ABOUT THE SPEAKER
Elaine Morgan - Aquatic ape theorist
Elaine Morgan, armed with an arsenal of television writing credits and feminist credentials, spent her life on a mission to prove humans evolved in water.

Why you should listen

Television writer and scientific theorist Elaine Morgan may have been known for penning the popular British TV series Dr. Finlay's Casebook, but for decades the Welsh feminist writer championed human evolutionary theories using aquatic species. She wrote six books about the aquatic ape theory, derived from ancient Greek philosophies about human evolution.

Taking a less male-centric approach to evolutionary theory, Morgan's adventure was chronicled in the 1998 BBC documentary The Aquatic Ape. She was an award-winning television writer (she won two BAFTAs and Writers' Guild honors) for Campion, How Green Was My Valley and Testament of Youth. Morgan died in July 2013 at age 92.

More profile about the speaker
Elaine Morgan | Speaker | TED.com
TEDGlobal 2009

Elaine Morgan: I believe we evolved from aquatic apes

Elaine Morgan, sucul kuyruksuz maymunlardan evrimleştiğimizi söylüyor

Filmed:
1,427,832 views

Elaine Morgan, sucul kuyruksuz maymun hipotezinin ateşli savunucularından biri: Bu hipotez, insanların sulu ortamlarda yaşamış olan primat atalarından türediğini iddia ediyor. İddiayı nasıl hararetle savunduğunu ve geleneksel bilimadamlarının niye ciddiye almadığını açıklmasını izleyin.
- Aquatic ape theorist
Elaine Morgan, armed with an arsenal of television writing credits and feminist credentials, spent her life on a mission to prove humans evolved in water. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:12
Well, this is 2009.
0
0
5000
2009 senesine geldik.
00:17
And it's the BicentenarySchubertiade of CharlesCharles DarwinDarwin.
1
5000
5000
Darwin'in üzerinden tam iki yüzyıl geçti.
00:22
And all over the worldDünya, eminentseçkin evolutionistsevrimciler
2
10000
3000
Dünyanın her tarafında seçkin evrimciler
00:25
are anxiousendişeli to celebratekutlamak this.
3
13000
2000
bu yılı heyecanla kutluyorlar.
00:27
And what they're planningplanlama to do is to enlightenaydınlatmak us
4
15000
4000
Hemen hemen her açıdan Darwin'i, hayatını ve Darwin'in
00:31
on almostneredeyse everyher aspectGörünüş
5
19000
2000
algımızı nasıl değiştirdiğini
00:33
of DarwinDarwin and his life,
6
21000
2000
bizlere anlatmayı
00:35
and how he changeddeğişmiş our thinkingdüşünme.
7
23000
2000
planlıyorlar.
00:37
I say almostneredeyse everyher aspectGörünüş,
8
25000
3000
Hemen hemen her açıdan diyorum,
00:40
because there is one aspectGörünüş of this storyÖykü
9
28000
3000
çünkü hiçbir açıklama getirilmeyen
00:43
whichhangi they have thrownatılmış no lightışık on.
10
31000
3000
bir konu hala mevcut.
00:46
And they seemgörünmek anxiousendişeli to skirtetek around it and stepadım over it
11
34000
3000
Bu konunun etrafından dolanıp üstünden geçmeye, başka konulardan
00:49
and to talk about something elsebaşka.
12
37000
2000
bahsetmeye pek meraklı görünüyorlar.
00:51
So I'm going to talk about it.
13
39000
2000
Dolayısıyla bu konudan ben bahsedeceğim.
00:53
It's the questionsoru of, why are we so differentfarklı from the chimpanzeesşempanzelerin?
14
41000
6000
Soru şu: Neden şempanzelerden bu kadar çok farklıyız?
00:59
We get the geneticistsgenetikçileri keepingkoruma on tellingsöylüyorum us
15
47000
2000
Genetik bilimcileri, şempanzelerle ne kadar
01:01
how extremelyson derece closelyyakından we are relatedilgili -- hardlyzorlukla any genesgenler of differencefark,
16
49000
4000
yakın akraba olduğumuzu, neredeyse hiç farklı gen olmadığını
01:05
very, very closelyyakından relatedilgili.
17
53000
3000
söyleyip duruyorlar.
01:08
And yethenüz, when you look at the phenotypesfenotipleri,
18
56000
3000
Öte yandan, dış görünüşlerimize bakarsanız,
01:11
there's a chimpşempanze, there's a man;
19
59000
2000
bir tarafta şempanze, öte tarafta insan,
01:13
they're astoundinglyşaşırtıcı differentfarklı,
20
61000
2000
şaşırtıcı derecede farklı görünüyorlar.
01:15
no resemblancebenzerlik at all.
21
63000
2000
Hiçbir benzerlik yok.
01:17
I'm not talkingkonuşma about airy-fairyAiry-Fairy stuffşey
22
65000
2000
Kültür, psikoloji veya davranış gibi
01:19
about culturekültür or psychologyPsikoloji, or behaviordavranış.
23
67000
4000
eften püften şeylerden bahsetmiyorum.
01:23
I'm talkingkonuşma about ground-basezemin-temel, nitty-grittyAsıl mesele,
24
71000
3000
Son derece "etten kemikten", gözle görünen
01:26
measurableölçülebilir physicalfiziksel differencesfarklar.
25
74000
2000
ölçülebilir fiziksel farklardan bahsediyorum.
01:28
They, that one,
26
76000
2000
Bu iki türden biri
01:30
is hairykıllı and walkingyürüme on fourdört legsbacaklar.
27
78000
2000
tüylü ve dört ayak üstünde yürüyor.
01:32
That one is a nakedçıplak bipediki ayaklı. Why?
28
80000
4000
Ötekisi de tüysüz ve dik duruyor. Neden?
01:36
I mean --
29
84000
2000
Yani --
01:38
(LaughterKahkaha)
30
86000
1000
(Gülüşmeler)
01:39
if I'm a good DarwinistDarwinist, I've got to believe
31
87000
2000
eğer ben iyi bir Darwinciysem, bunun
01:41
there's a reasonneden for that.
32
89000
2000
bir sebebi olduğunu düşünmem gerekir.
01:43
