TEDxTC
Dan Buettner: How to live to be 100+
Dan Buettner: Co zrobić, aby żyć dłużej niż 100 lat.
Filmed:
Readability: 3.9
4,070,934 views
W poszukiwaniu recepty na długie i zdrowe życie, Dan Buettner i jego zespół badają "Niebieskie Strefy", społeczności w których starsi ludzie żyją rekordowo długo, pełni wigoru i energii. W swoim wykładzie podczas TEDxTC, Dan Buettner przybliża nam 9 nawyków w diecie i sposobie życia, które pozwalają starszym ludziom w tych społecznościach żyć krzepko powyżej 100 lat.
Dan Buettner - Longevity coach, explorer
National Geographic writer and explorer Dan Buettner studies the world's longest-lived peoples, distilling their secrets into a single plan for health and long life. Full bio
National Geographic writer and explorer Dan Buettner studies the world's longest-lived peoples, distilling their secrets into a single plan for health and long life. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:16
Something called the Danish Twin Study
0
1000
2000
Badania przeprowadzone na grupie jednojajowych bliźniąt
00:18
established that only about 10 percent
1
3000
2000
wykazały, że tylko 10 procent
00:20
of how long the average person lives,
2
5000
3000
przeciętnej długości życia
00:23
within certain biological limits, is dictated by our genes.
3
8000
3000
zależy od naszych genów.
00:26
The other 90 percent is dictated by our lifestyle.
4
11000
5000
Pozostałe 90 procent zależy od sposobu w jaki żyjemy.
00:31
So the premise of Blue Zones: if we can find the
5
16000
2000
Badając Niebieskie Strefy, założyliśmy,
00:33
optimal lifestyle of longevity
6
18000
2000
że jeżeli znajdziemy optymalny sposób na długie życie
00:35
we can come up with a de facto formula
7
20000
3000
odkryjemy tym samym przepis
00:38
for longevity.
8
23000
2000
na długowieczność.
00:40
But if you ask the average American what the optimal formula
9
25000
2000
Jeżeli spytacie przeciętnego Amerykanina o przepis
00:42
of longevity is, they probably couldn't tell you.
10
27000
3000
na długowieczność, prawdopodobnie nie uzyskacie odpowiedzi.
00:45
They've probably heard of the South Beach Diet, or the Atkins Diet.
11
30000
3000
Słyszeli coś o Diecie South Beach, lub o Diecie Atkinsa.
00:48
You have the USDA food pyramid.
12
33000
2000
Słyszeli o Piramidzie Zdrowego Żywienia.
00:50
There is what Oprah tells us.
13
35000
2000
Wiedzą to, co im mówi Oprah.
00:52
There is what Doctor Oz tells us.
14
37000
2000
Oglądają The Dr. Oz Show.
00:54
The fact of the matter is there is a lot of confusion
15
39000
3000
Ale w gruncie rzeczy nie jest do końca jasne
00:57
around what really helps us live longer better.
16
42000
3000
co jest czynnikiem, który pozytywnie wpływa na długość naszego życia.
01:00
Should you be running marathons or doing yoga?
17
45000
5000
Powinniśmy biegać maratony czy też uprawiać jogę?
01:05
Should you eat organic meats
18
50000
2000
Jeść ekologiczne mięso
01:07
or should you be eating tofu?
19
52000
2000
czy raczej tofu ?
01:09
When it comes to supplements, should you be taking them?
20
54000
3000
Czy powinniśmy łykać dodatkowe witaminy i minerały ?
01:12
How about these hormones or resveratrol?
21
57000
3000
A co z hormonami albo resweratrolem ?
01:15
And does purpose play into it?
22
60000
2000
A co z celami, jakie sobie wyznaczamy w życiu ?
01:17
Spirituality? And how about how we socialize?
23
62000
3000
Duchowość ? Stosunki towarzyskie ?
01:20
Well, our approach to finding longevity
24
65000
2000
Naszym sposobem na zbadanie długowieczności
01:22
was to team up with National Geographic,
25
67000
2000
było wraz z National Geographic oraz
01:24
and the National Institute on Aging,
26
69000
2000
Narodowym Instytutem Starości,
01:26
to find the four demographically confirmed areas
27
71000
4000
określenie czterech demograficznie potwierdzonych stref
01:30
that are geographically defined.
28
75000
2000
które można zlokalizować geograficznie.
01:32
And then bring a team of experts in there
29
77000
2000
Pojechaliśmy tam z zespołem ekspertów
01:34
to methodically go through exactly what these people do,
30
79000
3000
i krok po kroku sprawdziliśmy, jakie zwyczaje łączą te społeczności
01:37
to distill down the cross-cultural distillation.
31
82000
4000
żeby znaleźć dla nich wspólny mianownik.
01:41
And at the end of this I'm going to tell you what that distillation is.
32
86000
3000
Na koniec mojego wykładu powiem wam co to jest.
01:44
But first I'd like to debunk some common myths
33
89000
3000
Ale najpierw obalmy kilka mitów
01:47
when it comes to longevity.
34
92000
2000
długowieczności.
01:49
And the first myth is if you try really hard
35
94000
3000
Pierwszy z nich to twierdzenie, że jeżeli bardzo się chce,
01:52
you can live to be 100.
36
97000
2000
można żyć 100 lat.
01:54
False.
37
99000
2000
Niestety nie.
01:56
The problem is, only about one out of 5,000 people
38
101000
3000
Tylko jedna na 5000 osób
01:59
in America live to be 100.
39
104000
3000
w Ameryce dożyje setki.
02:02
Your chances are very low.
40
107000
2000
Wasze szanse są więc bardzo niewielkie.
02:04
Even though it's the fastest growing demographic in America,
41
109000
3000
Nawet przy tak szybkim przyroście demograficznym w Ameryce,
02:07
it's hard to reach 100.
42
112000
2000
trudno dożyć 100 lat.
02:09
The problem is
43
114000
2000
Problem w tym, że
02:11
that we're not programmed for longevity.
44
116000
4000
nie jesteśmy zaprogramowani na długowieczność.
02:15
We are programmed for something called
45
120000
2000
Zostaliśmy zaprogramowani na
02:17
procreative success.
46
122000
3000
sukces rozrodczy.
02:20
I love that word.
47
125000
2000
Ładnie to brzmi.
02:22
It reminds me of my college days.
48
127000
3000
Przypominają mi studenckie lata.
