TEDGlobal 2013
Charmian Gooch: Meet global corruption's hidden players
Diễn giả Charmian Gooch: Những nhân vật ẩn danh phía sau các vụ tham nhũng.
Filmed:
Readability: 4.5
1,793,117 views
Nhìn vào trường hợp con trai tổng thống của một đất nước đang vô cùng nghèo khó bắt đầu mua những chiếc xe hơi thể thao hay những tòa biệt thư đắt tiền trong khi lương tháng chỉ 7000 đô, thì Charmian Gooch đã thấy được vấn đề tham nhũng xuất hiện đâu đó trong trường hợp này. Trong một cuộc đàm thoại rất nhiều thông tin hữu ích (và đưa ra nhiều ví dụ cụ thể), bà đã cho thấy cách mà những người theo dõi vấn đề tham nhũng toàn cầu truy tìm nguồn gốc tiền cũng như một vài khuôn mặt vô cùng quen thuộc với mọi người.
Charmian Gooch - Anti-corruption activist
Charmian Gooch is the 2014 TED Prize winner. At Global Witness, she exposes how a global architecture of corruption is woven into the extraction and exploitation of natural resources. Full bio
Charmian Gooch is the 2014 TED Prize winner. At Global Witness, she exposes how a global architecture of corruption is woven into the extraction and exploitation of natural resources. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
When we talk about corruption,
0
397
2456
Khi chúng ta nói đến vấn đề tham nhũng,
00:14
there are typical types of individuals that spring to mind.
1
2853
3469
trong đầu chúng ta sẽ xuất hiện rất nhiều kiểu người.
00:18
There's the former Soviet megalomaniacs.
2
6322
2328
Có những cựu quan chức ảo tưởng Soviet.
00:20
Saparmurat Niyazov, he was one of them.
3
8650
3189
Saparmurat Niyazov là một người trong số họ.
00:23
Until his death in 2006,
4
11839
1988
Khi mất vào năm 2006,
00:25
he was the all-powerful leader of Turkmenistan,
5
13827
3306
ông ấy là một lãnh đạo nắm giữ tất cả quyền lực ở Turkmenistan,
00:29
a Central Asian country rich in natural gas.
6
17133
3765
một quốc gia Trung Á giàu khí ga tự nhiên.
00:32
Now, he really loved to issue presidential decrees.
7
20898
3950
Ông ta đam mê việc ban hành những nghị định lớn tầm cỡ tổng thống.
00:36
And one renamed the months of the year
8
24848
2245
Và một trong những nghị định đó là quy định đặt tên lại các tháng trong năm
00:39
including after himself and his mother.
9
27093
3150
trong đó có những tháng mang tên ông ta và người mẹ của mình.
00:42
He spent millions of dollars
10
30243
2034
Ông ta chi hàng triệu đô la
00:44
creating a bizarre personality cult,
11
32277
2820
phục vụ cho sự sùng bái cá nhân kỳ quái,
00:47
and his crowning glory was the building
12
35097
1969
và một thành tưu huy hoàng của ông ta là việc xây dựng
00:49
of a 40-foot-high gold-plated statue of himself
13
37066
4040
tượng đài của chính mình làm bằng vàng cao khoảng 12m
00:53
which stood proudly in the capital's central square
14
41106
3064
được đặt một cách đầy tự hào ở quảng trường trung tâm thủ đô nước này
00:56
and rotated to follow the sun.
15
44170
2992
và quay theo hướng mặt trời di chuyển.
00:59
He was a slightly unusual guy.
16
47162
2773
Ông ta là người hơi kì lạ.
01:01
And then there's that cliché,
17
49935
1857
Và một nhân vật nữa cũng kì quái như vậy,
01:03
the African dictator or minister or official.
18
51792
3399
đó là nhà độc tài, một bộ trưởng, một quan chức Châu Phi
01:07
There's Teodorín Obiang.
19
55191
3111
tên là Teodorin Obiang.
01:10
So his daddy is president for life of Equatorial Guinea,
20
58302
4231
Cha của ông ta là tổng thống của nước Equatorial Guinea,
01:14
a West African nation that has exported
21
62533
3124
một quốc gia Tây Phi có kim ngạch xuất khẩu
01:17
billions of dollars of oil since the 1990s
22
65657
3481
dầu trị giá hàng tỉ đô la kể từ những năm 1990
01:21
and yet has a truly appalling human rights record.
23
69138
4044
nhưng lại có một thành tích về nhân quyền cực kì kinh hoàng.
01:25
The vast majority of its people
24
73182
1894
Đó là việc có vô số nhiều người dân
01:27
are living in really miserable poverty
25
75076
2955
hiện đang sống ở mức vô cùng nghèo khổ
01:30
despite an income per capita that's on a par
26
78031
1978
bất kể thu nhập đầu người ở mức cao tương đương
01:32
with that of Portugal.
27
80009
2640
với Bồ Đào Nha.
01:34
So Obiang junior, well, he buys himself
28
82649
2705
Thế nhưng ông Obiang này lại mua được cho mình
01:37
a $30 million mansion in Malibu, California.
29
85354
4432
một lâu đài trị giá 30 triệu đô la ở Malibu, California.
01:41
I've been up to its front gates.
