TEDLagos Ideas Search
Sangu Delle: There's no shame in taking care of your mental health
Sangu Delle: Ruh sağlığını korumanın mertliği
Filmed:
Readability: 5.3
2,271,856 views
Girişimci Sangu Delle'in yaşadığı stres boyunu aşınca; erkeklerin ruh sağlığıyla uğraşmamaları gerektirdiğini öne süren ön yargısıyla yüzleşmek zorunda kaldı. Duyguları ifade etmekle arası iyi olmayan bir toplumda, Delle anksiyetesi ile nasıl başa çıktığını paylaşıyor ve şunu söylüyor: ''Hislerimiz hakkında dürüst olmak bizi güçsüz kılmaz, bizi insan yapar.''
Sangu Delle - Entrepreneur
Sangu Delle is an entrepreneur and clean water activist. A TED Fellow who hails from Ghana, he sees incredible potential in the African economy. Full bio
Sangu Delle is an entrepreneur and clean water activist. A TED Fellow who hails from Ghana, he sees incredible potential in the African economy. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:13
Last year ...
0
1122
1691
Geçen yıl...
00:14
was hell.
1
2837
1203
âdeta bir cehennemdi.
00:16
(Laughter)
2
4064
1798
(Kahkaha)
00:20
It was my first time eating
Nigerian "jollof."
Nigerian "jollof."
3
8571
3552
İlk defa Nijerya ''jollof''undan yedim.
00:24
(Laughter)
4
12147
1582
(Kahkaha)
00:26
Actually, in all seriousness,
5
14616
2859
Tüm ciddiyetimle söylüyorum,
00:29
I was going through a lot
of personal turmoil.
of personal turmoil.
6
17499
2814
bireysel olarak cidden zor
bir dönemden geçiyordum.
bir dönemden geçiyordum.
00:33
Faced with enormous stress,
7
21235
2181
Boyumu aşkın bir stresle
karşı karşıya geldim,
karşı karşıya geldim,
00:35
I suffered an anxiety attack.
8
23440
2023
anksiyete atağı geçirdim.
00:38
On some days, I could do no work.
9
26542
2690
Bazı günler işimi yapamıyor,
00:42
On other days,
10
30336
1896
diğer günlerdeyse
00:44
I just wanted to lay in my bed and cry.
11
32256
3289
sadece yatağıma uzanıp ağlamak istiyordum.
00:48
My doctor asked if I'd like to speak
with a mental health professional
with a mental health professional
12
36658
5249
Doktorum, stresim ve anksiyetem hakkında
bir ruh sağlığı danışmanı ile
bir ruh sağlığı danışmanı ile
00:53
about my stress and anxiety.
13
41931
2103
görüşmek isteyip istemediğimi sordu.
00:56
Mental health?
14
44769
1302
Ruh sağlığı?
00:58
I clammed up and violently
shook my head in protest.
shook my head in protest.
15
46972
3890
Gıkımı çıkarmadım ve şiddetli bir şekilde
istemediğimi belirterek kafa salladım.
istemediğimi belirterek kafa salladım.
01:05
I felt a profound sense of a shame.
16
53245
3752
Derin bir utanç hissettim.
01:10
I felt the weight of stigma.
17
58413
3438
Damgalanmanın yükünü hissettim.
01:15
I have a loving, supportive family
18
63139
2359
Beni seven ve destekleyen bir aileye
01:17
and incredibly loyal friends,
19
65522
2307
ve inanılmaz sadık arkadaşlara sahibim,
01:19
yet I could not entertain
the idea of speaking to anyone
the idea of speaking to anyone
20
67853
4569
yine de birisine hissettiğim
acıyı anlatma fikrini
acıyı anlatma fikrini
01:24
about my feeling of pain.
21
72446
2030
kaldıramazdım.
01:28
I felt suffocated
by the rigid architecture
by the rigid architecture
22
76004
4467
Afrikan eril soyumun getirdiği,
katı kurallarla oluşturulan
katı kurallarla oluşturulan
01:32
of our African masculinity.
23
80495
2290
yapı altında ezildim.
01:35
"People have real problems, Sangu.
24
83765
2115
''İnsanların 'gerçek' sorunları var,
01:37
Get over yourself!"