02:25
Biologists term procreative success to mean
49
130000
2000
Z biologicznego punktu widzenia oznacza to
02:27
the age where you have children
50
132000
3000
wiek, w którym ma się dzieci
02:30
and then another generation, the age when your children have children.
51
135000
3000
plus wiek następnego pokolenia, kiedy to twoje dzieci mają dzieci.
02:33
After that the effect of evolution
52
138000
2000
Z ewolucyjnego punktu widzenia, po osiągnięciu tego wieku
02:35
completely dissipates.
53
140000
3000
przestajesz mieć znaczenie.
02:38
If you're a mammal, if you're a rat
54
143000
3000
Czy jesteś ssakiem, czy szczurem,
02:41
or an elephant, or a human, in between, it's the same story.
55
146000
4000
słoniem, człowiekiem - nie ma znaczenia.
02:45
So to make it to age 100, you not only have to have
56
150000
3000
Więc żeby dożyć 100 lat, nie tylko musisz
02:48
had a very good lifestyle, you also have to have won
57
153000
3000
prowadzić odpowiedni styl życia ale także
02:51
the genetic lottery.
58
156000
2000
wygrać na genetycznej loterii.
02:53
The second myth is,
59
158000
2000
Drugim mitem jest przeświadczenie,że są sposoby
02:55
there are treatments that can help slow,
60
160000
3000
które spowalniają proces starzenia,
02:58
reverse, or even stop aging.
61
163000
2000
odwracają go a nawet całkowicie powstrzymują.
03:00
False.
62
165000
2000
Niestety nie.
03:02
When you think of it, there is 99 things that can age us.
63
167000
4000
Jeżeli się dobrze zastanowić, znajdziemy 99 czynników, które nas postarzają.
03:06
Deprive your brain of oxygen for just a few minutes,
64
171000
2000
Odetnijmy dopływ tlenu na kilka minut, a komórki
03:08
those brain cells die, they never come back.
65
173000
3000
w mózgu obumierają i już się nie odtwarzają.
03:11
Play tennis too hard, on your knees, ruin your cartilage,
66
176000
3000
Graj zbyt długo w tenisa, a chrząstki w twoich stawach zostaną
03:14
the cartilage never comes back.
67
179000
2000
bezpowrotnie uszkodzone.
03:16
Our arteries can clog. Our brains can gunk up with plaque,
68
181000
3000
Nasze tętnice mogą się zatkać, w mózgu odłożą się blaszki starcze
03:19
and we can get Alzheimer's.
69
184000
2000
i zachorujemy na Alzheimera.
03:21
There is just too many things to go wrong.
70
186000
2000
Po prostu zbyt wiele rzeczy może pójść źle.
03:23
Our bodies have 35 trillion cells,
71
188000
6000
Nasze ciała mają 35 bilionów komórek.
03:29
trillion with a "T." We're talking national debt numbers here.
72
194000
4000
Bilionów przez duże "B". To prawie jak dług narodowy.
03:33
(Laughter)
73
198000
1000
(Śmiech)
03:34
Those cells turn themselves over once every eight years.
74
199000
3000
Te komórki odnawiają się co osiem lat,
03:37
And every time they turn themselves over
75
202000
2000
za każdym razem z pewnym błędem.
03:39
there is some damage. And that damage builds up.
76
204000
2000
I ten błąd się potęguje.
03:41
And it builds up exponentially.
77
206000
2000
Potęguje się wykładniczo.
03:43
It's a little bit like the days when we all had
78
208000
2000
To trochę jak za dawnych lat, kiedy to każdy z nas miał
03:45
Beatles albums or Eagles albums
79
210000
3000
kasetę The Beatles czy Eagles,
03:48
and we'd make a copy of that on a cassette tape,
80
213000
2000
przegrywaliśmy te kasety i za każdym razem
03:50
and let our friends copy that cassette tape,
81
215000
2000
jakość tej kasety była coraz gorsza
03:52
and pretty soon, with successive generations
82
217000
2000
i wcześniej czy później
03:54
that tape sounds like garbage.
83
219000
3000
nie dało się jej już słuchać.
03:57
Well, the same things happen to our cells.
84
222000
2000
Mniej więcej to samo dzieje się z naszymi komórkami.
03:59
That's why a 65-year-old person
85
224000
2000
Dlatego przeciętny 65-latek
04:01
is aging at a rate of about
86
226000
2000
starzeje się
04:03
125 times faster
87
228000
3000
125 razy szybciej
04:06
than a 12-year-old person.
88
231000
2000
niż dwunastolatek.
04:08
So, if there is nothing you can do
89
233000
2000
W takim razie skoro nic nie może
04:10
to slow your aging or stop your aging,
90
235000
3000
powstrzymać naszego starzenia,
04:13
what am I doing here?
91
238000
2000
co ja tutaj robię ?
04:15
Well, the fact of the matter is
92
240000
2000
Faktem jest, że dzisiejsza
04:17
the best science tells us that the capacity of the human body,
93
242000
4000
nauka stwierdza, iż wiek do jakiego ludzie ciało jest przystosowane,
04:21
my body, your body,
94
246000
2000
moje, wasze,
04:23
is about 90 years,
95
248000
2000
to około 90 lat.
04:25
a little bit more for women.
96
250000
2000
Trochę więcej w przypadku kobiet.
04:27
But life expectancy in this country
97
252000
2000
Jednak oczekiwana długość trwania życia w tym kraju
04:29
is only 78.
98
254000
2000
to tylko 78 lat.
04:31
So somewhere along the line,
99
256000
2000
Więc gdzieś po drodze
04:33
we're leaving about 12 good years on the table.
100
258000
5000
tracimy 12 lat.
04:38
These are years that we could get.
101
263000
2000
Lat, które moglibyśmy przeżyć.
04:40
And research shows that they would be years largely free of chronic disease,
102
265000
6000
Badania wskazują, że byłyby to lata bez przewlekłych chorób,
04:46
heart disease, cancer and diabetes.
103
271000
4000
chorób serca, raka czy cukrzycy.
04:50
We think the best way to get these missing years
104
275000
3000
Najlepszym sposobem aby odzyskać te lata
04:53
is to look at the cultures around the world
105
278000
2000
to przyjrzeć się tym miejscom na świecie
04:55
that are actually experiencing them,
106
280000
2000
gdzie tak się właśnie dzieje,
04:57
areas where people are living to age 100
107
282000
3000
miejscom gdzie liczba stulatków
05:00
at rates up to 10 times greater than we are,
108
285000
2000
jest dziesięciokrotnie powyżej średniej,
05:02
areas where the life expectancy
109
287000
2000
miejscom gdzie oczekiwana długość trwania życia
05:04
is an extra dozen years,
110
289000
2000
jest o 12 lat większa
05:06
the rate of middle age mortality is a fraction
111
291000
2000
a śmiertelność wśród ludzi w średnim wieku
05:08
of what it is in this country.
