TEDWomen 2010
Caroline Casey: Looking past limits
Caroline Casey: Të shikosh përtej limiteve
Filmed:
Readability: 2.7
2,344,099 views
Aktivistja Caroline Casey tregon historinë e jetës së saj të jashtëzakonshme, duke filluar me një njoftim (pa dashur ta zbulojmë). Gjatë një diskutimi që sfidon perceptime, Kejsi kërkon nga të gjithë ne që të kapërcejmë të gjithë kufijtë që mendojmë se i kemi.
Caroline Casey - Inclusivity activist
Caroline Casey works relentlessly to bring out a global shift in business inclusion, and ensure that everyone can live their life without limit or labels. Full bio
Caroline Casey works relentlessly to bring out a global shift in business inclusion, and ensure that everyone can live their life without limit or labels. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:15
Can any of you
0
0
2000
A ju kujtohet
00:17
remember what you wanted to be
1
2000
2000
se çfarë donit të bëheshit
00:19
when you were 17?
2
4000
2000
kur ishit 17 vjeçar?
00:21
Do you know what I wanted to be?
3
6000
2000
E dini se çfarë dëshiroja të bëhesha?
00:23
I wanted to be a biker chick.
4
8000
2000
Doja të bëhesha ngasëse motoçikletash
00:25
(Laughter)
5
10000
2000
(Të qeshura)
00:27
I wanted to race cars,
6
12000
2000
Dëshiroja të garoja me makina,
00:29
and I wanted to be a cowgirl,
7
14000
3000
t’i jepja rodeos,
00:32
and I wanted to be Mowgli from "The Jungle Book."
8
17000
3000
dhe të isha Mowgli nga “Libri i xhunglës”.
00:35
Because they were all about being free,
9
20000
4000
Sepse të gjitha këto kishin të bënim me të qenit i lirë --
00:39
the wind in your hair -- just to be free.
10
24000
3000
era në flokët e tu -- vetëm të jesh i lirë.
00:42
And on my seventeenth birthday,
11
27000
2000
Dhe në ditëlindjen time të 17-të,
00:44
my parents, knowing how much I loved speed,
12
29000
3000
prindërit e mi, duke ditur se sa shumë e doja shpejtësinë,
00:47
gave me one driving lesson
13
32000
2000
më dhanë një mësim makine.
00:49
for my seventeenth birthday.
14
34000
2000
për ditëlindjen time të 17-të.
00:51
Not that we could have afforded I drive,
15
36000
2000
Jo se do ta kisha makinën time,
00:53
but to give me the dream of driving.
16
38000
3000
por vetëm të më jepnin ëndrrën e vozitjes.
00:57
And on my seventeenth birthday,
17
42000
2000
Dhe në ditëlindjen time të 17-të,
00:59
I accompanied my little sister
18
44000
2000
e shoqërova motrën e vogël
01:01
in complete innocence,
19
46000
2000
me gjithë pafajësinë time,
01:03
as I always had all my life --
20
48000
3000
siç kam bërë gjithmonë --
01:06
my visually impaired sister --
21
51000
2000
motrën time që kishte shikimin e dëmtuar --
01:08
to go to see an eye specialist.
22
53000
2000
tek një specialist i syrit.
01:10
Because big sisters
23
55000
2000
Sepse motrat e mëdhaja
01:12
are always supposed to support their little sisters.
24
57000
3000
gjithmonë mbështesin motrat e tyre të vogla.
01:15
And my little sister wanted to be a pilot --
25
60000
2000
Dhe motra ime e vogël donte të bëhej pilote.
01:17
God help her.
26
62000
2000
Zoti e ndihmoftë.
01:19
So I used to get my eyes tested
27
64000
2000
Dhe unë i kontrolloja sytë
01:21
just for fun.
28
66000
2000
vetëm sa për argëtim.
01:23
And on my seventeenth birthday,
29
68000
2000
Dhe në ditëlindjen time të 17-të,
01:25
after my fake eye exam,
30
70000
3000
pas këtij kontrolli,
01:28
the eye specialist just noticed it happened to be my birthday.
31
73000
3000
specialisti kuptoi se ishte ditëlindja ime.
01:31
And he said, "So what are you going to do to celebrate?"
32
76000
4000
Dhe ai tha: "Pra, çfarë do të bësh për të festuar?"
01:35
And I took that driving lesson,
33
80000
2000
Kisha marrë atë mësim makine,
01:37
and I said, "I'm going to learn how to drive."
34
82000
4000
dhe i thashë: "Do të mësoj ta ngas makinën.”
01:43
And then there was a silence --
35
88000
3000
Dhe pastaj pati një heshtje --
01:46
one of those awful silences
36
91000
2000
një nga ato heshtjet tronditëse
01:48
when you know something's wrong.
37
93000
2000
kur e kupton se diçka nuk është në rregull.
01:50
And he turned to my mother,
38
95000
2000
Dhe ai u kthye nga nëna ime,
01:52
and he said, "You haven't told her yet?"
39
97000
4000
dhe tha: "Ende nuk i keni treguar?"
01:58
On my seventeenth birthday,
40
103000
3000
Në ditëlindjen time të 17-të,
02:01
as Janis Ian would best say,
41
106000
3000
siç do ta thoshte më së miri Janis Ian,
02:04
I learned the truth at 17.
42
109000
3000
e mësova të vërtetën në moshën 17 vjeçare:
02:07
I am, and have been since birth,
43
112000
4000
Unë jam, dhe që nga lindja
02:11
legally blind.
44
116000
3000
kam qenë ligjërisht e verbër.
02:14
And you know,
45
119000
2000
Dhe
02:16
how on earth did I get to 17
46
121000
2000
Si isha bërë 17 vjeçe
02:18
and not know that?
