TED2015
Steven Wise: Chimps have feelings and thoughts. They should also have rights
Στήβεν Γουάιζ: Οι χιμπαντζήδες έχουν συναισθήματα και σκέψεις. Θα έπρεπε να έχουν και δικαιώματα
Filmed:
Readability: 4.3
1,115,996 views
Οι χιμπαντζήδες είναι άνθρωποι κι αυτοί, ξέρετε. Εντάξει, όχι ακριβώς. Αλλά ο δικηγόρος Στήβεν Γουάιζ πέρασε τα τελευταία 30 χρόνια δουλεύοντας για να αλλάξει τη θέση αυτών των ζώων από «πράγματα» σε «πρόσωπα». Δεν είναι ένα ζήτημα νομικής σημειολογίας· όπως περιγράφει σ' αυτήν τη συναρπαστική ομιλία, το να αναγνωρίσουμε ότι ζώα όπως οι χιμπαντζήδες έχουν εξαιρετικές νοητικές δυνατότητες και να ξανασκεφτούμε τον τρόπο που τους φερόμαστε -νομικά- δεν είναι τίποτα λιγότερο από ένα ηθικό καθήκον.
Steven Wise - Animal rights lawyer
By challenging long-held legal notions of “personhood”, Steven Wise seeks to grant cognitively advanced animals access to a full spectrum of fundamental rights. Full bio
By challenging long-held legal notions of “personhood”, Steven Wise seeks to grant cognitively advanced animals access to a full spectrum of fundamental rights. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
Θα ήθελα να κοιτάξετε αυτό το μολύβι.
00:12
I'd like to have you look at this pencil.
0
949
2601
Είναι ένα πράγμα.
Ένα πράγμα κατά τον νόμο.
Ένα πράγμα κατά τον νόμο.
00:15
It's a thing. It's a legal thing.
1
3550
2857
Όπως τα βιβλία ή τα αυτοκίνητα
που μπορεί να έχετε.
που μπορεί να έχετε.
00:18
And so are books you might have
or the cars you own.
or the cars you own.
2
6407
2972
Είναι όλα πράγματα κατά τον νόμο.
00:22
They're all legal things.
3
10319
1939
00:24
The great apes that you'll see behind me,
4
12258
3623
Οι μεγάλοι πίθηκοι που βλέπετε πίσω μου,
είναι κι αυτοί πράγματα κατά τον νόμο.
00:27
they too are legal things.
5
15881
3668
Μπορώ να το κάνω αυτό
σ' ένα πράγμα κατά τον νόμο.
σ' ένα πράγμα κατά τον νόμο.
00:31
Now, I can do that to a legal thing.
6
19549
4273
00:35
I can do whatever I want
to my book or my car.
to my book or my car.
7
23822
2809
Μπορώ να κάνω ό,τι θέλω στο βιβλίο
ή το αυτοκίνητό μου.
ή το αυτοκίνητό μου.
00:38
These great apes, you'll see.
8
26631
2902
Αυτοί οι μεγάλοι πίθηκοι, θα δείτε.
00:41
The photographs are taken by a man
named James Mollison
named James Mollison
9
29533
3887
Οι φωτογραφίες έχουν τραβηχτεί
από έναν άντρα που λέγεται Τζέιμς Μόλισον
από έναν άντρα που λέγεται Τζέιμς Μόλισον
ο οποίος έγραψε ένα βιβλίο με τίτλο
«Ο Τζέιμς και άλλοι πίθηκοι».
«Ο Τζέιμς και άλλοι πίθηκοι».
00:45
who wrote a book called
"James & Other Apes."
"James & Other Apes."
10
33420
3044
00:48
And he tells in his book
how every single one them,
how every single one them,
11
36464
2763
Και αφηγείται στο βιβλίο του
πώς όλοι ανεξαιρέτως,
πώς όλοι ανεξαιρέτως,
00:51
almost every one of them, is an orphan
12
39227
2298
σχεδόν ο καθένας απ' αυτούς,
είναι ένα ορφανό
είναι ένα ορφανό
00:53
who saw his mother and father
die before his eyes.
die before his eyes.
13
41525
3615
που είδε τη μητέρα και τον πατέρα του
να πεθαίνουν μπροστά στα μάτια του.
να πεθαίνουν μπροστά στα μάτια του.
Είναι πράγματα κατά τον νόμο.
00:58
They're legal things.