112
293000
3000
jest ułamkiem tej w naszym kraju.
05:11
We found our first Blue Zone about 125 miles
113
296000
3000
Na pierwszą Niebieską Strefę natkneliśmy się 200 km
05:14
off the coast of Italy, on the island of Sardinia.
114
299000
3000
od wybrzeża Włoch, na Sardynii.
05:17
And not the entire island, the island is about 1.4 million people,
115
302000
3000
Nie na całej wyspie, na której mieszka 1,4 miliona ludzi
05:20
but only up in the highlands, an area called the Nuoro province.
116
305000
3000
ale jedynie w górach, dokładniej w prowincji Nuoro.
05:23
And here we have this area where men live the longest,
117
308000
3000
W tym miejscu mężczyźni żyją najdłużej.
05:26
about 10 times more centenarians than we have here in America.
118
311000
3000
Mieszka tam 10 razy więcej stulatków niż w Ameryce.
05:29
And this is a place where people not only reach age 100,
119
314000
3000
I ludzie ci nie tylko dożywają stu lat ale i dożywają
05:32
they do so with extraordinary vigor.
120
317000
2000
ich w pełni sił.
05:34
Places where 102 year olds still ride their bike to work,
121
319000
3000
102-latkowie dojeżdżają na rowerach do pracy,
05:37
chop wood, and can beat a guy 60 years younger than them.
122
322000
5000
rąbią drewno i potrafią położyć na ręke 60 lat młodszych od nich.
05:42
(Laughter)
123
327000
2000
(Śmiech)
05:44
Their history actually goes back to about the time of Christ.
124
329000
3000
Historia tej społeczności sięga początków Chrześcjaństwa.
05:47
It's actually a Bronze Age culture that's been isolated.
125
332000
2000
Właściwie wyodrębniła się już w Epoce Brązu.
05:49
Because the land is so infertile,
126
334000
2000
Ta wyspa jest tak nieurodzajna, że
05:51
they largely are shepherds,
127
336000
2000
jej mieszkańcy zajmują się głównie hodowlą owiec,
05:53
which occasions regular, low-intensity physical activity.
128
338000
3000
zajęcie regularne ale o małym natężeniu wysiłku.
05:56
Their diet is mostly plant-based,
129
341000
3000
Ich dieta jest w większości jarska,
05:59
accentuated with foods that they can carry into the fields.
130
344000
3000
z naciskiem na żywność, którą można zabrać na pole.
06:02
They came up with an unleavened whole wheat bread
131
347000
3000
Pieką przaśny chleb razowy z twardej pszenicy,
06:05
called carta musica made out of durum wheat,
132
350000
2000
nazywany notamusica,
06:07
a type of cheese made from grass-fed animals
133
352000
3000
oraz wyrabiaja ser z mleka zwierząt z wolnego wypasu,
06:10
so the cheese is high in Omega-3 fatty acids
134
355000
5000
ser bogaty w kwasy Omega-3, zamiast kwasów Omega-6
06:15
instead of Omega-6 fatty acids from corn-fed animals,
135
360000
3000
które występują w serze z mleka zwierząt karmionych kukurydzą,
06:18
and a type of wine that has three times the level
136
363000
4000
piją także wino, w którym poziom polifenoli
06:22
of polyphenols than any known wine in the world.
137
367000
2000
jest trzykrotnie wyższy niż w jakimkolwiek innym winie na świecie.
06:24
It's called Cannonau.
138
369000
2000
Wino to nazywa się Cannonau.
06:26
But the real secret I think lies more
139
371000
2000
Myślę jednak, że sekret
06:28
in the way that they organize their society.
140
373000
2000
leży w sposobie organizacji tej społeczności.
06:30
And one of the most salient elements of the Sardinian society
141
375000
4000
Najistotniejszym elementem tej Sardyńskiej społeczności
06:34
is how they treat older people.
142
379000
3000
jest to w jaki sposób traktuje się starszych.
06:37
You ever notice here in America, social equity
143
382000
2000
Czy zwróciliście uwagę na to, że w Ameryce
06:39
seems to peak at about age 24?
144
384000
3000
szczyt ważności społecznej osiąga się w wieku 24 lat ?
06:42
Just look at the advertisements.
145
387000
2000
Spójrzcie na reklamy.
06:44
Here in Sardinia, the older you get
146
389000
2000
Na Sardynii im jesteś starszy
06:46
the more equity you have,
147
391000
2000
tym bardziej cię szanują,
06:48
the more wisdom you're celebrated for.
148
393000
2000
szanują twoją mądrość.
06:50
You go into the bars in Sardinia,
149
395000
2000
W barze na Sardynii, na ścianie
06:52
instead of seeing the Sports Illustrated swimsuit calendar,
150
397000
2000
zamiast kalendarza z dziewczynami w bikini,
06:54
you see the centenarian of the month calendar.
151
399000
4000
jest kalendarz ze stulatkiem miesiąca.
06:58
This, as it turns out, is not only good for your aging parents
152
403000
4000
Jak się okazuje, to że twoi starzejący się rodzice
07:02
to keep them close to the family --
153
407000
2000
mieszkają razem z całą rodziną
07:04
it imparts about four to six years of extra life expectancy --
154
409000
3000
daje im dodatkowe 6 lat życia.
07:07
research shows it's also good for the children of those families,
155
412000
3000
Dodatkowo badania wykazują, że jest to także dobre
07:10
who have lower rates of mortality and lower rates of disease.
156
415000
3000
dla dzieci w takich rodzinach, zmniejsza się śmiertelność
07:13
That's called the grandmother effect.
157
418000
3000
i zachorowalność. Jest to tak zwany efekt babci.
07:16
We found our second Blue Zone
158
421000
2000
Drugą Niebieską Strefę odkryliśmy
07:18
on the other side of the planet,
159
423000
2000
po drugiej stronie planety.
07:20
about 800 miles south of Tokyo,
160
425000
3000
Około 1300 km na południe od Tokio,
07:23
on the archipelago of Okinawa.
161
428000
3000
na wyspie Okinawa.
07:26
Okinawa is actually 161 small islands.
