TEDSalon 2007 Hot Science
David Keith: A critical look at geoengineering against climate change
David Keith chia sẻ các sáng kiến hay về vấn đề biến đối khí hậu
Filmed:
Readability: 3.9
1,350,891 views
Nhà khoa học nghiên cứu môi trường David Keith đề xuất một biện pháp đặc biệt, hiệu quả và rẻ tiền có thể giải quyết biến đổi khí hậu: Điều gì sẽ xảy ra nếu chúng ta "tiêm" một đám mây tro lớn vào bầu khí quyển để làm chệch hướng các tia sáng mặt trời và các tia nhiệt.
David Keith - Environmental scientist
David Keith studies our climate, and the many ideas we've come up with to fix it. A wildly original thinker, he challenges us to look at climate solutions that may seem daring, sometimes even shocking. Full bio
David Keith studies our climate, and the many ideas we've come up with to fix it. A wildly original thinker, he challenges us to look at climate solutions that may seem daring, sometimes even shocking. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:25
You've all seen lots of articles on climate change,
0
0
3000
Các bạn đã thấy rất nhiều bài báo về chủ đề biến đổi khí hậu,
00:28
and here's yet another New York Times article,
1
3000
2000
và đây là một bài báo khác của thời báo New York,
00:30
just like every other darn one you've seen.
2
5000
2000
giống như những bài các bạn đã từng thấy.
00:32
It says all the same stuff as all the other ones you've seen.
3
7000
2000
Nó đề cập tới tất cả các khía cạnh giống như những bài các bạn từng biết.
00:34
It even has the same amount of headline as all the other ones you've seen.
4
9000
3000
Nó thậm chí có cùng tiêu đề như tất cả những bài mà bạn đã nhìn thấy.
00:37
What's unusual about this one, maybe, is that it's from 1953.
5
12000
4000
Có gì bất thường về bài này, có lẽ là nó từ năm 1953
00:41
And the reason I'm saying this
6
16000
2000
Và lý do tôi nói điều này
00:43
is that you may have the idea this problem is relatively recent.
7
18000
2000
là bạn có thể có ý tưởng vấn đề này là tương đối gần đây.
00:45
That people have just sort of figured out about it, and now
8
20000
3000
Mà mọi người vừa mới phần nào hiểu được vấn đề này, bây giờ
00:48
with Kyoto and the Governator and people beginning to actually do something,
9
23000
3000
với hiệp định Kyoto và các nhà lãnh đạo và người dân bắt đầu thực sự hành động,
00:51
we may be on the road to a solution.
10
26000
3000
chúng ta có thể đanh trên đường tới một giải pháp.
00:54
The fact is -- uh-uh.
11
29000
3000
Thực tế là: uh-uh
00:57
We've known about this problem for 50 years, depending on how you count it.
12
32000
5000
Chúng ta đã biết về vấn đề này từ cách đây 50 năm, tùy thuộc vào cách mà bạn tiếp nhân nó.
01:02
We have talked about it endlessly over the last decade or so.
13
37000
2000
Chúng ta đã nói về việc này không ngừng trong khoảng một thập niên vừa qua.
01:04
And we've accomplished close to zip.
14
39000
3000
Và chúng ta đã hoàn thành gần tới zip.
01:07
This is the growth rate of CO2 in the atmosphere.
15
42000
3000
Đây là biểu đồ thể hiện tỷ lệ tăng hàm lượng khí CO2 trong khí quyển.
01:10
You've seen this in various forms,
16
45000
2000
Bạn đã từng nhìn thấy nó được thể hiện ở nhiều dạng khac nhau,
01:12
but maybe you haven't seen this one.
17
47000
2000
nhưng có thể bạn chưa từng thấy biểu đồ này.
01:14
What this shows is that the rate of growth of our emissions is accelerating.
18
49000
3000
Điều này cho thấy rằng tỷ lệ tăng trưởng của lượng khí thải của chúng ta đang tăng tốc.
01:17
And that it's accelerating even faster
19
52000
2000
Và chỉ một vài năm trở lại đây, nó thậm chí tăng tốc nhanh hơn
01:19
than what we thought was the worst case just a few years back.
20
54000
4000
so với những gì chúng ta tưng nghĩ đó là trường hợp xấu nhất.
01:23
So that red line there was something that a lot of skeptics said
21
58000
3000
Vì vậy, đường mầu đỏ có điều gì đó mà rất nhiều người theo chủ nghĩa nghi ngờ đã nói rằng
01:26
the environmentalists only put in the projections
22
61000
2000
các nhà môi trường học chỉ đưa ra những dự đoán và làm sao
01:28
to make the projections look as bad as possible,
23
63000
3000
để cho những dự đoán đó ở mức xấu nhất có thể.
01:31
that emissions would never grow as fast as that red line.
24
66000
3000
Lượng khí thải sẽ không bao giờ tăng nhanh như thể hiện trên đường mầu đỏ.
01:34
But in fact, they're growing faster.
25
69000
2000
Nhưng thực tế, chúng còn tăng với tốc độ nhanh hơn.
01:36
Here's some data from actually just 10 days ago,
26
71000
3000
Và đây là một số dữ liệu từ thực tế được tổng hợp chỉ 10 ngày trươc,
01:39
which shows this year's minimum of the Arctic Sea ice, and it's the lowest by far.
27
74000
5000
nó cho thấy mức thấp nhất trong năm nay của lượng băng đá tại bắc cực, và đó là mức thấp nhất được ghi nhận cho tới nay.
01:44
And the rate at which the Arctic Sea ice is going away is a lot quicker than models.
28
79000
5000
Và tốc độ mà lượng băng ở bắc cực bị tan thì nhanh hơn nhiều so với các mô hình.
01:49
So despite all sorts of experts like me flying around the planet and
29
84000
3000
Vì vậy mặc dù tất cả các chuyên gia giống như tôi bay vòng quanh trái đất và
01:52
burning jet fuel, and politicians signing treaties --
30
87000
3000
tiêu thụ nhiên liệu máy bay và các chính trị gia kí kết các hiệp ước quốc tế,
01:55
in fact, you could argue the net effect of all this has been negative,
31
90000
3000
trong thực tế bạn có thể tranh luận ảnh hưởng thực của tất cả các điều này đã bị phủ nhận
01:58
because it's just consumed a lot of jet fuel. (Laughter)
32
93000
3000
bởi vì nó chỉ tiêu phí quá nhiều nhiên liệu máy bay. (cưới)
02:01
No, no! In terms of what we really need to do to put the brakes on
33
96000
5000
Không, không! Xét về mặt những gì chúng ta thực sự cần phải làm đề hám lại
02:06
this very high inertial thing -- our big economy -- we've really hardly started.
