Serious Play 2008
George Smoot: The design of the universe
George Smoot: Bản thiết kế của Vũ trụ
Filmed:
Readability: 3.6
2,187,714 views
Tại diễn đàn Serious Play năm 2008 năm 2008, nhà vật lý học thiên thể George Smoot trình chiếu những hình ảnh cực kì mới từ cuộc điều tra không gian sâu, và gợi cho chúng ta suy nghĩ về cách vũ trụ với những mạng lưới khổng lồ vật chất tối của nó và những lỗ hổng bí ẩn được hình thành.
George Smoot - Astrophysicist
Astrophysicist, cosmologist and Nobel Prize winner George Smoot studies the cosmic microwave background radiation -- the afterglow of the Big Bang. His pioneering research into deep space and time is uncovering the structure of the universe itself. Full bio
Astrophysicist, cosmologist and Nobel Prize winner George Smoot studies the cosmic microwave background radiation -- the afterglow of the Big Bang. His pioneering research into deep space and time is uncovering the structure of the universe itself. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:16
I thought I would think about changing your perspective on the world a bit,
0
0
4000
Tôi nghĩ tôi sẽ thay đổi một chút
quan điểm của các bạn về thế giới
quan điểm của các bạn về thế giới
00:20
and showing you some of the designs that we have in nature.
1
4000
3000
và chỉ cho bạn vài bản thiết kế
mà chúng ta có trong tự nhiên
mà chúng ta có trong tự nhiên
Và đây, đầu tiên tôi sẽ nói về
00:23
And so, I have my first slide to talk about
2
7000
4000
00:27
the dawning of the universe and what I call
3
11000
3000
thuở sơ khai của vũ trụ
và cái mà tôi gọi là
và cái mà tôi gọi là
00:30
the cosmic scene investigation, that is, looking at
4
14000
2000
Cuộc khảo sát quang cảnh vũ trụ
nghiên cứu
nghiên cứu
00:32
the relics of creation and inferring what happened at the beginning,
5
16000
4000
những dấu tích còn lại của tạo hóa rồi
suy luận điều đã xảy ra lúc ban đầu.
suy luận điều đã xảy ra lúc ban đầu.
những gì diễn ra tiếp theo
và cố gắng hiểu được nó.
và cố gắng hiểu được nó.
00:36
and then following it up and trying to understand it.
6
20000
3000
00:39
And so one of the questions that I asked you is,
7
23000
2000
Câu mà tôi muốn hỏi các bạn là,
00:41
when you look around, what do you see?
8
25000
2000
Các bạn thấy cái gì khi nhìn xung quanh?
00:43
Well, you see this space that's created by designers
9
27000
4000
Chà, bạn nhìn thấy không gian,
tạo ra bởi những nhà thiết kế
tạo ra bởi những nhà thiết kế
00:47
and by the work of people, but what you actually see
10
31000
4000
và công sức của người lao động,
nhưng cái mà các bạn thực sự thấy
nhưng cái mà các bạn thực sự thấy
00:51
is a lot of material that was already here,
11
35000
2000
đó là vô số vật chất đã tồn tại
00:53
being reshaped in a certain form.
12
37000
2000
và được tái định hình ở hình dạng nào đó.
00:55
And so the question is: how did that material get here?
13
39000
3000
Và câu hỏi là: làm thế nào
những vật chất đó đến được đây?
những vật chất đó đến được đây?
00:58
How did it get into the form that it had before it got reshaped, and so forth?
14
42000
3000
Bằng cách nào nó được tạo thành trước khi
được tái tạo hình?
được tái tạo hình?
01:01
It's a question of what's the continuity?
15
45000
3000
Đó là câu hỏi: sự liên tục là gì?
01:04
So one of the things I look at is,
16
48000
2000
Nên một trong số những điều tôi xét tới là
01:06
how did the universe begin and shape?
17
50000
2000
vũ trụ đã bắt đầu và tạo hình như thế nào?
01:08
What was the whole process in the creation and the evolution of the universe
18
52000
4000
Toàn bộ quá trình khai sinh
và phát triển của vũ trụ
và phát triển của vũ trụ
01:12
to getting to the point that we have these kinds of materials?
19
56000
2000
dẫn tới sự xuất hiện của vật chất là gì?
01:14
So that's sort of the part, and let me move on then and show you
20
58000
4000
đó là một phần, tiếp theo
tôi muốn cho các bạn xem
tôi muốn cho các bạn xem
01:18
the Hubble Ultra Deep Field.
21
62000
2000
Vùng Siêu Sâu Hubble.
01:20
If you look at this picture,
22
64000
2000
Nếu các bạn nhìn vào bức ảnh này,
01:22
what you will see is a lot of dark with some light objects in it.
23
66000
4000
Các bạn sẽ thấy một vùng tối
và các vật thể phát sáng trong nó
và các vật thể phát sáng trong nó
01:26
And everything but -- four of these light objects are stars,
24
70000
2000
Mọi thứ trừ bốn ngôi sao sáng đây
01:28
and you can see them there -- little pluses.
25
72000
2000
và như các bạn thấy-- các chấm nhỏ.
01:30
This is a star, this is a star, everything else is a galaxy, OK?
26
74000
5000
đây là 1 ngôi sao, đây là 1 ngôi sao,
còn lại là thiên hà. Được chứ?
còn lại là thiên hà. Được chứ?
01:35
So there's a couple of thousand galaxies
27
79000
2000
Như vậy, có vài nghìn thiên hà
01:37
you can see easily with your eye in here.
28
81000
3000
các bạn có thể dễ dàng
quan sát bằng mắt thường,
quan sát bằng mắt thường,
01:40
And when I look out at particularly this galaxy,
29
84000
2000
Và nếu tôi nhìn vào một thiên hà cụ thể,
01:42
which looks a lot like ours, I wonder if there's
30
86000
2000
nó khá giống thiên hà của ta,
Tự hỏi nếu
Tự hỏi nếu
01:44
an art design college conference going on,
31
88000
3000
Đang có một hội nghị thiết kế diễn ra
01:47
and intelligent beings there are thinking about, you know,
32
91000
3000
và các sinh vật thông minh ở đó
đang băn khoăn suy nghĩ
đang băn khoăn suy nghĩ
01:50
what designs they might do, and there might be a few cosmologists
33
94000
3000
họ nên chọn bản thiết kế nào.
Một số ít các nhà vũ trụ học đang
Một số ít các nhà vũ trụ học đang
01:53
trying to understand where the universe itself came from,
34
97000
2000
cố gằng tìm hiểu vũ trụ bắt nguồn từ đâu,
01:55
and there might even be some in that galaxy looking at ours
35
99000
2000
có thể sinh vật ở thiên hà ấy
nhìn Trái Đất
nhìn Trái Đất
01:57
trying to figure out what's going on over here.
36
101000
2000
cũng cố tìm hiểu cái gì đang diễn ra ở đây
01:59
But there's a lot of other galaxies, and some are nearby,
37
103000
3000
Nhưng có vô số thiên hà,
một số thì gần chúng ta,
một số thì gần chúng ta,
02:02
and they're kind of the color of the Sun,
38
106000
1000
có màu giống mặt trời
02:03
and some are further away and they're a little bluer, and so forth.
39
107000
3000
Một số ở xa và chúng có vẻ
hơi xanh hơn một chút, vân vân.
hơi xanh hơn một chút, vân vân.
02:06
But one of the questions is -- this should be, to you --
40
110000
4000
Nhưng các bạn có thể hỏi
02:10
how come there are so many galaxies?
41
114000
2000
Sao có thể có nhiều thiên hà đến như vậy?
02:12
Because this represents a very clean fraction of the sky.
42
116000
2000
Bởi đây mới chỉ là phần nhỏ
của bầu trời.
của bầu trời.
02:14
This is only 1,000 galaxies.
43
118000
2000
Ghi lại 1,000 thiên hà.
