11, we were treated to the amazing phenomenon
106
322000
3000
Po wydarzeniach 11 września byliśmy świadkami niesamowitego zjawiska,
05:37
of George W. Bush saying, "Islam means peace."
107
325000
3000
jakim było następujące stwierdzenie George W. Busha: „Islam oznacza pokój.”
05:40
Well, so says George W. Bush.
108
328000
3000
No cóż, tak twierdzi George W. Bush.
05:43
Other people would say it means something else.
109
331000
2000
Inni ludzie powiedzieliby, że to oznacza co innego.
05:45
Some people would say that Islam means submission.
110
333000
2000
Niektórzy rzekliby, że islam oznacza poddanie.
05:47
Other people would say it means an acknowledgement
111
335000
2000
Inni powiedzieliby, że oznacza to potwierdzenie
05:49
or recognition of God's sovereignty.
112
337000
2000
albo uznanie rządów Boga.
05:51
There are a wide range of different things that Islam can mean.
113
339000
3000
Islam może oznaczać cały szereg przeróżnych rzeczy.
05:54
And ostensibly, the same is true of democracy.
114
342000
2000
I jest to pozornie prawdą również w odniesieniu do demokracji.
05:56
Some people say that democracy consists basically in elections.
115
344000
3000
Niektórzy powiedzieliby, że demokracja opiera się na wyborach.
05:59
Other people say no, that's not enough,
116
347000
2000
Inni mówią: nie, to nie wystarczy,
06:01
there have to be basic liberal rights: free speech, free press, equality of citizens.
117
349000
4000
muszą istnieć podstawowe liberalne prawa: wolność wypowiedzi, wolne media, równość obywateli.
06:05
These are contested points, and it's impossible to answer them by saying,
118
353000
3000
Są to kwestie dyskusyjne i nie da się udzielić jednoznacznej odpowiedzi mówiąc:
06:08
"Ah ha, I looked in the right place, and I found out what these concepts mean."
119
356000
3000
„Aha, zajrzałem we właściwe miejsce, i już wiem, co oznaczają te pojęcia.”
06:12
Now, if Islam and democracy are at present
120
360000
4000
Jeśli islam i demokracja znajdują się w tej chwili
06:16
in a moment of great confrontation,
121
364000
2000
w fazie wielkiej konfrontacji,
06:18
what does that mean?
122
366000
2000
to co to oznacza?
06:20
Well, you could fit it into a range of different interpretative frameworks.
123
368000
4000
Cóż, można tę kwestię umieścić w szerokim kontekście interpretacyjnym.
06:24
You could begin with the one that we began with a couple of days ago,
124
372000
3000
Można przywołać ten, od którego rozpoczęliśmy kilka dni temu,
06:27
which was fear.
125
375000
2000
czyli strach.
06:29
Fear is not an implausible reaction with a war just around the corner
126
377000
5000
Nie jest to przesadzona reakcja na zbliżającą się wojnę,
06:34
and with a very, very high likelihood that many, many people are going to die
127
382000
3000
w wyniku której prawdopodobnie
06:37
as a consequence of this confrontation --
128
385000
2000
zginie bardzo wielu ludzi –
06:39
a confrontation which many, many people
129
387000
2000
wojnę, której nie chce bardzo wielu ludzi
06:41
in the Muslim world do not want,
130
389000
2000
w świecie islamu,
06:43
many, many people in the American democracy do not want,
131
391000
3000
której nie chce bardzo wielu ludzi w świecie amerykańskiej demokracji,
06:46
many people elsewhere in the world do not want,
132
394000
2000
i której nie chce także wielu ludzi nigdzie indziej na świecie,
06:48
but which nonetheless is favored by a large enough number of people --
133
396000
3000
ale która, pomimo to, jest opcją faworyzowaną przez wystarczająco wielką liczbę ludzi -
06:51
at least in the relevant space, which is the United States --
134
399000
4000
przynajmniej na związanym ze sprawą obszarze, którym są Stany Zjednoczone –
06:55
to actually go forward. So fear is not a crazy response at all.