47
123000
2000
dhe nuk e kisha kuptuar këtë më parë?
02:20
Well, if anybody says country music isn't powerful,
48
125000
3000
Nëse dikush më thotë se muzika country nuk është e fuqishme,
02:23
let me tell you this:
49
128000
3000
më lejoni t’ju them këtë:
02:26
I got there
50
131000
2000
Kjo kishte ndodhur
02:28
because my father's passion for Johnny Cash
51
133000
3000
për shkak se babai im ishte pasionuar pas Johnny Cash
02:31
and a song, "A Boy Named Sue."
52
136000
3000
dhe këngës "A Boy Named Sue".
02:35
I'm the eldest of three. I was born in 1971.
53
140000
3000
Unë jam fëmija më i madh nga tre sa jemi. Kam lindur në 1971.
02:38
And very shortly after my birth,
54
143000
2000
Dhe shumë shpejt pas lindjes sime,
02:40
my parents found out I had a condition called ocular albinism.
55
145000
3000
prindërit e mi kuptuan se kisha lindur me një kondicion që quhej albinizëm okular.
02:43
And what the hell does that mean to you?
56
148000
2000
Dhe çfarë do të thotë kjo për ju?
02:45
So let me just tell you, the great part of all of this?
57
150000
2000
Më lejoni t’ju them pjesën më të mirë të gjithë kësaj.
02:47
I can't see this clock and I can't see the timing,
58
152000
3000
Unë nuk mund ta shoh këtë orë dhe nuk mund ta shoh kohën,
02:50
so holy God, woohoo! (Laughter)
59
155000
2000
O zot i madh, woohoo!
02:52
I might buy some more time.
60
157000
2000
unë mund marr më shumë kohë këtu.
02:54
But more importantly, let me tell you --
61
159000
3000
Por më e rëndësishmja, më lejoni t'ju them --
02:57
I'm going to come up really close here. Don't freak out, Pat.
62
162000
3000
Unë duhet të vij këtu afër. Mos u frikëso, Pat.
03:00
Hey.
63
165000
2000
Hej.
03:02
See this hand?
64
167000
2000
E shikoni këtë dorë?
03:04
Beyond this hand is a world of Vaseline.
65
169000
3000
Përtej kësaj dore është një botë vazeline.
03:07
Every man in this room, even you, Steve,
66
172000
3000
Çdo njeri në këtë dhomë, edhe ti, Steve,
03:10
is George Clooney.
67
175000
2000
është George Clooney.
03:12
(Laughter)
68
177000
2000
(Të qeshura)
03:14
And every woman, you are so beautiful.
69
179000
3000
Dhe të gjitha gratë, jeni shumë të bukura.
03:17
And when I want to look beautiful, I step three feet away from the mirror,
70
182000
3000
Dhe kur unë dua të dukem e bukur, largohem një metër nga pasqyra,
03:20
and I don't have to see these lines etched in my face
71
185000
2000
dhe nuk jam e detyruar t’i shoh këto rrudha në fytyrë time
03:22
from all the squinting I've done all my life
72
187000
2000
që janë bërë si rezultat i asaj që gjatë gjithë jetës sime
03:24
from all the dark lights.
73
189000
3000
kam rrudhur sytë nga ndriçimi i errët.
03:27
The really strange part is
74
192000
2000
Pjesa më e çuditshme është se,
03:29
that, at three and a half, just before I was going to school,
75
194000
3000
kush isha tre vjeç e gjysmë, para të filloja të shkoja në shkollë,
03:32
my parents made a bizarre, unusual
76
197000
2000
prindërit e mi morën një vendim të çuditshëm, të pazakontë
03:34
and incredibly brave decision.
77
199000
4000
dhe shumë të guximshëm.
03:38
No special needs schools.
78
203000
3000
Jo shkolla me aftësi të veçanta.
03:41
No labels.
79
206000
2000
Pa emërtime.
03:43
No limitations.
80
208000
3000
Pa kufizime.
03:46
My ability and my potential.
81
211000
2000
Aftësinë e mia dhe potenciali im.
03:48
And they decided to tell me
82
213000
3000
Dhe ata vendosën të më thonin
03:51
that I could see.
83
216000
2000
se unë mund të shihja.
03:54
So just like Johnny Cash's Sue,
84
219000
4000
Dhe, ashtu si Sue i Johnny Cash,
03:58
a boy given a girl's name,
85
223000
3000
një djalë me emër vajze,
04:01
I would grow up and learn from experience
86
226000
3000
unë do të rritesha dhe do të mësoja nga përvoja
04:04
how to be tough and how to survive,
87
229000
3000
si të bëhesha e fortë dhe si të mbijetoja,
04:07
when they were no longer there to protect me,
88
232000
2000
kur ata nuk do të ishin më me mua për të më mbrojtur,
04:09
or just take it all away.
89
234000
2000
apo për t’u kujdesur për mua.
04:11
But more significantly,
90
236000
2000
Por më e rëndësishmja,
04:13
they gave me the ability
91
238000
2000
ata më dhanë mundësinë
04:15
to believe,
92
240000
2000
për të besuar,
04:17
totally, to believe that I could.
93
242000
3000
për të besuar tërësisht se mund t’ia dilja.
04:20
And so when I heard that eye specialist
94
245000
2000
Dhe kur e dëgjova specialistin e syrit
04:22
tell me all the things, a big fat "no,"
95
247000
4000
tek më fliste, një "jo" e madhe,
04:26
everybody imagines I was devastated.
96
251000
2000
të gjithë mund të mendojnë se unë u dëshpërova.