02:16
We think there's on the order -- visible to the Hubble Space Telescope,
44
120000
3000
Chúng tôi nghĩ có một trật tự -
nhìn thấy được bằng Kính Hubble
nhìn thấy được bằng Kính Hubble
02:19
if you had the time to scan it around --
45
123000
2000
Nếu có đủ thời gian để quét quanh vũ trụ.
02:21
about 100 billion galaxies. Right?
46
125000
2000
khoảng 100 tỉ thiên hà. Đúng không?
02:23
It's a very large number of galaxies.
47
127000
2000
Có một số lượng khổng lồ các thiên hà.
02:25
And that's roughly how many stars there are in our own galaxy.
48
129000
3000
Đó cũng là số ngôi sao ước lượng
trong Dải ngân hà của chúng ta
trong Dải ngân hà của chúng ta
02:28
But when you look at some of these regions like this, you'll see
49
132000
2000
Nhưng khi nhìn vào vài vùng bạn sẽ thấy,
02:30
more galaxies than stars, which is kind of a conundrum.
50
134000
3000
có nhiều thiên hà hơn là sao
quả là một câu hỏi hóc búa.
quả là một câu hỏi hóc búa.
02:33
So the question should come to your mind is, what kind of design, you know,
51
137000
6000
Vậy nên, các bạn có lẽ đặt câu hỏi,
bản thiết kế nào, như các bạn biết đây,
bản thiết kế nào, như các bạn biết đây,
02:39
what kind of creative process and what kind of design
52
143000
2000
quá trình sáng tạo nào và bản thiết kế nào
02:41
produced the world like that?
53
145000
2000
đã kiến tạo nên thế giới như vậy?
02:43
And then I'm going to show you it's actually a lot more complicated.
54
147000
2000
Thực sự nó còn phức tạp hơn rất nhiều.
02:45
We're going to try and follow it up.
55
149000
2000
Chúng ta sẽ cố gắng và bắt kịp nó.
02:47
We have a tool that actually helps us out in this study,
56
151000
3000
Chúng ta có một công cụ rất hữu ích
trong nghiên cứu này,
trong nghiên cứu này,
02:50
and that's the fact that the universe is so incredibly big
57
154000
3000
đó chính là thực tế là
vũ trụ vô cùng rộng lớn
vũ trụ vô cùng rộng lớn
02:53
that it's a time machine, in a certain sense.
58
157000
3000
rằng đấy là một cỗ máy thời gian,
theo một nghĩa nào đó.
theo một nghĩa nào đó.
02:56
We draw this set of nested spheres cut away so you see it.
59
160000
3000
bằng cách vẽ mặt cắt các
hình cầu lồng vào nhau
hình cầu lồng vào nhau
02:59
Put the Earth at the center of the nested spheres,
60
163000
2000
Đặt Trái đất ở trung tâm các hình cầu đó
03:01
just because that's where we're making observations.
61
165000
2000
vì đó là nơi ta đang tiến hành quan sát
03:03
And the moon is only two seconds away, so if you take a picture of the moon
62
167000
3000
Mặt trăng cách chúng ta hai giây,
vậy nên nếu chụp ảnh
vậy nên nếu chụp ảnh
03:06
using ordinary light, it's the moon two seconds ago, and who cares.
63
170000
3000
dùng ánh sáng thường, đó là mặt trăng
2 giây trước, mà ai để ý đâu
2 giây trước, mà ai để ý đâu
03:09
Two seconds is like the present.
64
173000
2000
hai giây quá ngắn ngủi.
03:11
The Sun is eight minutes ago. That's not such a big deal, right,
65
175000
3000
Với mặt trời thì tám phút. Không đáng
bận tâm lắm, phải không
bận tâm lắm, phải không
03:14
unless there's solar flares coming then you want to get out the way.
66
178000
2000
trừ phi bạn muốn thoát khỏi những
tia lửa mặt trời tấn công
tia lửa mặt trời tấn công
03:16
You'd like to have a little advance warning.
67
180000
2000
Bạn cần một số cảnh báo trước.
03:18
But you get out to Jupiter and it's 40 minutes away. It's a problem.
68
182000
3000
Nhưng nếu là sao Mộc cách
Trái đất 40 phút. Đó là một vấn đề.
Trái đất 40 phút. Đó là một vấn đề.
03:21
You hear about Mars, it's a problem communicating to Mars
69
185000
2000
Bạn đã nghe về sao Hoả, liên lạc với
sao Hỏa là cả vấn đề.
sao Hỏa là cả vấn đề.
03:23
because it takes light long enough to go there.
70
187000
3000
bởi vì ánh sáng phải mất nhiều
thời gian để tới đo.
thời gian để tới đo.
03:26
But if you look out to the nearest set of stars,
71
190000
3000
Nhưng nếu các bạn quan sát
những ngôi sao gần nhất
những ngôi sao gần nhất
03:29
to the nearest 40 or 50 stars, it's about 10 years.
72
193000
3000
khoảng 40 đến 50 ngôi sao,
cũng cách Trái đất 10 năm,
cũng cách Trái đất 10 năm,
03:32
So if you take a picture of what's going on, it's 10 years ago.
73
196000
3000
vì thế, nếu chụp ảnh ở đó,
đó là bức ảnh của 10 năm về trước.
đó là bức ảnh của 10 năm về trước.
03:35
But you go and look to the center of the galaxy,
74
199000
2000
Nhưng nếu đi quan sát trung tâm
Dải Ngân Hà
Dải Ngân Hà
03:37
it's thousands of years ago.
75
201000
1000
đó là hàng ngàn năm trước.
03:38
If you look at Andromeda, which is the nearest big galaxy,
76
202000
3000
Nếu quan sát Andromeda, thiên hà gần nhất
03:41
and it's two million years ago.
77
205000
1000
đó là 2 triệu năm trước.
03:42
If you took a picture of the Earth two million years ago,
78
206000
2000
Nếu bạn chụp ảnh Trái đất
2 triệu năm trước,
2 triệu năm trước,
03:44
there'd be no evidence of humans at all,
79
208000
2000
sẽ không có dấu hiệu nào của con người,
03:46
because we don't think there were humans yet.
80
210000
2000
vì thời đó con người vẫn chưa
xuất hiện
xuất hiện
03:48
I mean, it just gives you the scale.
81
212000
2000
Ý tôi là, nó đơn giản đưa ra thước đo.
03:50
With the Hubble Space Telescope, we're looking at
82
214000
2000
Với kính thiên văn Hubble
chúng tôi quan sát
chúng tôi quan sát
03:52
hundreds of millions of years to a billion years.
83
216000
2000
khoảng cách hàng trăm triệu năm tới một tỷ năm,
03:54
But if we were capable to come up with an idea of how to look even further --
84
218000
5000
Nhưng nếu chúng ta có thể đưa ra
phát kiến mới nhằm quan sát xa hơn
phát kiến mới nhằm quan sát xa hơn
03:59
there's some things even further,
85
223000
1000
còn nhiều khám phá xa hơn nữa
04:00
and that was what I did in a lot of my work,
86
224000
2000
và đó là công việc tôi đã làm rất nhiều.
04:02
was to develop the techniques -- we could look out back to even earlier
87
226000
4000
phát triển kỹ thuật, chúng ta có thể
nhìn xa hơn về quá khứ
nhìn xa hơn về quá khứ
04:06
epochs before there were stars and before there were galaxies,
88
230000
2000
kỉ nguyên trước khi có
những vì sao và thiên hà
những vì sao và thiên hà
04:08
back to when the universe was hot and dense and very different.
89
232000
4000
khi mà vũ trụ vẫn còn rất nóng,
dày dặc và rất khác.
dày dặc và rất khác.
và đó là trình tự
04:12
And so that's the sort of sequence,
90
236000
2000
04:14
and so I have a more artistic impression of this.