If we changeddeğişmiş so much, something mustşart have happenedolmuş.
33
91000
3000
Bu kadar çok değiştiysek, bir şey olmuş olmalı.
01:46
What happenedolmuş?
34
94000
2000
Ne oldu?
01:48
Now 50 yearsyıl agoönce, that was a laughablygülünç simplebasit questionsoru.
35
96000
3000
50 sene önce, bu son derece basit bir soruydu.
01:51
EverybodyHerkes knewbiliyordum the answerCevap.
36
99000
2000
Herkes bu sorunun cevabını biliyordu.
01:53
They knewbiliyordum what happenedolmuş.
37
101000
2000
Ne olduğunu biliyorlardı.
01:55
The ancestoratası of the apesmaymunlar stayedkaldı in the treesağaçlar;
38
103000
2000
Kuyruksuz maymunların ataları ağaçlarda yaşamıştı.
01:57
our ancestorsatalarımız wentgitti out ontoüstüne the plainsade.
39
105000
3000
Bizim atalarımız ovalara inmişti.
02:00
That explainedaçıkladı everything.
40
108000
3000
Bu herşeyi açıklıyordu.
02:03
We had to get up on our legsbacaklar to peerakran over the talluzun boylu grassçimen,
41
111000
3000
Yüksek otların arasından uzanıp bakabilmemiz,
02:06
or to chaseChase after animalshayvanlar,
42
114000
2000
hayvanları kovalayabilmemiz
02:08
or to freeücretsiz our handseller for weaponssilahlar.
43
116000
2000
ya da ellerimizle silah kullanabilmemiz gerekiyordu.
02:10
And we got so overheatedkafasının üstünde in the chaseChase
44
118000
4000
Av sırasında da o kadar terliyorduk ki,
02:14
that we had to take off that furkürk coatceket and throwatmak it away.
45
122000
4000
kürk mantomuzu bırakıp tüysüz kalmıştık.
02:18
EverybodyHerkes knewbiliyordum that, for generationsnesiller.
46
126000
3000
Kuşaklar boyunca herkes bunu biliyordu.
02:21
But then, in the '90s, something beganbaşladı to unravelçözmek.
47
129000
4000
Sonra 90'lı yıllarda bir gelişme oldu:
02:25
The paleontologistsPaleontologlar themselveskendilerini lookedbaktı a bitbit more closelyyakından
48
133000
4000
Paleontologlar, insansılarla aynı yer ve zamanda
02:29
at the accompanyingeşlik eden microfaunamikrofauna
49
137000
4000
varolmuş olan mikroskobik canlıları
02:33
that livedyaşamış in the sameaynı time and placeyer as the hominidshominidler.
50
141000
4000
daha yakından incelemeye başladılar.
02:37
And they weren'tdeğildi savannasavana speciesTürler.
51
145000
3000
Bu canlıların hiçbiri ovada yaşayan canlılardan değildi.
02:40
And they lookedbaktı at the herbivoresotobur. And they weren'tdeğildi savannasavana herbivoresotobur.
52
148000
4000
Sonra otobur canlıları incelediler. Bunlar da ovada yaşamıyordu.
02:44
And then they were so cleverzeki, they foundbulunan a way to analyzeçözümlemek
53
152000
3000
Çok zeki oldukları için, fosilleşmiş polenleri analiz etmenin
02:47
fossilizedfosilleşmiş pollenpolen.
54
155000
2000
yolunu buldular.
02:49
ShockŞok, horrorkorku.
55
157000
2000
Dehşet ve korku.
02:51
The fossilizedfosilleşmiş pollenpolen was not of savannasavana vegetationbitki örtüsü.
56
159000
5000
Fosilleşmiş polen de ovada bulunan bitkilere ait değildi.
02:56
Some of it even camegeldi from lianasyaklaşık,
57
164000
2000
bazıları lianaların polenleriydi,
02:58
those things that danglesarkıtmak in the middleorta of the jungleorman.
58
166000
3000
balta girmemiş ormanlardaki sarmaşıklar.
03:01
So we're left with a situationdurum where
59
169000
2000
Dolayısıyla artık en erken atalarımızın
03:03
we know that our earliesten erken ancestorsatalarımız
60
171000
4000
- daha ovalardaki canlılar oluşmadan önce -
03:07
were movinghareketli around on fourdört legsbacaklar in the treesağaçlar,
61
175000
4000
ağaçların etrafında iki ayakları üzerinde
03:11
before the savannasavana ecosystemekosistem even camegeldi into existencevaroluş.
62
179000
5000
gezindiklerini biliyoruz.
03:16
This is not something I've madeyapılmış up.
63
184000
3000
Bunu ben iddia etmiyorum.
03:19
It's not a minorityazınlık theoryteori.
64
187000
2000
Bu çok az bilim adamının iddia ettiği bir teori de değil.
03:21
EverybodyHerkes agreeskabul eder with it.
65
189000
2000
Herkes bu teoriyi kabul ediyor.
03:23
ProfessorProfesör TobiasTobias camegeldi over from SouthGüney AfricaAfrika
66
191000
4000
Güney Afrika'dan Profesör Tobias gelip
03:27
and spokekonuştu to UniversityÜniversitesi CollegeÜniversite LondonLondra.
67
195000
3000
Londra Kolej Üniversitesi'nde bir konuşma yaptı.
03:30
He said, "Everything I've been tellingsöylüyorum you for the last 20 yearsyıl,
68
198000
3000
Size son 20 senedir söylediklerimin hepsini unutun, dedi.
03:33
forgetunutmak about it. It was wrongyanlış.
69
201000
3000
Söylediklerim yanlıştı.
03:36
We'veBiz ettik got to go back to squarekare one and startbaşlama again."
70
204000
4000
Başlangıç noktasına geri dönüp yeniden başlamalıyız.
03:40
It madeyapılmış him very unpopularpopüler olmayan. They didn't want to go back to squarekare one.
71
208000
6000
Bu yüzden popülerliğini yitirdi. Kimse başlangıca geri dönmek istemiyordu.
03:46
I mean, it's a terriblekorkunç thing to happenolmak.
72
214000
2000
Yani bir düşünün: Bu çok kötü bir durum.
03:48
You've got this beautifulgüzel paradigmparadigma.
73
216000
3000
Çok güzel bir paradigma geliştirmişsin.
03:51
You've believedinanılır it throughvasitasiyla generationsnesiller.
74
219000
2000
Kuşaklardır bu görüşe inanıyorsun.
03:53
