TEDGlobal 2009
Elaine Morgan: I believe we evolved from aquatic apes
Elaine Morgan twierdzi, że naszymi przodkami były wodne małpy.
Filmed:
Readability: 3.6
1,427,832 views
Elaine Morgan to wytrwała rzeczniczka hipotezy małpy wodnej, według której ewolucyjnym przodkiem człowieka były małpy człekokształtne zamieszkujące środowiska wodne. W swoim wykładzie żarliwie broni tej hipotezy, a także przedstawia swoje przypuszczenia co do powodów, dla których środowiska naukowe głównego nurtu bagatelizują tę teorię.
Elaine Morgan - Aquatic ape theorist
Elaine Morgan, armed with an arsenal of television writing credits and feminist credentials, spent her life on a mission to prove humans evolved in water. Full bio
Elaine Morgan, armed with an arsenal of television writing credits and feminist credentials, spent her life on a mission to prove humans evolved in water. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
Well, this is 2009.
0
0
5000
Cóż, mamy rok 2009.
00:17
And it's the Bicentenary of Charles Darwin.
1
5000
5000
Dwusetną rocznicę urodzin Karola Darwina.
00:22
And all over the world, eminent evolutionists
2
10000
3000
Sławni ewolucjoniści świata cieszą się
00:25
are anxious to celebrate this.
3
13000
2000
na tę okazję.
00:27
And what they're planning to do is to enlighten us
4
15000
4000
Będą oświecać nas na temat prawie wszystkich aspektów
00:31
on almost every aspect
5
19000
2000
Będą oświecać nas na temat prawie wszystkich aspektów
00:33
of Darwin and his life,
6
21000
2000
życia Darwina i jego wpływu na nasze myślenie.
00:35
and how he changed our thinking.
7
23000
2000
życia Darwina i jego wpływu na nasze myślenie.
00:37
I say almost every aspect,
8
25000
3000
Prawie wszystkich,
00:40
because there is one aspect of this story
9
28000
3000
gdyż jedna kwestia pozostaje pominięta.
00:43
which they have thrown no light on.
10
31000
3000
gdyż jedna kwestia pozostaje pominięta.
00:46
And they seem anxious to skirt around it and step over it
11
34000
3000
A oni bardzo starają się jej uniknąć,
00:49
and to talk about something else.
12
37000
2000
ominąć, by mówić o czym innym.
00:51
So I'm going to talk about it.
13
39000
2000
Dlatego ja ją poruszę.
00:53
It's the question of, why are we so different from the chimpanzees?
14
41000
6000
Chodzi o pytanie, dlaczego tak bardzo różnimy się od szympansów?
00:59
We get the geneticists keeping on telling us
15
47000
2000
Genetycy powtarzają,
01:01
how extremely closely we are related -- hardly any genes of difference,
16
49000
4000
że jesteśmy bardzo blisko spokrewnieni,
01:05
very, very closely related.
17
53000
3000
że różni nas tak niewiele genów.
01:08
And yet, when you look at the phenotypes,
18
56000
3000
A jednak pod względem fenotypu
01:11
there's a chimp, there's a man;
19
59000
2000
człowiek i szympans różnią się niezmiernie,
01:13
they're astoundingly different,
20
61000
2000
człowiek i szympans różnią się niezmiernie,
01:15
no resemblance at all.
21
63000
2000
wcale nie są podobni.
01:17
I'm not talking about airy-fairy stuff
22
65000
2000
Nie mówię o wydumanych różnicach
01:19
about culture or psychology, or behavior.
23
67000
4000
kulturowych, psychologicznych, czy behawioralnych.
01:23
I'm talking about ground-base, nitty-gritty,
24
71000
3000
Chodzi mi o całkiem przyziemne,
01:26
measurable physical differences.
25
74000
2000
mierzalne różnice fizyczne.
01:28
They, that one,
26
76000
2000
Ten jest owłosiony
01:30
is hairy and walking on four legs.
27
78000
2000
i chodzi na czworakach.
01:32
That one is a naked biped. Why?
28
80000
4000
A ten nagi i dwunożny. Czemu?
01:36
I mean --
29
84000
2000
Przecież...
01:38
(Laughter)
30
86000
1000
(Śmiech)
01:39
if I'm a good Darwinist, I've got to believe
31
87000
2000
dobry Darwinista wierzy,
01:41
there's a reason for that.
32
89000
2000
że musi być wytłumaczenie.
01:43
If we changed so much, something must have happened.
33
91000
3000
Coś spowodowało tak duże zmiany.
01:46
What happened?
34
94000
2000
Co się stało?
01:48
Now 50 years ago, that was a laughably simple question.
35
96000
3000
50 lat temu pytanie było banalne.
01:51
Everybody knew the answer.
36
99000
2000
Wszyscy znali odpowiedź.
01:53
They knew what happened.
37
101000
2000
Wiedzieli, co się stało.
