TED2010
Robert Gupta: Music is medicine, music is sanity
Robert Gupta: Muzyka to lekarstwo, muzyka to zdrowie psychiczne.
Filmed:
Readability: 5.7
1,333,855 views
Robert Gupta, skrzypek z Orkiestry Symfonicznej Los Angeles, opowiada o lekcji, udzielonej genialnemu muzykowi, choremu na schizofrenię, i o tym czego się wtedy nauczył. Wywołany ponownie na scenę, Gupta gra własną transkrypcję preludium suity wiolonczelowej nr 1 Bacha.
Robert Gupta - Violinist
Violinist Robert Gupta joined the LA Philharmonic at the age of 19 -- and maintains a passionate parallel interest in neurobiology and mental health issues. He's a TED Senior Fellow. Full bio
Violinist Robert Gupta joined the LA Philharmonic at the age of 19 -- and maintains a passionate parallel interest in neurobiology and mental health issues. He's a TED Senior Fellow. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:15
One day, Los Angeles Times columnist
0
0
3000
Pewnego dnia felietonista Los Angeles Times,
00:18
Steve Lopez was walking along
1
3000
2000
Steve Lopez, przechadzał się
00:20
the streets of downtown Los Angeles
2
5000
2000
ulicami śródmieścia Los Angeles
00:22
when he heard beautiful music.
3
7000
3000
gdy usłyszał piękną muzykę.
00:25
And the source was a man,
4
10000
2000
Grał mężczyzna,
00:27
an African-American man,
5
12000
2000
Afroamerykanin,
00:29
charming, rugged, homeless,
6
14000
4000
czarujący, obszarpany, bezdomny,
00:33
playing a violin that only had two strings.
7
18000
3000
na skrzypcach mających tylko dwie struny.
00:36
And I'm telling a story that many of you know,
8
21000
2000
Wielu z was zna tę historię,
00:38
because Steve's columns became the basis
9
23000
3000
bo artykuł Steve’a stał się podstawą
00:41
for a book, which was turned into a movie,
10
26000
3000
książki, którą potem sfilmowano,
00:44
with Robert Downey Jr. acting as Steve Lopez,
11
29000
2000
z Robertem Downeyem Jr w roli Steva Lopeza,
00:46
and Jamie Foxx as Nathaniel Anthony Ayers,
12
31000
3000
i Jamiem Foxxem w roli Nathaniela Anthony'ego Ayersa,
00:49
the Juilliard-trained double bassist
13
34000
2000
kontrabasisty z Juillarda,
00:51
whose promising career was cut short
14
36000
3000
którego obiecującą karierę przerwała
00:54
by a tragic affliction with paranoid schizophrenia.
15
39000
4000
tragiczna przypadłość: schizofrenia paranoidalna.
00:58
Nathaniel dropped out of Juilliard, he suffered a complete breakdown,
16
43000
2000
Nathaniel opuścił szkołę, przeżył załamanie nerwowe,
01:00
and 30 years later he was living homeless
17
45000
2000
i 30 lat później błąkał się, bezdomny,
01:02
on the streets of Skid Row in downtown Los Angeles.
18
47000
4000
po ulicach Skid Row, w centrum Los Angeles.
01:06
I encourage all of you to read Steve's book or to watch the movie
19
51000
3000
Warto przeczytać książkę Steva albo obejrzeć film,
01:09
to understand not only the beautiful bond
20
54000
3000
by zrozumieć nie tylko piękną więź,
01:12
that formed between these two men,
21
57000
2000
która złączyła obu mężczyzn,
01:14
but how music helped shape that bond,
22
59000
3000
ale także, jak muzyka pomogła ją ukształtować
01:17
and ultimately was instrumental -- if you'll pardon the pun --
23
62000
3000
i jak ostatecznie przyczyniła się
01:20
in helping Nathaniel get off the streets.
24
65000
4000
do wyrwania Nathaniela z ulicy.
01:24
I met Mr. Ayers in 2008,
25
69000
2000
Spotkałem pana Ayersa w 2008 roku,
01:26
two years ago, at Walt Disney Concert Hall.
26
71000
2000
dwa lata temu, w sali koncertowej Walta Disneya.