30
89786
1101
Tôi đã có dịp đứng trước cổng của tòa lâu đài đó.
01:42
I can tell you it's a magnificent spread.
31
90887
3095
Có thể nói rằng đó là tòa lâu đài rất nguy nga tráng lệ.
01:45
He bought an €18 million art collection
32
93982
3719
Ông ta đã mua một bộ sưu tập tranh trị giá 18 triệu Ơ-rô (khoảng hơn 23 triệu đô la Mỹ)
01:49
that used to belong to fashion designer Yves Saint Laurent,
33
97701
4139
đã từng thuộc sở hữu của nhà thiết kế thời trang Yves Saint Laurent,
01:53
a stack of fabulous sports cars,
34
101840
1546
ngoài ra còn mua hàng loạt các xe hơi thể thao cáu cạnh
01:55
some costing a million dollars apiece --
35
103386
2557
mà một vài trong số đó trị giá cả triệu đô la --
01:57
oh, and a Gulfstream jet, too.
36
105943
2316
có cả 1 chiếc máy bay Gulfstream
02:00
Now get this:
37
108259
1361
Tiếp theo là câu một câu chuyện khác:
02:01
Until recently, he was earning an official monthly salary
38
109620
4141
Gần đây, mức lương chính thức của ông này
02:05
of less than 7,000 dollars.
39
113761
4154
một tháng là gần 7000 đô la.
02:09
And there's Dan Etete.
40
117915
2053
Và ông ta chính là Dan Etete.
02:11
Well, he was the former oil minister of Nigeria
41
119968
2644
Ông ta là cựu bộ trưởng ngành dầu khí của Nigeria
02:14
under President Abacha,
42
122612
1974
dưới thời tổng thống Abacha,
02:16
and it just so happens he's a convicted money launderer too.
43
124586
3502
và ông ta cũng vừa bị cáo buộc tội danh rửa tiền.
02:20
We've spent a great deal of time
44
128088
2242
Chúng tôi mất rất nhiều thời gian
02:22
investigating a $1 billion --
45
130330
2401
để điều tra khoản tiền 1 tỉ đô la --
02:24
that's right, a $1 billion —
46
132731
1763
chính xác là 1 tỉ đô la ạ--
02:26
oil deal that he was involved with,
47
134494
2661
là giá trị một hợp đồng dầu khí mà ông ta có liên quan
02:29
and what we found was pretty shocking,
48
137155
1952
và chúng tôi đã phát hiện ra một điều khá là kinh ngạc,
02:31
but more about that later.
49
139107
2766
tôi sẽ nói kĩ hơn ở phần sau.
02:33
So it's easy to think that corruption happens
50
141873
3517
Thật dễ dàng để hiểu rằng tham nhũng xảy ra
02:37
somewhere over there,
51
145390
1860
ở đâu đó ngoài kia,
02:39
carried out by a bunch of greedy despots
52
147250
2456
và do rất nhiều những người chuyên quyền và các cá nhân tham lam thực hiện
02:41
and individuals up to no good in countries
53
149706
1934
gây ra tình hình xấu cho nhiều quốc gia
02:43
that we, personally, may know very little about
54
151640
3098
mà cá nhân chúng ta có thể biết rất ít
02:46
and feel really unconnected to
55
154738
1689
hoặc thực sự cảm thấy không liên quan
02:48
and unaffected by what might be going on.
56
156427
3488
và không bị ảnh hưởng bởi những gì đang xảy ra.
02:51
But does it just happen over there?
57
159915
3243
Nhưng điều gì đang xảy ra ?
02:55
Well, at 22, I was very lucky.
58
163158
3279
Khi tôi 22 tuổi, tôi đã rất may mắn.
02:58
My first job out of university
59
166437
2781
Công việc của tôi khi còn đang học Đại học
03:01
was investigating the illegal trade in African ivory.
60
169218
3984
là điều tra việc buôn bán phi pháp ngà voi Châu Phi.
03:05
And that's how my relationship with corruption really began.
61
173202
4229
Và đó là cách thức mối quan hệ của tôi với vấn nạn tham nhũng được thiết lập.
03:09
In 1993, with two friends who were colleagues,
62
177431
3008
Vào năm 1993, cùng với 2 người bạn đồng thời là đồng nghiệp của tôi
03:12
Simon Taylor and Patrick Alley,
63
180439
2803
tên là Simon Taylor và Patrick Alley,
03:15
we set up an organization called Global Witness.
64
183242
3601
chúng tôi đã thành lập một tổ chức có tên gọi Tổ chức Minh bạch Toàn cầu (GW)
03:18
Our first campaign was investigating the role
65
186843
2750
Chiến dịch đầu tiên của chúng tôi là điều tra vai trò
03:21
of illegal logging in funding the war in Cambodia.
66
189593
4306
của việc tham gia phi pháp trong hoạt động hỗ trợ tài chính chiến tranh ở Cambuchia.
03:25
So a few years later, and it's now 1997,
67
193899
3043
Vài năm sau đó, vào năm 1997,
03:28
and I'm in Angola undercover investigating blood diamonds.
68
196942
4761
khi tôi ở Angola tiến hành điều tra về vụ kim cương đỏ
03:33
Perhaps you saw the film,
69
201703
1727
Có thể các bạn đã xem bộ phim
03:35
the Hollywood film "Blood Diamond,"
70
203430
1373
của Hollywood có tên "Kim cương đỏ"
03:36
the one with Leonardo DiCaprio.
