ABOUT THE SPEAKER
Daniel Libeskind - Architect
Being a designer of breathtaking and sometimes confounding buildings seems almost a footnote to the amazing life of architect Daniel Libeskind.

Why you should listen

A true renaissance man, Daniel Libeskind possesses a staggering array of creative interests -- he has been a free-verse poet, an opera set designer, a virtuoso musician. When he finally settled on architecture, it was not long (in architect-years, anyway) before he had taken the skylines of the world by storm.

His many buildings include the recently opened Contemporary Jewish Museum in San Francisco, in the deep footsteps of his acclaimed design for the Jewish Museum Berlin -- his first major building project, and one of the most visited museums in Europe. He also created the spectacular extension to the Denver Art Museum (completed in 2006), and construction is under way on a massive retail complex on the strip in Las Vegas.

Libeskind's ambitious and highly controversial design for the rebuilt World Trade Center is perhaps his most well known project, and despite almost a decade of political wrangling and bureaucratic whittling, he insists that the final design will retain the spirit of his original renderings.

More profile about the speaker
Daniel Libeskind | Speaker | TED.com
TED2009

Daniel Libeskind: 17 words of architectural inspiration

Daniel Libeskind i 17 słów o inspiracji w architekturze

Filmed:
1,045,285 views

Daniel Libeskind pokłada nadzieje w wielkich ideach. W niniejszej prezentacji przedstawia 17 słów, które określają jego architekturę: surowa, ryzykowna, emocjonalna, radykalna. Przekonuje, że mogą dostarczać inspiracji autorom wszystkich odważnych przedsięwzięć.
- Architect
Being a designer of breathtaking and sometimes confounding buildings seems almost a footnote to the amazing life of architect Daniel Libeskind. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:12
I'll startpoczątek with my favoriteulubiony musemuza, EmilyEmily DickinsonDickinson,
0
0
3000
Zacznijmy od mojej ulubionej
Emily Dickinson,
00:15
who said that wondercud is not knowledgewiedza, umiejętności, neitherani is it ignoranceignorancja.
1
3000
4000
Powiedziała, że zachwyt nie jest wiedzą,
tak jak nie jest nią ignorancja.
00:19
It's something whichktóry is suspendedzawieszone
2
7000
2000
Jest zawieszony między wiarą w to,
00:21
betweenpomiędzy what we believe we can be,
3
9000
2000
kim możemy się stać,
00:23
and a traditiontradycja we maymoże have forgottenzapomniany.
4
11000
2000
a tradycją, o której moglibyśmy zapomnieć.
00:25
And I think, when I listen to these incredibleniesamowite people here,
5
13000
3000
Wykłady niesamowitych ludzi na tej konferencji
00:28
I've been so inspirednatchniony -- so manywiele incredibleniesamowite ideaspomysły, so manywiele visionswizje.
6
16000
4000
zainspirowały mnie.
Tyle pomysłów i wizji!
00:32
And yetjeszcze, when I look at the environmentśrodowisko outsidena zewnątrz,
7
20000
4000
Ale gdy wyglądam na zewnątrz,
00:36
you see how resistantodporny architecturearchitektura is to changezmiana.
8
24000
2000
widzę, że architektura opiera się zmianom.
00:38
You see how resistantodporny it is to those very ideaspomysły.
9
26000
3000
Jest oporna na pomysły.
00:41
We can think them out. We can createStwórz incredibleniesamowite things.
10
29000
3000
Można tworzyć niesamowite rzeczy,
00:44
And yetjeszcze, at the endkoniec,
11
32000
2000
ale koniec końców,
00:46
it's so hardciężko to changezmiana a wallŚciana.
12
34000
2000
ściana pozostaje ścianą.
00:48
We applaudBrawo the well-mannereddobrze wychowany boxpudełko.
13
36000
3000
Lubimy stateczne klocki.
00:51
But to createStwórz a spaceprzestrzeń that never existedistniały is what interestszainteresowania me;
14
39000
3000
Chciałbym stworzyć coś,
00:54
to createStwórz something that has never been,
15
42000
3000
co nigdy dotąd nie istniało,
00:57
a spaceprzestrzeń that we have never enteredweszła exceptz wyjątkiem in our mindsumysły and our spiritsduchy.
16
45000
3000
przestrzeń, którą do tej pory
tylko sobie wyobrażaliśmy.
01:00
And I think that's really what architecturearchitektura is basedna podstawie on.
17
48000
3000
Na tym właśnie polega architektura.
01:03
ArchitectureArchitektura is not basedna podstawie on concretebeton
18
51000
2000
Nie opiera się na betonie,
01:05
and steelstal and the elementselementy of the soilgleba.
19
53000
2000
stali czy minerałach.
01:07
It's basedna podstawie on wondercud.
20
55000
2000
Jej podstawą jest zachwyt.
01:09
And that wondercud is really what has createdstworzony the greatestnajwiększy citiesmiasta,
21
57000
3000
Dzięki zachwytowi i zdumieniu
powstały największe miasta
01:12
the greatestnajwiększy spacesspacje that we have had.
22
60000
2000
i najznakomitsze przestrzenie.
01:14
And I think that is indeedw rzeczy samej what architecturearchitektura is. It is a storyfabuła.
23
62000
4000
Dla mnie architektura opowiada historię.
01:18
By the way, it is a storyfabuła that is told throughprzez
24
66000
3000
Jest to historia zbudowana
01:21
its hardciężko materialsmateriały.
25
69000
2000
z mocnych materiałów.
01:23
But it is a storyfabuła of effortwysiłek and struggleborykać się
26
71000
2000
A także opowieść o wysiłku
01:25
againstprzeciwko improbabilitiesnieprawdopodobieństwa.
27
73000
2000
i walce z niemożliwym.
01:27
If you think of the great buildingsBudynki, of the cathedralskatedry, of the templesświątynie,
28
75000
2000
Pomyślcie o wspaniałych budynkach,
01:29
of the pyramidspiramidy, of pagodaspagody,
29
77000
2000
świątyniach, piramidach, pagodach,
01:31
of citiesmiasta in IndiaIndie and beyondpoza,
30
79000
3000
miastach w Indiach, itd.
01:34
you think of how incredibleniesamowite this is that that was realizedrealizowany
31
82000
3000
Niewiarygodne,
że zbudowali to ludzie,
01:37
not by some abstractabstrakcyjny ideapomysł, but by people.
32
85000
3000
a nie sama abstrakcyjna idea.
01:40
So, anything that has been madezrobiony can be unmadegruntowa.
33
88000
2000
Co wytworzono można usunąć.
01:42
Anything that has been madezrobiony can be madezrobiony better.
34
90000
3000
Wszystko, co stworzono, można ulepszyć.
01:45
There it is: the things that I really believe
35
93000
2000
Oto, co uważam za podstawy
01:47
are of importantważny architecturearchitektura.
36
95000
2000
wielkiej architektury.
01:49
These are the dimensionswymiary that I like to work with.
37
97000
2000
Oto wymiary,
w których lubię pracować.
01:51
It's something very personalosobisty.
38
99000
2000
To bardzo osobiste,
01:53
It's not, perhapsmoże, the dimensionswymiary appreciatedmile widziane by artsztuka criticskrytycy
39
101000
2000
być może niedoceniane
przez krytyków sztuki,
01:55
or architecturearchitektura criticskrytycy or cityMiasto plannersplaniści.
40
103000
2000
krytyków architektury czy urbanistów.
01:57
But I think these are the necessaryniezbędny oxygentlen
41
105000
3000
Według mnie jednak niezbędne jak tlen,
02:00
for us to liverelacja na żywo in buildingsBudynki, to liverelacja na żywo in citiesmiasta,
42
108000
2000
by mieszkać w budynkach i miastach,
02:02