NobodyKimse has questionedsorguya it.
75
221000
2000
Kimse bu görüşü sorgulamamış.
03:55
You've been constructinginşa fancifulhayali things on topüst of it,
76
223000
4000
Bu görüşün üzerine yeni iddialar inşaa ediyorsun;
03:59
relyingbağlı olduğu on it to be as solidkatı as a rockKaya.
77
227000
2000
görüşünün kaya gibi sağlam olduğunu sanıyorsun.
04:01
And now it's whippedşanti away from underaltında you.
78
229000
3000
Birden bu görüş elinden alınıyor.
04:04
What do you do? What does a scientistBilim insanı do in that casedurum?
79
232000
3000
Ne yapacaksın? Bir bilim adamı bu durumda ne yapar?
04:07
Well, we know the answerCevap because
80
235000
2000
Bu sorunun cevabı biliniyor:
04:09
ThomasThomas S. KuhnKuhn
81
237000
3000
Thomas S. Kuhn
04:12
wroteyazdı a seminalSeminal treatiseTez
82
240000
4000
1962 senesinde bu konuda
04:16
about this back in 1962.
83
244000
2000
bir tez yazdı.
04:18
He said what scientistsBilim adamları do
84
246000
2000
Tezinde diyor ki:
04:20
when a paradigmparadigma failsbaşarısız
85
248000
4000
Bir paradigma ortadan kalktığında bilim adamlarının yaptığı,
04:24
is, guesstahmin what -- they carrytaşımak on as if nothing had happenedolmuş.
86
252000
3000
tahmin edin, sanki hiçbir şey olmamış gibi yollarına devam etmektir.
04:27
(LaughterKahkaha)
87
255000
3000
(Gülüşmeler)
04:30
If they haven'tyok got a paradigmparadigma they can't asksormak the questionsoru.
88
258000
3000
Eğer bir paradigma yoksa üzerine soru soramazlar.
04:33
So they say, "Yes it's wrongyanlış,
89
261000
2000
Onun için "Evet, bu görüş yanlış." derler,
04:35
but supposingfarz edelim it was right ..."
90
263000
2000
"ama farz edelim ki doğru ... "
04:37
(LaughterKahkaha)
91
265000
2000
(Gülüşmeler)
04:39
And the only other optionseçenek openaçık to them
92
267000
4000
Geriye kalan tek seçenekleri,
04:43
is to stop askingsormak the questionssorular.
93
271000
2000
soru sormaktan vazgeçmektir.
04:45
So that is what they have donetamam now.
94
273000
4000
Şimdi de böyle yaptılar.
04:49
That's why you don't hearduymak them talkingkonuşma about it. It's yesterday'sDünkü questionsoru.
95
277000
3000
Bu yüzden bu konuda kimse konuşmuyor. Dünün sorusu haline geldi.
04:52
Some of them have even elevatedyüksek it into a principleprensip.
96
280000
3000
Hatta bazıları bunu bir ilke haline getirdiler.
04:55
It's what we oughtgerektiğini to be doing.
97
283000
2000
Böyle yapılması gerekiyor.
04:57
AaronAaron FillerDolgu from HarvardHarvard said,
98
285000
3000
Harvard'dan Aaron Filler dedi ki:
05:00
"Isn't it time we stoppeddurduruldu talkingkonuşma about selectiveSeçici pressuresbasınçları?
99
288000
4000
"Artık evrimsel baskılardan bahsetmesek olmaz mı?
05:04
I mean, why don't we talk about, well, there's chromosomeskromozomlar, and there's genesgenler.
100
292000
3000
Yani, mesela neden kromozom ve genleri inceleyip
05:07
And we just recordkayıt what we see."
101
295000
3000
gördüklerimizi kaydetmiyoruz?"
05:10
CharlesCharles DarwinDarwin mustşart be spinningdöndürme in his gravemezar!
102
298000
3000
Charles Darwin mezarında ters dönmüş olmalı.
05:13
He knewbiliyordum all about that kindtür of scienceBilim.
103
301000
3000
Bunun ne tür bilim olduğunu biliyordu.
05:16
And he calleddenilen it hypothesis-freehipotez-ücretsiz scienceBilim.
104
304000
3000
"Hipotezden azade bilim" adını veriyordu.
05:19
And he despisedhor it from the bottomalt of his heartkalp.
105
307000
3000
Bütün kalbiyle bu tür bilimden nefret ediyordu.
05:22
And if you're going to say,
106
310000
3000
Eğer "evrimsel baskılardan bahsetmeyelim"
05:25
"I'm going to stop talkingkonuşma about selectiveSeçici pressuresbasınçları,"
107
313000
2000
derseniz, "Türlerin Kökeni"ni alıp
05:27
you can take "The OriginKöken of SpeciesTürler" and throwatmak it out of the windowpencere,
108
315000
4000
pencereden atsanız da olur.
05:31
for it's about nothing elsebaşka but selectiveSeçici pressuresbasınçları.
109
319000
2000
Çünkü kitap sadece evrimsel baskılardan bahsediyor.
05:33
And the ironyalay of it is,
110
321000
2000
En komiği de,
05:35
that this is one occasionfırsat of a paradigmparadigma collapseçöküş
111
323000
3000
Bu paradigmanın yıkılışı sırasında,
05:38
where we didn't have to wait for a newyeni paradigmparadigma to come up.
112
326000
4000
yeni bir paradigmanın doğmasını beklemek zorunda kalmadık.
05:42
There was one waitingbekleme in the wingskanatlar.
113
330000
2000
Sırada bekleyen bir paradigma var.
05:44
It had been waitingbekleme there sincedan beri 1960
114
332000
2000
1960 senesinden beri bekliyor.
05:46
when AlisterAlister HardyHardy, a marineDeniz biologistbiyolog,
115
334000
3000
Deniz biyologu olan Alister Hardy
05:49
said, "I think what happenedolmuş,
116
337000
2000
"Atalarımızın bazıları
05:51
perhapsbelki our ancestorsatalarımız
117
339000
2000
belki de diğerlerinden
05:53
had a more aquaticsuda yaşayan existencevaroluş
118
341000
2000
daha fazla deniz temelli
05:55
for some of the time."
119
343000
3000
bir yaşam sürdüler" diye düşündü.
05:58
He kepttuttu it to himselfkendisi for 30 yearsyıl.
120
346000
2000
Bu düşünceyi 30 yıl boyunca kendine sakladı.
06:00
But then the pressbasın got holdambar of it and all hellcehennem brokekırdı loosegevşek.