135
403000
3000
aby do niej doprowadzić. Zatem strach wcale nie jest szaloną odpowiedzią.
06:58
And I think that that's, in fact, probably the first appropriate response.
136
406000
4000
W istocie, sądzę, że jest to zupełnie stosowna reakcja.
07:02
What I want to suggest to you, though, in the next couple of minutes
137
410000
3000
W ciągu następnych kilku minut spróbuję wam pokazać,
07:05
is that there's also a hopeful response to this.
138
413000
4000
że istnieje także optymistyczna odpowiedź na to zagadnienie.
07:09
And the hopeful response derives from recognizing
139
417000
3000
Optymistyczna odpowiedź wypływa z faktu rozpoznania
07:12
that Islam and democracy are technologies.
140
420000
2000
islamu i demokracji jako technologii.
07:14
And by virtue of being technologies, they're manipulable.
141
422000
3000
A ponieważ są one technologiami, są też kontrolowalne.
07:17
And they're manipulable in ways
142
425000
2000
Są kontrolowalne w sposób,
07:19
that can produce some extremely positive outcomes.
143
427000
2000
który może przynieść niezmiernie pozytywne wyniki.
07:21
What do I have in mind?
144
429000
2000
Co mam na myśli?
07:23
Well, all over the Muslim world there are people
145
431000
3000
Cóż, w całym muzułmańskim świecie są ludzie,
07:26
who take Islam deeply seriously, people who care about Islam,
146
434000
4000
którzy traktują islam niezwykle poważnie, którzy czują w stosunku do niego dużą odpowiedzialność,
07:30
for whom it's a source either of faith, or of civilization, or of deep values,
147
438000
4000
dla których jest on albo źródłem wiary, albo cywilizacji, albo głębokich wartości
07:34
or just a source of powerful personal identity,
148
442000
2000
lub po prostu źródłem potężnej osobistej siły, z którą mogą się utożsamić,
07:36
who think and are saying loudly that Islam and democracy
149
444000
4000
którzy myślą i głośną mówią o tym, że islam i demokracja
07:40
are in fact not in conflict, but are in fact deeply compatible.
150
448000
4000
nie są w konflikcie, lecz że są w rzeczywistości głęboko ze sobą zgodne.
07:44
And these Muslims -- and it's the vast majority of Muslims --
151
452000
3000
I ci muzułmanie – a stanowią oni ogromną większość –
07:47
disagree profoundly with bin Laden's approach, profoundly.
152
455000
5000
głęboko sprzeciwiają się podejściu bin Ladena.
07:52
And they furthermore think overwhelmingly --
153
460000
3000
Ponadto w przytłaczającej mierze sądzą –
07:55
again one can't speak of every person, but overwhelmingly,
154
463000
2000
i ponownie, nie mówię tu o każdej pojedynczej osobie, ale jest to przytłaczająca większość
07:57
and one can find this by reading any of the sources
155
465000
2000
i można się o tym przekonać sięgając do źródeł,
07:59
that they have produced, and they're all over the Internet
156
467000
3000
które stworzyli, a które są ogólnodostępne w internecie
08:02
and in all sorts of languages -- one can see that they're saying
157
470000
3000
w różnych językach – można się łatwo przekonać, że twierdzą,
08:05
that their concern in their own countries is primarily to free up themselves
158
473000
6000
iż główną troską w ich krajach jest przede wszystkim uzyskanie wolnego wyboru
08:11
to have choice in the spheres of personal life,
159
479000
4000
w osobistej sferze życia,
08:15
in the sphere of economics, in the sphere of politics,
160
483000
3000
w sferze ekonomicznej, w sferze polityki,
08:18
and, yes, in the sphere of religion,
161
486000
2000
i, o tak, w sferze religii,
08:20
which is itself closely regulated in most of the Muslim world.
162
488000
3000
która jest sama w sobie ściśle kontrolowana w większej części muzułmańskiego świata.