04:28
And don't get me wrong, because when I first heard it --
97
253000
3000
Dhe mos më keqkuptoni, sepse kur e dëgjova për herë të parë
04:31
aside from the fact that I thought he was insane --
98
256000
2000
përveç faktit se mendoja që ai ishte çmendur --
04:33
I got that thump in my chest,
99
258000
2000
pata një goditje të fortë në gjoks --
04:35
just that "huh?"
100
260000
3000
vetëm kaq "huh".
04:38
But very quickly I recovered. It was like that.
101
263000
3000
Por shumë shpejt më kaloi. Kaq kishte.
04:41
The first thing I thought about was my mom,
102
266000
2000
Gjëja e parë për të cilën mendova ishte nëna ime
04:43
who was crying over beside me.
103
268000
2000
e cila po qante pranë meje.
04:45
And I swear to God, I walked out of his office,
104
270000
2000
Dhe ju betohem në Zot, që u largova nga zyra e tij,
04:47
"I will drive. I will drive.
105
272000
3000
"Unë do t’i ngas makinës. Do t’i ngas.
04:50
You're mad. I'll drive. I know I can drive."
106
275000
3000
Ti je çmendur. Unë do t’i ngas makinës. E di që mund t’i ngas."
04:53
And with the same dogged determination
107
278000
2000
Dhe me të njëjtën vendosmëri të palëkundshme
04:55
that my father had bred into me since I was such a child --
108
280000
3000
që babai im ma kishte mësuar që kur isha fëmijë --
04:58
he taught me how to sail,
109
283000
2000
ai më mësoi të lundroja,
05:00
knowing I could never see where I was going, I could never see the shore,
110
285000
3000
duke e ditur se unë kurrë nuk do të shihja se ku po shkoja, kurrë nuk do ta shihja rrugen,
05:03
and I couldn't see the sails, and I couldn't see the destination.
111
288000
3000
nuk do t’i shihja velat, e as destinacionin.
05:06
But he told me to believe
112
291000
3000
Por ai më tha të besoja
05:09
and feel the wind in my face.
113
294000
2000
dhe të ndjeja erën në fytyrën time.
05:11
And that wind in my face made me believe
114
296000
3000
Dhe ajo erë në fytyrën time më bëri të besoj
05:14
that he was mad and I would drive.
115
299000
2000
se ai ishte i çmendur dhe se unë do ta ngasja makinën.
05:16
And for the next 11 years,
116
301000
2000
Dhe për 11 vitet e ardhshme,
05:18
I swore nobody would ever find out that I couldn't see,
117
303000
2000
u betova se askush nuk do ta dinte se unë nuk mund të shihja,
05:20
because I didn't want to be a failure,
118
305000
2000
sepse nuk doja të isha një dështim,
05:22
and I didn't want to be weak.
119
307000
2000
dhe nuk doja të isha e dobët.
05:24
And I believed I could do it.
120
309000
2000
Dhe besoja se mund ta bëja këtë.
05:26
So I rammed through life as only a Casey can do.
121
311000
3000
Kështu unë u përballa me jetën, siç mund ta bëjë vetëm një Kejsi.
05:29
And I was an archeologist, and then I broke things.
122
314000
3000
Isha arkeologe, dhe pastaj theva gjëra.
05:32
And then I managed a restaurant, and then I slipped on things.
123
317000
2000
Më pas menaxhova një restorant, dhe pastaj u pengova në gjëra.
05:34
And then I was a masseuse. And then I was a landscape gardener.
124
319000
2000
Dhe më pas isha masazhiste. Isha dizajnere e kopshteve.
05:36
And then I went to business school.
125
321000
2000
Dhe pastaj shkova në shkollë për biznes.
05:38
And you know, disabled people are hugely educated.
126
323000
2000
Dhe njerëzit me aftësi të kufizuara janë jashtëzakonisht të arsimuar.
05:40
And then I went in and I got a global consulting job with Accenture.
127
325000
3000
Dhe më pas gjeta një punë për konsultime globale tek Accenture.
05:43
And they didn't even know.
128
328000
3000
Dhe ata as që e dinin.
05:46
And it's extraordinary
129
331000
2000
Dhe është e papërshkruar
05:48
how far belief can take you.
130
333000
3000
se sa larg mund t’ju çojë besimi.
05:51
In 1999,
131
336000
2000
Në vitin 1999,
05:53
two and a half years into that job,
132
338000
3000
pas dy vjet e gjysmë në atë punë,
05:56
something happened.
133
341000
2000
diçka ndodhi --
05:58
Wonderfully, my eyes decided, enough.
134
343000
3000
çuditërisht, sytë e mi vendosën se ishte mjaft.
06:02
And temporarily,
135
347000
2000
Dhe përkohësisht,
06:04
very unexpectedly,
136
349000
2000
shumë e papritur,
06:06
they dropped.
137
351000
2000
ata u ndalën.
06:08
And I'm in one of the most competitive environments in the world,
138
353000
3000
Dhe unë isha në një nga ambientet më kompetitive në botë,
06:11
where you work hard, play hard, you gotta be the best, you gotta be the best.
139
356000
3000
ku duhet të punosh shumë dhe duhet të jesh më i miri.
06:14
And two years in,
140
359000
2000
Dhe pas dy vitesh,
06:16
I really could see very little.
141
361000
3000
unë shihja shumë pak.
06:19
And I found myself in front of an HR manager
142
364000
3000
Dhe shkova tek menaxheri i burimeve njerëzore
06:22
in 1999,
143
367000
2000
në 1999
06:24
saying something I never imagined that I would say.
144
369000
3000
dhe i thashë atë që nuk e kisha imagjinuar kurrë se do t’i thoja.