34
101000
4000
thứ có quán tính rất cao này -- nền kinh tế của chúng ta-- chúng ta đã thấy sự khó khăn khi bắt đầu.
02:10
Really, we're doing this, basically. Really, not very much.
35
105000
7000
Thực sự, về cơ bản chúng ta đang làm điều này. Thực sự, không nhiều.
02:17
I don't want to depress you too much.
36
112000
2000
Tôi không muốn làm các bạn chán nản thêm nữa.
02:19
The problem is absolutely soluble, and even soluble in a way that's reasonably cheap.
37
114000
5000
Vấn đề này là hoàn toàn có thể giải quyết, và thậm chí có thể giải quyết theo cách mà có giá thành rẻ.
02:24
Cheap meaning sort of the cost of the military, not the cost of medical care.
38
119000
5000
Giá rẻ có nghĩa là bằng phần nào đó chi phí cho quân đội, không phải chi phí cho chăm sóc y tế.
02:29
Cheap meaning a few percent of GDP.
39
124000
4000
Giá rẻ nghĩa là bằng vài phàn trăm của GDP
02:33
No, this is really important to have this sense of scale.
40
128000
2000
Không, điều này thực sự quan trọng để có ý thức về quy mô này.
02:35
So the problem is soluble, and the way we should go about solving it is, say,
41
130000
4000
Vì vậy, vấn đề này là có thể giải quyết, và cách chúng ta nên bắt tay vào việc giải quyết nó, nói,
02:39
dealing with electricity production,
42
134000
2000
cách cư xử với ngành sản xuất điện,
02:41
which causes something like 43-or-so percent and rising of CO2 emissions.
43
136000
4000
gây ra khoảng 43 phần trăm và làm tăng lượng khí thải CO2.
02:45
And we could do that by perfectly sensible things like conservation,
44
140000
3000
Và chúng ta có thể làm điều đó bằng những việc làm rất có ý nghĩa như đàm luận,
02:48
and wind power, nuclear power and coal to CO2 capture,
45
143000
4000
và năng lượng gió, năng lượng hạt nhân và than đá để giảm hàm lượng khí CO2,
02:52
which are all things that are ready for giant scale deployment, and work.
46
147000
5000
đó là tất cả những thứ đã sẵn sàng cho việc triển khai và hành động với quy mô lớn.
02:57
All we lack is the action to actually spend the money to put those into place.
47
152000
5000
Những gì chúng ta thiếu là hành động để thực sự chi tiêu tiền giúp đưa những cái này vào đúng vị trí.
03:02
Instead, we spend our time talking.
48
157000
2000
Thay vì chúng ta dành nhiều thời gian để thảo luận.
03:04
But nevertheless, that's not what I'm going to talk to you about tonight.
49
159000
3000
Nhưng tuy nhiên, đó không phải là những gì tôi sẽ nói chuyện với bạn trong đêm nay.
03:07
What I'm going to talk to you about tonight is stuff we might do if we did nothing.
50
162000
4000
Những gì tôi muốn nói cho các bạn tối nay là thứ chúng ta có thể làm nếu chúng ta chưa từng làm gì cả.
03:11
And it's this stuff in the middle here, which is what you do
51
166000
4000
Và nó, những thứ này là nhưng gì các bạn làm
03:15
if you don't stop the emissions quickly enough.
52
170000
3000
nếu lượng khí thải không được giảm đáng kể.
03:18
And you need to deal -- somehow break the link between human actions
53
173000
3000
Và bạn cần phải đối phó - bằng cách nào đó phá vỡ liên kết giữa các hành động của con người
03:21
that change climate, and the climate change itself. And that's particularly important
54
176000
4000
mà làm biến đổi khí hậu, và khí hậu lại tự nó biến đổi. Và điều đó thực sự quan trọng
03:25
because, of course, while we can adapt to climate change --
55
180000
3000
bởi dĩ nhiên, trong khi chúng ta có thể thích nghi với biến đổi khí hậu--
03:28
and it's important to be honest here, there will be some benefits to climate change.
56
183000
3000
và thực sự quan trọng phải thành thực ở đây-- sẽ có một số lợi ích cho biến đổi khí hậu.
03:31
Oh, yes, I think it's bad. I've spent my whole life working to stop it.
57
186000
3000
ah vâng, tôi nghĩ nó tồi tệ. Tôi đã dành cả cuộc đời làm việc để dừng việc đó lại.
03:34
But one of the reasons it's politically hard is there are winners and losers -- not all losers.
58
189000
4000
Nhưng một trong số những lý do nó rất khó khăn về mặt chính trị, có người thắng và kẻ thua -- không phải tất cả đều là người thua.
03:38
But, of course, the natural world, polar bears.
59
193000
3000
Nhưng dĩ nhiên, thế giới tự nhiên, gấu bắc cực.
03:41
I spent time skiing across the sea ice for weeks at a time in the high Arctic.
60
196000
3000
Tôi đã dành thời gian trượt tuyết qua biển băng trong vài tuần tại một thời gian ở Bắc Cực cao.
03:44
They will completely lose.
61
199000
2000
Chúng sẽ biến mất hoàn toàn
03:46
And there's no adaption.
62
201000
2000
Và không thể thích nghi được.
03:48
So this problem is absolutely soluble.
63
203000
1000
Vấn đề này là hoàn toàn có thể giải quyết được.
03:49
This geo-engineering idea, in it's simplest form, is basically the following.
64
204000
3000
Ý tưởng geo-engineering này, ở dạng đơn giản nhất, về cơ bản như sau:
03:52
You could put signed particles, say sulfuric acid particles -- sulfates --
65
207000
5000
Bạn có thể đưa những hạt sulfuric acid -- sulfates --
03:57
into the upper atmosphere, the stratosphere,
66
212000
2000
vào khí quyển phía trên, tầng bình lưu,
03:59
where they'd reflect away sunlight and cool the planet.
67
214000
2000
ở đó chúng sẽ phản xạ các tia sáng mặt trời ra ngoài trai đất và làm mát hành tinh.
04:01
And I know for certain that that will work.
68
216000
3000
Và tôi biết chắc chắn ràng nó sẽ hoạt động.
04:04
Not that there aren't side effects, but I know for certain it will work.
69
219000
3000
Không phải là không có tác dụng phụ, nhưng tôi biết chắc chắn nó sẽ làm việc.
04:07
And the reason is, it's been done.
70
222000
2000
Và lý do là: nó được thực hiện.
04:09
And it was done not by us, not by me, but by nature.
71
224000
3000
Và nó được thực hiện không phải bởi chúng ta, không phải bởi tôi, mà là bởi chính tự nhiên.
04:12
Here's Mount Pinatubo in the early '90s. That put a whole bunch of sulfur
72
227000
3000
Đây là đỉnh Pinatubo ở những năm đầu 90, nó được bao bọc toàn bộ bởi lưu huỳnh (sulfur)
04:15
in the stratosphere with a sort of atomic bomb-like cloud.
