TED2016
Tshering Tobgay: This country isn't just carbon neutral -- it's carbon negative
Tshering Tobgay: Kraj, którego emisja CO2 nie jest tylko zerowa, lecz ujemna
Filmed:
Readability: 4.7
4,118,176 views
Głęboko w Himalajach, między Chinami a Indiami, leży Królestwo Bhutanu, które zobowiązało się, że zawsze będzie mieć zerową emisję dwutlenku węgla. W tej mądrej prelekcji premier Bhutanu Tshering Tobgay dzieli się misją swojego kraju czyli przedkładaniem szczęścia nad wzrost gospodarczy i ustanawia światowy standard dla ochrony środowiska.
Tshering Tobgay - Prime Minister of Bhutan
Acting on his mandate to move Bhutan into the 21st century, Prime Minister Tshering Tobgay is transforming his nation -- while maintaining its “Gross National Happiness.” Full bio
Acting on his mandate to move Bhutan into the 21st century, Prime Minister Tshering Tobgay is transforming his nation -- while maintaining its “Gross National Happiness.” Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:13
In case you are wondering,
0
1520
1736
Jeśli chcecie wiedzieć,
to nie mam na sobie sukienki
00:15
no, I'm not wearing a dress,
1
3280
2600
00:18
and no, I'm not saying
what I'm wearing underneath.
what I'm wearing underneath.
2
6840
3320
i nie, nie powiem wam,
co noszę pod spodem.
co noszę pod spodem.
(Śmiech)
00:22
(Laughter)
3
10480
2816
00:25
This is a gho.
4
13320
1920
To jest gho,
00:27
This is my national dress.
5
15920
1440
mój strój narodowy.
00:30
This is how all men dress in Bhutan.
6
18200
2760
Tak ubierają się mężczyźni w Bhutanie.
00:34
That is how our women dress.
7
22520
2680
Tak ubierają się kobiety w Bhutanie.
00:38
Like our women,
8
26320
2176
Tak jak kobiety,
mężczyźni mogą nosić dość jaskrawe kolory,
00:40
we men get to wear pretty bright colors,
9
28520
3080
00:44
but unlike our women,
10
32960
1280
ale w odróżnieniu od nich,
00:47
we get to show off our legs.
11
35240
1576
my możemy pokazać nogi.
(Śmiech)
00:48
(Laughter)
12
36840
2016
Ten strój jest unikalny,
00:50
Our national dress is unique,
13
38880
1416
ale to nie jedyna taka rzecz w moim kraju.
00:52
but this is not the only thing
that's unique about my country.
that's unique about my country.
14
40320
3200
Obietnica zerowej emisji dwutlenku węgla,
00:56
Our promise to remain
carbon neutral is also unique,
carbon neutral is also unique,
15
44040
3136
o której chcę dzisiaj mówić,
00:59
and this is what I'd like
to speak about today,
to speak about today,
16
47200
2216
jest również unikalna.
01:01
our promise to remain carbon neutral.
17
49440
2360
01:04
But before I proceed,
I should set you the context.
I should set you the context.
18
52720
2960
Ale zanim zacznę, podam kontekst
i opowiem wam historię.
01:08
I should tell you our story.
19
56680
1480
01:11
Bhutan is a small country
in the Himalayas.
in the Himalayas.
20
59440
3800
Bhutan to mały kraj w Himalajach.
01:16
We've been called Shangri-La,
21
64160
2136
Nazywa się nas Shangri-La,
a nawet ostatnią Shangri-La.
01:18
even the last Shangri-La.
22
66320
1680
01:21
But let me tell you right off the bat,
we are not Shangri-La.
we are not Shangri-La.
23
69040
3416
Ale od razu wam powiem,
że nią nie jesteśmy.
że nią nie jesteśmy.
Mój kraj to nie jeden wielki klasztor
01:24
My country is not one big monastery
24
72480
2736
pełen szczęśliwych mnichów.
01:27
populated with happy monks.
25
75240
1656
(Śmiech)
01:28
(Laughter)
26
76920
1656
W rzeczywistości
jest nas mniej niż 700 tys.,
jest nas mniej niż 700 tys.,
01:30
The reality is that
there are barely 700,000 of us
there are barely 700,000 of us
27
78600
5696
wciśniętych pomiędzy Chiny i Indie,
dwa najludniejsze kraje świata.
dwa najludniejsze kraje świata.
01:36
sandwiched between two
of the most populated countries on earth,
of the most populated countries on earth,
28
84320
4936
01:41
China and India.
29
89280
2160
Jesteśmy małym, słabo rozwiniętym krajem,
01:44
The reality is that we are a small,
underdeveloped country
underdeveloped country
30
92760
3776
który stara się przetrwać.
01:48
doing our best to survive.
31
96560
1800
01:51
But we are doing OK. We are surviving.
32
99600
2800
Ale dajemy sobie radę. Trwamy.
01:55
In fact, we are thriving,
33
103000
2120
Wręcz rozkwitamy.
01:58
and the reason we are thriving
is because we've been blessed
is because we've been blessed
34
106320
3040
Dzieje się tak, bo los obdarzył nas
02:02
with extraordinary kings.
35
110800
2296
wyjątkowymi władcami.
