TED2002
Moshe Safdie: Building uniqueness
Moshe Safdie: Tính độc đáo của công trình
Filmed:
Readability: 3.9
615,508 views
Nhìn lại cả sự nghiệp của mình, kiến trúc sư Moshe Safdie đào sâu vào 4 công trình và giải thích cách mà ông làm mỗi công trình trở nên độc đáo cho khu đất và người sử dụng.
Moshe Safdie - Architect
Moshe Safdie's buildings -- from grand libraries to intimate apartment complexes -- explore the qualities of light and the nature of private and public space. Full bio
Moshe Safdie's buildings -- from grand libraries to intimate apartment complexes -- explore the qualities of light and the nature of private and public space. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:13
So, what I'd like to talk about is something
0
1000
4000
Điều mà tôi muốn nói đến là một thứ
rất gần gũi với trái tim của Kahn,
đó là:
đó là:
00:17
that was very dear to Kahn's heart, which is:
1
5000
2000
00:19
how do we discover what is really particular about a project?
2
7000
3000
Làm thế nào để chúng ta khám phá ra
điểm đặc biệt của một dự án?
điểm đặc biệt của một dự án?
00:22
How do you discover the uniqueness of a project as unique as a person?
3
10000
6000
Làm thế nào bạn tìm thấy ở một công trình
mà độc đáo như ở một người?
mà độc đáo như ở một người?
00:28
Because it seems to me that finding this uniqueness
4
16000
3000
Vì với tôi, dường như việc
tìm ra sự độc đáo
tìm ra sự độc đáo
00:31
has to do with dealing with the whole force of globalization;
5
19000
10000
có liên quan mật thiết đến việc
đối phó toàn bộ tiến trình toàn cầu hóa;
đối phó toàn bộ tiến trình toàn cầu hóa;
00:41
that the particular is central to finding the uniqueness of place
6
29000
6000
điểm đó cũng là cốt lõi của việc
tìm ra sự độc đáo của một công trình
tìm ra sự độc đáo của một công trình
00:47
and the uniqueness of a program in a building.
7
35000
3000
và sự đặc biệt trong kiến tạo
một công trình.
một công trình.
00:50
And so I'll take you to Wichita, Kansas,
8
38000
4000
Vì thế, tôi sẽ đưa các bạn
đến Wichita, Kansas
đến Wichita, Kansas
00:54
where I was asked some years ago to do a science museum
9
42000
3000
nơi mà vài năm trước, tôi được mời
thiết kế bảo tàng khoa học
thiết kế bảo tàng khoa học
00:57
on a site, right downtown by the river.
10
45000
5000
ở một khu đất trung tâm thành phố,
bên bờ sông.
bên bờ sông.
01:02
And I thought the secret of the site was to make the building of the river, part of the river.
11
50000
6000
Tôi nghĩ chỗ huyền bí của khu đất là để
tòa nhà thành như một phần của dòng sông.
tòa nhà thành như một phần của dòng sông.
01:08
Unfortunately, though, the site was separated from the river by McLean Boulevard
12
56000
5000
Không may là khu vực xây dựng lại bị ngăn
cách khỏi con sông bởi đại lộ McLean
cách khỏi con sông bởi đại lộ McLean
01:13
so I suggested, "Let's reroute McLean,"
13
61000
3000
nên tôi đã đề nghị,
"Hãy đổi hướng đại lộ McLean."
"Hãy đổi hướng đại lộ McLean."
01:16
and that gave birth instantly to Friends of McLean Boulevard.
14
64000
4000
và điều đó ngay lập tức sinh ra
Đại lộ Friends of McLean.
Đại lộ Friends of McLean.
01:20
(Laughter)
15
68000
5000
(tiếng cười)
01:25
And it took six months to reroute it.
16
73000
3000
Mất đến 6 tháng
con đường ấy mới được đổi hướng.
con đường ấy mới được đổi hướng.
01:28
The first image I showed the building committee was
17
76000
6000
Bức ảnh đầu tiên
tôi cho ủy ban xem là
tôi cho ủy ban xem là
01:34
this astronomic observatory of Jantar Mantar in Jaipur
18
82000
5000
đài quan sát thiên văn Jantar Mantar
ở Jaipur,
ở Jaipur,
01:39
because I talked about what makes a building a building of science.
19
87000
6000
vì tôi nói cái làm một tòa nhà trở thành
một tòa nhà mang tính khoa học.
một tòa nhà mang tính khoa học.
01:45
And it seemed to me that this structure -- complex, rich and yet
20
93000
6000
Với tôi, dường như kết cấu này,
tuy phức tạp, hào nhoáng nhưng
tuy phức tạp, hào nhoáng nhưng
01:51
totally rational: it's an instrument -- had something to do with science,
21
99000
3000
rất hợp lý; nó là một công cụ,
có liên quan đến khoa học,
có liên quan đến khoa học,
01:54
and somehow a building for science should be different and unique and speak of that.
22
102000
5000
và chí ít, một công trình kỹ thuật thì nên
thể hiện được sự khác biệt, độc đáo.
thể hiện được sự khác biệt, độc đáo.
01:59
And so my first sketch after I left was to say,
23
107000
2000
Vì thế bản nháp đầu tiên
sau khi tôi đi là:
sau khi tôi đi là:
02:01
"Let's cut the channel and make an island and make an island building."
24
109000
6000
"Hãy đào một con kênh, tạo một hòn đảo và
tạo hòn đảo công trình."
tạo hòn đảo công trình."
02:07
And I got all excited and came back, and
25
115000
3000
Tôi đã vô cùng hồ hởi khi trở lại, và
02:10
they sort of looked at me in dismay and said, "An island?
26
118000
3000
họ nhìn tôi chán chường rồi nói:
"Một hòn đảo á?
"Một hòn đảo á?
02:13
This used to be an island -- Ackerman Island --
27
121000
2000
Đây từng là một hòn đảo
- Đảo Ackerman -
- Đảo Ackerman -
nhưng chúng tôi đã lấp kênh trong cuộc
Đại khủng hoảng để tạo việc làm."