01:55
The ancestor of the apes stayed in the trees;
38
103000
2000
Przodek małp został na drzewie.
01:57
our ancestors went out onto the plain.
39
105000
3000
Nasz wyruszył na równiny.
02:00
That explained everything.
40
108000
3000
To wyjaśniało wszystko.
02:03
We had to get up on our legs to peer over the tall grass,
41
111000
3000
Wyprostowaliśmy się, by spojrzeć nad linią traw,
02:06
or to chase after animals,
42
114000
2000
ścigać zwierzynę, lub zwolnić dłonie, by trzymać broń.
02:08
or to free our hands for weapons.
43
116000
2000
ścigać zwierzynę, lub zwolnić dłonie, by trzymać broń.
02:10
And we got so overheated in the chase
44
118000
4000
I tak zgrzaliśmy się w tym pościgu,
02:14
that we had to take off that fur coat and throw it away.
45
122000
4000
że musieliśmy zrzucić futra.
02:18
Everybody knew that, for generations.
46
126000
3000
Dla wielu pokoleń było to oczywiste.
02:21
But then, in the '90s, something began to unravel.
47
129000
4000
Ale w latach 90. pojawiły się nowe odkrycia.
02:25
The paleontologists themselves looked a bit more closely
48
133000
4000
Gdy paleontolodzy przyglądnęli się uważniej
02:29
at the accompanying microfauna
49
137000
4000
faunie towarzyszącej, pochodzącej z tych samych obszarów
02:33
that lived in the same time and place as the hominids.
50
141000
4000
i okresów, co znalezione człowiekowate,
02:37
And they weren't savanna species.
51
145000
3000
nie znaleźli gatunków chrakterystycznych dla sawanny.
02:40
And they looked at the herbivores. And they weren't savanna herbivores.
52
148000
4000
Podobnie w przypadku gatunków roślinożernych.
02:44
And then they were so clever, they found a way to analyze
53
152000
3000
Potem ktoś opracował metodę badania
02:47
fossilized pollen.
54
155000
2000
skamieniałych pyłków.
02:49
Shock, horror.
55
157000
2000
Szok i trwoga!
02:51
The fossilized pollen was not of savanna vegetation.
56
159000
5000
Pyłki nie pochodzą z roślin sawanny.
02:56
Some of it even came from lianas,
57
164000
2000
Niektóre pochodzą nawet z lian,
02:58
those things that dangle in the middle of the jungle.
58
166000
3000
tych pnączy dyndających w dżungli.
03:01
So we're left with a situation where
59
169000
2000
Tym sposobem okazało się,
03:03
we know that our earliest ancestors
60
171000
4000
że najdalsi przodkowie człowieka
03:07
were moving around on four legs in the trees,
61
175000
4000
poruszali się na dwóch nogach, w środowisku drzewnym,
03:11
before the savanna ecosystem even came into existence.
62
179000
5000
jeszcze zanim powstał ekosystem sawanny.
03:16
This is not something I've made up.
63
184000
3000
Ja sobie tego nie wymyśliłam.
03:19
It's not a minority theory.
64
187000
2000
To nie niszowa teoria.
03:21
Everybody agrees with it.
65
189000
2000
Wszyscy się z tym zgadzają.
03:23
Professor Tobias came over from South Africa
66
191000
4000
Profesor Tobias przyjechał z RPA, by udzielić wykładu
03:27
and spoke to University College London.
67
195000
3000
w londyńskim University College.
03:30
He said, "Everything I've been telling you for the last 20 years,
68
198000
3000
Powiedział "Zapomnijcie o wszystkim, co mówiłem
03:33
forget about it. It was wrong.
69
201000
3000
przez ostatnie 20 lat. Myliłem się.
03:36
We've got to go back to square one and start again."
70
204000
4000
Trzeba zacząć wszystko od początku."
03:40
It made him very unpopular. They didn't want to go back to square one.
71
208000
6000
Nie zyskał sobie sympatii. Nikt nie chciał zaczynać od nowa.
03:46
I mean, it's a terrible thing to happen.
72
214000
2000
Bo to przecież okropne.
03:48
You've got this beautiful paradigm.
73
216000
3000
Mamy taki piękny paradygmat.
03:51
You've believed it through generations.
74
219000
2000
Wierzyły w niego pokolenia.
03:53
Nobody has questioned it.
75
221000
2000
Nikt weń nie wątpił.
03:55
You've been constructing fanciful things on top of it,
76
223000
4000
Na nim zbudowano wymyślne teorie,
03:59
relying on it to be as solid as a rock.
77
227000
2000
był solidny jak skała.
04:01
And now it's whipped away from under you.
78
229000
3000
A teraz ktoś wytrąca go nam spod nóg.
04:04
What do you do? What does a scientist do in that case?
79
232000
3000
Co teraz? Co w takiej sytuacji robi naukowiec?