91
238000
2000
Tôi có một tác phẩm nghệ thuật
ấn tượng hơn
ấn tượng hơn
04:16
There's the galaxy in the middle, which is the Milky Way,
92
240000
3000
Ngân hà ở giữa là Dải ngân hà Milky Way
của chúng ta,
của chúng ta,
04:19
and around that are the Hubble -- you know, nearby kind of galaxies,
93
243000
3000
xung quanh là các thiên hà lân cận,
một hình cầu đánh dấu
những thời gian khác nhau
những thời gian khác nhau
04:22
and there's a sphere that marks the different times.
94
246000
2000
04:24
And behind that are some more modern galaxies.
95
248000
2000
đằng sau bức ảnh là một vài thiên hà mới
04:26
You see the whole big picture?
96
250000
2000
các bạn có thấy toàn bộ bức ảnh ở đây?
04:28
The beginning of time is funny -- it's on the outside, right?
97
252000
3000
Sự khởi đầu của thời gian khá là thú vị,
nó ở bên ngoài
nó ở bên ngoài
04:31
And then there's a part of the universe we can't see
98
255000
2000
Có phần vũ trụ ta không thể nhìn thấy
04:33
because it's so dense and so hot, light can't escape.
99
257000
3000
bởi nó quá dày đặc và nóng
ánh sáng cũng không thể thoát ra
ánh sáng cũng không thể thoát ra
04:36
It's like you can't see to the center of the Sun;
100
260000
2000
như việc ta không thể nhìn vào tâm
Mặt trời
Mặt trời
04:38
you have to use other techniques to know what's going on inside the Sun.
101
262000
3000
và phải dùng kỹ thuật để biết
những gì đang diễn ra trong đó.
những gì đang diễn ra trong đó.
04:41
But you can see the edge of the Sun,
102
265000
1000
Dù có thể thấy cạnh của nó
04:42
and the universe gets that way, and you can see that.
103
266000
2000
và ta thấy vũ trụ cũng tương tự như thế
04:44
And then you see this sort of model area around the outside,
104
268000
4000
Và bạn sẽ thấy được mô hình kiểu này
xung quanh vùng ở ngoài
xung quanh vùng ở ngoài
và đó là bức xạ từ thời vụ nổ Big Bang
04:48
and that is the radiation coming from the Big Bang,
105
272000
3000
mà thực ra là vô cùng thống nhất
04:51
which is actually incredibly uniform.
106
275000
2000
04:53
The universe is almost a perfect sphere,
107
277000
2000
Vũ trụ gần như là một hình cầu hoàn hảo,
04:55
but there are these very tiny variations
108
279000
2000
nhưng có những biến nhỏ này
04:57
which we show here in great exaggeration.
109
281000
3000
cái mà chúng ta phóng đại ở đây
05:00
And from them in the time sequence we're going to have to go
110
284000
4000
Và từ đó, trong trình tự thời gian,
chúng ta sẽ phải đi
chúng ta sẽ phải đi
05:04
from these tiny variations to these irregular galaxies and first stars
111
288000
4000
từ những biến nhỏ này đến những thiên hà
bất thường và những ngôi sao đầu tiên
bất thường và những ngôi sao đầu tiên
05:08
to these more advanced galaxies, and eventually the solar system, and so forth.
112
292000
4000
đến những thiên hà tiến bộ hơn, và
cuối cùng là hệ mặt trời, vân vân
cuối cùng là hệ mặt trời, vân vân
Nên đây là một công việc thiết kế lớn
05:12
So it's a big design job,
113
296000
3000
nhưng chúng ta sẽ thấy mọi thứ
diễn ra thế nào
diễn ra thế nào
05:15
but we'll see about how things are going on.
114
299000
2000
05:17
So the way these measurements were done,
115
301000
2000
Nên cách thực hiện những phép đo lường này
05:19
there's been a set of satellites, and this is where you get to see.
116
303000
3000
có một bộ vệ tinh, và đây là nơi
bạn sẽ thấy
bạn sẽ thấy
05:22
So there was the COBE satellite, which was launched in 1989,
117
306000
4000
nên có vệ tinh COBE, được phóng năm 1989,
và chúng ta phát hiện ra những biến này,
05:26
and we discovered these variations.
118
310000
2000
Và sau đó, năm 2000, vệ tinh MAP
được phóng - WMAP
được phóng - WMAP
05:28
And then in 2000, the MAP satellite was launched -- the WMAP --
119
312000
3000
05:31
and it made somewhat better pictures.
120
315000
2000
và nó giúp bức tranh trở nên rõ hơn
05:33
And later this year -- this is the cool stealth version,
121
317000
4000
Và cuối năm nay - đây là phiên bản rất xịn
05:37
the one that actually has some beautiful design features to it,
122
321000
4000
cái thật sự thể hiện được cái đẹp
của bản thiết kế
của bản thiết kế
05:41
and you should look -- the Planck satellite will be launched,
123
325000
2000
và bạn nên xem-vệ tinh Planck
sẽ được phóng
sẽ được phóng
05:43
and it will make very high-resolution maps.
124
327000
2000
và nó sẽ chụp những tấm bản đồ
có độ phân giải rất cao
có độ phân giải rất cao
05:45
And that will be the sequence of understanding
125
329000
3000
Và đó sẽ là trình tự để hiểu
05:48
the very beginning of the universe.
126
332000
1000
vũ trụ thuở sơ khai
05:49
And what we saw was, we saw these variations, and then they told us
127
333000
4000
Và những biến số mà chúng ta nhìn thấy này
chúng nói cho chúng ta biết
chúng nói cho chúng ta biết
05:53
the secrets, both about the structure of space-time,
128
337000
3000
những bí mật, cả về cấu trúc của
không gian - thời gian
không gian - thời gian
05:56
and about the contents of the universe,
129
340000
2000
và về bản chất của vũ trụ
05:58
and about how the universe started in its original motions.
130
342000
3000
và về vũ trụ đã bắt đầu thế nào từ
những chuyển động nguyên gốc của nó
những chuyển động nguyên gốc của nó
06:01
So we have this picture, which is quite a spectacular picture,
131
345000
3000
Vậy chúng ta có bức tranh này,
một bức tranh đẹp mắt
một bức tranh đẹp mắt
06:04
and I'll come back to the beginning, where we're going to have
132
348000
2000
và tôi sẽ trở lại lúc đầu, khi chúng ta có
06:06
some mysterious process that kicks the universe off at the beginning.
133
350000
4000
những quá trình bí ẩn giải mã vũ trụ
vào lúc đầu
vào lúc đầu
06:10
And we go through a period of accelerating expansion, and the universe
134
354000
4000
Và chúng ta đi qua giai đoạn giãn nở
nhanh chóng và vũ trụ
nhanh chóng và vũ trụ
06:14
expands and cools until it gets to the point where it becomes transparent,
135
358000
4000
giãn nở và nguội đi đến khi nó
trở nên trong suốt
trở nên trong suốt
06:18
then to the Dark Ages, and then the first stars turn on,
136
362000
2000
đến Thời Kì Đen Tối rồi những ngôi sao
đầu tiên phát sáng
đầu tiên phát sáng
06:20
and they evolve into galaxies, and then later they get to the more expansive galaxies.
137
364000
5000
và chúng biến hoá thành thiên hà sau đó
trở thành nhiều thiên hà rộng lớn hơn
trở thành nhiều thiên hà rộng lớn hơn
06:25
And somewhere around this period is when our solar system started forming.
138
369000
3000
Và ở đâu đó vào thời gian này là lúc
Hệ Mặt Trời bắt đầu hình thành
Hệ Mặt Trời bắt đầu hình thành
06:28
And it's maturing up to the present time.
139
372000
3000
Và trưởng thành đến ngày hôm nay
06:31
And there's some spectacular things.