06:27
I was 28 years old.
145
372000
2000
Isha 28 vjeçe.
06:29
I had built a persona all around what I could and couldn't do.
146
374000
4000
Unë e kisha ndërtuar një personalitet të tërë rreth asaj se çfarë mund të bëja dhe nuk mund të bëja.
06:33
And I simply said,
147
378000
3000
Dhe unë thjesht i thashë,
06:36
"I'm sorry.
148
381000
3000
"Më vjen keq.
06:39
I can't see, and I need help."
149
384000
4000
Unë nuk mund të shoh, dhe kam nevojë për ndihmë."
06:44
Asking for help can be incredibly difficult.
150
389000
3000
Të kërkosh ndihmë mund të jetë shumë e vështirë.
06:47
And you all know what it is. You don't need to have a disability to know that.
151
392000
3000
Ju të gjithë e dini këtë; nuk duhet të keni ndonjë aftësi të kufizuar që ta dini këtë.
06:50
We all know how hard it is
152
395000
2000
Të gjithë e dimë sa e vështirë është
06:52
to admit weakness and failure.
153
397000
2000
të pranosh dobësinë dhe dështimin.
06:54
And it's frightening, isn't it?
154
399000
2000
Dhe është e frikshme, apo jo?
06:56
But all that belief had fueled me so long.
155
401000
2000
Por i gjithë ai besim më kishte ushqyer për aq gjatë.
06:58
And can I tell you, operating in the sighted world when you can't see,
156
403000
4000
Dhe mund t’ju them, të veprosh në një botë të dukshme ku ti nuk mund të shohësh,
07:02
it's kind of difficult -- it really is.
157
407000
3000
është mjaft vështirë -- me të vërtetë është.
07:05
Can I tell you, airports are a disaster.
158
410000
2000
Duhet t’ju tregoj se aeroportet janë të tmerrshme.
07:07
Oh, for the love of God.
159
412000
2000
Oh, Perëndi e madhe.
07:09
And please, any designers out there?
160
414000
2000
Ju lutem, të gjithë ju dizajnerë.
07:11
OK, designers, please put up your hands, even though I can't even see you.
161
416000
3000
Dizajnerë, ju lutem ngritni duart lart, edhe pse nuk mund t’ju shoh.
07:14
I always end up in the gents' toilets.
162
419000
3000
Unë gjithmonë përfundoj në tualetin e meshkujve.
07:17
And there's nothing wrong with my sense of smell.
163
422000
2000
Dhe gjithçka është në rregull me shqisën time të nuhatjes.
07:19
But can I just tell you,
164
424000
2000
Por, a mund t’ju them
07:21
the little sign for a gents' toilet or a ladies' toilet
165
426000
3000
se ajo shenja e vogël në tualetin e meshkujve ose të femrave
07:24
is determined by a triangle.
166
429000
2000
dallon vetëm me një trekëndësh.
07:26
Have you ever tried to see that
167
431000
2000
A keni provuar ndonjëherë ta shihni atë
07:28
if you have Vaseline in front of your eyes?
168
433000
4000
me vazelinë në sytë tuaj?
07:32
It's such a small thing, right?
169
437000
3000
Është një gjë shumë e vogël, apo jo?
07:35
And you know how exhausting it can be
170
440000
2000
Dhe a e dini sa e lodhshme mund të jetë
07:37
to try to be perfect when you're not,
171
442000
2000
kur përpiqesh të jesh i përsosur dhe nuk je i tillë,
07:39
or to be somebody that you aren't?
172
444000
2000
ose të mos jesh vetja jote por dikush tjetër?
07:41
And so after admitting I couldn't see to HR,
173
446000
2000
Dhe kështu pasi e pranova se nuk mund të shihja te menaxheri i burimeve njerëzore,
07:43
they sent me off to an eye specialist.
174
448000
2000
më dërguan tek specialisti i syrit.
07:45
And I had no idea that this man was going to change my life.
175
450000
3000
Dhe nuk kisha as idenë më të vogël se ky njeri do ta ndryshonte jetën time.
07:48
But before I got to him, I was so lost.
176
453000
3000
Por, para se të shkoja tek ai, ndjehesha aq e humbur.
07:51
I had no idea who I was anymore.
177
456000
2000
Nuk kisha ide më se kush isha.
07:53
And that eye specialist, he didn't bother testing my eyes.
178
458000
2000
Dhe ky specialist i syrit, as nuk më kontrolloi sytë.
07:55
God no, it was therapy.
179
460000
2000
Kjo ishte terapi.
07:57
And he asked me several questions,
180
462000
2000
Më bëri disa pyetje,
07:59
of which many were, "Why?
181
464000
2000
prej të cilave shumica ishin, "Pse?
08:01
Why are you fighting so hard
182
466000
3000
Pse po lufton kaq shumë
08:04
not to be yourself?
183
469000
2000
të mos jesh vetvetja?
08:06
And do you love what you do, Caroline?"
184
471000
3000
Dhe a e do atë që bën, Karolinë?"
08:09
And you know, when you go to a global consulting firm,
185
474000
2000
Dhe e dini, kur shkoni në një firmë globale konsulente,
08:11
they put a chip in your head, and you're like,
186
476000
2000
ata ta vënë një çip në kokë, dhe ti do të thuash,
08:13
"I love Accenture. I love Accenture. I love my job. I love Accenture.
187
478000
2000
"Unë e dua Accenture. Unë e dua Accenture. Unë e dua punën time. Unë e dua Accenture."
08:15
I love Accenture. I love Accenture. I love my job. I love Accenture." (Laughter)
188
480000
3000
Unë e dua Accenture. Unë e dua punën time. Unë e dua Accenture."