121
348000
3000
Sonradan basın bunu duydu ve kıyamet koptu.
06:03
All his colleaguesmeslektaşlar said, "This is outrageousrezil.
122
351000
3000
Çalışma arkadaşları "Bu saçmalık" dediler,
06:06
You've exposedmaruz us to publichalka açık ridiculealay!
123
354000
4000
"bizi toplumun önünde küçük düşürdün.
06:10
You mustşart never do that again."
124
358000
2000
Bir daha sakın böyle bir şey yapma."
06:12
And at that time, it becameoldu setset in stonetaş:
125
360000
3000
Bu noktada, sucul kuyruksuz maymun teorisinin
06:15
the aquaticsuda yaşayan theoryteori should be dumpedterk
126
363000
3000
UFO'lar ve yetilerle beraber,
06:18
with the UFOsUFO and the yetisYetiş,
127
366000
2000
"çılgın bilim adamlığı" olarak kabul edilip
06:20
as partBölüm of the lunaticdeli fringesaçak of scienceBilim.
128
368000
4000
çöpe atılması gerektiği zorunluluk oldu.
06:24
Well I don't think that.
129
372000
2000
Ben katılmıyorum.
06:26
I think that HardyHardy had a lot going for him.
130
374000
2000
Bence Hardy çok önemli bir keşif yapmıştı.
06:28
I'd like to talk about just a handfulavuç
131
376000
3000
Bizi diğer memelilerden ve en yakın
06:31
of what have been calleddenilen the
132
379000
2000
akrabalarımızdan ayıran
06:33
hallmarksişaretlerinden of mankindinsanlık,
133
381000
2000
önemli özelliklerimizden
06:35
the things that madeyapılmış us differentfarklı from everybodyherkes elsebaşka,
134
383000
2000
sadece bir kaç tanesinden
06:37
and all our relativesakrabaları.
135
385000
2000
bahsetmek istiyorum.
06:39
Let's look at our nakedçıplak skincilt.
136
387000
4000
Tüysüz tenimize bakalım.
06:43
It's obviousaçık that mostçoğu of the things we think about
137
391000
4000
Tüylerini yitirmiş olarn hayvanların - memelilerin -
06:47
that have lostkayıp theironların bodyvücut hairsaç, mammalsmemeliler withoutolmadan bodyvücut hairsaç,
138
395000
3000
büyük çoğunluğu su ortamında yaşıyor:
06:50
are aquaticsuda yaşayan onesolanlar, like the dugongDugong, the walrusMors,
139
398000
3000
Yunus, mors, su aygırı, deniz inekleri.
06:53
the dolphinYunus, the hippopotamussu aygırı, the manateeManatee.
140
401000
4000
Ayrıca yaşamını çamurda yuvarlanarak geçiren bir kaç tür de tüysüz.
06:57
And a coupleçift of wallowers-in-mudçamur wallowers like the babirusababirusa.
141
405000
6000
Bunun bir örneği Babirusa, Endonezya'da bulunan bir domuz çeşidi.
07:03
And you're temptedcazip to think, well perhapsbelki,
142
411000
2000
Bunu görünce insan "acaba bizim tüylerimizin
07:05
could that be why we are nakedçıplak?
143
413000
3000
olmayışı da bu sebepten mi?" diye düşünüyor.
07:08
I suggestedönerdi it and people said, "No no no.
144
416000
2000
Bunu önerdiğim zaman insanlar, "Hayır"
07:10
I mean, look at the elephantfil.
145
418000
2000
diye cevap verdiler, "file bakın,
07:12
You've forgottenunutulmuş all about the elephantfil haven'tyok you?"
146
420000
2000
filleri tümüyle gözardı etmişsiniz."
07:14
So back in 1982 I said,
147
422000
3000
Dolayısıyla 1982'de ben de dedim ki:
07:17
"Well perhapsbelki the elephantfil had an aquaticsuda yaşayan ancestoratası."
148
425000
3000
"Belki de fillerin de suda yaşayan bir atası vardı."
07:20
PealsPeals of merryşen laughterkahkaha!
149
428000
3000
Her taraftan neşeli kahkahalar koptu.
07:23
"That crazyçılgın womankadın. She's off again. She'llO olacak say anything won'talışkanlık she?"
150
431000
3000
"Şu çılgın kadına bakın. Yine başladı. Aklına da her bir şey geliyor."
07:26
But by now, everybodyherkes agreeskabul eder that the elephantfil had an aquaticsuda yaşayan ancestoratası.
151
434000
6000
Ama artık, herkes fillerin suda yaşayan bir atası olduğunu kabul ediyor.
07:32
This has come 'round'yuvarlak to be that all those nakedçıplak pachydermstüyle
152
440000
3000
Günümüzde, tüysüz kalın derili memelilerin hepsinin
07:35
have aquaticsuda yaşayan ancestorsatalarımız.
153
443000
2000
suda yaşamış ataları olduğu biliniyor.
07:37
The last exceptionistisna was supposedsözde to be the rhinocerosGergedan.
154
445000
2000
Son kalan istisna gergedandı.
07:39
Last yearyıl in FloridaFlorida they foundbulunan extinctsoyu tükenmiş ancestoratası of a rhinocerosGergedan
155
447000
4000
Geçen sene Florida'da gergedanın soyu tükenmiş atalarından birini buldular.
07:43
and said, "SeemsGibi görünüyor to have spentharcanmış mostçoğu of its time in the waterSu."
156
451000
4000
"Zamanının çoğunu suda geçirmiş gibi görünüyor." deniyor.
07:47
So this is a closekapat connectionbağ betweenarasında nakednessçıplaklık and waterSu.
157
455000
5000
Dolayısıyla, tüysüzlük ve su arasında yakın bir ilişki var.
07:52
As an absolutekesin connectionbağ, it only worksEserleri one way.
158
460000
3000
Bu bağlantı, sadece tek yönde uygulanabiliyor:
07:55
You can't say all aquaticsuda yaşayan animalshayvanlar are nakedçıplak,
159
463000
4000
Suda yaşayan hayvanların hepsinin tüysüz olduğu söylenemez.
07:59
because look at the seadeniz ottersu samuru.
160
467000
2000
Mesela deniz samuru tüylüdür.
08:01
But you can say
161
469000
2000
Ama tüysüz olan bütün hayvanların
08:03
that everyher animalhayvan that has becomeolmak nakedçıplak
162
471000
4000
ya kendi varolduğu süre boyunca,
08:07
