TEDSalon NY2014
Wes Moore: How to talk to veterans about war
Wes Moore: Làm thế nào để nói chuyện với cựu chiến binh về chiến tranh
Filmed:
Readability: 3.6
1,947,735 views
Wes Moore gia nhập quân đội Hoa Kì để trả học phí đại học, nhưng những trải nghiệm anh có được đã trở thành một phần quan trọng của cuộc đời anh. Trong cuộc nói chuyện chân thành này, người lính nhảy dù và đại úy- tác giả cuốn sách "The Other Wes Moore"( "Một Wes Moore khác")- nói về cú sốc khi trở về nhà từ Afghanistan. Anh chia sẻ về một câu nói mà anh hay nghe mọi người nói với những người lính, và giải thích tại sao chỉ thế là chưa đủ. Đây là một lời kêu gọi tất cả chúng ta hãy hỏi những cựu chiến binh về câu chuyện của họ và hãy lắng nghe họ.
Wes Moore - Author, advocate
Wes Moore's life transformed with these words out of his mother's mouth: "I'm sending you to military school." The author of the book, "The Other Wes Moore," he is now a vocal advocate for America's youth as well as for fellow veterans returning from Iraq and Afghanistan. Full bio
Wes Moore's life transformed with these words out of his mother's mouth: "I'm sending you to military school." The author of the book, "The Other Wes Moore," he is now a vocal advocate for America's youth as well as for fellow veterans returning from Iraq and Afghanistan. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
I'm excited to be here to speak about vets,
0
755
2291
Tôi rất vinh dự khi được ở đây
để nói về những người cựu chiến binh
để nói về những người cựu chiến binh
00:15
because I didn't join the Army
1
3046
1606
bởi vì tôi không nhập ngũ
00:16
because I wanted to go to war.
2
4652
2148
do muốn tham gia vào một cuộc chiến tranh.
00:18
I didn't join the Army because I had a lust
3
6800
2718
Tôi không nhập ngũ vì tôi có một mong ước
00:21
or a need to go overseas and fight.
4
9518
3657
hay một mong muốn đi đến
một đất nước khác và chiến đấu.
một đất nước khác và chiến đấu.
00:25
Frankly, I joined the Army because
5
13175
2340
Thành thật mà nói, tôi nhập ngũ là vì
00:27
college is really damn expensive,
6
15515
1727
chi phí học đại học thật đắt đỏ
00:29
and they were going to help with that,
7
17242
1709
và quân đội sẽ giúp tôi với điều đó
00:30
and I joined the Army because
8
18951
2340
và tôi nhập ngũ là bởi vì
00:33
it was what I knew,
9
21291
2156
đó là điều tôi biết,
00:35
and it was what I knew that I thought I could do well.
10
23447
2862
và là điều tôi nghĩ rằng
tôi có thể làm tốt.
tôi có thể làm tốt.
00:38
I didn't come from a military family.
11
26309
2398
Tôi không xuất thân từ
một gia đình nhà lính.
một gia đình nhà lính.
00:40
I'm not a military brat.
12
28707
1243
Bố mẹ tôi không phải là quân nhân.
00:41
No one in my family ever
had joined the military at all,
had joined the military at all,
13
29950
2779
Không ai trong gia đình tôi từng nhập ngũ,
00:44
and how I first got introduced to the military
14
32729
2286
và lần đầu tiên tôi biết đến quân đội
00:47
was when I was 13 years old
15
35015
2095
là khi tôi 13 tuổi
00:49
and I got sent away to military school,
16
37110
2679
và được gửi vào trường quân sự,
00:51
because my mother had been threatening me
17
39789
1669
vì mẹ tôi đã luôn dọa tôi
00:53
with this idea of military school
ever since I was eight years old.
ever since I was eight years old.
18
41458
3106
với ý nghĩ về trường quân sự
kể từ khi tôi 8 tuổi.
kể từ khi tôi 8 tuổi.
00:56
I had some issues when I was coming up,
19
44564
3067
Tôi là một đứa ngỗ nghịch khi còn bé
00:59
and my mother would always tell me, she's like,
20
47631
2028
và mẹ tôi luôn nói với tôi thế này,
01:01
"You know, if you don't get this together,
21
49659
1446
"Nếu con không chỉnh đốn lại mình,
01:03
I'm going to send you to military school."
22
51105
1266
mẹ sẽ gửi con vào trường quân sự."
01:04
And I'd look at her, and I'd say, "Mommy,
23
52371
1560
Và tôi nhìn bà ấy, và nói, "Mẹ,
01:05
I'll work harder."
24
53931
1932
con sẽ chăm chỉ hơn."
01:07
And then when I was nine years old,
25
55863
1484
Và khi tôi 9 tuổi,
01:09
she started giving me brochures
to show me she wasn't playing around,
to show me she wasn't playing around,
26
57347
2228
mẹ cho tôi xem những tờ giới thiệu
để chứng tỏ bà không nói suông,
để chứng tỏ bà không nói suông,
01:11
so I'd look at the brochures, and I'm like,
27
59575
1295
tôi nhìn vào những tờ giấy đó, và nói,
01:12
"Okay, Mommy, I can see you're
serious, and I'll work harder."
serious, and I'll work harder."
28
60870
2327
"Con biết là mẹ nghiêm túc,
con sẽ chăm chỉ hơn nữa."
con sẽ chăm chỉ hơn nữa."
01:15
And then when I was 10 and 11,
29
63197
2152
Và rồi khi tôi lên 10, 11,
01:17
my behavior just kept on getting worse.
30
65349
3154
tôi ngày càng tệ hơn.