140
375000
2000
Và có nhiều thứ rất đẹp mắt
06:33
And this wastebasket part, that's to represent
141
377000
3000
Và phần bỏ đi này, là để giới thiệu
06:36
what the structure of space-time itself is doing during this period.
142
380000
2000
vai trò cấu trúc của không - thời gian
trong thời kì này
trong thời kì này
06:38
And so this is a pretty weird model, right?
143
382000
4000
Nên nó là một mô hình khá kì lạ nhỉ?
06:42
What kind of evidence do we have for that?
144
386000
2000
Và chúng ta có minh chứng nào cho điều đó?
06:44
So let me show you some of nature's patterns
145
388000
3000
Nên để tôi cho bạn xem vài hình mẫu
của tự nhiên
của tự nhiên
06:47
that are the result of this.
146
391000
1000
là kết quả của quá trình này.
06:48
I always think of space-time as being the real substance of space,
147
392000
4000
Tôi luôn nghĩ không - thời gian là
một thể thực sự của không gian
một thể thực sự của không gian
06:52
and the galaxies and the stars just like the foam on the ocean.
148
396000
5000
và các thiên hà và vì sao giống như
bọt nước trên đại dương
bọt nước trên đại dương
06:57
It's a marker of where the interesting waves are and whatever went on.
149
401000
4000
Đó là dấu hiệu của nơi có những con sóng
thú vị là bất cứ điều gì xảy ra
thú vị là bất cứ điều gì xảy ra
07:01
So here is the Sloan Digital Sky Survey showing the location of a million galaxies.
150
405000
6000
Nên đây là Khảo sát bầu trời số Sloan
cho biết vị trí của hàng triệu thiên hà.
cho biết vị trí của hàng triệu thiên hà.
07:07
So there's a dot on here for every galaxy.
151
411000
2000
Mỗi điểm là một thiên hà.
07:09
They go out and point a telescope at the sky, take a picture,
152
413000
3000
Họ hướng kính thiên văn về phía bầu trời,
và chụp một bức ảnh
và chụp một bức ảnh
07:12
identify what are stars and throw them away, look at the galaxies,
153
416000
3000
xác định các ngôi sao là gì và vứt
chúng đi, nhìn các thiên hà
chúng đi, nhìn các thiên hà
07:15
estimate how far away they are, and plot them up.
154
419000
3000
ước lượng khoảng cách của chúng,
và đánh dấu chúng lên
và đánh dấu chúng lên
07:18
And just put radially they're going out that way.
155
422000
2000
Và chỉ cần đặt theo rada theo cách như thế
07:20
And you see these structures, this thing we call the Great Wall,
156
424000
3000
Bạn có thể thấy cấu trúc này
chúng tôi gọi nó là Trường Thành
chúng tôi gọi nó là Trường Thành
07:23
but there are voids and those kinds of stuff, and they kind of fade out
157
427000
3000
Nhưng có những khoảng trống và
những thứ này, chúng mờ dần
những thứ này, chúng mờ dần
07:26
because the telescope isn't sensitive enough to do it.
158
430000
2000
vì kính thiên văn không đủ nhạy
để nhìn rõ
để nhìn rõ
07:28
Now I'm going to show you this in 3D.
159
432000
3000
Bây giờ tôi sẽ cho bạn xem ảnh 3D
07:31
What happens is, you take pictures
160
435000
1000
Điều xảy ra là, bạn chụp ảnh
07:32
as the Earth rotates, you get a fan across the sky.
161
436000
3000
khi Trái Đất xoay, bạn có một
hình quạt khắp bầu trời
hình quạt khắp bầu trời
07:35
There are some places you can't look because of our own galaxy,
162
439000
2000
Có nhiều nơi bạn không nhìn thấy vì
Dải Ngân Hà của chúng ta
Dải Ngân Hà của chúng ta
07:37
or because there are no telescopes available to do it.
163
441000
4000
hoặc vì mọi kính thiên văn đều
không làm được
không làm được
07:41
So the next picture shows you the three-dimensional version of this rotating around.
164
445000
4000
Nên bức ảnh kế tiếp cho bạn thấy
phiên bản ba chiều của sự xoay tròn này
phiên bản ba chiều của sự xoay tròn này
07:45
Do you see the fan-like scans made across the sky?
165
449000
3000
Bạn có thấy ảnh quét như hình quạt
trên bầu trời không?
trên bầu trời không?
07:48
Remember, every spot on here is a galaxy, and you see the galaxies,
166
452000
6000
Hãy nhớ, mỗi điểm là một thiên hà,
và bạn thấy những thiên hà
và bạn thấy những thiên hà
07:54
you know, sort of in our neighborhood, and you sort of see the structure.
167
458000
4000
kiểu như hàng xóm của chúng ta,
bạn có thể thấy cấu trúc
bạn có thể thấy cấu trúc
07:58
And you see this thing we call the Great Wall,
168
462000
2000
Và bạn thấy cái chúng tôi gọi là Trường Thành
08:00
and you see the complicated structure, and you see these voids.
169
464000
3000
và bạn có thể thấy cấu trúc phức tạp,
những khoảng trống
những khoảng trống
08:03
There are places where there are no galaxies and there are places
170
467000
2000
Có những nơi không có thiên hà nào
và có những nơi
và có những nơi
08:05
where there are thousands of galaxies clumped together, right.
171
469000
3000
có hàng ngàn thiên hà kết thành khối
08:08
So there's an interesting pattern,
172
472000
2000
Nên có nhiều kiểu hình thú vị,
08:10
but we don't have enough data here to actually see the pattern.
173
474000
2000
nhưng ta không có đủ dữ liệu để
có thể thực sự thấy mô hình
có thể thực sự thấy mô hình
08:12
We only have a million galaxies, right?
174
476000
2000
Ta chỉ có một triệu thiên hà, phải không?
08:14
So we're keeping, like, a million balls in the air
175
478000
2000
Nên chúng ta giữ, như là,
một triệu quả bóng trong không khí
một triệu quả bóng trong không khí
08:16
but, what's going on?
176
480000
2000
nhưng, điều gì sẽ xảy ra?
08:18
There's another survey which is very similar to this,
177
482000
2000
Có một cuộc khảo sát khác tương tự với nó
08:20
called the Two-degree Field of View Galaxy Redshift Survey.
178
484000
6000
gọi là Khảo sát Trường Hai-độ quan sát
sự dịch chuyển đó của thiên hà.
sự dịch chuyển đó của thiên hà.
08:26
Now we're going to fly through it at warp a million.
179
490000
3000
Bây giờ ta sẽ bay qua một triệu thiên hà.
08:29
And every time there's a galaxy -- at its location there's a galaxy --
180
493000
4000
Và mỗi lần có một thiên hà -
ở vị trí có thiên hà
ở vị trí có thiên hà
08:33
and if we know anything about the galaxy, which we do,
181
497000
2000
nếu biết bất cứ cái gì về nó
08:35
because there's a redshift measurement and everything,
182
499000
2000
vì có phép đo khoảng cách xa và mọi thứ
08:37
you put in the type of galaxy and the color,
183
501000
2000
bạn chọn một loại thiên hà và màu sắc
08:39
so this is the real representation.
184
503000
2000
nên đây là một sự đại diện thực sự
08:41
And when you're in the middle of the galaxies
185
505000
1000
khi bạn ở giữa các thiên hà
08:42
it's hard to see the pattern; it's like being in the middle of life.
186
506000
3000
khó để bạn thấy các mô hình,
cũng như ở giữa cuộc đời
cũng như ở giữa cuộc đời
08:45
It's hard to see the pattern in the middle of the audience,
187
509000
1000
Khó để thấy mô hình giữa khán giả
08:46
it's hard to see the pattern of this.
188
510000
2000
khó để thấy mô hình của cái này
08:48
So we're going to go out and swing around and look back at this.