to connectpołączyć ourselvesmy sami in a socialspołeczny spaceprzestrzeń.
43
110000
3000
jednoczyć się w przestrzeni społecznej.
02:05
And I thereforew związku z tym believe that optimismoptymizm is what drivesdyski architecturearchitektura forwardNaprzód.
44
113000
3000
Uważam, że optymizm jest siłą napędową architektury.
02:08
It's the only professionzawód where you have to believe in the futureprzyszłość.
45
116000
4000
W tej profesji trzeba wierzyć w przyszłość.
02:12
You can be a generalgenerał, a politicianpolityk, an economistekonomista who is depressedprzygnębiony,
46
120000
4000
Można być generałem, politykiem,
ekonomistą w depresji,
02:16
a musicianmuzyk in a minormniejszy keyklawisz, a paintermalarz in darkciemny colorszabarwienie.
47
124000
3000
muzykiem smutnej nuty, malarzem szarości.
02:19
But architecturearchitektura is that completekompletny ecstasyekstaza that the futureprzyszłość can be better.
48
127000
5000
Architektura jest ekstatyczną wiarą w lepszą przyszłość.
02:24
And it is that beliefwiara that I think drivesdyski societyspołeczeństwo.
49
132000
3000
A ta wiara napędza społeczeństwo.
02:27
And todaydzisiaj we have a kinduprzejmy of evangelicalewangeliczne pessimismpesymizm all around us.
50
135000
3000
Obecnie ogarnia nas wszechobecny pesymizm.
02:30
And yetjeszcze it is in timesczasy like this
51
138000
2000
A jednak według mnie nasze czasy
02:32
that I think architecturearchitektura can thriveprosperować with bigduży ideaspomysły,
52
140000
3000
mogą przynieść nowe koncepcje w architekturze,
02:35
ideaspomysły that are not smallmały. Think of the great citiesmiasta.
53
143000
3000
i to nie małe.
Miasta i budynki
02:38
Think of the EmpireImperium StatePaństwa BuildingBudynek, the RockefellerRockefeller CenterCentrum.
54
146000
2000
jak Empire State Building, Rockefeller Center
02:40
They were builtwybudowany in timesczasy that were
55
148000
2000
nie powstały w czasach dobrobytu.
02:42
not really the bestNajlepiej of timesczasy in a certainpewny way.
56
150000
2000
nie powstały w czasach dobrobytu.
02:44
And yetjeszcze that energyenergia and powermoc of architecturearchitektura
57
152000
4000
Jednak energia i siła ich architektury,
02:48
has drivennapędzany an entireCały socialspołeczny and politicalpolityczny spaceprzestrzeń that these buildingsBudynki occupyzająć.
58
156000
5000
nadal napędza społeczną
i polityczną przestrzeń wokół nich.
02:53
So again, I am a believerwierzący in the expressiveekspresyjny.
59
161000
2000
Wierzę w ekspresję.
02:55
I have never been a fanwentylator of the neutralneutralny.
60
163000
3000
Nigdy nie byłem zwolennikiem neutralności
02:58
I don't like neutralityneutralność in life, in anything.
61
166000
2000
czy to w życiu, czy w czymkolwiek.
03:00
I think expressionwyrażenie.
62
168000
2000
Ekspresja to jak kawa espresso.
03:02
And it's like espressoEspresso coffeeKawa, you know, you take the essenceistota of the coffeeKawa.
63
170000
2000
To esencja kawy.
03:04
That's what expressionwyrażenie is.
64
172000
2000
To właśnie ekspresja.
03:06
It's been missingbrakujący in much of the architecturearchitektura,
65
174000
2000
W wielu projektach jest nieobecna,
03:08
because we think architecturearchitektura is the realmkrólestwo of the neuteredrodzaju nijakiego,
66
176000
4000
bo wydaje nam się,
że architektura powinna być neutralna,
03:12
the realmkrólestwo of the kinduprzejmy of a statestan that has no opinionopinia,
67
180000
4000
że to branża bez opinii,
03:16
that has no valuewartość.
68
184000
2000
bez wartości.
03:18
And yetjeszcze, I believe it is the expressionwyrażenie --
69
186000
2000
Wierzę, że to właśnie siła wyrazu
03:20
expressionwyrażenie of the cityMiasto, expressionwyrażenie of our ownwłasny spaceprzestrzeń --
70
188000
3000
- miast czy naszej własnej przestrzeni -
03:23
that givesdaje meaningznaczenie to architecturearchitektura.
71
191000
2000
nadaje znaczenie architekturze.
03:25
And, of coursekurs, expressiveekspresyjny spacesspacje are not muteWycisz.
72
193000
3000
Przestrzenie wyraziste nie milczą.
03:28
ExpressiveEkspresyjny spacesspacje are not spacesspacje
73
196000
2000
Nie są zwykłymi powierzchniami,
03:30
that simplypo prostu confirmpotwierdzać what we alreadyjuż know.
74
198000
2000
potwierdzającymi to, co już wiemy.
03:32
ExpressiveEkspresyjny spacesspacje maymoże disturbprzeszkadzać us.
75
200000
2000
Niepokój, który wywołują
też jest częścią życia,
03:34
And I think that's alsorównież partczęść of life.
76
202000
2000
Niepokój, który wywołują
też jest częścią życia,
03:36
Life is not just an anestheticZnieczulenie to make us smileuśmiech,
77
204000
3000
które nie polega na pustym uśmiechu.
03:39
but to reachdosięgnąć out acrossprzez the abyssOtchłań of historyhistoria,
78
207000
3000
lecz na sięgnięciu przez otchłań historii,
03:42
to placesmiejsca we have never been,
79
210000
2000
dotarciu do nieznanych miejsc,
03:44
and would have perhapsmoże been, had we not been so luckySzczęściarz.
80
212000
3000
które inaczej pozostałyby nieodkryte.
03:47
So again, radicalrodnik versusprzeciw conservativekonserwatywny.
81
215000
3000
Zatem radykalizm kontra konserwatyzm.
03:50
RadicalRadykalne, what does it mean? It's something whichktóry is rootedukorzeniony,
82
218000
3000
Radykalizm to coś głęboko zakorzenionego w tradycji.
03:53
and something whichktóry is rootedukorzeniony deepgłęboki in a traditiontradycja.
83
221000
2000
Radykalizm to coś głęboko zakorzenionego w tradycji.
03:55
And I think that is what architecturearchitektura is, it's radicalrodnik.
84
223000
3000
Taka właśnie jest architektura.
03:58
It's not just a conservationochrona in formaldehydeformaldehydu
85
226000
2000
To nie konserwowanie martwych form w formalinie.
04:00
of deadnie żyje formsformularze.
86
228000
2000
To nie konserwowanie martwych form w formalinie.
04:02
It is actuallytak właściwie a livingżycie connectionpołączenie
87
230000
2000
Ale ciągłe łączenie się z kosmiczną historią,
której częścią jesteśmy,
04:04
to the cosmickosmiczny eventzdarzenie that we are partczęść of,
88
232000
3000
Ale ciągłe łączenie się z kosmiczną historią,
której częścią jesteśmy,
04:07
and a storyfabuła that is certainlyna pewno ongoingtrwający.
89
235000
2000
z historią, która wciąż trwa
04:09
It's not something that has a good endingkończący się or a badzły endingkończący się.
90
237000
3000
i nie ma dobrego czy złego zakończenia.
04:12
It's actuallytak właściwie a storyfabuła in whichktóry our actsdzieje themselvessami
91
240000
3000
To historia, o której rozwoju decydują nasze czyny.
04:15
are pushingpchanie the storyfabuła in a particularszczególny way.
92
243000
2000
To historia, o której rozwoju decydują nasze czyny.
04:17
So again I am a believerwierzący in the radicalrodnik architecturearchitektura.
93
245000
3000
Wierzę w radykalną architekturę.
04:20
You know the SovietRadziecki architecturearchitektura of that buildingbudynek
94
248000
2000
Radziecka architektura tego budynku to ochrona.
04:22
is the conservationochrona.
95
250000
2000
Radziecka architektura tego budynku to ochrona.
04:24
It's like the oldstary LasLas VegasVegas used to be.
96