14
46110
1638
00:59
So for centuries, there's been
a great legal wall
a great legal wall
15
47748
2693
Έτσι, αιώνες τώρα υπάρχει
ένα μεγάλο νομικό τείχος
ένα μεγάλο νομικό τείχος
01:02
that separates legal things
from legal persons.
from legal persons.
16
50441
3344
που διαχωρίζει τα πράγματα
κατά τον νόμο απ' τα πρόσωπα.
κατά τον νόμο απ' τα πρόσωπα.
01:05
On one hand, legal things
are invisible to judges.
are invisible to judges.
17
53785
3785
Από τη μια πλευρά, τα πράγματα
είναι αόρατα στους δικαστές.
είναι αόρατα στους δικαστές.
01:09
They don't count in law.
18
57570
1950
Δεν έχουν σημασία για το δίκαιο.
01:11
They don't have any legal rights.
19
59520
1695
Δεν έχουν νομικά δικαιώματα.
01:13
They don't have
the capacity for legal rights.
the capacity for legal rights.
20
61215
2484
Δεν έχουν την ικανότητα
για νομικά δικαιώματα.
για νομικά δικαιώματα.
Είναι οι δούλοι.
01:15
They are the slaves.
21
63699
2137
Στην άλλη πλευρά του νομικού τείχους
βρίσκονται τα πρόσωπα.
βρίσκονται τα πρόσωπα.
01:17
On the other side of that legal wall
are the legal persons.
are the legal persons.
22
65836
2824
01:20
Legal persons are very visible to judges.
23
68660
2437
Τα πρόσωπα είναι πολύ ορατά
στους δικαστές.
στους δικαστές.
Μετράνε για το δίκαιο.
01:23
They count in law.
24
71607
1705
01:25
They may have many rights.
25
73312
1927
Μπορεί να έχουν πολλά δικαιώματα.
01:27
They have the capacity
for an infinite number of rights.
for an infinite number of rights.
26
75239
2903
Έχουν την ικανότητα
για έναν απεριόριστο αριθμό δικαιωμάτων.
για έναν απεριόριστο αριθμό δικαιωμάτων.
01:30
And they're the masters.
27
78142
2368
Και είναι τα αφεντικά.
01:33
Right now, all nonhuman animals
are legal things.
are legal things.
28
81300
4479
Αυτή τη στιγμή, όλα τα ζώα εκτός από
τον άνθρωπο είναι νομικά πράγματα.
τον άνθρωπο είναι νομικά πράγματα.
01:37
All human beings are legal persons.
29
85779
2881
Όλοι οι άνθρωποι είναι
πρόσωπα κατά τον νόμο.
πρόσωπα κατά τον νόμο.
01:40
But being human and being a legal person
30
88660
2809
Αλλά το να είναι κανείς άνθρωπος
και πρόσωπο κατά τον νόμο
και πρόσωπο κατά τον νόμο
01:43
has never been, and is not today,
synonymous with a legal person.
synonymous with a legal person.
31
91469
5643
δεν ταυτίστηκε ποτέ, ούτε και σήμερα,
με τα κατά τον νόμο πρόσωπα.
με τα κατά τον νόμο πρόσωπα.
Οι άνθρωποι και τα κατά τον νόμο
πρόσωπα δεν ταυτίζονται.
πρόσωπα δεν ταυτίζονται.
01:49
Humans and legal persons
are not synonymous.
are not synonymous.
32
97112
3366
01:52
On the one side,
33
100478
2880
Από τη μία πλευρά
έχουν υπάρξει πολλοί άνθρωποι
ανά τους αιώνες
ανά τους αιώνες
01:55
there have been many human beings
over the centuries
over the centuries
34
103358
4133
που ήταν πράγματα κατά τον νόμο.
01:59
who have been legal things.
35
107491
1973
Οι δούλοι ήταν πράγματα κατά τον νόμο.
02:01
Slaves were legal things.
36
109464
1533
02:02
Women, children,
were sometimes legal things.
were sometimes legal things.
37
110997
3722
Οι γυναίκες, τα παιδιά,
ήταν κάποιες φορές πράγματα.
ήταν κάποιες φορές πράγματα.