25
85904
1455
kendine gel Sangu!''
01:40
The first time I heard "mental health,"
26
88956
1981
''Ruh sağlığı''nı ilk kez,
01:43
I was a boarding school student
fresh off the boat from Ghana,
fresh off the boat from Ghana,
27
91880
3963
Gana'dan yeni geldiğimde, yatılı okul
öğrencisi olduğum New Jersey'deki
öğrencisi olduğum New Jersey'deki
01:47
at the Peddie School in New Jersey.
28
95867
1931
Peddie School'da duymuştum.
01:51
I had just gone through
the brutal experience
the brutal experience
29
99067
3406
Bir ay içerisinde, sevdiğim yedi
insanın ölümünün yaşattığı
insanın ölümünün yaşattığı
01:54
of losing seven loved ones
in the same month.
in the same month.
30
102497
2553
o acı deneyimi tatmıştım.
01:58
The school nurse,
31
106569
1456
Okul hemşiresi,
02:00
concerned about what I'd gone
through -- God bless her soul --
through -- God bless her soul --
32
108049
4064
yaşadığım durum ile yakından ilgilendi,
ona şükürler olsun ve ruh sağlığım
ona şükürler olsun ve ruh sağlığım
02:04
she inquired about my mental health.
33
112137
1950
hakkında bilgi almaya başladı.
02:07
"Is she mental?" I thought.
34
115426
1983
''Kafadan kontak mı?'' diye düşündüm.
02:10
Does she not know I'm an African man?
35
118214
2444
Afrikalı bir erkek olduğumu bilmiyor mu?
02:12
(Laughter)
36
120682
1014
(Kahkaha)
02:13
Like Okonkwo in "Things Fall Apart,"
37
121720
1871
''Things Fall Apart''daki Okonkwo gibi,
02:15
we African men neither process
nor express our emotions.
nor express our emotions.
38
123615
4741
biz Afrikalı erkekler, ne duygularımızı
sindirebiliyor, ne de ifade edebiliyoruz.
sindirebiliyor, ne de ifade edebiliyoruz.
02:20
We deal with our problems.
39
128971
1691
Biz sorunlarımızı ''hallediyoruz.''
02:22
(Applause)
40
130686
1543
(Alkış)
02:25
We deal with our problems.
41
133181
1999
Biz sorunlarımızı hallediyoruz.
02:27
I called my brother and laughed
about "Oyibo" people -- white people --
about "Oyibo" people -- white people --
42
135204
4771
Erkek kardeşimi aradım
ve ''Oyibolarla'' -beyazlarla-
ve ''Oyibolarla'' -beyazlarla-
02:31
and their strange diseases --
43
139999
1857
ve onların tuhaf hastalıklarıyla;
02:33
depression, ADD and those "weird things."
44
141880
3238
depresyon, DEHB ve diğer
''tuhaf şeyler'' hakkında gırgır yaptım.
''tuhaf şeyler'' hakkında gırgır yaptım.
02:38
Growing up in West Africa,
45
146500
1991
Batı Afrika'da büyümüş biri olarak,
02:40
when people used the term "mental,"
what came to mind was a madman
what came to mind was a madman
46
148515
4381
biri ''ruh hastası'' kelimesini
kullandığında akıllara gelen görüntü;
kullandığında akıllara gelen görüntü;
02:44
with dirty, dread-locked hair,
47
152920
2243
kirli, rastalı saçlarıyla,
yarı çıplak bir hâlde
yarı çıplak bir hâlde
02:47
bumbling around half-naked on the streets.
48
155187
2776
sokaklarda sekip duran deli bir adamdı.
02:51
We all know this man.
49
159084
1820
Hepimiz onu tanıyoruz.
02:52
Our parents warned us about him.
50
160928
2281
Ailemiz dikkat etmemiz
konusunda uyardı bile.
konusunda uyardı bile.
02:55
"Mommy, mommy, why is he mad?"
51
163820
1545
''Anne, anne, niye deli ki o?''
02:57
"Drugs!
52
165389
1212
''Uyuşturucu! Haplara
02:58
If you even look at drugs,
you end up like him."
you end up like him."
53
166625
2389
bir kez bile bakarsan,
sonun onunki gibi olur.''
sonun onunki gibi olur.''