162
431000
4000
Archipelag Okinawa to właściwie 161 wysp.
07:30
And in the northern part of the main island,
163
435000
2000
W północnej części największej z nich,
07:32
this is ground zero for world longevity.
164
437000
2000
leży źródło sekretu długowieczności.
07:34
This is a place where the oldest living female population is found.
165
439000
6000
Jest to miejsce gdzie mieszkają najstarze kobiety na świecie.
07:40
It's a place where people have the longest disability-free
166
445000
2000
Miejsce gdzie ludzie żyją najdłużej na świecie
07:42
life expectancy in the world.
167
447000
2000
bez chorób.
07:44
They have what we want.
168
449000
2000
Mają to czego szukaliśmy.
07:46
They live a long time, and tend to die in their sleep,
169
451000
2000
Żyją długo, umierają we śnie,
07:48
very quickly,
170
453000
2000
szybko,
07:50
and often, I can tell you, after sex.
171
455000
3000
i często po tym jak uprawiają seks.
07:53
They live about seven good years longer than the average American.
172
458000
3000
Żyją średnio siedem lat dłużej niż przeciętny amerykanin.
07:56
Five times as many centenarians as we have in America.
173
461000
4000
Jest tam pięć razy więcej stulatków niż w Ameryce.
08:00
One fifth the rate of colon and breast cancer,
174
465000
3000
Pięć razy mniej przypadków raka jelita i raka piersi,
08:03
big killers here in America.
175
468000
2000
jednej z głównych przyczyn śmierci w Ameryce.
08:05
And one sixth the rate of cardiovascular disease.
176
470000
3000
6 razy mniej chorób serca.
08:08
And the fact that this culture has yielded these numbers
177
473000
3000
Faktem jest, że z takich osiągnieć
08:11
suggests strongly they have something to teach us.
178
476000
3000
możemy się czegoś nauczyć.
08:14
What do they do?
179
479000
2000
Co takiego robią ?
08:16
Once again, a plant-based diet,
180
481000
2000
Dieta jarska,
08:18
full of vegetables with lots of color in them.
181
483000
3000
pełna kolorowych warzyw.
08:21
And they eat about eight times as much tofu
182
486000
3000
Jedzą też osiem razy więcej tofu
08:24
as Americans do.
183
489000
2000
niż Amerykanie.
08:26
More significant than what they eat is how they eat it.
184
491000
4000
Ważniejsze od tego co jedzą, jest to jak jedzą.
08:30
They have all kinds of little strategies
185
495000
2000
Mają swoje sposoby aby
08:32
to keep from overeating,
186
497000
2000
się nie przejadać,
08:34
which, as you know, is a big problem here in America.
187
499000
3000
co jest dużym problemem w Ameryce.
08:37
A few of the strategies we observed:
188
502000
2000
Oto jakie sposoby podpatrzyliśmy :
08:39
they eat off of smaller plates, so they tend to eat fewer calories at every sitting.
189
504000
4000
jedzą z małych talerzy, więc mają tendencje do spożywania mniejszej ilości kalorii podczas pojedynczego posiłku.
08:43
Instead of serving family style,
190
508000
2000
Zamiast jeść przy suto zastawionym stole,
08:45
where you can sort of mindlessly eat as you're talking,
191
510000
3000
gdzie je się bezmyślnie podczas rozmowy,
08:48
they serve at the counter, put the food away,
192
513000
2000
nakładają sobie przy ladzie, reszte zostawiając,
08:50
and then bring it to the table.
193
515000
2000
i dopiero wtedy idą do stołu.
08:52
They also have a 3,000-year-old adage,
194
517000
2000
Mają też 3000-letnie powiedzenie,
08:54
which I think is the greatest sort of diet suggestion ever invented.
195
519000
3000
które, jak uważam, jest najlepszą radą dietetyczną jaką słyszałem.
08:57
It was invented by Confucius.
196
522000
2000
Wymyślił je Konfucjusz.
08:59
And that diet is known as the Hara, Hatchi, Bu diet.
197
524000
4000
To powiedzenie brzmi: "Hara, Hatchi, Bu".
09:03
It's simply a little saying these people say before their meal
198
528000
3000
Powiedzonko powtarzane przed każdym posiłkiem,
09:06
to remind them to stop eating when their stomach is [80] percent full.
199
531000
4000
przypominające aby przestać jeść gdy wypełni się żołądek w 80 procentach.
09:10
It takes about a half hour for that full feeling
200
535000
2000
Upłynie pół godziny zanim uczucie sytości
09:12
to travel from your belly to your brain.
201
537000
2000
dotrze z naszego żołądka do mózgu.
09:14
And by remembering to stop at 80 percent
202
539000
3000
Pamiętając aby przestać jeść gdy żołądek jest w 80% pusty,
09:17
it helps keep you from doing that very thing.
203
542000
3000
powstrzymujemy sygnał nadejścia sytości.
09:20
But, like Sardinia, Okinawa has a few social constructs
204
545000
3000
Tak jak na Sardyni, układ społeczny na Okinawie
09:23
that we can associate with longevity.
205
548000
3000
jest nierozerwalnie związany z długowiecznością.
09:26
We know that isolation kills.
206
551000
2000
Wiemy że samotność zabija.
09:28
Fifteen years ago, the average American had three good friends.
207
553000
4000
15 lat temu przeciętny Amerykanin miał 3 przyjaciół.
09:32
We're down to one and half right now.
208
557000
2000
Teraz ma ich średnio półtora.
09:34
If you were lucky enough to be born in Okinawa,
209
559000
3000
Jeżeli miałeś szczęście urodzić się na Okinawie,
09:37
you were born into a system where you
210
562000
2000
urodziłeś się w społeczności gdzie
09:39
automatically have a half a dozen friends
211
564000
3000
automatycznie masz 6 przyjaciół
09:42
with whom you travel through life.
212
567000
2000
z którymi przechodzisz przez całe życie.
09:44
They call it a Moai. And if you're in a Moai
213
569000
3000
Nazywa się to Moai. I jeżeli jesteś w Moai
09:47
you're expected to share the bounty if you encounter luck,
214
572000
4000
dzielisz się swoimi sukcesami,
09:51
and if things go bad,
215
576000
2000
ale także porażkami,
09:53
child gets sick, parent dies,
216
578000
2000
jeśli dzieci chorują, rodzicie umierają -
09:55
you always have somebody who has your back.
217
580000
3000
ty masz zawsze kogoś z kim możesz się tym podzielić.