08:18
To leave would be failure.
189
483000
2000
Të largohesha do të ishte dështim.
08:20
And he said, "Do you love it?"
190
485000
2000
Dhe ai tha: "A e do punën?"
08:22
I couldn't even speak I was so choked up.
191
487000
2000
Unë as nuk mund të flisja, më zihej fryma.
08:24
I just was so -- how do I tell him?
192
489000
3000
Nuk dija çfarë t’i thosha.
08:27
And then he said to me, "What did you want to be when you were little?"
193
492000
3000
Dhe pastaj ai më tha: "Çfarë doje të bëheshe kur ishe e vogël?"
08:30
Now listen, I wasn't going to say to him, "Well, I wanted to race cars and motorbikes."
194
495000
3000
Tani dëgjoni, unë nuk do t'i thosha: "Doja të bëja gara me makina dhe motoçikleta."
08:33
Hardly appropriate at this moment in time.
195
498000
2000
Moment shumë i papërshtatshëm.
08:35
He thought I was mad enough anyway.
196
500000
2000
Ai tashmë mendonte se isha mjaft e çmendur.
08:37
And as I left his office,
197
502000
2000
Dhe derisa po largohesha nga zyra e tij,
08:39
he called me back
198
504000
2000
më tha:
08:41
and he said, "I think it's time.
199
506000
3000
"Mendoj se ka ardhur koha.
08:44
I think it's time
200
509000
2000
Mendoj se ka ardhur koha
08:46
to stop fighting and do something different."
201
511000
2000
të ndalosh së luftuari dhe të bësh diçka ndryshe."
08:48
And that door closed.
202
513000
2000
Dhe më pas e mbylla derën.
08:50
And that silence just outside a doctor's office,
203
515000
2000
Dhe ajo heshtje jashtë zyrës së mjekut,
08:52
that many of us know.
204
517000
3000
që shumë prej nesh e dinë.
08:55
And my chest ached.
205
520000
2000
Më dhimbte gjoksi.
08:57
And I had no idea where I was going. I had no idea.
206
522000
2000
Nuk kisha ide se ku do shkoja. Nuk kisha asnjë ide.
08:59
But I did know the game was up.
207
524000
2000
Por unë e dija se kishte ardhur koha për diçka të re.
09:01
And I went home, and, because the pain in my chest ached so much,
208
526000
2000
Shkova në shtëpi, dhe, për shkak se dhimbja që kisha në gjoks ishte aq e madhe,
09:03
I thought, "I'll go out for a run."
209
528000
2000
mendova, "Do dal të vrapoj."
09:05
Really not a very sensible thing to do.
210
530000
2000
Nuk ishte aq e logjiksme ta bëja këtë.
09:07
And I went on a run that I know so well.
211
532000
2000
Por dola të vrapoja nëpër një shteg që e njoh shumë mirë.
09:09
I know this run so well, by the back of my hand.
212
534000
3000
E njoh shumë mirë këtë shteg.
09:12
I always run it perfectly fine.
213
537000
2000
Gjithmonë vrapoj nëpër të pa asnjë problem.
09:14
I count the steps and the lampposts and all those things
214
539000
2000
I numëroj hapat e mi dhe shtyllat e dritave rrugore, dhe gjithë ato gjëra
09:16
that visually impaired people have a tendency to have a lot of meetings with.
215
541000
3000
me të cilat shumë shpesh takohen ata që kanë pengesa në të pamur.
09:19
And there was a rock that I always missed.
216
544000
2000
Dhe kishte një shkëmb që gjithmonë harroja se ishte aty.
09:21
And I'd never fallen on it, never.
217
546000
2000
Por asnjëherë nuk isha penguar në të, asnjëherë.
09:23
And there I was crying away,
218
548000
2000
Por kësaj here po qaja
09:25
and smash, bash on my rock.
219
550000
2000
dhe rashë mbi të.
09:27
Broken, fallen over
220
552000
3000
E thyer, e rrëzuar
09:30
on this rock
221
555000
2000
mbi këtë shkëmb,
09:32
in the middle of March in 2000,
222
557000
2000
në mes të marsit të vitit 2000 --
09:34
typical Irish weather on a Wednesday --
223
559000
2000
e mërkurë , mot tipik irlandez --
09:36
gray, snot, tears everywhere,
224
561000
2000
gri, qurra, lot kudo --
09:38
ridiculously self-pitying.
225
563000
2000
ndjeja aq keqardhje për veten.
09:40
And I was floored, and I was broken,
226
565000
2000
Isha rrëzuar, isha e thyer,
09:42
and I was angry.
227
567000
2000
dhe isha i zemëruar.
09:44
And I didn't know what to do.
228
569000
2000
Nuk dija çfarë të bëja.
09:46
And I sat there for quite some time going,
229
571000
2000
Qëndrova ulur aty për një kohë dhe po mendoja,
09:48
"How am I going to get off this rock and go home?
230
573000
2000
"Si do të zbres nga ky shkëmb që të shkoj në shtëpi?
09:50
Because who am I going to be?
231
575000
2000
Sepse atëherë kush do jem unë?
09:52
What am I going to be?"
232
577000
2000
Çfarë do të jem unë?"
09:54
And I thought about my dad,
233
579000
2000
Dhe mendova për babain tim,
09:56
and I thought, "Good God, I'm so not Sue now."
234
581000
3000
dhe mendova "Zot i madh, tani nuk jam aspak sikur Sue."
09:59
And I kept thinking over and over in my mind,
235
584000
2000
Po mendoja se çfarë kishte ndodhur?
10:01
what had happened? Where did it go wrong? Why didn't I understand?