252000
2000
Takie było niegdyś Las Vegas.
04:26
It's about conservingoszczędzanie emotionsemocje, conservingoszczędzanie the traditionstradycje
97
254000
3000
Kurczowe trzymanie się tradycji krępuje rozwój.
04:29
that have obstructedutrudnione the mindumysł in movingw ruchu forwardNaprzód
98
257000
2000
Kurczowe trzymanie się tradycji krępuje rozwój.
04:31
and of coursekurs what is radicalrodnik is to confrontkonfrontować them.
99
259000
3000
Radykalizm się temu przeciwstawia.
04:34
And I think our architecturearchitektura is a confrontationkonfrontacji
100
262000
2000
Architektura jest konfrontacją
z naszymi własnymi zmysłami.
04:36
with our ownwłasny sensesrozsądek.
101
264000
2000
Architektura jest konfrontacją
z naszymi własnymi zmysłami.
04:38
ThereforeW związku z tym I believe it should not be coolchłodny.
102
266000
2000
Dlatego nie powinna być chłodna.
04:40
There is a lot of appreciationuznanie for the kinduprzejmy of coolchłodny architecturearchitektura.
103
268000
4000
A taka architektura zyskała duże uznanie.
04:44
I've always been an opponentprzeciwnik of it. I think emotionemocja is neededpotrzebne.
104
272000
3000
Ja, przeciwnie, uważam, że emocje są niezbędne,
04:47
Life withoutbez emotionemocja would really not be life.
105
275000
3000
że bez nich nie ma życia.
04:50
Even the mindumysł is emotionalemocjonalny.
106
278000
2000
Nawet umysł jest uczuciowy.
04:52
There is no reasonpowód whichktóry does not take a positionpozycja
107
280000
2000
Każdy rozum ma swoje zdanie
w sferze etycznej,
04:54
in the ethicaletyczny spherekula, in the philosophicalfilozoficzny mysteryzagadka of what we are.
108
282000
4000
w sferze tajemnicy naszego istnienia.
04:58
So I think emotionemocja is a dimensionwymiar
109
286000
3000
Uczucia to aspekt architektury,
05:01
that is importantważny to introduceprzedstawiać into cityMiasto spaceprzestrzeń, into cityMiasto life.
110
289000
4000
który warto wprowadzić w przestrzeń i życie miasta.
05:05
And of coursekurs, we are all about the struggleborykać się of emotionsemocje.
111
293000
3000
Wiadomo, że całym światem rządzą emocje.
05:08
And I think that is what makesczyni the worldświat a wondrouscudowne placemiejsce.
112
296000
3000
To właśnie czyni go pięknym.
05:11
And of coursekurs, the confrontationkonfrontacji of the coolchłodny, the unemotionalbeznamiętna with emotionemocja,
113
299000
4000
Konfrontacja braku emocji
z emocjami to próba dialogu,
05:15
is a conversationrozmowa that I think
114
303000
2000
Konfrontacja braku emocji
z emocjami to próba dialogu,
05:17
citiesmiasta themselvessami have fosteredsprzyja.
115
305000
2000
który przyswoiły sobie miasta.
05:19
I think that is the progresspostęp of citiesmiasta.
116
307000
2000
Na tym polega postęp.
05:21
It's not only the formsformularze of citiesmiasta,
117
309000
2000
Nie chodzi tylko o formę,
05:23
but the factfakt that they incarnatewcielony emotionsemocje,
118
311000
2000
ale o wyrażanie emocji.
05:25
not just of those who buildbudować them,
119
313000
2000
Nie tylko emocji konstruktorów,
ale i mieszkańców.
05:27
but of those who liverelacja na żywo there as well.
120
315000
2000
Nie tylko emocji konstruktorów,
ale i mieszkańców.
05:29
InexplicableNiewytłumaczalne versusprzeciw understoodzrozumiany. You know, too oftenczęsto we want to understandzrozumieć everything.
121
317000
3000
Niewytłumaczalne kontra zrozumiałe.
Często chcemy zrozumieć wszystko.
05:32
But architecturearchitektura is not the languagejęzyk of wordssłowa.
122
320000
3000
Lecz architektura nie jest językiem słów.
05:35
It's a languagejęzyk. But it is not a languagejęzyk that can be reducedzredukowany
123
323000
4000
Jest formą języka, ale nie można jej sprowadzić
do serii zapisywalnych znaków.
05:39
to a seriesseria of programmaticprogramowy notesnotatki that we can verballyustnie writepisać.
124
327000
3000
Jest formą języka, ale nie można jej sprowadzić
do serii zapisywalnych znaków.
05:42
Too manywiele buildingsBudynki that you see outsidena zewnątrz that are so banalbanalny
125
330000
2000
Zbyt wiele banalnych budynków
opowiada tę samą, krótką historię
05:44
tell you a storyfabuła, but the storyfabuła is very shortkrótki,
126
332000
3000
Zbyt wiele banalnych budynków
opowiada tę samą, krótką historię
05:47
whichktóry saysmówi, "We have no storyfabuła to tell you."
127
335000
2000
pod tytułem:
"Nie mamy nic do opowiedzenia".
05:49
(LaughterŚmiech)
128
337000
1000
(Śmiech)
05:50
So the importantważny thing actuallytak właściwie,
129
338000
2000
Chodzi o to, by wprowadzić
takie wymiary architektury,
05:52
is to introduceprzedstawiać the actualrzeczywisty architecturalarchitektoniczny dimensionswymiary,
130
340000
3000
Chodzi o to, by wprowadzić
takie wymiary architektury,
05:55
whichktóry mightmoc be totallycałkowicie inexplicableniewytłumaczalne in wordssłowa,
131
343000
3000
które mogą być niemożliwe do opisania słowami.
05:58
because they operatedziałać in proportionsproporcje,
132
346000
3000
Takie, które polegają na proporcjach,
materiałach czy świetle.
06:01
in materialsmateriały, in lightlekki.
133
349000
2000
Takie, które polegają na proporcjach,
materiałach czy świetle.
06:03
They connectpołączyć themselvessami into variousróżnorodny sourcesźródła,
134
351000
3000
Łączą się w różne formy,
w skomplikowane matryce.
06:06
into a kinduprzejmy of complexzłożony vectorwektor matrixMacierz
135
354000
2000
Łączą się w różne formy,
w skomplikowane matryce.
06:08
that isn't really frontalczołowy
136
356000
3000
Nie są one czymś całkiem nowym,
06:11
but is really embeddedosadzone in the liveszyje,
137
359000
2000
ale czymś osadzonym w życiu
06:13
and in the historyhistoria of a cityMiasto, and of a people.
138
361000
3000
i historii miasta, w ludziach.
06:16
So again, the notionpojęcie that a buildingbudynek should just be explicitwyraźny
139
364000
3000
Twierdzenie, że budynek powinien być zrozumiały
06:19
I think is a falsefałszywy notionpojęcie,
140
367000
2000
jest fałszywym założeniem,
06:21
whichktóry has reducedzredukowany architecturearchitektura into banalitybanał.
141
369000
2000
które zbanalizowało architekturę.
06:23
HandRęka versusprzeciw the computerkomputer.
142
371000
2000
Ręka kontra komputer.
06:25
Of coursekurs, what would we be withoutbez computerskomputery?
143
373000
2000
Czym bylibyśmy bez komputerów?
06:27
Our wholecały practicećwiczyć dependszależy on computingprzetwarzanie danych.
144
375000
2000
Od nich zależy nasz zawód.
06:29
But the computerkomputer should not just be the gloverękawica of the handdłoń;
145
377000
4000
Komputer nie powinien być tylko rękawicą dla dłoni,
06:33
the handdłoń should really be the driverkierowca of the computingprzetwarzanie danych powermoc.
146
381000
4000
to ręka powinna kierować możliwościami komputera.
06:37
Because I believe that the handdłoń
147
385000
2000
Myślę, że ręka,
mimo swojego prymitywizmu i fizyczności
06:39
in all its primitiveprymitywny, in all its physiologicalfizjologiczne obscurityzapomnienie,
148
387000
5000
Myślę, że ręka,
mimo swojego prymitywizmu i fizyczności
06:44
has a sourceźródło, thoughchociaż the sourceźródło is unknownnieznany,