Đại khủng hoảng để tạo việc làm."
02:15
and we filled in the channel during the Depression to create jobs."
28
123000
3000
02:18
(Laughter)
29
126000
3000
(tiếng cười)
02:21
And so the process began and they said,
30
129000
3000
Tiến trình bắt đầu và họ nói:
02:24
"You can't put it all on an island;
31
132000
2000
"Anh không thể đưa mọi thứ trên đảo được,
02:26
some of it has to be on the mainland because
32
134000
2000
một phần công trình
phải ở trên đất liền vì
phải ở trên đất liền vì
02:28
we don't want to turn our back to the community."
33
136000
3000
chúng ta không thể
quay lưng lại với cộng đồng."
quay lưng lại với cộng đồng."
02:31
And there emerged a design: the galleries sort of forming an island
34
139000
4000
Từ đó xuất hiện bản thiết kế này:
các phòng trưng bày kiến tạo hòn đảo
các phòng trưng bày kiến tạo hòn đảo
02:35
and you could walk through them or on the roof.
35
143000
3000
và bạn có thể đi xuyên qua chúng
hay đi trên mái nhà.
hay đi trên mái nhà.
02:38
And there were all kinds of exciting features:
36
146000
3000
Có rất nhiều chi tiết thú vị:
02:41
you could come in through the landside buildings,
37
149000
3000
Bạn có thể đi vào từ các tòa nhà ven bờ,
02:44
walk through the galleries into playgrounds in the landscape.
38
152000
3000
xuyên qua các phòng trưng bày
vào khu vui chơi.
vào khu vui chơi.
02:47
If you were cheap you could walk on top of a bridge to the roof,
39
155000
3000
Nếu bạn không có tiền,
bạn có thể đi trên thành cầu lên mái nhà,
bạn có thể đi trên thành cầu lên mái nhà,
02:50
peek in the exhibits and then get totally seduced,
40
158000
4000
nghía vào các phòng triển lãm
và rồi bị mê hoặc,
và rồi bị mê hoặc,
02:54
come back and pay the five dollars admission.
41
162000
2000
quay trở lại trả 5 đô la vé vào cổng.
02:56
(Laughter)
42
164000
2000
(tiếng cười)
02:58
And the client was happy -- well, sort of happy
43
166000
2000
Các khách hàng đã hài lòng -
đại loại thế
đại loại thế
03:00
because we were four million dollars over the budget, but essentially happy.
44
168000
4000
vì chúng tôi đã vượt kinh phí 4 triệu đô,
nhưng tóm lại là họ vui lòng.
nhưng tóm lại là họ vui lòng.
03:04
But I was still troubled, and I was troubled because I felt this was capricious.
45
172000
6000
Nhưng tôi vẫn thấy không yên tâm,
không yên tâm vì nó dễ thay đổi.
không yên tâm vì nó dễ thay đổi.
03:10
It was complex, but there was something capricious about its complexity.
46
178000
5000
Nó phức tạp, nhưng có gì đó
hay thay đổi trong sự phức tạp đó.
hay thay đổi trong sự phức tạp đó.
03:15
It was, what I would say, compositional complexity,
47
183000
3000
Tôi gọi nó là sự phức tạp trong cấu trúc,
03:18
and I felt that if I had to fulfill what I talked about --
48
186000
5000
Và tôi cảm thấy rằng, để hoàn tất
những gì mà tôi đã nói đến,
những gì mà tôi đã nói đến,
03:23
a building for science -- there had to be some kind of a generating idea,
49
191000
3000
một công trình dành cho khoa học,
tôi phải có một ý tưởng
tôi phải có một ý tưởng
03:26
some kind of a generating geometry.
50
194000
3000
một loại hình học nào đó.
03:29
And this gave birth to the idea of having toroidal generating geometry,
51
197000
5000
Điều này sinh ra ý tưởng
những đường sinh hình xuyến
những đường sinh hình xuyến
03:34
one with its center deep in the earth for the landside building
52
202000
4000
với trung tâm nằm sâu trong lòng đất
dành cho phần công trình trong đất liền,
dành cho phần công trình trong đất liền,
03:38
and a toroid with its center in the sky for the island building.
53
206000
6000
và phần hình xuyến với trung tâm nằm trên
bầu trời cho phần công trình ngoài đảo.
bầu trời cho phần công trình ngoài đảo.
03:44
A toroid, for those who don't know,
54
212000
2000
Dành cho những ai không biết, hình xuyến
03:46
is the surface of a doughnut or, for some of us, a bagel.
55
214000
4000
giống bề mặt của chiếc bánh donut,
hay đối với một vài người, là chiếc nhẫn.
hay đối với một vài người, là chiếc nhẫn.
03:50
And out of this idea started spinning off many,
56
218000
4000
Từ ý tưởng này phát sinh ra rất nhiều
03:54
many kinds of variations of different plans and possibilities,
57
222000
5000
biến thể với các kế hoạch và
triển vọng khác nhau,
triển vọng khác nhau,
03:59
and then the plan itself evolved in relationship to the exhibits,
58
227000
4000
và rồi mặt bằng phát triển dần dựa trên
mối quan hệ của nó với các phòng triển lãm
mối quan hệ của nó với các phòng triển lãm
04:03
and you see the intersection of the plan with the toroidal geometry.
59
231000
6000
và ở đây là điểm giao nhau của mặt bằng
và hình học xuyến.
và hình học xuyến.
04:09
And finally the building -- this is the model.
60
237000
3000
Cuối cùng là công trình,
đây là mô hình của nó.
đây là mô hình của nó.
04:12
And when there were complaints about budget, I said,
61
240000
2000
Khi có phàn nàn về kinh phí, tôi bảo
04:14
"Well, it's worth doing the island because you get twice for your money: reflections."