236
586000
3000
Ku kisha gabuar? Përse nuk e kisha kuptuar?
10:04
And you know, the extraordinary part of it
237
589000
2000
Dhe e dini pjesa më e çuditshme e gjithë kësaj
10:06
is I just simply had no answers.
238
591000
2000
ishte se nuk kisha asnjë përgjigje;
10:08
I had lost my belief.
239
593000
2000
e kisha humbur besimin tim.
10:10
Look where my belief had brought me to.
240
595000
2000
Shikoni se ku më kishte sjellur besimi im.
10:12
And now I had lost it. And now I really couldn't see.
241
597000
2000
Tani e kisha humbur atë. Dhe tani me të vërtetë nuk mund të shihja.
10:14
I was crumpled.
242
599000
2000
Isha thyer.
10:16
And then I remember thinking about that eye specialist
243
601000
3000
Dhe pastaj mu kujtua kur specialisti i syrit më pyeti,
10:19
asking me, "What do you want to be? What do you want to be?
244
604000
3000
"Çfarë do që të bëhesh? Çfarë do që të bëhesh?
10:22
What did you want to be when you were little? Do you love what you do?
245
607000
2000
Çfarë doje të bëheshe kur ishe fëmijë? A e do atë që bën?
10:24
Do something different. What do you want to be?
246
609000
2000
Bëj diçka ndryshe. A e do atë që bën?
10:26
Do something different. What do you want to be?"
247
611000
3000
Bëj diçka ndryshe. Çfarë do që të bëhesh?"
10:29
And really slowly, slowly, slowly,
248
614000
3000
Dhe me të vërtetë dalngadalë, dalngadalë, dalngadalë,
10:32
it happened.
249
617000
2000
kjo ndodhi.
10:34
And it did happen this way.
250
619000
3000
Dhe ja se si ndodhi.
10:37
And then the minute it came,
251
622000
2000
Në momentin kur kjo ndodhi,
10:39
it blew up in my head
252
624000
2000
shpërtheu në kokën time
10:41
and bashed in my heart --
253
626000
2000
dhe ma goditi zemrën,
10:43
something different.
254
628000
3000
diçka ndryshe,
10:46
"Well, how about Mowgli from 'The Jungle Book'?
255
631000
4000
"Mowgli nga "Libri i xhunglës"?
10:50
You don't get more different than that."
256
635000
3000
nuk ka si të jetë më ndryshe."
10:53
And the moment, and I mean the moment,
257
638000
2000
Dhe në momentin,
10:55
the moment that hit me,
258
640000
2000
në momentin kur m'u kujtua kjo,
10:57
I swear to God,
259
642000
2000
ju betohem në Zot,
10:59
it was like woo hoo! You know -- something to believe in.
260
644000
3000
woohoo! e dini – e gjeta besimin tim.
11:02
And nobody can tell me no.
261
647000
2000
Dhe askush nuk mund të më thoshte jo.
11:04
Yes, you can say I can't be an archeologist.
262
649000
2000
Po, mund të thoni se nuk mund të jem arkeologe.
11:06
But you can't tell me, no, I can't be Mowgli, because guess what?
263
651000
2000
Por nuk mund të më thoni, jo, se nuk mund të jem Mowgli, sepse e dini çfarë?
11:08
Nobody's ever done it before, so I'm going to go do it.
264
653000
2000
Askush nuk e ka bërë këtë më parë, kështu që unë do ta bëj.
11:10
And it doesn't matter whether I'm a boy or a girl, I'm just going to scoot.
265
655000
3000
Dhe nuk ka rëndësi nëse jam djalë apo vajzë, do ta bëj këtë.
11:13
And so I got off that rock, and, oh my God, did I run home.
266
658000
2000
Dhe kështu u ngrita nga ai shkëmb dhe, oh Zoti im, se si kam vrapuar deri në shtëpi.
11:15
And I sprinted home, and I didn't fall, and I didn't crash.
267
660000
3000
Vrapova shumë shpejt në shtëpi, dhe asnjëherë nuk u pengova.
11:18
And I ran up the stairs, and there was one of my favorite books of all time,
268
663000
3000
U ngjita shkallëve lart, pashë njërin nga librat e mi të preferuar të të gjitha kohërave,
11:21
"Travels on My Elephant" by Mark Shand -- I don't know if any of you know it.
269
666000
3000
Udhëtime mbi elefantim tim" nga Mark Shand -- nuk e di nëse keni dëgjuar për të.
11:24
And I grabbed this book off, and I'm sitting on the couch
270
669000
2000
E mora librin, u ula në shtrat, dhe thashë me vete,
11:26
going, "I know what I'm going to do.
271
671000
2000
"E di çfarë dua të bëj.
11:28
I know how to be Mowgli.
272
673000
2000
E di si do jem Mowgli.
11:30
I'm going to go across India
273
675000
2000
Do ta kaloj gjithë Indinë
11:32
on the back of an elephant.
274
677000
2000
sipër elefantit.
11:34
I'm going to be an elephant handler."
275
679000
3000
Unë do ta drejtoj elefantin.”
11:38
And I had no idea
276
683000
2000
Nuk kisha asnjë ide
11:40
how I was going to be an elephant handler.
277
685000
3000
se si do ta bëja këtë.
11:43
From global management consultant to elephant handler.
278
688000
3000
Nga një konsulente për menaxhim global tek një drejtuese elefanti.
11:46
I had no idea how. I had no idea how you hire an elephant, get an elephant.
279
691000
3000
Nuk kisha asnjë ide. Nuk kisha ide se si e punëson një elefant, se si e gjen një.
11:49
I didn't speak Hindi. I'd never been to India. Hadn't a clue.
