ABOUT THE SPEAKER

Tshering Tobgay - Prime Minister of Bhutan
Acting on his mandate to move Bhutan into the 21st century, Prime Minister Tshering Tobgay is transforming his nation -- while maintaining its “Gross National Happiness.”

Why you should listen

Tshering Tobgay went from civil servant to politician to prime minister -- all the while maintaining his star social media profile in one of Asia’s most progressive emerging states. As the second democratically elected Prime Minister of Bhutan, Tobgay continues to emphasize his country’s core value of happiness.

Bhutan's acclaimed "Gross National Happiness" index prioritizes well-being over financial growth. But Tobgay also seeks to solve Bhutan's great challenges: unemployment, poverty, gaps in education and infrastructure. WIth a foundation of optimism, his administration and the country's young democracy hope to become a paragon of stability in the developing world.

More profile about the speaker
Tshering Tobgay | Speaker | TED.com

TED2016

Tshering Tobgay: This country isn't just carbon neutral -- it's carbon negative

ཚེ་རིང་སྟོབས་རྒྱས།: འབྲུག་རྒྱལ་ཁབ་འདི་བཙོག་རླུང་བར་གནས་རྐྱངམ་གཅིག་མེན་པར་བཙོག་རླུང་ཚད་ལས་ཉུངམ་སྦེ་ཡོད།

Filmed: 2016-02-19

Readability: 4.7

4,118,176 views

རྒྱ་གར་དང་རྒྱ་ནག་གི་ས་མཚམས་ཡོད་སའི་ ཧི་མ་ལ་ཡའི་ནང་ན་ལུ་ཡོད་པའི་ འབྲུག་རྒྱལ་རྒྱུད་ཀྱི་རྒྱལ་ཁབ་འདི་གིས་ དུས་གཏན་རྐྱང་ བཙོག་རླུང་བར་གནས་སྦེ་སྡོད་ནིའི་ཁས་ལེན་འབད་ཡི། ད་ལྟོའི་ཁ་གསལ་ཅན་གྱི་གསུང་བཤད་ནང་ འབྲུག་གི་བློན་ཆེན་ཚེ་རིང་སྟོབས་རྒྱལ་མཆོག་གིས་ཁོ་རའི་རྒྱལ་ཁབ་ནང་ དཔལ་འབྱོར་གོང་འཕེལ་བ་ དགའ་སྐྱིད་གཙོ་བོར་བཏོན་ནི་དང་ འཛམ་གླིང་གི་གནས་ཚད་ལྡན་པའི་ རང་བཞིན་གནས་སྟངས་ཉམས་སྲུང་གི་དམིགས་ལཱ་སྐོར་ལས་གསུངས་གནང་ཡོད།

Tshering Tobgay - Prime Minister of Bhutan
Acting on his mandate to move Bhutan into the 21st century, Prime Minister Tshering Tobgay is transforming his nation -- while maintaining its “Gross National Happiness.” Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

ཁྱེད་ཚུ་ག་དེམ་ཅིག་སྦེ་
མནོ་བསམ་རེ་བཏང་པ་ཅིན།

00:13

In case you are wondering,

0

1520

1736

00:15

no, I'm not wearing a dress,

1

3280

2600

ང་སྤྱིར་བཏང་གི་གོ་ལ་གྱོནམ་ཡང་མེན།

ང་ནང་ན་གོ་ལ་
ག་ཅི་གྱོནམ་གི་སྐོར་ལས་ཡང་སླབ་མེན།

00:18

and no, I'm not saying
what I'm wearing underneath.

2

6840

3320

00:22

(Laughter)

3

10480

2816

༼བགའ་སྐད།༽

00:25

This is a gho.

4

13320

1920

ཨ་ནཱི་འདི་གོ་ཨིན།

ངེ་གི་རྒྱལ་ཡོངས་གྱོན་ཆས་ཨིན།

00:27

This is my national dress.

5

15920

1440

འབྲུག་པའི་ཕོ་རྒྱ་ག་ར་གིས་དེ་སྦེ་གྱོནམ་ཨིན།

00:30

This is how all men dress in Bhutan.

6

18200

2760

ཨ་ཕི་འདི་ ང་བཅས་ཨམ་སྲུ་ཚུ་གིས་གྱོན་ཆས་ཨིན།

00:34

That is how our women dress.

7

22520

2680

ང་བཅས་ཨམ་སྲུ་བཟུམ་སྦེ

00:38

Like our women,

8

26320

2176

ཕོ་རྒྱ་ཚུ་ཡང་ ཚོན་མདངས་ཆེ་བའི་
གོ་ལ་གྱོནམ་ཨིན།

00:40

we men get to wear pretty bright colors,

9

28520

3080

དེ་འབདཝ་ད་ ང་བཅས་ཀྱི་
ཨམ་སྲུ་ཚུ་བཟུམ་མེན་པར་

00:44

but unlike our women,

10

32960

1280

ང་བཅས་རྐངམ་ཕྱི་ཁར་བཏོན་ནི་ཡོད།

00:47

we get to show off our legs.

11

35240

1576

00:48

(Laughter)

12

36840

2016

༼བགའ་སྐད།༽

ང་བཅས་ཀྱི་རྒྱལ་ཡོངས་གྱོན་ཆས་འདི་
གཞན་དང་མ་འདྲཝ་སྦེ་ཡོད།

00:50

Our national dress is unique,

13

38880

1416

00:52

but this is not the only thing
that's unique about my country.

14

40320

3200

ངེ་གི་རྒྱལ་ཁབ་ནང་ འདི་གཅིག་རྐྱངམ་གཅིག་གིས་མ་དོ་བར་
ཨ་རྟག་དང་མ་འདྲཝ་གཞན་ཡང་ཡོད།

00:56

Our promise to remain
carbon neutral is also unique,

15

44040

3136

ང་བཅས་ཀྱིས་བཙོག་རླུང་བར་གནས་སྦེ་སྡོད་ནིའི་ཁས་བླངས་འདི་ཡང་
གཞན་དང་མ་འདྲཝ་སྦེ་ཡོད།

00:59

and this is what I'd like
to speak about today,

16

47200

2216

ད་རིས་ ང་གིས་སྦེ་ ང་བཅས་ཀྱིས་
བཙོག་རླུང་བར་གནས་སྦེ་སྡོད་ནིའི་

01:01

our promise to remain carbon neutral.

17

49440

2360

ཁས་བླངས་ཀྱི་སྐོར་ལས་སླབ་ནི་ཨིན།

01:04

But before I proceed,
I should set you the context.

18

52720

2960

དེ་འབདཝ་ད་ འདི་མ་སླབ་པའི་ཧེ་མ་
ང་གིས་ཁྱེད་ལུ་ དེའི་གནས་སྟངས་ཅིག་བཤད་ནི་ཨིན།

01:08

I should tell you our story.

19

56680

1480

ང་གིས་ཁྱེད་ལུ་སྲུང་ཅིག་གཏང་གེ།

01:11

Bhutan is a small country
in the Himalayas.

20

59440

3800

འབྲུག་འདི་ ཧི་མ་ལ་ཡའི་གངས་རི་ནང་
རྒྱལ་ཁབ་ཆུང་ཀུ་ཅིག་ཨིན།

ང་བཅས་ལུ་ ཤང་རི་ལ་ཟེར་ཡང་སླབ་སྟེ་ཡོད།

01:16

We've been called Shangri-La,

21

64160

2136

01:18

even the last Shangri-La.

22

66320

1680

རེ་ཅིག་ མཐའ་མཇུག་གི་ཤང་རི་ལ་ཟེར་ཡང་སླབ་མས།

01:21

But let me tell you right off the bat,
we are not Shangri-La.

23

69040

3416

དེ་འབདཝ་ད་ ང་ད་ལྟོ་ར་སླབ་ད་གེ།
ང་བཅས་ ཤང་རི་ལ་མེན།

01:24

My country is not one big monastery

24

72480

2736

ངེ་གི་རྒྱལ་ཁབ་འདི་ ལྷ་ཁང་སྦོམ་ཅིག་ནང་
དགེ་སློང་ཚུ་གིས་གང་སྦེ་

01:27

populated with happy monks.

25

75240

1656

ཡོད་མི་ཅིག་བཟུམ་མེན།

01:28

(Laughter)

26

76920

1656

༼བགའ་སྐད།༽

01:30

The reality is that
there are barely 700,000 of us

27

78600

5696

དངོས་སུ་ལུ་འདི་ ང་བཅས་མི་རློབས་
༧༠༠,༠༠༠ ཙམ་ཅིག་ཡོད་པའི་རྒྱལ་ཁབ་འདི་

མི་རློབས་མང་ཆེ་ཤོས་ཡོད་པའི་
འཛམ་གླིང་གི་རྒྱལ་ཁབ་རྒྱ་མི་དང་རྒྱ་ནག

01:36

sandwiched between two
of the most populated countries on earth,

28

84320

4936

གཉིས་ཀྱི་བར་ན་གནས་ཏེ་སྡོད་མི་ཅིག་ཨིན།

01:41

China and India.

29

89280

2160

དངོས་སུ་ལུ་འདི་ ང་བཅས་འདི་
གོང་འཕེལ་མ་འགྱོ་བའི་རྒྱལ་ཁབ་

01:44

The reality is that we are a small,
underdeveloped country

30

92760

3776

ཆུང་ཀུ་ཅིག་ འཚོ་སྐྱོང་རྩ་འགེངས་འཐབ་སྟེ་
སྡོད་མི་ཅིག་ཨིན།

01:48

doing our best to survive.

31

96560

1800

01:51

But we are doing OK. We are surviving.