04:07
Well, we know the answer because
80
235000
2000
Odpowiedzi dostarczył nam Thomas S. Kuhn,
04:09
Thomas S. Kuhn
81
237000
3000
Odpowiedzi dostarczył nam Thomas S. Kuhn,
04:12
wrote a seminal treatise
82
240000
4000
w swej znanej pracy, wydanej w roku 1962.
04:16
about this back in 1962.
83
244000
2000
w swej znanej pracy, wydanej w roku 1962.
04:18
He said what scientists do
84
246000
2000
Według niego, gdy paradygmat pada, naukowcy...
04:20
when a paradigm fails
85
248000
4000
Według niego, gdy paradygmat pada, naukowcy...
04:24
is, guess what -- they carry on as if nothing had happened.
86
252000
3000
Zgadujecie? Udają, że nic się nie stało.
04:27
(Laughter)
87
255000
3000
(Śmiech)
04:30
If they haven't got a paradigm they can't ask the question.
88
258000
3000
Odrzucając paradygmat, nie mogą zadawać pytań.
04:33
So they say, "Yes it's wrong,
89
261000
2000
Dlatego mówią "To nieprawda,
04:35
but supposing it was right ..."
90
263000
2000
jednak zakładając, że to prawda..."
04:37
(Laughter)
91
265000
2000
(Śmiech)
04:39
And the only other option open to them
92
267000
4000
Inaczej pozostaje im tylko porzucenie dociekań.
04:43
is to stop asking the questions.
93
271000
2000
Inaczej pozostaje im tylko porzucenie dociekań.
04:45
So that is what they have done now.
94
273000
4000
I tak się właśnie stało.
04:49
That's why you don't hear them talking about it. It's yesterday's question.
95
277000
3000
Dlatego już o tym nie mówią. To przeszłość.
04:52
Some of them have even elevated it into a principle.
96
280000
3000
Niektórzy zmienili to w zasadę badawczą,
04:55
It's what we ought to be doing.
97
283000
2000
chcąc narzucić ją wszystkim.
04:57
Aaron Filler from Harvard said,
98
285000
3000
Aaron Filler z Uniwersytetu Harvarda powiedział:
05:00
"Isn't it time we stopped talking about selective pressures?
99
288000
4000
"Pora chyba zapomnieć o presjach selekcyjnych.
05:04
I mean, why don't we talk about, well, there's chromosomes, and there's genes.
100
292000
3000
Skupmy się na chromosomach, genach.
05:07
And we just record what we see."
101
295000
3000
I piszmy tylko o tym, co widzimy."
05:10
Charles Darwin must be spinning in his grave!
102
298000
3000
Karol Darwin przewraca się w grobie!
05:13
He knew all about that kind of science.
103
301000
3000
On dobrze znał ten rodzaj nauki.
05:16
And he called it hypothesis-free science.
104
304000
3000
Nazywał ją "nauką bez hipotez".
05:19
And he despised it from the bottom of his heart.
105
307000
3000
Nienawidził jej z głębi serca.
05:22
And if you're going to say,
106
310000
3000
Jeśli porzucasz kwestię presji selekcyjnych,
05:25
"I'm going to stop talking about selective pressures,"
107
313000
2000
Jeśli porzucasz kwestię presji selekcyjnych,
05:27
you can take "The Origin of Species" and throw it out of the window,
108
315000
4000
od razu wyrzuć "O powstawaniu gatunków" przez okno.
05:31
for it's about nothing else but selective pressures.
109
319000
2000
Bo to praca o presjach selekcyjnych!
05:33
And the irony of it is,
110
321000
2000
Paradoksalne jest to,
05:35
that this is one occasion of a paradigm collapse
111
323000
3000
że tym razem, po upadku paradygmatu
05:38
where we didn't have to wait for a new paradigm to come up.
112
326000
4000
nie trzeba było czekać na pojawienie się nowego.
05:42
There was one waiting in the wings.
113
330000
2000
Nowy czekał za kulisami.
05:44
It had been waiting there since 1960
114
332000
2000
Czekał już od roku 1960,
05:46
when Alister Hardy, a marine biologist,
115
334000
3000
kiedy to biolog morza, Alister Hardy,
05:49
said, "I think what happened,
116
337000
2000
stwierdził "Wydaje mi się, że nasi przodkowie
05:51
perhaps our ancestors
117
339000
2000
stwierdził "Wydaje mi się, że nasi przodkowie
05:53
had a more aquatic existence
118
341000
2000
przez jakiś czas żyli raczej w środowisku wodnym".
05:55
for some of the time."
119
343000
3000
przez jakiś czas żyli raczej w środowisku wodnym".
05:58
He kept it to himself for 30 years.
120
346000
2000
Po 30 teorię rozsławiła prasa
06:00
But then the press got hold of it and all hell broke loose.
121
348000
3000
i rozpętała się burza.