09:58
This particular Moai, these five ladies
218
583000
2000
To konkretne Moai to te pięć starszych pań,
10:00
have been together for 97 years.
219
585000
3000
które znają się od 97 lat.
10:03
Their average age is 102.
220
588000
3000
Mają średnio 102 lata.
10:06
Typically in America
221
591000
2000
Zazwyczaj w Ameryce
10:08
we've divided our adult life up into two sections.
222
593000
4000
dzielimy swoje życie na dwa etapy.
10:12
There is our work life,
223
597000
2000
Etap pracy,
10:14
where we're productive.
224
599000
2000
gdzie jesteśmy produktywni.
10:16
And then one day, boom, we retire.
225
601000
3000
Aż pewnego dnia, przechodzimy na emeryturę.
10:19
And typically that has meant
226
604000
2000
I zazwyczaj chodzi tu
10:21
retiring to the easy chair,
227
606000
3000
o emeryturę na bujanym fotelu
10:24
or going down to Arizona to play golf.
228
609000
3000
albo granie w golfa w Arizonie.
10:27
In the Okinawan language there is not even
229
612000
2000
W języku mieszkańców Okinawy nie ma nawet
10:29
a word for retirement.
230
614000
2000
słowa określającego emeryturę.
10:31
Instead there is one word
231
616000
2000
Zamiast tego mają słowo
10:33
that imbues your entire life,
232
618000
3000
które jest z nimi całe życie
10:36
and that word is "ikigai."
233
621000
2000
Tym słowem jest "Ikigai".
10:38
And, roughly translated, it means
234
623000
2000
W luźnym tłumaczeniu to określenie
10:40
"the reason for which you wake up in the morning."
235
625000
3000
na powód, dla którego codziennie rano wstają z łóżka.
10:43
For this 102-year-old karate master,
236
628000
3000
Dla tego 102 letniego mistrza karate
10:46
his ikigai was carrying forth this martial art.
237
631000
4000
jego Ikigai to dalsze doskonalenie sztuki walki.
10:50
For this hundred-year-old fisherman
238
635000
2000
Dla tego stuletniego rybaka
10:52
it was continuing to catch fish for his family three times a week.
239
637000
3000
tym powodem jest łowienie ryb dla rodziny, trzy razy w tygodniu.
10:55
And this is a question. The National Institute on Aging
240
640000
2000
I to jest kluczowe pytanie. Narodowy Instytut Starzenia
10:57
actually gave us a questionnaire to give these centenarians.
241
642000
4000
przygotował nam kwestionariusz dla tych stulatków.
11:01
And one of the questions, they were very culturally astute,
242
646000
2000
I jedno z pytań, które przygotowujący umieścili w kwestionariuszu
11:03
the people who put the questionnaire.
243
648000
2000
było szczególnie trafne.
11:05
One of the questions was, "What is your ikigai?"
244
650000
2000
Tym pytaniem było : Co jest twoim "Ikigai".
11:07
They instantly knew why they woke up in the morning.
245
652000
5000
Stulatkowie natychmiast odpowiadali dlaczego wstają rano z łóżka.
11:12
For this 102 year old woman, her ikigai
246
657000
2000
Dla tej 102 latki, "Ikigai" to
11:14
was simply her great-great-great-granddaughter.
247
659000
6000
po prostu jej pra-pra-pra-prawnuczka.
11:20
Two girls separated in age by 101 and a half years.
248
665000
4000
Kobieta i dziecko, które dzieli 101 i pół roku.
11:24
And I asked her what it felt like
249
669000
2000
I kiedy zapytałem jej jakie to uczucie
11:26
to hold a great-great-great-granddaughter.
250
671000
3000
trzymać pra-pra-pra-prawnuczkę.
11:29
And she put her head back and she said,
251
674000
2000
Po prostu odpowiedziła,
11:31
"It feels like leaping into heaven."
252
676000
3000
"To jak znaleźć się przez chwilę w niebie"
11:34
I thought that was a wonderful thought.
253
679000
2000
Pomyślałem, że to musi być wspaniałe.
11:36
My editor at Geographic
254
681000
2000
Mój redaktor z National Geographic
11:38
wanted me to find America's Blue Zone.
255
683000
2000
chciał, abym znalazł Niebieską Strefę w Ameryce.
11:40
And for a while we looked on the prairies of Minnesota,
256
685000
3000
Przez chwilę myśleliśmy, że jest taka w Minesocie,
11:43
where actually there is a very high proportion of centenarians.
257
688000
3000
gdzie jest największy odsetek stulatków.
11:46
But that's because all the young people left.
258
691000
3000
Ale tylko dlatego, że wszyscy młodzi wyjechali.
11:49
(Laughter)
259
694000
3000
(Śmiech)
11:52
So, we turned to the data again.
260
697000
2000
Więc przestudiowaliśmy dane jeszcze raz.
11:54
And we found America's longest-lived population
261
699000
3000
Najdłużej żyjących Amerykanów znaleźliśmy
11:57
among the Seventh-Day Adventists
262
702000
2000
wśród Adwentystów Dnia Siódmego
11:59
concentrated in and around Loma Linda, California.
263
704000
4000
w miejscowości Loma Linda w Kalifornii.
12:03
Adventists are conservative Methodists.
264
708000
3000
Adwentyści są konserwatywnym odłamem Metodystów.
12:06
They celebrate their Sabbath
265
711000
3000
Przestrzegają szabas
12:09
from sunset on Friday till sunset on Saturday.
266
714000
3000
od zachodu słońca w piątek, do zachodu słońca w sobotę.
12:12
A "24-hour sanctuary in time," they call it.
267
717000
4000
Nazywają to "Świętą Dobą".
12:16
And they follow five little habits
268
721000
3000
Przestrzegają pięciu zasad
12:19
that conveys to them extraordinary longevity,
269
724000
3000
które relatywnie rzecz biorąc zapewniają im
12:22
comparatively speaking.
270
727000
2000
nadzwyczajną długowieczność.
12:24
In America here, life expectancy
271
729000
2000
W Ameryce przeciętna oczekiwana
12:26
for the average woman is 80.
272
731000
2000
długość trwania życia kobiet to 80 lat.
12:28
But for an Adventist woman,
273
733000
2000
Ale dla Adwentystek
12:30
their life expectancy is 89.
274
735000
3000
oczekiwana długość trwania życia to 89 lat.