32

99600

2800

ཨིན་རུང་ང་བཅས་ཀྲིག་ཀྲི་ཅིག་སྦེ་ར་སྡོད་དོ།

ང་བཅས་འཚོ་སྐྱོང་འཐབ་ཚུགས་དོ།
མ་གཞི་གིས་འདི་ ང་བཅས་ཡར་རྒྱས་ཡང་འགྱོ་དོ།

01:55

In fact, we are thriving,

33

103000

2120

ཡར་རྒྱས་འགྱོ་དགོ་པའི་རྒྱུ་མཚན་འདི་
ང་བཅས་ར་ཚུ་གི་སྔོན་བསགས་བསོད་ནམས་ཀྱི་ཁ་རྗེ་བཟང་པོའི་སྒོ་ལས་

01:58

and the reason we are thriving
is because we've been blessed

34

106320

3040

གཞན་དང་མ་འདྲ་བའི་མངའ་བདག་རྒྱལ་པོ་ཚུ་བྱོན་ཡོད།

02:02

with extraordinary kings.

35

110800

2296

02:05

Our enlightened monarchs
have worked tirelessly

36

113120

3016

ང་བཅས་ཀྱི་ ཁྱད་དུ་འཕགས་པའི་མངའ་བདག་རྒྱལ་པོ་ཚུ་གིས་
རྒྱལ་ཁབ་གོང་འཕེལ་གཏང་ནིའི་དོན་ལུ་

02:08

to develop our country,

37

116160

1856

ལྷོད་མེད་བརྩོན་ཤུགས་ཀྱི་སྒོ་ལས་
ཕྱག་ལཱ་གནང་སྟེ་ཡོདཔ་ད་འདི་ཚུ་ཡང་

02:10

balancing economic growth carefully

38

118040

3576

དྲན་ཤེས་ཀྱི་སྒོ་ལས་དཔལ་འབྱོར་གོང་འཕེལ་དང་

02:13

with social development,
environmental sustainability

39

121640

2896

མི་སྡེ་གོང་འཕེལ་འདྲ་མཉམ་བཟོ་ནི་དང་
མཐའ་སྐོར་ཡུན་བརྟན་བཞག་ནི།

02:16

and cultural preservation,

40

124560

1856

དེ་ལས་ ལམ་སྲོལ་ཉམས་སྲུང་འབད་ནི་ཚུ་ག་ར་

02:18

all within the framework
of good governance.

41

126440

2479

གཞུང་སྐྱོང་ལེགས་ལྡན་གྱི་
སྒྲིག་བཀོད་དང་འཁྲིལ་ མཛད་གནང་ནུག

02:22

We call this holistic approach
to development

42

130199

2857

ང་བཅས་ཀྱི་ ཐབས་ལམ་ཧྲིལ་བུམ་གྱི་ཐོག་ལས་
གནང་བའི་གོང་འཕེལ་ལུ་

02:25

"Gross National Happiness," or GNH.

43

133080

2720

རྒྱལ་ཡོངས་དགའ་སྐྱིད་སྤེལ་འཛོམས་ཟེར་སླབ་ཨིན།

དེ་བསྒང་ སྤྱི་ལོ་༡༩༧༠ གི་ལོ་གྲངས་ནང་

02:29

Back in the 1970s,

44

137440

2016

02:31

our fourth king famously
pronounced that for Bhutan,

45

139480

3536

མི་དབང་འབྲུག་རྒྱལ་བཞི་པ་མཆོག་གིས་ གསལ་བསྒྲགས་ཡོངས་བསྒྲགས་ཅན་ཅིག་
གནང་མིའི་ནང་ འབྲུག་ལུ་རྒྱལ་ཡོངས་ཐོན་སྐྱེད་ཡོངས་བསྡོམས་བ་འདི་

02:35

Gross National Happiness is more important
than Gross National Product.

46

143040

4536

རྒྱལ་ཡོངས་དགའ་སྐྱིད་དཔལ་འཛོམས་འདི་
གནམ་མེད་ས་མེད་ཁག་ཆེ་ཟེར་གསུངས་གནང་ཡོད།

02:39

(Applause)

47

147600

3880

༼ཐལ་རྩེད་བརྡུངས།༽

02:44

Ever since,

48

152400

1200

དུས་འདི་ལས་འགོ་བཙུགས་ཏེ་

02:46

all development in Bhutan
is driven by GNH,

49

154320

3760

འབྲུག་གི་གོང་འཕེལ་ལས་སྣ་ག་ར་
རྒྱལ་ཡོངས་དགའ་སྐྱིད་དཔལ་འཛོམས་དང་མཐུནམ་སྦེ་གནང་མི་འདི་

02:51

a pioneering vision
that aims to improve the happiness

50

159080

3896

ང་བཅས་ཀྱི་མི་སེར་ཚུ་གི་དགའ་སྐྱིད་དང་བདེ་སྐྱིད་
ཡར་དྲག་གཏང་ནི་གི་

02:55

and well-being of our people.

51

163000

1840

འགོ་ཐོག་འཆར་སྣང་ཨིན་པས།

དེ་འབདཝ་ད་ ཁ་ལས་སླབ་དོ་བཟུམ་
འཇམ་ཏོང་ཏོ་མིན་འདུག

02:58

But that's easier said than done,

52

166760

2176

03:00

especially when you are one
of the smallest economies in the world.

53

168960

3920

དེ་ཡང་ གཙོ་བོ་ར་མི་ངོམ་རང་བཟུམ་ཅིག་འཛམ་གླིང་ནང་གི་
དཔལ་འབྱོར་ཆུང་ཤོས་ཅིག་ནང་སྡོདཔ་ད་ཧ་གོ་བས།

03:05

Our entire GDP is less
than two billion dollars.

54

173360

3320

ང་བཅས་ཀྱི་ནང་འཁོད་ཐོན་སྐྱེད་ཡོངས་བསྡོམས་འདི་
ཌོ་ལར་དུང་ཕྱུར་གཉིས་ཡང་མེདཔ་ཨིན།

ང་གིས་བལྟ་བ་ཅིན་ ནཱ་ལུ་ཡོད་པའི་མི་ངོམ་ཁྱེད་ལ་ལུ་ཅིག་འདི་
ངེ་གི་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་དཔལ་འབྱོར་ཡོངས་བསྡོམས་བ་འདི་

03:09

I know that some of you here
are worth more --

55

177920

2496

03:12

(Laughter)

56

180440

1256

༼བགའ་སྐད།༽

03:13

individually

57

181720

1536

ཁྱེད་ཀྱི་རྒྱུ་ནོར་འདི་

མང་དོ་ཡོདཔ་འོང།

03:15

than the entire economy of my country.

58

183280

2480

ང་བཅས་ཀྱི་དཔལ་འབྱོར་འདི་
ཆུང་ཀུ་ཅིག་ལས་མེད་རུང་

03:20

So our economy is small,

59

188640

2216

03:22

but here is where it gets interesting.

60

190880

1810

ཡིད་ཆེས་སི་སི་འབྱུང་ས་ཅིག་ཨིནམ་དང་ དེ་ཡང་

03:26

Education is completely free.

61

194000

1760

ཤེས་རིག་འདི་ རིན་མེད་སྟོང་པ་སྦེ་བྱིན་ཡོད།

03:28

All citizens are guaranteed
free school education,

62

196360

3056

མི་སེར་ག་ར་ལུ་སློབ་གྲྭའི་ནང་ཤེས་ཡོན་འདི་
སྟོང་པར་བྱིན་ནི་སྦེ་ཁས་ལེན་འབད་ཡོདཔ་དང་

03:31

and those that work hard
are given free college education.

63

199440

2976

དེ་ལས་ ལཱ་རྩ་འགེངས་འབད་མི་ཚུ་ལུ་
མཐོ་རིམ་ཤེས་ཡོན་ཡང་ སྟོང་པར་བྱིན་ཡོད།

03:34

Healthcare is also completely free.

64

202440

2456

གསོ་བའི་ཞབས་ཏོག་འདི་ཡང་
སྟོང་པ་སྦེ་བྱིན་ཡོད།

03:36

Medical consultation,
medical treatment, medicines:

65

204920

3056

གསོ་བའི་གྲོས་སྟོན་
སྨན་བཅོས་དང་ སྨན་ཚུ་

03:40

they are all provided by the state.

66

208000

1880

ག་ར་རྒྱལ་ཁམས་ཀྱིས་གནང་སྟེ་ཡོད།

ང་བཅས་ཀྱི་ཞབས་ཏོག་ཚུ་
འཛིན་སྐྱོང་འབད་ཚུགས་པའི་རྒྱུ་མཚན་འདི་

03:43

We manage this

67

211440

1200

03:45

because we use our limited
resources very carefully,

68

213560

3160

ང་བཅས་ཀྱི་རྒྱུ་ཆས་ཚུ་ག་དེ་གཟབ་གཟབ་སྦེ་ལག་ལེན་འཐབ་
མ་ཚད་ ང་བཅས་ཚུ་བརྩི་མཐོང་ཡོད་པའི་གོང་འཕེལ་ལུ་དམིགས་པའི་

03:49

and because we stay faithful
to the core mission of GNH,

69

217600

5656

དགའ་སྐྱིད་དཔལ་འཛོམས་འདི་ལུ་
ཚུལ་མཐུན་སྒོ་ལས་གནས་ཏེ་སྡོདཔ་ཨིན།

03:55

which is development with values.

70

223280

2800

་

ང་བཅས་ཀྱི་དཔལ་འབྱོར་འདི་ཆུང་ཀུ་ཡོདཔ་དང་
འདི་སྒྲིང་སྒྲི་བཟོ་དགོཔ་ཡོད།

03:59

Our economy is small,
and we must strengthen it.