has been conditionedklimalı by waterSu, in its ownkendi lifetimeömür,
163
475000
3000
ya da atalarından birinin varoluşu sırasında
08:10
or the lifetimeömür of its ancestorsatalarımız. I think this is significantönemli.
164
478000
4000
suyla biçimlendirilmiş olduğunu söyleyebiliyoruz. Bunun önemli olduğunu düşünüyorum.
08:14
The only exceptionistisna is the nakedçıplak SomalianSomalili mole-ratkör fare,
165
482000
4000
Tek istisna, Somali tüysüz çöl köstebeği.
08:18
whichhangi never putskoyar its noseburun aboveyukarıdaki the surfaceyüzey of the groundzemin.
166
486000
4000
Bu hayvan da asla burnunu toprağın üzerine çıkarmıyor.
08:22
And take bipedalitybipedality.
167
490000
2000
İki ayaklılığı ele alalım.
08:24
Here you can't find anybodykimse to comparekarşılaştırmak it with,
168
492000
3000
Bu konuda kıyaslanacak bir hayvan da yok,
08:27
because we're the only animalhayvan that walksyürüyüşleri uprightdik on two legsbacaklar.
169
495000
5000
çünkü iki ayak üzerinde yürüyen tek hayvan biziz.
08:32
But you can say this: all the apesmaymunlar and all the monkeysmaymunlar
170
500000
3000
Tek bir benzerlik var; bütün kuyruksuz maymunlar ve maymunlar
08:35
are capableyetenekli of walkingyürüme on two legsbacaklar,
171
503000
2000
istedikleri zaman, kısa bir süre için
08:37
if they want to, for a shortkısa time.
172
505000
2000
iki ayakları üzerinde yürüyebiliyorlar.
08:39
There is only one circumstancedurum in whichhangi they
173
507000
3000
Bu hayvanların hepsinin, her zaman iki ayak üzerinde
08:42
always, all of them, walkyürümek on two legsbacaklar,
174
510000
3000
yürüdükleri tek bir koşul var:
08:45
and that is when they are wadinggölet ve göllerde throughvasitasiyla waterSu.
175
513000
3000
Suyun içinde yürürken.
08:48
Do you think that's significantönemli?
176
516000
2000
Bunun önemli olduğunu düşünüyor musunuz?
08:50
DavidDavid AttenboroughAttenborough thinksdüşünüyor it's significantönemli,
177
518000
2000
David Attenborough bunun bizim iki ayaklı
08:52
as the possiblemümkün beginningbaşlangıç of our bipedalismiki ayaklılık.
178
520000
4000
oluşumuzun başlangıcı olduğunu düşünmüştü.
08:56
Look at the fatşişman layertabaka.
179
524000
2000
Yağ dokusuna bakın.
08:58
We have got, underaltında our skincilt, a layertabaka of fatşişman, all over:
180
526000
4000
Cildimizin altında, her tarafında, başka hiçbir
09:02
nothing in the leasten az like that in any other primateprimat.
181
530000
4000
primatta bulunmayan bir yağ dokusu var.
09:06
Why should it be there?
182
534000
2000
Neden var?
09:08
Well they do know, that if you look at other aquaticsuda yaşayan mammalsmemeliler,
183
536000
3000
Eğer suda yaşayan diğer memelilere bakarsanız,
09:11
the fatşişman that in mostçoğu landarazi mammalsmemeliler
184
539000
2000
karada yaşayan memelilerin çoğunda
09:13
is depositedyatırılır insideiçeride the bodyvücut wallduvar,
185
541000
3000
yağ doku vücudun içlerinde,
09:16
around the kidneysböbrekler and the intestinesbağırsak and so on,
186
544000
4000
böbreklerin ve bağırsakların etrafında toplanmışken,
09:20
has startedbaşladı to migrategöç to the outsidedışında,
187
548000
2000
suda yaşayanlarda dışarıya doğru ilerlediğini
09:22
and spreadYAYILMIŞ out in a layertabaka insideiçeride the skincilt.
188
550000
4000
ve cildin altına yayıldığını görürsünüz.
09:26
In the whalebalina it's completetamamlayınız:
189
554000
2000
Balinada bu yayılım tamamlanmıştır:
09:28
no fatşişman insideiçeride at all, all in blubberBalina outsidedışında.
190
556000
3000
İçte hiç yağ dokusu yok, hepsi dışta cildin altında.
09:31
We cannotyapamam avoidönlemek the suspicionşüphe
191
559000
3000
Bizde de aynı şeyin olmaya başladığına
09:34
that in our casedurum it's startedbaşladı to happenolmak.
192
562000
3000
dair kuşkumuzu atamıyoruz.
09:37
We have got skincilt linedastarlı with this layertabaka.
193
565000
4000
Cildimiz, yağ doku ile astarlanmış.
09:41
It's the only possiblemümkün explanationaçıklama of why humansinsanlar,
194
569000
3000
Bazı şanssız insanların çok şişmanlayıp
09:44
if they're very unluckyşanssız,
195
572000
3000
obez olmalarının tek açıklaması bu.
09:47
can becomeolmak grosslyfena halde obeseaşırı şişman,
196
575000
3000
Aynı obezlik diğer primatlarda,
09:50
in a way that would be totallybütünüyle impossibleimkansız for any other primateprimat, physicallyfiziksel olarak impossibleimkansız.
197
578000
4000
fiziksel olarak imkansız.
09:54
Something very oddgarip, matter-of-factlyederken, never explainedaçıkladı.
198
582000
4000
Bu tuhaflık hiç açıklanmadı.
09:58
The questionsoru of why we can speakkonuşmak.
199
586000
2000
"Neden konuşabiliyoruz?" sorusuna gelelim.
10:00
We can speakkonuşmak.
200
588000
2000
Biz konuşabiliyoruz.
10:02
And the gorillagoril can't speakkonuşmak. Why?
201
590000
3000
Goril konuşamıyor. Neden?
10:05
Nothing to do with his teethdiş or his tonguedil or his lungsakciğerler or anything like that --
202
593000
4000
Dişler, dil veya akciğerle ilgisi yok.
10:09
purelyyalnızca has to do with its consciousbilinçli controlkontrol of its breathnefes.
203
597000
5000
Nefesi bilinçli olarak kontrol edebilmekle ilgisi var.
10:14
You can't even traintren a gorillagoril to say "AhAh" on requestistek.