71
204803
1895
có diễn viên Leonardo DiCaprio.
03:38
Well, some of that sprang from our work.
72
206698
3455
Một vài chi tiết trong phim lấy ý tưởng từ công việc của chúng tôi.
03:42
Luanda, it was full of land mine victims
73
210153
2716
Luanda, là nơi có rất nhiều nạn nhân của mìn
03:44
who were struggling to survive on the streets
74
212869
2180
họ phải giành giật sự sống trên những con phố
03:47
and war orphans living in sewers under the streets,
75
215049
3088
và những trẻ em mồ côi trong chiến tranh phải sống trong các cống ngầm dưới các con phố,
03:50
and a tiny, very wealthy elite
76
218137
2089
và một nhóm ít người nhưng vô cùng giàu có
03:52
who gossiped about shopping trips to Brazil and Portugal.
77
220226
3219
thì đang truyền tai nhau câu chuyện về những chuyến du lịch mua sắm tới Brazil và Bồ Đào Nha.
03:55
And it was a slightly crazy place.
78
223445
2761
Đó là một nơi hơi điên rồ.
03:58
So I'm sitting in a hot and very stuffy hotel room
79
226206
3684
Và khi ngồi trong một căn phòng khách sạn nóng bức và ngột ngạt
04:01
feeling just totally overwhelmed.
80
229890
3060
tôi cảm thấy vô cùng choáng ngợp.
04:04
But it wasn't about blood diamonds.
81
232950
2356
Nhưng không phải choáng ngợp về những viên kim cương đỏ như máu.
04:07
Because I'd been speaking to lots of people there
82
235306
2902
Mà vì tôi đang nói với rất nhiều người ở đó
04:10
who, well, they talked about a different problem:
83
238208
2368
những người đang bàn luận về nhiều vấn đề:
04:12
that of a massive web of corruption on a global scale
84
240576
3421
về một mạng lưới tham nhũng quy mô toàn cầu
04:15
and millions of oil dollars going missing.
85
243997
3334
với hàng triệu đô la từ dầu khí bị biến mất.
04:19
And for what was then a very small organization
86
247331
2461
cũng như bàn về việc thành lập một tổ chức nhỏ
04:21
of just a few people,
87
249792
2148
chỉ vài người
04:23
trying to even begin to think how we might tackle that
88
251940
2742
cố gắng suy nghĩ xem chúng tôi có thể xử lý vấn đề đó thế nào
04:26
was an enormous challenge.
89
254682
2471
Và đó thực sự là một thách thức vô cùng lớn.
04:29
And in the years that I've been,
90
257153
1309
Và trong những năm tôi và
04:30
and we've all been campaigning and investigating,
91
258462
2794
mọi người thực hiện chiến dịch điều tra,
04:33
I've repeatedly seen that what makes corruption
92
261256
2161
tôi đã thường xuyên nhìn thấy điều khiến cho tham nhũng
04:35
on a global, massive scale possible,
93
263417
2370
trở thành vấn nạn toàn cầu với quy mô lớn như vậy,
04:37
well it isn't just greed or the misuse of power
94
265787
3134
đó không phải là lòng tham hay sự lạm dụng quyền lực
04:40
or that nebulous phrase "weak governance."
95
268921
2439
hay cái khái niệm mù mờ rằng do "quản lý yếu kém"
04:43
I mean, yes, it's all of those,
96
271360
2037
Ý tôi là, tất cả các yếu tố đó là nguyên nhân
04:45
but corruption, it's made possible by the actions
97
273397
2952
nhưng tham nhũng tồn tại được chính là bởi những động thái
04:48
of global facilitators.
98
276349
3621
của các cố vấn ở quy mô toàn cầu.
04:51
So let's go back to some of those people I talked about earlier.
99
279970
3190
Bây giờ chúng ta quay trở lại với những nhân vật mà tôi đã nói lúc đầu.
04:55
Now, they're all people we've investigated,
100
283160
1517
Họ là những người đang bị chúng tôi điều tra,
04:56
and they're all people who couldn't do what they do alone.
101
284677
2620
và bản thân họ không thể tự thực hiện những việc làm đó.
04:59
Take Obiang junior. Well, he didn't end up
102
287297
2606
Ví dụ như Obiang. Ông ta đã không thể
05:01
with high-end art and luxury houses without help.
103
289903
3839
có được những tác phẩm nghệ thuật đỉnh cao hay những ngôi nhà xa hoa nếu không có một sự trợ giúp nào đó.
05:05
He did business with global banks.
104
293742
2175
Ông ta làm ăn với các ngân hàng trên toàn cầu.
05:07
A bank in Paris held accounts of companies controlled by him,
105
295917
3839
Một ngân hàng ở Paris đã mở các tài khoản của các công ty do chính ông ta kiểm soát,
05:11
one of which was used to buy the art,
106
299756
2398
một trong các ngân hàng này được dùng để mua các tác phẩm nghệ thuật,
05:14
and American banks, well, they funneled
107
302154
2641
và các ngân hàng ở Mỹ rót
05:16
73 million dollars into the States,
108
304795
2936
73 triệu đô la vào các bang,
05:19
some of which was used to buy that California mansion.