12:33
And the difference is even more pronounced among men,
275
738000
2000
A ta różnica jest jeszcze większa wśród mężczyzn,
12:35
who are expected to live about 11 years
276
740000
2000
dla których oczekiwana długość trwania życia jest o 11 lat
12:37
longer than their American counterparts.
277
742000
3000
dłuższa niż przeciętnie w Ameryce.
12:40
Now, this is a study that followed
278
745000
2000
Oto wyniki badań które przeprowadzono na
12:42
about 70,000 people for 30 years.
279
747000
3000
około 70 000 ludzi przez 30 lat.
12:45
Sterling study. And I think it supremely illustrates
280
750000
4000
Solidne badania. Obrazujące według mnie
12:49
the premise of this Blue Zone project.
281
754000
3000
założenia stojące u podstaw badań nad Niebieskimi Strefami.
12:52
This is a heterogeneous community.
282
757000
2000
Jest to bardzo zróźnicowana społeczność.
12:54
It's white, black, Hispanic, Asian.
283
759000
3000
Biali, Czarni, Latynosi, Azjaci.
12:57
The only thing that they have in common are a set of
284
762000
2000
Jedyne co ich łączy to właśnie zestaw
12:59
very small lifestyle habits
285
764000
2000
pewnych wspólnych nawyków
13:01
that they follow ritualistically
286
766000
2000
które są wręcz rytuałami
13:03
for most of their lives.
287
768000
2000
na całe życie.
13:05
They take their diet directly from the Bible.
288
770000
2000
Wskazówki diety czerpią z Biblii.
13:07
Genesis: Chapter one, Verse [29],
289
772000
3000
Księga Rodzaju, rozdział 1, wers 26,
13:10
where God talks about legumes and seeds,
290
775000
3000
gdzie Bóg mówi o warzywach i nasionach,
13:13
and on one more stanza about green plants,
291
778000
3000
i jeszcze z jedna strofa o warzywach,
13:16
ostensibly missing is meat.
292
781000
2000
nie wspomina raczej o mięsie.
13:18
They take this sanctuary in time very serious.
293
783000
3000
Świętą Dobę traktują niezwykle poważnie.
13:21
For 24 hours every week,
294
786000
3000
Każdego tygodnia przez jedną dobę,
13:24
no matter how busy they are, how stressed out they are at work,
295
789000
3000
nieważne jak bardzo byliby zajęci, zestresowanie pracą,
13:27
where the kids need to be driven,
296
792000
2000
zajęci dziecmi,
13:29
they stop everything and they focus on their God,
297
794000
3000
rzucają wszystko i skupiają się na Bogu,
13:32
their social network, and then, hardwired right in the religion,
298
797000
3000
swojej społeczności, a także na nierozerwalnie związanymi z tym
13:35
are nature walks.
299
800000
3000
spacerami na świeżym powietrzu.
13:38
And the power of this is not that it's done occasionally,
300
803000
2000
I najważniejsze nie jest to, że robią tak od czasu do czasu
13:40
the power is it's done every week for a lifetime.
301
805000
4000
ale regularnie raz w tygodniu przez całe swoje życie.
13:44
None of it's hard. None of it costs money.
302
809000
2000
To nie jest ani trudne ani kosztowne.
13:46
Adventists also tend to hang out with other Adventists.
303
811000
3000
Adwentyści spędzają też dużo czasu w swoim gronie.
13:49
So, if you go to an Adventist's party
304
814000
2000
Więc będąc u nich na przyjęciu,
13:51
you don't see people swilling Jim Beam or rolling a joint.
305
816000
3000
nie widzisz raczej ludzi żłopiących alkohol albo palących skręty.
13:54
Instead they're talking about their next nature walk,
306
819000
4000
Zazwyczaj rozmawiają gdzie się wybrać na spacer,
13:58
exchanging recipes, and yes, they pray.
307
823000
3000
wymieniają się przepisami, i oczywiście modlą się.
14:01
But they influence each other in profound and measurable ways.
308
826000
5000
Ale wpływ jaki na siebie wywierają jest głęboki i wymierny.
14:06
This is a culture that has yielded Ellsworth Whareham.
309
831000
3000
Jest to społęczność która wydała Ellswortha Wherama.
14:09
Ellsworth Whareham is 97 years old.
310
834000
2000
Ellsworth Wheram ma 97 lat.
14:11
He's a multimillionaire,
311
836000
2000
Jest multimilionerem,
14:13
yet when a contractor wanted 6,000 dollars
312
838000
4000
ale gdy dowiedział się że płot ma kosztować
14:17
to build a privacy fence,
313
842000
2000
6000 dolarów, pomyślał :
14:19
he said, "For that kind of money I'll do it myself."
314
844000
2000
"Za te pieniądze to wolę zrobić go samemu".
14:21
So for the next three days he was out shoveling cement,
315
846000
3000
Więc przez trzy dni mieszał cement,
14:24
and hauling poles around.
316
849000
2000
i targał ogrodzenie.
14:26
And predictably, perhaps, on the fourth day
317
851000
2000
I jak można się było domyśleć, czwartego dnia
14:28
he ended up in the operating room.
318
853000
4000
skończył na sali operacyjnej.
14:32
But not as the guy on the table;
319
857000
3000
Ale nie jako pacjent,
14:35
the guy doing open-heart surgery.
320
860000
4000
tylko jako lekarz prowadzący operację na otwartym sercu.
14:39
At 97 he still does 20 open-heart surgeries every month.
321
864000
6000
Mając 97 lat ciągle robi 20 operacji na otwartym sercu miesięcznie.
14:45
Ed Rawlings, 103 years old now,
322
870000
3000
Ed Rawlings, 103 lata,
14:48
an active cowboy, starts his morning with a swim.
323
873000
3000
aktywny kowboj, zaczyna dzień do basenu.
14:51
And on weekends he likes to put on the boards,
324
876000
2000
A w weekendy zakłada narty wodne
14:53
throw up rooster tails.
325
878000
3000
i tnie wodę.
14:56
And then Marge Deton.
326
881000
2000
No i Marge Deton.
14:58
Marge is 104.
327
883000
2000
Marge ma 104 lata.
15:00
Her grandson actually lives in the Twin Cities here.
328
885000
2000
Jej wnuk nawet mieszka tutaj.
15:02
She starts her day with lifting weights.
329
887000
2000
Marge zaczyna każdy dzień od podnoszenia ciężarków.
15:04
She rides her bicycle.