149
392000
3000
kierowana jest nieznaną siłą,
niekoniecznie jednak mistyczną.
06:47
thoughchociaż we don't have to be mysticalmistyczne about it.
150
395000
2000
kierowana jest nieznaną siłą,
niekoniecznie jednak mistyczną.
06:49
We realizerealizować that the handdłoń has been givendany us
151
397000
3000
Rozumiemy, że ręka jest darem
od niezależnych od nas sił.
06:52
by forcessiły that are beyondpoza our ownwłasny autonomyautonomii.
152
400000
3000
Rozumiemy, że ręka jest darem
od niezależnych od nas sił.
06:55
And I think when I drawrysować drawingsrysunki
153
403000
3000
Rysunki, które tworzę,
06:58
whichktóry maymoże imitatenaśladować the computerkomputer, but are not computerkomputer drawingsrysunki --
154
406000
3000
mogą przypominać komputerowe, lecz nimi nie są.
07:01
drawingsrysunki that can come from sourcesźródła
155
409000
2000
Mogą one pochodzić ze źródeł
zupełnie nieznanych, niezwyczajnych, niewidzianych.
07:03
that are completelycałkowicie not knownznany, not normalnormalna, not seenwidziany,
156
411000
4000
Mogą one pochodzić ze źródeł
zupełnie nieznanych, niezwyczajnych, niewidzianych.
07:07
yetjeszcze the handdłoń -- and that's what I really, to all of you who are workingpracujący --
157
415000
4000
Jednak tworzone są ręką.
07:11
how can we make the computerkomputer respondodpowiadać to our handdłoń
158
419000
4000
Jak sprawić, by to komputer reagował na naszą dłoń
07:15
ratherraczej than the handdłoń respondingodpowiadać to the computerkomputer.
159
423000
3000
a nie nasza dłoń na komputer?
07:18
I think that's partczęść of what the complexityzłożoność of architecturearchitektura is.
160
426000
4000
To również należy do zawiłości architektury.
07:22
Because certainlyna pewno we have gottenzdobyć used to the propagandaPropaganda
161
430000
4000
Przyzwyczailiśmy się do propagandy,
według której prostota jest dobra.
07:26
that the simpleprosty is the good. But I don't believe it.
162
434000
2000
Ja w to nie wierzę.
07:28
ListeningSłuchanie muzyki to all of you, the complexityzłożoność of thought,
163
436000
3000
Złożoność myśli, których tu wysłuchałem,
jest niesamowita.
07:31
the complexityzłożoność of layerswarstwy of meaningznaczenie is overwhelmingprzytłaczający.
164
439000
3000
Złożoność myśli, których tu wysłuchałem,
jest niesamowita.
07:34
And I think we shouldn'tnie powinien shynieśmiały away in architecturearchitektura,
165
442000
3000
W architekturze też nie powinniśmy być nieśmiali.
07:37
You know, brainmózg surgeryChirurgia, atomicatomowy theoryteoria,
166
445000
3000
Operacje mózgu, teoria atomu,
07:40
geneticsgenetyka, economicsEkonomia
167
448000
3000
genetyka, ekonomia
07:43
are complexzłożony complexzłożony fieldspola.
168
451000
2000
to bardzo skomplikowane dziedziny.
07:45
There is no reasonpowód that architecturearchitektura should shynieśmiały away
169
453000
2000
Architektura nie powinna się wycofywać
07:47
and presentteraźniejszość this illusoryzłudne worldświat of the simpleprosty.
170
455000
3000
i pozostawiać złudny obraz prostoty.
07:50
It is complexzłożony. SpaceMiejsca is complexzłożony.
171
458000
2000
Przestrzeń jest złożona.
07:52
SpaceMiejsca is something that foldsfałdy out of itselfsamo into completelycałkowicie newNowy worldsświaty.
172
460000
4000
Jest jak kwiat, który rozkwitając,
tworzy nowe światy.
07:56
And as wondrouscudowne as it is,
173
464000
2000
Dlatego jego piękno
nie może zostać uproszczone do formy,
07:58
it cannotnie może be reducedzredukowany to a kinduprzejmy of simplificationuproszczenia
174
466000
3000
Dlatego jego piękno
nie może zostać uproszczone do formy,
08:01
that we have oftenczęsto come to be admiredpodziwiany.
175
469000
2000
którą często przychodzi nam podziwiać.
08:03
And yetjeszcze, our liveszyje are complexzłożony.
176
471000
2000
Życie jest skomplikowane.
08:05
Our emotionsemocje are complexzłożony.
177
473000
2000
Nasze emocje i pragnienia intelektualne
są złożone.
08:07
Our intellectualintelektualny desirespragnienia are complexzłożony.
178
475000
2000
Nasze emocje i pragnienia intelektualne
są złożone.
08:09
So I do believe that architecturearchitektura as I see it
179
477000
3000
Uważam, że architektura
08:12
needswymagania to mirrorlustro that complexityzłożoność in everykażdy singlepojedynczy spaceprzestrzeń that we have,
180
480000
4000
powinna odzwierciedlać tę złożoność,
w każdym skrawku przestrzeni
08:16
in everykażdy intimacyintymność that we possessposiadać.
181
484000
2000
i intymności, które posiadamy.
08:18
Of coursekurs that meansznaczy that architecturearchitektura is politicalpolityczny.
182
486000
3000
Oznacza to także, że architektura jest polityczna.
08:21
The politicalpolityczny is not an enemywróg of architecturearchitektura.
183
489000
2000
Ale polityka nie jest jej wrogiem.
08:23
The politeamaPoliteama is the cityMiasto. It's all of us togetherRazem.
184
491000
3000
"Polis" to miasto, my wszyscy razem.
08:26
And I've always believeduwierzyli that the actdziałać of architecturearchitektura,
185
494000
2000
Każdy obiekt architektoniczny,
08:28
even a privateprywatny housedom, when somebodyktoś elsejeszcze will see it, is a politicalpolityczny actdziałać,
186
496000
4000
nawet dom prywatny,
gdy oglądają go inni, staje się czymś politycznym.
08:32
because it will be visiblewidoczny to othersinni.
187
500000
2000
Ponieważ jest widoczny dla innych.
08:34
And we liverelacja na żywo in a worldświat whichktóry is connectingzłączony us more and more.
188
502000
2000
Świat łączy nas coraz bliżej.
08:36
So again, the evasionuchylania się od opodatkowania of that spherekula,
189
504000
4000
Unikanie tej sfery,
08:40
whichktóry has been so endemicendemiczne to that sortsortować of pureczysty architecturearchitektura,
190
508000
3000
które ma miejsce w tzw. "czystej architekturze",
08:43
the autonomousautonomiczny architecturearchitektura that is just an abstractabstrakcyjny objectobiekt
191
511000
2000
będącej tylko abstrakcyjnym obiektem,
08:45
has never appealedodwołanie to me.
192
513000
2000
nigdy do mnie nie przemawiało.
08:47
And I do believe that this interactioninterakcja
193
515000
3000
Uważam, że ważna jest
interakcja z historią, nawet bardzo trudną.
08:50
with the historyhistoria, with historyhistoria that is oftenczęsto very difficulttrudny,
194
518000
4000
Uważam, że ważna jest
interakcja z historią, nawet bardzo trudną.
08:54
to grapplechwytak with it, to createStwórz
195
522000
2000
Zmaganie się z nią,
08:56
a positionpozycja that is beyondpoza our normalnormalna expectationsoczekiwań and to createStwórz a critiqueKrytyka.
196
524000
6000
by zająć konkretne, niespotykane i krytyczne stanowisko.
09:02
Because architecturearchitektura is alsorównież the askingpytając of questionspytania.
197
530000
2000
Architektura to także
sztuka zadawania pytań,
09:04
It's not only the givingdający of answersodpowiedzi.
198
532000
2000
nie tylko udzielania odpowiedzi
09:06
It's alsorównież, just like life, the askingpytając of questionspytania.
199
534000
3000
Tak samo jak życie.
09:09
ThereforeW związku z tym it is importantważny that it be realreal.
200
537000
2000
Liczy się autentyczność
09:11