73
230000
4000
trong tầng bình lưu với một phần các đám mây nguyên tử bomb-like
04:19
The result of that was pretty dramatic.
74
234000
3000
Kết quả là khá ấn tượng.
04:22
After that, and some previous volcanoes we have, you see
75
237000
3000
Sau đó, và một số núi lửa trước đây chúng ta có, bạn nhìn thấy
04:25
a quite dramatic cooling of the atmosphere.
76
240000
2000
một dải nhiệt mát mẻ khá ấn tượng của tầng khí quyển.
04:27
So this lower bar is the upper atmosphere, the stratosphere,
77
242000
3000
Đường kẻ phía dưới là tầng khí quyển phía trên, tầng bình lưu,
04:30
and it heats up after these volcanoes.
78
245000
2000
và nó bị đốt nóng sau khi những núi nửa này hoạt động.
04:32
But you'll notice that in the upper bar, which is the lower atmosphere
79
247000
2000
Nhưng bạn sẽ chú ý rằng ở đường kẻ phía trên, đó là tầng khí quyển phía dưới
04:34
and the surface, it cools down because we shielded the atmosphere a little bit.
80
249000
4000
và gần mặt đất, nó nguội đi vì chúng che chở bầu khí quyển một chút.
04:38
There's no big mystery about it.
81
253000
2000
Không có gì là điều huyền bí lớn cả.
04:40
There's lots of mystery in the details, and there's some bad side effects,
82
255000
3000
Có rất nhiều huyền bí khi đi vào chi tiết, và có một số tác dụng phụ không tốt,
04:43
like it partially destroys the ozone layer -- and I'll get to that in a minute.
83
258000
3000
giông như nó sẽ phá hủy một phần tầng ô zôn -- và tôi sẽ nói về nó sau.
04:46
But it clearly cools down.
84
261000
2000
Nhưng nó nguội đi một cách rõ ràng.
04:48
And one other thing: it's fast.
85
263000
3000
Và một điều nữa: nó nhanh.
04:51
It's really important to say. So much of the other things that we ought to do,
86
266000
3000
Đó là điều thực sự quan trọng. Quá nhiều việc chúng ta phải làm,
04:54
like slowing emissions, are intrinsically slow, because it takes time
87
269000
5000
như là làm chậm lại việc thải khí thải, là bản chất làm chậm bởi vì nó cần có thời gian
04:59
to build all the hardware we need to reduce emissions.
88
274000
3000
để xây dựng tất cả các máy móc chúng ta cần nhằm giảm lượng khí thải.
05:02
And not only that, when you cut emissions, you don't cut concentrations,
89
277000
3000
Và không chỉ có vậy, khi bạn cắt lượng khí thải, bạn không cắt giảm nồng độ.
05:05
because concentrations, the amount of CO2 in the air,
90
280000
2000
Bởi vì nồng độ, khối lượng CO2 trong không khí,
05:07
is the sum of emissions over time.
91
282000
2000
là tổng của lượng khí thải ra qua thời gian.
05:09
So you can't step on the brakes very quickly.
92
284000
2000
Vì vậy bạn không thể có một bươc nhảy trong việc hãm lại một cách nhanh chóng.
05:11
But if you do this, it's quick.
93
286000
2000
Nhưng nếu bạn làm theo cách này, nó nhanh.
05:13
And there are times you might like to do something quick.
94
288000
3000
Và có những lúc bạn có thể muốn làm điều gì đó nhanh chóng.
05:16
Another thing you might wonder about is, does it work?
95
291000
3000
Một điều khác mà bạn có thể tự hỏi là liệu nó có hoạt động?
05:19
Can you shade some sunlight and effectively compensate for the added CO2,
96
294000
4000
Bạn có thể che bóng mặt trời và bồi thường một cách hiểu quả cho việc thải khí CO2,
05:23
and produce a climate sort of back to what it was originally?
97
298000
3000
và tạo ra thời tiết phần nào trả lại như những gì ban đầu ?
05:26
And the answer seems to be yes.
98
301000
2000
Và câu trả lời dường như là có thể.
05:28
So here are the graphs you've seen lots of times before.
99
303000
3000
Đây là những biểu đồ mà bạn đã thấy rất nhiều lần trước đây.
05:31
That's what the world looks like, under one particular climate model's view,
100
306000
3000
Đó là những gì thế giới thể hiện thông qua một mô hình thời tiết cụ thể
05:34
with twice the amount of CO2 in the air.
101
309000
2000
với gấp đôi số lượng khí CO2 trong khi quyển.
05:36
The lower graph is with twice the amount of CO2 and 1.8 percent less sunlight,
102
311000
4000
Biểu đồ bên dưới là với số lượng khí CO2 gấp 2 lần và ít hơn 1.8 % lượng ánh sáng mặt trời,
05:40
and you're back to the original climate.
103
315000
2000
và bạn đáng thấy lại thời tiết gốc.
05:42
And this graph from Ken Caldeira. It's important to say came, because
104
317000
3000
Và biểu đồ từ Ken Caldera. Nó cần phải được nhắc tới bởi vì
05:45
Ken -- at a meeting that I believe Marty Hoffart was also at in the mid-'90s --
105
320000
3000
Ken có mặt tại một cuộc họp mà tại đó và tôi tin ràng Marty Hoffart cũng có mặt, vào koangr giữa thập niên 90--
05:48
Ken and I stood up at the back of the meeting and said,
106
323000
3000
Ken và tôi đứng lên ở phần sau của cuộc họp và nói:
05:51
"Geo-engineering won't work."
107
326000
2000
"Geo-engineering sẽ không hoạt động."
05:53
And to the person who was promoting it said,
108
328000
2000
Và những người ủng hộ nó đã nói phát biểu rằng:
05:55
"The atmosphere's much more complicated."
109
330000
2000
"Bầu khí quyển phức tạp hơn nhiều."
05:57
Gave a bunch of physical reasons why it wouldn't do a very good compensation.
110
332000
3000
Đã đưa ra một loạt các lý do vật lý do tại sao nó sẽ không làm tốt việc bù lại.
06:00
Ken went and ran his models, and found that it did.
111
335000
3000
Ken đã đi và chạy các mô hình của mình, và thấy rằng nó hoạt động đúng.
06:03
This topic is also old.
112
338000
2000
Chủ đề này cũng đã cũ.
06:05
That report that landed on President Johnson's desk when I was two years old --
113
340000
3000
Báo cáo đó đã nằm trên bàn của tổng thống Johnson khi tôi mới 2 tuổi.
06:08
1965.
114
343000
2000
1965
06:10
That report, in fact, which had all the modern climate science --
115
345000
2000
Báo cáo đó, thực tế, đã có tất cả khoa học khí hậu hiện đại --
06:12
the only thing they talked about doing was geo-engineering.