330
889000
2000
Jeździ na rowerze
15:06
And then she gets in her root-beer colored
331
891000
2000
a potem wsiada w swój ciemno beżowy
15:08
1994 Cadillac Seville,
332
893000
3000
Cadillac Seville z 1994 roku,
15:11
and tears down the San Bernardino freeway,
333
896000
2000
i pruje autostradą do San Bernardino,
15:13
where she still volunteers for seven different organizations.
334
898000
4000
gdzie jest wolontariuszem w 7 różnych organizacjach.
15:17
I've been on 19 hardcore expeditions.
335
902000
3000
Byłem na 19 na prawdę ciężkich wyprawach.
15:20
I'm probably the only person you'll ever meet
336
905000
2000
Jestem prawdopodobnie jedyną osobą jaką spotkaliście, która
15:22
who rode his bicycle across
337
907000
2000
przejachała na rowerze
15:24
the Sahara desert without sunscreen.
338
909000
2000
przez Saharę nie używając kremu przeciwsłonecznego.
15:26
But I'll tell you, there is no adventure more harrowing
339
911000
3000
Ale przyznam się szczerze, że nie ma bardziej wyczerpującej
15:29
than riding shotgun with Marge Deton.
340
914000
4000
przygody niż szalona jazda z Marge Deton.
15:33
"A stranger is a friend I haven't met yet!" she'd say to me.
341
918000
5000
"Obcy to przyjaciel którego jeszcze nie poznałam" zwykła mawiać.
15:38
So, what are the common denominators
342
923000
2000
Co w takim razie jest wspólnego dla tych
15:40
in these three cultures?
343
925000
2000
trzech zbadanych społeczności?
15:42
What are the things that they all do?
344
927000
2000
Co takiego robią ?
15:44
And we managed to boil it down to nine.
345
929000
4000
Sprowadza się to do 9 punktów.
15:48
In fact we've done two more Blue Zone expeditions since this
346
933000
3000
Właściwie zbadaliśmy od tego czasu jeszcze dwie Niebieskie Strefy ale
15:51
and these common denominators hold true.
347
936000
3000
wnioski dla nich są takie same.
15:54
And the first one,
348
939000
2000
Po pierwsze,
15:56
and I'm about to utter a heresy here,
349
941000
3000
choć może to zabrzmieć jak herezja,
15:59
none of them exercise,
350
944000
2000
żadna z tych społeczności specjalnie nie ćwiczy fizycznie,
16:01
at least the way we think of exercise.
351
946000
2000
przynajmniej nie w taki sposób jak o tym zwykliśmy myśleć.
16:03
Instead, they set up their lives
352
948000
3000
Całe ich życie opiera się jednak
16:06
so that they are constantly nudged into physical activity.
353
951000
3000
na ciągłej aktywności fizycznej.
16:09
These 100-year-old Okinawan women
354
954000
3000
Te stuletnie kobiety z Okinawy,
16:12
are getting up and down off the ground, they sit on the floor,
355
957000
3000
wstają i siadają na podłodze,
16:15
30 or 40 times a day.
356
960000
2000
30 do 40 razy dziennie.
16:17
Sardinians live in vertical houses, up and down the stairs.
357
962000
3000
Sardyńczycy żyją w wielopiętrowych domach, chodzą więc po schodach.
16:20
Every trip to the store, or to church
358
965000
3000
Każde wyjście do sklepu, kościoła
16:23
or to a friend's house occasions a walk.
359
968000
3000
albo do znajomych to okazja do spaceru.
16:26
They don't have any conveniences.
360
971000
2000
Nie mają specjalnych udogodnień.
16:28
There is not a button to push to do yard work or house work.
361
973000
2000
Nikt za nich nie pracuje w polu ani nie sprząta w domu.
16:30
If they want to mix up a cake, they're doing it by hand.
362
975000
3000
Jak robią ciasto, robią wszystko ręcznie.
16:33
That's physical activity.
363
978000
2000
To są właśnie ich ćwiczenia.
16:35
That burns calories just as much as going on the treadmill does.
364
980000
3000
Zużywają kalorie tak samo jakby ćwiczyli na siłowni.
16:38
When they do do intentional physical activity,
365
983000
3000
Więc zasadniczo każdy wysiłek to coś co sprawia
16:41
it's the things they enjoy. They tend to walk,
366
986000
3000
im przyjemność. Mają w zwyczaju chodzić,
16:44
the only proven way to stave off cognitive decline,
367
989000
3000
a to jedyny sposób aby powstrzymać zanik sił,
16:47
and they all tend to have a garden.
368
992000
3000
no i wszyscy mają ogrody.
16:50
They know how to set up their life in the right way
369
995000
2000
Wiedzą jak sobie uporządkować życie
16:52
so they have the right outlook.
370
997000
2000
więc mają odpowiedni światopogląd.
16:54
Each of these cultures take time to downshift.
371
999000
3000
Każda z tych społeczności znajduje czas aby się wyciszyć.
16:57
The Sardinians pray. The Seventh-Day Adventists pray.
372
1002000
3000
Sardyńczycy modlą się, tak jak i Adwentyści.
17:00
The Okinawans have this ancestor veneration.
373
1005000
3000
Mieszkańcy Okinawy oddają szacunek przodkom.
17:03
But when you're in a hurry or stressed out,
374
1008000
2000
Kiedy się śpieszysz albo jesteś zestresowany,
17:05
that triggers something called the inflammatory response,
375
1010000
2000
uruchamia się tak zwana reakcja zapalna,
17:07
which is associated with everything from Alzheimer's
376
1012000
2000
z którą może się wiązać wiele schorzeń,
17:09
disease to cardiovascular disease.
377
1014000
4000
począwszy od Alzhemiera, a na chorobach serca skończywszy.
17:13
When you slow down for 15 minutes a day
378
1018000
2000
Zwolnij na 15 minut dziennie,
17:15
you turn that inflammatory state
379
1020000
2000
a ten stan zapalny zmieni
17:17
into a more anti-inflammatory state.
380
1022000
3000
się w stan przeciwzapalny.
17:20
They have vocabulary for sense of purpose,
381
1025000
3000
Społeczności te mają słownictwo związane z celem w życiu,
17:23
ikigai, like the Okinawans.
382
1028000
2000
"Ikigai" jak mówią mieszkający na Okinawie.
17:25
You know the two most dangerous years in your life
383
1030000
2000
Dwa najbardziej niebezpieczne lata w twoim życiu to
17:27
are the year you're born, because of infant mortality,
384
1032000
4000
pierwszy rok życia, uwzględniając śmiertelność niemowląt,
17:31
and the year you retire.