62
242000
5000
"Hòn đảo này đáng đồng tiền vì nó sẽ giúp
anh thu lợi nhuận gấp đôi số tiền bỏ ra."
anh thu lợi nhuận gấp đôi số tiền bỏ ra."
04:20
And here's the building as it opened,
63
248000
3000
Và đây là công trình
khi nó được khánh thành,
khi nó được khánh thành,
04:23
with a channel overlooking downtown, and as seen from downtown.
64
251000
5000
với một kênh đào nhìn về hướng thành phố.
Đây là hình nhìn từ phía thành phố.
Đây là hình nhìn từ phía thành phố.
04:28
And the bike route's going right through the building,
65
256000
3000
Lối đi xe đạp băng ngang qua tòa nhà,
04:31
so those traveling the river would see the exhibits and be drawn to the building.
66
259000
6000
để người đi dọc bờ sông có thể nhìn thấy
triển lãm và bị thu hút bởi công trình.
triển lãm và bị thu hút bởi công trình.
04:40
The toroidal geometry made for a very efficient building:
67
268000
3000
Hình học xuyến đã tạo nên
một công trình rất hiệu quả:
một công trình rất hiệu quả:
04:43
every beam in this building is the same radius, all laminated wood.
68
271000
5000
toàn bộ rầm trong tòa nhà đều có cùng góc,
tất cả đều là gỗ dát mỏng.
tất cả đều là gỗ dát mỏng.
04:48
Every wall, every concrete wall is resisting the stresses and supporting the building.
69
276000
6000
Mọi bức tường bê tông đều chịu lực
và chống đỡ cho tòa nhà
và chống đỡ cho tòa nhà
04:54
Every piece of the building works.
70
282000
3000
Mọi phần tử đều có chức năng của nó.
04:57
These are the galleries with the light coming in through the skylights,
71
285000
4000
Đây là các phòng triển lãm
với ánh sáng qua cửa sổ mái,
với ánh sáng qua cửa sổ mái,
05:02
and at night, and on opening day.
72
290000
4000
vào ban đêm,
và vào ngày khánh thành.
và vào ngày khánh thành.
05:08
Going back to 1976.
73
296000
3000
Trở lại năm 1976,
05:11
(Applause)
74
299000
5000
[Vỗ tay]
05:16
In 1976, I was asked to design a children's memorial museum
75
304000
5000
Tôi được mời thiết kế một
bảo tàng tưởng niệm trẻ em
bảo tàng tưởng niệm trẻ em
05:21
in a Holocaust museum in Yad Vashem in Jerusalem,
76
309000
4000
ở bảo tàng Holocaust (diệt chủng Do Thái)
tại Yad Vashem, Jerulalem
tại Yad Vashem, Jerulalem
05:25
which you see here the campus.
77
313000
3000
nơi bạn thấy khuôn viên ở đây.
05:28
I was asked to do a building,
78
316000
2000
Tôi được yêu cầu thiết kế một công trình
05:30
and I was given all the artifacts of clothing and drawings.
79
318000
6000
và được cung cấp toàn bộ đồ tạo tác
từ vải và tranh vẽ.
từ vải và tranh vẽ.
05:36
And I felt very troubled.
80
324000
2000
Tôi đã rất băn khoăn
Tôi làm tháng trời nhưng
không sao tìm được cách giải quyết
không sao tìm được cách giải quyết
05:38
I worked on it for months and I couldn't deal with it
81
326000
2000
05:40
because I felt people were coming out of the historic museum,
82
328000
3000
bởi tôi cảm thấy du khách
bước ra từ bảo tàng lịch sử,
bước ra từ bảo tàng lịch sử,
05:43
they are totally saturated with information
83
331000
3000
họ đã phải tiếp thu rất nhiều thông tin.
05:46
and to see yet another museum with information,
84
334000
3000
và việc phải ghé thăm một bảo tàng nữa
05:49
it would make them just unable to digest.
85
337000
4000
chỉ khiến họ khó tiêu thêm
lượng kiến thức ấy mà thôi.
lượng kiến thức ấy mà thôi.
05:53
And so I made a counter-proposal:
86
341000
2000
Vì thế tôi đã trình một đề nghị ngược lại
05:55
I said, "No building." There was a cave on the site; we tunnel into the hill,
87
343000
7000
Tôi bảo: "Không có công trình nào hết."
Có một cái hang trong khu vực xây dựng;
chúng tôi xây một đường hầm xuyên quả đồi
chúng tôi xây một đường hầm xuyên quả đồi
06:02
descend through the rock into an underground chamber.
88
350000
6000
xuyên qua đá xuống một
căn phòng ngầm dưới đất.
căn phòng ngầm dưới đất.
06:08
There's an anteroom with photographs of children who perished
89
356000
4000
Có một phòng chờ với hình ảnh của
những đứa bé đã mất
những đứa bé đã mất
06:12
and then you come into a large space.
90
360000
3000
sau đó thì bạn sẽ đến một khu vực rộng.
06:16
There is a single candle flickering in the center;
91
364000
4000
Có một ngọn nến
cháy leo lét ở trung tâm;
cháy leo lét ở trung tâm;
06:20
by an arrangement of reflective glasses, it reflects into infinity in all directions.
92
368000
7000
bằng cách xếp gương phản xạ, ánh sáng nến
sẽ được phản xạ như vô tận khắp mọi hướng.
sẽ được phản xạ như vô tận khắp mọi hướng.
06:27
You walk through the space, a voice reads the names,
93
375000
5000
Bạn đi xuyên qua không gian ấy,
một giọng nói đọc tên
một giọng nói đọc tên
06:32
ages and place of birth of the children.
94
380000
2000
tuổi và nơi sinh của những đứa bé.
06:34
This voice does not repeat for six months.
95
382000
3000
Giọng nói không lặp lại
trong vòng 6 tháng.
trong vòng 6 tháng.
06:37
And then you descend to light and to the north and to life.
96
385000
5000
Và rồi bạn tiến dần về phía ánh sáng,
phía Bắc, và sự sống.
phía Bắc, và sự sống.