189
512000
3000
Nên chúng ta sẽ đi ra ngoài và
nhìn lại vào nó.
nhìn lại vào nó.
08:53
And you'll see, first, the structure of the survey,
190
517000
4000
Đầu tiên, bạn có thể thấy cấu trúc
của bài khảo sát
của bài khảo sát
08:57
and then you'll start seeing the structure of the galaxies
191
521000
3000
rồi bạn sẽ bắt đầu thấy cấu trúc
của các thiên hà
của các thiên hà
09:00
that we see out there.
192
524000
3000
mà chúng ta thấy ngoài kia.
09:06
So again, you can see the extension of this Great Wall of galaxies showing up here.
193
530000
3000
Một lần nữa bạn có thể thấy sự mở rộng của
Trường Thành của các thiên hà
Trường Thành của các thiên hà
09:09
But you can see the voids,
194
533000
2000
Nhưng bạn có thể thấy các khoảng trống
09:11
you can see the complicated structure, and you say,
195
535000
4000
bạn có thể thấy những cấu trúc phức tạp
09:15
well, how did this happen?
196
539000
2000
bạn thắc mắc điều này diễn ra thế nào?
09:17
Suppose you're the cosmic designer.
197
541000
2000
Cho rằng bạn là người thiết kế vũ trụ
09:19
How are you going to put galaxies out there in a pattern like that?
198
543000
2000
Làm sao để sắp xếp các thiên hà theo
mô hình như vậy?
mô hình như vậy?
09:21
It's not just throwing them out at random.
199
545000
2000
Không phải ngẫu nhiên đặt
chúng thế nào cũng được.
chúng thế nào cũng được.
09:23
There's a more complicated process going on here.
200
547000
2000
Có một quá trình phức tạp hơn thế
09:25
How are you going to end up doing that?
201
549000
2000
Làm thế nào mà cuối cùng bạn làm được
điều đó?
điều đó?
09:27
And so now we're in for some serious play.
202
551000
3000
Và bây giờ bạn sẽ đóng một vai
rất quan trọng
rất quan trọng
09:30
That is, we have to seriously play God,
203
554000
2000
Đó là chúng ta sẽ đóng vai Chúa trời
09:32
not just change people's lives, but make the universe, right.
204
556000
3000
không chỉ thay đổi cuộc sống của con người
mà còn tạo ra vũ trụ
mà còn tạo ra vũ trụ
09:35
So if that's your responsibility, how are you going to do that?
205
559000
3000
Nếu đó là trách nhiệm của bạn,
bạn làm điều đó thế nào?
bạn làm điều đó thế nào?
09:38
What's the kind of technique?
206
562000
1000
Với kỹ thuật gì?
09:39
What's the kind of thing you're going to do?
207
563000
2000
Bạn sẽ làm những việc gì?
Vậy tôi sẽ cho bạn thấy kết quả của sự
mô phỏng mức độ lớn này
mô phỏng mức độ lớn này
09:41
So I'm going to show you the results of a very large-scale simulation
208
565000
4000
09:45
of what we think the universe might be like, using, essentially,
209
569000
4000
của hình ảnh chúng ta nghĩ về vũ trụ
dùng một vài nguyên lý vai trò và
nguyên lý thiết kế
nguyên lý thiết kế
09:49
some of the play principles and some of the design principles that,
210
573000
3000
09:52
you know, humans have labored so hard to pick up,
211
576000
3000
con người đã lao động vất vả để tìm ra,
09:55
but apparently nature knew how to do at the beginning.
212
579000
3000
nhưng tự nhiên lại biết được cách làm
ngay từ đầu
ngay từ đầu
09:58
And that is, you start out with very simple ingredients
213
582000
4000
Và đó là bạn bắt đầu với những
nguyên liệu cơ bản
nguyên liệu cơ bản
10:02
and some simple rules,
214
586000
1000
với vài quy tắc đơn giản
10:04
but you have to have enough ingredients to make it complicated.
215
588000
3000
nhưng bạn phải có đủ nguyên liệu để
làm nó phức tạp lên
làm nó phức tạp lên
10:07
And then you put in some randomness,
216
591000
4000
Sau đó, bạn bạn thêm vào một ít
sự ngẫu nhiên,
sự ngẫu nhiên,
10:11
some fluctuations and some randomness,
217
595000
2000
một vài sự dao động và
một ít sự ngẫu nhiên
một ít sự ngẫu nhiên
10:13
and realize a whole bunch of different representations.
218
597000
3000
và nhận ra rất nhiều đại diện khác nhau
10:16
So what I'm going to do is show you
219
600000
2000
Vậy cái tôi sẽ cho bạn thấy
sự phân bổ của vật chất
với vai trò là thước đo
với vai trò là thước đo
10:18
the distribution of matter as a function of scales.
220
602000
2000
10:20
We're going to zoom in, but this is a plot of what it is.
221
604000
3000
Chúng ta đang phóng to ra
cái chấm này là của một cái gì đó
cái chấm này là của một cái gì đó
10:23
And we had to add one more thing to make the universe come out right.
222
607000
4000
Và chúng ta phải thêm 1 thứ nữa
để khiến vũ trụ hợp lý hơn.
để khiến vũ trụ hợp lý hơn.
10:27
It's called dark matter.
223
611000
2000
Nó gọi là vật chất tối.
10:29
That is matter that doesn't interact with light
224
613000
1000
Nó không tương tác với ánh sáng
10:30
the typical way that ordinary matter does,
225
614000
2000
theo cách mà vật chất
bình thường hay làm,
bình thường hay làm,
10:32
the way the light's shining on me or on the stage.
226
616000
3000
theo cái cách mà ánh đèn đang
chiếu lên tôi bây giờ.
chiếu lên tôi bây giờ.
Nó trong suốt với ánh sáng
nhưng để cho bạn thấy nó
nhưng để cho bạn thấy nó
10:35
It's transparent to light, but in order for you to see it,
227
619000
2000
10:37
we're going to make it white. OK?
228
621000
2000
hãy biến nó thành màu trắng, ok?
10:39
So the stuff that's in this picture that's white, that is the dark matter.
229
623000
3000
Vậy cái vật màu trắng trong bức tranh
là vật chất tối.
là vật chất tối.
10:42
It should be called invisible matter,
230
626000
2000
Nên gọi nó là vật chất vô hình
10:44
but the dark matter we've made visible.
231
628000
2000
nhưng chúng ta đã nhìn thấy đc vật chất
tối
tối
10:46
And the stuff that is in the yellow color,
232
630000
3000
Và cái thứ màu vàng mà
10:49
that is the ordinary kind of matter that's turned into stars and galaxies.
233
633000
4000
chuyển thành những vật chất sẽ biến thành
các sao và thiên hà.
các sao và thiên hà.
Tôi sẽ cho bạn xem đoạn phim tiếp theo.
10:53
So I'll show you the next movie.
234
637000
2000
10:55
So this -- we're going to zoom in.
235
639000
3000
Đây, chúng ta đang phóng to lên.
10:58
Notice this pattern and pay attention to this pattern.
236
642000
2000
Để ý mô hình này và tập trung chú ý đến nó
11:00
We're going to zoom in and zoom in.
237
644000
3000
Chúng ta đang phóng to lên
và to lên.
và to lên.
11:04
And you'll see there are all these filaments and structures and voids.
238
648000
4000
Bạn sẽ thấy chúng là những sợi liên kết
và cấu trúc và những lỗ hổng.
và cấu trúc và những lỗ hổng.
11:08
And when a number of filaments come together in a knot,
239
652000
3000
Khi số lượng các sợi liên kết lại với nhau
vào một điểm tâm
vào một điểm tâm
11:11
that makes a supercluster of galaxies.
240
655000
2000
tạo thành một siêu quần thiên hà.
11:13
This one we're zooming in on
241
657000
2000
Nơi mà chúng ta đang phóng to
11:15
is somewhere between 100,000 and a million galaxies in that small region.