01:20
I was on academic and disciplinary probation
31
68503
2367
Tôi đã bị quản chế về học tập và kỉ luật
01:22
before I hit double digits,
32
70870
3731
trước khi tôi lên 10,
01:26
and I first felt handcuffs on my wrists
33
74601
2942
và lần đầu bị cảnh sát còng tay
01:29
when I was 11 years old.
34
77543
1948
khi tôi 11 tuổi.
01:31
And so when I was 13 years old,
35
79491
1616
Và thế là khi tôi 13 tuổi,
01:33
my mother came up to me, and she was like,
36
81107
2014
mẹ tôi nói với tôi rằng,
01:35
"I'm not going to do this anymore.
37
83121
1736
"Mẹ không thể chịu đựng được việc này nữa,
01:36
I'm going to send you to military school."
38
84857
1546
Mẹ sẽ gửi con vào trường quân sự."
01:38
And I looked at her, and I said, "Mommy,
39
86403
1838
Và tôi nhìn bà ấy, và nói, "Mẹ,
01:40
I can see you're upset, and
I'm going to work harder."
I'm going to work harder."
40
88241
3140
con biết là mẹ giận con,
nhưng con hứa sẽ chăm chỉ hơn nữa."
nhưng con hứa sẽ chăm chỉ hơn nữa."
01:43
And she was like, "No, you're going next week."
41
91381
2095
Và mẹ tôi nói, "Không,
con sẽ đến trường vào tuần sau."
con sẽ đến trường vào tuần sau."
01:45
And that was how I first got introduced
42
93476
2405
Và đó là cách mà tôi biết đến
01:47
to this whole idea of the military,
43
95881
2590
quân đội,
01:50
because she thought this was a good idea.
44
98471
2896
vì mẹ tôi nghĩ đó là một điều tốt.
01:53
I had to disagree with her wholeheartedly
45
101367
1812
Tôi hoàn toàn phản đối bà ấy
01:55
when I first showed up there,
46
103179
1300
khi tôi mới đến trường ,
01:56
because literally in the first four days,
47
104479
1800
bởi vì trong 4 ngày đầu,
01:58
I had already run away five times from this school.
48
106279
2168
tôi đã trốn khỏi trường 5 lần.
02:00
They had these big black gates
that surrounded the school,
that surrounded the school,
49
108447
1886
Có một cái cổng đen lớn
bao quanh ngôi trường,
bao quanh ngôi trường,
02:02
and every time they would turn their backs,
50
110333
2090
và mỗi khi không ai để ý,
02:04
I would just simply run out of the black gates
51
112423
2456
tôi chỉ cần chạy qua cái cổng đen đó
02:06
and take them up on their offer
that if we don't want to be there,
that if we don't want to be there,
52
114879
1862
và chấp nhận đề nghị
nếu chúng tôi không muốn ở đây,
nếu chúng tôi không muốn ở đây,
02:08
we can leave at any time.
53
116741
1430
chúng tôi có thể đi bất cứ lúc nào.
02:10
So I just said, "Well, if that's the case,
54
118171
1693
Nên tôi nói, " Nếu được thế thì,
02:11
then I'd like to leave." (Laughter)
55
119864
3248
tôi sẽ ra khỏi đây." (Cười)
02:15
And it never worked.
56
123112
2111
Và việc đó chẳng bao giờ thành công.
02:17
And I kept on getting lost.
57
125223
2174
Và tôi vẫn tiếp tục lạc lối.
02:19
But then eventually,
58
127397
1182
Nhưng cuối cùng thì,
02:20
after staying there for a little while,
59
128579
2530
sau khi ở đó một thời gian,
02:23
and after the end of that first year
60
131109
1402
sau khi kết thúc năm đầu
02:24
at this military school,
61
132511
1848
tại trường quân sự,
02:26
I realized that I actually was growing up.
62
134359
4656
tôi nhận ra
mình đang trưởng thành hơn
mình đang trưởng thành hơn
02:31
I realized the things that I enjoyed about this school
63
139015
3524
tôi nhận ra những điều tôi thích
về ngôi trường này
về ngôi trường này
02:34
and the thing that I enjoyed about the structure
64
142539
2348
và điều mà tôi thích về hệ thống này
02:36
was something that I'd never found before:
65
144887
2747
là một thứ tôi chưa bao giờ biết tới:
02:39
the fact that I finally felt like I
was part of something bigger,
was part of something bigger,
66
147634
2869
cảm giác là một phần của cái gì đó lớn lao,
02:42
part of a team, and it actually mattered to people
67
150503
2450
thuộc về một tập thể,
và có ý nghĩa với mọi người
và có ý nghĩa với mọi người
02:44
that I was there,
68
152953
1712
việc tôi đã ở đó,
02:46
the fact that leadership wasn't just a punchline there,
69
154665
3190
việc sự lãnh đạo không phải là một trò đùa,
02:49
but that it was a real, actually core part
70
157855
3276
mà là một điều nghiêm túc,
nó chính là trọng tâm
nó chính là trọng tâm
02:53
of the entire experience.
71
161131
2149
của toàn bộ trải nghiệm này.
02:55
And so when it was time for me to actually
72
163280
2124
Và khi tôi chuẩn bị
02:57
finish up high school,
73
165404
2044
học xong trung học phổ thông,
02:59
I started thinking about what I wanted to do,
74
167448
2668
tôi bắt đầu nghĩ về điều mình muốn làm,
03:02
and just like probably most students,
75
170116
1804
và như đa số học sinh khác,
03:03
had no idea what that meant or what I wanted to do.
76
171920
3394
tôi chẳng biết mình muốn làm gì.
03:07
And I thought about the people who I
77
175314
1695
Và tôi nghĩ đến những người
03:09
respected and admired.
78
177009
2289
tôi kính trọng và ngưỡng mộ.