Nhưng họ lại nói:
"Người ta sẽ không hiểu,
"Người ta sẽ không hiểu,
06:42
Well, they said, "People won't understand,
97
390000
2000
họ sẽ nghĩ đó là vũ trường.
Anh không thể xây vậy."
Anh không thể xây vậy."
06:44
they'll think it's a discotheque. You can't do that."
98
392000
2000
06:46
And they shelved the project. And it sat there for 10 years,
99
394000
4000
Và họ cho dự án lên kệ,
đặt nó ở yên đấy trong 10 năm.
đặt nó ở yên đấy trong 10 năm.
06:50
and then one day Abe Spiegel from Los Angeles,
100
398000
4000
Cho đến một ngày nọ,
ông Abe Spiegel từ Los Angeles,
ông Abe Spiegel từ Los Angeles,
06:54
who had lost his three-year-old son at Auschwitz,
101
402000
3000
người vừa mới mất đứa con trai ba tuổi
của mình tại Auschwitz,
của mình tại Auschwitz,
06:57
came, saw the model, wrote the check and it got built 10 years later.
102
405000
4000
đến, ông ấy thấy mô hình, ghi ngân phiếu,
và cho xây công trình ấy 10 năm sau đó.
và cho xây công trình ấy 10 năm sau đó.
07:03
So, many years after that in 1998,
103
411000
4000
Nhiều năm sau đó, vào năm 1998
07:07
I was on one of my monthly trips to Jerusalem
104
415000
4000
Tôi đến Jerusalem trong một trong
những chuyến đi định kỳ hàng tháng
những chuyến đi định kỳ hàng tháng
07:11
and I got a call from the foreign ministry saying,
105
419000
3000
và nhận được một cuộc gọi
từ Bộ Ngoại giao nói rằng:
từ Bộ Ngoại giao nói rằng:
07:14
"We've got the Chief Minister of the Punjab here.
106
422000
6000
"Chúng tôi đang có
Thủ tướng nước Punjab ở đây.
Thủ tướng nước Punjab ở đây.
07:20
He is on a state visit. We took him on a visit to Yad Vashem,
107
428000
6000
Ông ấy đang trong một chuyến công du.
Chúng tôi đã đưa ông đến thăm Yad Vashem,
Chúng tôi đã đưa ông đến thăm Yad Vashem,
cùng với khu tưởng niệm trẻ em;
và ông ấy đã vô cùng xúc động.
và ông ấy đã vô cùng xúc động.
07:26
we took him to the children's memorial; he was extremely moved.
108
434000
3000
Ông yêu cầu được gặp kiến trúc sư.
Anh đến gặp ông ở Tel Aviv được chứ?"
Anh đến gặp ông ở Tel Aviv được chứ?"
07:29
He's demanding to meet the architect. Could you come down and meet him in Tel Aviv?"
109
437000
3000
07:32
And I went down and Chief Minister Badal said to me,
110
440000
5000
Tôi đến và Thủ tướng Badal nói với tôi:
"Người Sikhs chúng tôi đã phải
chịu đựng rất nhiều,
chịu đựng rất nhiều,
07:37
"We Sikhs have suffered a great deal, as you have Jews.
111
445000
5000
cũng giống như người Do Thái các anh vậy.
07:42
I was very moved by what I saw today.
112
450000
3000
Tôi đã rất xúc động trước những gì
tôi nhìn thấy ngày hôm nay.
tôi nhìn thấy ngày hôm nay.
07:45
We are going to build our national museum to tell the story of our people;
113
453000
4000
Chúng tôi sẽ xây dựng bảo tàng quốc gia
để kể chuyện dân tộc mình.
để kể chuyện dân tộc mình.
07:49
we're about to embark on that.
114
457000
2000
Chúng tôi sắp làm điều đó, và,
07:51
I'd like you to come and design it."
115
459000
2000
tôi muốn mời anh đến và thiết kế nó."
07:53
And so, you know, it's one of those things that you don't take too seriously.
116
461000
6000
Và rồi, các bạn biết đấy, đó không phải là
một câu nói mà bạn cho là nghiêm túc.
một câu nói mà bạn cho là nghiêm túc.
07:59
But two weeks later, I was in this little town, Anandpur Sahib,
117
467000
5000
Thế nhưng hai tuần sau đó, tôi đang ở
một thị trấn nhỏ, Anandpur Sahib,
một thị trấn nhỏ, Anandpur Sahib,
08:04
outside Chandigarh, the capital of the Punjab,
118
472000
4000
ngoại ô Chandigarh, thủ đô của Punjab,
08:08
and the temple and also next to it the fortress
119
476000
5000
tại một ngôi đền gần pháo đài nơi mà
08:13
that the last guru of the Sikhs, Guru Gobind, died in
120
481000
5000
vị Guru cuối cùng của người Sikhs,
Guru Gobind,
Guru Gobind,
08:18
as he wrote the Khalsa, which is their holy scripture.
121
486000
5000
qua đời khi người viết Khalsa,
một bộ Kinh của họ.
một bộ Kinh của họ.
08:23
And I got to work and they took me somewhere down there,
122
491000
5000
Và tôi bắt đầu làm việc,
họ đưa tôi đến đó,
họ đưa tôi đến đó,
08:28
nine kilometers away from the town and the temple,
123
496000
2000
cách xa thị trấn và ngôi đền 9 km,
08:30
and said, "That's where we have chosen the location."
124
498000
3000
và bảo: "Đây là nơi chúng tôi chọn
làm địa điểm xây dựng."
làm địa điểm xây dựng."
08:33
And I said, "This just doesn't make any sense.
125
501000
4000
Và tôi nói: "Điều này thật chẳng
hợp lý gì hết."
hợp lý gì hết."
08:37
The pilgrims come here by the hundreds of thousands --
126
505000
3000
Hàng trăm hàng nghìn người
hành hương đến đây,
hành hương đến đây,
08:40
they're not going to get in trucks and buses and go down there.