Nasi oświeceni monarchowie
pracowali niezmordowanie,
pracowali niezmordowanie,
02:05
Our enlightened monarchs
have worked tirelessly
have worked tirelessly
36
113120
3016
02:08
to develop our country,
37
116160
1856
żeby kraj się rozwijał,
ostrożnie równoważąc wzrost gospodarczy
02:10
balancing economic growth carefully
38
118040
3576
i rozwój społeczny, troskę o środowisko
02:13
with social development,
environmental sustainability
environmental sustainability
39
121640
2896
i zachowanie kultury,
02:16
and cultural preservation,
40
124560
1856
a wszystko to w ramach dobrego rządzenia.
02:18
all within the framework
of good governance.
of good governance.
41
126440
2479
02:22
We call this holistic approach
to development
to development
42
130199
2857
To holistyczne podejście do rozwoju
nazywamy SNB,
"Szczęściem Narodowym Brutto".
"Szczęściem Narodowym Brutto".
02:25
"Gross National Happiness," or GNH.
43
133080
2720
02:29
Back in the 1970s,
44
137440
2016
W latach 70. ubiegłego wieku
czwarty król uznał, że dla Bhutanu
Szczęście Narodowe Brutto
Szczęście Narodowe Brutto
02:31
our fourth king famously
pronounced that for Bhutan,
pronounced that for Bhutan,
45
139480
3536
02:35
Gross National Happiness is more important
than Gross National Product.
than Gross National Product.
46
143040
4536
jest ważniejsze
od Produktu Krajowego Brutto.
od Produktu Krajowego Brutto.
(Brawa)
02:39
(Applause)
47
147600
3880
02:44
Ever since,
48
152400
1200
Od tego czasu
02:46
all development in Bhutan
is driven by GNH,
is driven by GNH,
49
154320
3760
cały rozwój Bhutanu napędza SNB,
02:51
a pioneering vision
that aims to improve the happiness
that aims to improve the happiness
50
159080
3896
pionierską wizję mającą na celu
zwiększenie poczucia szczęścia
zwiększenie poczucia szczęścia
i dobrobytu ludności.
02:55
and well-being of our people.
51
163000
1840
02:58
But that's easier said than done,
52
166760
2176
Łatwo mówić, trudniej zrobić,
zwłaszcza dla jednej
z najmniejszych gospodarek świata.
z najmniejszych gospodarek świata.
03:00
especially when you are one
of the smallest economies in the world.
of the smallest economies in the world.
53
168960
3920
03:05
Our entire GDP is less
than two billion dollars.
than two billion dollars.
54
173360
3320
Nasze całe PKB to niecałe
dwa miliardy dolarów.
dwa miliardy dolarów.
03:09
I know that some of you here
are worth more --
are worth more --
55
177920
2496
Wiem, że niektórzy z was
mają więcej pieniędzy...
mają więcej pieniędzy...
(Śmiech)
03:12
(Laughter)
56
180440
1256
...indywidualnie,
03:13
individually
57
181720
1536
niż cała gospodarka mojego kraju.
03:15
than the entire economy of my country.
58
183280
2480
03:20
So our economy is small,
59
188640
2216
Nasza gospodarka jest mała,
ale tu zaczyna się robić ciekawie.
03:22
but here is where it gets interesting.
60
190880
1810
03:26
Education is completely free.
61
194000
1760
Edukacja jest bezpłatna.
03:28
All citizens are guaranteed
free school education,
free school education,
62
196360
3056
Wszyscy obywatele mają
zapewnioną bezpłatną edukację,
zapewnioną bezpłatną edukację,
a ci, którzy ciężko pracują,
mają bezpłatne studia.
mają bezpłatne studia.
03:31
and those that work hard
are given free college education.
are given free college education.
63
199440
2976
Opieka zdrowotna także jest bezpłatna.
03:34
Healthcare is also completely free.
64
202440
2456
Za konsultację medyczną, leczenie i leki
03:36
Medical consultation,
medical treatment, medicines:
medical treatment, medicines:
65
204920
3056
płaci państwo.
03:40
they are all provided by the state.
66
208000
1880
03:43
We manage this
67
211440
1200
Udaje się nam to robić,
03:45
because we use our limited
resources very carefully,
resources very carefully,
68
213560
3160
bo bardzo ostrożnie obchodzimy się
z ograniczonymi zasobami
z ograniczonymi zasobami
03:49
and because we stay faithful
to the core mission of GNH,
to the core mission of GNH,
69
217600
5656
i jesteśmy wierni misji SNB,
czyli rozwojowi opartemu na wartościach.
03:55
which is development with values.
70
223280
2800
03:59
Our economy is small,
and we must strengthen it.
and we must strengthen it.
71
227600
2896
Nasza gospodarka jest mała,
więc musimy ją wzmacniać.
więc musimy ją wzmacniać.
Wzrost gospodarczy jest ważny,
04:02
Economic growth is important,
72
230520
2176
ale nie może brać się
z podkopywania kultury
z podkopywania kultury
04:04
but that economic growth must not come
from undermining our unique culture
from undermining our unique culture
73
232720
5136
czy niszczenia nieskalanego środowiska.
04:09
or our pristine environment.
74
237880
3080
04:14
Today, our culture is flourishing.
75
242680
1680
Dziś nasza kultura rozkwita.
04:17
We continue to celebrate
our art and architecture,
our art and architecture,
76
245080
3696
Wciąż celebrujemy
naszą sztukę i architekturę,
naszą sztukę i architekturę,
potrawy i święta,
04:20
food and festivals,
77
248800
1600
04:23
monks and monasteries.
78
251880
2080
podziwiamy mnichów i klasztory.
04:26
And yes, we celebrate
our national dress, too.
our national dress, too.