03:11
I thought about a lot of the people,
79
179298
1686
Tôi đã nghĩ đến rất nhiều người,
03:12
in particular a lot of the men, in my life
80
180984
2819
đặc biệt là những người đàn ông
03:15
who I looked up to.
81
183803
1929
mà tôi kính trọng.
03:17
They all happened to wear the uniform
82
185732
1875
Và thật ngẫu nhiên là
họ đều mặc bộ quân phục
họ đều mặc bộ quân phục
03:19
of the United States of America,
83
187607
1939
của Hợp chủng quốc Hoa Kì,
03:21
so for me, the question and the answer
84
189546
2245
vậy là với tôi, câu hỏi
và lời giải đáp cho nó
và lời giải đáp cho nó
03:23
really became pretty easy.
85
191791
2067
đã trở nên khá dễ dàng.
03:25
The question of what I wanted to do
86
193858
1748
Câu hỏi tôi muốn làm gì
03:27
was filled in very quickly with saying,
87
195606
1638
đã được trả lời nhanh chóng,
03:29
I guess I'll be an Army officer.
88
197244
3199
tôi nghĩ tôi sẽ trở thành một quân nhân.
03:32
So the Army then went through this process
89
200443
1824
Và tôi gia nhập quân đội
03:34
and they trained me up,
90
202267
1201
và rồi được huấn luyện,
03:35
and when I say I didn't join the Army
91
203468
1402
và khi tôi nói rằng tôi không nhập ngũ
03:36
because I wanted to go to war,
92
204870
1630
vì muốn đi chiến đấu,
03:38
the truth is, I joined in 1996.
93
206500
2083
thật ra tôi nhập ngũ năm 1996.
03:40
There really wasn't a whole lot going on.
94
208583
2770
Không có một cuộc chiến nào lúc bấy giờ.
03:43
I didn't ever feel like I was in danger.
95
211353
2066
Tôi chưa từng cảm thấy mình
trong vòng nguy hiểm.
trong vòng nguy hiểm.
03:45
When I went to my mom,
96
213419
1123
Khi tôi về gặp mẹ tôi,
03:46
I first joined the Army when I was 17 years old,
97
214542
1613
tôi nhập ngũ khi mới 17 tuổi,
03:48
so I literally needed parental permission
98
216155
1709
nên cần sự chấp thuận của cha mẹ
03:49
to join the Army,
99
217864
1083
để nhập ngũ,
03:50
so I kind of gave the paperwork to my mom,
100
218947
1480
khi tôi đưa cho mẹ tờ giấy chấp thuận,
03:52
and she just assumed it was
kind of like military school.
kind of like military school.
101
220427
1993
mẹ tôi nghĩ nó cũng giống với
trường quân sự.
trường quân sự.
03:54
She was like, "Well, it was good for him before,
102
222420
1304
Mẹ tôi nghĩ, " Đây từng là
điều tốt với thằng bé,
điều tốt với thằng bé,
03:55
so I guess I'll just let him keep doing it,"
103
223724
2383
vậy hãy để nó tiếp tục,"
03:58
having no idea that the
paperwork that she was signing
paperwork that she was signing
104
226107
2801
nhưng mẹ tôi không biết là
tờ giấy bà đã kí
tờ giấy bà đã kí
04:00
was actually signing her son up
105
228908
2032
sẽ khiến con trai bà
04:02
to become an Army officer.
106
230940
3198
trở thành một quân nhân.
04:06
And I went through the process,
107
234138
1774
Và tôi đã trải qua quá trình huấn luyện,
04:07
and again the whole time still just thinking,
108
235912
1794
và luôn nghĩ rằng,
04:09
this is great, maybe I'll serve on a weekend,
109
237706
3823
điều này thật tuyệt, mình sẽ
phục vụ vào dịp cuối tuần
phục vụ vào dịp cuối tuần
04:13
or two weeks during the year, do drill,
110
241529
5114
hay 2 tuần trong năm, tập luyện,
04:18
and then a couple years after I signed up,
111
246643
2716
và một vài năm sau khi tôi nhập ngũ,
04:21
a couple years after my mother signed those papers,
112
249359
2586
một vài năm sau khi mẹ tôi kí tờ giấy đó,
04:23
the whole world changed.
113
251945
3726
toàn bộ thế giới thay đổi.
04:27
And after 9/11, there was an entirely new context
114
255671
3204
Sau ngày 11/9, có một sự thay đổi lớn
04:30
about the occupation that I chose.
115
258875
3990
đối với nghề nghiệp mà tôi đã chọn.
04:34
When I first joined, I never joined to fight,
116
262865
4565
Khi tôi mới nhập ngũ,
tôi không nhập ngũ để chiến đấu,
tôi không nhập ngũ để chiến đấu,
04:39
but now that I was in,
117
267430
1670
nhưng giờ tôi đã là một quân nhân,
04:41
this is exactly what was now going to happen.
118
269100
3787
đó chính là điều sẽ diễn ra.
04:44
And I thought about so much about the soldiers
119
272887
3347
Và tôi nghĩ rất nhiều về những người lính
04:48
who I eventually had to end up leading.
120
276234
1857
những người tôi đã phải chỉ huy.
04:50
I remember when we first, right after 9/11,
121
278091
2510
Tôi nhớ là sau ngày 11/9,
04:52
three weeks after 9/11, I was
on a plane heading overseas,
on a plane heading overseas,
122
280601
2623
ba tuần sau 11/9, tôi bay đến
một nước khác,
một nước khác,
04:55
but I wasn't heading overseas with the military,
123
283224
1986
nhưng tôi không bay cùng những người đồng đội,
04:57
I was heading overseas because I got a scholarship
124
285210
2035
tôi xuất ngoại vì
tôi nhận được một học bổng
tôi nhận được một học bổng
04:59
to go overseas.