127
508000
3000
họ sẽ không trèo lên xe tải
hay xe buýt để đến đây.
hay xe buýt để đến đây.
08:43
Let's get back to the town and walk to the site."
128
511000
3000
Hãy trở lại thị trấn và
đi bộ đến khu vực đó."
đi bộ đến khu vực đó."
08:46
And I recommended they do it right there, on that hill
129
514000
3000
Và tôi khuyên họ xây nó ở ngay đấy,
trên ngọn đồi này
trên ngọn đồi này
08:49
and this hill, and bridge all the way into the town.
130
517000
4000
vì ngọn đồi này là cầu nối tất cả
các con đường vào thị trấn.
các con đường vào thị trấn.
08:53
And, as things are a little easier in India, the site was purchased within a week
131
521000
6000
Vì ở Ấn Độ dễ dãi hơn, nên khu đất đã được
mua trong vòng một tuần.
mua trong vòng một tuần.
08:59
and we were working.
132
527000
2000
Và rồi chúng tôi bắt đầu thi công.
09:01
(Laughter)
133
529000
1000
(tiếng cười)
09:02
And my proposal was to split the museum into two --
134
530000
4000
Và kế hoạch của tôi là
chia bảo tàng thành hai khu.
chia bảo tàng thành hai khu.
09:06
the permanent exhibits at one end, the auditorium, library,
135
534000
5000
Khu trưng bày cố định ở một bên,
thính phòng, thư viện
thính phòng, thư viện
09:11
and changing exhibitions on the other --
136
539000
2000
và khu trưng bày di động
ở bên còn lại -
ở bên còn lại -
09:13
to flood the valley into a series of water gardens
137
541000
4000
để lấp đầy thung lũng với các
khu thủy viên
khu thủy viên
09:17
and to link it all to the fort and to the downtown.
138
545000
4000
và nối chúng lại với các trạm và
trung tâm thành phố.
trung tâm thành phố.
09:21
And the structures rise from the sand cliffs --
139
549000
4000
Công trình sẽ xây trên những đồi cát
09:25
they're built in concrete and sandstones; the roofs are stainless steel --
140
553000
5000
từ bê tông và sa thạch;
mái vòm làm bằng thép không gỉ
mái vòm làm bằng thép không gỉ
09:30
they are facing south and reflecting light towards the temple itself,
141
558000
5000
Chúng sẽ quay về hướng nam,
phản chiếu ánh sáng đến ngôi đền,
phản chiếu ánh sáng đến ngôi đền,
09:35
pedestrians crisscross from one side to the other.
142
563000
3000
khách bộ hành sẽ đi xuyên từ bên này sang
bên kia
bên kia
09:38
And as you come from the north, it is all masonry growing out of the sand cliffs
143
566000
6000
và khi bạn tới phương Bắc,
toàn bộ công trình sẽ nhô lên từ rặng cát
toàn bộ công trình sẽ nhô lên từ rặng cát
09:44
as you come from the Himalayas and evoking the tradition of the fortress.
144
572000
6000
như khi lên đỉnh Himalayas, gợi lên
truyền thống xây thành lũy tại đây.
truyền thống xây thành lũy tại đây.
09:50
And then I went away for four months
145
578000
2000
Sau đó tôi rời đi 4 tháng
09:52
and there was going to be groundbreaking.
146
580000
2000
và tại đây đã có một đột phá lớn.
09:54
And I came back and, lo and behold, the little model I'd left behind
147
582000
3000
Khi tôi quay lại, kì lạ thay,
cái mô hình nhỏ tôi để lại
cái mô hình nhỏ tôi để lại
09:57
had been built ten times bigger for public display on site
148
585000
4000
đã được làm to lên 10 lần để trưng bày
cho công chúng.
cho công chúng.
10:01
and ... the bridge was built!
149
589000
3000
và... cây cầu đã được xây!
10:04
(Laughter)
150
592000
7000
(tiếng cười)
10:11
Within the working drawings!
151
599000
2000
Khi mà đang sửa bản vẽ!
10:14
And half a million people gathered for the celebrations;
152
602000
4000
500 nghìn người đã tụ họp để ăn mừng;
10:20
you can see them on the site itself as the foundations are beginning.
153
608000
4000
các bạn có thể thấy họ cả trên công trường
khi bắt đầu làm nền móng.
khi bắt đầu làm nền móng.
10:24
I was renamed Safdie Singh. And there it is under construction;
154
612000
5000
Tôi được đổi tên thành Safdie Singh.
Đây là hình ảnh khi đang thi công;
Đây là hình ảnh khi đang thi công;
10:29
there are 1,800 workers at work and it will be finished in two years.
155
617000
5000
1800 nhân công đang làm việc và
nó sẽ được hoàn tất trong 2 năm nữa.
nó sẽ được hoàn tất trong 2 năm nữa.
10:34
Back to Yad Vashem three years ago. After all this episode began,
156
622000
5000
Trở lại với Yad Vashem cách đây 3 năm.
Sau khi mọi chuyện bắt đầu,
Sau khi mọi chuyện bắt đầu,
10:39
Yad Vashem decided to rebuild completely the historic museum
157
627000
4000
Yad Vashem quyết định xây dựng lại
toàn bộ bảo tàng lịch sử
toàn bộ bảo tàng lịch sử
10:43
because now Washington was built -- the Holocaust Museum in Washington --
158
631000
3000
bởi vì hiện nay khi Bảo tàng Holocaust
được xây tại Washington,
được xây tại Washington,
10:46
and that museum is so much more comprehensive in terms of information.
159
634000
5000
và thông tin ở đấy lại
dễ tiếp thu hơn rất nhiều.
dễ tiếp thu hơn rất nhiều.
10:51
And Yad Vashem needs to deal with three million visitors a year at this point.
160
639000
4000
Yad Vashem cần phải đối mặt với 3 triệu
khách du lịch mỗi năm thời điểm đó.
khách du lịch mỗi năm thời điểm đó.
10:55
They said, "Let's rebuild the museum."