Κατά τους τελευταίους αιώνες έγιναν
πολλοί αγώνες για τα ατομικά δικαιώματα,
πολλοί αγώνες για τα ατομικά δικαιώματα,
02:07
Indeed, a great deal of civil rights
struggle over the last centuries
struggle over the last centuries
38
115499
3647
02:11
has been to punch a hole
through that wall and begin to feed
through that wall and begin to feed
39
119146
4513
για ν' ανοίξουμε μια τρύπα στο τείχος
και να ξεκινήσουμε να περνάμε
και να ξεκινήσουμε να περνάμε
02:15
these human things through the wall
and have them become legal persons.
and have them become legal persons.
40
123659
5054
αυτά τα ανθρώπινα πράγματα
μέσα απ' το τείχος, για να γίνουν πρόσωπα.
μέσα απ' το τείχος, για να γίνουν πρόσωπα.
Αλλά δυστυχώς, αυτή η τρύπα έχει κλείσει.
02:20
But alas, that hole has closed up.
41
128713
3469
Τώρα, από άλλη πλευρά βρίσκονται
τα πρόσωπα κατά τον νόμο,
τα πρόσωπα κατά τον νόμο,
02:24
Now, on the other side are legal persons,
42
132772
2047
02:26
but they've never only been
limited to human beings.
limited to human beings.
43
134819
4133
αλλά αυτά ποτέ δεν περιορίστηκαν
στους ανθρώπους.
στους ανθρώπους.
02:30
There are, for example, there are many
legal persons who are not even alive.
legal persons who are not even alive.
44
138952
3988
Υπάρχουν, για παράδειγμα, πολλά πρόσωπα
κατά τον νόμο που δεν είναι καν ζωντανά.
κατά τον νόμο που δεν είναι καν ζωντανά.
Στις Ηνωμένες Πολιτείες
αναγνωρίζουμε το γεγονός
αναγνωρίζουμε το γεγονός
02:34
In the United States,
45
142940
1607
02:36
we're aware of the fact
that corporations are legal persons.
that corporations are legal persons.
46
144547
3993
ότι οι επιχειρήσεις
είναι πρόσωπα κατά τον νόμο.
είναι πρόσωπα κατά τον νόμο.
Στην Ινδία, πριν την ανεξαρτησία της,
ένα δικαστήριο έκρινε
ένα δικαστήριο έκρινε
02:40
In pre-independence India,
47
148540
1975
02:42
a court held that a Hindu idol
was a legal person,
was a legal person,
48
150515
2624
ότι ένα ινδουιστικό είδωλο
ήταν πρόσωπο κατά τον νόμο,
ήταν πρόσωπο κατά τον νόμο,
02:45
that a mosque was a legal person.
49
153139
2061
όπως και ένα τέμενος.
Το 2000, το ινδικό Ανώτατο Δικαστήριο
02:47
In 2000, the Indian Supreme Court
50
155200
2430
αποφάσισε ότι τα ιερά βιβλία της θρησκείας
των Σιχ ήταν πρόσωπα κατά τον νόμο,
των Σιχ ήταν πρόσωπα κατά τον νόμο,
02:49
held that the holy books
of the Sikh religion was a legal person,
of the Sikh religion was a legal person,
51
157630
3543
02:53
and in 2012, just recently,
52
161173
2299
και το 2012, μόλις πρόσφατα,
02:55
there was a treaty between
the indigenous peoples of New Zealand
the indigenous peoples of New Zealand
53
163472
3761
υπήρξε μια συμφωνία μεταξύ
των γηγενών κατοίκων της Νέας Ζηλανδίας
των γηγενών κατοίκων της Νέας Ζηλανδίας
και του Στέμματος, όπου συμφωνήθηκε
ότι ένα ποτάμι ήταν πρόσωπο κατά τον νόμο
ότι ένα ποτάμι ήταν πρόσωπο κατά τον νόμο
02:59
and the crown, in which it was agreed
that a river was a legal person
that a river was a legal person
54
167233
3251
03:02
who owned its own riverbed.
55
170484
3041
που είχε κυριότητα επί της κοίτης του.