125
287245
1321
ở nước ngoài.
05:00
I received the scholarship to go overseas
126
288566
1850
Tôi nhận được một suất học bổng
05:02
and to go study and live overseas,
127
290416
2300
và tôi học và sống ở nước ngoài,
05:04
and I was living in England and that was interesting,
128
292716
2072
tôi đã sống ở Anh và điều đó thật thú vị,
05:06
but at the same time, the same people who
129
294788
1466
nhưng cùng lúc đó, những người
05:08
I was training with,
130
296254
2744
tôi cùng huấn luyện,
05:10
the same soldiers that I went
through all my training with,
through all my training with,
131
298998
2413
những người lính cùng tôi
trải qua thời kì tập luyện,
trải qua thời kì tập luyện,
05:13
and we prepared for war,
132
301411
2189
và chuẩn bị cho chiến trận,
05:15
they were now actually heading over to it.
133
303600
3486
họ thực sự đang tiến đến nơi ấy.
05:19
They were now about to find themselves
134
307086
1881
Họ giờ sẽ thấy mình
05:20
in the middle of places the fact is
135
308967
2184
ở một nơi
05:23
the vast majority of people,
136
311151
1568
mà đa số họ,
05:24
the vast majority of us as we were training,
137
312719
2266
đa số những người trong thời kì huấn luyện
05:26
couldn't even point out on a map.
138
314985
3939
không thể chỉ ra nơi đó trên bản đồ.
05:30
I spent a couple years finishing graduate school,
139
318924
1766
Tôi đã dành vài năm để học đại học,
05:32
and the whole entire time while I'm sitting there
140
320690
2260
và cả quãng thời gian tôi ngồi
05:34
in buildings at Oxford
141
322950
1586
ở những phòng học ở Oxford
05:36
that were literally built hundreds of years
142
324536
2374
những căn phòng được xây dựng
từ hàng trăm năm trước
từ hàng trăm năm trước
05:38
before the United States was even founded,
143
326910
1848
thậm chí trước cả khi nước Mĩ ra đời,
05:40
and I'm sitting there talking to dons
144
328758
3172
và tôi ngồi đó nói chuyện
với các giảng viên
với các giảng viên
05:43
about the assassination of Archduke Ferdinand,
145
331930
3964
về vụ ám sát hoàng tử Áo Ferdinand,
05:47
and how that influenced the start of World War I,
146
335894
4322
và điều đó ảnh hưởng thế nào
đến Chiến tranh Thế giới lần thứ I,
đến Chiến tranh Thế giới lần thứ I,
05:52
where the entire time my heart and my head
147
340216
2244
nhưng suốt lúc đó,
trái tim và khối óc của tôi
trái tim và khối óc của tôi
05:54
were on my soldiers
148
342460
2884
lại hướng về những người đồng đội
05:57
who were now throwing on Kevlars
149
345344
1970
những người lúc ấy đang mặc áo chống đạn
05:59
and grabbing their flak vests
150
347314
1436
và bộ quân phục
06:00
and figuring out how exactly do I change around
151
348750
2548
và học cách di chuyển
06:03
or how exactly do I clean a machine gun
152
351298
2292
hay cách lau một chiếc súng máy
06:05
in the darkness.
153
353590
3048
trong bóng đêm.
06:08
That was the new reality.
154
356638
2933
Đó chính là thực tại mới.
06:11
By the time I finished that up and I rejoined
155
359571
2373
Sau khi tôi học xong,
tôi quay lại quân ngũ
tôi quay lại quân ngũ
06:13
my military unit and we were getting
ready to deploy to Afghanistan,
ready to deploy to Afghanistan,
156
361944
2690
đơn vị của tôi đang chuẩn bị
triển khai quân ở Afganistan,
triển khai quân ở Afganistan,
06:16
there were soldiers in my unit who were now
157
364634
1588
có những đồng đội trong đơn vị
06:18
on their second and third deployments
158
366222
2098
đã ra trận lần 2 và 3
06:20
before I even had my first.
159
368320
1420
trước cả khi tôi ra trận lần đầu.
06:21
I remember walking out with
my unit for the first time,
my unit for the first time,
160
369740
1988
Tôi nhớ lần đầu tiên hành quân
cùng đơn vị mình,
cùng đơn vị mình,
06:23
and when you join the Army
161
371728
1364
khi bạn nhập ngũ
06:25
and you go through a combat tour,
162
373092
1656
và bạn trải qua một cuộc hành quân chiến đấu,
06:26
everyone looks at your shoulder,
163
374748
1334
mọi người thường nhìn vào vai bạn,
06:28
because on your shoulder is your combat patch.
164
376082
3778
vì trên vai bạn là một tấm phù hiệu.
06:31
And so immediately as you meet people,
165
379860
1276
Ngay khi bạn gặp ai đó,
06:33
you shake their hand,
166
381136
1416
bạn bắt tay họ,
06:34
and then your eyes go to their shoulder,
167
382552
1859
và mắt bạn hướng về vai họ,
06:36
because you want to see where did they serve,
168
384411
1613
vì bạn muốn biết họ ở quân chủng nào,
06:38
or what unit did they serve with?
169
386024
1306
hay đơn vị nào họ đang chiến đấu?
06:39
And I was the only person walking around
170
387330
1694
Và tôi là người duy nhất
06:41
with a bare shoulder,
171
389024
2290
không có tấm phù hiệu trên vai,
06:43
and it burned every time someone stared at it.
172
391314
4090
và tôi thấy thật đau xót mỗi khi
ai đó nhìn vào vai mình.
ai đó nhìn vào vai mình.