116
347000
3000
thứ duy nhất mà họ đề cập đến thực hiện là geo-engineering.
06:15
It didn't even talk about cutting emissions,
117
350000
2000
Nó đã ko hề dề cập tới việc cắt giảm lượng khí thải,
06:17
which is an incredible shift in our thinking about this problem.
118
352000
3000
đó là một sự thay đổi lạ thường trong suy nghĩ của chúng tôi về vấn đề này.
06:20
I'm not saying we shouldn't cut emissions.
119
355000
2000
Tối không nói chúng ta nên cắt giảm lượng khí thải.
06:22
We should, but it made exactly this point.
120
357000
3000
Chúng ta nên, nhưng nó làm chính xác luận điểm này.
06:25
So, in a sense, there's not much new.
121
360000
2000
Do vậy theo một nghĩa nào đó, không có gì là mới.
06:27
The one new thing is this essay.
122
362000
2000
Một điều mới chính là bài luận này.
06:29
So I should say, I guess, that since the time of that original President Johnson report,
123
364000
4000
Bởi vậy tôi phải nói ràng, tối đoán, kể từ thời điểm của báo cáo đầu tiên cho tổng thống Johnson,
06:33
and the various reports of the U.S. National Academy --
124
368000
3000
và nhiều báo cáo khác của Học viện Quốc gia Hoa Kỳ (U.S. National Academy)--
06:36
1977, 1982, 1990 -- people always talked about this idea.
125
371000
3000
1977, 1982, 1990 -- mọi người luôn luôn đề cập tới ý tưởng này.
06:39
Not as something that was foolproof, but as an idea to think about.
126
374000
3000
Không phải là cái gì đó đã được đơn giản, mà như là một ý tưởng để suy nghĩ tới.
06:42
But when climate became, politically, a hot topic -- if I may make the pun --
127
377000
4000
Nhưng khi vấn đề thời tiết trở nên có tính chính trị, một chủ đề nóng -- nếu tôi có thể chơi chữ--
06:46
in the last 15 years, this became so un-PC, we couldn't talk about it.
128
381000
6000
trong 15 năm gần đây, nó trở thành thực sự "un-PC" mà chúng tôi không thể nói về nó.
06:52
It just sunk below the surface. We weren't allowed to speak about it.
129
387000
4000
Nó chỉ bị chìm dưới bề mặt. Chúng ta không được phép nói về nó.
06:56
But in the last year, Paul Crutzen published this essay
130
391000
3000
Nhưng nắm ngoái, Paul Crutzen công bố bài luận này
06:59
saying roughly what's all been said before: that maybe, given our very slow rate
131
394000
3000
đề cập xung quanh những gì đã được nói tới trước đó: rằng có thể đưa ra tỷ lệ rất chậm
07:02
of progress in solving this problem and the uncertain impacts,
132
397000
3000
của tiến bộ trong việc giả quyết vấn đề của chúng ta, và những tác động không cụ thể,
07:05
we should think about things like this.
133
400000
2000
chúng ta nên nghĩ mọi thứ theo cách như vậy.
07:07
He said roughly what's been said before.
134
402000
2000
Ông nói chung về những gì đã được nói đến trước đó.
07:09
The big deal was he happened to have won the Nobel prize for ozone chemistry.
135
404000
3000
Gê gớm hơn là ông đã nhận được giải thưởng Nobel cho hóa học ozone
07:12
And so people took him seriously when he said we should think about this,
136
407000
2000
Và rất nhiều người chú ý tới ông khi ông nói rnagf chúng ta nên suy nghĩ về điều này,
07:14
even though there will be some ozone impacts.
137
409000
2000
mặc dù sẽ có một số tác động ozone.
07:16
And in fact, he had some ideas to make them go away.
138
411000
2000
Và thực tế , ông đã có một số ý tưởng để làm chúng biến mất.
07:18
There was all sorts of press coverage, all over the world,
139
413000
2000
Các báo chí khắp nơi trên thế giời
07:20
going right down to "Dr. Strangelove Saves the Earth," from the Economist.
140
415000
4000
chạy hàng tít : "Tiến sỹ Strangelove bảo vệ trái đất," từ nhà kinh tế.
07:24
And that got me thinking. I've worked on this topic on and off,
141
419000
3000
Và điều đó khiến tôi suy nghĩ - Tôi đã làm việc về chủ đề này mở và đóng,
07:27
but not so much technically. And I was actually lying in bed thinking one night.
142
422000
3000
nhưng không quá nhiều kỹ thuật - và tôi đã thực sự nằm trên giường suy nghĩ một đêm.
07:30
And I thought about this child's toy -- hence, the title of my talk --
143
425000
4000
Và tôi nghĩ về đồ chơi của đứa trẻ này - do đó, tiêu đề của bài nói của tôi -
07:34
and I wondered if you could use the same physics that makes that thing spin 'round
144
429000
3000
và tôi tự hỏi nếu bạn có thể sử dụng cùng tính chất vật lý mà làm cái đó quay vòng
07:37
in the child's radiometer, to levitate particles into the upper atmosphere
145
432000
4000
trong cái đo bức xạ của đứa trẻ để làm các hạt bay vào bầu khí quyển trên
07:41
and make them stay there.
146
436000
2000
và làm cho chúng nằm lại đó.
07:43
One of the problems with sulfates is they fall out quickly.
147
438000
2000
Một trong những vấn đề với chất sulfate là chúng rơi ra một cách nhanh chóng.
07:45
The other problem is they're right in the ozone layer,
148
440000
2000
Một vấn đề khác là chúng nằm ngay tỏng tầng ozone,
07:47
and I'd prefer them above the ozone layer.
149
442000
2000
và tôi muốn chúng nằm ở trên tấng ozone.
07:49
And it turns out, I woke up the next morning, and I started to calculate this.
150
444000
2000
Và tôi chìm vào giấc ngủ, tôi thức dậy sáng hôm sau, và tôi bắt đầu tính toán.
07:51
It was very hard to calculate from first principles. I was stumped.
151
446000
3000
Thực sự rất khó để tính toán từ các nguyên tắc đầu tiên.
07:54
But then I found out that there were all sorts of papers already published
152
449000
3000
Nhưng sau đó tôi tìm hiểu được ràng có nhiều bào báo đã xuất bản
07:57
that addressed this topic because it happens already in the natural atmosphere.
153
452000
3000
nói tới chủ đề này bởi vì nó đã xảy ra trong môi trường tự nhiên rồi.
08:00
So it seems there are already fine particles
154
455000
2000
Dường như đã có các hạt
08:02
that are levitated up to what we call the mesosphere, about 100 kilometers up,
155
457000
4000
chúng được làm bay lên tới tầng trung lưu (mesosphere), khoảng 100 Km phía trên --
08:06
that already have this effect.