204
602000
5000
Bir gorili "Ah" diyecek kadar bile eğitemezsiniz.
10:19
The only creaturesyaratıklar that have got consciousbilinçli controlkontrol of theironların breathnefes
205
607000
5000
Bilinçli nefes kontrolü olan türler sadece
10:24
are the divingDalış animalshayvanlar and the divingDalış birdskuşlar.
206
612000
3000
dalış yapan hayvanlar ve dalış yapan kuşlar.
10:27
It was an absolutekesin preconditionön şart for our beingolmak ableyapabilmek to speakkonuşmak.
207
615000
5000
Bilinçli nefes kontrolü, konuşma için mecburi bir ön şart.
10:32
And then again, there is the factgerçek that we are streamlinedaerodinamik.
208
620000
4000
Bir de aerodinamik yapımız konusu var.
10:36
TryingÇalışıyor to imaginehayal etmek a diverdalgıç
209
624000
2000
Bir yüzücünün suya dalışını hayal edin,
10:38
divingDalış into waterSu -- hardlyzorlukla makesmarkaları a splashsıçrama.
210
626000
2000
neredeyse su sıçratmadan dalabilir.
10:40
Try to imaginehayal etmek a gorillagoril
211
628000
3000
Aynı manevrayı, bir gorilin
10:43
performingicra the sameaynı maneuvermanevra,
212
631000
3000
gerçekleştirmeye kalktığını hayal edin:
10:46
and you can see that, comparedkarşılaştırıldığında with gorillagoril,
213
634000
2000
Gorille karşılaştırınca, insanın balık
10:48
we are halfwayyarım to beingolmak shapedbiçimli like a fishbalık.
214
636000
3000
biçimini almanın yarısına geldiğini görürsünüz.
10:51
I am tryingçalışıyor to suggestönermek that, for 40-odd-odd yearsyıl,
215
639000
3000
Son 40 küsur senedir, "sucul kuyruksuz maymun" teorisinin
10:54
this aquaticsuda yaşayan ideaFikir has been miscategorizedkategorisine as lunaticdeli fringesaçak,
216
642000
5000
haksız yere "çılgın bilim adamlığı" olarak kategorilendirildiğini,
10:59
and it is not lunaticdeli fringesaçak.
217
647000
3000
aslında delilik olmadığını göstermeye çalışıyorum.
11:02
And the ironicİronik thing about it is that
218
650000
3000
En tuhaf bulduğum şey de şu:
11:05
they are not stavingstaving off the aquaticsuda yaşayan theoryteori
219
653000
3000
"Sucul kuyruksuz maymun" teorisini, sevdikleri,
11:08
to protectkorumak a theoryteori of theironların ownkendi,
220
656000
2000
mutabık oldukları bir teoriyi korumak için
11:10
whichhangi they'veonlar ettik all agreedkabul on, and they love.
221
658000
2000
sopayla kovmuyorlar.
11:12
There is nothing there.
222
660000
2000
Yerinde hiçbir şey yok.
11:14
They are stavingstaving off the aquaticsuda yaşayan theoryteori
223
662000
2000
"Sucul kuyruksuz maymun" teorisini, bir boşluğu
11:16
to protectkorumak a vacuumvakum.
224
664000
2000
korumak için sopayla kovuyorlar.
11:18
(LaughterKahkaha)
225
666000
3000
(Gülüşmeler)
11:21
(ApplauseAlkış)
226
669000
5000
(Alkışlar)
11:26
How do they reacttepki when I say these things?
227
674000
3000
Ben bunları söylediğim zaman nasıl tepki veriyorlar?
11:29
One very commonortak reactionreaksiyon I've heardduymuş about 20 timeszamanlar
228
677000
4000
En az 20 kere duyduğum alışılmış bir tepki şu:
11:33
is, "But it was investigatedaraştırılmıştır.
229
681000
2000
"Ama araştırıldı.
11:35
They conductedyürütülen a seriousciddi investigationsoruşturma of this at the beginningbaşlangıç,
230
683000
4000
Başlangıçta, Hardy bu teoriyi ortaya attığı zaman ciddi bir
11:39
when HardyHardy put forwardileri his articlemakale."
231
687000
4000
araştırma yapıldı."
11:43
I don't believe it.
232
691000
3000
İnanmıyorum.
11:46
For 35 yearsyıl I've been looking for any evidencekanıt
233
694000
3000
35 yıldır bu araştırmanın yapıldığına dair
11:49
of any incidentolay of that kindtür,
234
697000
2000
ipucu arıyorum.
11:51
and I've concludedsonucuna that that's one of the urbankentsel mythsmitler.
235
699000
3000
Sonunda bunun bir "şehir efsanesi" olduğuna kanaat getirdim.
11:54
It's never been donetamam.
236
702000
3000
Asla yapılmadı.
11:57
I asksormak people sometimesara sıra, and they say,
237
705000
2000
Bazen de insanlara sorduğum zaman,
11:59
"I like the aquaticsuda yaşayan theoryteori!
238
707000
2000
"Sucul kuyruksuz maymun teorisini seviyorum!" diyorlar.
12:01
EverybodyHerkes likesseviyor the aquaticsuda yaşayan theoryteori.
239
709000
2000
"Herkes bu teoriyi sever.
12:03
Of coursekurs they don't believe it, but they like it."
240
711000
2000
Tabii kimse inanmaz, ama herkes sever."
12:05
Well I say, "Why do you think it's rubbishçöp?"
241
713000
4000
"Neden saçma olduğunu düşünüyorsun?" dediğim zaman,
12:09
They say "Well ...
242
717000
2000
"İyi de... " diyorlar,
12:11
everybodyherkes I talk to saysdiyor it's rubbishçöp.
243
719000
3000
"Konuştuğum herkes saçma olduğunu düşünüyor.
12:14
And they can't all be wrongyanlış, can they?"
244
722000
2000
Hepsi birden yanılıyor olamaz, değil mi?"
12:16
The answerCevap to that, loudyüksek sesle and clearaçık, is, "Yes! They can all be wrongyanlış."
245
724000
4000
Bunun cevabı son derece bariz: "Evet! Hepsi birden yanılıyor olabilir."
12:20
HistoryGeçmiş is strewnStrewn with the casesvakalar when they'veonlar ettik all got it wrongyanlış.
246
728000
4000
Tarih, hepimizin birden yanıldığı olaylarla bezeli.
12:24
(ApplauseAlkış)
247
732000
8000
(Alkışlar)
12:32
And if you've got a scientificilmi problemsorun like that,
248
740000