03:01
(Laughter)
54
169038
1189
(Kahkaha)
03:02
Come down with pneumonia,
55
170980
2065
Zatüreye tutul,
03:05
and your mother will rush you
to the nearest hospital
to the nearest hospital
56
173069
2532
annen tıbbi tedavi için
seni en yakın hastaneye
seni en yakın hastaneye
03:07
for medical treatment.
57
175625
1382
koşarak götürür.
03:10
But dare to declare depression,
58
178090
2616
Ama depresyon kelimesi etmeye cüret et,
03:13
and your local pastor
will be driving out demons
will be driving out demons
59
181458
3402
mahallenin papazı
şeytan çıkarmalara başlar
şeytan çıkarmalara başlar
03:16
and blaming witches in your village.
60
184884
1844
ve köydeki cadılardan dem vurur.
03:19
According to the World
Health Organization,
Health Organization,
61
187298
2900
Dünya Sağlık Örgütü'ne göre,
03:22
mental health is about being able to cope
62
190222
3058
ruh sağlığı, günlük hayatın getirdiği
03:25
with the normal stressors of life;
63
193304
1699
stresle mücadele etmek ile alakalı;
03:27
to work productively and fruitfully;
64
195921
3443
üretken ve yararlı bir şekilde çalışmakla
03:31
and to be able to make
a contribution to your community.
a contribution to your community.
65
199388
3627
ve topluma katkıda bulunacak
işler yapabilme gücünle.
işler yapabilme gücünle.
03:35
Mental health includes our emotional,
psychological and social well-being.
psychological and social well-being.
66
203501
6612
Ruh sağlığı, kişinin duygusal, psikolojik
ve sosyal olarak ayakta oluşunu içeriyor.
ve sosyal olarak ayakta oluşunu içeriyor.
03:42
Globally, 75 percent
of all mental illness cases
of all mental illness cases
67
210856
4760
Dünya çapındaki
bütün ruh hastalıklarının %75'i
bütün ruh hastalıklarının %75'i
03:47
can be found in low-income countries.
68
215640
2634
düşük gelirli ülkelerde görülüyor.
03:50
Yet most African governments
69
218298
1832
Buna rağmen Afrika hükûmetleri,
03:52
invest less than one percent
of their health care budget
of their health care budget
70
220154
4207
sağlık hizmetleri bütçesinin
yüzden birinden azını,
yüzden birinden azını,
03:56
in mental health.
71
224385
1276
ruh sağlığına ayırıyor.
03:58
Even worse,
72
226681
1180
Daha kötü olansa,
03:59
we have a severe shortage
of psychiatrists in Africa.
of psychiatrists in Africa.
73
227885
4119
Afrika'daki ciddi psikiyatrist eksikliği.
04:04
Nigeria, for example,
is estimated to have 200 --
is estimated to have 200 --
74
232836
4283
Mesela Nijerya'da, neredeyse
200 milyon nüfusluk ülkede,
200 milyon nüfusluk ülkede,
04:09
in a country of almost 200 million.
75
237812
3021
200 tane olduğu tahmin ediliyor.
04:14
In all of Africa,
76
242422
1469
Tüm Afrika'daysa,
04:15
90 percent of our people
lack access to treatment.
lack access to treatment.
77
243915
3903
insanların %90'ı tedavi
erişilebilirliğinden mahrum.
erişilebilirliğinden mahrum.
04:20
As a result,
78
248681
1753
Sonuç olarak,
04:22
we suffer in solitude,
79
250458
3004
bir başımıza,
04:25
silenced by stigma.
80
253486
2444
dışlanma korkusuyla susturuluyoruz.
04:29
We as Africans often respond
to mental health with distance,
to mental health with distance,
81
257498
4675
Afrikalılar olarak ruh sağlığına
hep mesafeyle,
hep mesafeyle,
04:34
ignorance,
82
262844
1202
cehaletle,
04:36
guilt,
83
264535
1178
suçlulukla,
04:38
fear
84
266134
1206
korkuyla
04:39
and anger.
85
267934
1286
ve öfkeyle yaklaştık.
04:42
In a study conducted by Arboleda-Flórez,
86
270309
4677
Arboleda-Flórez tarafından yürütülen
04:47
directly asking, "What is the cause
of mental illness?"
of mental illness?"