156
461000
2000
hiệu ứng này đã tồn tại.
08:08
I'll tell you very quickly how the effect works.
157
463000
2000
Tôi sẽ nói rất nhanh cho các bạn hiệu ứng này hoạt động ra sao.
08:10
There are a lot of fun complexities
158
465000
2000
Có rất nhiều điều phức tạp nhưng thú vị
08:12
that I'd love to spend the whole evening on, but I won't.
159
467000
2000
mà tối muốn dành cả buổi tối cho chúng, nhưng tôi sẽ không như vậy.
08:14
But let's say you have sunlight hitting some particle and it's unevenly heated.
160
469000
3000
Tuy nhiên, hãy nói rằng bạn có ánh sáng mặt trời chiếu tới các hạt và chúng bị làm nóng ko đều.
08:17
So the side facing the sun is warmer; the side away, cooler.
161
472000
2000
Vì vậy mặt quay về mặt trời thì ấm hơn, còn mặt kia thì mát hơn.
08:19
Gas molecules that bounce off the warm side
162
474000
3000
Các phần tử khí bị đẩy ra khỏi mặt ấm
08:22
bounce away with some extra velocity because it's warm.
163
477000
4000
đẩy ra xa với vận tốc tăng thêm bởi vì nó ấm.
08:26
And so you see a net force away from the sun.
164
481000
2000
Và vì vậy bạn thấy một lực thực đẩy ra xa mặt trời.
08:28
That's called the photophoretic force.
165
483000
2000
Đó được gọi là lược photophoretic
08:30
There are a bunch of other versions of it that I and some collaborators
166
485000
4000
Có một loạt các phiên bản khác của nó mà tôi và một số cộng tác viên
08:34
have thought about how to exploit.
167
489000
2000
đã nghĩ tới làm sao để khai thác.
08:36
And of course, we may be wrong --
168
491000
2000
Và dĩ nhiên, chúng tôi có thể sai --
08:38
this hasn't all been peer reviewed, we're in the middle of thinking about it --
169
493000
2000
đây chưa phải tất cả đều được xem xét phản biện bởi các chuyên gia, chúng tôi đang ở giai đoạn giữa --
08:40
but so far, it seems good.
170
495000
2000
nhưng cho tới nay nó có vẻ tốt.
08:42
But it looks like we could achieve long atmospheric lifetimes --
171
497000
3000
Nhưng có vẻ như chúng ta có thể đạt được kiếp sống khí quyển dài --
08:45
much longer than before -- because they're levitated.
172
500000
3000
dài hơn rất nhiều trước đó -- bởi vì chúng được nâng lên cao.
08:48
We can move things out of the stratosphere into the mesosphere,
173
503000
2000
Chúng ta có thể di chuyển mọi thứ từ khỏi tầng bình lưu vào tầng trung lưu,
08:50
in principle solving the ozone problem.
174
505000
3000
về cơ bản giải quyết vấn đề tầng ozone.
08:53
I'm sure there will be other problems that arise.
175
508000
2000
Tôi chác chắn rằng sẽ có các vấn đề khác xuất hiện.
08:55
Finally, we could make the particles migrate to over the poles,
176
510000
3000
Cuối cùng, chúng ta có thể làm cho các hạt di chuyển tới phía trên hai cực,
08:58
so we could arrange the climate engineering so it really focused on the poles.
177
513000
4000
vì vậy chúng ta có thể xắp xếp các cơ chế khí hậu do đó nó thực sự tập trung vào các cực.
09:02
Which would have minimal bad impacts in the middle of the planet,
178
517000
3000
Trong đó sẽ có tác động xấu tối thiểu ở giữa của hành tinh
09:05
where we live, and do the maximum job of what we might need to do,
179
520000
4000
nơi chúng ta sống và làm tối đa những gì chúng ta cần phải làm --
09:09
which is cooling the poles in case of planetary emergency, if you like.
180
524000
4000
đó là làm mát các cực trong trường hợp khẩn cấp, nếu bạn thích.
09:13
This is a new idea that's crept up that may be, essentially,
181
528000
2000
Đây là một ý tưởng mới, về cơ bản,
09:15
a cleverer idea than putting sulfates in.
182
530000
2000
một ý tưởng thông mminh hơn đưa chât sulfate vào.
09:17
Whether this idea is right or some other idea is right,
183
532000
4000
Chò dù ý tưởng này đúng hay các ý tưởng khác đúng,
09:21
I think it's almost certain we will
184
536000
2000
Tôi nghĩ nó gần như chắc chắn chúng ta cuối cùng sẽ
09:23
eventually think of cleverer things to do than just putting sulfur in.
185
538000
3000
nghĩ ra những điều thông minh hơn là chỉ đưa lưu huỳnh (sulfur) vào.
09:26
That if engineers and scientists really turned their minds to this,
186
541000
3000
Nếu như các kỹ sư và nhà khoa học thực sự suy nghĩ về việc này,
09:29
it's amazing how we can affect the planet.
187
544000
3000
thì thật tuyệt vời chúng ta có thể tác động tới hành tinh này.
09:32
The one thing about this is it gives us extraordinary leverage.
188
547000
4000
Một điều thú vị là nó cho chúng ta hiệu ứng đòn bẩy phi thường.
09:36
This improved science and engineering will, whether we like it or not,
189
551000
3000
Khoa học và kỹ thuật được cải thiện, dù chúng ta có muốn hay không,
09:39
give us more and more leverage to affect the planet,
190
554000
3000
sẽ cho chúng ta ngày càng nhiều hiệu ứng đờn bẩy để tác động tới hành tinh.
09:42
to control the planet,
191
557000
2000
Nhằm mục đích điều khiển hành tinh.
09:44
to give us weather and climate control -- not because we plan it,
192
559000
4000
Cho chúng ta khả năng điều khiển thời tiết và khí hậu - không hẳn vì chúng ta lên kế hoạch,
09:48
not because we want it, just because science delivers it to us bit by bit,
193
563000
3000
không phải vì chúng ta muốn, mà chỉ bởi vì khoa học đã cung cấp nó cho chúng ta,
09:51
with better knowledge of the way the system works
194
566000
2000
với hiểu biết nhiều hơn về cách mà hệ thống làm việc
09:53
and better engineering tools to effect it.
195
568000
2000
và với các thiết bị kỹ thuật tiên tiến hơn.
09:57
Now, suppose that space aliens arrived.
196
572000
4000
Giờ hãy giả thiết rằng người ngoài hành tinh ghé thăm
10:01
Maybe they're going to land at the U.N. headquarters down the road here,
197
576000
2000
có thể họ sẽ hạ cánh tại trụ sở liên hợp quốc ngay tại con đường này,
10:03
or maybe they'll pick a smarter spot --
198
578000
2000
hoặc có thể họ sẽ chọn một chỗ thông minh hơn --
10:05
but suppose they arrive and they give you a box.