242
659000
3000
là ở giữa một nghìn và một triệu
thiên hà trong vùng nhỏ.
thiên hà trong vùng nhỏ.
11:18
So we live in the boonies.
243
662000
1000
ta sống ở nơi hoang vu
11:19
We don't live in the center of the solar system,
244
663000
3000
chứ không ở trung tâm của
hệ mặt trời
hệ mặt trời
11:22
we don't live in the center of the galaxy
245
666000
1000
hay trung tâm thiên hà
11:23
and our galaxy's not in the center of the cluster.
246
667000
3000
và thiên hà của chúng ta cũng không ở
trung tâm của cụm thiên hà
trung tâm của cụm thiên hà
11:26
So we're zooming in.
247
670000
2000
Nên chúng ta đang phóng to.
11:28
This is a region which probably has more than 100,000,
248
672000
2000
Đây là vùng có khoảng hơn 100,000
11:30
on the order of a million galaxies in that region.
249
674000
3000
trong khoảng 1 triệu thiên hà.
11:33
We're going to keep zooming in. OK.
250
677000
3000
Chúng ta sẽ tiếp tục phóng to.
11:36
And so I forgot to tell you the scale.
251
680000
2000
À tôi quên nói với bạn về thước tỉ lệ.
11:38
A parsec is 3.26 light years.
252
682000
3000
Mỗi parsec (đơn vị đo khoảng cách tinh tú)
là 3.26 năm ánh sáng.
là 3.26 năm ánh sáng.
11:41
So a gigaparsec is three billion light years -- that's the scale.
253
685000
3000
1 gigaparsec = 10^9 parsecs là
3 tỉ năm ánh sáng. Đó là thước đo
3 tỉ năm ánh sáng. Đó là thước đo
11:44
So it takes light three billion years to travel over that distance.
254
688000
3000
Nó mất 3 triệu năm ánh sáng để du hành
tới khoảng cách đó.
tới khoảng cách đó.
11:47
Now we're into a distance sort of between here and here.
255
691000
3000
Bây giờ, chúng ta đang ở khoảng giữa
đây và đây.
đây và đây.
11:50
That's the distance between us and Andromeda, right?
256
694000
3000
Kia là khoảng cách giữa chúng ta và
chòm sao tiên nữ.
chòm sao tiên nữ.
11:53
These little specks that you're seeing in here, they're galaxies.
257
697000
3000
Những vết nhỏ mà bạn nhìn thấy ở đây là
những thiên hà.
những thiên hà.
11:58
Now we're going to zoom back out,
258
702000
1000
Giờ ta thu nhỏ lại,
12:02
and you can see this structure that,
259
706000
3000
bạn có thể thấy cấu trúc này
12:05
when we get very far out, looks very regular,
260
709000
2000
khi bạn ra thật xa, nhìn rất là cân đối.
12:07
but it's made up of a lot of irregular variations.
261
711000
3000
nhưng nó được tạo ra từ rất nhiều biến số
bất quy tắc.
bất quy tắc.
12:10
So they're simple building blocks.
262
714000
2000
Chúng là những khối cấu trúc đơn giản.
12:12
There's a very simple fluid to begin with.
263
716000
2000
Đây là những chất lỏng đơn giản để bắt đầu
12:14
It's got dark matter, it's got ordinary matter,
264
718000
4000
Nó có vật chất tối và cả những vật chất
bình thường,
bình thường,
12:18
it's got photons and it's got neutrinos,
265
722000
3000
Nó có photon và cả những nơtrinô,
12:21
which don't play much role in the later part of the universe.
266
725000
3000
cái mà không có nhiều vai trò ở phần sau
của vũ trụ
của vũ trụ
12:24
And it's just a simple fluid and it, over time,
267
728000
4000
Nó chỉ là chất lỏng đơn giản và
qua thời gian,
qua thời gian,
12:28
develops into this complicated structure.
268
732000
3000
nó phát triển thành những cấu trúc
phức tạp
phức tạp
12:31
And so you know when you first saw this picture,
269
735000
4000
Và bạn biết khi lần đầu bạn nhìn thấy
bức ảnh này
bức ảnh này
12:35
it didn't mean quite so much to you.
270
739000
2000
nó không có nhiều ý nghĩa với bạn.
12:37
Here you're looking across one percent of the volume of the visible universe
271
741000
5000
Đây bạn đang nhìn qua 1% của phần vũ trụ
mà ta có thể nhìn thấy.
mà ta có thể nhìn thấy.
12:42
and you're seeing billions of galaxies, right, and nodes,
272
746000
3000
và bạn đang nhìn thấy hàng triệu thiên hà,
và những giao điểm
và những giao điểm
12:45
but you realize they're not even the main structure.
273
749000
2000
nhưng bạn nhận ra chúng thậm chí không
phải là cấu trúc chính.
phải là cấu trúc chính.
12:47
There's a framework, which is the dark matter, the invisible matter,
274
751000
3000
Đó là một cái khung,vật chất tối, vật chất
không nhìn thấy được.
không nhìn thấy được.
12:50
that's out there that's actually holding it all together.
275
754000
3000
Nó nằm ngoài kia cùng nhau.
12:53
So let's fly through it, and you can see how much harder it is
276
757000
4000
Nên hãy cùng bay qua nó và bạn sẽ thấy
nó còn khó hơn đến mức nào
nó còn khó hơn đến mức nào
12:57
when you're in the middle of something to figure this out.
277
761000
2000
khi bạn ở giữa một thứ gì đó để hiểu nó.
12:59
So here's that same end result.
278
763000
2000
Và, đây là kết quả giống nhau.
13:01
You see a filament,
279
765000
2000
Bạn thấy một sợi liên kết
13:03
you see the light is the invisible matter,
280
767000
3000
Bạn thấy ánh sáng là vật chất
không nhìn thấy được,
không nhìn thấy được,
13:06
and the yellow is the stars or the galaxies showing up.
281
770000
4000
và màu vàng là những ngôi sao và thiên hà
đang tiến tới.
đang tiến tới.
13:10
And we're going to fly around, and we'll fly around,
282
774000
2000
Và chúng ra sẽ bay quanh quanh.
13:12
and you'll see occasionally a couple of filaments intersect,
283
776000
3000
thỉnh thoảng bạn sẽ thấy một vài giao điểm
liên kết.
liên kết.
13:15
and you get a large cluster of galaxies.
284
779000
2000
và bạn thấy một chuỗi thiên hà.
13:17
And then we'll fly in to where the very large cluster is,
285
781000
3000
Chúng ta bay vào chuỗi thiên hà ấy
13:20
and you can see what it looks like.
286
784000
3000
và bạn sẽ thấy nó trông như thế nào.
13:23
And so from inside, it doesn't look very complicated, right?
287
787000
3000
Từ bên trong, nó nhìn không phức tạp lắm,
đúng không?
đúng không?
13:26
It's only when you look at it at a very large scale,
288
790000
3000
Chỉ khi bạn nhìn nó theo quy mô lớn,
13:29
and explore it and so forth, you realize it's a very intricate,
289
793000
3000
khám phá nó, vân vân, bạn nhận ra nó
cực kì khó hiểu,
cực kì khó hiểu,
13:32
complicated kind of a design, right?
290
796000
3000
một thiết kế phức tạp, đúng không?
13:35
And it's grown up in some kind of way.
291
799000
4000
Nó lớn lên theo cách nào đó.
13:39
So the question is,
292
803000
2000
Nên, câu hỏi là:
13:41
how hard would it be to assemble this, right?
293
805000
5000
Nó khó tới mức nào để tập hợp nó,
đúng chứ?
đúng chứ?
13:46
How big a contractor team would you need
294
810000
2000
Đội quân cần dùng phải to lớn đến mức nào
13:48
to put this universe together, right?
295
812000
2000
để gắn vũ trụ này lại với nhau, đúng chứ?