71

227600

2896

04:02

Economic growth is important,

72

230520

2176

དཔལ་འབྱོར་གོང་འཕེལ་གཏང་ནི་འདི་ཁག་ཆེ་བས།

04:04

but that economic growth must not come
from undermining our unique culture

73

232720

5136

ཨིན་རུང་ དཔལ་འབྱོར་གོང་འཕེལ་འགྱོ་ལུགས་འདི་གིས་
ང་བཅས་ལུ་ཡོད་པའི་ གཞན་དང་མ་འདྲ་བའི་ལམ་སྲོལ་ ཡང་ན་

04:09

or our pristine environment.

74

237880

3080

རང་བཞིན་གནས་སྟངས་འདི་
སྣང་མེད་བསྐྱུར་བཞག་ཐོག་ལས་གཏང་ནི་མི་འོང།

ད་རེས་ ང་བཅས་ཀྱི་ལམ་སྲོལ་འདི་
དར་ཁྱབ་འགྱོ་དོ།

04:14

Today, our culture is flourishing.

75

242680

1680

04:17

We continue to celebrate
our art and architecture,

76

245080

3696

ང་བཅས་འཕྲོ་མཐུད་དེ་ར་ ང་བཅས་ཀྱི་
རིག་རྩལ་དང་ བཟོ་བཀོད་

04:20

food and festivals,

77

248800

1600

གཞེས་སྒོ་དང་ དགའ་སྟོན་

དགེ་སློང་དང་ དགོན་སྡེ་ཚུ་གོང་ལུ་བཀུརཝ་ཨིན།

04:23

monks and monasteries.

78

251880

2080

04:26

And yes, we celebrate
our national dress, too.

79

254760

3880

དེ་དང་གཅིག་ཁར་ ང་བཅས་ཀྱི་
རྒྱལ་ཡོངས་གྱོན་ཆས་ལུ་ཡང་ གུས་བཀུར་ཡོད།

04:32

This is why I can wear my gho with pride.

80

260480

3520

དེ་འབདཝ་ལས་ ང་དཔའ་ཉམས་ཀྱི་སྒོ་ལས་
ང་རའི་གོ་གྱོན་དོ།

ད་ཁྱེད་ལུ་ དགོད་བྲོ་ཅིག་ཞུ་གེ།

04:37

Here's a fun fact:

81

265200

1240

ཁྱེད་ཀྱིས་ ད་ལྟོ་འཛམ་གླིང་གི་
ཧེམ་ཅུ་སྦོམ་ཤོས་འདི་བལྟ་བའི་བསྒང་ཡོད།

04:39

you're looking
at the world's biggest pocket.

82

267520

2600

04:42

(Laughter)

83

270760

2336

༼བགའ་སྐད།༽

ཨ་ནཱ་ལས་འགོ་བཙུགས་ཏེ་

04:45

It starts here,

84

273120

2016

རྒྱབ་ལས་སྦེ་འགྱོ་སྟེ་

04:47

goes around the back,

85

275160

2176

04:49

and comes out from inside here.

86

277360

2480

ཨ་ནཱ་ ནང་ན་ལས་འཐོནམ་ཨིན།

ཧེམ་ཅུ་འདི་ནང་

04:52

In this pocket

87

280400

1496

04:53

we store all manner of personal goods

88

281920

3016

རང་ལུ་དགོ་པའི་ཅ་ཆས་མ་འདྲཝ་ག་ར་བཙུགས་བཏུབ།

04:56

from phones and wallets

89

284960

1920

འགྲུལ་འཕྲིན་དང་ དངུལ་ཁུག

གློག་རིག་ཆུང་བ། ཡིག་སྣོད།
དེ་ལས་ དཔེ་དེབ་ཚུ།

05:00

to iPads, office files and books.

90

288280

3016

05:03

(Laughter)

91

291320

1216

༼བགའ་སྐད།༽

05:04

(Applause)

92

292560

1696

༼ཐལ་རྩེད་བརྡུངས།༽

05:06

But sometimes --

93

294280

2536

སྐབས་སྐབས་ལུ་

05:08

sometimes even precious cargo.

94

296840

3000

རིན་ཐང་ཆེ་བའི་དོ་ཡང་བཙུགསཔ་ཨིན།

དེ་འབདཝ་ལས་ ང་བཅས་ལམ་སྲོལ་དང་

05:14

So our culture is flourishing,

95

302200

1600

དེ་བཟུམ་སྦེ་ར་ རང་བཞིན་གནས་སྟངས་ཡང་
དར་ཏེ་ཡོད།

05:16

but so is our environment.

96

304560

2456

05:19

72 percent of my country
is under forest cover.

97

307040

3400

ངེ་གི་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་སའི་རྒྱ་ཆ་ ༧༢ འདི་
ནགས་ཚལ་སྦེ་ཡོད།

ང་བཅས་རའི་རྩ་ཁྲིམས་ཆེན་མོ་ལྟར་འབད་བ་ཅིན་

05:23

Our constitution demands
that a minimum of 60 percent

98

311440

4976

འབྲུག་པའི་ས་ཆ་ཡོངས་བསྡོམས་ལས་
ཉུང་མཐའ་ལུ་བརྒྱ་ཆ་ ༦༠ ཐམ་པ་འདི་

05:28

of Bhutan's total land
shall remain under forest cover

99

316440

3696

གཏན་རྐྱང་ནགས་ཚལ་སྦེ་བཞག་དགོཔ་ཨིན།

05:32

for all time.

100

320160

1216

05:33

(Applause)

101

321400

2520

༼ཐལ་རྩེད་བརྡུངས།༽

ང་བཅས་ཀྱི་རྩ་ཁྲིམས་ཆེན་མོ་

05:39

Our constitution,

102

327080

1520

ཨ་ནཱི་རྩ་ཁྲིམས་ཆེན་མོ་གིས་

05:41

this constitution,

103

329240

1560

ང་བཅས་ལུ་ནགས་ཚལ་བཞག་དགོཔ་སྦེ་བཀོད་ཡོད།

05:44

imposes forest cover on us.

104

332000

2240

འདི་དང་འབྲེལ་ ང་བཅས་རའི་མངའ་བདག་རྒྱལཔོ་མཆོག་གིས་
རྩ་ཁྲིམས་ཆེན་མོ་འདི་ལག་ལེན་འཐབ་ཐོག་ལས་

05:47

Incidentally, our king
used this constitution

105

335880

4216

05:52

to impose democracy on us.

106

340120

1760

དམངས་གཙོའི་ལམ་ལུགས་
ལག་ལེན་འཐབ་དགོཔ་སྦེ་བཟོ་ཡོད།

05:54

You see, we the people
didn't want democracy.

107

342640

3176

ཁྱེད་ཀྱིས་ཤེས་དོ་འོང་ ང་བཅས་མི་སེར་ཚུ་ལུ་
དམངས་གཙོའི་ལམ་ལུགས་དགོཔ་མེད།

05:57

We didn't ask for it, we didn't demand it,

108

345840

2976

ང་བཅས་ཀྱིས་འདི་
དགོཔ་སྦེ་ཡང་མ་ཞུཝ་མ་ཚད་ དགོས་འདོད་

06:00

and we certainly didn't fight for it.

109

348840

1800

ཡང་མ་བསྐྱེད་པའི་གུ་ ངེས་པར་དུ་
དགོཔ་སྦེ་བརྩོན་ཤུགས་ཡང་མ་བསྐྱེད།

06:03

Instead, our king imposed democracy on us

110

351280

4696

ཨིན་རུང་ ང་བཅས་ཀྱི་
མངའ་བདག་རྒྱལཔོ་མཆོག་གིས་

དམངས་གཙོའི་ལམ་ལུགས་འདི་ ངེས་པར་དགོཔ་སྦེ་སྤྲོད་གནངམ་མ་ཚད་
རྩ་ཁྲིམས་ཆེན་མོའི་ནང་ཡང་འཁོད་དགོཔ་སྦེ་ཨུ་ཚུགས་བསྐྱེད་ཅི།

06:08

by insisting that he include it
in the constitution.

111

356000

2840

06:12

But he went further.

112

360520

1240

ད་རུང་དེ་གིས་ཡང་མ་དོ་བར་

06:14

He included provisions in the constitution

113

362480

2640

མངའ་ཞབས་མཆོག་ལས་རྩ་ཁྲིམས་ཆེན་མོའི་ནང་

མངའ་མདག་རྒྱལཔོ་མཆོག་ལུ་གནས་དབྱུང་འབད་ཆོགཔ་དང་གཞན་ཡང་
ང་བཅས་ཀྱི་མ་འོངས་འབྲུག་རྒྱལ་པོ་མཆོག་ཚུ་དགུང་ལོ་༦༥ ལུ་

06:18

that empower the people
to impeach their kings,

114

366320

3040

06:22

and included provisions in here
that require all our kings to retire

115

370080

5536

རྒྱལ་ཁྲི་རྩིས་སྤྲོད་གནང་དགོ་པའི་དོན་ཚན་ཡང་བཙུགས་ཏེ་
མི་སེར་ཚུ་ལུ་དབང་ཆ་སྤྲོད་དེ་ཡོད།

06:27

at the age of 65.

116

375640

1440

་

06:30

(Applause)

117

378440

1456

༼ཐལ་རྩེད་བརྡུངས།༽

06:31

Fact is, we already have
a king in retirement:

118

379920

4320

ད་ལྟོའི་གནས་སྟངས་ནང་ ང་བཅས་འབྲུག་གི་
མངའ་བདག་རྒྱལ་པོ་གཅིག་གསེར་ཁྲི་ལས་ཟུར་བཞུགས་འབད་དེ་བཞུགས་ཡོད།

ང་བཅས་ཀྱི་འབྲུག་རྒྱལ་བཞི་པ་མཆོག་འདི་

06:36

our previous king, the Great Fourth,

119

384840

3296

ལོ་ངོ་བཅུ་ཐམ་གྱི་ཧེ་མ་
ཟུར་བཞུགས་གནང་ཡོདཔ་དང་ དེ་ཡང་

06:40

retired 10 years ago

120

388160

2456

06:42

at the peak of his popularity.