109
307731
4099
một vài trong số các ngân hàng ở bang đó được sử dụng để mua tòa lâu đài ở California
05:23
And he didn't do all of this in his own name either.
110
311830
2908
Và đương nhiên ông ta không thực hiện các giao dịch đó bằng tên của mình.
05:26
He used shell companies.
111
314738
1754
Ông ta sử dụng các công ty mạo danh.
05:28
He used one to buy the property, and another,
112
316492
2334
Ông ta dùng một ngân hàng để mua bất động sản và một cái khác
05:30
which was in somebody else's name,
113
318826
2086
đứng tên người khác,
05:32
to pay the huge bills it cost to run the place.
114
320912
3998
để trả các hóa đơn cho chi phí khi đương chức.
05:36
And then there's Dan Etete.
115
324910
2228
Và tiếp đến là Ông Dan Etete.
05:39
Well, when he was oil minister,
116
327138
2082
Khi còn là một bộ trưởng phụ trách vấn đề dầu khí,
05:41
he awarded an oil block now worth over a billion dollars
117
329220
5130
ông ta cấp một lượng dầu khí có trị giá hiện hành tới hơn một tỉ đô la Mỹ
05:46
to a company that, guess what, yeah,
118
334350
2834
cho một công ty mà, các bạn đoán xem, đúng vậy,
05:49
he was the hidden owner of.
119
337184
2383
công ty đó ông ta là người sở hữu bí mật.
05:51
Now, it was then much later traded on
120
339567
3402
Và sau đó thì công ty này tiếp tục thực hiện việc buôn bán thuận lợi
05:54
with the kind assistance of the Nigerian government --
121
342969
2514
với sự trợ giúp rất tốt từ chính phủ Nigeria
05:57
now I have to be careful what I say here —
122
345483
2164
tôi phải thận trọng khi nói ở đây--
05:59
to subsidiaries of Shell and the Italian Eni,
123
347647
4149
chính phủ Nigeria đã trợ cấp cho hai công ty Shell và Eni của Ý
06:03
two of the biggest oil companies around.
124
351796
2654
, là hai công ty dầu khí lớn nhất .
06:06
So the reality is, is that the engine of corruption,
125
354450
2111
Như vậy, thực tế là động cơ tham nhũng,
06:08
well, it exists far beyond the shores of countries
126
356561
2785
tồn tại vượt qua biên giới của các quốc gia
06:11
like Equatorial Guinea or Nigeria or Turkmenistan.
127
359346
3199
như Equatorial Guinea hay Nigeria hay Turkmenistan.
06:14
This engine, well, it's driven
128
362545
2324
Bộ máy tham nhũng đó
06:16
by our international banking system,
129
364869
2366
được sự trợ giúp tích cực từ hệ thống ngân hàng quốc tế
06:19
by the problem of anonymous shell companies,
130
367235
2543
thông qua hình thức các công ty ẩn danh,
06:21
and by the secrecy that we have afforded
131
369778
2382
hoặc bằng một điều bí mật nào đó mà chúng ta tiêu tốn
06:24
big oil, gas and mining operations,
132
372160
2969
các hoạt động khai khoáng dầu khí lớn,
06:27
and, most of all, by the failure of our politicians
133
375129
3733
và trên hết là bằng sự sai lầm của các chính khách của chúng ta
06:30
to back up their rhetoric and do something
134
378862
2075
khi phản bội lại chính những tuyên bố hoa mĩ của họ và
06:32
really meaningful and systemic to tackle this stuff.
135
380937
4992
tiến hành các biện pháp có tính hệ thống và ý nghĩa để giải quyết được vấn nạn này.
06:37
Now let's take the banks first.
136
385929
2011
Trước hết nói về các ngân hàng.
06:39
Well, it's not going to come as any surprise
137
387940
2334
Không ngạc nhiên gì
06:42
for me to tell you that banks accept dirty money,
138
390274
4312
khi nói rằng các ngân hàng chấp nhận các khoản tiền thiếu minh bạch,
06:46
but they prioritize their profits in other destructive ways too.
139
394586
4544
đồng thời họ cũng ưu tiên cho các khoản lợi nhuận của mình theo một cách thức mang tính phá hoại.
06:51
For example, in Sarawak, Malaysia.
140
399130
3107
Ví dụ, ở Sarawak, Malaysia.
06:54
Now this region, it has just five percent
141
402237
3639
Ngày nay khu vực này chỉ còn lại 5 %
06:57
of its forests left intact. Five percent.
142
405876
5416
rừng còn nguyên vẹn. Vâng là 5 % ạ.
07:03
So how did that happen?
143
411292
1335
Vậy đã xảy ra điều gì vậy?
07:04
Well, because an elite and its facilitators
144
412627
3056
Đó là bởi một nhóm người và những phe cánh của họ
07:07
have been making millions of dollars
145
415683
2174
đã kiếm được hàng triệu đô la
07:09
from supporting logging on an industrial scale
146
417857
3531
từ hoạt động hỗ trợ tham nhũng ở một quy mô mang tính công nghiệp
07:13
for many years.
147
421388
2406
trong nhiều năm.