13:50
That's the issue, right?
296
814000
3000
Đó là vấn đề, đúng chứ?
13:53
And so here we are.
297
817000
2000
Và chúng ta đang ở đây.
13:55
You see how the filament --
298
819000
2000
Bạn thấy cách các sợi liên kết--
13:57
you see how several filaments are coming together,
299
821000
2000
cách mà các sợi liên kết lại với nhau,
13:59
therefore making this supercluster of galaxies.
300
823000
4000
để tạo thành những siêu quần thiên hà.
14:03
And you have to understand, this is not how it would actually look
301
827000
3000
Bạn phải hiểu, nó không thực sự nhìn giống
thế này
thế này
14:06
if you -- first, you can't travel this fast,
302
830000
2000
bạn không thể đi nhanh như thế này được,
14:08
everything would be distorted,
303
832000
1000
Mọi thứ có thể bị bóp méo
14:09
but this is using simple rendering and graphic arts kind of stuff.
304
833000
6000
Nhưng ở đây dùng nghệ thật tạo hình
đơn giản.
đơn giản.
14:15
This is how, if you took billions of years to go around,
305
839000
3000
Nên, nếu bạn dành hàng tỉ năm đi tham quan
14:18
it might look to you, right?
306
842000
1000
bạn có thể thấy như thế
14:19
And if you could see invisible matter, too.
307
843000
3000
có thể nhìn thấy những vật chất
vô hình nữa
vô hình nữa
14:22
And so the idea is, you know, how would you put together the universe
308
846000
6000
Nên ý tưởng là, bạn sẽ làm thế nào để
sắp xếp vũ trụ
sắp xếp vũ trụ
14:28
in a very simple way?
309
852000
1000
thật đơn giản?
14:29
We're going to start and realize that the entire visible universe,
310
853000
5000
Chúng ta bắt đầu và nhận ra rằng toàn bộ
vũ trụ vô hình,
vũ trụ vô hình,
14:34
everything we can see in every direction with the Hubble Space Telescope
311
858000
3000
mọi thứ có thể nhìn thấy theo mọi hướng
nhờ kính thiên văn Hubber
nhờ kính thiên văn Hubber
14:37
plus our other instruments,
312
861000
1000
cộng với các công cụ khác
14:38
was once in a region that was smaller than an atom.
313
862000
5000
chỉ là một vùng còn nhỏ hơn cả
một nguyên tử.
một nguyên tử.
Nó bắt đầu với những dao động cơ khí
lượng tử nhỏ xíu.
lượng tử nhỏ xíu.
14:43
It started with tiny quantum mechanical fluctuations,
314
867000
2000
14:45
but expanding at a tremendous rate.
315
869000
2000
nhưng lớn lên theo một tốc độ khủng khiếp.
14:47
And those fluctuations
316
871000
2000
Và những dao động đó,
14:49
were stretched to astronomical sizes, and those fluctuations
317
873000
3000
lớn lên đến vô cùng và chúng
14:52
eventually are the things we see in the cosmic microwave background.
318
876000
4000
cuối cùng là thứ mà chúng ta thấy trên nền
vũ trụ.
vũ trụ.
14:56
And then we needed some way to turn those fluctuations into galaxies
319
880000
3000
Và ta cần một vài cách để chuyển
những động này thành thiên hà
những động này thành thiên hà
14:59
and clusters of galaxies and make these kinds of structures go on.
320
883000
3000
và cụm thiên hà và để những cấu trúc này
tiếp tục phát triển.
tiếp tục phát triển.
15:02
So I'm going to show you a smaller simulation.
321
886000
2000
Nên tôi cho bạn xem một mô hình nhỏ hơn.
15:04
This simulation was run on 1,000 processors for a month
322
888000
4000
Phải chạy tới 1000 bộ xử lí trong máy tính
trong vòng 1 tháng
trong vòng 1 tháng
15:08
in order to make just this simple visible one.
323
892000
2000
chỉ để tạo ra mô hình đơn giản này.
15:10
So I'm going to show you one
324
894000
1000
Tôi sẽ cho bạn xem,
15:11
that can be run on a desktop in two days in the next picture.
325
895000
4000
thứ có thể chạy trên màn hình nền trong
2 ngày ở bức ảnh tiếp theo.
2 ngày ở bức ảnh tiếp theo.
15:15
So you start out with teeny fluctuations
326
899000
2000
Bắt đầu với những dao động nhỏ xíu
15:17
when the universe was at this point,
327
901000
1000
khi vũ trụ đang ở điểm này,
15:18
now four times smaller, and so forth.
328
902000
3000
nhỏ hơn đến 4 lần và cứ thế.
15:21
And you start seeing these networks, this cosmic web of structure forming.
329
905000
4000
Bạn bắt đầu nhìn thấy mạng lưới,
đĩa vũ trụ hình thành cấu trúc.
đĩa vũ trụ hình thành cấu trúc.
15:25
And this is a simple one, because it doesn't have the ordinary matter
330
909000
3000
và đây là cái đơn giản, bởi vì nó không có
vật chất thường
vật chất thường
15:28
and it just has the dark matter in it.
331
912000
2000
mà chỉ chứa vật chất tối.
15:30
And you see how the dark matter lumps up,
332
914000
2000
Bạn thấy cách mà vật chất tối kết lại
15:32
and the ordinary matter just trails along behind.
333
916000
3000
và vật chất thường chỉ lê đằng sau.
15:35
So there it is.
334
919000
2000
Nên, nó sẽ như thế này.
15:37
At the beginning it's very uniform.
335
921000
2000
Lúc đầu, nó sẽ rất giống nhau.
15:39
The fluctuations are a part in 100,000.
336
923000
2000
Những dao động là một phần trong 100,000.
15:41
There are a few peaks that are a part in 10,000,
337
925000
2000
Có những cao điểm là
một phần trong 10,000
một phần trong 10,000
15:43
and then over billions of years, gravity just pulls in.
338
927000
5000
và hơn 1 tỉ năm mới có trọng lực.
15:48
This is light over density, pulls the material around in.
339
932000
3000
Đây là ánh sáng tỉ trọng, kéo mọi vật chất
xung quanh vào
xung quanh vào
15:51
That pulls in more material and pulls in more material.
340
935000
3000
Kéo thêm nhiều vật chất hơn nữa.
Nhưng những khoảng cách trong vũ trụ
quá lớn
quá lớn
15:54
But the distances on the universe are so large
341
938000
2000
15:56
and the time scales are so large that it takes a long time for this to form.
342
940000
4000
và phạm vi thời gian quá lớn nên nó mất
rất lâu để hình thành.
rất lâu để hình thành.
16:00
And it keeps forming until the universe is roughly about half the size it is now,
343
944000
6000
Nó cứ tiếp tục hình thành đến khi vũ trụ
lởm chởm gần một nửa kích thước bây giờ
lởm chởm gần một nửa kích thước bây giờ
16:06
in terms of its expansion.
344
950000
2000
trong quá trình giãn nở
16:08
And at that point, the universe mysteriously starts accelerating
345
952000
4000
Lúc đó, vũ trụ bí mật bắt đầu tăng tốc
16:12
its expansion and cuts off the formation of larger-scale structure.
346
956000
3000
quá trình giãn nở và cắt đi cơ cấu
cấu trúc quy mô lớn.
cấu trúc quy mô lớn.
16:15
So we're just seeing as large a scale structure as we can see,
347
959000
3000
Nên ta đang nhìn thấy quy mô cấu trúc lớn
như ta có thể thấy.
như ta có thể thấy.
16:18
and then only things that have started forming already
348
962000
3000
sau đó chỉ những thứ đã và đang
hình thành
hình thành
16:21
are going to form, and then from then on it's going to go on.
349
965000
3000
tiếp tục thành hình, và từ đó nó sẽ
tiếp tục.
tiếp tục.