03:05
Now, I read Peter Singer's book in 1980,
56
173525
3251
Διάβασα το βιβλίο
του Πίτερ Σίνγκερ το 1980,
του Πίτερ Σίνγκερ το 1980,
03:08
when I had a full head
of lush, brown hair,
of lush, brown hair,
57
176776
3724
όταν είχα πλούσια, καστανά μαλλιά,
και πράγματι με επηρέασε,
03:12
and indeed I was moved by it,
58
180500
2588
γιατί έγινα δικηγόρος γιατί ήθελα
να μιλώ γι' αυτούς που δεν έχουν φωνή,
να μιλώ γι' αυτούς που δεν έχουν φωνή,
03:15
because I had become a lawyer because
I wanted to speak for the voiceless,
I wanted to speak for the voiceless,
59
183088
3528
να υπερασπίζομαι τους ανυπεράσπιστους,
03:18
defend the defenseless,
60
186616
1235
03:19
and I'd never realized how voiceless
and defenseless the trillions,
and defenseless the trillions,
61
187851
4412
και δεν είχα ποτέ συνειδητοποιήσει
πόσο χωρίς φωνή και ανυπεράσπιστα
πόσο χωρίς φωνή και ανυπεράσπιστα
είναι τα τρισεκατομμύρια,
δισεκατομμύρια μη-ανθρώπινα ζώα.
δισεκατομμύρια μη-ανθρώπινα ζώα.
03:24
billions of nonhuman animals are.
62
192263
3506
03:27
And I began to work
as an animal protection lawyer.
as an animal protection lawyer.
63
195769
3019
Και ξεκίνησα να δουλεύω ως δικηγόρος
για την προστασία των ζώων.
για την προστασία των ζώων.
03:30
And by 1985, I realized that I was trying
to accomplish something
to accomplish something
64
198788
4876
Και μέχρι το 1985, είχα καταλάβει
ότι προσπαθούσα να καταφέρω κάτι
ότι προσπαθούσα να καταφέρω κάτι
03:35
that was literally impossible,
65
203664
1927
το οποίο ήταν κυριολεκτικά αδύνατο,
03:37
the reason being that all of my clients,
66
205591
2624
για το λόγο ότι όλοι οι πελάτες μου,
03:40
all the animals whose interests
I was trying to defend,
I was trying to defend,
67
208215
3482
όλα τα ζώα, των οποίων τα συμφέροντα
προσπαθούσα να υπερασπιστώ,
προσπαθούσα να υπερασπιστώ,
03:43
were legal things; they were invisible.
68
211697
2485
ήταν πράγματα κατά τον νόμο· ήταν αόρατα.
03:46
It was not going to work, so I decided
69
214182
1920
Δεν θα είχε αποτέλεσμα, οπότε αποφάσισα
ότι το μόνο που θα λειτουργούσε
ότι το μόνο που θα λειτουργούσε
03:48
that the only thing that was going to work
was they had, at least some of them,
was they had, at least some of them,
70
216102
3964
θα ήταν να μετακινηθούν,
τουλάχιστον κάποια από αυτά,
τουλάχιστον κάποια από αυτά,
03:52
had to also be moved through a hole
that we could open up again in that wall
that we could open up again in that wall
71
220066
3798
μέσα από μια τρύπα που θα ανοίγαμε
ξανά σ' αυτό το τείχος
ξανά σ' αυτό το τείχος
και να ξεκινήσουμε να περνάμε
τα κατάλληλα μη-ανθρώπινα ζώα
τα κατάλληλα μη-ανθρώπινα ζώα
03:55
and begin feeding the appropriate
nonhuman animals through that hole
nonhuman animals through that hole
72
223864
3576
μέσα απ' αυτήν την τρύπα, στην άλλη πλευρά
όπου θα είναι πρόσωπα κατά τον νόμο.
όπου θα είναι πρόσωπα κατά τον νόμο.
03:59
onto the other side
of being legal persons.
of being legal persons.
73
227440
3546
04:02
Now, at that time, there was
very little known about or spoken about
very little known about or spoken about
74
230986
5440
Εκείνον τον καιρό πολύ λίγα
ήταν γνωστά ή συζητιούνταν
ήταν γνωστά ή συζητιούνταν
σχετικά με τα πραγματικά δικαιώματα
των ζώων, σχετικά με την ιδέα
των ζώων, σχετικά με την ιδέα
04:08
truly animal rights,
75
236426
2368
04:10
about the idea of having legal personhood
or legal rights for a nonhuman animal,
or legal rights for a nonhuman animal,
76
238794
4441
του να αποδίδεται νομική προσωπικότητα ή
έννομα δικαιώματα σε ένα μη-ανθρώπινο ζώο,
έννομα δικαιώματα σε ένα μη-ανθρώπινο ζώο,
04:15
and I knew it was going
to take a long time.
to take a long time.