79
254760
3880
I tak, jesteśmy dumni
z naszego stroju narodowego.
z naszego stroju narodowego.
04:32
This is why I can wear my gho with pride.
80
260480
3520
Dlatego mogę z dumą nosić gho.
04:37
Here's a fun fact:
81
265200
1240
Powiem wam coś zabawnego.
04:39
you're looking
at the world's biggest pocket.
at the world's biggest pocket.
82
267520
2600
Oto największa kieszeń na świecie.
04:42
(Laughter)
83
270760
2336
(Śmiech)
Zaczyna się tutaj,
04:45
It starts here,
84
273120
2016
przechodzi za plecy
04:47
goes around the back,
85
275160
2176
i kończy tu pod spodem.
04:49
and comes out from inside here.
86
277360
2480
04:52
In this pocket
87
280400
1496
W tej kieszeni
nosimy różne rzeczy osobiste,
04:53
we store all manner of personal goods
88
281920
3016
od telefonów i portfeli
04:56
from phones and wallets
89
284960
1920
05:00
to iPads, office files and books.
90
288280
3016
po iPady, dokumenty biurowe i książki.
(Śmiech)
05:03
(Laughter)
91
291320
1216
(Brawa)
05:04
(Applause)
92
292560
1696
A czasami
05:06
But sometimes --
93
294280
2536
nawet cenne ładunki.
05:08
sometimes even precious cargo.
94
296840
3000
05:14
So our culture is flourishing,
95
302200
1600
Nasza kultura kwitnie,
podobnie jak środowisko.
05:16
but so is our environment.
96
304560
2456
72% mojego kraju pokrywają lasy.
05:19
72 percent of my country
is under forest cover.
is under forest cover.
97
307040
3400
Zgodnie z konstytucją,
minimum 60% powierzchni Bhutanu
minimum 60% powierzchni Bhutanu
05:23
Our constitution demands
that a minimum of 60 percent
that a minimum of 60 percent
98
311440
4976
05:28
of Bhutan's total land
shall remain under forest cover
shall remain under forest cover
99
316440
3696
ma zawsze pozostać zalesiona.
05:32
for all time.
100
320160
1216
(Brawa)
05:33
(Applause)
101
321400
2520
Nasza konstytucja
05:39
Our constitution,
102
327080
1520
05:41
this constitution,
103
329240
1560
05:44
imposes forest cover on us.
104
332000
2240
narzuca nam zalesienie.
Nawiasem mówiąc, król użył konstytucji,
05:47
Incidentally, our king
used this constitution
used this constitution
105
335880
4216
żeby narzucić nam demokrację.
05:52
to impose democracy on us.
106
340120
1760
05:54
You see, we the people
didn't want democracy.
didn't want democracy.
107
342640
3176
My, naród, nie chcieliśmy demokracji.
Nie prosiliśmy o nią
ani jej nie żądaliśmy,
ani jej nie żądaliśmy,
05:57
We didn't ask for it, we didn't demand it,
108
345840
2976
a już na pewno o nią nie walczyliśmy.
06:00
and we certainly didn't fight for it.
109
348840
1800
06:03
Instead, our king imposed democracy on us
110
351280
4696
Przeciwnie, król ją nam narzucił,
nalegając, żeby zapisać ją w konstytucji.
06:08
by insisting that he include it
in the constitution.
in the constitution.
111
356000
2840
Poszedł jeszcze dalej,
06:12
But he went further.
112
360520
1240
zawierając w niej postanowienia,
06:14
He included provisions in the constitution
113
362480
2640
dające narodowi prawo obalenia króla,
06:18
that empower the people
to impeach their kings,
to impeach their kings,
114
366320
3040
06:22
and included provisions in here
that require all our kings to retire
that require all our kings to retire
115
370080
5536
a także nakazujące, żeby król
szedł na emeryturę w wieku 65 lat.
szedł na emeryturę w wieku 65 lat.
06:27
at the age of 65.
116
375640
1440
(Brawa)
06:30
(Applause)
117
378440
1456
06:31
Fact is, we already have
a king in retirement:
a king in retirement:
118
379920
4320
Obecnie mamy już króla-emeryta,
to poprzedni, Wielki Czwarty król,
06:36
our previous king, the Great Fourth,
119
384840
3296
który 10 lat temu przeszedł na emeryturę
06:40
retired 10 years ago
120
388160
2456
u szczytu popularności.
06:42
at the peak of his popularity.
121
390640
2280
Miał wtedy 51 lat.
06:45
He was all of 51 years at that time.
122
393720
3960
Jak już mówiłem,
06:51
So as I was saying,
123
399080
1320
72% kraju pokrywa dziewiczy las.
06:53
72 percent of our country
is under forest cover,
is under forest cover,
124
401480
3416
06:56
and all that forest is pristine.
125
404920
2240
Dlatego jesteśmy jednym z nielicznych
06:59
That's why we are one of the few remaining
126
407720
2376
centrów bioróżnorodności na świecie
07:02
global biodiversity hotspots in the world,
127
410120
3016
i mamy zerową emisję dwutlenku węgla.
07:05
and that's why we are
a carbon neutral country.
a carbon neutral country.
128
413160
2360
W świecie zagrożonym
zmianami klimatycznymi
zmianami klimatycznymi
07:08
In a world that is threatened
with climate change,
with climate change,
129
416360
2336
Bhutan ma zerową emisję dwutlenku węgla.
07:10
we are a carbon neutral country.
130
418720
2920
Okazuje się, że to poważna sprawa.