01:28
He had just heard a performance of Beethoven's First and Fourth symphonies,
27
73000
3000
Wysłuchał właśnie pierwszej i czwartej symfonii Beethovena,
01:31
and came backstage and introduced himself.
28
76000
2000
i przyszedł za kulisy się przedstawić.
01:33
He was speaking in a very jovial and gregarious way
29
78000
3000
Gawędził jowialnie i przyjacielsko
01:36
about Yo-Yo Ma and Hillary Clinton
30
81000
3000
o Yo-Yo Ma i Hillary Clinton,
01:39
and how the Dodgers were never going to make the World Series,
31
84000
2000
i że Dodgersi nigdy nie wygrają World Series,
01:41
all because of the treacherous first violin passage work
32
86000
3000
a wszystko przez zdradliwy fragment w pierwszych skrzypcach
01:44
in the last movement of Beethoven's Fourth Symphony.
33
89000
4000
w ostatniej części IV Symfonii Beethovena.
01:48
And we got talking about music, and I got an email from Steve a few days later
34
93000
4000
Parę dni później Steve przysłał mi maila,
01:52
saying that Nathaniel was interested in a violin lesson with me.
35
97000
4000
że Nathaniel chciałby wziąć u mnie lekcję skrzypiec.
01:56
Now, I should mention that Nathaniel refuses treatment
36
101000
3000
Trzeba wspomnieć, że Nathaniel odmawia leczenia,
01:59
because when he was treated it was with shock therapy
37
104000
3000
ponieważ aplikowano mu elektrowstrząsy,
02:02
and Thorazine and handcuffs,
38
107000
2000
razem z Thorazinem i kajdankami,
02:04
and that scar has stayed with him for his entire life.
39
109000
4000
co zostawiło mu uraz na całe życie.
02:08
But as a result now, he is prone to
40
113000
2000
W efekcie cierpi
02:10
these schizophrenic episodes,
41
115000
2000
na ataki schizofrenii.
02:12
the worst of which can manifest themselves as
42
117000
2000
Najgorsze objawiają się
02:14
him exploding
43
119000
2000
gwałtownym pobudzeniem,
02:16
and then disappearing for days,
44
121000
2000
po którym znika na wiele dni,
02:18
wandering the streets of Skid Row,
45
123000
2000
błąkając się po ulicach Skid Row,
02:20
exposed to its horrors, with the torment of his own mind
46
125000
4000
gdzie groza dzielnicy potęguje udrękę
02:24
unleashed upon him.
47
129000
2000
rozpętaną przez własny umysł.
02:26
And Nathaniel was in such a state of agitation
48
131000
3000
Nathaniel był tak wzburzony
02:29
when we started our first lesson at Walt Disney Concert Hall --
49
134000
3000
podczas naszej pierwszej lekcji w sali Disneya,
02:32
he had a kind of manic glint in his eyes,
50
137000
3000
że oczy błyszczały mu jak u szaleńca;
02:35
he was lost.
51
140000
2000
był zagubiony.
02:37
And he was talking about
52
142000
2000
Mówił
02:39
invisible demons and smoke,
53
144000
2000
o niewidzialnych demonach i dymie,
02:41
and how someone was poisoning him in his sleep.
54
146000
4000
i że ktoś truje go we śnie.
02:45
And I was afraid,
55
150000
2000
Bałem się,
02:47
not for myself, but I was afraid
56
152000
3000
nie o siebie, lecz o to,
02:50
that I was going to lose him,
57
155000
2000
że mi umknie,
02:52
that he was going to sink into one of his states,
58
157000
2000
że wpadnie w jeden ze swoich stanów,
02:54
and that I would ruin his relationship with the violin
59
159000
3000
i że zniszczę jego więź ze skrzypcami,
02:57
if I started talking about scales
60
162000
2000
jeśli zacznę mówić o gamach,
02:59
and arpeggios and other exciting forms of
61
164000
2000
pasażach i innych „ekscytujących” aspektach
03:01
didactic violin pedagogy.
62
166000
2000
pedagogiki skrzypcowej.
03:03
(Laughter)
63
168000
1000
(Śmiech)
03:04
So, I just started playing.