You know we can simulatesymulować almostprawie anything.
201
539000
2000
Można symulować prawie wszystko,
poza jednym.
09:13
But the one thing that can be ever simulatedsymulowane
202
541000
2000
Można symulować prawie wszystko,
poza jednym:
09:15
is the humanczłowiek heartserce, the humanczłowiek souldusza.
203
543000
3000
ludzkim sercem i duszą.
09:18
And architecturearchitektura is so closelydokładnie intertwinedpowiązane with it
204
546000
2000
Architektura jest nierozerwalnie z nimi związana.
09:20
because we are bornurodzony somewheregdzieś and we dieumierać somewheregdzieś.
205
548000
3000
Gdzieś się rodzimy i gdzieś umieramy.
09:23
So the realityrzeczywistość of architecturearchitektura is visceraltrzewnej. It's not intellectualintelektualny.
206
551000
4000
Architektura zależy od instynktu, nie od umysłu.
09:27
It's not something that comespochodzi to us from booksksiążki and theoriesteorie.
207
555000
3000
Nie pochodzi z książek i teorii.
09:30
It's the realreal that we touchdotknąć -- the doordrzwi, the windowokno,
208
558000
4000
To rzeczywistość, z którą się stykamy,
drzwi, okno,
09:34
the thresholdpróg, the bedłóżko --
209
562000
2000
próg czy łóżko.
09:36
suchtaki prosaicprozaiczne objectsobiekty. And yetjeszcze,
210
564000
2000
Prozaiczne przedmioty.
09:38
I try, in everykażdy buildingbudynek, to take that virtualwirtualny worldświat,
211
566000
2000
A jednak próbuję przy każdym projekcie
09:40
whichktóry is so enigmaticenigmatyczna and so richbogaty,
212
568000
3000
przenieść ów świat wirtualny,
tak enigmatyczny i bogaty,
09:43
and createStwórz something in the realreal worldświat.
213
571000
2000
do tego prawdziwego.
09:45
CreateTworzenie a spaceprzestrzeń for an officegabinet,
214
573000
2000
Tworzę przestrzeń biurową,
09:47
a spaceprzestrzeń of sustainabilityzrównoważony rozwój
215
575000
2000
przestrzeń zrównoważoną,
09:49
that really worksPrace betweenpomiędzy that virtualitywirtualności
216
577000
3000
która pochodzi ze świata wirtualnego,
09:52
and yetjeszcze can be realizedrealizowany as something realreal.
217
580000
2000
ale jest możliwa do zrealizowania.
09:54
UnexpectedNieoczekiwane versusprzeciw habitualmiejsce stałego.
218
582000
2000
Zaskoczenie kontra przyzwyczajenie.
09:56
What is a habitnawyk? It's just a shacklejarzmo for ourselvesmy sami.
219
584000
3000
Przyzwyczajenie jest dla nas jak kajdany.
09:59
It's a self-inducedSelf-Induced poisonzatruć.
220
587000
2000
Jak trucizna,
którą sami sobie zaaplikowaliśmy.
10:01
So the unexpectedniespodziewany is always unexpectedniespodziewany.
221
589000
2000
Nieoczekiwane jest zawsze nieoczekiwanym.
10:03
You know, it's trueprawdziwe, the cathedralskatedry, as unexpectedniespodziewany,
222
591000
3000
Katedry były, są i zawsze będą zaskakujące.
10:06
will always be unexpectedniespodziewany.
223
594000
2000
Budynki Franka Gehry'ego
będą zaskakujące również w przyszłości.
10:08
You know FrankFrank Gehry'sGehry's buildingsBudynki, they will continueKontyntynuj to be unexpectedniespodziewany in the futureprzyszłość.
224
596000
3000
Budynki Franka Gehry'ego
będą zaskakujące również w przyszłości.
10:11
So not the habitualmiejsce stałego architecturearchitektura that instillswzbudza in us
225
599000
3000
"Nie" dla architektury przyzwyczajeń
10:14
the falsefałszywy sortsortować of stabilitystabilność,
226
602000
2000
wzbudzającej złudne poczucie stabilności.
10:16
but an architecturearchitektura that is fullpełny of tensionnapięcie,
227
604000
3000
"Tak" dla architektury pełnej napięcia,
10:19
an architecturearchitektura that goesidzie beyondpoza itselfsamo
228
607000
3000
przekraczającej własne granice,
10:22
to reachdosięgnąć a humanczłowiek souldusza and a humanczłowiek heartserce,
229
610000
2000
by dotrzeć do ludzkiej duszy i serca
10:24
and that breaksprzerwy out of the shackleskajdany of habitszwyczaje.
230
612000
3000
i wyzwolić się z przyzwyczajenia.
10:27
And of coursekurs habitszwyczaje are enforcedwymuszone by architecturearchitektura.
231
615000
3000
Przyzwyczajenia narzucane są przez architekturę.
10:30
When we see the samepodobnie kinduprzejmy of architecturearchitektura
232
618000
2000
Patrząc na taką samą architekturę,
10:32
we becomestają się immuredImmured in that worldświat of those angleskąty,
233
620000
3000
przyzwyczajamy się do świata jej kątów,
10:35
of those lightsświatła, of those materialsmateriały.
234
623000
2000
świateł i tworzyw.
10:37
We think the worldświat really lookswygląda like our buildingsBudynki.
235
625000
3000
Wydaje się nam, że one tworzą nasz świat.
10:40
And yetjeszcze our buildingsBudynki are prettyładny much limitedograniczony by the techniquestechniki and wonderscuda
236
628000
4000
A przecież te budynki ograniczone są techniką,
10:44
that have been partczęść of them.
237
632000
2000
która jest ich częścią.
10:46
So again, the unexpectedniespodziewany whichktóry is alsorównież the rawsurowy.
238
634000
3000
To co zaskakujące, często jest surowe.
10:49
And I oftenczęsto think of the rawsurowy and the refinedrafinowany.
239
637000
2000
Surowe kontra dopracowane.
10:51
What is rawsurowy? The rawsurowy, I would say
240
639000
2000
Czym jest surowość?
10:53
is the nakednagi experiencedoświadczenie, untouchednietknięty by luxuryluksus,
241
641000
3000
Nagim doświadczeniem,
nieskażonym przez luksus,
10:56
untouchednietknięty by expensivedrogi materialsmateriały,
242
644000
2000
drogie tworzywa
czy wytworność i udoskonalenie,
10:58
untouchednietknięty by the kinduprzejmy of refinementUszczegółowienie
243
646000
2000
drogie tworzywa
czy wytworność i udoskonalenie,
11:00
that we associateskojarzyć with highwysoki culturekultura.
244
648000
3000
które utożsamiamy z wysoką kulturą.
11:03
So the rawnesssurowość, I think, in spaceprzestrzeń,
245
651000
3000
Zrównoważenie przestrzeni
może w przyszłości
11:06
the factfakt that sustainabilityzrównoważony rozwój can actuallytak właściwie, in the futureprzyszłość
246
654000
3000
Zrównoważenie przestrzeni
może w przyszłości
11:09
translateTłumaczyć into a rawsurowy spaceprzestrzeń,
247
657000
2000
oznaczać przestrzeń surową,
nieudekorowaną i niezmanierowaną,
11:11
a spaceprzestrzeń that isn't decoratedozdobiony,
248
659000
2000
oznaczać przestrzeń surową,
nieudekorowaną i niezmanierowaną,
11:13
a spaceprzestrzeń that is not manneredwychowany in any sourceźródło,
249
661000
3000
nieudekorowaną i niezmanierowaną,
11:16
but a spaceprzestrzeń that mightmoc be coolchłodny in termswarunki of its temperaturetemperatura,
250
664000
4000
pod względem temperatury chłodną,
11:20
mightmoc be refractiverefrakcyjny to our desirespragnienia.
251
668000
3000
odzwierciedlającą nasze pragnienia.
11:23
A spaceprzestrzeń that doesn't always followśledzić us
252
671000
3000
Przestrzeń, która nie podąża za nami
jak tresowany pies,
11:26
like a dogpies that has been trainedprzeszkolony to followśledzić us,
253
674000
3000
Przestrzeń, która nie podąża za nami
jak tresowany pies,
11:29
but movesporusza się aheadprzed siebie into directionswskazówki of demonstratingdemonstrowanie
254
677000
3000
lecz przemieszcza się sama,
11:32
other possibilitiesmożliwości, other experienceswzruszenie religijne,