06:03
All his colleagues said, "This is outrageous.
122
351000
3000
Jego współpracownicy krzyknęli "To skandal!
06:06
You've exposed us to public ridicule!
123
354000
4000
Naraziłeś nas na publiczne ośmieszenie!
06:10
You must never do that again."
124
358000
2000
To nie może się powtórzyć."
06:12
And at that time, it became set in stone:
125
360000
3000
Wtedy zostało postanowione,
06:15
the aquatic theory should be dumped
126
363000
3000
że teorię wodnej małpy należy uważać
06:18
with the UFOs and the yetis,
127
366000
2000
za coś w rodzaju UFO czy yeti,
06:20
as part of the lunatic fringe of science.
128
368000
4000
czyli przykład wariackiej pseudonauki.
06:24
Well I don't think that.
129
372000
2000
Cóż, ja jednak uważam,
06:26
I think that Hardy had a lot going for him.
130
374000
2000
że teoria Hardy'ego jest wartościowa.
06:28
I'd like to talk about just a handful
131
376000
3000
Chciałabym omówić tylko kilka
06:31
of what have been called the
132
379000
2000
z tak zwanych "cech szczególnych człowieka",
06:33
hallmarks of mankind,
133
381000
2000
z tak zwanych "cech szczególnych człowieka",
06:35
the things that made us different from everybody else,
134
383000
2000
wyróżniających nas wśród innych,
06:37
and all our relatives.
135
385000
2000
także spokrewnionych gatunków.
06:39
Let's look at our naked skin.
136
387000
4000
Zastanówmy się nad nagością skóry.
06:43
It's obvious that most of the things we think about
137
391000
4000
To oczywiste, że w większości przypadków,
06:47
that have lost their body hair, mammals without body hair,
138
395000
3000
ssaki, które utraciły owłosienie,
06:50
are aquatic ones, like the dugong, the walrus,
139
398000
3000
to zwierzęta wodne, jak diugonie, morsy,
06:53
the dolphin, the hippopotamus, the manatee.
140
401000
4000
delfiny, hipopotamy, manaty
06:57
And a couple of wallowers-in-mud like the babirusa.
141
405000
6000
i kilka gatunków przebywających głównie w błocie, jak babirussy.
07:03
And you're tempted to think, well perhaps,
142
411000
2000
I nasuwa się pytanie,
07:05
could that be why we are naked?
143
413000
3000
czy nasz brak futra powstał podobnie?
07:08
I suggested it and people said, "No no no.
144
416000
2000
Kiedy to zasugerowałam,
07:10
I mean, look at the elephant.
145
418000
2000
odpowiedziano: "Nie! A słonie?
07:12
You've forgotten all about the elephant haven't you?"
146
420000
2000
Zapomniała pani o słoniach!"
07:14
So back in 1982 I said,
147
422000
3000
Dlatego w 1982 zapytałam:
07:17
"Well perhaps the elephant had an aquatic ancestor."
148
425000
3000
"Może ich przodkiem jest gatunek wodny?"
07:20
Peals of merry laughter!
149
428000
3000
Lawina śmiechu!
07:23
"That crazy woman. She's off again. She'll say anything won't she?"
150
431000
3000
"Ta wariatka znowu coś bredzi. Papla bez namysłu."
07:26
But by now, everybody agrees that the elephant had an aquatic ancestor.
151
434000
6000
Ale teraz już wszyscy się zgadzają, że słoń ma wodnego przodka.
07:32
This has come 'round to be that all those naked pachyderms
152
440000
3000
Uważa się, że wszystkie nagie gruboskórce
07:35
have aquatic ancestors.
153
443000
2000
mają wodnych przodków.
07:37
The last exception was supposed to be the rhinoceros.
154
445000
2000
Ostatnim wyjątkiem był nosorożec.
07:39
Last year in Florida they found extinct ancestor of a rhinoceros
155
447000
4000
W zeszłym roku znaleziono na Florydzie jego przodka
07:43
and said, "Seems to have spent most of its time in the water."
156
451000
4000
i stwierdzono, że większość czasu spędzał w wodzie.
07:47
So this is a close connection between nakedness and water.
157
455000
5000
To sugeruje silny związek między brakiem futra a wodą.
07:52
As an absolute connection, it only works one way.
158
460000
3000
To bezwzględny, jednokierunkowy związek.
07:55
You can't say all aquatic animals are naked,
159
463000
4000
Nie jest tak, że wszystkie ssaki wodne są bezwłose -
07:59
because look at the sea otter.
160
467000
2000
weźmy taką wydrę morską.
08:01
But you can say
161
469000
2000
Jednak możemy stwierdzić,
08:03
that every animal that has become naked
162
471000
4000
że każdy obecnie bezwłosy gatunek
08:07
has been conditioned by water, in its own lifetime,
163
475000
3000
pozostawał pod wpływem środowiska wodnego,
08:10
or the lifetime of its ancestors. I think this is significant.