199
580000
3000
nhưng giả thiết họ tới và đưa cho bạn một chiếc hộp.
10:08
And the box has two knobs.
200
583000
4000
Và trên hộp có hai nút bấm.
10:12
One knob is the knob for controlling global temperature.
201
587000
2000
Một nút để điều khiển nhiệt độ trái đất.
10:14
Maybe another knob is a knob for controlling CO2 concentrations.
202
589000
2000
Có thể nút còn lại là nút để điều khiển lượng bão hòa khí CO2.
10:16
You might imagine that we would fight wars over that box.
203
591000
4000
Bạn phải tưởng tượng rằng chúng ta sẽ phải chiến tranh vì chiếc hộp đó
10:20
Because we have no way to agree about where to set the knobs.
204
595000
3000
Bởi vì chúng ta không có cách để đồng ý về việc sẽ dùng nút bấm nào.
10:23
We have no global governance.
205
598000
2000
Chúng ta không có cai trị toàn cầu.
10:25
And different people will have different places they want it set.
206
600000
2000
Và những người khác nhau sẽ có những nơi khác nhau mà họ muốn nút bấm khác nhau được thiết lập.
10:27
Now, I don't think that's going to happen. It's not very likely.
207
602000
4000
Bây giờ tôi không nghĩ rằng sẽ xảy ra. Nó không có khả năng.
10:31
But we're building that box.
208
606000
4000
Nhưng chúng ta đang xây dựng chiếc hộp đó.
10:35
The scientists and engineers of the world
209
610000
2000
Các nhà khoa học và các kỹ sư của thế giới
10:37
are building it piece by piece, in their labs.
210
612000
2000
đang xây dựng chúng từng phần một, trong các phòng nghiên cứu.
10:39
Even when they're doing it for other reasons.
211
614000
2000
Mặc dù họ đang làm nó với các lý do khác.
10:41
Even when they're thinking they're just working on protecting the environment.
212
616000
3000
Ngay cả khi họ đang nghĩ họ chỉ làm việc về bảo vệ môi trường.
10:44
They have no interest in crazy ideas like engineering the whole planet.
213
619000
2000
Họ không hề có hứng thú với ý tưởng điên rồ giống như điều khiển cả hành tinh.
10:46
They develop science that makes it easier and easier to do.
214
621000
4000
Họ phát triển khoa học giúp làm cho nó ngày càng dễ thực hiện hơn.
10:50
And so I guess my view on this is not that I want to do it -- I do not --
215
625000
3000
Và vì vậy tôi đoán rằng tầm nhìn của tôi về việc này là không phải tối muốn thực hiện nó -- tôi không làm --
10:53
but that we should move this out of the shadows and talk about it seriously.
216
628000
5000
nhưng chúng ta nên đưa vấn đề này ra khỏi bóng tối và nghiêm túc thỏa luận về nó.
10:58
Because sooner or later, we'll be confronted with decisions about this,
217
633000
3000
Bởi vì sớm hay muộn chúng ta sẽ phải đối mặt với các quyết định về việc này,
11:01
and it's better if we think hard about it,
218
636000
3000
và sẽ tốt hơn nếu chúng ta suy nghĩ kỹ về nó,
11:04
even if we want to think hard about reasons why we should never do it.
219
639000
4000
thậm chí nếu chúng ta muốn suy nghĩ kỹ về lý do tại sao chúng ta không bao giờ nên làm điều đó.
11:08
I'll give you two different ways to think about this problem that are the beginning
220
643000
6000
Tôi sẽ đưa cho bạn hai cách khác nhau để suy nghĩ về vấn đề này đó là
11:14
of my thinking about how to think about it.
221
649000
2000
suy nghĩ ban đầu của tôi về cách suy nghĩ về nó.
11:16
But what we need is not just a few oddballs like me thinking about this.
222
651000
3000
Nhưng những gì chúng ta cần không chỉ là một vài kẻ kỳ quặc như tôi suy nghĩ về điều này -
11:19
We need a broader debate.
223
654000
2000
mà chúng ta cần một cuộc tranh luận rộng lớn hơn.
11:21
A debate that involves musicians, scientists, philosophers, writers,
224
656000
4000
Một cuộc tranh luận có liên quan đến các nhạc sĩ, nhà khoa học, triết học, nhà văn,
11:25
who get engaged with this question about climate engineering
225
660000
3000
những người tham gia vào các câu hỏi này về kỹ thuật khí hậu
11:28
and think seriously about what its implications are.
226
663000
3000
và suy nghĩ nghiêm túc về những gì nó liên quan tới.
11:31
So here's one way to think about it,
227
666000
2000
Vì vậy đây là một cách để nghĩ về nó,
11:33
which is that we just do this instead of cutting emissions because it's cheaper.
228
668000
4000
đó là chúng ta chỉ làm điều này thay vì cắt giảm lượng khí thải bởi vì nó rẻ hơn
11:37
I guess the thing I haven't said about this is, it is absurdly cheap.
229
672000
3000
Tôi đoán điều mà tôi chưa nói về việc này là, nó rẻ một cách vô lý.
11:40
It's conceivable that, say, using the sulfates method or this method I've come up with,
230
675000
4000
Nó có thể hiểu như sau, sử dụng phương pháp dùng sulfate hay phương pháp này tôi đã đưa ra,
11:44
you could create an ice age at a cost of .001 percent of GDP.
231
679000
6000
bạn có thể tạo ra kỷ băng hà với giá bằng 0.0001 phần trăm của GDP.
11:50
It's very cheap. We have a lot of leverage.
232
685000
3000
Nó rất rẻ. Chúng ta có rất nhiều hiệu ứng đòn bẩy.
11:53
It's not a good idea, but it's just important. (Laughter)
233
688000
2000
Nó không phải là một ý tưởng tốt, nhưng nó lại quan trọng.
11:55
I'll tell you how big the lever is: the lever is that big.
234
690000
3000
Tôi sẽ nói với bạn như thế nào là đòn bẩy lớn - đòn bẩy này là lớn.
11:59
And that calculation isn't much in dispute.
235
694000
3000
Và tính toán đó là không phải bàn cãi.
12:02
You might argue about the sanity of it, but the leverage is real. (Laughter)
236
697000
6000
Bạn có thể tranh luận về sự đúng đắn của nó, nhưng hiệu ứng đờn bẩy là có thực. (Cười)
12:10
So because of this, we could deal with the problem
237
705000
2000
Bởi vậy , chúng ta có thể giải quyết vấn đề
12:12
simply by stopping reducing emissions,
238
707000
5000
một cách đơn giản bằng cách dừng việc cắt giảm khí thải,
12:17
and just as the concentrations go up, we can increase
239
712000
2000
và cũng giống như nồng độ tăng lên, chúng ta có thể tăng
12:19
the amount of geo-engineering.