161
643000
2000
Họ bảo: "Hãy xây dựng lại bảo tàng."
10:57
But of course, the Sikhs might give you a job on a platter -- the Jews make it hard:
162
645000
4000
Nhưng tất nhiên, người Sikhs đưa ra thì dễ
còn người Do Thái làm nó khó hơn:
còn người Do Thái làm nó khó hơn:
11:01
international competition, phase one, phase two, phase three.
163
649000
5000
các cuộc thi quốc tế, giai đoạn một,
giai đoạn hai, giai đoạn ba.
giai đoạn hai, giai đoạn ba.
11:06
(Laughter)
164
654000
2000
(tiếng cười)
11:08
And again, I felt kind of uncomfortable with the notion
165
656000
4000
Và lần nữa, tôi cảm thấy không thoải mái
với ý tưởng cho rằng
với ý tưởng cho rằng
11:12
that a building the size of the Washington building --
166
660000
5000
một công trình với diện tích bằng
tòa nhà Washington
tòa nhà Washington
11:17
50,000 square feet -- will sit on that fragile hill
167
665000
4000
50 000 feet vuông
sẽ được xây trên ngọn đồi mỏng manh ấy.
sẽ được xây trên ngọn đồi mỏng manh ấy.
11:21
and that we will go into galleries -- rooms with doors
168
669000
4000
và chúng ta đi qua các phòng trưng bày -
phòng nối tiếp phòng, cửa nối cửa
phòng nối tiếp phòng, cửa nối cửa
11:25
and sort of familiar rooms -- to tell the story of the Holocaust.
169
673000
4000
với các phòng gần giống nhau - có thể
kể lại câu chuyện của cuộc thảm sát.
kể lại câu chuyện của cuộc thảm sát.
11:29
And I proposed that we cut through the mountain. That was my first sketch.
170
677000
5000
Và tôi đề nghị đào xuyên qua ngọn núi.
Đây là bản vẽ đầu tiên của tôi.
Đây là bản vẽ đầu tiên của tôi.
11:34
Just cut the whole museum through the mountain --
171
682000
2000
Xây bảo tàng xuyên qua ngọn núi -
11:36
enter from one side of the mountain,
172
684000
2000
với cửa vào ở một sườn núi,
11:38
come out on the other side of the mountain --
173
686000
2000
lối ra ở bên sườn còn lại,
11:40
and then bring light through the mountain into the chambers.
174
688000
4000
và đưa ánh sáng qua núi để tới
toàn khu nhà.
toàn khu nhà.
11:44
And here you see the model:
175
692000
3000
Đây là mô hình:
11:47
a reception building and some underground parking.
176
695000
3000
Một phòng tiếp tân, vài bãi đậu xe ngầm
11:50
You cross a bridge, you enter this triangular room, 60 feet high,
177
698000
6000
Bạn đi qua cầu, bước vào căn phòng
hình tam giác cao 18 mét này,
hình tam giác cao 18 mét này,
11:56
which cuts right into the hill
178
704000
2000
nó đào sâu vào trong ngọn đồi,
11:58
and extends right through as you go towards the north.
179
706000
5000
và mở rộng dần về hướng Bắc.
12:03
And all of it, then, all the galleries are underground,
180
711000
3000
Và tất cả những thứ này,
đều ngầm dưới lòng đất
đều ngầm dưới lòng đất
12:06
and you see the openings for the light.
181
714000
3000
bạn sẽ thấy các cửa mở ra lấy sáng.
12:09
And at night, just one line of light cuts through the mountain,
182
717000
3000
và buổi tối chỉ có đúng một lối sáng
xuyên qua núi
xuyên qua núi
12:12
which is a skylight on top of that triangle.
183
720000
4000
mà đó là ánh sáng trên đỉnh tam giác
12:16
And all the galleries,
184
724000
4000
Toàn bộ các phòng trưng bày,
12:20
as you move through them and so on, are below grade.
185
728000
3000
bạn sẽ di chuyển qua chúng và đi xuống.
12:23
And there are chambers carved in the rock --
186
731000
5000
Khu nhà lớn được đào vào núi --
12:28
concrete walls, stone, the natural rock when possible -- with the light shafts.
187
736000
4000
tường bê tông, đá, đá tự nhiên được dùng
khi có thể -- với những khoang lấy sáng.
khi có thể -- với những khoang lấy sáng.
12:32
This is actually a Spanish quarry, which sort of inspired
188
740000
6000
Đây thực chất là đá Tây Ban Nha,
đã truyền cảm hứng
đã truyền cảm hứng
12:38
the kind of spaces that these galleries could be.
189
746000
3000
cho không gian mà các khu trưng bày này
có thể dùng.
có thể dùng.
12:41
And then, coming towards the north, it opens up:
190
749000
3000
Khi đi tới phía Bắc, nó mở ra:
12:44
it bursts out of the mountain into, again, a view of light and of the city
191
752000
6000
thoát ra khỏi ngọn núi, lần nữa đưa bạn
tới ánh sáng và quang cảnh toàn thành phố
tới ánh sáng và quang cảnh toàn thành phố
12:50
and of the Jerusalem hills.
192
758000
3000
cùng với những ngọn đồi của Jerusalem.
12:55
I'd like to conclude with a project I've been working on for two months.
193
763000
5000
Tôi muốn kết thúc bài nói với một dự án
mà tôi đã làm được 2 tháng rồi.
mà tôi đã làm được 2 tháng rồi.
13:00
It's the headquarters for the Institute of Peace in Washington,
194
768000
6000
Đó là trụ sở chính của viện Hòa Bình
ở thủ đô Washington,
ở thủ đô Washington,
13:06
the U.S. Institute of Peace.
195
774000
2000
Viện Hòa Bình Hoa Kỳ.
13:08
The site chosen is across from the Lincoln Memorial;
196
776000
5000
Khu đất được chọn nằm đối diện
đài tưởng niệm Lincoln;
đài tưởng niệm Lincoln;
13:13
you see it there directly on the Mall. It's the last building on the Mall,
197
781000
4000
nó nhìn thẳng ra khu Mall và
là công trình cuối cùng của khu.
là công trình cuối cùng của khu.