07:15
Turns out, it's a big deal.
131
423480
1760
07:17
Of the 200-odd countries
in the world today,
in the world today,
132
425920
2376
Wygląda na to, że tylko nasz kraj,
jako jedyny z około 200 na świecie,
07:20
it looks like we are the only one
133
428320
1760
ma zerową emisję dwutlenku węgla.
07:22
that's carbon neutral.
134
430560
1240
07:25
Actually, that's not quite accurate.
135
433520
1960
Chociaż jest tu pewna nieścisłość.
Bhutan nie ma zerowej emisji,
07:29
Bhutan is not carbon neutral.
136
437040
1840
ale ujemną emisję.
07:31
Bhutan is carbon negative.
137
439920
2320
Nasz kraj emituje
2,2 milionów ton dwutlenku węgla,
2,2 milionów ton dwutlenku węgla,
07:35
Our entire country generates
2.2 million tons of carbon dioxide,
2.2 million tons of carbon dioxide,
138
443600
6936
ale lasy pochłaniają go trzy razy więcej,
07:42
but our forests, they sequester
more than three times that amount,
more than three times that amount,
139
450560
3840
więc pochłanianie dwutlenku węgla
przewyższa emisję o 4 miliony ton rocznie.
przewyższa emisję o 4 miliony ton rocznie.
07:47
so we are a net carbon sink
140
455720
2136
07:49
for more than four million tons
of carbon dioxide each year.
of carbon dioxide each year.
141
457880
3920
Ale to nie wszystko.
07:55
But that's not all.
142
463160
1256
(Brawa)
07:56
(Applause)
143
464440
2096
Eksportujemy większość
07:58
We export most
of the renewable electricity
of the renewable electricity
144
466560
3096
odnawialnej energii elektrycznej
08:01
we generate from our fast-flowing rivers.
145
469680
2160
generowanej z naszych bystrych rzek.
Eksportowana obecnie czysta energia
08:05
So today, the clean energy that we export
146
473160
3416
redukuje emisję w sąsiednich krajach
o około 6 milionów ton.
o około 6 milionów ton.
08:08
offsets about six million tons
of carbon dioxide in our neighborhood.
of carbon dioxide in our neighborhood.
147
476600
5080
Do 2020 roku wyeksportujemy
energię redukującą emisję
energię redukującą emisję
08:14
By 2020, we'll be exporting
enough electricity
enough electricity
148
482240
3936
o 17 milionów ton dwutlenku węgla.
08:18
to offset 17 million tons
of carbon dioxide.
of carbon dioxide.
149
486200
3680
Jeśli zapanujemy choć nad połową
wodnego potencjału energetycznego,
wodnego potencjału energetycznego,
08:22
And if we were to harness
even half our hydropower potential,
even half our hydropower potential,
150
490680
3256
08:25
and that's exactly what we are working at,
151
493960
2040
a nad tym właśnie pracujemy,
czysta, zielona energia,
którą eksportujemy,
którą eksportujemy,
08:29
the clean, green energy that we export
152
497120
2376
mogłaby zredukować emisję
o jakieś 50 milionów ton rocznie.
o jakieś 50 milionów ton rocznie.
08:31
would offset something like
50 million tons of carbon dioxide a year.
50 million tons of carbon dioxide a year.
153
499520
5120
To więcej niż całkowita,
roczna emisja CO2 w Nowym Jorku.
roczna emisja CO2 w Nowym Jorku.
08:38
That is more CO2 than what the entire city
of New York generates in one year.
of New York generates in one year.
154
506320
5880
Na terenie kraju dwutlenek węgla
jest pochłaniany,
jest pochłaniany,
08:45
So inside our country,
we are a net carbon sink.
we are a net carbon sink.
155
513159
3097
a za granicą emisja jest redukowana.
08:48
Outside, we are offsetting carbon.
156
516280
2536
A to ważne sprawy.
08:50
And this is important stuff.
157
518840
1360
Temperatura na świecie rośnie,
08:53
You see, the world is getting warmer,
158
521240
1799
zmiany klimatyczne
stają się rzeczywistością
stają się rzeczywistością
08:55
and climate change is a reality.
159
523840
2280
i mają wpływ na Bhutan.
08:59
Climate change is affecting my country.
160
527440
2240
Lodowce topnieją, powodując
09:02
Our glaciers are melting,
161
530280
1440
09:04
causing flash floods and landslides,
162
532360
2496
błyskawiczne powodzie i osuwiska,
09:06
which in turn are causing disaster
and widespread destruction in our country.
and widespread destruction in our country.
163
534880
4440
które z kolei powodują katastrofy
i zniszczenia w Bhutanie.
i zniszczenia w Bhutanie.
09:13
I was at that lake recently.
164
541560
1640
Byłem niedawno nad tym jeziorem.
09:15
It's stunning.
165
543760
1240
To niesamowite.
09:18
That's how it looked 10 years ago,
166
546240
2976
Tak wyglądało 10 lat temu,
a tak 20 lat temu.
09:21
and that's how it looked 20 years ago.
167
549240
2600
Jeszcze 20 lat temu
to jezioro nie istniało.
to jezioro nie istniało.
09:24
Just 20 years ago, that lake didn't exist.
168
552320
2840
09:27
It was a solid glacier.
169
555880
1800
To był lity lód.
Parę lat temu, podobne jezioro
09:31
A few years ago, a similar lake
170
559520
2040
przerwało tamy
09:34
breached its dams
171
562760
1400
i spustoszyło okoliczne doliny.