2000
Eğer böyle bir bilimsel problemle karşı karşıyaysanız,
12:34
you can't solveçözmek it by holdingtutma a headkafa countsaymak,
249
742000
3000
bunu oylamaya sunup "evet diyenlerin
12:37
and sayingsöz, "More of us say yes than say no."
250
745000
3000
sayısı daha fazla" diyerek çözemezsiniz.
12:40
(LaughterKahkaha)
251
748000
1000
(Gülüşmeler)
12:41
ApartApart from that, some of the headskafalar countsaymak more than othersdiğerleri.
252
749000
4000
Üstüne üstlük, bazı oylar diğerlerinden daha değerlidir.
12:45
Some of them have come over.
253
753000
3000
Bazıları bu tarafa geçtiler.
12:48
There was ProfessorProfesör TobiasTobias. He's come over.
254
756000
3000
Profesör Tobias vardı. Bu tarafa geçti.
12:51
DanielDaniel DennettDennett, he's come over.
255
759000
2000
Daniel Dennett de bu tarafa geçti.
12:53
SirEfendim DavidDavid AttenboroughAttenborough, he's come over.
256
761000
4000
Sir David Attenborough bu tarafa geçti.
12:57
AnybodyKimseyi elsebaşka out there? Come on in.
257
765000
2000
Seyircilerin arasında gelmek isteyen var mı? Buyrun gelin.
12:59
The waterSu is lovelygüzel.
258
767000
2000
Su çok güzel.
13:01
(ApplauseAlkış)
259
769000
3000
(Alkışlar)
13:04
And now we'vebiz ettik got to look to the futuregelecek.
260
772000
5000
Şimdi de geleceğe bakmalıyız.
13:09
UltimatelySonuçta one of threeüç things is going to happenolmak.
261
777000
4000
Üç şeyden biri olacak.
13:13
EitherHer iki they will go on for the nextSonraki 40 yearsyıl, 50 yearsyıl, 60 yearsyıl.
262
781000
5000
Ya önümüzdeki 40 yıl, 50 yıl, 60 yıl boyunca:
13:18
"Yeah well we don't talk about that. Let's talk about something interestingilginç."
263
786000
4000
"Valla biz bu konuda konuşmayız. Hadi ilginç bir şey bulup onu konuşalım." denecek.
13:22
That would be very sadüzgün.
264
790000
2000
Bu çok kötü olur.
13:24
The secondikinci thing that could happenolmak
265
792000
2000
İkinci bir ihtimal,
13:26
is that some younggenç geniusdeha will arrivevarmak,
266
794000
2000
genç bir dahi ortaya çıkacak ve
13:28
and say, "I've foundbulunan it.
267
796000
2000
"Buldum!" diyecek,
13:30
It was not the savannasavana, it was not the waterSu, it was this!"
268
798000
4000
"Ova değil, su da değil, işte aslında bu!"
13:34
No signişaret of that happeningolay eitherya.
269
802000
3000
Bunun olacağına dair de hiç işaret görünmüyor.
13:37
I don't think there is a thirdüçüncü optionseçenek.
270
805000
2000
Üçüncü bir seçenek olduğunu sanmıyorum.
13:39
So the thirdüçüncü thing that mightbelki happenolmak is
271
807000
3000
Dolayısıyla geriye olabilecek çok güzel
13:42
a very beautifulgüzel thing.
272
810000
3000
tek bir ihtimal kalıyor.
13:45
If you look back at the earlyerken yearsyıl of the last centuryyüzyıl,
273
813000
3000
20. yy'ın son senelerine bakacak olursanız,
13:48
there was a stand-offstand-off, a lot of bickeringçekişme and badkötü feelingduygu
274
816000
4000
Mendel'e inananlar ve Darwin'e inananlar arasında
13:52
betweenarasında the believersEy iman edenler in MendelMendel,
275
820000
2000
bir sürü tartışma,
13:54
and the believersEy iman edenler in DarwinDarwin.
276
822000
3000
bağırıp çağırma vardı.
13:57
It endedbitti with a newyeni synthesissentez:
277
825000
3000
Yeni bir sentez ile sonlandı.
14:00
Darwin'sDarwin'in ideasfikirler and Mendel'sMendel'in ideasfikirler
278
828000
3000
Darwin'in iddiaları ve Mendel'in iddaları
14:03
blendingharmanlama togetherbirlikte.
279
831000
2000
birleşip harmanlandılar.
14:05
And I think the sameaynı thing will happenolmak here.
280
833000
3000
Aynısının burada da olacağını düşünüyorum.
14:08
You'llYou'll get a newyeni synthesissentez.
281
836000
3000
Yeni bir sentez oluşacak:
14:11
Hardy'sHardy'nin ideasfikirler and Darwin'sDarwin'in ideasfikirler
282
839000
2000
Hardy'nin ve Darwin'in fikirleri
14:13
will be blendedharmanlanmış togetherbirlikte.
283
841000
2000
birleşip harmanlanacak.
14:15
And we can movehareket forwardileri from there,
284
843000
2000
Bundan sonra ilerleyip
14:17
and really get somewherebir yerde.
285
845000
2000
gerçekten bir yerlere varabileceğiz.
14:19
That would be a beautifulgüzel thing.
286
847000
3000
Bu çok güzel bir şey olurdu.
14:22
It would be very niceGüzel for me if it happenedolmuş soonyakında.
287
850000
3000
Eğer çabuk olursa benim için iyi olur.
14:25
(LaughterKahkaha)
288
853000
11000
(Gülüşmeler)
14:36
Because I'm olderdaha eski now than GeorgeGeorge BurnsYanıklar was when he said,
289
864000
5000
Çünkü ben artık George Burns'ün "Bu yaşıma geldim,
14:41
"At my ageyaş, I don't even buysatın almak greenyeşil bananasmuz."
290
869000
4000
artık yeşil muz bile almıyorum" dediği yaştan da yaşlıyım.
14:45
(LaughterKahkaha)
291
873000
6000
(Gülüşmeler)
14:51
So if it's going to come and it's going to happenolmak,
292
879000
3000
Dolayısıyla bir değişim gelecek ve gerçekleşecek.
14:54
what's holdingtutma it up?
293
882000
2000
Önünü tutan engel nedir?
14:56
I can tell you that in threeüç wordskelimeler.
294
884000
3000
Size üç kelimeyle özetleyeyim:
14:59
AcademiaAkademi saysdiyor no.
295
887000
4000
Akademisyenler "hayır" diyor.
15:03
They decidedkarar in 1960,
296
891000
2000
1960'da "bu fikir UFO'lar ve yetilerle aynı kategoride."
15:05