13:17
on access of the Roosevelt Bridge that comes in from Virginia.
198
785000
4000
gần cầu Roosevelt nối với bang Virginia.
13:22
That too was a competition, and it is something I'm just beginning to work on.
199
790000
6000
Đây cũng là một cuộc thi, và là một dự án
tôi chỉ vừa bắt đầu làm việc.
tôi chỉ vừa bắt đầu làm việc.
13:30
But one recognized the kind of uniqueness of the site.
200
798000
4000
Nhưng ta có thể nhận ra điểm đặc biệt
của khu đất.
của khu đất.
13:34
If it were to be anywhere in Washington,
201
802000
2000
Nếu có bất kì đâu ở Washington,
13:36
it would be an office building, a conference center,
202
804000
3000
có thể làm một tòa văn phòng
hay khu hội thảo,
hay khu hội thảo,
13:39
a place for negotiating peace and so on -- all of which the building is --
203
807000
4000
một nơi để đàm phán về hòa bình và hơn thế
tất cả đều chỉ là một tòa nhà --
tất cả đều chỉ là một tòa nhà --
13:43
but by virtue of the choice of putting it on the Mall and by the Lincoln Memorial,
204
811000
4000
nhưng nhờ lựa chọn đặt vị trí tại
khu Mall và đài tưởng niệm Lincoln,
khu Mall và đài tưởng niệm Lincoln,
13:47
this becomes the structure that is the symbol of peace on the Mall.
205
815000
5000
công trình trở thành một biểu tượng
hòa bình tại công viên Mall.
hòa bình tại công viên Mall.
13:52
And that was a lot of heat to deal with.
206
820000
5000
Và đó là một áp lực lớn.
13:57
The first sketch recognizes that the building is many spaces --
207
825000
4000
Bản vẽ nháp đầu tiên phân công trình ra
với rất nhiều không gian --
với rất nhiều không gian --
14:01
spaces where research goes on, conference centers,
208
829000
5000
không gian cho nghiên cứu,
trung tâm hội nghị,
trung tâm hội nghị,
14:06
a public building because it will be a museum devoted to peacemaking --
209
834000
4000
một công trình công cộng vì nó sẽ là một
bảo tàng cống hiến cho hòa bình.
bảo tàng cống hiến cho hòa bình.
14:10
and these are the drawings that we submitted for the competition,
210
838000
4000
Và đây là những bản vẽ chúng tôi
nộp cho cuộc thi
nộp cho cuộc thi
14:14
the plans showing the spaces which radiate outwards from the entry.
211
842000
5000
Bản vẽ cho thấy những căn phòng
xòe ra từ cửa vào.
xòe ra từ cửa vào.
14:19
You see the structure as, in the sequence of structures on the Mall,
212
847000
4000
Bạn thấy cấu trúc như sự nối tiếp
với cấu trúc công viên,
với cấu trúc công viên,
14:23
very transparent and inviting and looking in.
213
851000
4000
gần như trong suốt,
thu hút nhìn vào trong.
thu hút nhìn vào trong.
14:27
And then as you enter it again, looking in all directions towards the city.
214
855000
5000
Và khi bạn bước vào trong, tất cả
mọi hướng đều dẫn về thành phố.
mọi hướng đều dẫn về thành phố.
14:32
And what I felt about that building is that it really was a building
215
860000
4000
Đó là điều tôi cảm thấy ở công trình
thực sự mang đến
thực sự mang đến
14:36
that had to do with a lightness of being -- to quote Kundera --
216
864000
7000
sự nhẹ nhàng, trích Kundera,
14:43
that it had to do with whiteness,
217
871000
2000
liên tưởng tới sự ngây thơ, trong trắng,
14:45
it had to do with a certain dynamic quality and it had to do with optimism.
218
873000
6000
tạo một cảm giác đầy năng động
và lạc quan.
và lạc quan.
14:51
And this is where it is; it's sort of evolving.
219
879000
5000
Đây là hình ảnh công trình
với cấu trúc mở.
với cấu trúc mở.
14:56
Studies for the structure of the roof,
220
884000
3000
Nghiên cứu cấu trúc mái,
14:59
which demands maybe new materials:
221
887000
4000
nó đặt ra yêu cầu một vật liệu mái mới:
15:03
how to make it white, how to make it translucent, how to make it glowing,
222
891000
4000
làm sao cho có màu trắng,
có độ trong suốt, có thể phát sáng,
có độ trong suốt, có thể phát sáng,
15:07
how to make it not capricious.
223
895000
3000
sao cho nó không trở nên đồng bóng.
15:12
And here studying, in three dimensions,
224
900000
3000
Đây là nghiên cứu dưới định dạng 3D,
15:15
how to give some kind, again, of order, a structure;
225
903000
6000
nó tạo cảm giác có trật tự và cấu trúc;
15:21
not something you feel you could just change
226
909000
2000
không phải thứ mà bạn có thể thay đổi
15:23
because you stop the design of that particular process.
227
911000
3000
bởi vì bạn ngưng thiết kế ở giai đoạn đó.
15:31
And so it goes.
228
919000
2000
Và cứ như thế.
15:37
I'd like to conclude by saying something ...
229
925000
2000
Tôi muốn kết lại vài điều.
15:39
(Applause)
230
927000
8000
(vỗ tay)
15:47
I'd like to conclude by relating all of what I've said to the term "beauty."
231
935000
6000
Tôi muốn kết thúc bằng cách liên hệ tất cả
những gì tôi đã nói với từ "cái đẹp".
những gì tôi đã nói với từ "cái đẹp".
15:53
And I know it is not a fashionable term these days,
232
941000
3000
Và tôi biết từ này hiện nay
không còn thịnh hành nữa,
không còn thịnh hành nữa,
15:56
and certainly not fashionable in the discourse of architectural schools,
233
944000
4000
và hiển nhiên là không còn phổ biến
trong bài giảng ở các trường kiến trúc.
trong bài giảng ở các trường kiến trúc.