06:47
But you get a chance to talk to your soldiers,
173
395404
3008
Nhưng rồi bạn có cơ hội
để nói chuyện với những người lính,
để nói chuyện với những người lính,
06:50
and you ask them why did they sign up.
174
398412
3778
và bạn hỏi tại sao họ nhập ngũ.
06:54
I signed up because college was expensive.
175
402190
4089
Tôi nhập ngũ vì phí học đại học quá đắt.
06:58
A lot of my soldiers signed up
for completely different reasons.
for completely different reasons.
176
406279
4421
Nhiều người đồng đội của tôi
nhập ngũ vì lí do hoàn toàn khác.
nhập ngũ vì lí do hoàn toàn khác.
07:02
They signed up because of a sense of obligation.
177
410700
1932
Họ nhập ngũ vì đó là nghĩa vụ.
07:04
They signed up because they were angry
178
412632
1809
Họ nhập ngũ vì họ tức giận
với điều gì đó
với điều gì đó
07:06
and they wanted to do something about it.
179
414441
1817
và muốn thay đổi nó.
07:08
They signed up because
180
416258
1312
Họ nhập ngũ vì
07:09
their family said this was important.
181
417570
1846
gia đình họ nói điều đó rất quan trọng.
07:11
They signed up because they
wanted some form of revenge.
wanted some form of revenge.
182
419416
2212
Họ nhập ngũ vì họ muốn trả thù.
07:13
They signed for a whole
collection of different reasons.
collection of different reasons.
183
421628
4648
Họ nhập ngũ vì rất nhiều lí do khác nhau.
07:18
And now we all found ourselves overseas
184
426276
2768
Và giờ chúng tôi thấy mình
ở trên một đất nước khác
ở trên một đất nước khác
07:21
fighting in these conflicts.
185
429044
3901
chiến đấu trong những xung đột đó.
07:24
And what was amazing to me was that I
186
432945
2511
Và thật kì lạ là tôi
07:27
very naively started hearing this statement
187
435456
4322
rất ngây thơ bắt đầu nghe thấy một câu nói
07:31
that I never fully understood,
188
439778
3266
mà tôi chưa bao giờ thấu hiểu đầy đủ,
07:35
because right after 9/11, you start hearing this idea
189
443044
2358
bởi vì ngay sau ngày 11/9,
bạn bắt đầu thấy
bạn bắt đầu thấy
07:37
where people come up to you and they say,
190
445402
1357
mọi người đến bên cạnh mình và nói,
07:38
"Well, thank you for your service."
191
446759
2637
"Cảm ơn sự phục vụ của anh/chị."
07:41
And I just kind of followed in and started saying
192
449396
1963
Và tôi làm theo họ và bắt đầu nói
07:43
the same things to all my soldiers.
193
451359
1635
điều đó với những đồng đội của mình.
07:44
This is even before I deployed.
194
452994
1581
Điều này xảy ra trước cả khi tôi ra trận.
07:46
But I really had no idea what that even meant.
195
454575
3495
Nhưng thật sự thì tôi không hiểu
câu nói ấy có nghĩa gì.
câu nói ấy có nghĩa gì.
07:50
I just said it because it sounded right.
196
458070
2004
Tôi nói nó vì nó nghe hợp lí.
07:52
I said it because it sounded like the right thing to say
197
460074
1776
Tôi nói nó vì nó dường như là điều nên nói
07:53
to people who had served overseas.
198
461850
1644
với những người phải
phục vụ ở một nước khác.
phục vụ ở một nước khác.
07:55
"Thank you for your service."
199
463494
2430
"Cảm ơn sự phục vụ của anh/chị."
07:57
But I had no idea what the context was
200
465924
2016
Nhưng tôi đã chẳng hiểu
câu nói ấy nghĩa là gì
câu nói ấy nghĩa là gì
07:59
or what that even,
201
467940
2330
hay thậm chí nó
08:02
what it even meant to the people who heard it.
202
470270
3570
nó có nghĩa gì với người nghe.
08:05
When I first came back from Afghanistan,
203
473840
4786
Lần đầu tôi trở về từ Afghanistan,
08:10
I thought that if you make it back from conflict,
204
478626
3474
tôi đã nghĩ rằng nếu từ vùng xung đột đó trở về
,
,
08:14
then the dangers were all over.
205
482100
3841
thì mọi nguy hiểm đã qua rồi.
08:17
I thought that if you made it
back from a conflict zone
back from a conflict zone
206
485941
2197
Tôi nghĩ rằng nếu bạn có thể trở về
từ một vùng xung đột
từ một vùng xung đột
08:20
that somehow you could kind of
207
488138
2299
thì bạn có thể
08:22
wipe the sweat off your brow and say,
208
490437
1234
lau mồ hôi trên trán và nói,
08:23
"Whew, I'm glad I dodged that one,"
209
491671
3744
"Thật may là mình vẫn sống ,"
08:27
without understanding that for so many people,
210
495415
1808
mà không hiểu được rằng với nhiều người,
08:29
as they come back home,
211
497223
2143
khi họ trở về nhà,
08:31
the war keeps going.
212
499366
2299
cuộc chiến đó vẫn tiếp tục.
08:33
It keeps playing out in all of our minds.
213
501665
2254
Tiếp tục trong suy nghĩ
của chúng tôi.
của chúng tôi.
08:35
It plays out in all of our memories.
214
503919
2638
Tiếp tục trong
những kí ức của chúng tôi.
những kí ức của chúng tôi.
08:38
It plays out in all of our emotions.
215
506557
4663
Tiếp tục trong
cảm xúc của chúng tôi.
cảm xúc của chúng tôi.