08:23
And many of these Muslims further say
163
491000
2000
Wielu z tych muzułmanów twierdzi też,
08:25
that their disagreement with the United States
164
493000
3000
że rozbieżność ich opinii ze zdaniem Stanów Zjednoczonych
08:28
is that it, in the past and still in the present,
165
496000
3000
wynika z tego, że USA, w przeszłości jak i obecnie,
08:31
has sided with autocratic rulers in the Muslim world
166
499000
4000
stawało po stronie autokratycznych muzułmańskich władców,
08:35
in order to promote America's short-term interests.
167
503000
6000
aby promować swoje krótkoterminowe interesy.
08:41
Now, during the Cold War, that may have been
168
509000
2000
W trakcie zimnej wojny,
08:43
a defensible position for the United States to take.
169
511000
2000
USA mogło przyjąć pozycję obronną.
08:45
That's an academic question.
170
513000
2000
To jest zagadnienie akademickie.
08:47
It may be that there was a great war to be fought between West and East,
171
515000
3000
Możliwe, że była tam do rozegrania wielka wojna pomiędzy Wschodem i Zachodem,
08:50
and it was necessary on the axis of democracy against communism.
172
518000
4000
która była konieczna na osi: demokracja przeciwko komunizmowi.
08:54
And it was necessary in some way for these to contradict each other,
173
522000
3000
Konieczne było też, w pewnym sensie, zaprzeczanie sobie nawzajem przez te dwa systemy,
08:57
and as a consequence you have to make friends wherever you can get them.
174
525000
3000
w konsekwencji czego każdy z nich pozyskiwał przyjaciół, gdzie tylko mógł.
09:00
But now that the Cold War is over,
175
528000
2000
Ale teraz, kiedy zimna wojna się skończyła,
09:02
there's nearly universal consensus in the Muslim world --
176
530000
4000
istnieje niemalże powszechna zgoda w muzułmańskim świecie –
09:06
and pretty close to the same here in the United States,
177
534000
2000
podobnie jak tu, w Stanach,
09:08
if you talk to people and ask them --
178
536000
2000
jeśli zapytasz ludzi –
09:10
that in principle, there's no reason that democracy and Islam cannot co-exist.
179
538000
4000
że, w zasadzie, nie ma powodu, aby demokracja i islam nie mogły współistnieć.
09:14
And we see this among activist, practical Muslims,
180
542000
3000
Widać to pomiędzy aktywistami, rozsądnymi muzułmanami,
09:17
like the Muslims who are presently the elected,
181
545000
2000
jak na przykład tymi, którzy zostali obecnie wybrani
09:19
parliamentary, democratic government of Turkey,
182
547000
2000
do parlamentarnego demokratycznego rządu Turcji,
09:21
who are behaving pragmatically, not ideologically,
183
549000
3000
którzy postępują pragmatycznie, nie ideologicznie,
09:24
who are promoting their own religious values,
184
552000
2000
którzy promują swoje własne religijne wartości,
09:26
who are elected by their own people
185
554000
2000
którzy zostali wybrani przez swoich własnych ludzi,
09:28
because they were perceived as honest and sincere
186
556000
2000
ponieważ postrzegano ich jako uczciwych i szczerych
09:30
because of their religious values,
187
558000
2000
z powodu ich religijnych wartości,
09:32
but who do not think that Islam and a democratic system of governance
188
560000
4000
i którzy nie uważają, że islam i demokratyczny system rządów
09:36
are fundamentally incompatible.
189
564000
2000
są fundamentalnie nie do pogodzenia.
09:38
Now, you may say, but surely, what we've seen on television about Saudi Islam
190
566000
5000
Możecie jednak powiedzieć, że to, czego dowiedzieliśmy się z telewizji na temat saudyjskiego islamu
09:43
convinces us that it can't possibly be compatible
191
571000
2000
pokazuje nam, że to z całą pewnością nie może być zgodne z tym,
09:45
with what we consider the core of democracy --
192
573000
2000
co my uważamy za rdzeń demokracji,
09:47
namely, free political choice, basic liberty and basic equality.