64
169000
3000
Po prostu zacząłem grać.
03:07
And I played the first movement of the Beethoven Violin Concerto.
65
172000
4000
Zagrałem pierwszą cześć koncertu skrzypcowego Beethovena.
03:11
And as I played,
66
176000
2000
Podczas gry
03:13
I understood that there was a profound change
67
178000
3000
zauważyłem dogłębną zmianę
03:16
occurring in Nathaniel's eyes.
68
181000
2000
w oczach Nathaniela.
03:18
It was as if he was in the grip of some invisible pharmaceutical,
69
183000
3000
Był jak pod wpływem niewidzialnego lekarstwa,
03:21
a chemical reaction, for which my playing the music
70
186000
4000
chemicznej reakcji, dla której moja gra
03:25
was its catalyst.
71
190000
3000
była katalizatorem.
03:28
And Nathaniel's manic rage
72
193000
4000
Szał Nathaniela
03:32
was transformed into understanding,
73
197000
4000
przemienił się w zrozumienie,
03:36
a quiet curiosity and grace.
74
201000
5000
spokojną ciekawość i wdzięk.
03:41
And in a miracle, he lifted his own violin
75
206000
3000
Jakby cudem, podniósł skrzypce
03:44
and he started playing, by ear,
76
209000
3000
i zaczął grać ze słuchu
03:47
certain snippets of violin concertos
77
212000
2000
fragmenty koncertów skrzypcowych
03:49
which he then asked me to complete -- Mendelssohn,
78
214000
2000
Prosił, żebym je dokończył: Mendelssohna,
03:51
Tchaikovsky, Sibelius.
79
216000
2000
Czajkowskiego, Sibeliusa.
03:53
And we started talking about music, from Bach
80
218000
2000
Zaczęliśmy rozmawiać o muzyce, od Bacha
03:55
to Beethoven and Brahms,
81
220000
2000
przez Beethovena do Brahmsa,
03:57
Bruckner, all the B's,
82
222000
2000
Brucknera, wszystkich na B,
03:59
from Bartók, all the way up to Esa-Pekka Salonen.
83
224000
2000
od Bartoka aż do Esa-Pekki Salonena.
04:01
And I understood that he not only
84
226000
2000
Zrozumiałem, że łączy go z muzyką
04:03
had an encyclopedic knowledge of music,
85
228000
2000
nie tylko encyklopedyczna wiedza,
04:05
but he related to this music at a personal level.
86
230000
4000
ale też bardzo osobisty stosunek.
04:09
He spoke about it with the kind of passion
87
234000
2000
Mówił o tym z podobną pasją
04:11
and understanding that I share with my colleagues
88
236000
2000
i zrozumieniem, jak moi koledzy
04:13
in the Los Angeles Philharmonic.
89
238000
3000
z Filharmonii Los Angeles.
04:16
And through playing music and talking about music,
90
241000
3000
Poprzez grę i rozmowy o muzyce
04:19
this man had transformed
91
244000
2000
przemieniał się
04:21
from the paranoid, disturbed man
92
246000
3000
z niezrównoważonego paranoika,
04:24
that had just come from walking the streets
93
249000
2000
ulicznego włóczęgi
04:26
of downtown Los Angeles
94
251000
2000
z centrum Los Angeles,
04:28
to the charming, erudite,
95
253000
2000
w czarującego erudytę,
04:30
brilliant, Juilliard-trained musician.
96
255000
4000
genialnego muzyka kształconego w Juilliard.
04:34
Music is medicine. Music changes us.
97
259000
5000
Muzyka to lekarstwo. Muzyka nas zmienia.
04:39
And for Nathaniel, music is sanity.
98
264000
4000
Dla Nathaniela, muzyka to zdrowie psychiczne.
04:43
Because music allows him to take his thoughts
99
268000
2000
Muzyka pozwala mu zbierać myśli
04:45
and delusions and shape them
100
270000
3000
i urojenia i kształtować je
04:48
through his imagination and his creativity,
101
273000
2000
dzięki twórczej wyobraźni
04:50
into reality.
102
275000
2000
w rzeczywistość.