87
275010
3658
ve ''Ruh hastağının sebebi nedir?''
sorusuna cevap aranan bir araştırmada,
sorusuna cevap aranan bir araştırmada,
04:51
34 percent of Nigerian respondents
cited drug misuse;
cited drug misuse;
88
279667
5284
Nijeryalı muhatapların
%34'ü madde bağımlığı,
%34'ü madde bağımlığı,
04:58
19 percent said divine wrath
and the will of God --
and the will of God --
89
286340
5184
%19'u tanrının gazabı ve takdiri ilahi
olarak cevap verdi.
olarak cevap verdi.
05:03
(Laughter)
90
291548
1305
(Kahkaha)
05:05
12 percent,
91
293450
1458
%12'si ise,
05:08
witchcraft and spiritual possession.
92
296130
2766
büyücülük ve ruhani varlıkların
musallatı dedi.
musallatı dedi.
05:11
But few cited other known
causes of mental illness,
causes of mental illness,
93
299796
4560
Yalnızca azınlık bir kısım, bilinen diğer
ruh hastalık sebeplerini dile getirdi;
ruh hastalık sebeplerini dile getirdi;
05:16
like genetics,
94
304380
1646
ırsiyet,
05:18
socioeconomic status,
95
306050
1936
sosyoekonomik durum,
05:20
war,
96
308010
1595
savaş,
05:21
conflict
97
309629
1413
çatışma
05:23
or the loss of a loved one.
98
311066
1515
ya da sevilen birinin kaybı.
05:26
The stigmatization against mental illness
99
314009
2887
Ruh hastalıklarına karşı
yapılan damgalamalar,
yapılan damgalamalar,
05:28
often results in the ostracizing
and demonizing of sufferers.
and demonizing of sufferers.
100
316920
4466
mağdurların ötekileştirilmesi
ve şeytanlaştırılması ile sonuçlanıyor.
ve şeytanlaştırılması ile sonuçlanıyor.
05:34
Photojournalist Robin Hammond
has documented some of these abuses ...
has documented some of these abuses ...
101
322435
3996
Foto muhabiri Robin Hammond,
bu sömürgelerin bazılarını belgeledi...
bu sömürgelerin bazılarını belgeledi...
05:38
in Uganda,
102
326455
1393
Uganda'da,
05:40
in Somalia,
103
328845
1329
Somali'de
05:43
and here in Nigeria.
104
331269
1829
ve burada, Nijerya'da.
05:47
For me,
105
335554
1342
Bana göre damgalama,
05:50
the stigma is personal.
106
338057
2319
kişisel bir şey.
05:54
In 2009,
107
342122
1629
2009'da,
05:56
I received a frantic call
in the middle of the night.
in the middle of the night.
108
344796
3106
gecenin bir yarısında
telaş dolu bir arama aldım.
telaş dolu bir arama aldım.
06:01
My best friend in the world --
109
349359
2348
Dünyadaki en yakın dostuma,
06:03
a brilliant, philosophical,
charming, hip young man --
charming, hip young man --
110
351731
5139
zeki, aklı tıkırında, alımlı,
havalı genç arkadaşıma,
havalı genç arkadaşıma,
06:08
was diagnosed with schizophrenia.
111
356894
2151
şizofreni teşhisi konulmuş.
06:12
I witnessed some of the friends
we'd grown up with recoil.
we'd grown up with recoil.
112
360604
4418
Beraber büyüdüğümüz bazı arkadaşlarımın
geri adım attıklarına şahit oldum.
geri adım attıklarına şahit oldum.
06:19
I heard the snickers.
113
367316
1523
Kıs kıs gülmelerini işittim.
06:21
I heard the whispers.
114
369628
1592
Fısıltılarını duydum.
06:24
"Did you hear he has gone mad?"
115
372186
2230
''Kafayı yediğini duydunuz mu?''
06:27
"He start torch o!"
116
375275
1920
(Kru İngilizcesi) ''Tahtaları eksilmiş!''