385
1036000
2000
i rok, w którym przechodzisz na emeryturę.
17:33
These people know their sense of purpose,
386
1038000
2000
Ci ludzie, wiedzą po co żyją
17:35
and they activate in their life, that's worth about seven years
387
1040000
2000
i są ciągle aktywni. A to daje dodatkowe 7 lat
17:37
of extra life expectancy.
388
1042000
3000
do oczekiwanej długości trwania życia.
17:40
There's no longevity diet.
389
1045000
2000
Nie ma diety na długowieczność.
17:42
Instead, these people drink a little bit every day,
390
1047000
2000
Ale wszyscy ci długowieczni ludzie, jedzą i piją z umiarem,
17:44
not a hard sell to the American population.
391
1049000
2000
czego nie można powiedzieć o Amerykanach.
17:46
(Laughter)
392
1051000
1000
(Śmiech)
17:47
They tend to eat a plant-based diet.
393
1052000
3000
Zazwyczaj są jaroszami.
17:50
Doesn't mean they don't eat meat, but lots of beans and nuts.
394
1055000
2000
To nie znaczy, że nie jadzą wcale mięsa, ale jedzą dużo warzyw strączkowych
17:52
And they have strategies to keep from overeating,
395
1057000
3000
i orzechów. Oraz mają swoje sposoby aby się nie objadać.
17:55
little things that nudge them away from the table at the right time.
396
1060000
3000
Sposoby, które wyganiają ich od stołu w odpowiednim momencie.
17:58
And then the foundation of all this is how they connect.
397
1063000
3000
Ale podstawą jest to w jaki sposób są ze sobą związani.
18:01
They put their families first,
398
1066000
2000
Najważniejsza jest rodzina,
18:03
take care of their children and their aging parents.
399
1068000
2000
opieka na dziećmi i starzejącymi się rodzicami.
18:05
They all tend to belong to a faith-based community,
400
1070000
4000
Wszystkie to społeczności są głęboko wierzące,
18:09
which is worth between four and 14
401
1074000
2000
co daja nam od 4 do 14 dodatkowych lat
18:11
extra years of life expectancy
402
1076000
2000
oczekiwanej długości trwania życia,
18:13
if you do it four times a month.
403
1078000
2000
jeżeli praktykujesz 4 razy w miesiącu.
18:15
And the biggest thing here
404
1080000
2000
Ale najważniejsze jest
18:17
is they also belong to the right tribe.
405
1082000
3000
aby należeć do odpowiedniej społeczności.
18:20
They were either born into
406
1085000
2000
Albo urodzili się w niej albo
18:22
or they proactively surrounded themselves with the right people.
407
1087000
5000
świadomie do niej przystąpili.
18:27
We know from the Framingham studies,
408
1092000
2000
Znamy badania z Framingham,
18:29
that if your three best friends are obese
409
1094000
3000
jeżeli troje twoich przyjaciół ma nadwagę,
18:32
there is a 50 percent better chance that you'll be overweight.
410
1097000
3000
jest o 50% bardziej prawdopodobne, że ty też będziesz miał nadwagę.
18:35
So, if you hang out with unhealthy people,
411
1100000
3000
Więc jeśli przebywasz z ludzmi, którzy żyją
18:38
that's going to have a measurable impact over time.
412
1103000
2000
niezdrowo, może to mieć znaczący wpływ na dłuższa metę.
18:40
Instead, if your friend's idea of recreation
413
1105000
5000
Jeśli sposobem na spędzanie wolnego czasu twoich
18:45
is physical activity, bowling, or playing hockey,
414
1110000
2000
przyjaciół jest gra w kręgle, hokej,
18:47
biking or gardening,
415
1112000
2000
jazda na rowerze czy uprawianie ogrodu,
18:49
if your friends drink a little, but not too much,
416
1114000
3000
jeśli piją z umiarem,
18:52
and they eat right, and they're engaged, and they're trusting and trustworthy,
417
1117000
3000
odpowiednio jedzą, są zamężni, żonaci, godni zaufania i ufni,
18:55
that is going to have the biggest impact over time.
418
1120000
3000
to ma to wielki wpływ na twoje życie w dłuższej perspektywie.
18:58
Diets don't work. No diet in the history of the world
419
1123000
3000
Diety nie działają. Żadna dieta w historii świata
19:01
has ever worked for more than two percent of the population.
420
1126000
3000
nie działała na więcej niż 2% populacji.
19:04
Exercise programs usually start in January;
421
1129000
3000
Ćwiczenia fizyczne zaczynamy zazwyczaj w styczniu,
19:07
they're usually done by October.
422
1132000
2000
a dajemy sobie spokój w październiku.
19:09
When it comes to longevity
423
1134000
2000
Jeżeli mówimy o długowieczności
19:11
there is no short term fix
424
1136000
2000
nie ma krótkoterminowego rozwiązania
19:13
in a pill or anything else.
425
1138000
3000
w postaci pigułki ani żadnego innego.
19:16
But when you think about it,
426
1141000
2000
Ale jeśli o tym pomyślisz
19:18
your friends are long-term adventures,
427
1143000
3000
to właśnie twoi przyjaciele są
19:21
and therefore, perhaps the most significant thing you can do
428
1146000
3000
takim długoterminowym i być może najważniejszym
19:24
to add more years to your life,
429
1149000
3000
sposobem na przedłużenie twojego życia.
19:27
and life to your years. Thank you very much.
430
1152000
2000
Dziękuję za uwagę.
19:29
(Applause)
431
1154000
5000
(Brawa)
ABOUT THE SPEAKER
Dan Buettner - Longevity coach, explorerNational Geographic writer and explorer Dan Buettner studies the world's longest-lived peoples, distilling their secrets into a single plan for health and long life.
Why you should listen
What do Seventh-Day Adventists in California, the residents of Sardinia, Italy and the inhabitants of the islands of Okinawa, Japan have in common? They enjoy the longest, healthiest lives on the planet. Dan Buettner assembled a team of researchers to seek out these "hotspots of human health and vitality," which he calls Blue Zones, and to figure out what they do that helps them live so long.
Buettner, a world-renowned explorer and a writer for National Geographic, travels the world seeking out new Blue Zones (he's found five, to date) and speaking at seminars and on TV, sharing the habits that lead to long life. He is the founder of Quest Network, and has set three world records for endurance cycling.
Dan Buettner | Speaker | TED.com