193
575000
4000
mianowicie wolne polityczne wybory, podstawowe wolności i podstawowa równość.
09:51
But I'm here to tell you that technologies
194
579000
4000
Ale jestem tu właśnie po to, by wam powiedzieć, że technologie
09:55
are more malleable than that.
195
583000
2000
są bardziej plastyczne.
09:57
I'm here to tell you that many, many Muslims believe --
196
585000
3000
Jestem tu, aby wam powiedzieć, że wielu muzułmanów wierzy –
10:00
the vast majority, in fact -- in fact I think I would go so far as to say
197
588000
2000
w istocie, ogromna większość – a poszedłbym jeszcze dalej i powiedziałbym,
10:02
that many Muslims in Saudi Arabia believe that the core values of Islam,
198
590000
4000
że wielu muzułmanów w Arabii Saudyjskiej wierzy, że podstawowe wartości islamu,
10:06
namely acknowledgement of God's sovereignty
199
594000
2000
czyli uznanie boskiej suwerenności
10:08
and basic human equality before God,
200
596000
3000
i podstawowej ludzkiej równości w obliczu Boga,
10:11
are themselves compatible with liberty, equality and free political choice.
201
599000
4000
są same w sobie zgodne z wolnością, równością i wolnym politycznym wyborem.
10:15
And there are Muslims, many Muslims out there, who are saying precisely this.
202
603000
5000
Istnieje wielu muzułmanów, którzy tak się właśnie wypowiadają.
10:20
And they're making this argument wherever they're permitted to make it.
203
608000
3000
Przywołują ten argument, kiedy tylko mogą.
10:23
But their governments, needless to say, are relatively threatened by this.
204
611000
2000
Nie ma potrzeby wspominać też, że ich rządy czują się w dużym stopniu przez to zagrożone.
10:25
And for the most part try to stop them from making this argument.
205
613000
3000
I w większości próbują powstrzymać ich przed tą argumentacją.
10:28
So, for example, a group of young activists in Egypt
206
616000
4000
Przykładowo, grupa młodych aktywistów w Egipcie
10:32
try to form a party known as the Center Party,
207
620000
2000
próbowała utworzyć partię znaną jako Partia Centrum,
10:34
which advocated the compatibility of Islam and democracy.
208
622000
2000
która postulowała kompatybilność islamu i demokracji.
10:36
They weren't even allowed to form a party.
209
624000
2000
Nie pozwolono im nawet utworzyć partii.
10:38
They were actually blocked from even forming a party
210
626000
2000
Uniemożliwiono im nawet uformowanie partii
10:40
under the political system there. Why?
211
628000
2000
w tamtejszym systemie politycznym. Dlaczego?
10:42
Because they would have done extraordinarily well.
212
630000
2000
Ponieważ radziliby sobie niezwykle dobrze.
10:44
In the most recent elections in the Muslim world --
213
632000
2000
W ostatnich wyborach w muzułmańskim świecie –
10:46
which are those in Pakistan, those in Morocco
214
634000
3000
tych w Pakistanie, Maroku
10:49
and those in Turkey -- in each case,
215
637000
2000
i Turcji – w każdym z tych przypadków
10:51
people who present themselves to the electorate as Islamic democrats
216
639000
3000
ludzie, którzy występowali jako islamscy demokraci
10:54
were far and away the most successful vote-getters
217
642000
3000
zdobyli zdecydowanie największą liczbę głosów
10:57
every place they were allowed to run freely.
218
645000
4000
w każdym miejscu, w którym pozwolono im swobodnie startować.
11:01
So in Morocco, for example, they finished third in the political race
219
649000
4000
Na przykład w Maroku zdobyli trzecie miejsce w politycznym wyścigu,
11:05
but they were only allowed to contest half the seats.
220
653000
2000
ale pozwolono im ubiegać się tylko o połowę miejsc.
11:07
So had they contested a larger number of the seats,
221
655000
2000
Jeśli pozwolono by im walczyć o większą liczbę miejsc,
11:09
they would have done even better.
222
657000
2000
poradziliby sobie o wiele lepiej.