164
478000
4000
albo było tak z jego przodkami. Dla mnie to istotne.
08:14
The only exception is the naked Somalian mole-rat,
165
482000
4000
Jedynym wyjątkiem są golce.
08:18
which never puts its nose above the surface of the ground.
166
486000
4000
Nigdy nie wyściubiają nosa nad powierzchnię ziemi.
08:22
And take bipedality.
167
490000
2000
Weźmy dwunożność.
08:24
Here you can't find anybody to compare it with,
168
492000
3000
Nie mamy się tu z kim porównać,
08:27
because we're the only animal that walks upright on two legs.
169
495000
5000
jako jedyne zwierzę, które chodzi wyprostowane, na dwóch nogach.
08:32
But you can say this: all the apes and all the monkeys
170
500000
3000
Ale wiemy, że wszystkie małpy potrafią chodzić na dwóch nogach,
08:35
are capable of walking on two legs,
171
503000
2000
Ale wiemy, że wszystkie małpy potrafią chodzić na dwóch nogach,
08:37
if they want to, for a short time.
172
505000
2000
jeśli potrzeba, przez krótki czas.
08:39
There is only one circumstance in which they
173
507000
3000
Tylko w jednym przypadku małpy
08:42
always, all of them, walk on two legs,
174
510000
3000
zawsze chodzą na dwóch nogach.
08:45
and that is when they are wading through water.
175
513000
3000
Dzieje się tak, kiedy brodzą w wodzie.
08:48
Do you think that's significant?
176
516000
2000
To chyba dosyć istotne?
08:50
David Attenborough thinks it's significant,
177
518000
2000
Tak uważa David Attenborough.
08:52
as the possible beginning of our bipedalism.
178
520000
4000
Możliwe, że stąd wzięła się nasza dwunożność.
08:56
Look at the fat layer.
179
524000
2000
A tkanka tłuszczowa?
08:58
We have got, under our skin, a layer of fat, all over:
180
526000
4000
Pod skórą całego ciała mamy warstwę tłuszczu.
09:02
nothing in the least like that in any other primate.
181
530000
4000
Nie ma jej u innych naczelnych.
09:06
Why should it be there?
182
534000
2000
Skąd ten tłuszcz?
09:08
Well they do know, that if you look at other aquatic mammals,
183
536000
3000
Wiadomo, że u innych ssaków wodnych,
09:11
the fat that in most land mammals
184
539000
2000
tłuszcz, który u ssaków lądowych
09:13
is deposited inside the body wall,
185
541000
3000
odkłada się wewnątrz ciała,
09:16
around the kidneys and the intestines and so on,
186
544000
4000
wokół nerek, jelit i tak dalej,
09:20
has started to migrate to the outside,
187
548000
2000
zaczął migrować na zewnątrz
09:22
and spread out in a layer inside the skin.
188
550000
4000
i ulokował się pod skórą.
09:26
In the whale it's complete:
189
554000
2000
U wielorybów całkowicie
09:28
no fat inside at all, all in blubber outside.
190
556000
3000
Brak tłuszczu w środku, cały jest w warstwie zewnętrznej.
09:31
We cannot avoid the suspicion
191
559000
3000
Nasuwa się przypuszczenie,
09:34
that in our case it's started to happen.
192
562000
3000
że proces ten dotyczy też człowieka.
09:37
We have got skin lined with this layer.
193
565000
4000
Pod skórą mamy warstwę tłuszczu.
09:41
It's the only possible explanation of why humans,
194
569000
3000
To jedyne możliwe wyjaśnienie tego,
09:44
if they're very unlucky,
195
572000
3000
dlaczego niektórzy nieszczęśnicy
09:47
can become grossly obese,
196
575000
3000
stają się patologicznie otyli,
09:50
in a way that would be totally impossible for any other primate, physically impossible.
197
578000
4000
a taka otyłość jest fizycznie niemożliwa u innych naczelnych.
09:54
Something very odd, matter-of-factly, never explained.
198
582000
4000
Jak dotąd nikt nie przedstawił wyjaśnienia tego faktu.
09:58
The question of why we can speak.
199
586000
2000
Kwestia mowy.
10:00
We can speak.
200
588000
2000
Potrafimy mówić.
10:02
And the gorilla can't speak. Why?
201
590000
3000
A goryl nie potrafi. Dlaczego?
10:05
Nothing to do with his teeth or his tongue or his lungs or anything like that --
202
593000
4000
Nie ma to nic wspólnego z jego uzębieniem, płucami, itp.
10:09
purely has to do with its conscious control of its breath.
203
597000
5000
Wynika to z braku świadomej kontroli oddechu.
10:14
You can't even train a gorilla to say "Ah" on request.
204
602000
5000
Nie można wytrenować goryla, by mówił choćby "aa".