07:15
So we sent an undercover investigator in
148
423794
2254
Chúng tôi đã cử một điều tra viên bí mật đến
07:18
to secretly film meetings with members of the ruling elite,
149
426048
3590
các cuộc gặp vối các thành viên của nhóm lãnh đạo để lén quay phim
07:21
and the resulting footage, well, it made some people very angry,
150
429638
3331
và đoạn phim đó đã khiến nhiều người vô cùng tức giận,
07:24
and you can see that on YouTube,
151
432969
2250
bạn có thể xem đoạn phim đó trên YouTube
07:27
but it proved what we had long suspected,
152
435219
1588
nhưng đoạn phim đã chứng minh những gì chúng tôi đã nghi ngờ trong một khoảng thời gian dài
07:28
because it showed how the state's chief minister,
153
436807
3886
bởi vì nó cho thấy cách mà người đứng đầu bang này của Malaysia,
07:32
despite his later denials,
154
440693
1910
bất kể những từ chối sau này,
07:34
used his control over land and forest licenses
155
442603
3399
đều đã kiểm soát các giấy chứng nhận sở hữu rừng và đất
07:38
to enrich himself and his family.
156
446002
3031
để làm giàu cho mình và gia đình.
07:41
And HSBC, well, we know that HSBC bankrolled
157
449033
4599
và ngân hàng HSBC, chúng ta đều biết rằng HSBC có lập các tài khoản
07:45
the region's largest logging companies
158
453632
2009
của những công ty mạo danh lớn nhất ở khu vực
07:47
that were responsible for some of that destruction
159
455641
2336
chịu trách nhiệm cho một vài tổn hại
07:49
in Sarawak and elsewhere.
160
457977
2656
ở Sarawak và một vài nơi khác.
07:52
The bank violated its own sustainability policies in the process,
161
460633
3708
Ngân hàng này đã vi phạm các chính sách bền vững của chính mình trong quá trình hoạt động,
07:56
but it earned around 130 million dollars.
162
464341
3820
nhưng đã kiếm được gần 130 triệu đô la Mỹ.
08:00
Now shortly after our exposé,
163
468161
2336
Và ngay sau khi chúng tôi công bố kết quả điều tra,
08:02
very shortly after our exposé earlier this year,
164
470497
2602
chỉ mới đầu năm nay thôi,
08:05
the bank announced a policy review on this.
165
473099
3004
ngân hàng HSBC đã tuyên bố sẽ rà soát lại về vấn đề này.
08:08
And is this progress? Maybe,
166
476103
2586
Liệu đây có phải là một bước tiến triển không? Cũng có thể,
08:10
but we're going to be keeping a very close eye
167
478689
2503
nhưng chúng tôi vẫn tiếp tục giám sát
08:13
on that case.
168
481192
2337
vụ việc đó một cách chặt chẽ.
08:15
And then there's the problem of anonymous shell companies.
169
483529
3413
Tiếp theo chúng ta nói về vấn đề các công ty mạo danh.
08:18
Well, we've all heard about what they are, I think,
170
486942
2829
Tất cả chúng ta đều nghe đến vấn đề này rồi, tôi nghĩ vậy,
08:21
and we all know they're used quite a bit
171
489771
2496
và chúng ta đều hiểu rằng các công ty này đều được sử dụng cũng không nhiều lắm
08:24
by people and companies who are trying to avoid
172
492267
2586
bởi những công ty và các đối tượng trốn tránh
08:26
paying their proper dues to society,
173
494853
3047
chi trả khoản tiền đóng góp cho xã hội,
08:29
also known as taxes.
174
497900
2053
hay còn gọi là các khoản thuế,
08:31
But what doesn't usually come to light
175
499953
2909
Nhưng điều chưa được biết đến
08:34
is how shell companies are used to steal
176
502862
4550
đó là phương thức mà các công ty này đã được sử dụng để
08:39
huge sums of money, transformational sums of money,
177
507412
3372
ăn cắp một khoản tiền lớn, một khoản tiền chuyển đổi,
08:42
from poor countries.
178
510784
2046
từ các nước nghèo.
08:44
In virtually every case of corruption that we've investigated,
179
512830
3420
Và trong mỗi vụ tham nhũng mà chúng tôi điều tra,
08:48
shell companies have appeared,
180
516250
2212
các công ty mạo danh lần lượt lộ diện,
08:50
and sometimes it's been impossible to find out
181
518462
2360
và đôi khi rất khó có thể tìm ra
08:52
who is really involved in the deal.
182
520822
3512
ai thực sự liên quan trong vụ tham nhũng.
08:56
A recent study by the World Bank
183
524334
2328
Một nghiên cứu gần đây của Ngân hàng thế giới
08:58
looked at 200 cases of corruption.
184
526662
2950
trên 200 vụ tham nhũng.
09:01
It found that over 70 percent of those cases
185
529612
3090
Kết quả là hơn 70% các vụ tham nhũng này
09:04
had used anonymous shell companies,
186
532702
2954
đều sử dụng các công ty ẩn danh,
09:07
totaling almost 56 billion dollars.
187
535656
3382
tổng giả trị gần 56 tỉ đô la Mỹ.