11:11
Now what I want to suggest to you is that the reason for hope in this case
223
659000
3000
Chcę wam podpowiedzieć, że powodem do nadziei w tym wypadku
11:14
is that we are on the edge of a real transformation in the Muslim world.
224
662000
5000
jest to, że znajdujemy się u progu prawdziwej przemiany w muzułmańskim świecie.
11:19
And that's a transformation in which many sincerely believing Muslims --
225
667000
4000
I jest to przemiana, w którą wierzy wielu szczerze oddanych muzułmańskich wiernych –
11:23
who care very, very deeply about their traditions,
226
671000
3000
którzy głęboko troszczą się o swoją tradycję,
11:26
who do not want to compromise those values --
227
674000
3000
którzy nie chcą narażać tych wartości –
11:29
believe, through the malleability of the technology of democracy
228
677000
4000
wierzy w nią dzięki plastyczności technologii demokracji
11:33
and the malleability and synthetic capability of the technology of Islam,
229
681000
5000
oraz plastyczności i syntetycznej zdatności technologii islamu,
11:38
that these two ideas can work together.
230
686000
3000
do umożliwienia współpracy między tymi dwoma ideami.
11:41
Now what would that look like?
231
689000
2000
Jak miałoby to wyglądać?
11:43
What does it mean to say that there's an Islamic democracy?
232
691000
3000
Co oznacza stwierdzenie, że istnieje coś takiego jak islamska demokracja?
11:46
Well, one thing is, it's not going to look identical
233
694000
2000
Cóż, pewne jest, że nie będzie ona wyglądać tak samo,
11:48
to democracy as we know it in the United States.
234
696000
3000
jak demokracja w Stanach Zjednoczonych.
11:51
That may be a good thing, in light of some of the criticisms we've heard today --
235
699000
3000
Może to być dobrą rzeczą, w świetle pewnych krytycznych uwag, które dziś usłyszeliśmy,
11:54
for example, in the regulatory context -- of what democracy produces.
236
702000
4000
na przykład w kontekście nadzorczym dotyczącym tego, co produkuje demokracja.
11:58
It will also not look exactly the way either the people in this room,
237
706000
4000
Nie będzie to także przypominać dokładnie tego, w jaki sposób ludzie w tym pomieszczeniu
12:02
or Muslims out in the rest of the world --
238
710000
2000
albo muzułmanie w pozostałych częściach świata –
12:04
I don't mean to imply there aren't Muslims here, there probably are --
239
712000
3000
nie chcę insynuować, że nie ma tu muzułmanów; prawdopodobnie są –
12:07
conceptualize Islam.
240
715000
2000
definiują islam.
12:09
It will be transformative of Islam as well.
241
717000
3000
Będzie to także wymagało przemiany po stronie islamu.
12:12
And as a result of this convergence,
242
720000
3000
W rezultacie tej konwergencji,
12:15
this synthetic attempt to make sense of these two ideas together,
243
723000
4000
owej syntetycznej próby uczynienia sensownej całości z tych dwóch idei,
12:19
there's a real possibility that, instead of a clash
244
727000
3000
pojawi się realna szansa, że zamiast zderzenia
12:22
of Islamic civilization -- if there is such a thing --
245
730000
3000
islamskiej cywilizacji – jeśli takie coś w ogóle istnieje –
12:25
and democratic civilization -- if there is such a thing --
246
733000
2000
z cywilizacją demokratyczną – jeśli istnieje także coś takiego –
12:27
we'll in fact have close compatibility.
247
735000
3000
otrzymamy w istocie bliską zgodność.
12:30
Now, I began with the war because it's the elephant in the room,
248
738000
4000
Zacząłem to wystąpienie od wojny, ponieważ jest to temat tabu,
12:34
and you can't pretend that there isn't about to be a war
249
742000
2000
i nie można udawać, że nie zanosi się na wojnę,
12:36
if you're talking about these issues.
250
744000
2000
jeśli dyskutuje się o tych sprawach.