10:19
The only creatures that have got conscious control of their breath
205
607000
5000
Jedyne stworzenia, które świadomie kontrolują oddech,
10:24
are the diving animals and the diving birds.
206
612000
3000
to ssaki i ptaki nurkujące.
10:27
It was an absolute precondition for our being able to speak.
207
615000
5000
Bez kontroli oddechu nie opanowalibyśmy mowy.
10:32
And then again, there is the fact that we are streamlined.
208
620000
4000
Co więcej, nasze ciało ma opływowy kształt.
10:36
Trying to imagine a diver
209
624000
2000
Nurkujący człowiek gładko przecina lustro wody.
10:38
diving into water -- hardly makes a splash.
210
626000
2000
Nurkujący człowiek gładko przecina lustro wody.
10:40
Try to imagine a gorilla
211
628000
3000
Wyobraźcie sobie,
10:43
performing the same maneuver,
212
631000
3000
jak coś takiego robi goryl, a zrozumiecie,
10:46
and you can see that, compared with gorilla,
213
634000
2000
że w porównaniu z nim,
10:48
we are halfway to being shaped like a fish.
214
636000
3000
nasze ciała są bliższe kształtem rybom.
10:51
I am trying to suggest that, for 40-odd years,
215
639000
3000
Chcę tym wszystkim zasugerować, że niesłusznie
10:54
this aquatic idea has been miscategorized as lunatic fringe,
216
642000
5000
przez około 40 lat teoria wodnej małpy
10:59
and it is not lunatic fringe.
217
647000
3000
była uważana za wariacką.
11:02
And the ironic thing about it is that
218
650000
3000
Cóż za ironia - przeciwnicy teorii
11:05
they are not staving off the aquatic theory
219
653000
3000
nie walczą z nią wcale w obronie
11:08
to protect a theory of their own,
220
656000
2000
jakiejś innej, własnej, ukochanej
11:10
which they've all agreed on, and they love.
221
658000
2000
i uznanej wśród nich teorii.
11:12
There is nothing there.
222
660000
2000
Nie mają nic.
11:14
They are staving off the aquatic theory
223
662000
2000
Walczą z teorią wodnej małpy w obronie próżni.
11:16
to protect a vacuum.
224
664000
2000
Walczą z teorią wodnej małpy w obronie próżni.
11:18
(Laughter)
225
666000
3000
(Śmiech)
11:21
(Applause)
226
669000
5000
(Brawa)
11:26
How do they react when I say these things?
227
674000
3000
Jak reagują na moje uwagi?
11:29
One very common reaction I've heard about 20 times
228
677000
4000
Jakieś dwadzieścia razy słyszałam odpowiedź:
11:33
is, "But it was investigated.
229
681000
2000
"Przecież zbadano już tę teorię.
11:35
They conducted a serious investigation of this at the beginning,
230
683000
4000
Zaraz kiedy Hardy opublikował pracę,
11:39
when Hardy put forward his article."
231
687000
4000
przeprowadzono dokładne badanie".
11:43
I don't believe it.
232
691000
3000
Ja w to nie wierzę.
11:46
For 35 years I've been looking for any evidence
233
694000
3000
35 lat szukam dowodów na to,
11:49
of any incident of that kind,
234
697000
2000
że coś takiego miało miejsce
11:51
and I've concluded that that's one of the urban myths.
235
699000
3000
i dochodzę do wniosku, że to miejska legenda.
11:54
It's never been done.
236
702000
3000
Nie przebadano tej teorii.
11:57
I ask people sometimes, and they say,
237
705000
2000
Czasami słyszę:
11:59
"I like the aquatic theory!
238
707000
2000
"Lubię tę teorię!
12:01
Everybody likes the aquatic theory.
239
709000
2000
Jasne, nikt w nią nie wierzy,
12:03
Of course they don't believe it, but they like it."
240
711000
2000
ale podoba się wszystkim!"
12:05
Well I say, "Why do you think it's rubbish?"
241
713000
4000
Pytam: "A dlaczego sądzi Pani, że to bzdury?"
12:09
They say "Well ...
242
717000
2000
Słyszę: "No...
12:11
everybody I talk to says it's rubbish.
243
719000
3000
Tak uważa każdy, z kim rozmawiam.
12:14
And they can't all be wrong, can they?"
244
722000
2000
Wszyscy chyba nie mogą się mylić?"
12:16
The answer to that, loud and clear, is, "Yes! They can all be wrong."
245
724000
4000
Odpowiadam na to, głośno i wyraźnie, "Ależ mogą!"
12:20
History is strewn with the cases when they've all got it wrong.
246
728000
4000
W historii pełno przypadków, gdzie wszyscy byliśmy w błędzie.
12:24
(Applause)
247
732000
8000
(Brawa)
12:32
And if you've got a scientific problem like that,
248
740000
2000
A wątpliwości naukowych
12:34
you can't solve it by holding a head count,
249
742000
3000
nie rozwiązuje się, licząc głosy
12:37
and saying, "More of us say yes than say no."