77
243235
2770
και ήξερα ότι θα έπαιρνε πολύ χρόνο.
Κι έτσι το 1985 υπολόγισα
ότι θα έπαιρνε περίπου 30 χρόνια
ότι θα έπαιρνε περίπου 30 χρόνια
04:18
And so, in 1985, I figured that it
would take about 30 years
would take about 30 years
78
246005
3400
04:21
before we'd be able to even begin
a strategic litigation,
a strategic litigation,
79
249405
3529
πριν μπορέσουμε καν να ξεκινήσουμε
μια στρατηγική νομική διαδικασία,
μια στρατηγική νομική διαδικασία,
04:24
long-term campaign, in order to be able
to punch another hole through that wall.
to punch another hole through that wall.
80
252934
5782
μια μακροπρόθεσμη εκστρατεία,
ώστε να μπορέσουμε να ανοίξουμε
άλλη μια τρύπα σ' αυτό το τείχος.
άλλη μια τρύπα σ' αυτό το τείχος.
Αποδείχτηκε ότι ήμουν απαισιόδοξος,
πήρε μόλις 28 χρόνια.
πήρε μόλις 28 χρόνια.
04:30
It turned out that I was pessimistic,
that it only took 28.
that it only took 28.
81
258716
5840
Άρα αυτό που έπρεπε να κάνουμε
προκειμένου να ξεκινήσουμε,
προκειμένου να ξεκινήσουμε,
04:38
So what we had to do in order
to begin was not only
to begin was not only
82
266801
6439
δεν ήταν μόνο να γράψουμε
άρθρα νομικής επιθεώρησης
άρθρα νομικής επιθεώρησης
04:45
to write law review articles
and teach classes, write books,
and teach classes, write books,
83
273240
4682
και να διδάξουμε, να γράψουμε βιβλία,
04:49
but we had to then begin
to get down to the nuts and bolts
to get down to the nuts and bolts
84
277922
2968
αλλά έπρεπε να ξεκινήσουμε από τη βάση
του πώς χειρίζεσαι μια τέτοια υπόθεση.
του πώς χειρίζεσαι μια τέτοια υπόθεση.
04:52
of how you litigate that kind of case.
85
280890
1985
04:54
So one of the first things we needed to do
was figure out what a cause of action was,
was figure out what a cause of action was,
86
282875
4033
Άρα ένα απ' τα πρώτα πράγματα
που έπρεπε να κάνουμε
που έπρεπε να κάνουμε
ήταν να βρούμε τη βάση για την κίνηση
της διαδικασίας, μια νομική βάση.
της διαδικασίας, μια νομική βάση.
04:58
a legal cause of action.
87
286908
1459
05:00
And a legal cause of action
is a vehicle that lawyers use
is a vehicle that lawyers use
88
288367
2897
Νομική βάση είναι ένα όχημα
που χρησιμοποιούν οι δικηγόροι
που χρησιμοποιούν οι δικηγόροι
05:03
to put their arguments in front of courts.
89
291264
5576
ώστε να φέρουν τα επιχειρήματά τους
ενώπιον των δικαστηρίων.
ενώπιον των δικαστηρίων.
Φαίνεται ότι υπάρχει
μια πολύ ενδιαφέρουσα υπόθεση
μια πολύ ενδιαφέρουσα υπόθεση
05:08
It turns out there's
a very interesting case
a very interesting case
90
296840
2904
05:11
that had occurred almost 250 years ago
in London called Somerset vs. Stewart,
in London called Somerset vs. Stewart,
91
299744
4604
που διαδραματίστηκε σχεδόν 250 χρόνια πριν
στο Λονδίνο, η Σόμερσετ κατά Στιούαρτ,
στο Λονδίνο, η Σόμερσετ κατά Στιούαρτ,
05:16
whereby a black slave
had used the legal system
had used the legal system
92
304348
3096
όπου ένας μαύρος δούλος χρησιμοποίησε
το σύστημα απονομής δικαιοσύνης
το σύστημα απονομής δικαιοσύνης
05:19
and had moved from a legal thing
to a legal person.
to a legal person.
93
307444
2879
και μετατράπηκε από πράγμα
σε πρόσωπο κατά τον νόμο.
σε πρόσωπο κατά τον νόμο.
05:22
I was so interested in it that I
eventually wrote an entire book about it.
eventually wrote an entire book about it.