12:38
The war has tremendous risks for the model that I'm describing
251
746000
3000
Wojna jest olbrzymim ryzykiem w modelu, który opisuję,
12:41
because it's very possible that as a consequence of a war,
252
749000
3000
ponieważ jest wielce prawdopodobne, że – jako konsekwencja wojny –
12:44
many Muslims will conclude that the United States
253
752000
3000
wielu muzułmanów dojdzie do wniosku, że Stany Zjednoczone
12:47
is not the kind of place that they want to emulate
254
755000
2000
nie są miejscem, któremu chcieliby dorównać
12:49
with respect to its forms of political government.
255
757000
3000
w odniesieniu do ich form politycznych rządów.
12:52
On the other hand, there's a further possibility that many Americans,
256
760000
3000
Z drugiej strony istnieje też możliwość, że wielu Amerykanów,
12:55
swept up in the fever of a war, will say, and feel, and think
257
763000
5000
dotkniętych wojenną zawieruchą, powie, poczuje i pomyśli,
13:00
that Islam is the enemy somehow --
258
768000
2000
że islam jest w jakiś sposób wrogiem –
13:02
that Islam ought to be construed as the enemy.
259
770000
3000
że musiał być skonstruowany jako wróg.
13:05
And even though, for political tactical reasons,
260
773000
2000
I mimo że, z powodów politycznych i taktycznych,
13:07
the president has been very, very good about saying that Islam is not the enemy,
261
775000
4000
prezydent w bardzo ugodowy sposób zapewniał, że islam nie jest wrogiem,
13:11
nonetheless, there's a natural impulse when one enters war
262
779000
3000
to istnieje jednakże naturalny odruch, kiedy uczestniczy się w wojnie,
13:14
to think of the other side as an enemy.
263
782000
2000
aby myśleć o drugiej stronie jak o wrogu.
13:16
And one furthermore has the impulse to generalize, as much as possible,
264
784000
3000
Co więcej, istnieje ogromna tendencja, aby tworzyć uogólnienia
13:19
in defining who that enemy is.
265
787000
2000
odnośnie tego, kto jest tym wrogiem.
13:21
So the risks are very great.
266
789000
2000
Zatem ryzyko jest bardzo duże.
13:23
On the other hand, the capacities for positive results in the aftermath of a war
267
791000
7000
Z drugiej strony, nie powinno się umniejszać możliwości pozytywnych rozwiązań
13:30
are also not to be underestimated,
268
798000
2000
w następstwie wojny,
13:32
even by, and I would say especially by, people
269
800000
3000
zwłaszcza przez ludzi,
13:35
who are deeply skeptical about whether we should go to war in the first place.
270
803000
3000
którzy są głęboko sceptyczni w kwestii dotyczącej tego, czy w ogóle powinniśmy brać udział w wojnie.
13:38
Those who oppose the war ought to realize that if a war happens,
271
806000
5000
Przeciwnicy wojny powinni sobie uświadomić, że jeśli wojna się wydarzy,
13:43
it cannot be the right strategy,
272
811000
2000
właściwą strategią nie może być,
13:45
either pragmatically, or spiritually, or morally, to say after the war,
273
813000
6000
ani z praktycznego punktu widzenia, ani duchowego, czy moralnego, stwierdzenie:
13:51
"Well, let's let it all run itself out, and play out however it wants to play out,
274
819000
3000
„Cóż, pozwólmy, aby to dobiegło końca samo z siebie i rozegrało się, jak tam sobie będzie chciało,
13:54
because we opposed the war in the first place."
275
822000
2000
ponieważ my byliśmy przeciwko wojnie od samego początku.”
13:56
That's not the way human circumstances operate.
276
824000
2000
Ludzkie okoliczności nie działają w taki sposób.
13:58
You face the circumstances you have in front of you
277
826000
2000
Stawia się czoło okolicznościom, które się pojawiają
14:00
and you go forward.
278
828000
2000
i idzie się naprzód.