255
680000
2000
pokazując nowe możliwości i doświadczenia,
11:34
that have never been partczęść of the vocabularysłownictwo of architecturearchitektura.
256
682000
5000
które wcześniej nie mieściły się
w alfabecie architektury.
11:39
And of coursekurs that juxtapositionzestawienie is of great interestzainteresowanie to me
257
687000
3000
To zestawienie bardzo mnie interesuje,
11:42
because it createstworzy a kinduprzejmy of a sparkIskra of newNowy energyenergia.
258
690000
4000
ponieważ wytwarza iskrę nowej energii.
11:46
And so I do like something whichktóry is pointedspiczasty, not blunttępe,
259
694000
3000
Dlatego lubię to, co wyraziste,
11:49
something whichktóry is focusedskupiony on realityrzeczywistość,
260
697000
3000
co jest skupione na rzeczywistości,
11:52
something that has the powermoc, throughprzez its leveragewpływ,
261
700000
3000
i posiada moc podważania
11:55
to transformprzekształcać even a very smallmały spaceprzestrzeń.
262
703000
2000
i przeistaczania nawet małej przestrzeni.
11:57
So architecturearchitektura maybe is not so bigduży, like sciencenauka,
263
705000
3000
Być może architektura
nie dorównuje potędze nauki
12:00
but throughprzez its focalOgniskowa pointpunkt
264
708000
3000
jednak może podważyć,
12:03
it can leveragewpływ in an ArchimedianArchimedian way
265
711000
2000
niczym prawo Archimedesa,
12:05
what we think the worldświat is really about.
266
713000
2000
nasz sposób postrzegania świata.
12:07
And oftenczęsto it takes just a buildingbudynek
267
715000
2000
Często wystarczy zaledwie jeden budynek,
12:09
to changezmiana our experiencedoświadczenie of what could be doneGotowe, what has been doneGotowe,
268
717000
4000
by zmienić nasze przeświadczenie o tym,
co można stworzyć
12:13
how the worldświat has remainedpozostał bothobie in betweenpomiędzy stabilitystabilność and instabilityniestabilność.
269
721000
5000
oraz o tym, jak świat przetrwał
pomiędzy stabilnością a niestabilnością.
12:18
And of coursekurs buildingsBudynki have theirich shapeskształty.
270
726000
3000
Oczywiście budynki mają swoje kształty.
12:21
Those shapeskształty are difficulttrudny to changezmiana.
271
729000
2000
Ciężko je zmienić.
12:23
And yetjeszcze, I do believe that in everykażdy socialspołeczny spaceprzestrzeń,
272
731000
2000
Wierzę jednak w każdą przestrzeń społeczną,
12:25
in everykażdy publicpubliczny spaceprzestrzeń,
273
733000
2000
w każdą przestrzeń publiczną,
12:27
there is a desirepragnienie to communicatekomunikować się more
274
735000
2000
w to, że chęć komunikacji
12:29
than just that blunttępe thought, that blunttępe techniquetechnika,
275
737000
4000
jest większa niż stępiona myśl,
wyblakła technika,
12:33
but something that pinpointsPinPoints, and can pointpunkt in variousróżnorodny directionswskazówki
276
741000
4000
coś, co określa i wskazuje nowe kierunki,
12:37
forwardNaprzód, backwarddo tyłu, sidewaysbokiem and around.
277
745000
3000
w przód, wstecz, na skos i dookoła.
12:40
So that is indeedw rzeczy samej what is memorypamięć.
278
748000
3000
Na tym polega pamięć.
12:43
So I believe that my mainGłówny interestzainteresowanie is to memorypamięć.
279
751000
4000
I dlatego na niej się skupiam.
12:47
WithoutBez memorypamięć we would be amnesiacsosoby z amnezją robią.
280
755000
2000
Jeśli stracimy pamięć,
12:49
We would not know whichktóry way we were going,
281
757000
2000
nie będziemy wiedzieli dokąd iść,
12:51
and why we are going where we're going.
282
759000
2000
ani dlaczego tam idziemy.
12:53
So I've been never interestedzainteresowany in the forgettablezapomnieć reuseponowne użycie,
283
761000
5000
Nigdy nie interesowało mnie przetwarzanie,
odgrzewanie tego samego w kółko,
12:58
rehashingrehashing of the samepodobnie things over and over again,
284
766000
3000
co, niestety, spotyka się z uznaniem krytyków.
13:01
whichktóry, of coursekurs, get accoladeswyróżnienia of criticskrytycy.
285
769000
2000
co niestety, spotyka się z uznaniem krytyków.
13:03
CriticsKrytycy like the performancewydajność to be repeatedpowtarzający się again and again the samepodobnie way.
286
771000
4000
Oni lubią powtarzalne schematy.
13:07
But I ratherraczej playgrać something
287
775000
2000
A ja wolę grać nowe melodie,
13:09
completelycałkowicie unheardniespotykane of,
288
777000
2000
nieznane i nawet z dysonansami,
13:11
and even with flawswad,
289
779000
2000
nieznane i nawet z dysonansami,
13:13
than repeatpowtarzać the samepodobnie thing over and over whichktóry has been hollowedwydrążonych
290
781000
2000
niż powtarzać wypalone,
pozbawione znaczenia tematy.
13:15
by its meaninglessnessbezsensu.
291
783000
2000
niż powtarzać wypalone,
pozbawione znaczenia tematy.
13:17
So again, memorypamięć is the cityMiasto, memorypamięć is the worldświat.
292
785000
3000
Pamięć to miasto, to cały świat.
13:20
WithoutBez the memorypamięć there would be no storyfabuła to tell.
293
788000
2000
Bez niej nie byłoby czego opowiadać,
13:22
There would be nowherenigdzie to turnskręcać.
294
790000
2000
ani dokąd się zwrócić.
13:24
The memorableniezapomniany, I think, is really our worldświat, what we think the worldświat is.
295
792000
4000
To, co pamiętamy, to nasz świat.
13:28
And it's not only our memorypamięć,
296
796000
2000
Liczy się nie tylko nasza pamięć,
13:30
but those who rememberZapamiętaj us,
297
798000
3000
ale też pamięć tych,
którzy pamiętają nas.
13:33
whichktóry meansznaczy that architecturearchitektura is not muteWycisz.
298
801000
2000
Architektura nie jest niema.
13:35
It's an artsztuka of communicationkomunikacja.
299
803000
2000
To sztuka komunikacji.
13:37
It tellsmówi a storyfabuła. The storyfabuła can reachdosięgnąć into obscurezasłaniać desirespragnienia.
300
805000
4000
Opowiada historię,
która może dotrzeć do ukrytych pragnień.
13:41
It can reachdosięgnąć into sourcesźródła that are not explicitlywyraźnie availabledostępny.
301
809000
3000
Do źródeł, które nie są łatwo dostępne.
13:44
It can reachdosięgnąć into millenniatysiąclecia
302
812000
3000
Dotrzeć do mileniów,
13:47
that have been buriedpochowany,
303
815000
2000
które były pochowane,
13:49
and returnpowrót them in a just and unexpectedniespodziewany equitykapitał własny.
304
817000
4000
i odzyskać je z nieoczekiwaną słusznością.
13:53
So again, I think the notionpojęcie that
305
821000
2000
Idea milczącej architektury
nigdy nie była mi bliska.
13:55
the bestNajlepiej architecturearchitektura is silentcichy has never appealedodwołanie to me.
306
823000
4000
Idea milczącej architektury
nigdy nie była mi bliska.
13:59
SilenceMilczenie maybe is good for a cemeteryCmentarz but not for a cityMiasto.
307
827000
3000
Cisza może jest dobra na cmentarzu, ale nie w mieście.
14:02
CitiesMiast should be fullpełny of vibrationswibracje, fullpełny of sounddźwięk, fullpełny of musicmuzyka.
308
830000
3000
Miasto powinny przepełniać wibracje,
dźwięki i muzyka.
14:05
And that indeedw rzeczy samej is the architecturalarchitektoniczny missionmisja
309
833000
2000
Według mnie,
na tym polega zadanie architektury.
14:07
that I believe is importantważny,
310
835000
2000
Według mnie,