121

390640

2280

སྐད་ཅན་མིང་ཅན་སྦེ་བཞུགས་པའི་བསྒང་ར་ཨིན།

06:45

He was all of 51 years at that time.

122

393720

3960

འདི་བསྒང་ འབྲུག་རྒྱལ་བཞི་པ་མཆོག་
དགུང་ལོ་ ༥༡ ལངམ་ཅིག་ཨིན།

ང་གིས་སླབ་དོ་བཟུམ་སྦེ་

06:51

So as I was saying,

123

399080

1320

ང་བཅས་ཀྱི་ས་ཆ་བརྒྱ་ཆ་༧༢ འདི་
ནགས་ཚལ་གྱིས་གང་སྟེ་ཡོདཔ་དང་

06:53

72 percent of our country
is under forest cover,

124

401480

3416

06:56

and all that forest is pristine.

125

404920

2240

ནགས་ཚལ་འདི་སྔོན་དང་ཕུ་ག་ཨིནམ་སྦེ་ར་ཡོད།

དེ་འབདཝ་ལས་ ང་བཅས་འདི་འཛམ་གླིང་སྐྱེ་ལྡན་

06:59

That's why we are one of the few remaining

126

407720

2376

07:02

global biodiversity hotspots in the world,

127

410120

3016

རིགས་སྣའི་ས་ཁོངས་ཕུད་དོ་དག་པ་ཅིག་
ཡོད་མིའི་གྲས་ལས་

07:05

and that's why we are
a carbon neutral country.

128

413160

2360

གཅིག་ཨིནམ་ལས་ ང་བཅས་འདི་
བཙོག་རླུང་བར་གནས་ཀྱི་རྒྱལ་ཁབ་ཅིག་ཨིན།

07:08

In a world that is threatened
with climate change,

129

416360

2336

ད་རེས་ཀྱི་འཛམ་གླིང་འདི་ གནམ་གཤིས་འགྱུར་འགྲོས་ཀྱིས་
གནོད་དེ་ཡོད་པའི་ནང་ ང་བཅས་འདི་

07:10

we are a carbon neutral country.

130

418720

2920

བཙོག་རླུང་བར་གནས་སྦེ་སྡོད་མིའི་
རྒྱལ་ཁབ་ཅིག་ཨིན།

07:15

Turns out, it's a big deal.

131

423480

1760

འ་ནཱི་འདི་ ཁག་ཆེ་ཏོག་ཏོ་ཅིག་ཨིན་པས།

07:17

Of the 200-odd countries
in the world today,

132

425920

2376

ད་རེས་ཀྱི་འཛམ་གླིང་ནང་བལྟ་བ་ཅིན་རྒྱལ་ཁབ་༢༠༠ དེ་ཅིག་ཡོདཔ་དང་
འདི་ནང་ བཙོག་རླུང་བར་གནས་སྦེ་སྡོད་མི་འདི་

07:20

it looks like we are the only one

133

428320

1760

ང་བཅས་རྐྱངམ་གཅིག་ཨིན་པས་

07:22

that's carbon neutral.

134

430560

1240

བཙོག་རླུང་བར་གནས་སྦེ་སྡོད་མི།

07:25

Actually, that's not quite accurate.

135

433520

1960

མ་པ་ར་འབད་བ་ཅིན་ འདི་ཡང་མི་བདེན།

འབྲུག་འདི་བཙོག་རླུང་བར་གནས་སྦེ་
སྡོད་མི་མེན།

07:29

Bhutan is not carbon neutral.

136

437040

1840

འབྲུག་འདི་བརྩོག་རླུང་ནང་
ཚད་ལས་ཉུངམ་སྦེ་ཡོདཔ་ཡོད།

07:31

Bhutan is carbon negative.

137

439920

2320

ངེ་གི་རྒྱལ་ཁབ་གཅིག་ལས་དུ་རླངས་འདི་
ཊཱན་ས་ཡ་༢.༢ དེ་ཅིག་འཐོནམ་ཨིན།

07:35

Our entire country generates
2.2 million tons of carbon dioxide,

138

443600

6936

07:42

but our forests, they sequester
more than three times that amount,

139

450560

3840

དེ་འབདཝ་ད་ ང་བཅས་ཀྱི་ནགས་ཚལ་གྱི་ཚད་འདི་བཟུམ་
ཚར་གསུམ་དེ་ཅིག་བཙགཔ་ཨིན།

དེ་འབདཝ་ལས་ ང་བཅས་འདི་
ལོ་རེ་ནང་དུ་རླངས་ཊཱན་ས་ཡ་ ༤ བ་

07:47

so we are a net carbon sink

140

455720

2136

07:49

for more than four million tons
of carbon dioxide each year.

141

457880

3920

ལྷགཔ་རེ་བཙག་དོ་ཡོདཔ་ལས་ངེས་ཏིག་སྦེ་
བཙོག་རླུང་ཐིམ་སའི་ས་གོ་ཅིག་ཨིན།

07:55

But that's not all.

142

463160

1256

དེ་གིས་ཡང་མི་དོ་

07:56

(Applause)

143

464440

2096

༼ཐལ་རྩེད་བརྡུངས།༽

07:58

We export most
of the renewable electricity

144

466560

3096

ང་བཅས་ཕྱིར་ཚོང་སྦེ་
སླར་འབྱུང་གློག་མེ་ཚོང་སྒྱུར་འཐབ་མི་འདི་

08:01

we generate from our fast-flowing rivers.

145

469680

2160

ང་བཅས་ཀྱི་མགྱོགས་འགྲོས་འགྱོ་མིའི་
གཙང་ཆུ་ཚུ་ལས་བཟོཝ་ཨིན།

08:05

So today, the clean energy that we export

146

473160

3416

ད་རེས་ ང་བཅས་ཀྱི་ནུས་ཤུགས་གཙང་ཏོག་ཏོ་

ཕྱིར་ཚོང་འཐབ་མི་གིས་ང་བཅས་ཀྱི་ཁྱིམ་ཚང་ས་ཁོངས་ནང་གི་
དུ་རླངས་ཊཱན་ས་ཡ་༦ ལྷགཔ་ཅིག་བཙག་དོ།

08:08

offsets about six million tons
of carbon dioxide in our neighborhood.

147

476600

5080

08:14

By 2020, we'll be exporting
enough electricity

148

482240

3936

སྤྱི་ལོ་༢༠༢༠ ནང་འཁོད་གློག་མེ་ཕྱིར་ཚོང་ལས་
དུ་རླངས་ཊཱན་

08:18

to offset 17 million tons
of carbon dioxide.

149

486200

3680

ས་ཡ་༡༧ དེ་ཅིག་བཙག་ཚུགས།

ང་བཅས་ཀྱིས་ཆུའི་གློག་མེ་གི་ནུས་པ་ཕྱེད་ དེ་ཅིག་བཏོན་ཏེ་འབད་རུང་
མ་པ་ང་བཅས་ལཱ་འདི་ལུ་བརྩོན་ཤུགས་སྐྱེད་དོ།

08:22

And if we were to harness
even half our hydropower potential,

150

490680

3256

08:25

and that's exactly what we are working at,

151

493960

2040

ནུས་ཤུགས་གཙང་ཏོག་ཏོ་དང་གནོད་པ་མེད་མི་འདི་

08:29

the clean, green energy that we export

152

497120

2376

ཕྱིར་ཚོང་འཐབ་པ་ཅིན་

དུ་རླངས་ཊཱན་
ས་ཡ་༥༠ དེ་ཅིག་བཙག་ཚུགས།

08:31

would offset something like
50 million tons of carbon dioxide a year.

153

499520

5120

08:38

That is more CO2 than what the entire city
of New York generates in one year.

154

506320

5880

འ་ནཱི་འདི་ ནིའུ་ཡོཀ་ཁྲོམ་སྡེ་གིས་ལོ་གཅིག་ནང་
བཟོ་བའི་དུ་རླངས་བ་མང་ཟེར་ཞུ་ནི།

ང་བཅས་རྒྱལ་ཁབ་ནང་ན་འདི་
ངེས་ཏིག་བཙོག་རླུང་ཐིམ་ས་སྦེ་ཨིནམ་དང་ རྒྱལ་ཁབ་ཕྱི་ཁ་ལུ་འདི་

08:45

So inside our country,
we are a net carbon sink.

155

513159

3097

08:48

Outside, we are offsetting carbon.

156

516280

2536

བཙོག་རླུང་ནུས་མེད་བཟོ་དོ་ཡོདཔ་ཨིན།

08:50

And this is important stuff.

157

518840

1360

འ་ནཱི་འདི་ཁག་ཆེ་ཏོག་ཏོ་ཨིན།
ཁྱེད་ཀྱིས་ཤེས་དོ་བཟུམ་

08:53

You see, the world is getting warmer,

158

521240

1799

འཛམ་གླིང་གི་ཚ་དྲོད་ཡར་འཕར་འགྱོ་དོ་ཡོདཔ་ལས་

08:55

and climate change is a reality.

159

523840

2280

གནམ་གཤིས་འགྱུར་འགྲོས་འདི་ངོ་མ་ཨིན་པས།

གནམ་གཤིས་འགྱུར་འགྲོས་ཀྱིས་
ངེ་གི་རྒྱལ་ཁབ་ལུ་གནོད་དོ།

08:59

Climate change is affecting my country.

160

527440

2240

ང་བཅས་ཀྱི་འཁྱེག་རི་ཚུ་བཞུ་འགྱོཝ་ལས་

09:02

Our glaciers are melting,

161

530280

1440

09:04

causing flash floods and landslides,

162

532360

2496

ཆུ་རུད་དང་ས་རུད་ཚུ་ཐོན་ཏེ་ཡོད།

09:06

which in turn are causing disaster
and widespread destruction in our country.