08:43
Please forgive us
216
511220
1337
Hãy tha thứ cho chúng tôi
08:44
if we don't like being in big crowds.
217
512557
5210
nếu chúng tôi không thích nơi đông người.
08:49
Please forgive us
218
517767
2263
Hãy tha thứ cho chúng tôi
08:52
when we spend one week in a place
219
520030
2324
nếu chúng tôi dành một tuần ở một nơi
08:54
that has 100 percent light discipline,
220
522354
2348
hoàn toàn kiểm soát về ánh sáng,
08:56
because you're not allowed to
walk around with white lights,
walk around with white lights,
221
524702
2228
vì bạn không được phép
hành quân với ánh sáng trắng,
hành quân với ánh sáng trắng,
08:58
because if anything has a white light,
222
526930
1487
vì bất cứ thứ gì có ánh sáng trắng,
09:00
it can be seen from miles away,
223
528417
1477
có thể bị nhìn thấy từ hàng trăm dặm,
09:01
versus if you use little green
224
529894
1713
so với việc dùng ánh sáng xanh lá
09:03
or little blue lights,
225
531607
1167
hay xanh dương,
09:04
they cannot be seen from far away.
226
532774
1932
chúng không thể bị nhìn thấy từ xa.
09:06
So please forgive us if out of nowhere,
227
534706
2133
Vì thế hãy thông cảm cho chúng tôi
khi bỗng dưng,
khi bỗng dưng,
09:08
we go from having 100 percent light discipline
228
536839
3207
chúng tôi từ việc
chịu sự kiểm soát ánh sáng
chịu sự kiểm soát ánh sáng
09:12
to then a week later being back
in the middle of Times Square,
in the middle of Times Square,
229
540046
2553
đến việc 1 tuần sau đó
trở về giữa quảng trường Thời Đại,
trở về giữa quảng trường Thời Đại,
09:14
and we have a difficult time adjusting to that.
230
542599
5131
và chúng tôi có một thời gian khó khăn
để thích nghi với việc đó.
để thích nghi với việc đó.
09:19
Please forgive us
231
547730
1432
Hãy thông cảm
09:21
when you transition back to a family
232
549162
1839
khi chúng tôi trở về gia đình
09:23
who has completely been maneuvering without you,
233
551001
4104
đã sống mà không có mình,
09:27
and now when you come back, it's not that easy
234
555105
2027
và giờ khi trở lại, không dễ dàng gì
09:29
to fall back into a sense of normality,
235
557132
3644
để quay trở lại cuộc sống bình thường.
09:32
because the whole normal has changed.
236
560776
4482
bởi vì cuộc sống bình thường đã thay đổi.
09:37
I remember when I came back,
I wanted to talk to people.
I wanted to talk to people.
237
565258
3562
Tôi nhớ khi tôi trở về.
tôi muốn nói chuyện với mọi người.
tôi muốn nói chuyện với mọi người.
09:40
I wanted people to ask me about my experiences.
238
568820
2759
Tôi muốn mọi người hỏi
về những điều tôi đã trải qua.
về những điều tôi đã trải qua.
09:43
I wanted people to come up to me and tell me,
239
571579
1748
Tôi muốn mọi người đến và nói,
09:45
"What did you do?"
240
573327
1315
"Anh đã làm gì?"
09:46
I wanted people to come up to me and tell me,
241
574642
1487
Tôi muốn mọi người đến và nói,
09:48
"What was it like? What was the food like?
242
576129
1618
"Ở đó thế nào? Thức ăn thế nào?
09:49
What was the experience like? How are you doing?"
243
577747
4525
Thời gian ở đó thế nào? Anh vẫn ổn chứ?"
09:54
And the only questions I got from people was,
244
582272
2061
Và câu hỏi duy nhất tôi nhận được là,
09:56
"Did you shoot anybody?"
245
584333
2731
"Anh có bắn ai không?"
09:59
And those were the ones who were even curious
246
587064
1826
Và đó là những người đủ tò mò
10:00
enough to say anything.
247
588890
3658
để hỏi bất cứ điều gì.
10:04
Because sometimes there's this fear
248
592548
1670
Bởi vì đôi khi có một nỗi sợ
10:06
and there's this apprehension that if I say anything,
249
594218
1565
một nỗi lo rằng nếu tôi nói gì đó
10:07
I'm afraid I'll offend,
250
595783
1476
tôi sẽ làm anh tổn thương,
10:09
or I'm afraid I'll trigger something,
251
597259
1374
hay tôi sẽ khơi mào điều gì đó,
10:10
so the common default is just saying nothing.
252
598633
4658
nên sự phản ứng bình thường
là không nói gì cả.
là không nói gì cả.
10:15
The problem with that
253
603291
2599
Vấn đề với việc đó
10:17
is then it feels like your service
254
605890
1606
là khi bạn cảm thấy sự phục vụ của mình
10:19
was not even acknowledged,
255
607496
2514
thậm chí không được công nhận,
10:22
like no one even cared.
256
610010
3007
như chẳng ai quan tâm cả.
10:25
"Thank you for your service,"
257
613017
3023
"Cảm ơn sự phục vụ của anh/chị,"
10:28
and we move on.
258
616040
3093
và rồi kết thúc.
10:31
What I wanted to better understand
259
619133
2676
Điều tôi muốn hiểu hơn
10:33
was what's behind that,
260
621809
3314
chính là ý nghĩa đằng sau câu nói đó,
10:37
and why "thank you for your service" isn't enough.
261
625123
5752
và tại sao "Cảm ơn sự phục vụ của anh/chị"
là chưa đủ
là chưa đủ
10:42
The fact is, we have literally
262
630875
3616
Trên thực tế, chúng ta có
10:46
2.6 million men and women
263
634491
2557
2,6 triệu người
10:49
who are veterans of Iraq or Afghanistan
264
637048
2924
là cựu chiến binh trở về
từ Iraq hay Afghanistan
từ Iraq hay Afghanistan
10:51
who are all amongst us.