250
745000
3000
i stwierdzając "Większość z nas się nie zgadza".
12:40
(Laughter)
251
748000
1000
(Śmiech)
12:41
Apart from that, some of the heads count more than others.
252
749000
4000
Co więcej, niektóre z głosów liczą się bardziej.
12:45
Some of them have come over.
253
753000
3000
Niektóre się zmieniły.
12:48
There was Professor Tobias. He's come over.
254
756000
3000
Profesor Tobias zmienił zdanie.
12:51
Daniel Dennett, he's come over.
255
759000
2000
Podobnie Daniel Dennett.
12:53
Sir David Attenborough, he's come over.
256
761000
4000
Sir David Attenborough także.
12:57
Anybody else out there? Come on in.
257
765000
2000
Ktoś jeszcze? Zapraszam.
12:59
The water is lovely.
258
767000
2000
W wodzie jest cudownie.
13:01
(Applause)
259
769000
3000
(Brawa)
13:04
And now we've got to look to the future.
260
772000
5000
A teraz musimy spojrzeć w przyszłość.
13:09
Ultimately one of three things is going to happen.
261
777000
4000
Są trzy różne możliwości.
13:13
Either they will go on for the next 40 years, 50 years, 60 years.
262
781000
5000
Może przez najbliższe 40, 50, 60 lat, będzie się powtarzać:
13:18
"Yeah well we don't talk about that. Let's talk about something interesting."
263
786000
4000
"O tej teorii się nie rozmawia. Pogadajmy o czymś ciekawym".
13:22
That would be very sad.
264
790000
2000
To byłoby bardzo przykre.
13:24
The second thing that could happen
265
792000
2000
Inna możliwość to pojawienie się
13:26
is that some young genius will arrive,
266
794000
2000
jakiegoś młodego geniusza,
13:28
and say, "I've found it.
267
796000
2000
który powie "Odkryłem!
13:30
It was not the savanna, it was not the water, it was this!"
268
798000
4000
To nie była sawanna, ani woda, tylko..."
13:34
No sign of that happening either.
269
802000
3000
Nic takiego się nie kroi.
13:37
I don't think there is a third option.
270
805000
2000
Sądzę, że są tylko te 2 opcje.
13:39
So the third thing that might happen is
271
807000
3000
Zatem trzecia możliwość
13:42
a very beautiful thing.
272
810000
3000
to coś bardzo pięknego.
13:45
If you look back at the early years of the last century,
273
813000
3000
Na początku ubiegłego wieku
13:48
there was a stand-off, a lot of bickering and bad feeling
274
816000
4000
panował impas, zawiść i sprzeczki
13:52
between the believers in Mendel,
275
820000
2000
między wyznawcami poglądów Mendla i Darwina.
13:54
and the believers in Darwin.
276
822000
3000
między wyznawcami poglądów Mendla i Darwina.
13:57
It ended with a new synthesis:
277
825000
3000
Rezultatem była nowa synteza.
14:00
Darwin's ideas and Mendel's ideas
278
828000
3000
Połączono idee Mendla i Darwina.
14:03
blending together.
279
831000
2000
Połączono idee Mendla i Darwina.
14:05
And I think the same thing will happen here.
280
833000
3000
Sądzę, że teraz będzie tak samo.
14:08
You'll get a new synthesis.
281
836000
3000
Ujrzymy nową syntezę.
14:11
Hardy's ideas and Darwin's ideas
282
839000
2000
Idee Hardy'ego i Darwina zostaną połączone.
14:13
will be blended together.
283
841000
2000
Idee Hardy'ego i Darwina zostaną połączone.
14:15
And we can move forward from there,
284
843000
2000
To umożliwi nam postęp
14:17
and really get somewhere.
285
845000
2000
i osiągnięcie czegoś konkretnego.
14:19
That would be a beautiful thing.
286
847000
3000
To byłoby piękne.
14:22
It would be very nice for me if it happened soon.
287
850000
3000
Osobiście chciałabym, żeby stało się to niedługo.
14:25
(Laughter)
288
853000
11000
(Śmiech)
14:36
Because I'm older now than George Burns was when he said,
289
864000
5000
Bo jestem starsza, niż George Burns, kiedy powiedział
14:41
"At my age, I don't even buy green bananas."
290
869000
4000
"W moim wieku nie kupuję nawet zielonych bananów".
14:45
(Laughter)
291
873000
6000
(Śmiech)
14:51
So if it's going to come and it's going to happen,
292
879000
3000
Więc jeśli taka synteza jest możliwa,
14:54
what's holding it up?
293
882000
2000
co ją powstrzymuje?
14:56
I can tell you that in three words.
294
884000
3000
Odpowiem trzema słowami.
14:59
Academia says no.