163

534880

4440

དེ་གིས་ རྒྱལ་ཁབ་ནང་རྐྱེན་ངན་དང་
ཁྱབ་ཆེ་བའི་གནོད་པ་ཚུ་བྱུང་ཡོད།

ང་འ་ནཱི་མཚོ་ནང་འཕྲལ་ཁམས་ཅིག་ཁར་ལྷོད་ཡོད།

09:13

I was at that lake recently.

164

541560

1640

09:15

It's stunning.

165

543760

1240

མཚོ་འདི་སེམས་ཤོར་སི་སི་སྦེ་ཡོད།

09:18

That's how it looked 10 years ago,

166

546240

2976

ལོ་ངོ་༡༠ གྱི་ཧེ་མ་འ་ནཱེ་སྦེ་མཐོངམ་ཨིནམ་དང་

09:21

and that's how it looked 20 years ago.

167

549240

2600

དེ་ལས་ལོ་ངོ་ ༢༠ གི་ཧེ་མ་
འ་ནཱེ་སྦེ་མཐོངམ་ཨིན་པས།

09:24

Just 20 years ago, that lake didn't exist.

168

552320

2840

ལོ་ངོ་ ༢༠ གི་ཧེ་མ་འདི་
མཚོ་འདི་ཡོད་ར་མིན་འདུག

09:27

It was a solid glacier.

169

555880

1800

དེ་བསྒང་ག་ར་འཁྱེག་སྦེ་ཨིན་པས།

09:31

A few years ago, a similar lake

170

559520

2040

ལོ་ངོ་དག་པ་ཅིག་གི་ཧེ་མ་
དེ་བཟུམ་མའི་མཚོ་ཅིག་གི་

09:34

breached its dams

171

562760

1400

མཐའམ་བེད་འགྱོ་སྟེ་

འོག་གི་ལུང་ཤོང་ཚུ་ནང་གནོད་སྐྱོན་རྐྱབ་ཅི།

09:37

and wreaked havoc in the valleys below.

172

565920

2240

གནོད་སྐྱོན་འདི་
མཚོ་གཅིག་རྐྱངམ་གཅིག་གིས་རྐྱབ་ཡོདཔ་ཨིན།

09:42

That destruction
was caused by one glacier lake.

173

570360

3016

09:45

We have 2,700 of them to contend with.

174

573400

3920

ང་བཅས་ཚུ་འདི་མཚོ་ ༢༧༠༠ དེ་ཅིག་གི་
གདོང་ལེན་འབད་དགོཔ་ཡོད།

འདི་ནང་ཤེས་དགོཔ་འདི་

09:50

The point is this:

175

578640

1240

09:52

my country and my people have done nothing

176

580800

3816

ངེ་གི་རྒྱལ་ཁབ་དང་མི་སེར་ཚུ་གིས་

འཛམ་གླིང་ཚ་དྲོད་ཡར་འཕར་འགྱོ་ནི་ལུ་
གནོད་པའི་ལཱ་འབད་འབདཝ་མེད།

09:56

to contribute to global warming,

177

584640

1880

09:59

but we are already bearing the brunt
of its consequences.

178

587920

4120

ཨིན་རུང་ ང་བཅས་འདི་གི་
གནོད་པའི་བྱེམ་ཕོག་སྟེ་ཡོད།

ང་བཅས་བཟུམ་མའི་རྒྱལ་ཁབ་ཆུང་ཀུ་དང་སྤྱང་ཀ་
གངས་རིའི་བར་ན་སྐོབས་ཚུད་སྦེ་ལུས་ཡོད་པ་ལས་

10:05

And for a small, poor country,
one that is landlocked and mountainous,

179

593640

3936

10:09

it is very difficult.

180

597600

1760

གནམ་མེད་ས་མེད་ལཱ་ཁག་གཏངམ་མས།

10:12

But we are not going to sit
on our hands doing nothing.

181

600320

2616

ཨིན་རུང་ ངབཅས་ཙང་ཙ་འབད་དེ་མི་སྡོད།

ང་བཅས་ཀྱིས་ཡང་གནམ་གཤིས་འགྱུར་འགྲོས་ལུ་
གདོང་ལེན་འབད་འོང།

10:14

We will fight climate change.

182

602960

1400

10:16

That's why we have promised
to remain carbon neutral.

183

604920

3560

འདི་འབདཝ་ལས་ ང་བཅས་ཀྱི་བཙོག་རླུང་བར་གནས་སྦེ་
སྡོད་ནི་ལུ་ཁས་ལེན་འབད་ཡོད།

10:22

We first made this promise in 2009

184

610480

4336

ང་བཅས་ཀྱི་ཁས་ལེན་དང་པ་འདི་
སྤྱི་ལོ་ ༢༠༠༩ ནང་

ཀོ་པེན་ཧེ་གེན་ལུ་ཚོགས་པའི་
ཀོཔ་ ༡༥ ཞལ་འཛོམས་ནང་ཕུལ་ཡོད།

10:26

during COP 15 in Copenhagen,

185

614840

2760

དེ་བསྒང་ག་གིས་ཡང་ མ་ཤེས་པས།

10:30

but nobody noticed.

186

618800

1200

གཞུང་ཆ་ཁྱབ་ ཁོང་ར་གཅིག་གིས་གཅིག་ལུ་
གནམ་གཤིས་འགྱུར་འགྲོས་འཐོན་བཅུག་པའི་སྐོར་ལས་

10:32

Governments were so busy
arguing with one another

187

620960

2656

10:35

and blaming each other
for causing climate change,

188

623640

2936

ཁ་ཉེས་བཀལ་ཏེ་འུར་བྱེལ་འཐབ་སྡོད་ནུག

10:38

that when a small country
raised our hands and announced,

189

626600

3656

རྒྱལ་ཁབ་ཆུང་ཀུ་ཅིག་གིས་ལགཔ་ཡར་འཐུ་སྟེ་
ང་བཅས་ནཱ་ལས་ཕར་དུས་གཏན་རྐྱང་

10:42

"We promise to remain
carbon neutral for all time,"

190

630280

3096

བཙོག་རླུང་བར་གནས་སྦེ་སྡོད་ནི་ཟེར་སླབ་ད་

10:45

nobody heard us.

191

633400

1200

ག་གིས་ཡང་ཉན་ཁུག་མ་བཏབ་པས།

10:47

Nobody cared.

192

635880

1200

ག་ལུ་ཡང་ཚ་གྱང་མིན་འདུག

པེ་རིས་ལུ་ ན་ཧིང་སྤྱི་ཟླ་༡༢ པའི་ནང་

10:51

Last December in Paris,

193

639400

1800

10:54

at COP 21, we reiterated our promise

194

642480

3256

ཀོཔ་༢༡ པའི་ཞལ་འཛོམས་ནང་ལོག་སྟེ་ར་

བཙོག་རླུང་བར་གནས་སྦེ་ དུས་གཏན་རྐྱང་སྡོད་ནི་ཟེར་
ད་རུང་ཁས་ལེན་ཕུལ་ཡི།

10:57

to remain carbon neutral
for all time to come.

195

645760

2560

11:01

This time, we were heard.

196

649760

1320

ད་རེས་ནཱ་འབདན་
ང་བཅས་ཀྱིས་ཞུ་མི་ལུ་ག་ར་གིས་ཉན་ཅི།

11:03

We were noticed, and everybody cared.

197

651880

2400

ང་བཅས་ཀྱིས་ཞུ་མི་སྙན་གསནམ་མ་ཚད་

ག་ར་གིས་རྩིས་མཐོང་འབད་ཡི། པེ་རིས་ལུ་ མ་འདྲཝ་འབྱུང་མི་འདི་
གཞུང་ཆ་ཁྱབ་མཉམ་འབྲེལ་ཐོག་ལས་གནམ་གཤིས་འགྱུར་འགྲོས་

11:09

What was different in Paris
was that governments came round together

198

657200

4936

11:14

to accept the realities of climate change,

199

662160

2616

འཐོན་མི་འདི་ངོས་ལེན་འབད་ཡོདཔ་མ་ཚད་

11:16

and were willing to come together
and act together and work together.

200

664800

3360

ག་ར་གཅིག་ཁར་སྡོད་ཞིནམ་ལས་ ལཱ་གཅིག་ཁར་
འབད་ནི་གི་གྲོས་འཆམ་བྱུང་ཡོད།

11:21

All countries, from the very small
to the very large,

201

669000

3160

རྒྱལ་ཁབ་ཆུང་ཤོས་ལས་
སྦོམ་ཤོས་ཚུན་ག་ར་གིས་

བཙོག་རླུང་ཕྱིར་བཏོན་འབད་ནི་འདི་
མར་ཕབ་འབད་ནི་གི་ཁས་བླངས་ཕུལ་ཡོད།

11:25

committed to reduce
the greenhouse gas emissions.

202

673440

3920

འཛམ་གླིང་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་གནམ་གཤིས་འགྱུར་འགྲོས་ཀྱི་
བཀོད་ཁྲམ་ཞལ་འཛོམས་དང་འཁྲིལ་བ་ཅིན་

11:30

The UN Framework Convention
on Climate Change

203

678680

3096

11:33

says that if these so-called
intended commitments are kept,

204

681800

4760

ག་ར་གིས་ཁས་བླངས་འབད་མི་འདི་གུ་
གནས་ཚུགས་པ་ཅིན་

ང་བཅས་ཀྱིས་འཛམ་གླིང་ཚ་དྲོད་ཡར་འཕར་འདི་
བསིལ་དྲོད་ཚད་གཞི་ སེལ་ཤི་ཡཱསི་གཉིས་ཀྱི་ནང་འཁོད་

11:39

we'd be closer
to containing global warming

205

687400

2216

11:41

by two degrees Celsius.