240
714000
2000
lượng geo-engineering
12:21
I don't think anybody takes that seriously.
241
716000
3000
Tôi không nghĩ rằng bất cứ ai lấy đó là nghiêm trọng.
12:24
Because under this scenario, we walk further and further away
242
719000
2000
Bởi vì theo kịch bản này, chúng tôi đi xa hơn và xa hơn
12:26
from the current climate.
243
721000
2000
từ khí hậu hiện tại.
12:28
We have all sorts of other problems, like ocean acidification
244
723000
2000
Chúng ta có rất nhiều vấn đề khác giống như axit hóa đại dương
12:30
that come from CO2 in the atmosphere, anyway.
245
725000
3000
nguyên nhân là do CO2 trong khí quyển.
12:33
Nobody but maybe one or two very odd folks really suggest this.
246
728000
3000
Không ai tuy nhiên có thể một hoặc hai người hết sức kỳ quặc đưa ra nhận định này.
12:36
But here's a case which is harder to reject.
247
731000
2000
Nhưng đây là một trường hợp mà khó để từ chối.
12:38
Let's say that we don't do geo-engineering, we do what we ought to do,
248
733000
4000
Hãy nói ràng chúng ta không làm geo-engineering, chúng ta làm những gì chúng ta phải làm,
12:42
which is get serious about cutting emissions.
249
737000
2000
mà việc cắt giảm khí thải là rất khó khăn.
12:44
But we don't really know how quickly we have to cut them.
250
739000
3000
Nhưng chúng ta thực sự ko biết chúng ta có thể cắt giảm khí thải trong thời gian bao lâu.
12:47
There's a lot of uncertainty about exactly how much climate change is too much.
251
742000
3000
Có rất nhiều không chắc chắn về độ chính xác khí hậu sẽ biến đổi như nào là quá nhiều.
12:50
So let's say that we work hard, and we actually don't just tap the brakes,
252
745000
3000
Vì vậy, nói ràng chúng ta làm việc chăm chỉ, và chúng ta thực sự không chỉ đạp phanh,
12:53
but we step hard on the brakes and really reduce emissions
253
748000
3000
mà chúng ta bước một bước rất mạnh lên phanh và thực sự giảm lượng khí thải
12:56
and eventually reduce concentrations.
254
751000
2000
và cuối cùng giảm lượng bão hòa.
12:58
And maybe someday -- like 2075, October 23 --
255
753000
5000
Và có thể một ngày -- như 23 tháng 10 năm 2075 chẳng hạn --
13:03
we finally reach that glorious day where concentrations have peaked
256
758000
3000
chúng ta cuối cùng cũng đạt tới ngày thành công khi mà ở đó lượng bão hòa đã đạt đỉnh
13:06
and are rolling down the other side.
257
761000
2000
và đang quay xuống phía kia.
13:08
And we have global celebrations, and we've actually started to -- you know,
258
763000
3000
Và chúng ta có lễ kỷ niệm toàn cầu, và chúng ta đã thực sự bắt đầu - bạn biết đấy-
13:11
we've seen the worst of it.
259
766000
3000
chúng ta đã được thấy sự tồi tệ nhất của chúng.
13:14
But maybe on that day we also find that the Greenland ice sheet
260
769000
4000
Nhưng có thể vào ngày đó chũng ta cũng cũng thấy rằng các dải băng Greenland
13:18
is really melting unacceptably fast, fast enough to put meters of sea level on
261
773000
6000
tan chảy thực sự quá nhanh, đủ nhanh để đưa mực nước biển tăng thêm hàng mét
13:24
the oceans in the next 100 years,
262
779000
2000
trên các đại dương trong 100 năm tiếp theo,
13:26
and remove some of the biggest cities from the map.
263
781000
2000
và xóa bỏ một số thành phố lớn nhất ra khỏi bản đồ.
13:28
That's an absolutely possible scenario.
264
783000
2000
Đó là một kịch bản hoàn toàn có thể xảy ra.
13:30
We might decide at that point that even though geo-engineering was uncertain
265
785000
3000
Lúc đó chúng ta phải quyết định mặc dù geo-engineering là không chắc chắn
13:33
and morally unhappy, that it's a lot better than not geo-engineering.
266
788000
5000
và không hài lòng về mặt đạo đức, nhưng nó tốt hơn là không dùng geo-engineering.
13:38
And that's a very different way to look at the problem.
267
793000
2000
Và đó là các cách rất khác nhau để nhìn vào vấn đề.
13:40
It's using this as risk control, not instead of action.
268
795000
3000
Đó là sử dụng nó như là để kiểm soát rủi ro, thay vì không hành động.
13:43
It's saying that you do some geo-engineering for a little while
269
798000
3000
Có thể nói rằng bạn làm geo-engineering cho một lúc
13:46
to take the worst of the heat off, not that you'd use it as a substitute for action.
270
801000
5000
để loại bỏ sự tồi tệ nhất của nhiệt độ, không phải là bạn muốn sử dụng nó như là một thay thế cho hành động.
13:51
But there is a problem with that view.
271
806000
2000
Tuy nhiên có vấn đề với cách nhìn nhận đó.
13:53
And the problem is the following:
272
808000
2000
Và vấn đề như sau:
13:55
knowledge that geo-engineering is possible makes
273
810000
2000
kiến thức kỹ thuật địa chất (geo-engineering) có thể làm cho
13:57
the climate impacts look less fearsome,
274
812000
3000
khí hậu tác động nhìn bớt đáng sợ hơn.
14:00
and that makes a weaker commitment to cutting emissions today.
275
815000
3000
Và nó làm cam kết cắt giảm lượng khí thải ngay nay giảm hiệu lực.
14:03
This is what economists call a moral hazard.
276
818000
2000
Đây là điều mà các nhà kinh tế gọi là một mối nguy đạo đức.
14:05
And that's one of the fundamental reasons that this problem is so hard to talk about,
277
820000
4000
Và đó là một trong những lý do cơ bản khiến vấn đề này trở thành rất khó để nói tới,
14:09
and, in general, I think it's the underlying reason
278
824000
2000
và nhìn chung tôi nghĩ đó là lý do cơ bản
14:11
that it's been politically unacceptable to talk about this.
279
826000
1000
mà nó mang tính chính trị không thể chấp nhận để nói tới.
14:12
But you don't make good policy by hiding things in a drawer.
280
827000
4000
Nhưng bạn không làm chính sách tốt bằng cách ẩn những điều trong một ngăn kéo.
14:16
I'll leave you with three questions, and then one final quote.