16:00
but it seems to me that all this, in one way or the other, is a search for beauty.
234
948000
6000
Nhưng với tôi chúng, dù bằng cách nào nữa,
đều là để tìm kiếm cái đẹp.
đều là để tìm kiếm cái đẹp.
16:06
Beauty in the most profound sense of fit.
235
954000
3000
Cái đẹp là sắc thái sâu thẳm nhất
của sự hài hòa.
của sự hài hòa.
16:09
I have a quote that I like by a morphologist, 1917,
236
957000
9000
Tôi có một trích dẫn mà tôi rất thích
của một nhà hình thái học, năm 1917,
của một nhà hình thái học, năm 1917,
16:18
Theodore Cook, who said, "Beauty connotes humanity.
237
966000
4000
Theodore Cook, ông ấy nói:
"Cái đẹp bao hàm lòng nhân đạo.
"Cái đẹp bao hàm lòng nhân đạo.
16:22
We call a natural object beautiful because we see
238
970000
4000
Chúng ta cho môt sự vật tự nhiên là đẹp
bởi vì chúng ta thấy rằng
bởi vì chúng ta thấy rằng
16:26
that its form expresses fitness, the perfect fulfillment of function."
239
974000
5000
hình dáng của nó thể hiện sự cân đối,
đầy đủ chức năng một cách hoàn hảo."
đầy đủ chức năng một cách hoàn hảo."
16:31
Well, I would have said the perfect fulfillment of purpose.
240
979000
4000
Tôi có thể nói đã hoàn thành trọn vẹn
mục đích.
mục đích.
16:35
Nevertheless, beauty as the kind of fit; something that tells us
241
983000
5000
Tuy nhiên, cái đẹp là một loại cân đối;
một cái gì đó nói với chúng ta rằng
một cái gì đó nói với chúng ta rằng
16:40
that all the forces that have to do with our natural environment
242
988000
4000
tất cả các loại lực có liên quan đến
môi trường tự nhiên
môi trường tự nhiên
16:44
have been fulfilled -- and our human environment -- for that.
243
992000
4000
đều hoàn chỉnh -- môi trường của chúng ta
cũng vậy.
cũng vậy.
16:48
Twenty years ago, in a conference Richard and I were at together,
244
996000
5000
Cách đây 20 năm, trong một hội thảo
mà tôi và Richard cùng tham dự,
mà tôi và Richard cùng tham dự,
16:53
I wrote a poem, which seems to me to still hold for me today.
245
1001000
5000
Tôi đã viết một bài thơ mà
đến giờ vẫn còn có ý nghĩa với tôi.
đến giờ vẫn còn có ý nghĩa với tôi.
16:58
"He who seeks truth shall find beauty. He who seeks beauty shall find vanity.
246
1006000
7000
"Người kiếm sự thật sẽ thấy cái đẹp.
Kẻ tìm cái đẹp sẽ thấy phù hoa.
Kẻ tìm cái đẹp sẽ thấy phù hoa.
17:05
He who seeks order shall find gratification.
247
1013000
4000
Người kiếm trật tự
sẽ nhận được sự thỏa mãn.
sẽ nhận được sự thỏa mãn.
17:09
He who seeks gratification shall be disappointed.
248
1017000
4000
Kẻ muốn thỏa mãn
sẽ phải thất vọng mà thôi.
sẽ phải thất vọng mà thôi.
17:13
He who considers himself the servant of his fellow beings
249
1021000
3000
Người cho mình là kẻ hầu hạ của bạn hữu
17:16
shall find the joy of self-expression. He who seeks self-expression
250
1024000
6000
sẽ thấy niềm vui khi bày tỏ lòng mình.
Người chỉ tìm cách để bày tỏ bản thân
Người chỉ tìm cách để bày tỏ bản thân
17:22
shall fall into the pit of arrogance.
251
1030000
2000
sẽ rơi vào hố sâu của sự ngạo mạn.
17:24
Arrogance is incompatible with nature.
252
1032000
3000
Sự ngạo mạn không phù hợp với tự nhiên.
17:27
Through nature, the nature of the universe and the nature of man,
253
1035000
3000
Thông qua tự nhiên, bản chất của vũ trụ
và bản chất loài người,
và bản chất loài người,
17:30
we shall seek truth. If we seek truth, we shall find beauty."
254
1038000
4000
chúng ta sẽ tìm ra sự thật.
Nếu tìm được sự thật, ta sẽ thấy cái đẹp."
Nếu tìm được sự thật, ta sẽ thấy cái đẹp."
Cảm ơn các bạn rất nhiều.
(vỗ tay)
(vỗ tay)
17:34
Thank you very much. (Applause)
255
1042000
1000
ABOUT THE SPEAKER
Moshe Safdie - ArchitectMoshe Safdie's buildings -- from grand libraries to intimate apartment complexes -- explore the qualities of light and the nature of private and public space.
Why you should listen
Moshe Safdie's master's thesis quickly became a cult building: his modular "Habitat '67" apartments for Montreal Expo '67. Within a dizzying pile of concrete, each apartment was carefully sited to have natural light and a tiny, private outdoor space for gardening. These themes have carried forward throughout Safdie's career -- his buildings tend to soak in the light, and to hold cozy, user-friendly spaces inside larger gestures.
He's a triple citizen of Canada, Israel and the United States, three places where the bulk of his buildings can be found: in Canada, the National Gallery in Ottawa, the Montreal Museum of Fine Arts, the Vancouver public library. For Yad Vashem, the Holocaust museum in Jerusalem, he designed the Children's Memorial and the Memorial to the Deportees; he's also built airport terminals in Tel Aviv. In the US, he designed the elegant and understated Peabody Essex Museum in Salem, Masachusetts, and the Crystal Bridges Museum in Arkansas.
Moshe Safdie | Speaker | TED.com