280
694000
3000
Unë nuk flas Hindi. Nuk kam qenë asnjëherë në Indi – nuk ia kisha idenë.
11:52
But I knew I would.
281
697000
2000
Por e dija se do ta bëja këtë.
11:54
Because, when you make a decision at the right time and the right place,
282
699000
3000
Sepse, kur e merr një vendim në kohën e duhur dhe në vendin e duhur,
11:57
God, that universe makes it happen for you.
283
702000
2000
Zot, universi e bën të mundshme për ty.
11:59
Nine months later, after that day on snot rock,
284
704000
3000
Nëntë muaj më vonë pas asaj dite që u rrëzova në shkëmb,
12:02
I had the only blind date in my life
285
707000
2000
pata të vetmin takim të verbër në jetën time
12:04
with a seven and a half foot elephant called Kanchi.
286
709000
4000
me një elefant dy metra të madh i quajtur Kanchi.
12:08
And together we would trek a thousand kilometers
287
713000
2000
Dhe së bashku do të udhëtonim një mijë kilometra
12:10
across India.
288
715000
2000
nëpër Indi
12:12
(Applause)
289
717000
2000
(Duartrokitje)
12:14
The most powerful thing of all,
290
719000
2000
Më e mira nga të gjitha,
12:16
it's not that I didn't achieve before then. Oh my God, I did.
291
721000
2000
nuk ishte se nuk ia kisha arritur deri atëherë – oh Zoti im, e kisha bërë.
12:18
But you know, I was believing in the wrong thing.
292
723000
3000
Por e dini, kisha besuar në gjënë e gabuar.
12:21
Because I wasn't believing in me,
293
726000
2000
Sepse nuk kisha besuar në veten --
12:23
really me, all the bits of me --
294
728000
2000
në veten time, në gjithë qenien time --
12:25
all the bits of all of us.
295
730000
2000
dhe gjithë ju.
12:27
Do you know how much of us all pretend to be somebody we're not?
296
732000
3000
A e dini se sa shumë prej nesh përpiqen të mos jenë vetvetja?
12:30
And you know what, when you really believe in yourself and everything about you,
297
735000
3000
Dhe e dini çfarë, kur ju me të vërtetë besoni në vetvete dhe çdo gjë në lidhje me veten tuaj,
12:33
it's extraordinary what happens.
298
738000
2000
është e jashtëzakonshme se çfarë ndodh.
12:35
And you know what, that trip, that thousand kilometers,
299
740000
2000
Dhe e dini çfarë, ai udhëtim ato mijë kilometra,
12:37
it raised enough money for 6,000 cataract eye operations.
300
742000
3000
mblodhën aq para për të kryer 6.000 operacione në sy të verbër.
12:40
Six thousand people got to see because of that.
301
745000
2000
6.000 njerëz tani mund të shohin si rezultat i saj.
12:42
When I came home off that elephant,
302
747000
2000
Kur zbrita nga elefanti,
12:44
do you know what the most amazing part was?
303
749000
2000
e dini cila ishte pjesa më e mahnitshme?
12:46
I chucked in my job at Accenture.
304
751000
2000
E lashë punën në Accenture.
12:48
I left, and I became a social entrepreneur,
305
753000
2000
U largova dhe u bëra një sipërmarrëse sociale,
12:50
and I set up an organization with Mark Shand called Elephant Family,
306
755000
3000
dhe themelova një organizatë me Mark Shand të quajtur Familja e Elefantit,
12:53
which deals with Asian elephant conservation.
307
758000
2000
e cila merret me mbrojtjen e elefantëve në Azi.
12:55
And I set up Kanchi,
308
760000
2000
Dhe e bëra këtë
12:57
because my organization was always going to be named after my elephant,
309
762000
3000
sepse organizata ime gjithmonë do të mbante emrin e elefantit tim Kanchi,
13:00
because disability is like the elephant in the room.
310
765000
2000
sepse aftësia e kufizuar është sikur elefanti në dhomë (sikur diçka për të cilën nuk kemi dëshirë të flasim).
13:02
And I wanted to make you see it in a positive way --
311
767000
3000
Dhe desha t’ju bëjë që ta shihni këtë në një mënyrë pozitive --
13:05
no charity, no pity.
312
770000
2000
jo me mëshirë, jo me keqardhje.
13:07
But I wanted to work only and truly
313
772000
2000
Por unë doja të punoja vetëm
13:09
with business and media leadership
314
774000
2000
me biznese dhe media
13:11
to totally reframe disability
315
776000
2000
për të riformuluar aftësinë e kufizuar
13:13
in a way that was exciting and possible.
316
778000
3000
në një mënyrë që jetë interesante dhe e mundshme.
13:16
It was extraordinary.
317
781000
3000
Ishte e mrekullueshme.
13:19
That's what I wanted to do.
318
784000
2000
Kjo ishte çfarë doja të bëja.
13:21
And I never thought about noes anymore, or not seeing,
319
786000
2000
Dhe më kurrë nuk kam menduar për atë se nuk mund të shihja,
13:23
or any of that kind of nothing.
320
788000
2000
dhe për asgjë.
13:25
It just seemed that it was possible.
321
790000
3000
Thjesht dukej sikur ishte e mundshme.
13:28
And you know, the oddest part is,
322
793000
3000
Dhe e dini, pjesa më e çuditshme është,
13:31
when I was on my way traveling here to TED,
323
796000
2000
rrugës derisa po vija këtu në TED,
13:33
I'll be honest, I was petrified.
324
798000
3000
t’u them të drejtën, isha e tmerruar.