09:11
Now many of these companies were in America
188
539038
2262
Rất nhiều trong số đó là các công ty ở Mỹ
09:13
or the United Kingdom,
189
541300
1310
hay ở Anh,
09:14
its overseas territories and Crown dependencies,
190
542610
2401
các nước thuộc địa Anh và nước phụ thuộc
09:17
and so it's not just an offshore problem,
191
545011
2254
và đó không phải là vấn đề ở ngoài biên giới,
09:19
it's an on-shore one too.
192
547265
2292
mà nó cũng là vấn đề nằm trong chính quốc gia.
09:21
You see, shell companies, they're central
193
549557
2139
Các bạn có thể thấy, các công ty ẩn danh trở thành tâm điểm
09:23
to the secret deals which may benefit wealthy elites
194
551696
3254
của những giao dịch bí mật giúp đem lại lợi nhuận cho các nhóm người
09:26
rather than ordinary citizens.
195
554950
3024
thay vì mang lại lợi ích cho người dân thường.
09:29
One striking recent case that we've investigated
196
557974
3246
Một vụ việc nghiêm trọng gần đây chúng tôi điều tra
09:33
is how the government in the Democratic Republic of Congo
197
561220
2976
đó là làm thế nào mà chính phủ Cộng hòa dân chủ Congo
09:36
sold off a series of valuable, state-owned mining assets
198
564196
4357
lại bạn đi hàng loạt tài sản khai khoáng giá trị của nhà nước
09:40
to shell companies in the British Virgin Islands.
199
568553
3354
cho các công ty ẩn danh ở Đảo Virgin Anh.
09:43
So we spoke to sources in country,
200
571907
2272
Chúng tôi đã nói với nhiều nguồn tin trong nước,
09:46
trawled through company documents and other information
201
574179
3036
chúng tôi tìm kiếm các tài liệu và các thông tin khác về công ty
09:49
trying to piece together a really true picture of the deal.
202
577215
4055
cố gắng ghép nối lại với nhau để có được cái nhìn hoàn chỉnh về thương vụ đó.
09:53
And we were alarmed to find that these shell companies
203
581270
2825
Và chúng tôi đã bất ngờ khi phát hiện ra rằng những công ty ẩn danh này
09:56
had quickly flipped many of the assets on
204
584095
2516
đã nhanh chóng chuyển rất nhiều tài sản
09:58
for huge profits to major international mining companies
205
586611
4221
cho các công ty khai khoáng lớn để thu về những khoản lợi nhuận khổng lồ
10:02
listed in London.
206
590832
2363
các công ty này được niêm yết ở London Anh.
10:05
Now, the Africa Progress Panel, led by Kofi Annan,
207
593195
3256
Và tổ chức Vì sự tiến bộ của Châu Phi do ông Kofi Annan đứng đầu
10:08
they've calculated that Congo may have lost
208
596451
2888
đã tính toán được số tiền mà Congo bị thất thoát
10:11
more than 1.3 billion dollars from these deals.
209
599339
5104
là hơn 1,3 tỉ đô la từ những thương vụ như thế này.
10:16
That's almost twice
210
604443
2253
Con số đó gần như gấp đôi số tiền
10:18
the country's annual health and education budget combined.
211
606696
5640
trong quỹ giáo dục và y tế hàng năm của nước này cộng lại.
10:24
And will the people of Congo, will they ever get their money back?
212
612336
2626
Và liệu người dân của Công có thể lấy lại số tiền của mình không?
10:26
Well, the answer to that question,
213
614962
1658
Thực ra câu trả lời cho câu hỏi đó và các câu hỏi như,
10:28
and who was really involved and what really happened,
214
616620
1894
ai là người thực sự liên can và điều gì đã xảy ra
10:30
well that's going to probably remain locked away
215
618514
2503
có lẽ vẫn còn chưa được hé mở
10:33
in the secretive company registries of the British Virgin Islands
216
621017
3149
ở các công ty bí ẩn trên vùng đảo Virgin nước Anh
10:36
and elsewhere unless we all do something about it.
217
624166
4834
cũng như những nơi khác nữa nếu như tất cả chúng ta không làm một điều gì đó để tìm ra câu trả lời.
10:41
And how about the oil, gas and mining companies?
218
629000
2987
VẬy còn các công ty khai khoáng, khí ga và dầu mỏ thì sao?
10:43
Okay, maybe it's a bit of a cliché to talk about them.
219
631987
2714
Có lẽ nói về các công ty này thì hơi nhàm chán.
10:46
Corruption in that sector, no surprise.
220
634701
2120
Bởi vấn nạn tham nhũng trong lĩnh vực này không còn là điều xa lạ nữa.
10:48
There's corruption everywhere, so why focus on that sector?
221
636821
4433
Vấn nạn tham nhũng xuất hiện ở mọi nơi, do vậy tại sao chúng ta lại chú ý đến lĩnh vực đó?
10:53
Well, because there's a lot at stake.
222
641254
2200
Ồ bởi vì có rất nhiều vụ việc trong lĩnh vực này.
10:55
In 2011, natural resource exports
223
643454
4097
Trong năm 2011, các công ty xuất khẩu tài nguyên thiên nhiên
10:59
outweighed aid flows by almost 19 to one
224
647551
3512
vượt quá những dòng hỗ trợ từ 19 xuống 1
11:03
in Africa, Asia and Latin America. Nineteen to one.