281
831000
3000
Tôi sẽ cho bạn 3 câu hỏi, và tiếp đó là một trích dẫn cuối cùng.
14:19
Should we do serious research on this topic?
282
834000
3000
Chúng ta có nên nghiên cứu nghiêm túc về chủ đề này ?
14:22
Should we have a national research program that looks at this?
283
837000
3000
Chúng ta có nên có chương trình nghiên cứu quốc gia về chủ đề này?
14:25
Not just at how you would do it better,
284
840000
2000
Khong phải chỉ là làm cách nào bạn sẽ làm nó tốt hơn,
14:27
but also what all the risks and downsides of it are.
285
842000
2000
mà còn là tất cả những rủi do là gì và nhưng nhược điểm của nó.
14:29
Right now, you have a few enthusiasts talking about it, some in a positive side,
286
844000
4000
Ngay bây giờ các bạn có một vài người đam mê nói về nó, một số nghiêng về mặt tích cực,
14:33
some in a negative side -- but that's a dangerous state to be in
287
848000
3000
một số nghiêng về mặt tiêu cực -- nhưng đó là một trạng thái nguy hiểm
14:36
because there's very little depth of knowledge on this topic.
288
851000
3000
là tại vì họ có rất ít kiến thức chuyên sâu về chủ đề này.
14:39
A very small amount of money would get us some.
289
854000
2000
Một lượng nhỏ tiền sẽ lấy của chúng ta một số.
14:41
Many of us -- maybe now me -- think we should do that.
290
856000
3000
Phần đông trong chúng ta - có thể bây giờ là tôi - suy nghĩ chúng ta nên làm.
14:44
But I have a lot of reservations.
291
859000
2000
Nhưng tôi có rất nhiều sự e dè.
14:46
My reservations are principally about the moral hazard problem,
292
861000
3000
Sư e dè của tôi chủ yếu về các vấn đề rủi ro đạo đức,
14:49
and I don't really know how we can best avoid the moral hazard.
293
864000
4000
và tôi không thực sự biết làm thế nào chúng ta có thể tránh một cách tốt nhất được những rủi ro đạo đức.
14:53
I think there is a serious problem: as you talk about this,
294
868000
2000
Tôi nghĩ có một vấn đề nghiêm trọng như các bạn đã đề cập
14:55
people begin to think they don't need to work so hard to cut emissions.
295
870000
4000
Mọi người bắt đầu nghĩ họ không cần phải làm việc chăm chỉ để cut giảm lượng khí thải.
14:59
Another thing is, maybe we need a treaty.
296
874000
3000
Một việc khác nữa là: có thể chúng ta cần một hiệp ước.
15:02
A treaty that decides who gets to do this.
297
877000
3000
Một hiệp ước quyết định ai sẽ thực hiện việc này.
15:05
Right now we may think of a big, rich country like the U.S. doing this.
298
880000
2000
Ngay bây gờ chúng ta có thể nghĩ đến một nước lớn giầu có như Mỹ sẽ làm việc này.
15:07
But it might well be that, in fact, if China wakes up in 2030 and realizes
299
882000
4000
Nhưng nó cũng có thể là, trên thực tế, nếu Trung Quốc thức dậy vào năm 2030 và nhận ra
15:11
that the climate impacts are just unacceptable,
300
886000
2000
rằng các tác động khí hậu là không thể chấp nhận,
15:13
they may not be very interested in our moral conversations about how to do this,
301
888000
4000
họ có thể không quan tâm đến thảo luận về đạo đức của chúng ta về cách làm này,
15:17
and they may just decide they'd really rather have a geo-engineered world
302
892000
4000
và họ chỉ có thể quyết định họ thực sự muốn có một thế giới geo-engineering
15:21
than a non-geo-engineered world.
303
896000
3000
hơn là một thế giới không geo-engineering.
15:24
And we'll have no international mechanism to figure out who makes the decision.
304
899000
4000
Và chúng ta sẽ không có cơ chế có tính quốc tế để tìm ra người đưa ra quyết định.
15:28
So here's one last thought, which was said much, much better
305
903000
2000
Vì vậy, đây là suy nghĩ cuối cùng, mà đã được nói nhiều,
15:30
25 years ago in the U.S. National Academy report than I can say today.
306
905000
4000
25 năm trước trong báo cáo của Viện Hàn lâm Quốc gia Hoa Kỳ, nhiều hơn là tôi có thể nói ngày hôm nay.
15:34
And I think it really summarizes where we are here.
307
909000
3000
Và tôi nghĩ rằng nó thực sự tổng kết những gì chúng ta đang nói ở đây.
15:37
That the CO2 problem, the climate problem that we've heard about,
308
912000
3000
Đó là vấn đề khí CO2, vấn đề khí hậu mà chúng ta đã nghe nhiều,
15:40
is driving lots of things -- innovations in the energy technologies
309
915000
2000
đang dẫn tới nhiều thứ, sự cải tiến trong công nghệ năng lượng,
15:42
that will reduce emissions --
310
917000
2000
nó sẽ làm giảm lượng khí thải.
15:44
but also, I think, inevitably, it will drive us towards thinking about climate
311
919000
5000
Nhưng cũng vậy, tôi nghĩ chắc chắn, nó sẽ đưa chúng ta hướng tới suy nghĩ về khí hậu
15:49
and weather control, whether we like it or not.
312
924000
3000
và thời điều khiển thời tiết cho dù chúng ta có thích nó hay không
15:52
And it's time to begin thinking about it,
313
927000
2000
Và đến lúc bắt đầu nghĩ về nó,
15:54
even if the reason we're thinking about it is to construct arguments
314
929000
3000
cho dù nếu lý do chúng ta suy nghĩ về nó là xây dựng luận cứ
15:57
for why we shouldn't do it.
315
932000
2000
cho lý do tại sao chúng ta không nên làm điều đó.
15:59
Thank you very much.
316
934000
1000
Cảm ơn các bạn rất nhiều.
ABOUT THE SPEAKER
David Keith - Environmental scientistDavid Keith studies our climate, and the many ideas we've come up with to fix it. A wildly original thinker, he challenges us to look at climate solutions that may seem daring, sometimes even shocking.
Why you should listen
Environmental scientist David Keith works at the intersection of climate science, way-new energy, and public power. His research has taken him into some far-out realms of geoengineering -- dramatic, cheap, sometimes shocking solutions to a warming atmosphere, such as blowing a Mt. Pinatubo-size cloud of sulfur into the sky to bring the global temperature down.
His other areas of study include the capture and storage of CO2 , the economics and climatic impacts of large-scale wind power , and the use of hydrogen as a transportation fuel. Another interest: How we make decisions when we don't have reliable scholarly data.
He teaches at the University of Calgary, and was named Environmental Scientist of the Year by Canadian Geographic in 2006.
David Keith | Speaker | TED.com