09:37
and wreaked havoc in the valleys below.
172
565920
2240
Zniszczeń dokonało
jedno jezioro lodowcowe,
jedno jezioro lodowcowe,
09:42
That destruction
was caused by one glacier lake.
was caused by one glacier lake.
173
570360
3016
a mamy takich jezior 2700.
09:45
We have 2,700 of them to contend with.
174
573400
3920
Chodzi o to,
09:50
The point is this:
175
578640
1240
że mój kraj i naród
09:52
my country and my people have done nothing
176
580800
3816
w żaden sposób nie przyczynił się
do globalnego ocieplenia,
do globalnego ocieplenia,
09:56
to contribute to global warming,
177
584640
1880
ale już teraz odczuwamy konsekwencje.
09:59
but we are already bearing the brunt
of its consequences.
of its consequences.
178
587920
4120
A dla małego, biednego kraju,
górzystego i bez dostępu do morza,
górzystego i bez dostępu do morza,
10:05
And for a small, poor country,
one that is landlocked and mountainous,
one that is landlocked and mountainous,
179
593640
3936
to bardzo trudne.
10:09
it is very difficult.
180
597600
1760
Ale nie zamierzamy być bezczynni.
10:12
But we are not going to sit
on our hands doing nothing.
on our hands doing nothing.
181
600320
2616
Będziemy walczyć ze zmianami klimatu.
10:14
We will fight climate change.
182
602960
1400
10:16
That's why we have promised
to remain carbon neutral.
to remain carbon neutral.
183
604920
3560
Dlatego zobowiązaliśmy się
do zerowej emisji dwutlenku węgla.
do zerowej emisji dwutlenku węgla.
10:22
We first made this promise in 2009
184
610480
4336
Pierwszy raz złożyliśmy
tę obietnicę w 2009 roku
tę obietnicę w 2009 roku
podczas konferencji COP 15 w Kopenhadze,
10:26
during COP 15 in Copenhagen,
185
614840
2760
ale nikt tego nie zauważył.
10:30
but nobody noticed.
186
618800
1200
Rządy były tak zajęte kłótniami
10:32
Governments were so busy
arguing with one another
arguing with one another
187
620960
2656
10:35
and blaming each other
for causing climate change,
for causing climate change,
188
623640
2936
i obwinianiem się za zmiany klimatyczne,
że kiedy mały kraj ogłosił,
10:38
that when a small country
raised our hands and announced,
raised our hands and announced,
189
626600
3656
że przez cały czas będzie mieć
zerową emisję dwutlenku węgla,
zerową emisję dwutlenku węgla,
10:42
"We promise to remain
carbon neutral for all time,"
carbon neutral for all time,"
190
630280
3096
nikt nas nie słyszał.
10:45
nobody heard us.
191
633400
1200
10:47
Nobody cared.
192
635880
1200
Nikogo to nie obchodziło.
10:51
Last December in Paris,
193
639400
1800
W grudniu zeszłego roku w Paryżu
na konferencji COP 21
10:54
at COP 21, we reiterated our promise
194
642480
3256
ponowiliśmy naszą obietnicę.
10:57
to remain carbon neutral
for all time to come.
for all time to come.
195
645760
2560
Tym razem nas usłyszano
11:01
This time, we were heard.
196
649760
1320
11:03
We were noticed, and everybody cared.
197
651880
2400
i wszyscy byli zainteresowani.
11:09
What was different in Paris
was that governments came round together
was that governments came round together
198
657200
4936
Różnica w Paryżu była taka,
że rządy zebrały się,
że rządy zebrały się,
żeby zaakceptować
rzeczywistość zmian klimatu
rzeczywistość zmian klimatu
11:14
to accept the realities of climate change,
199
662160
2616
i były chętne do współpracy.
11:16
and were willing to come together
and act together and work together.
and act together and work together.
200
664800
3360
Wszystkie kraje,
od najmniejszych do największych,
od najmniejszych do największych,
11:21
All countries, from the very small
to the very large,
to the very large,
201
669000
3160
11:25
committed to reduce
the greenhouse gas emissions.
the greenhouse gas emissions.
202
673440
3920
zobowiązały się do redukcji
emisji gazów cieplarnianych.
emisji gazów cieplarnianych.
11:30
The UN Framework Convention
on Climate Change
on Climate Change
203
678680
3096
Ramowa konwencja ONZ
w sprawie zmian klimatu mówi,
w sprawie zmian klimatu mówi,
11:33
says that if these so-called
intended commitments are kept,
intended commitments are kept,
204
681800
4760
że jeśli zamierzone wkłady
zostaną zrealizowane,
zostaną zrealizowane,
zbliżymy się do ograniczenia
globalnego ocieplenia
globalnego ocieplenia
11:39
we'd be closer
to containing global warming
to containing global warming
205
687400
2216
11:41
by two degrees Celsius.
206
689640
1360
do dwóch stopni Celsjusza.
Nawiasem mówiąc,
11:46
By the way,
207
694440
1200
poprosiłem organizatorów,
11:48
I've requested the TED organizers here
208
696640
2736
żeby podnieść tu temperaturę
o dwa stopnie,
o dwa stopnie,
11:51
to turn up the heat in here
by two degrees,
by two degrees,
209
699400
3880
11:56
so if some of you
are feeling warmer than usual,
are feeling warmer than usual,
210
704520
2816
więc jeśli komuś jest
goręcej niż zwykle,
goręcej niż zwykle,
wiecie do kogo mieć pretensje.