04:52
And that is an escape
103
277000
2000
To jego ucieczka
04:54
from his tormented state.
104
279000
2000
od udręki.
04:56
And I understood that this was the very essence of art.
105
281000
3000
Zrozumiałem, że to właśnie istota sztuki.
04:59
This was the very reason why we made music,
106
284000
2000
Właśnie stąd bierze się muzyka.
05:01
that we take something that exists within all of us
107
286000
2000
Sięgamy do wnętrza,
05:03
at our very fundamental core,
108
288000
2000
do samego rdzenia,
05:05
our emotions,
109
290000
2000
do naszych emocji,
05:07
and through our artistic lens,
110
292000
2000
i przez pryzmat sztuki,
05:09
through our creativity, we're able to shape those emotions into reality.
111
294000
5000
własny artyzm, przekształcamy je w rzeczywistość.
05:14
And the reality of that expression
112
299000
2000
Realizm tej siły wyrazu
05:16
reaches all of us
113
301000
2000
trafia do nas wszystkich,
05:18
and moves us, inspires and unites us.
114
303000
5000
porusza nas, inspiruje i jednoczy.
05:23
And for Nathaniel,
115
308000
2000
Dla Nathaniela
05:25
music brought him back into a fold of friends.
116
310000
3000
muzyka była powrotem do przyjaciół.
05:28
The redemptive power of music brought him back
117
313000
2000
Odkupiająca moc muzyki przywróciła go
05:30
into a family of musicians
118
315000
2000
rodzinie muzyków,
05:32
that understood him,
119
317000
2000
którzy go rozumieli,
05:34
that recognized his talents
120
319000
2000
poznawali jego talent
05:36
and respected him.
121
321000
3000
i darzyli szacunkiem.
05:39
And I will always make music with Nathaniel,
122
324000
3000
Zawsze będę grał z Nathanielem,
05:42
whether we're at Walt Disney Concert Hall
123
327000
2000
czy to w sali koncertowej Walta Disneya,
05:44
or on Skid Row, because he reminds me
124
329000
2000
czy w Skid Row, ponieważ on przypomina mi,
05:46
why I became a musician.
125
331000
3000
dlaczego zostałem muzykiem.
05:49
Thank you.
126
334000
2000
Dziękuje.
05:51
(Applause)
127
336000
7000
(Aplauz)
05:58
Bruno Giussani: Thank you. Thanks.
128
343000
3000
Bruno Giussani: Dziękuję.
06:01
Robert Gupta.
129
346000
2000
Robert Gupta.
06:03
(Applause)
130
348000
3000
(Oklaski)
06:22
Robert Gupta: I'm going to play something that I shamelessly stole from cellists.
131
367000
3000
Robert Gupta: Zagram coś, co bezwstydnie ukradłem wiolonczelistom.
06:25
So, please forgive me.
132
370000
2000
Proszę o wybaczenie.
06:27
(Laughter)
133
372000
1000
(Śmiech)
06:28
(Music)
134
373000
3000
(Muzyka)
09:13
(Applause)
135
538000
8000
(Oklaski)
ABOUT THE SPEAKER
Robert Gupta - ViolinistViolinist Robert Gupta joined the LA Philharmonic at the age of 19 -- and maintains a passionate parallel interest in neurobiology and mental health issues. He's a TED Senior Fellow.
Why you should listen
Violinist Robert Vijay Gupta joined the Los Angeles Philharmonic at the age of 19. He made his solo debut, at age 11, with the Israel Philharmonic under Zubin Mehta. He has a Master's in music from Yale. But his undergraduate degree? Pre-med. As an undergrad, Gupta was part of several research projects in neuro- and neurodegenerative biology. He held Research Assistant positions at CUNY Hunter College in New York City, where he worked on spinal cord neuronal regeneration, and at the Harvard Institutes of Medicine Center for Neurologic Diseases, where he studied the biochemical pathology of Parkinson's disease.
Gupta is passionate about education and outreach, both as a musician and as an activist for mental health issues. He has the privilege of working with Nathaniel Ayers, the brilliant, schizophrenic musician featured in "The Soloist," as his violin teacher.
Robert Gupta | Speaker | TED.com