206

689640

1360

བཞག་ཚུགས་པའི་རེ་བ་ཡོད།

11:46

By the way,

207

694440

1200

ད་ག་ཁྱབ་རུང་

ང་གིས་ནཱ་གི་ ཊེཏ་འགོ་འདྲེན་པ་ཚུ་ལུ་

11:48

I've requested the TED organizers here

208

696640

2736

11:51

to turn up the heat in here
by two degrees,

209

699400

3880

ནཱ་གི་དྲོད་ཚད་འདི་
ཌི་གི་རི་གཉིས་ཀྱིས་ཡར་སེང་འབད་ད་སླབ་ཅི།

ཁྱེད་ལ་ལུ་ཅིག་
ཨ་རྟག་དང་མ་འདྲ་བའི་དྲོད་ཚོར་བ་ཅིན་

11:56

so if some of you
are feeling warmer than usual,

210

704520

2816

11:59

you know who to blame.

211

707360

1200

ག་ལུ་ཁ་གཏང་ནི་ཨིན་ན་མཁྱེན་དོ་འོང།

ང་བཅས་ག་ར་གི་ཁ་ཐུག་ལས་ཁས་བླངས་འདི་
ལུ་གནས་དགོཔ་འདི་ཁག་ཆེ།

12:03

It's crucial that all of us
keep our commitments.

212

711520

3640

འབྲུག་རྒྱལ་ཁབ་གི་ཐད་ཁར་ལྷོདཔ་ད་འདི་

12:07

As far as Bhutan is concerned,

213

715600

1456

12:09

we will keep our promise
to remain carbon neutral.

214

717080

3440

བཙོག་རླུང་བར་གནས་སྦེ་ སྡོད་ནིའི་ཁས་ལེན་ལུ་
གནས་ཏེ་ར་སྡོད་འོང་།

12:13

Here are some of the ways we are doing it.

215

721560

2040

ང་བཅས་ཀྱིས་ཐབས་ལམ་བཏོན་མི་
ལ་ལུ་ཅིག་ཞུ་བ་ཅིན་

12:16

We are providing free electricity
to our rural farmers.

216

724760

2840

ང་བཅས་གྲོང་གསེབ་ཚུ་ནང་
གློག་མེ་སྟོང་པར་བྱིན་ཏེ་ཡོད།

12:20

The idea is that, with free electricity,
they will no longer have to use firewood

217

728240

6296

དེ་སྦེ་བྱིན་དགོ་མི་འདི་ཡང་ གློག་མེ་སྟོང་པར་བྱིན་པ་ཅིན་
ཁོང་གིས་ལྟོ་འབད་ནིའི་དོན་ལུ་

ཐབས་ཤིང་ལག་ལེན་འཐབ་མི་དགོ།

12:26

to cook their food.

218

734560

1200

12:28

We are investing in sustainable transport

219

736520

2816

ང་བཅས་ཀྱི་ཡུན་བརྟན་སྐྱེལ་འདྲེན་ནང་

མ་རྩ་གཞི་བཙུགས་འབད་དོ་ཡོདཔ་དང་གློག་མེའི་འགྲུལ་འཁོར་ཉོ་ནིའི་
ནང་གོང་ཚད་ཕབ་ཆག་འབད་དེ་བྱིནམ་ཨིན།

12:31

and subsidizing the purchase
of electric vehicles.

220

739360

3456

12:34

Similarly, we are subsidizing
the cost of LED lights,

221

742840

4136

དེ་དང་འདྲཝ་ ནུས་ཆུང་གློག་ཤེལ་ཉོ་ནིའི་གོང་ཚད་ཡང་
ཕབ་ཆག་འབད་དེ་བྱིན་ཡོད།

12:39

and our entire government
is trying to go paperless.

222

747000

4296

ང་བཅས་གཞུང་གི་ཡིག་འགྲུལ་ག་ར་
ཤོག་ཀུ་ལག་ལེན་འཐབ་ནི་མེདཔ་བཟོ་དོ།

12:43

We are cleaning up our entire country
through Clean Bhutan, a national program,

223

751320

4496

ང་བཅས་ཀྱི་རྒྱལ་ཡོངས་ལས་རིམ་ འབྲུག་གཙང་སྦྲ་ཟེར་མི་གི་ཐོག་ལས་
རྒྱལ་ཁབ་མཐའ་དབུས་ག་ར་ གཙང་ཏོག་ཏོ་བཟོ་དོ་ཡོདཔ་དང་

12:47

and we are planting trees
throughout our country

224

755840

3136

འབྲུག་སྔོ་ལྗང་ཟེར་མི་གི་ཐོག་ལས་
རྒྱལ་ཁབ་མཐའ་དབུས་ག་རའི་ནང་

12:51

through Green Bhutan,

225

759000

1440

ཤིང་བཙུགས་དོ།

12:53

another national program.

226

761160

2120

་

དེ་འབདཝ་ད་ ང་བཅས་ཀྱིས་
བཙོག་རླུང་བར་གནས་སྦེ་སྡོད་ནི་གི་

12:56

But it is our protected areas

227

764320

2176

12:58

that are at the core
of our carbon neutral strategy.

228

766520

3320

ཐབས་བྱུས་གཙོ་བོའི་གྲལ་ཁར་
ང་བཅས་ཀྱི་སྲུང་སྐྱོབ་གླིང་ག་ཚུ་ཨིན།

13:02

Our protected areas are our carbon sink.

229

770320

3216

ང་བཅས་ཀྱི་སྲུང་སྐྱོབ་གླིང་ག་འདི་
བཙོག་རླུང་ཐིམ་ས་ཨིན།

13:05

They are our lungs.

230

773560

1800

འདི་ཚུ་ང་བཅས་གཟུགས་ཀྱི་གློཝ་དང་འདྲ།

ད་རེས་ ང་བཅས་རྒྱལ་ཁབ་ཕྱེད་བ་མངམ་འདི་
རྒྱལ་ཡོངས་གླིང་ག་དང་ རང་བཞིན་སྲུང་སྐྱོབ་ས་ཁོངས་འདི་

13:08

Today, more than half
our country is protected,

231

776880

3496

13:12

as national parks, nature reserves

232

780400

2376

རི་དྭགས་ས་ཁོངས་སྦེ་བཞག་ཡོད།

13:14

and wildlife sanctuaries.

233

782800

1920

་

དེ་ནང་དགའ་ཤོས་ཅིག་ག་ཅི་ཡོད་
ཟེར་བ་ཅིན་ ས་ཁོངས་འདི་ཚུ་ག་ར་ སྐྱེ་ལྡན་བར་ཁྱམ་ས་གོའི་

13:17

But the beauty is that we've connected
them all with one another

234

785400

4096

13:21

through a network of biological corridors.

235

789520

2920

མཐུད་འབྲེལ་ཐོག་ལས་མཐུད་དེ་ཡོད།

འདི་གིས་ ག་ཅི་སྟོནམ་སྨོ་ཟེར་བ་ཅིན་
ང་བཅས་སེམས་ཅན་ཚུ་

13:26

Now, what this means

236

794120

1256

13:27

is that our animals are free
to roam throughout our country.

237

795400

3920

རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་ས་ཁོངས་ག་ཏེ་ཡང་
འཁྱམས་ཏེ་འགྱོ་ཚུགས།

དཔྱེ་སྦེ་ ཨ་ནཱི་སྟག་འདི་བལྟ་ད།

13:33

Take this tiger, for example.

238

801760

1416

13:35

It was spotted
at 250 meters above sea level

239

803200

3696

སའི་མཐོ་ཚད་རྒྱ་མཚོ་ལས་མི་ཊར་༢༥༠ གི་

ཚ་དྲོད་ཡོད་པའི་ནགས་ཚལ་ནང་མཐོང་མི་འདི་

13:38

in the hot, subtropical jungles.

240

806920

2320

13:42

Two years later, that same tiger

241

810040

2976

ལོ་གཉིས་ཀྱི་རྒྱབ་ལས་ སྟག་འདི་ར་

13:45

was spotted near 4,000 meters

242

813040

3496

སའི་མཐོ་ཚད་མི་ཊར་༤༠༠༠

གི་བསིལ་དྲགས་ཡོད་པའི་ གངས་རི་ནང་
མཐོངམ་ཨིན་མས།

13:48

in our cold alpine mountains.

243

816560

2520

ཨ་ནཱི་འདི་ ཡ་མཚན་ཆེ་སི་སི་མིན་ནུག་ག།

13:51

Isn't that awesome?

244

819840

1200

13:53

(Applause)

245

821720

4056

༼ཐལ་རྩེད་བརྡུངས།༽

ང་བཅས་ཨ་ནཱེ་སྦེ་ར་བཞག་ནི་འདི་ཁག་ཆེ།

13:57

We must keep it that way.

246

825800

1840

14:00

We must keep our parks awesome.

247

828480

2080

ང་བཅས་ཀྱི་གླིང་ག་ཚུ་
ཡ་མཚན་ཅན་སྦེ་བཞག་ནི་འདི་ཁག་ཆེ།

14:03

So every year, we set aside resources
to prevent poaching, hunting,

248

831840

4696

ལོ་ཨ་རྟག་ར་ ང་བཅས་གླིང་ག་ནང་བཙོག་པ་དང་ ས་གཏེར།
ཤ་བདའ་ནི་ སེམས་ཅན་གསད་ནི་ཚུ་སྔོན་འགོག་འབད་ནིའི་མཐུན་རྐྱེན་ཡང་

14:08

mining and pollution in our parks,

249

836560

2376

བཞགཔ་མ་ཚད་ གླིང་ག་འདི་ནང་
སྡོད་མིའི་མི་སྡེ་ཚུ་ལུ་

14:10

and resources to help communities
who live in those parks

250

838960

5136

རང་བཞིན་གནས་སྟངས་དང་
མཐུནམ་སྦེ་སྡོད་པའི་གུ་

ནགས་ཚལ་འཛིན་སྐྱོང་དང་

14:16

manage their forests,

251

844120

1496

གནམ་གཤིས་འགྱུར་འགྲོས་དང་མཐུན་གྱུར་འབད་ནི་

14:17

adapt to climate change,

252

845640

1456

14:19

and lead better lives while continuing
to live in harmony with Mother Nature.