na tym polega zadanie architektury.
14:09
is to createStwórz spacesspacje that are vibrantwibrujący,
311
837000
2000
Na tworzeniu miejsc tętniących życiem,
pluralistycznych,
14:11
that are pluralisticpluralistycznej,
312
839000
2000
Na tworzeniu miejsc tętniących życiem,
pluralistycznych,
14:13
that can transformprzekształcać the mostwiększość prosaicprozaiczne activitieszajęcia,
313
841000
3000
które mogą przeistaczać prozaiczne czynności
14:16
and raisepodnieść them to a completelycałkowicie differentróżne expectationoczekiwanie.
314
844000
2000
i wynieść je na nowy poziom.
14:18
CreateTworzenie a shoppingzakupy centercentrum, a swimmingpływanie placemiejsce
315
846000
2000
Stworzyć centrum handlowe, basen,
14:20
that is more like a museummuzeum than like entertainmentzabawa.
316
848000
3000
które bardziej przypominają muzeum niż rozrywkę.
14:23
And these are our dreamsmarzenia.
317
851000
2000
To własnie nasze marzenie.
14:25
And of coursekurs riskryzyko. I think architecturearchitektura should be riskyryzykowny.
318
853000
4000
Łączy się to z ryzykiem, które także należy do architektury.
14:29
You know it costskoszty a lot of moneypieniądze and so on, but yes,
319
857000
2000
Wiadomo, że to kosztuje,
ale trzeba trochę igrać z ogniem.
14:31
it should not playgrać it safebezpieczny.
320
859000
2000
Wiadomo, że to kosztuje,
ale trzeba trochę igrać z ogniem.
14:33
It should not playgrać it safebezpieczny, because if it playsgra it safebezpieczny
321
861000
3000
Zbytnia ostrożność
nie zaprowadzi nas tam, gdzie chcemy być.
14:36
it's not movingw ruchu us in a directionkierunek that we want to be.
322
864000
4000
Zbytnia ostrożność
nie zaprowadzi nas tam, gdzie chcemy być.
14:40
And I think, of coursekurs,
323
868000
2000
Siłą napędową tego świata jest ryzyko.
14:42
riskryzyko is what underliesleży u podstaw the worldświat.
324
870000
2000
Siłą napędową tego świata jest ryzyko.
14:44
WorldŚwiat withoutbez riskryzyko would not be worthwartość livingżycie.
325
872000
3000
Bez niego nie warto byłoby żyć.
14:47
So yes, I do believe that the riskryzyko we take in everykażdy buildingbudynek.
326
875000
4000
Wierzę w ryzyko włożone w każdy budynek,
14:51
RisksRyzyko to createStwórz spacesspacje that have never been cantileveredwspornikowy to that extentstopień.
327
879000
4000
które nigdy nie było takim wsparciem.
14:55
RisksRyzyko of spacesspacje that have never been
328
883000
2000
Ryzyko przestrzeni, które nigdy dotąd
nie przysparzały o zawrót głowy,
14:57
so dizzyingoszałamiający,
329
885000
3000
Ryzyko przestrzeni, które nigdy dotąd
nie przysparzały aż tak o zawrót głowy,
15:00
as they should be, for a pioneeringpionierskość cityMiasto.
330
888000
3000
tak potrzebne nowatorskim miastom.
15:03
RisksRyzyko that really moveruszaj się architecturearchitektura
331
891000
3000
Ryzyko zmieniające architekturę,
nawet tę z usterkami,
15:06
even with all its flawswad, into a spaceprzestrzeń whichktóry is much better
332
894000
3000
Ryzyko zmieniające architekturę,
nawet tę z usterkami,
15:09
that the ever again repeatedpowtarzający się
333
897000
2000
w przestrzeń lepszą niż powtarzalna pustka
produktów typu instant.
15:11
hollownesspustki of a ready-madegotowe thing.
334
899000
3000
w przestrzeń lepszą niż powtarzalna pustka
produktów typu instant.
15:14
And of coursekurs that is finallywreszcie what I believe architecturearchitektura to be.
335
902000
3000
Taką powinna być architektura.
15:17
It's about spaceprzestrzeń. It's not about fashionmoda.
336
905000
2000
Tu chodzi o przestrzeń, nie modę.
15:19
It's not about decorationdekoracja.
337
907000
2000
Nie dekoracje.
15:21
It's about creatingtworzenie with minimalminimalny meansznaczy
338
909000
2000
To tworzenie czegoś niepowtarzalnego
minimalnym nakładem
15:23
something whichktóry can not be repeatedpowtarzający się,
339
911000
3000
To tworzenie czegoś niepowtarzalnego
minimalnym nakładem,
15:26
cannotnie może be simulatedsymulowane in any other spherekula.
340
914000
2000
czegoś nie do podrobienia w innej sferze.
15:28
And there of coursekurs is the spaceprzestrzeń that we need to breatheoddychać,
341
916000
4000
To jest przestrzeń,
której potrzebujemy do oddychania,
15:32
is the spaceprzestrzeń we need to dreamśnić.
342
920000
2000
do marzeń.
15:34
These are the spacesspacje that are
343
922000
2000
Przestrzenie dostępne
15:36
not just luxuriousluksusowy spacesspacje for some of us,
344
924000
3000
nie tylko na wyłączny użytek wybranych,
15:39
but are importantważny for everybodywszyscy in this worldświat.
345
927000
2000
ale ważne dla wszystkich na świecie.
15:41
So again, it's not about the changingwymiana pieniędzy fashionsmody, changingwymiana pieniędzy theoriesteorie.
346
929000
4000
Nie chodzi więc o zmienną modę czy teorie.
15:45
It's about carvingrzeźba out a spaceprzestrzeń for treesdrzewa.
347
933000
3000
Chodzi o stworzenie miejsca na drzewa.
15:48
It's carvingrzeźba out a spaceprzestrzeń where natureNatura can enterwchodzić
348
936000
2000
Stworzenie w miastach przestrzeni,
w którą wkroczy natura.
15:50
the domestickrajowy worldświat of a cityMiasto.
349
938000
2000
Stworzenie w miastach przestrzeni,
w którą wkroczy natura.
15:52
A spaceprzestrzeń where something whichktóry has never seenwidziany a lightlekki of day
350
940000
4000
Przestrzeni, dzięki której coś wcześniej nieistniejącego,
15:56
can enterwchodzić into the innerwewnętrzny workingsdziałania of a densitygęstość.
351
944000
4000
mogło wtopić się w miejską dżunglę.
16:00
And I think that is really the natureNatura of architecturearchitektura.
352
948000
4000
Na tym własnie polega architektura.
16:04
Now I am a believerwierzący in democracydemokracja.
353
952000
2000
Wierzę także w demokrację.
16:06
I don't like beautifulpiękny buildingsBudynki
354
954000
2000
Nie lubię pięknych budynków
wybudowanych w totalitarnych reżimach.
16:08
builtwybudowany for totalitariantotalitarne regimesreżimy.
355
956000
2000
Nie lubię pięknych budynków
wybudowanych w totalitarnych reżimach,
16:10
Where people cannotnie może speakmówić, cannotnie może votegłosować, cannotnie może do anything.
356
958000
2000
gdzie ludzie nie mogą mówić czy głosować.
16:12
We too oftenczęsto admirepodziwiać those buildingsBudynki. We think they are beautifulpiękny.
357
960000
3000
Zbyt często je podziwiamy,
myśląc, że są piękne.
16:15
And yetjeszcze when I think of the povertyubóstwo of societyspołeczeństwo
358
963000
2000
Gdy pomyślę o społeczeństwie,
16:17
whichktóry doesn't give freedomwolność to its people,
359
965000
2000
które nie daje ludziom wolności,
16:19
I don't admirepodziwiać those buildingsBudynki.
360
967000
2000
przestają mi się podobać.
16:21
So democracydemokracja, as difficulttrudny as it is, I believe in it.
361
969000
2000
Mimo wszelkich trudności, wierzę w demokrację.
16:23
And of coursekurs, at GroundZiemi ZeroZero what elsejeszcze?
362
971000
3000
Także przy Ground Zero.
16:26
It's suchtaki a complexzłożony projectprojekt.
363
974000
2000
To bardzo złożony projekt.
16:28
It's emotionalemocjonalny. There is so manywiele interestszainteresowania.
364
976000
2000
Emocjonalny, łączący wiele spraw.
16:30