11:59
you know who to blame.
211
707360
1200
To bardzo ważne,
żeby dotrzymać słowa.
żeby dotrzymać słowa.
12:03
It's crucial that all of us
keep our commitments.
keep our commitments.
212
711520
3640
12:07
As far as Bhutan is concerned,
213
715600
1456
Bhutan dotrzyma obietnicy
utrzymania zerowej emisji dwutlenku węgla.
utrzymania zerowej emisji dwutlenku węgla.
12:09
we will keep our promise
to remain carbon neutral.
to remain carbon neutral.
214
717080
3440
Oto niektóre ze sposobów.
12:13
Here are some of the ways we are doing it.
215
721560
2040
12:16
We are providing free electricity
to our rural farmers.
to our rural farmers.
216
724760
2840
Dostarczamy bezpłatnie prąd
na tereny rolnicze,
na tereny rolnicze,
żeby nie palono tam drewna
12:20
The idea is that, with free electricity,
they will no longer have to use firewood
they will no longer have to use firewood
217
728240
6296
podczas gotowania.
12:26
to cook their food.
218
734560
1200
Inwestujemy w zrównoważony transport,
12:28
We are investing in sustainable transport
219
736520
2816
12:31
and subsidizing the purchase
of electric vehicles.
of electric vehicles.
220
739360
3456
subwencjonujemy kupno
elektrycznych pojazdów,
elektrycznych pojazdów,
12:34
Similarly, we are subsidizing
the cost of LED lights,
the cost of LED lights,
221
742840
4136
żarówek LED,
a rząd stara się całkowicie
zrezygnować z używania papieru.
zrezygnować z używania papieru.
12:39
and our entire government
is trying to go paperless.
is trying to go paperless.
222
747000
4296
Mamy narodowy program
sprzątania kraju "Clean Bhutan"
sprzątania kraju "Clean Bhutan"
12:43
We are cleaning up our entire country
through Clean Bhutan, a national program,
through Clean Bhutan, a national program,
223
751320
4496
12:47
and we are planting trees
throughout our country
throughout our country
224
755840
3136
i sadzimy w całym kraju drzewa
w ramach innego narodowego programu
12:51
through Green Bhutan,
225
759000
1440
o nazwie Green Bhutan.
12:53
another national program.
226
761160
2120
Ale trzonem naszej strategii
12:56
But it is our protected areas
227
764320
2176
12:58
that are at the core
of our carbon neutral strategy.
of our carbon neutral strategy.
228
766520
3320
zerowej emisji są obszary chronione,
13:02
Our protected areas are our carbon sink.
229
770320
3216
pochłaniające dwutlenek węgla.
13:05
They are our lungs.
230
773560
1800
Są naszymi płucami.
13:08
Today, more than half
our country is protected,
our country is protected,
231
776880
3496
Dziś ponad połowa Bhutanu
znajduje się pod ochroną
znajduje się pod ochroną
13:12
as national parks, nature reserves
232
780400
2376
jako parki narodowe
i rezerwaty przyrody.
13:14
and wildlife sanctuaries.
233
782800
1920
13:17
But the beauty is that we've connected
them all with one another
them all with one another
234
785400
4096
Co ważne, połączyliśmy je w całość
13:21
through a network of biological corridors.
235
789520
2920
siatką korytarzy biologicznych,
13:26
Now, what this means
236
794120
1256
co oznacza, że zwierzęta mogą swobodnie
przemieszczać się po całym kraju.
przemieszczać się po całym kraju.
13:27
is that our animals are free
to roam throughout our country.
to roam throughout our country.
237
795400
3920
13:33
Take this tiger, for example.
238
801760
1416
Weźmy tego tygrysa.
Zauważono go na wysokości 250 m n.p.m.,
13:35
It was spotted
at 250 meters above sea level
at 250 meters above sea level
239
803200
3696
13:38
in the hot, subtropical jungles.
240
806920
2320
w gorącej, subtropikalnej dżungli.
13:42
Two years later, that same tiger
241
810040
2976
Dwa lata później widziano go
13:45
was spotted near 4,000 meters
242
813040
3496
mniej więcej na wysokości 4000 m
w zimnych górach.
13:48
in our cold alpine mountains.
243
816560
2520
Czy to nie wspaniałe?
13:51
Isn't that awesome?
244
819840
1200
(Brawa)
13:53
(Applause)
245
821720
4056
13:57
We must keep it that way.
246
825800
1840
Musimy tak trzymać.
Musimy utrzymywać
nasze parki w świetności.
nasze parki w świetności.
14:00
We must keep our parks awesome.
247
828480
2080
14:03
So every year, we set aside resources
to prevent poaching, hunting,
to prevent poaching, hunting,
248
831840
4696
Co roku przygotowujemy środki
zapobiegające kłusownictwu
i zaśmiecaniu parków
i zaśmiecaniu parków
14:08
mining and pollution in our parks,
249
836560
2376
14:10
and resources to help communities
who live in those parks
who live in those parks
250
838960
5136
oraz pomagające społecznościom
żyjącym w tych parkach
żyjącym w tych parkach
w zarządzaniu nimi,
adaptacji do zmian klimatu
adaptacji do zmian klimatu
14:16
manage their forests,
251
844120
1496
14:17
adapt to climate change,
252
845640
1456
14:19
and lead better lives while continuing
to live in harmony with Mother Nature.
to live in harmony with Mother Nature.