13:36
And I speak,
325
801000
2000
Dhe unë po flas,
13:38
but this is an amazing audience,
326
803000
2000
por kjo është një audiencë e mrekullueshme,
13:40
and what am I doing here?
327
805000
3000
dhe çfarë po bëj këtu?
13:43
But as I was traveling here,
328
808000
2000
Por derisa po vija këtu,
13:45
you'll be very happy to know,
329
810000
2000
do t’ju vijë mirë ta dini,
13:47
I did use my white symbol stick cane,
330
812000
2000
se e përdora kallamin e bardhë (simbol verbërie),
13:49
because it's really good to skip queues in the airport.
331
814000
2000
sepse është mënyrë shumë e mirë për të kaluar radhët e gjata në në aeroport.
13:51
And I got my way here
332
816000
2000
Dhe arrita këtu
13:53
being happily proud that I couldn't see.
333
818000
3000
e lumtur dhe krenare që nuk mund të shihja.
13:56
And the one thing is that a really good friend of mine,
334
821000
2000
Dhe një mik i mirë i imi më shkroi mesazh
13:58
he texted me on the way over, knowing I was scared.
335
823000
3000
derisa po vija këtu, duke e ditur se isha e frikësuar.
14:01
Even though I present confident, I was scared.
336
826000
2000
Edhe pse dukem konfidente, unë isha e frikësuar.
14:03
He said, "Be you."
337
828000
3000
Ai tha, "Ji vetvetja."
14:06
And so here I am.
338
831000
2000
Dhe ja ku jam.
14:08
This is me, all of me.
339
833000
3000
Kjo jam unë, unë e gjitha.
14:11
(Applause)
340
836000
8000
(Duartrokitje)
14:19
And I have learned, you know what,
341
844000
2000
Dhe kam mësuar se, e dini çfarë,
14:21
cars and motorbikes and elephants,
342
846000
3000
makinat dhe motoçikletat dhe elefantët,
14:24
that's not freedom.
343
849000
2000
nuk do të thonë liri.
14:26
Being absolutely true to yourself is freedom.
344
851000
3000
Të jesh i sinqertë me veten, ajo është liria.
14:29
And I never needed eyes to see -- never.
345
854000
3000
Dhe mua asnjëherë nuk më janë dashur sytë për të parë -- asnjëherë.
14:32
I simply needed vision and belief.
346
857000
2000
Thjesht kisha nevojë për vizion dhe besim.
14:34
And if you truly believe --
347
859000
2000
Dhe në qoftë se vërtetë besoni --
14:36
and I mean believe from the bottom of your heart --
348
861000
2000
dhe besoni me thellësinë e zemrës suaj --
14:38
you can make change happen.
349
863000
2000
ju mund ta bëni të mundur ndryshimin.
14:40
And we need to make it happen,
350
865000
2000
Dhe ne kemi nevojë ta bëjmë këtë,
14:42
because every single one of us --
351
867000
2000
sepse secili nga ne --
14:44
woman, man, gay, straight,
352
869000
3000
grua, burrë, homoseksual, i drejtë,
14:47
disabled, perfect,
353
872000
2000
me aftësi të kufizuara, i përsosur,
14:49
normal, whatever --
354
874000
2000
normal, secili --
14:51
everyone of us
355
876000
2000
secili nga ne
14:53
must be the very best of ourselves.
356
878000
3000
duhet të jemi më e mira e vetvetes.
14:56
I no longer want anybody to be invisible.
357
881000
3000
Unë më nuk dua që dikush të jetë i padukshëm.
14:59
We all have to be included.
358
884000
2000
Ne të gjithë duhet të jemi të bashkuar.
15:01
And stop with the labels, the limiting.
359
886000
2000
Dhe mjaft me emërtime, me kufizime --
15:03
Losing of labels,
360
888000
2000
humbjen e emërtimeve.
15:05
because we are not jam jars.
361
890000
2000
Sepse ne nuk jemi kavanoza reçeli,
15:07
We are extraordinary, different, wonderful people.
362
892000
3000
ne jemi të njerëz jashtëzakonshëm, të ndryshëm, të mrekullueshëm.
15:10
Thank you.
363
895000
2000
Faleminderit.
15:12
(Applause)
364
897000
15000
(Duartrokitje)
ABOUT THE SPEAKER
Caroline Casey - Inclusivity activistCaroline Casey works relentlessly to bring out a global shift in business inclusion, and ensure that everyone can live their life without limit or labels.
Why you should listen
Caroline Casey is an award-winning social entrepreneur, Ashoka Fellow and Young Global Leader of the World Economic Forum. Since taking the life-changing decision at 28 to leave her career in management consulting, Caroline has committted to creating inclusion for all.
In 2000, she rode 1,000 kilometers across India on an elephant to raise funds for Sight Savers. Then, as founding CEO of Kanchi, in Dublin, she developed a set of best practices for businesses, to help them see "disabled" workers as an asset, as opposed to a liability. Hundreds of companies have adopted these standards, changing their policies and attitudes. In 2004, Casey started the Ability Awards, sponsored by 02, to recognize Irish businesses for their inclusion of people with disabilities, as employees, suppliers, customers and members of the community. The initiative received great international praise and, in 2010, a parallel program was launched in Spain, backed by Telefónica.
In 2015 Casey founded business inclusion company Binc which, in August 2017, launched #valuable – a worldwide ‘call to action’ for business to recognise the value and potential of the 1 billion people living with a disability and position disability equally on the global business agenda. To start the conversation and build momentum, Casey, who is registered blind, embarked on a 1,000km horse adventure through Colombia, ending with a keynote address at ‘One Young World Summit 2017’ in Bogota, Colombia.
Join the conversation @valuabletribe
Caroline Casey | Speaker | TED.com