253

847120

4000

དེ་ལས་ མི་ཚེ་ཧེ་མ་བ་དྲགཔ་སྦེ་སྐྱོང་ཚུགས་ནིའི་
དོན་ལུ་ཡང་མཐུན་རྐྱེན་ལོགས་སུ་སྦེ་བཞག་ཡོད།

14:24

But that is expensive.

254

852600

1240

ཨ་ནཱི་འདི་ འགྲོ་སོང་སྦོམ་
གནས་པའི་གཞི་ཨིན་མས།

14:26

Over the next few years,
our small economy won't have the resources

255

854640

5736

ནཱ་ལས་ཕར་ ལོ་དག་པ་ཅིག་ནང་
ང་བཅས་དཔལ་འབྱོར་ཆུང་ཀུ་འདི་ནང་

རང་བཞིན་གནས་སྟངས་སྲུང་སྐྱོབ་འབད་ནིའི་ མ་དངུལ་ཡང་
ལངམ་སྦེ་བཏོན་མི་ཚུགས་ནི་མས།

14:32

to cover all the costs that are required
to protect our environment.

256

860400

3720

མ་གཞི་ རྩིས་བཏོན་ལྟཝ་ད་

14:37

In fact, when we run the numbers,

257

865560

1616

14:39

it looks like it'll take us
at least 15 years

258

867200

2696

ང་བཅས་ཀྱི་ཉམས་སྲུང་ལཱ་གི་འགྲོ་སོང་ཧྲིལ་བུམ་
རང་ལས་བཏོན་ནིའི་དོན་ལུ་ ལོ་ངོ་༡༥ ལྷགཔ་ཅིག་བསྒོར་ནི་མས།

14:41

before we can fully finance
all our conservation efforts.

259

869920

4160

་

14:47

But neither Bhutan,

260

875280

1240

དེ་འབདཝ་ད་ འབྲུག་དང་

14:49

nor the world

261

877720

1200

འཛམ་གླིང་ལུ་

14:51

can afford to spend 15 years
going backwards.

262

879480

3160

ལོ་ངོ་༡༥ དེ་ཅིག་
རྒྱབ་བཤུད་རྐྱབ་སྡོད་པར་མི་བཏུབ།

འདི་འབདཝ་ལས་ མི་དབང་མངའ་བདག་རྒྱལ་པོ་མཆོག་གིས་

14:56

This is why His Majesty the King

263

884600

2240

འབྲུག་པའི་ཚེ་སྲོག་ཟེར་བའི་
ལས་རིམ་འགོ་བཙུགས་ཅི།

14:59

started Bhutan For Life.

264

887720

1640

འབྲུག་པའི་ཚེ་སྲོག་ཟེར་མི་གིས་
ང་བཅས་ལུ་དགོ་པའི་

15:02

Bhutan For Life gives us the time we need.

265

890320

2576

དུས་ཚོད་བྱིནམ་ཨིན། འདི་གིས་ང་བཅས་ལུ་
ཉེ་བར་མཁོ་བའི་དུས་མཚམས་བྱིནམ་ཨིན།

15:04

It gives us breathing room.

266

892920

1400

15:07

It is essentially a funding mechanism

267

895120

2376

འདི་གིས་ང་བཅས་གཞུང་གིས་
རང་བཞིན་གནས་སྟངས་ཧྲིལ་བུམ་བདག་འཛིན་

15:09

to look after our parks,

268

897520

1936

འབད་མ་ཚུགས་ཚུན་
ང་བཅས་རའི་གླིང་ག་བལྟ་ནི་དང་

15:11

to protect our parks,

269

899480

1440

ཉེན་སྲུང་འབད་ནི་ལུ་ཉེ་བར་མཁོ་བའི་

15:13

until our government
can take over on our own fully.

270

901680

2880

མ་དངུལ་གྱི་བདེ་དོག་བཟོཝ་ཨིན།

15:17

The idea is to raise a transition fund

271

905720

3776

དེ་ནང་གི་ཐབས་ཤེས་འདི་

མི་ངོམ་དང་ལས་འཛིན་ གཙུག་སྡེ་ཚུ་ལས་
བར་སྐབས་ཀྱི་མ་དངུལ་ཅིག་བསྡུ་ནི་དང་

15:21

from individual donors,
corporations and institutions,

272

909520

3320

དེ་ཡང་སྔོན་སྒྲིག་གནས་ཚིག་ ཚུ་བསྒྲུབ་ནི་དང་
མ་དངུལ་དགོཔ་ག་ར་ལངམ་སྦེ་བསྡུ་ཚར་བ་ཅིན་

15:25

but the deal is closed only
after predetermined conditions are met

273

913840

4536

15:30

and all funds committed.

274

918400

1600

སྒྲིག་ཆ་འདི་ཆ་གནས་ཡོདཔ་སྦེ་བརྩི་ནི་ཨིན།

15:32

So multiparty, single closing:

275

920920

2920

དེ་འབདཝ་ལས་ རྩ་བོ་སྣ་མང་ཨིན་རུང་
སྒྲིག་ཆའི་ཆ་གནས་གཅིག་སྦེ་ཨིན།

15:36

an idea we borrowed from Wall Street.

276

924360

2160

ཐབས་ཤེས་འདི་ ཝཱལ་ཨིསི་ཊིཊ་ལས་
རྟ་དྲངས་དྲངམ་ཨིན།

15:39

This means that individual donors
can commit without having to worry

277

927680

4296

དེའི་དོན་དག་འདི་ ཞལ་འདེབས་བྱིན་མིའི་མི་ངོམ་ཚུ་གིས་
ཞལ་འདེབས་བྱིན་ཚུགས་ནི་དང་ མ་དངུལ་ཉུང་བའི་འཆར་གཞི་ཨིན་པའི་

15:44

that they'll be left
supporting an underfunded plan.

278

932000

3960

དོགས་པ་རྩ་ལས་ཟ་མ་དགོཔ་སྦེ་ཨིན།

ཐབས་ཤེས་འདི་ མགྱོགས་འགྲོས་ཀྱི་
ལས་འགུལ་བཟུམ་ཨིནམ་དང་

15:49

It's something like a Kickstarter project,

279

937480

2256

15:51

only with a 15-year time horizon

280

939760

2376

དེའི་དུས་ཡུན་ལོ་ངོ་༡༥ དང་

15:54

and millions of tons
of carbon dioxide at stake.

281

942160

3320

དུ་རླངས་ཊཱན་ས་ཡ་ལས་བཅསཔ་སྦེ་
བཀག་བཞག་མི་བཞག་གི་ཐུགས་བསམ་བཞེས་དགོ།

15:58

Once the deal is closed,

282

946400

1720

ལན་ཐེངས་གཅིག་ སྒྲིག་ཆ་འདི་
ཆ་གནས་འབད་ཚར་བའི་བསྒང་ལས་

16:01

we use the transition fund
to protect our parks,

283

949320

4056

བར་སྐབས་ཀྱི་མ་དངུལ་འདི་ལག་ལེན་འཐབ་ཐོག་ལས་
ང་བཅས་ཀྱིས་ གླིང་ག་འདི་སྲུང་སྐྱོབ་འབད་ནི་དང་

16:05

giving our government time
to increase our own funding gradually

284

953400

5176

དེ་གིས་བར་ན་ གཞུང་གིས་མ་དངུལ་རྒྱབ་སྐྱོར་འདི་
ཨ་ཙི་རེ་སྦེ་ ལོ་ངོ་༡༥ ཚུན་གྱི་བར་

16:10

until the end of the 15-year period.

285

958600

2016

ཡར་སེང་འབད་དེ་བྱིན་ནི་ཨིན།

16:12

After that, our government
guarantees full funding forever.

286

960640

5560

དེ་གི་ཤུལ་ལས་ དུས་རྒྱུན་ར་ མ་དངུལ་ཧྲིལ་བུམ་
གཞུང་གི་ཁ་ཐུག་ལས་ བྱིན་ནི་གི་ཁས་ལེན་ཡོད།

ང་བཅས་འདི་གུ་ལྷོད་ནི་འབད་དོ།

16:20

We are almost there.

287

968120

1200

16:21

We expect to close later this year.

288

969800

1840

ད་རེས་ཀྱི་ལོ་མཇུག་ཁམས་ལུ་ སྒྲིག་ཆ་འདི་
ཆ་གནས་འབད་ཚུགས་པའི་རེ་བ་ཡོད།

16:24

Naturally, I'm pretty excited.

289

972640

1696

དེ་གིས་ང་ གནམ་མེད་ས་མེད་
སྤྲོ་བ་བྱུང་སྟེ་ཡོད།

16:26

(Applause)

290

974360

3640

༼ཐལ་རྩེད་བརྡུངས།༽

འཛམ་གླིང་རི་དྭགས་མ་དངུལ་འདི་ ང་བཅས་ཀྱི་ལཱ་འདི་ནང་
མཉམ་རོགས་གཙོ་ཅན་ཨིནམ་ལས་ ཁོང་གིས་འབྲུག་དང་འཛམ་གླིང་ནང་ལུ་

16:32

The World Wildlife Fund
is our principle partner in this journey,

291

980280

6040

16:38

and I want to give them a big shoutout

292

986960

2056

ཁྱད་འཕགས་ཀྱི་ལཱ་འབད་གནང་མི་ལུ་

16:41

for the excellent work
they are doing in Bhutan

293

989040

2320

ང་རའི་ཁ་ཐུག་ལས་
བཀའ་དྲིན་ལེགས་སོ་ཞུ་ནི་ཨིན།

16:44

and across the world.