253
847120
4000
i w poprawie życia
w zgodzie z Matką Naturą.
w zgodzie z Matką Naturą.
Ale to jest kosztowne.
14:24
But that is expensive.
254
852600
1240
Przez kilka najbliższych lat
nasza mała gospodarka
nasza mała gospodarka
14:26
Over the next few years,
our small economy won't have the resources
our small economy won't have the resources
255
854640
5736
nie będzie mieć wszystkich środków
potrzebnych na ochronę środowiska.
potrzebnych na ochronę środowiska.
14:32
to cover all the costs that are required
to protect our environment.
to protect our environment.
256
860400
3720
14:37
In fact, when we run the numbers,
257
865560
1616
Z analizy danych wynika,
14:39
it looks like it'll take us
at least 15 years
at least 15 years
258
867200
2696
że potrzeba przynajmniej 15 lat,
14:41
before we can fully finance
all our conservation efforts.
all our conservation efforts.
259
869920
4160
żebyśmy mogli w całości
sfinansować ochronę środowiska.
sfinansować ochronę środowiska.
14:47
But neither Bhutan,
260
875280
1240
Ale ani Bhutan
14:49
nor the world
261
877720
1200
ani reszta świata
nie może sobie pozwolić
na cofanie się przez 15 lat.
na cofanie się przez 15 lat.
14:51
can afford to spend 15 years
going backwards.
going backwards.
262
879480
3160
Dlatego król zainicjował
14:56
This is why His Majesty the King
263
884600
2240
14:59
started Bhutan For Life.
264
887720
1640
program Bhutan for Life,
który daje nam potrzebny czas
15:02
Bhutan For Life gives us the time we need.
265
890320
2576
i pozwala złapać oddech.
15:04
It gives us breathing room.
266
892920
1400
15:07
It is essentially a funding mechanism
267
895120
2376
To mechanizm finansujący
15:09
to look after our parks,
268
897520
1936
ochronę parków do czasu
15:11
to protect our parks,
269
899480
1440
przejęcia jej całkowicie przez rząd.
15:13
until our government
can take over on our own fully.
can take over on our own fully.
270
901680
2880
Chodzi o zebranie funduszu
na okres przejściowy
na okres przejściowy
15:17
The idea is to raise a transition fund
271
905720
3776
od indywidualnych darczyńców,
korporacji i instytucji,
korporacji i instytucji,
15:21
from individual donors,
corporations and institutions,
corporations and institutions,
272
909520
3320
15:25
but the deal is closed only
after predetermined conditions are met
after predetermined conditions are met
273
913840
4536
ale umowa jest zawierana tylko
po spełnieniu ustalonych warunków
po spełnieniu ustalonych warunków
i zebraniu wszystkich środków.
15:30
and all funds committed.
274
918400
1600
15:32
So multiparty, single closing:
275
920920
2920
Wielostronne działanie, jeden wynik,
to pomysł zapożyczony od Wall Street.
15:36
an idea we borrowed from Wall Street.
276
924360
2160
Oznacza to, że indywidualni darczyńcy
mogą dawać środki bez obawy,
mogą dawać środki bez obawy,
15:39
This means that individual donors
can commit without having to worry
can commit without having to worry
277
927680
4296
15:44
that they'll be left
supporting an underfunded plan.
supporting an underfunded plan.
278
932000
3960
że wspierają niedofinansowany plan.
To coś jak Kickstarter,
15:49
It's something like a Kickstarter project,
279
937480
2256
tylko na przestrzeni 15 lat,
15:51
only with a 15-year time horizon
280
939760
2376
a stawką są miliony ton dwutlenku węgla.
15:54
and millions of tons
of carbon dioxide at stake.
of carbon dioxide at stake.
281
942160
3320
15:58
Once the deal is closed,
282
946400
1720
Gdy umowa zostanie zawarta,
użyjemy funduszu przejściowego
do ochrony parków,
do ochrony parków,
16:01
we use the transition fund
to protect our parks,
to protect our parks,
283
949320
4056
dając rządowi 15 lat czasu
16:05
giving our government time
to increase our own funding gradually
to increase our own funding gradually
284
953400
5176
na stopniowe zwiększanie środków.
16:10
until the end of the 15-year period.
285
958600
2016
Potem rząd zapewnia
na zawsze własny fundusz.
na zawsze własny fundusz.
16:12
After that, our government
guarantees full funding forever.
guarantees full funding forever.
286
960640
5560
16:20
We are almost there.
287
968120
1200
Prawie się udało.
16:21
We expect to close later this year.
288
969800
1840
Spodziewamy się zawarcia umowy w tym roku.
16:24
Naturally, I'm pretty excited.
289
972640
1696
Jestem bardzo podekscytowany.
16:26
(Applause)
290
974360
3640
(Brawa)
16:32
The World Wildlife Fund
is our principle partner in this journey,
is our principle partner in this journey,
291
980280
6040
Organizacja World Wildlife Fund
jest naszym głównym partnerem
jest naszym głównym partnerem
i chciałbym, żeby dostali wielkie brawa
16:38
and I want to give them a big shoutout
292
986960
2056
za wspaniałą pracę
w Bhutanie i na świecie.
w Bhutanie i na świecie.
16:41
for the excellent work
they are doing in Bhutan
they are doing in Bhutan
293
989040
2320
16:44
and across the world.
294
992160
1256
16:45
(Applause)
295
993440
3576
(Brawa)
Uff, robi się tu coraz goręcej.
16:49
Whew, it is getting warm in here.