225
651063
4423
ở Châu Phi, Châu Á và Mỹ Latin. 19 xuống 1.
11:07
Now that's a hell of a lot of schools and universities
226
655486
3637
Và có rất nhiều trường học, đại học và
11:11
and hospitals and business startups,
227
659123
1977
bệnh viện cũng như các doanh nghiệp được thành lập,
11:13
many of which haven't materialized and never will
228
661100
2262
mà không không được sự hỗ trợ về tài chính và sẽ chẳng bao giờ có được
11:15
because some of that money has simply been stolen away.
229
663362
4427
bởi vì số tiền cần thiết đã bị đánh cắp.
11:19
Now let's go back to the oil and mining companies,
230
667789
2404
GIờ chúng ta nói về các công ty khai khoáng và dầu mỏ,
11:22
and let's go back to Dan Etete and that $1 billion deal.
231
670193
3017
điển hình là Dan Etete và thương vụ 1 tỉ đô la.
11:25
And now forgive me, I'm going to read the next bit
232
673210
3289
Các bạn thứ lỗi, tôi sẽ không đọc nữa
11:28
because it's a very live issue, and our lawyers
233
676499
2297
bởi vì đó là vấn đề rất sinh động và các luật sư của chúng tôi
11:30
have been through this in some detail
234
678796
2190
đã xem xét một số chi tiết trong vụ việc này
11:32
and they want me to get it right.
235
680986
3310
và họ muốn chúng tôi nắm bắt được nó chính xác.
11:36
Now, on the surface, the deal appeared straightforward.
236
684296
4173
Nhìn bề ngoài có vẻ như thương vụ này minh bạch
11:40
Subsidiaries of Shell and Eni
237
688469
2100
Các chi nhánh của Shell và Eni
11:42
paid the Nigerian government for the block.
238
690569
2974
trả cho chính phủ Nigeria để có được khu vực khai thác.
11:45
The Nigerian government transferred
239
693543
2163
Chính phủ Nigeria đã chuyển
11:47
precisely the same amount, to the very dollar,
240
695706
2824
một khối lượng tiền tương đương, tới một tài khoản
11:50
to an account earmarked for a shell company
241
698530
4615
kếch xù của một công ty ẩn danh
11:55
whose hidden owner was Etete.
242
703145
2126
mà người chủ thực sự là Etete.
11:57
Now, that's not bad going for a convicted money launderer.
243
705271
3389
Và đó là cách để rửa tiền.
12:00
And here's the thing.
244
708660
1457
Và đây là kết quả chúng tôi có được.
12:02
After many months of digging around
245
710117
1877
Sau nhiều tháng tìm kiếm nghiên cứu
12:03
and reading through hundreds of pages of court documents,
246
711994
3535
và đọc qua hàng trăm trang tài liệu từ tòa án
12:07
we found evidence that, in fact,
247
715529
1955
chúng tôi đã tìm ra bằng chứng, trên thực tế
12:09
Shell and Eni had known that the funds
248
717484
3429
Shell và Eni đều biết rằng các khoản tiền
12:12
would be transferred to that shell company,
249
720913
3075
sẽ được chuyển đến công ty ẩn danh đó,
12:15
and frankly, it's hard to believe they didn't know
250
723988
3707
và thành thật mà nói khó có thể tin rằng họ không biết
12:19
who they were really dealing with there.
251
727695
3291
thực sự người mà họ đang giao dịch là ai.
12:22
Now, it just shouldn't take these sorts of efforts
252
730986
3088
Giờ thì chúng tôi không cần phải mất công sức như thế
12:26
to find out where the money in deals like this went.
253
734074
2529
để tìm ra nơi mà những khoản tiền từ các thương vụ kiểu này sẽ đến.
12:28
I mean, these are state assets.
254
736603
1569
Ý tôi là đây chính là những tài sản của quốc gia
12:30
They're supposed to be used for the benefit
255
738172
1466
Và đáng lẽ những tài sản này phải được sử dụng để phục vụ lợi ích
12:31
of the people in the country.
256
739638
1733
của người dân nước đó.
12:33
But in some countries, citizens and journalists
257
741371
3189
Nhưng ở một vài quốc gia, người dân và các nhà báo
12:36
who are trying to expose stories like this
258
744560
1955
vẫn đang cố gắng tìm hiểu các vụ việc tương tự như này
12:38
have been harassed and arrested
259
746515
1486
đồng thời đều bị bắt bớ và chịu sức ép
12:40
and some have even risked their lives to do so.
260
748001
4539
thậm chí có nhiều người còn liều cả mạng sống của mình để tìm hiểu sự thật.
12:44
And finally, well, there are those who believe
261
752540
3804
Và cuối cùng thì, có những người tin rằng
12:48
that corruption is unavoidable.
262
756344
2324
tham nhũng là điều khó tránh khỏi.
12:50
It's just how some business is done.
263
758668
2149
Và đó là cách một số thương vụ đã được thực hiện.
12:52
It's too complex and difficult to change.
264
760817
2565
Thật quá khó và phức tạp để có thể thay đổi vấn đề.
12:55
So in effect, what? We just accept it.
265
763382
2927
Vậy thì kết quả là gì? Chúng ta phải chấp nhận nó ư?