265
639972
2670
những người sống ngay giữa chúng ta.
10:54
Sometimes we know who they are,
266
642642
1480
Đôi khi chúng ta biết họ là ai,
10:56
sometimes we don't,
267
644122
3112
đôi khi chúng ta không biết,
10:59
but there is that feeling, the shared experience,
268
647234
2167
nhưng có một cảm xúc,
một trải nghiệm chung,
một trải nghiệm chung,
11:01
the shared bond
269
649401
2924
một kết nối chung
11:04
where we know that that experience
270
652325
1872
nơi chúng ta biết rằng
11:06
and that chapter of our life,
271
654197
2009
có một chương trong cuộc đời ta
11:08
while it might be closed,
272
656206
2715
có thể đã khép lại,
11:10
it's still not over.
273
658921
4046
nhưng nó vẫn chưa kết thúc.
11:14
We think about "thank you for your service,"
274
662967
1629
Chúng ta nghĩ về
"Cảm ơn sự phục vụ của anh/chị",
"Cảm ơn sự phục vụ của anh/chị",
11:16
and people say, "So what does 'thank
you for your service' mean to you?"
you for your service' mean to you?"
275
664596
2069
và mọi người nói," Vậy 'Cảm ơn sự phục vụ của anh/chị'
có nghĩa gì với anh?"
có nghĩa gì với anh?"
11:18
Well, "Thank you for your service" means to me,
276
666665
1680
Với tôi, "Cảm ơn sự phục vụ của anh/chị"
11:20
it means acknowledging our stories,
277
668345
4078
nghĩa là lắng nghe
những câu chuyện của chúng tôi,
những câu chuyện của chúng tôi,
11:24
asking us who we are,
278
672423
2866
hỏi rằng chúng tôi là ai,
11:27
understanding the strength
279
675289
2413
thấu hiểu sức mạnh
11:29
that so many people, so many
people who we serve with, have,
people who we serve with, have,
280
677702
4230
của bao người, bao người
cùng chiến đấu với chúng tôi
cùng chiến đấu với chúng tôi
11:33
and why that service means so much.
281
681932
3720
và tại sao sự phục vụ đó
có ý nghĩa vô cùng.
có ý nghĩa vô cùng.
11:37
"Thank you for your service"
means acknowledging the fact
means acknowledging the fact
282
685652
2134
"Cảm ơn sự phục vụ của anh/chị"
nghĩa là ghi nhận sự thật
nghĩa là ghi nhận sự thật
11:39
that just because we've now come home
283
687786
1818
là giờ đây dầu chúng tôi đã về nhà
11:41
and we've taken off the uniform
284
689604
1291
và đã cởi bỏ bộ quân phục
11:42
does not mean our larger service to this country
285
690895
2280
không có nghĩa là sự phục vụ
của chúng tôi với đất nước này
của chúng tôi với đất nước này
11:45
is somehow over.
286
693175
2676
đã kết thúc.
11:47
The fact is, there's still a tremendous amount
287
695851
2881
Sự thật là, chúng tôi vẫn có thể
11:50
that can be offered and can be given.
288
698732
4190
phục vụ và cống hiến hơn nữa.
11:54
When I look at people
289
702922
1430
Khi tôi nhìn những người
11:56
like our friend Taylor Urruela,
290
704352
4658
như đồng đội tôi- Taylor Urruela,
12:01
who in Iraq loses his leg,
291
709010
1744
người đã mất đi đôi chân ở Iraq,
12:02
had two big dreams in his life.
292
710754
2658
anh có hai giấc mơ lớn trong đời mình.
12:05
One was to be a soldier. The other
was to be a baseball player.
was to be a baseball player.
293
713412
3068
Một là trở thành một người lính.
Hai là trở thành cầu thủ bóng chày.
Hai là trở thành cầu thủ bóng chày.
12:08
He loses his leg in Iraq.
294
716480
4800
Anh ấy mất đi đôi chân ở Iraq.
12:13
He comes back
295
721280
1624
Anh ấy trở về
12:14
and instead of deciding that,
296
722904
1694
và thay vì quyết định rằng,
12:16
well, now since I've lost my
leg, that second dream is over,
leg, that second dream is over,
297
724598
2418
giờ mình đã mất đôi chân,
giấc mơ thứ hai đã kết thúc
giấc mơ thứ hai đã kết thúc
12:19
he decides that he still has that
dream of playing baseball,
dream of playing baseball,
298
727016
2414
anh ấy quyết định sẽ vẫn chơi bóng chày,
12:21
and he starts this group called VETSports,
299
729430
1972
và anh ấy thành lập nhóm VETSports,
12:23
which now works with veterans all over the country
300
731402
1911
một nhóm dành cho các cựu chiến binh
12:25
and uses sports as a way of healing.
301
733313
5335
và dùng thể thao như một cách
để hàn gắn vết thương chiến tranh.
để hàn gắn vết thương chiến tranh.
12:30
People like Tammy Duckworth,
302
738648
2343
Những người như Tammy Duckworth,
12:32
who was a helicopter pilot
303
740991
1248
một phi công trực thăng,
12:34
and with the helicopter that she was flying,
304
742239
1866
chiếc trực thăng như cái chị ấy từng lái,
12:36
you need to use both your hands
305
744105
1539
bạn cần dùng cả hai tay
12:37
and also your legs to steer,
306
745644
1531
và chân để lái,
12:39
and her helicopter gets hit,
307
747175
1469
chiếc trực thăng của cô ấy bị bắn trúng,
12:40
and she's trying to steer the chopper,
308
748644
1262
và cô ấy cố lái nó,
12:41
but the chopper's not reacting
309
749906
1917
nhưng chiếc trực thăng không tuân theo
12:43
to her instructions and to her commands.