295
887000
4000
Niezgoda środowisk akademickich.
15:03
They decided in 1960,
296
891000
2000
W 1960 roku zadecydowano:
15:05
"That belongs with the UFOs and the yetis."
297
893000
3000
"Wrzucamy to do worka z UFO i yeti".
15:08
And it's not easy to change their minds.
298
896000
4000
Niełatwo zmienić ich zdanie.
15:12
The professional journals
299
900000
2000
Prasa naukowa nie dotknie się tej teorii.
15:14
won't touch it with a barge pole.
300
902000
2000
Prasa naukowa nie dotknie się tej teorii.
15:16
The textbooks don't mention it.
301
904000
3000
Podręczniki o niej nie wspominają.
15:19
The syllabus doesn't mention even the fact that we're naked,
302
907000
3000
W nauczaniu nie porusza się kwestii braku futra,
15:22
let alone look for a reason to it.
303
910000
3000
a co dopiero powodów tego braku.
15:25
"Horizon," which takes its cue from the academics,
304
913000
3000
Pod wpływem tych środowisk nie porusza tego
15:28
won't touch it with a barge pole.
305
916000
2000
serial dokumentalny "Horizon".
15:30
So we never hear the case put for it,
306
918000
4000
Dlatego nie słyszymy o przesłankach tej teorii,
15:34
except in jocular references
307
922000
3000
pomijając żartobliwe nawiązania w kontekście wariackiej pseudonauki.
15:37
to people on the lunatic fringe.
308
925000
2000
pomijając żartobliwe nawiązania w kontekście wariackiej pseudonauki.
15:39
I don't know quite where this diktat comes from.
309
927000
6000
Nie wiem, skąd płynie ten dyktat.
15:45
Somebody up there
310
933000
2000
Wysoko w hierarchii ogłoszono przykazanie:
15:47
is issuing the commandment,
311
935000
4000
Wysoko w hierarchii ogłoszono przykazanie:
15:51
"Thou shalt not believe in the aquatic theory.
312
939000
4000
"Nie będziesz wierzył w teorię małpy wodnej".
15:55
And if you hope to make progress in this profession,
313
943000
3000
Jeśli chcesz awansować w kręgach akademickich,
15:58
and you do believe it, you'd better keep it to yourself,
314
946000
4000
a wierzysz w tę teorię, nie afiszuj się z tym.
16:02
because it will get in your way."
315
950000
2000
Bo sprawi ci to kłopoty.
16:04
So I get the impression that some parts
316
952000
3000
Odnoszę wrażenie, że część naukowego establishmentu
16:07
of the scientific establishment
317
955000
3000
Odnoszę wrażenie, że część naukowego establishmentu
16:10
are morphing into a kind of priesthood.
318
958000
4000
przeistacza się jakby w kapłanów.
16:14
But you know, that makes me feel good,
319
962000
4000
Ale wiecie co, cieszę się z tego.
16:18
because Richard Dawkins has told us
320
966000
3000
Bo Richard Dawkins wytłumaczył nam,
16:21
how to treat a priesthood.
321
969000
2000
jak traktować duchowieństwo.
16:23
(Laughter)
322
971000
2000
(Śmiech)
16:25
He says, "Firstly, you've got to refuse to give it
323
973000
3000
Powiedział "Najpierw należy im odmówić
16:28
all the excessive awe and reverence
324
976000
3000
przeogromnej czci i podziwu,
16:31
it's been trained to receive."
325
979000
2000
które nauczono ich przyjmować."
16:33
Right. I'll go ahead with that.
326
981000
2000
Dobrze. Jestem za tym.
16:35
And secondly, he says,
327
983000
2000
A następnie, jak mówi,
16:37
"You must never be afraid to rock the boat."
328
985000
3000
"Nie bój się wprowadzać zamieszania".
16:40
I'll go along with that too.
329
988000
2000
To również popieram.
16:42
Thank you very much.
330
990000
2000
Dziękuję Państwu bardzo.
16:44
(Applause)
331
992000
20000
(Brawa)
ABOUT THE SPEAKER
Elaine Morgan - Aquatic ape theoristElaine Morgan, armed with an arsenal of television writing credits and feminist credentials, spent her life on a mission to prove humans evolved in water.
Why you should listen
Television writer and scientific theorist Elaine Morgan may have been known for penning the popular British TV series Dr. Finlay's Casebook, but for decades the Welsh feminist writer championed human evolutionary theories using aquatic species. She wrote six books about the aquatic ape theory, derived from ancient Greek philosophies about human evolution.
Taking a less male-centric approach to evolutionary theory, Morgan's adventure was chronicled in the 1998 BBC documentary The Aquatic Ape. She was an award-winning television writer (she won two BAFTAs and Writers' Guild honors) for Campion, How Green Was My Valley and Testament of Youth. Morgan died in July 2013 at age 92.
Elaine Morgan | Speaker | TED.com