It's politicalpolityczny. There is so manywiele partiesimprezy to this projectprojekt.
365
978000
4000
Polityczny, bo łączy zainteresowania wielu grup.
16:34
There is so manywiele interestszainteresowania. There's moneypieniądze. There's politicalpolityczny powermoc.
366
982000
2000
Łączy wiele interesów - pieniądze, władzę.
16:36
There are emotionsemocje of the victimsofiary.
367
984000
2000
Są w nim uczucia ofiar.
16:38
And yetjeszcze, in all its messinessniechlujstwo, in all its difficultiestrudności,
368
986000
4000
Mimo tej gmatwaniny trudności,
16:42
I would not have likedlubiany somebodyktoś to say,
369
990000
2000
nie chciałbym, by powiedziano:
16:44
"This is the tabulaTabula rasarasa, misterMister architectarchitekt -- do whatevercokolwiek you want."
370
992000
3000
"To tabula rasa, rób co chcesz".
16:47
I think nothing good will come out of that.
371
995000
2000
Nic dobrego by z tego nie wyszło.
16:49
I think architecturearchitektura is about consensuszgoda.
372
997000
2000
W architekturze chodzi o zgodę.
16:51
And it is about the dirtybrudny wordsłowo "compromisekompromis." CompromiseKompromis is not badzły.
373
999000
4000
O to brzydkie słowo "kompromis",
który nie jest niczym złym.
16:55
CompromiseKompromis, if it's artisticartystyczny,
374
1003000
2000
W sztuce, jeśli używa się go właściwie,
16:57
if it is ablezdolny to copesprostać with its strategiesstrategie --
375
1005000
3000
nie jest wcale odległy.
17:00
and there is my first sketchnaszkicować and the last renderingwykonanie --
376
1008000
2000
Oto mój pierwszy i ostatni szkic.
17:02
it's not that fardaleko away.
377
1010000
2000
Pierwszy szkic i budynek.
17:04
And yetjeszcze, compromisekompromis, consensuszgoda,
378
1012000
2000
Kompromis i zgoda,
17:06
that is what I believe in.
379
1014000
2000
to coś, w co wierzę.
17:08
And GroundZiemi ZeroZero, despitepomimo all its difficultiestrudności, it's movingw ruchu forwardNaprzód.
380
1016000
3000
Mimo trudności Ground Zero posuwa się na przód.
17:11
It's difficulttrudny. 2011, 2013. FreedomWolność TowerWieża, the memorialmemoriał.
381
1019000
5000
Rok 2011, 2013, "Wieża Wolności", pomniki.
17:16
And that is where I endkoniec.
382
1024000
2000
I na tym skończę.
17:18
I was inspirednatchniony when I cameoprawa ołowiana witrażu here as an immigrantimigrantów
383
1026000
2000
Gdy jako imigrant przybyłem tu na statku,
17:20
on a shipstatek like millionsmiliony of othersinni,
384
1028000
2000
widok Ameryki był dla mnie inspirujący.
17:22
looking at AmericaAmeryka from that pointpunkt of viewwidok.
385
1030000
3000
widok Ameryki był dla mnie inspirujący.
17:25
This is AmericaAmeryka. This is libertywolność.
386
1033000
2000
Ameryka. Wolność.
17:27
This is what we dreamśnić about. Its individualityindywidualność,
387
1035000
2000
O tym własnie marzymy.
17:29
demonstratedwykazane in the skylinesylwetka na tle nieba. It's resiliencesprężystość.
388
1037000
3000
Indywidualność. Ten horyzont. Siła.
17:32
And finallywreszcie, it's the freedomwolność that AmericaAmeryka representsreprezentuje,
389
1040000
2000
Ameryka jest symbolem tej wolności.
17:34
not just to me, as an immigrantimigrantów, but to everyonekażdy in the worldświat. Thank you.
390
1042000
4000
Nie tylko dla imigrantów, ale dla całego świata.
17:38
(ApplauseAplauz)
391
1046000
5000
Dziękuję. (Oklaski)
17:43
ChrisChris AndersonAnderson: I've got a questionpytanie.
392
1051000
2000
Chris Anderson: Mam pytanie.
17:45
So have you come to peacepokój
393
1053000
2000
Czy pogodziłeś sie z tym,
17:47
with the processproces that happenedstało się at GroundZiemi ZeroZero
394
1055000
3000
co stało się z twoim pierwotnym projektem Ground Zero,
17:50
and the lossutrata of the originaloryginalny, incredibleniesamowite designprojekt that you cameoprawa ołowiana witrażu up with?
395
1058000
3000
co stało się z twoim pierwotnym projektem Ground Zero,
17:53
DanielDaniel LibeskindLibeskind: Look. We have to curelekarstwo ourselvesmy sami
396
1061000
4000
Daniel Liebeskind:
Musimy wyzbyć się wiary w to,
17:57
of the notionpojęcie that we are authoritarianautorytarnych,
397
1065000
2000
że mamy władzę,
17:59
that we can determineustalać everything that happensdzieje się.
398
1067000
2000
że możemy o wszystkim stanowić.
18:01
We have to relypolegać on othersinni, and shapekształt the processproces in the bestNajlepiej way possiblemożliwy.
399
1069000
4000
Należy wierzyć w to,
że inni także mogą kształtować sprawy.
18:05
I cameoprawa ołowiana witrażu from the BronxBronx. I was taughtnauczony not to be a loserprzegrany,
400
1073000
3000
Pochodzę z Bronksu.
Nauczyłem się nie być frajerem,
18:08
not to be somebodyktoś who just givesdaje up in a fightwalka.
401
1076000
2000
nie poddawać się.
18:10
You have to fightwalka for what you believe. You don't always winzdobyć
402
1078000
2000
Trzeba walczyć o swoje.
18:12
everything you want to winzdobyć. But you can steerSteer the processproces.
403
1080000
3000
Nie zawsze się wygra,
choć trzeba próbować.
18:15
And I believe that what will be builtwybudowany at GroundZiemi ZeroZero
404
1083000
3000
Wiem, że to co powstanie przy Ground Zero,
18:18
will be meaningfulznaczący, will be inspiringinspirujący,
405
1086000
3000
będzie inspirujące,
18:21
will tell other generationspokolenia of the sacrificesofiary,
406
1089000
2000
opowie następnym pokoleniom,
18:23
of the meaningznaczenie of this eventzdarzenie.
407
1091000
2000
o znaczeniu, jakie to zdarzenie
18:25
Not just for NewNowy YorkYork, but for the worldświat.
408
1093000
2000
miało dla całego świata.
18:27
ChrisChris AndersonAnderson: Thank you so much, DanielDaniel LibeskindLibeskind.
409
1095000
2000
Chris Anderson: Dziękuję ci bardzo.
18:29
(ApplauseAplauz)
410
1097000
2000
(Oklaski)
Translated by Marta Krzeminska
Reviewed by Krzysztof Ignaciuk

▲Back to top

ABOUT THE SPEAKER
Daniel Libeskind - Architect
Being a designer of breathtaking and sometimes confounding buildings seems almost a footnote to the amazing life of architect Daniel Libeskind.

Why you should listen

A true renaissance man, Daniel Libeskind possesses a staggering array of creative interests -- he has been a free-verse poet, an opera set designer, a virtuoso musician. When he finally settled on architecture, it was not long (in architect-years, anyway) before he had taken the skylines of the world by storm.

His many buildings include the recently opened Contemporary Jewish Museum in San Francisco, in the deep footsteps of his acclaimed design for the Jewish Museum Berlin -- his first major building project, and one of the most visited museums in Europe. He also created the spectacular extension to the Denver Art Museum (completed in 2006), and construction is under way on a massive retail complex on the strip in Las Vegas.

Libeskind's ambitious and highly controversial design for the rebuilt World Trade Center is perhaps his most well known project, and despite almost a decade of political wrangling and bureaucratic whittling, he insists that the final design will retain the spirit of his original renderings.

More profile about the speaker
Daniel Libeskind | Speaker | TED.com