296
997040
1960
Dziękuję za wysłuchanie
naszej historii o tym,
naszej historii o tym,
17:04
I thank you for listening to our story,
297
1012320
2000
17:07
a story of how we are keeping
our promise to remain carbon neutral,
our promise to remain carbon neutral,
298
1015120
4536
jak dotrzymujemy obietnicy
zerowej emisji dwutlenku węgla,
zerowej emisji dwutlenku węgla,
dbamy o nasze nieskazitelne środowisko,
17:11
a story of how we are keeping
our country pristine,
our country pristine,
299
1019680
3720
dla nas, dla naszych dzieci,
17:16
for ourselves, our children,
300
1024359
1681
dla waszych dzieci i całego świata.
17:18
for your children and for the world.
301
1026760
2079
Ale nie jesteśmy tu po to,
żeby opowiadać historie.
żeby opowiadać historie.
17:22
But we are not here
to tell stories, are we?
to tell stories, are we?
302
1030560
2080
Jesteśmy tu, żeby razem snuć marzenia,
17:25
We are here to dream together.
303
1033640
2760
więc na zakończenie podzielę się
jeszcze jednym marzeniem.
jeszcze jednym marzeniem.
17:29
So in closing, I'd like to share
one more dream that I have.
one more dream that I have.
304
1037319
3760
A gdyby tak zmobilizować
naszych liderów i środki,
naszych liderów i środki,
17:34
What if we could mobilize
our leadership and our resources,
our leadership and our resources,
305
1042200
3616
nasze wpływy i pasję,
17:37
our influence and our passion,
306
1045839
2657
żeby powtórzyć program
Bhutan For Life w innych krajach,
Bhutan For Life w innych krajach,
17:40
to replicate the Bhutan For Life idea
to other countries
to other countries
307
1048520
3296
żeby one także
17:43
so that they too
308
1051840
1440
mogły na zawsze zabezpieczyć
swoje obszary chronione.
swoje obszary chronione.
17:46
can conserve their
protected areas for all time.
protected areas for all time.
309
1054640
2280
17:50
After all, there are many other countries
who face the same issues that we face.
who face the same issues that we face.
310
1058160
3762
Jest przecież wiele krajów,
które mają podobne problemy.
które mają podobne problemy.
Mają zasoby naturalne, które mogą pomóc
17:53
They too have natural resources
311
1061946
2190
17:56
that can help win the world's fight
for sustainability,
for sustainability,
312
1064160
2920
wygrać światową walkę
o zrównoważony rozwój,
o zrównoważony rozwój,
ale nie są w stanie
teraz w nie inwestować.
teraz w nie inwestować.
18:00
only they may not have the ability
to invest in them now.
to invest in them now.
313
1068160
2896
18:03
So what if we set up Earth For Life,
314
1071080
2440
A gdyby tak założyć Earth For Life,
18:06
a global fund, to kickstart
the Bhutan For Life throughout the world?
the Bhutan For Life throughout the world?
315
1074120
4080
światowy fundusz na realizację
Bhutan For Life na świecie?
Bhutan For Life na świecie?
Zapraszam was do pomocy,
18:12
I invite you to help me,
316
1080320
1480
18:14
to carry this dream beyond our borders
317
1082720
2456
żeby przenieść to marzenie
poza nasze granice,
poza nasze granice,
18:17
to all those who care
about our planet's future.
about our planet's future.
318
1085200
4440
do wszystkich, którym zależy
na przyszłości planety.
na przyszłości planety.
Jesteśmy tu przecież po to,
żeby razem snuć marzenia,
żeby razem snuć marzenia,
18:22
After all, we're here to dream together,
319
1090880
3280
wspólnie pracować,
18:27
to work together,
320
1095000
1776
walczyć ze zmianami klimatu,
chronić naszą planetę,
chronić naszą planetę,
18:28
to fight climate change together,
to protect our planet together.
to protect our planet together.
321
1096800
3600
bo tak naprawdę
18:33
Because the reality is
322
1101080
1760
tkwimy w tym razem.
18:36
we are in it together.
323
1104280
1400
Niektórzy z nas mogą się inaczej ubierać,
18:38
Some of us might dress differently,
324
1106720
2080
ale tkwimy w tym razem.
18:41
but we are in it together.
325
1109520
1240
18:43
Thank you very much,
326
1111720
1280
Dziękuję bardzo
18:45
and kadrin chhe la. Thank you.
327
1113320
1896
i kadrin chhe la. Dziękuję.
18:47
(Applause)
328
1115240
1616
(Brawa)
18:48
Thank you, thank you, thank you.
329
1116880
1640
Dziękuję, dziękuję, dziękuję.
ABOUT THE SPEAKER
Tshering Tobgay - Prime Minister of BhutanActing on his mandate to move Bhutan into the 21st century, Prime Minister Tshering Tobgay is transforming his nation -- while maintaining its “Gross National Happiness.”
Why you should listen
Tshering Tobgay went from civil servant to politician to prime minister -- all the while maintaining his star social media profile in one of Asia’s most progressive emerging states. As the second democratically elected Prime Minister of Bhutan, Tobgay continues to emphasize his country’s core value of happiness.
Bhutan's acclaimed "Gross National Happiness" index prioritizes well-being over financial growth. But Tobgay also seeks to solve Bhutan's great challenges: unemployment, poverty, gaps in education and infrastructure. WIth a foundation of optimism, his administration and the country's young democracy hope to become a paragon of stability in the developing world.
Tshering Tobgay | Speaker | TED.com