06:29
Derogatory, demeaning commentary
about his condition --
about his condition --
117
377849
4320
Durumu hakkında yapılan
küçük düşürücü, alçak yorumlar,
küçük düşürücü, alçak yorumlar,
06:34
words we would never say
about someone with cancer
about someone with cancer
118
382193
3977
kanser veya sıtma hastası için
hiçbir zaman duymayacağımız
hiçbir zaman duymayacağımız
06:38
or someone with malaria.
119
386194
1760
yakıştırmalar.
06:40
Somehow, when it comes to mental illness,
120
388664
3679
Nedense konu ruh hastalıklarına gelince
06:44
our ignorance eviscerates all empathy.
121
392367
3050
cahilliğimiz, bütün empatimizi
silip süpürüyor.
silip süpürüyor.
06:48
I stood by his side
as his community isolated him,
as his community isolated him,
122
396719
4169
Bütün çevresi onu dışladığında
yanıbaşında durdum,
yanıbaşında durdum,
06:54
but our love never wavered.
123
402160
2332
bizim bağımız hiçbir zaman sarsılmadı.
06:57
Tacitly, I became passionate
about mental health.
about mental health.
124
405848
3079
Açıkçası, ruh sağlığı hakkında
derin bir ilgi duymaya başladım.
derin bir ilgi duymaya başladım.
07:01
Inspired by his plight,
125
409874
2632
Onun durumundan ilham alarak
07:04
I helped found the mental health
special interest alumni group
special interest alumni group
126
412530
3323
üniversitemde mezunlarla, ruh
sağlığına özel ilgi duyanlarla birlikte
sağlığına özel ilgi duyanlarla birlikte
07:07
at my college.
127
415877
1655
grup kurulmasına katkı sağladım.
07:09
And during my tenure as a resident
tutor in graduate school,
tutor in graduate school,
128
417556
3377
Mezun olduğum okuldaki
yatılı eğitmen görev sürem boyunca,
yatılı eğitmen görev sürem boyunca,
07:12
I supported many undergraduates
with their mental health challenges.
with their mental health challenges.
129
420957
3962
çoğu öğrenciye ruh sağlığıyla
başa çıkma konusunda destek verdim.
başa çıkma konusunda destek verdim.
07:17
I saw African students struggle
130
425451
2515
Afrikalı öğrencilerin çabaladıklarını
07:19
and unable to speak to anyone.
131
427990
1837
ve kimseyle konuşamadıklarını gördüm.
07:22
Even with this knowledge
and with their stories in tow,
and with their stories in tow,
132
430746
3996
Kendi geçmişleriyle birlikte,
bu bilgiyle bile
bu bilgiyle bile
07:26
I, in turn, struggled,
133
434766
1986
ben, dolayısıyla cebelleştim
07:28
and could not speak to anyone
when I faced my own anxiety,
when I faced my own anxiety,
134
436776
4573
ve kendi anksiyetem ile yüzleştiğimde
kimseyle konuşamadım,
kimseyle konuşamadım,
07:33
so deep is our fear of being the madman.
135
441373
3962
deli adam olma korkumuz
öylesine içimize işlemiş ki.
öylesine içimize işlemiş ki.
07:39
All of us --
136
447915
1198
Her birimiz,
07:41
but we Africans especially --
137
449878
2187
ama özellikle biz Afrikalılar,
07:44
need to realize that our mental struggles
do not detract from our virility,
do not detract from our virility,
138
452955
5907
yaşadığımız ruh bunalımların bizim
mertliğimizi bozmadığının ve travmanın
mertliğimizi bozmadığının ve travmanın
07:50
nor does our trauma taint our strength.
139
458886
2891
gücümüzü lekelemediğinin
farkına varmamız gerekiyor.
farkına varmamız gerekiyor.
07:54
We need to see mental health
as important as physical health.
as important as physical health.
140
462936
4709
Ruh sağlığını, fiziksel sağlık kadar
önemli görmemiz gerekiyor.
önemli görmemiz gerekiyor.
08:00
We need to stop suffering in silence.
141
468583
4403
Sessizlik içinde
çığlık atmaktan vazgeçmeliyiz.
çığlık atmaktan vazgeçmeliyiz.
08:06
We must stop stigmatizing disease
142
474119
3458
Hastalıkları damgalayı bırakıp
08:09
and traumatizing the afflicted.