14:02
Well, what I'm here to say then is,
279
830000
2000
Chciałbym jeszcze powiedzieć
14:04
for people who are skeptical about the war,
280
832000
2000
ludziom, którzy są sceptycznie nastawieni wobec wojny, iż
14:06
it's especially important to recognize that in the aftermath of the war
281
834000
3000
szczególnie ważne jest uświadomienie sobie, że na skutek wojny
14:09
there is a possibility for the government of the United States
282
837000
4000
może pojawić się szansa dla rządu USA
14:13
and the Muslim peoples with whom it interacts
283
841000
3000
i muzułmanów, z którymi wchodzi on w interakcję,
14:16
to create real forms of government that are truly democratic
284
844000
3000
aby stworzyć formy rządów, które są prawdziwie demokratyczne
14:19
and also truly Islamic.
285
847000
2000
i prawdziwie islamskie.
14:21
And it is crucial -- it is crucial in a practical, activist way --
286
849000
4000
Jest to kluczowe, w praktyczny, aktywistyczny sposób
14:25
for people who care about these issues to make sure
287
853000
4000
dla ludzi, którzy dbają o te kwestie, aby upewnić się,
14:29
that within the technology of democracy, in this system,
288
857000
3000
że za pomocą technologii demokracji, w tym systemie,
14:32
they exercise their preferences, their choices and their voices
289
860000
3000
ćwiczą swoje preferencje, swoje wybory i swoje głosy,
14:35
to encourage that outcome.
290
863000
2000
aby wesprzeć ten wynik.
14:37
That's a hopeful message,
291
865000
2000
Jest to wiadomość pełna nadziei,
14:39
but it's a message that's hopeful only if you understand it
292
867000
2000
ale tylko wtedy, kiedy się ją zrozumie
14:41
as incurring serious obligation for all of us.
293
869000
3000
jako ponoszenie poważnych zobowiązań przez nas wszystkich.
14:44
And I think that we are capable of taking on that obligation,
294
872000
3000
Myślę, że jesteśmy w stanie podjąć to zobowiązanie,
14:47
but only if we put what we can into it.
295
875000
3000
ale tylko wówczas, kiedy włożymy w to wszystko, co będziemy mogli.
14:50
And if we do, then I don't think that the hope will be unwarranted altogether.
296
878000
4000
A jeśli to zrobimy, wtedy nie sadzę, że nadzieja pozostanie całkowicie nieuzasadniona.
14:54
Thanks.
297
882000
1000
Dziękuję.
ABOUT THE SPEAKER
Noah Feldman - Constitutional law scholarNoah Feldman studies the intersection of religion, politics and law.
Why you should listen
Noah Feldman is a professor and writer who tries to figure out how to make the government follow the rules; what the rules are that the government has to follow; and what to do if the rules are being broken. In his work, he asks questions like: How can a 225-year-old constitutional blueprint still work? Can you design a new and better constitution from scratch in places like Iraq and Tunisia? What rights do we have, really?
Feldman is the Felix Frankfurter Professor of Law at Harvard Law School and a contributing writer for Bloomberg View. He served as senior constitutional advisor to the Coalition Provisional Authority in Iraq, and advised members of the Iraqi Governing Council on the drafting of the Transitional Administrative Law or interim constitution. He is writing a biography on James Madison, principal author of the Constitution and fourth president of the US; it's forthcoming in 2017.
Feldman is the author of six other books: Cool War: The Future of Global Competition (Random House, 2013); Scorpions: The Battles and Triumphs of FDR’s Great Supreme Court Justices (Twelve Publishing, 2010); The Fall and Rise of the Islamic State (Princeton University Press, 2008); Divided By God: America's Church-State Problem and What We Should Do About It (Farrar, Straus & Giroux 2005); What We Owe Iraq: War and the Ethics of Nation-building (Princeton University Press 2004) and After Jihad: America and the Struggle for Islamic Democracy (Farrar, Straus & Giroux 2003. He most recently co-authored two textbooks: Constitutional Law, Eighteenth Edition (Foundation Press, 2013) and First Amendment Law, Fifth Edition (Foundation Press, 2013).
Noah Feldman | Speaker | TED.com