16:24
So we're able to do the simulation, but this is two days on a desktop.
350
968000
6000
Chúng ta có thể làm mô hình này,
chỉ mất 2 ngày trên máy tính.
chỉ mất 2 ngày trên máy tính.
16:30
We need, you know, 30 days on 1,000 processors
351
974000
3000
ta cần 30 ngày với 1000 bộ xử lý máy tính
16:33
to do the kind of simulation that I showed you before.
352
977000
3000
để làm mô hình mà tôi đã cho bạn xem
lúc nãy
lúc nãy
16:36
So we have an idea of how to play seriously, creating the universe
353
980000
6000
Nên chúng tôi có ý tưởng,
tạo ra vũ trụ
tạo ra vũ trụ
16:42
by starting with essentially less than an eyedrop full of material,
354
986000
5000
bằng cách bắt đầu ít hơn vật chất về
cơ bản
cơ bản
16:47
and we create everything we can see in any direction, right,
355
991000
5000
tạo ra mọi thứ chúng ta có thể nhìn ở
bất cứ hướng nào,
bất cứ hướng nào,
16:52
from almost nothing -- that is, something extremely tiny,
356
996000
5000
từ gần như là không gì cả-- nó là thứ
cực kì tí hon
cực kì tí hon
16:57
extremely small -- and it is almost perfect,
357
1001000
5000
cực kì bé nhỏ và gần như hoàn hảo,
17:02
except it has these tiny fluctuations at a part in 100,000 level,
358
1006000
4000
trừ việc nó có những cấp dao động nhỏ xíu,
1 phần trên 100.000
1 phần trên 100.000
17:06
which turn out to produce the interesting patterns and designs we see,
359
1010000
3000
dao động mà hóa ra lại đem lại những
thiết kế và mô hình thú vị
thiết kế và mô hình thú vị
17:09
that is, galaxies and stars and so forth.
360
1013000
3000
đó là những thiên hà và ngôi sao
và vân vân.
và vân vân.
17:12
So we have a model, and we can calculate it, and we can use it
361
1016000
5000
Chúng ta có một mô hình, có thể tính toán
và sử dụng nó để
và sử dụng nó để
17:17
to make designs of what we think the universe really looks like.
362
1021000
3000
tạo ra thiết kế giống vũ trụ theo những gì
ta nghĩ.
ta nghĩ.
17:20
And that design is sort of way beyond
363
1024000
3000
Bản thiết kế đó là sự tiến bộ hơn
17:23
what our original imagination ever was.
364
1027000
2000
tất cả khả năng tưởng tượng độc đáo.
17:25
So this is what we started with 15 years ago,
365
1029000
4000
Nên, đây là thứ chúng tôi bắt đầu
15 năm trước
15 năm trước
với người thám hiểm vũ trụ làm cái bản đồ
phía trên bên trái
phía trên bên trái
17:29
with the Cosmic Background Explorer -- made the map on the upper right,
366
1033000
4000
17:33
which basically showed us that there were large-scale fluctuations,
367
1037000
4000
cơ bản đã chỉ cho ta thấy những dao động
quy mô lớn.
quy mô lớn.
17:37
and actually fluctuations on several scales. You can kind of see that.
368
1041000
3000
và dao động trên những phạm vi khác nhau.
Bạn có thể thấy rằng,
Bạn có thể thấy rằng,
17:40
Since then we've had WMAP,
369
1044000
2000
từ khi ta có WMAP,
17:42
which just gives us higher angular resolution.
370
1046000
2000
cái cho ta độ phân giải cao hơn
17:44
We see the same large-scale structure,
371
1048000
1000
thấy nhiều cấu trúc quy mô lớn giống nhau
17:45
but we see additional small-scale structure.
372
1049000
3000
và còn thấy cấu trúc quy mô nhỏ
17:48
And on the bottom right is if the satellite had flipped upside down
373
1052000
4000
Ở góc dưới bên phải là bản đồ ta nhận được
nếu vệ tinh nhân tạo lộn từ trên xuống
nếu vệ tinh nhân tạo lộn từ trên xuống
17:52
and mapped the Earth, what kind of a map we would have got of the Earth.
374
1056000
3000
và vẽ bản đồ Trái đất.
17:55
You can see, well, you can, kind of pick out
375
1059000
2000
Bạn có thể thấy kiểu nhặt nhạnh
17:57
all the major continents, but that's about it.
376
1061000
3000
tất cả các lục địa chính, nhưng nó là thế.
18:00
But what we're hoping when we get to Planck, we'll have resolution
377
1064000
2000
Khi có Planck, ta kì vọng sẽ có giải pháp
18:02
about equivalent to the resolution you see of the Earth there,
378
1066000
4000
giống như giải pháp ta thấy của Trái đất
18:06
where you can really see the complicated pattern that exists on the Earth.
379
1070000
5000
nơi ta thực sự có thể nhìn thấy những
kiểu hình phức tạp tồn tại trên Trái đất.
kiểu hình phức tạp tồn tại trên Trái đất.
18:11
And you can also tell, because of the sharp edges
380
1075000
2000
Nhờ những góc sắc nét và cách mọi thứ
ăn khớp với nhau
ăn khớp với nhau
18:13
and the way things fit together, there are some non-linear processes.
381
1077000
4000
bạn có thế thấy có các quy trình phi tuyến
18:17
Geology has these effects,
382
1081000
2000
Địa chất học có những hiệu ứng này
18:19
which is moving the plates around and so forth.
383
1083000
3000
di chuyển những thanh ngang xung quanh
và cứ thế.
và cứ thế.
18:22
You can see that just from the map alone.
384
1086000
2000
Bạn có thể thấy chỉ từ một tấm bản đồ.
18:24
We want to get to the point in our maps of the early universe
385
1088000
2000
Muốn tới điểm trên bản đồ của vũ trụ
trước đây
trước đây
18:26
we can see whether there are any non-linear effects
386
1090000
3000
ta có thể thấy có những hiệu ứng phi tuyến
18:29
that are starting to move, to modify, and are giving us a hint about how
387
1093000
5000
bắt đầu di chuyển, thay đổi và cho ta
gợi ý về cách
gợi ý về cách
18:34
space-time itself was actually created at the beginning moments.
388
1098000
2000
không-thời gian tự hình thành từ thuở
sơ khai
sơ khai
18:36
So that's where we are today,
389
1100000
2000
Nên đó là nơi chúng ta ở hôm nay
18:38
and that's what I wanted to give you
a flavor of.
a flavor of.
390
1102000
3000
và đó là thứ tôi muốn cho bạn thấy
18:41
Give you a different view about what the design
391
1105000
2000
cho bạn một cách nhìn khác về bản thiết kế
18:43
and what everything else looks like.
392
1107000
2000
và mọi thứ khác trông như thế nào.
18:47
Thank you.
393
1111000
1000
Cám ơn.
18:48
(Applause)
394
1112000
2000
(Tiếng vỗ tay)
ABOUT THE SPEAKER
George Smoot - AstrophysicistAstrophysicist, cosmologist and Nobel Prize winner George Smoot studies the cosmic microwave background radiation -- the afterglow of the Big Bang. His pioneering research into deep space and time is uncovering the structure of the universe itself.
Why you should listen
George Smoot looks into the farthest reaches of space to the oldest objects in the known universe: fluctuations in the remnants of creation. Using data collected from satellites such as COBE and WMAP, scanning the cosmic microwave background radiation (a relic of the heat unleashed after the Big Bang), he probes the shape of the universe. In 1992 he and his Berkeley team discovered that the universe, once thought to be smooth and uniform at the largest scale, is actually anisotropic -- or varied and lumpy.
Smoot continues to investigate of the structure of the universe at the University of California at Berkeley, mapping billions of galaxies and filaments of dark matter in hope of uncovering the secrets of the universe's origins.
George Smoot | Speaker | TED.com