294

992160

1256

་

16:45

(Applause)

295

993440

3576

༼ཐལ་རྩེད་བརྡུངས།༽

16:49

Whew, it is getting warm in here.

296

997040

1960

ཨའོ་ད་འབདན་ ནཱ་ལུ་དྲོད་བཏགས་དོ།

ང་བཅས་ཀྱི་སྲུང་ལུ་ཉན་མི་འདི་ལུ་
བཀའ་དྲིན་དགའ་ཚོར་ཡོད།

17:04

I thank you for listening to our story,

297

1012320

2000

17:07

a story of how we are keeping
our promise to remain carbon neutral,

298

1015120

4536

སྲུང་འདི་ཡང་ ང་བཅས་ཀྱི་ཁས་ལེན་བཞིན་དུ་
ག་དེ་སྦེ་བཙོག་རླུང་བར་གནས་སྦེ་བཞག་དོ་ག་དང་

17:11

a story of how we are keeping
our country pristine,

299

1019680

3720

ང་བཅས་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་རང་བཞིན་གནས་སྟངས་འདི་
ང་བཅས་དང་ ཨ་ལུ་ཚུ་ ཁྱེད་ཀྱི་ཨ་ལུ་ཚུ་

17:16

for ourselves, our children,

300

1024359

1681

དེ་ལས་འཛམ་གླིང་གི་དོན་ལུ་
སྔར་བཞིན་བདག་འཛིན་འཐབ་སྟེ་

17:18

for your children and for the world.

301

1026760

2079

བཞག་ཡོད་པའི་སྐོར་ལས་ཨིན།

དེ་འབདཝ་ད་ ང་བཅས་ན་སྲུང་གཏང་པར་འོངམ་མེན།
སྲུང་གཏང་པར་ཨིན་ན?

17:22

But we are not here
to tell stories, are we?

302

1030560

2080

17:25

We are here to dream together.

303

1033640

2760

ང་བཅས་ནཱ་ལུ་ གཅིག་ཁ་སྦེ་
རེ་འདོད་བསྒྲུབ་པར་ཨིན།

17:29

So in closing, I'd like to share
one more dream that I have.

304

1037319

3760

དེ་འབདཝ་ལས་ མཇུག་ལུ་ ང་རའི་ཁ་ཐུག་ལས་
ངེ་གི་རེ་འདོད་གཅིག་བཤད་ནི་ཨིན།

17:34

What if we could mobilize
our leadership and our resources,

305

1042200

3616

ང་བཅས་ཀྱིས་ག་དེམ་ཅིག་སྦེ་
འགོ་ཁྲིད་དང་ རྒྱུ་ཆས་

17:37

our influence and our passion,

306

1045839

2657

དབང་ཤུགས་ སྤྲོ་སྣང་ཚུ་མཉམ་འབྲེལ་ཐོག་ལས་

17:40

to replicate the Bhutan For Life idea
to other countries

307

1048520

3296

འབྲུག་པའི་ཚེ་སྲོག་ཟེར་བའི་ཐབས་ཤེས་འདི་
རྒྱལ་ཁབ་གཞན་ཁ་ལས་ཕར་ ཅོག་གཅིགཔ་སྦེ་འབད་བ་ཅིན་

17:43

so that they too

308

1051840

1440

ཁོང་རའི་སྲུང་སྐྱོབ་ས་ཁོངས་འདི་

17:46

can conserve their
protected areas for all time.

309

1054640

2280

དུས་བརྟན་རྐྱང་ཉམས་སྲུང་འབད་ཚུགས།

དེ་ཡང་གཙོ་བོ་ར་ རྒྱལ་ཁབ་མང་ཤོས་ཅིག་ནང་ར་
ང་བཅས་བཟུམ་མའི་དཀའ་སྡུག་མྱོང་དོ་ཡོདཔ་ལས་བརྟེན་ཨིན།

17:50

After all, there are many other countries
who face the same issues that we face.

310

1058160

3762

17:53

They too have natural resources

311

1061946

2190

ཁོང་ཚུ་ལུ་ཡང་ འཛམ་གླིང་ཡུན་བརྟན་བཞག་ནིའི་

17:56

that can help win the world's fight
for sustainability,

312

1064160

2920

གདོང་ལེན་འབད་ཚུགས་པའི་
རང་བཞིན་རྒྱུ་ཆས་ཡོད་རུང་

18:00

only they may not have the ability
to invest in them now.

313

1068160

2896

ད་ལྟོ་གནས་སྐབས་ཅིག་དེ་ནང་མ་རྩ་གཞི་བཙུགས་འབད་ནིའི་
ལྕོགས་གྲུབ་མེདཔ་འོང།

18:03

So what if we set up Earth For Life,

314

1071080

2440

ང་བཅས་ཀྱིས་ འབྲུག་པའི་ཚེ་སྲོག་ཟེར་བའི་
ཐབས་ཤེས་བཟུམ་ཅིག་

18:06

a global fund, to kickstart
the Bhutan For Life throughout the world?

315

1074120

4080

འཛམ་གླིང་ཡོངས་ལུ་ཁྱབ་པའི་ འཛམ་གླིང་གི་མ་དངུལ་ལས་རིམ་ཅིག་ མིང་ཡང་
འཛམ་གླིང་གི་ཚེ་སྲོག་ཟེར་མི་ཅིག་གཞི་བཙུགས་འབད་བ་ཅིན་མི་དྲག་ག་ཟེར་མནོཝ་མས།

18:12

I invite you to help me,

316

1080320

1480

ཁྱེད་ཚུ་གིས་ ང་བཅས་ཀྱི་རེ་འདོད་འདི་
རྒྱལ་ཁབ་ས་མཚམས་ཕྱི་ཁར་འབག་སྟེ་

18:14

to carry this dream beyond our borders

317

1082720

2456

ང་བཅས་འཛམ་གླིང་གི་མ་འོངས་པའི་མདུན་ལམ་ལུ་
ཚ་གྱང་ཡོད་མི་ཚུ་གིས་

18:17

to all those who care
about our planet's future.

318

1085200

4440

གྲོགས་རམ་འབད་ནིའི་ནང་
སྤྲོ་བ་བསྐྱེད་ནང་ཟེར་ཞུ་ནི་ཨིན།

18:22

After all, we're here to dream together,

319

1090880

3280

ག་ཁྱབ་ཟེར་བ་ཅིན་ ང་བཅས་ག་ར་
རེ་འདོད་འདི་གཅིག་ཁར་འགྲུབ་ནི་དང་

18:27

to work together,

320

1095000

1776

ལཱ་གཅིག་ཁར་འབད་ནི་

18:28

to fight climate change together,
to protect our planet together.

321

1096800

3600

གནམ་གཤིས་འགྱུར་འགྲོས་ཀྱི་གདོང་ལེན་འབད་ནི།
དེ་ལས་འཛམ་གླིང་ཉེན་སྲུང་ ཡང་གཅིག་ཁ་སྦེ་འབད་དགོཔ་ཡོད།

18:33

Because the reality is

322

1101080

1760

ག་ཅི་སྨོ་ཟེར་བ་ཅིན་ དངོས་སུ་འདི་

ང་བཅས་ག་ར་འདི་ནང་གཅིག་ཁར་ཨིན།

18:36

we are in it together.

323

1104280

1400

18:38

Some of us might dress differently,

324

1106720

2080

ང་བཅས་ལ་ལུ་ཅིགཔོ་འདི་
གོ་ལ་སོ་སོ་གྱོནམ་ཨིན་རུང་

18:41

but we are in it together.

325

1109520

1240

འདི་ནང་འདི་གཅིག་ཁར་ཨིན་མནོཝ་མས།

18:43

Thank you very much,

326

1111720

1280

གནམ་མེད་ས་མེད་བཀའ་དྲིན་ཆེ།

18:45

and kadrin chhe la. Thank you.

327

1113320

1896

བཀྲ་ཤིས་བདེ་ལེགས།

18:47

(Applause)

328

1115240

1616

༼ཐལ་རྩེད་བརྡུངས།༽

18:48

Thank you, thank you, thank you.

329

1116880

1640

བཀའ་དྲིན་ཆེ། བཀའ་དྲིན་ཆེ། བཀའ་དྲིན་ཆེ།

Translated by Dzongkha Development Commission
Reviewed by TED Open Translation

ABOUT THE SPEAKER

Tshering Tobgay - Prime Minister of Bhutan
Acting on his mandate to move Bhutan into the 21st century, Prime Minister Tshering Tobgay is transforming his nation -- while maintaining its “Gross National Happiness.”

Why you should listen

Tshering Tobgay went from civil servant to politician to prime minister -- all the while maintaining his star social media profile in one of Asia’s most progressive emerging states. As the second democratically elected Prime Minister of Bhutan, Tobgay continues to emphasize his country’s core value of happiness.

Bhutan's acclaimed "Gross National Happiness" index prioritizes well-being over financial growth. But Tobgay also seeks to solve Bhutan's great challenges: unemployment, poverty, gaps in education and infrastructure. WIth a foundation of optimism, his administration and the country's young democracy hope to become a paragon of stability in the developing world.

More profile about the speaker
Tshering Tobgay | Speaker | TED.com

THE ORIGINAL VIDEO ON TED.COM

ཚེ་རིང་སྟོབས་རྒྱས།: འབྲུག་རྒྱལ་ཁབ་འདི་བཙོག་རླུང་བར་གནས་རྐྱངམ་གཅིག་མེན་པར་བཙོག་རླུང་ཚད་ལས་ཉུངམ་སྦེ་ཡོད། | TED Talk | TED.com