"That belongsaittir with the UFOsUFO and the yetisYetiş."
297
893000
3000
diye karar vermişlerdi.
15:08
And it's not easykolay to changedeğişiklik theironların mindszihinler.
298
896000
4000
Şimdi de fikir değiştirmek kolay değil.
15:12
The professionalprofesyonel journalsgünlükleri
299
900000
2000
Profesyonel yayınlar
15:14
won'talışkanlık touchdokunma it with a bargeMAVNA polekutup.
300
902000
2000
yanına bile yaklaşmıyor.
15:16
The textbooksders kitapları don't mentionsöz etmek it.
301
904000
3000
Ders kitaplarında bahsi geçmiyor.
15:19
The syllabusmüfredat doesn't mentionsöz etmek even the factgerçek that we're nakedçıplak,
302
907000
3000
Ders muhteviyatları, nedenini sormak bir yana dursun,
15:22
let aloneyalnız look for a reasonneden to it.
303
910000
3000
bizim tüysüz olmamızdan bile bahsetmiyor.
15:25
"HorizonUfuk," whichhangi takes its cueisteka from the academicsakademisyenler,
304
913000
3000
Akademisyenlerini fikrini alan "Horizon" programı da
15:28
won'talışkanlık touchdokunma it with a bargeMAVNA polekutup.
305
916000
2000
konunun yanına yaklaşmıyor.
15:30
So we never hearduymak the casedurum put for it,
306
918000
4000
Dolayısıyla, bu teori sadece
15:34
exceptdışında in jocularŞaka referencesReferanslar
307
922000
3000
çılgın bilim adamı şakaları
15:37
to people on the lunaticdeli fringesaçak.
308
925000
2000
bağlamında ortaya atılıyor.
15:39
I don't know quiteoldukça where this diktatkuralın comesgeliyor from.
309
927000
6000
Bu kuralın nereden çıktığını bilmiyorum.
15:45
SomebodyBiri up there
310
933000
2000
Yukarıda birileri
15:47
is issuingveren the commandmentemir,
311
935000
4000
kural koymuş:
15:51
"ThouSen shaltkalktı not believe in the aquaticsuda yaşayan theoryteori.
312
939000
4000
"Sucul kuyruksuz maymun teorisine inanmak haramdır."
15:55
And if you hopeumut to make progressilerleme in this professionmeslek,
313
943000
3000
Eğer bu meslekte ilerlemek istiyorsanız,
15:58
and you do believe it, you'dşimdi etsen better keep it to yourselfkendin,
314
946000
4000
ve bu teoriye inanıyorsanız, bunu kendinize saklasanız iyi edersiniz.
16:02
because it will get in your way."
315
950000
2000
Aksi takdirde size ayak bağı olacaktır.
16:04
So I get the impressionizlenim that some partsparçalar
316
952000
3000
Dolayısıyla bilim adamlarının bir bölümünün
16:07
of the scientificilmi establishmentKuruluş
317
955000
3000
giderek bir ruhban organizasyonuna
16:10
are morphinggeçişin into a kindtür of priesthoodrahiplik.
318
958000
4000
dönüştüğünü düşünüyorum.
16:14
But you know, that makesmarkaları me feel good,
319
962000
4000
Ama bu da gizlice hoşuma gidiyor.
16:18
because RichardRichard DawkinsDawkins has told us
320
966000
3000
Çünkü Richard Dawkins, ruhban sınıfına
16:21
how to treattedavi etmek a priesthoodrahiplik.
321
969000
2000
ne yapılması gerektiğini çok güzel ifade ediyor.
16:23
(LaughterKahkaha)
322
971000
2000
(Gülüşmeler)
16:25
He saysdiyor, "FirstlyÖncelikle, you've got to refuseçöp to give it
323
973000
3000
Diyor ki, "Öncelikle, alıştığı gibi
16:28
all the excessiveaşırı awehuşu and reverencesaygı
324
976000
3000
aşırı bir hayranlık ve saygı
16:31
it's been trainedeğitilmiş to receiveteslim almak."
325
979000
2000
göstermekten kaçınmalısınız."
16:33
Right. I'll go aheadönde with that.
326
981000
2000
Tamam. Bu bana uyar.
16:35
And secondlyikinci olarak, he saysdiyor,
327
983000
2000
İkinci olarak diyor ki,
16:37
"You mustşart never be afraidkorkmuş to rockKaya the boattekne."
328
985000
3000
"İşleri karıştırmaktan asla çekinmeyin."
16:40
I'll go alonguzun bir with that too.
329
988000
2000
Bu da bana uyar.
16:42
Thank you very much.
330
990000
2000
Çok teşekkkür ederim.
16:44
(ApplauseAlkış)
331
992000
20000
(Alkışlar)
Translated by Sinan Özel
Reviewed by Evrim Feyyaz Persembe

▲Back to top

ABOUT THE SPEAKER
Elaine Morgan - Aquatic ape theorist
Elaine Morgan, armed with an arsenal of television writing credits and feminist credentials, spent her life on a mission to prove humans evolved in water.

Why you should listen

Television writer and scientific theorist Elaine Morgan may have been known for penning the popular British TV series Dr. Finlay's Casebook, but for decades the Welsh feminist writer championed human evolutionary theories using aquatic species. She wrote six books about the aquatic ape theory, derived from ancient Greek philosophies about human evolution.

Taking a less male-centric approach to evolutionary theory, Morgan's adventure was chronicled in the 1998 BBC documentary The Aquatic Ape. She was an award-winning television writer (she won two BAFTAs and Writers' Guild honors) for Campion, How Green Was My Valley and Testament of Youth. Morgan died in July 2013 at age 92.

More profile about the speaker
Elaine Morgan | Speaker | TED.com

Data provided by TED.

This site was created in May 2015 and the last update was on January 12, 2020. It will no longer be updated.

We are currently creating a new site called "eng.lish.video" and would be grateful if you could access it.

If you have any questions or suggestions, please feel free to write comments in your language on the contact form.

Privacy Policy

Developer's Blog

Buy Me A Coffee