310
751823
1681
sự chỉ dẫn và điều khiển của cô ấy.
12:45
She's trying to land the chopper safely,
311
753504
2511
Cô ấy cố hạ cánh an toàn,
12:48
but the chopper doesn't land safely,
312
756015
1641
nhưng chiếc máy bay
không hạ cánh an toàn,
không hạ cánh an toàn,
12:49
and the reason it's not landing safely
313
757656
1112
lí do nó không hạ cánh an toàn
12:50
is because it's not responding to the
commands that her legs are giving
commands that her legs are giving
314
758768
2673
là vì nó không nhận được
sự điều khiển từ chân cô ấy
sự điều khiển từ chân cô ấy
12:53
because her legs were blown off.
315
761441
4848
vì chân cô ấy đã bị thương.
12:58
She barely survives.
316
766289
2905
Cô ấy đã suýt mất mạng,
13:01
Medics come and they save her life,
317
769194
3906
Đội y tế đến và cứu cô ấy,
13:05
but then as she's doing her
recuperation back at home,
recuperation back at home,
318
773100
2461
nhưng khi cô ấy dần hồi phục ở nhà,
13:07
she realizes that, "My job's still not done."
319
775561
4310
cô ấy nhận ra,"Nhiệm vụ của mình
vẫn chưa kết thúc."
vẫn chưa kết thúc."
13:11
And now she uses her voice
320
779871
1484
Cô ấy dùng tiếng nói của mình
13:13
as a Congresswoman from Illinois
321
781355
2192
với tư cách là một nữ nghị sĩ của Illinois
13:15
to fight and advocate for a collection of issues
322
783547
2958
để phản đối và ủng hộ nhiều vấn đề
13:18
to include veterans issues.
323
786505
3865
trong đó có vấn đề về các cựu chiến binh.
13:22
We signed up because
324
790370
2726
Chúng tôi nhập ngũ vì
13:25
we love this country we represent.
325
793096
4470
chúng tôi yêu đất nước
mà chúng tôi đại diện.
mà chúng tôi đại diện.
13:29
We signed up because
326
797566
2344
Chúng tôi nhập ngũ vì
13:31
we believe in the idea and we believe in the people
327
799910
2558
chúng tôi tin vào lí tưởng
và tin vào những người
và tin vào những người
13:34
to our left and to our right.
328
802468
2788
sát cánh cùng chúng tôi.
13:37
And the only thing we then ask is that
329
805256
1912
Và điều duy nhất chúng tôi mong muốn là
13:39
"thank you for your service"
330
807168
2262
"cảm ơn sự phục vụ của anh/chị"
13:41
needs to be more than just a quote break,
331
809430
3124
không chỉ là một lời nói hoa mỹ,
13:44
that "thank you for your service" means
332
812554
2626
"cảm ơn sự phục vụ của anh/chị"
có nghĩa là
có nghĩa là
13:47
honestly digging in
333
815180
2226
thật lòng lắng nghe, thấu hiểu
13:49
to the people who have stepped up
334
817406
2950
những con người đã đứng lên
13:52
simply because they were asked to,
335
820356
3843
đơn giản vì họ được yêu cầu làm vậy,
13:56
and what that means for us not just now,
336
824199
2029
và nó không chỉ mang ý nghĩa ấy lúc này,
13:58
not just during combat operations,
337
826228
3492
không chỉ trong chiến trận,
14:01
but long after the last vehicle has left
338
829720
3349
mà vẫn mãi là như vậy
khi chiếc xe quân sự cuối cùng đã khuất
khi chiếc xe quân sự cuối cùng đã khuất
14:05
and after the last shot has been taken.
339
833069
4874
khi tiếng súng cuối cùng đã dứt.
14:09
These are the people who I served with,
340
837943
2830
Họ là những người tôi cùng chiến đấu,
14:12
and these are the people who I honor.
341
840773
3704
và là những người tôi kính trọng.
14:16
So thank you for your service.
342
844477
2171
Vậy nên tôi xin cảm ơn vì sự phục vụ của anh/chị.
14:18
(Applause)
343
846648
3852
(Vỗ tay)
ABOUT THE SPEAKER
Wes Moore - Author, advocateWes Moore's life transformed with these words out of his mother's mouth: "I'm sending you to military school." The author of the book, "The Other Wes Moore," he is now a vocal advocate for America's youth as well as for fellow veterans returning from Iraq and Afghanistan.
Why you should listen
Wes Moore grew up in Maryland in the early '80s and, after his father passed away when he was three years old, he started acting up. Eventually, at age 13, his mother sent him away to military school. This turned out to be a life-changing experience. He adjusted well to the rigid order and took off academically, going on to study International Relations at Oxford University on a Rhodes Scholarship.
In his bestselling book The Other Wes Moore, he takes a hard look at how his life might have unfolded. He does this by interviewing a man who shares his name and had a similar upbringing, but who is serving life in prison for the murder of a Baltimore police officer. It's a beautifully-told tale that shows how lives pivot on circumstance. Moore donates a portion of the book's proceeds to charities focused on empowering America's youth.
A paratrooper and Captain in the United States Army who served a tour of duty in Afghanistan, Moore is also an advocate for veterans. In the PBS special Coming Back Home with Wes Moore, he uses his interviewing chops to talk to other veterans about their experiences returning from Iraq and Afghanistan. Moore is also the host of Beyond Belief on the Oprah Winfrey Network.
Wes Moore | Speaker | TED.com