12:58
But as a campaigner and investigator,
266
766309
2393
Nhưng với tư cách là một người đấu tranh và điều tra,
13:00
I have a different view,
267
768702
1051
tôi có cái nhìn khác,
13:01
because I've seen what can happen
268
769753
2170
bởi tôi đã nhìn thấy điều có thể xảy ra
13:03
when an idea gains momentum.
269
771923
2554
khi một ý tưởng có được động lực .
13:06
In the oil and mining sector, for example,
270
774477
2744
Ví dụ như trong lĩnh vực khai khoáng và dầu mỏ,
13:09
there is now the beginning
271
777221
1251
ngày nay đang bắt đầu
13:10
of a truly worldwide transparency standard
272
778472
3261
xuất hiện những tiêu chuẩn về tính minh bạch toàn cầu
13:13
that could tackle some of these problems.
273
781733
3020
giúp giải quyết được một số các vấn đề như thế này.
13:16
In 1999, when Global Witness called
274
784753
2422
Vào năm 1999, khi tổ chức Nhân chứng toàn cầu kêu gọi
13:19
for oil companies to make payments on deals transparent,
275
787175
3339
các công ty dầu mỏ phải trả tiền cho các thương vụ một cách minh bạch
13:22
well, some people laughed at the extreme naiveté
276
790514
3789
một vài người thậm chí đã cười vào sự ngây thơ
13:26
of that small idea.
277
794303
2103
của ý tưởng nhỏ đó.
13:28
But literally hundreds of civil society groups
278
796406
3570
Nhưng hiển nhiên có hàng trăm nhóm xã hội dân sự
13:31
from around the world came together
279
799976
1878
trên toàn thế giới đã cùng với nhau
13:33
to fight for transparency,
280
801854
1609
đấu tranh cho sự minh bạch,
13:35
and now it's fast becoming the norm and the law.
281
803463
3981
và ngày nay nó đang trở thành những bộ luật và các tiêu chuẩn.
13:39
Two thirds of the value
282
807444
1972
2/3 giá trị
13:41
of the world's oil and mining companies
283
809416
2320
của các công ty khai khoáng và dầu mỏ trên thế giới
13:43
are now covered by transparency laws. Two thirds.
284
811736
3771
đều chịu sự giám sát của luật minh bạch. Chính xác là 2/3 ạ.
13:47
So this is change happening.
285
815507
1473
Vâng, như vậy là đang có sự thay đổi diễn ra.
13:48
This is progress.
286
816980
1890
Đây là một bước tiến.
13:50
But we're not there yet, by far.
287
818870
3123
TUy nhiên chúng ta vẫn chưa tới đích đâu ạ.
13:53
Because it really isn't about corruption
288
821993
2246
Bởi vì thực sự không phải chỉ là vấn đề tham nhũng
13:56
somewhere over there, is it?
289
824239
2115
ở đâu đó ngoài kia đúng không ạ?
13:58
In a globalized world, corruption
290
826354
2205
Trong một thế giới được toàn cầu hóa, vấn nạn tham nhũng
14:00
is a truly globalized business,
291
828559
2263
thực sự là vấn đề của toàn cầu,
14:02
and one that needs global solutions,
292
830822
2115
và cần phải có những giải pháp mang tính toàn cầu,
14:04
supported and pushed by us all, as global citizens,
293
832937
4000
cần có sự chúng tay hợp sức của tất cả chúng ta, công dân toàn cầu,
14:08
right here.
294
836937
1162
ngay đây ạ.
14:10
Thank you.
295
838099
1190
Xin chân thành cảm ơn
14:11
(Applause)
296
839289
6816
(Vỗ tay)
ABOUT THE SPEAKER
Charmian Gooch - Anti-corruption activistCharmian Gooch is the 2014 TED Prize winner. At Global Witness, she exposes how a global architecture of corruption is woven into the extraction and exploitation of natural resources.
Why you should listen
Charmian Gooch co-founded the watchdog NGO Global Witness with colleagues Simon Taylor and Patrick Alley, in response to growing concerns over covert warfare funded by illicit trade in 1993. Since then, Global Witness has captured headlines for their exposé of "blood diamonds" in Uganda, of mineral exploitation in the Congo, of illegal timber trade between Cambodia and Thailand, and more. With unique expertise on the shadowy threads connecting corrupt businesses and governments, Global Witness continues its quest to uncover and root out the sources of exploitation.
In 2014, Gooch and Global Witness were awarded the $1 million TED Prize, along with the Skoll Award for Social Entrepreneurship, for their campaign to end anonymous companies. Gooch's TED Prize wish: for us to know who ultimately owns and controls companies and launch a new era of openness in business. Global Witness highlighted the importance of this issue in an investigation, aired on 60 Minutes, where they sent an undercover investigator into 13 New York law firms. The investigator posed as an adviser to a government minister in Africa and asked for thoughts on how to move money into the United States for a plane, a yacht and a brownstone. All but one firm offered advice.
The Panama Papers, released in April of 2016, further demonstrate the need for transparency. The papers paint a picture of how the rich and powerful around the world use offshore accounts and anonymous companies to move money. "This secretive world is being opened up to global public scrutiny," said Gooch, on the day the papers were released.
Charmian Gooch | Speaker | TED.com