143
477601
2206
mağdurlara travma
yaşatmaya son vermeliyiz.
yaşatmaya son vermeliyiz.
08:13
Talk to your friends.
144
481579
1459
Arkadaşlarınla konuş.
08:16
Talk to your loved ones.
145
484014
1576
Sevdiklerinle konuş.
08:18
Talk to health professionals.
146
486574
1765
Sağlık uzmanları ile konuş.
08:21
Be vulnerable.
147
489617
1278
Kırılgan ol.
08:23
Do so with the confidence
148
491795
1877
Yalnız olmadığını bilerek
08:26
that you are not alone.
149
494515
2527
hareket et.
08:30
Speak up if you're struggling.
150
498191
2180
Kendinle boğuşuyorsan bunu dile getir.
08:34
Being honest about how we feel
151
502594
3527
Hislerimiz hakkında dürüst olmak
08:38
does not make us weak;
152
506145
1659
bizi güçsüz kılmaz:
08:40
it makes us human.
153
508809
1543
Bizi insan yapar.
08:43
It is time to end the stigma
associated with mental illness.
associated with mental illness.
154
511679
4546
Ruh hastalıkları ile ilgili yapılan
damgalamalara son vermenin zamanı geldi.
damgalamalara son vermenin zamanı geldi.
08:49
So the next time your hear "mental,"
155
517110
3411
Bir daha ''ruhsal'' kelimesini duyduğunda,
08:53
do not just think of the madman.
156
521408
1995
aklına yalnızca deli adamlar gelmesin.
08:56
Think of me.
157
524343
1209
Beni hatırla.
08:57
(Applause)
158
525976
1924
(Alkış)
08:59
Thank you.
159
527924
1283
Teşekkürler.
09:01
(Applause)
160
529231
3992
(Alkış)
ABOUT THE SPEAKER
Sangu Delle - EntrepreneurSangu Delle is an entrepreneur and clean water activist. A TED Fellow who hails from Ghana, he sees incredible potential in the African economy.
Why you should listen
Born in Ghana, Sangu Delle's childhood home was a refuge for victims of torture and violence from neighboring Liberia and Sierra Leone. Delle graduated from Harvard College with highest honors in African Studies and Economics. He was awarded the Soros Fellowship and pursued a Juris Doctor of Law and MBA at Harvard Law School and Harvard Business School, respectively.
At Harvard, enrolling in the Social Engagement Initiative program that bridged the academic study and practical service gap, Delle co-founded cleanacwa (formerly the African Development Initiative) in 2007, which today is currently working to bring clean water and sanitation to over 200,000 people in 160 villages in the Ayensuano, Suhum and Nandom districts in Ghana. Delle is also passionate about mental health and wellness, and was a founding member of Harvard University’s Mental Health Alumni Special Interest Group.
Delle has previously worked at Goldman Sachs, Morgan Stanley and Valiant Capital Partners. Convinced that the real needs of communities can best be met through entrepreneurship, in 2008 he founded an investment holding company, Golden Palm Investments(GPI) to fund promising start-ups that can have social impact and generate jobs. GPI has backed technology startups such as Andela, Flutterwave and mPharma. GPI has also built a portfolio of greenfield companies in healthcare, agriculture and financial services. Delle serves as the Chairman and Chief Executive Officer of GPI.
Delle has received several international accolades including being named a 2016 finalist for “Young CEO of the Year” by the Africa CEO Forum, Africa’s “Young Person of the Year” in 2014 by the Future Africa Awards, selected as a 2014 TEDGlobal Fellow, Forbes’ top 30 most promising entrepreneurs in Africa and Euromoney’s “Africa’s Rising Stars” award. Institut Choiseul and Forbes Afrique named Delle as one of the top “100 Economic Leaders in Africa” in 2015. Mic named Delle as one of 9 entrepreneurs in the millennial generation making a difference.
Delle is a Trustee of the Peddie School in NJ and serves on the Advisory Board and chairs the Leadership Council of Harvard University’s Center for African Studies. He also serves on the inaugural West Africa Advisory Group of the Rhodes Scholarship at Oxford University.
Delle loves the outdoors and trekked Mount Everest in 2013 and summited Kilimanjaro during the summer of 2015.
Sangu Delle | Speaker | TED.com