94
310323
4063
Με ενδιέφερε τόσο που τελικά έγραψα
ένα ολόκληρο βιβλίο γι' αυτήν.
ένα ολόκληρο βιβλίο γι' αυτήν.
05:26
James Somerset was an eight-year-old boy
when he was kidnapped from West Africa.
when he was kidnapped from West Africa.
95
314386
5387
Ο Τζέιμς Σόμερσετ ήταν ένα οκτάχρονο αγόρι
όταν τον απήγαγαν από τη δυτική Αφρική.
όταν τον απήγαγαν από τη δυτική Αφρική.
05:31
He survived the Middle Passage,
96
319773
2947
Επέζησε από το Μέσο Πέρασμα και
πωλήθηκε σ' έναν Σκωτσέζο επιχειρηματία
πωλήθηκε σ' έναν Σκωτσέζο επιχειρηματία
05:34
and he was sold to a Scottish businessman
named Charles Stewart in Virginia.
named Charles Stewart in Virginia.
97
322720
5174
με το όνομα Τσαρλς Στιούαρτ,
στη Βιρτζίνια.
στη Βιρτζίνια.
05:39
Now, 20 years later, Stewart
brought James Somerset to London,
brought James Somerset to London,
98
327894
4208
Μετά από 20 χρόνια, ο Στιούαρτ έφερε
τον Τζέιμς Σόμερσετ στο Λονδίνο,
τον Τζέιμς Σόμερσετ στο Λονδίνο,
05:44
and after he got there, James decided
he was going to escape.
he was going to escape.
99
332102
3878
κι αφού έφτασε εκεί,
ο Τζέιμς αποφάσισε ότι θα δραπετεύσει.
ο Τζέιμς αποφάσισε ότι θα δραπετεύσει.
05:47
And so one of the first things he did
was to get himself baptized,
was to get himself baptized,
100
335980
3640
Κι έτσι, ένα απ' τα πρώτα πράγματα
που έκανε ήταν να βαφτιστεί,
που έκανε ήταν να βαφτιστεί,
05:51
because he wanted to get
a set of godparents,
a set of godparents,
101
339620
2281
γιατί ήθελε να αποκτήσει
ένα ζευγάρι αναδόχους,
ένα ζευγάρι αναδόχους,
05:53
because to an 18th-century slave,
102
341901
1811
γιατί ένας δούλος του 18ου αιώνα ήξερε
05:55
they knew that one of the major
responsibilities of godfathers
responsibilities of godfathers
103
343712
3158
ότι μία από τις σημαντικότερες
υποχρεώσεις των αναδόχων
υποχρεώσεις των αναδόχων
05:58
was to help you escape.
104
346870
2112
ήταν να σε βοηθήσουν να δραπετεύσεις.
06:00
And so in the fall of 1771,
105
348982
4016
Κι έτσι, το φθινόπωρο του 1771,
ο Τζέιμς Σόμερσετ είχε μια διαφωνία
με τον Τσαρλς Στιούαρτ.
με τον Τσαρλς Στιούαρτ.
06:04
James Somerset had a confrontation
with Charles Stewart.
with Charles Stewart.
106
352998
2643
06:07
We don't know exactly what happened,
but then James dropped out of sight.
but then James dropped out of sight.
107
355641
4672
Δεν ξέρουμε τι ακριβώς συνέβη,
αλλά μετά ο Τζέιμς εξαφανίστηκε.
αλλά μετά ο Τζέιμς εξαφανίστηκε.
06:12
An enraged Charles Stewart
then hired slave catchers
then hired slave catchers
108
360313
2996
Ένας εξαγριώμενος Τσαρλς Στιούαρτ
προσέλαβε τότε κυνηγούς δούλων
προσέλαβε τότε κυνηγούς δούλων
06:15
to canvass the city of London,
109
363309
2241
να σαρώσουν την πόλη του Λονδίνου,
06:17
find him, bring him
not back to Charles Stewart,
not back to Charles Stewart,
110
365550
2600
να τον βρουν και να τον φέρουν,
όχι πίσω στον Τσαρλς Στιούαρτ,
όχι πίσω στον Τσαρλς Στιούαρτ,
06:20
but to a ship, the Ann and Mary,
that was floating in London Harbour,
that was floating in London Harbour,
111
368150
6023
αλλά σ' ένα πλοίο, το «Αν και Μέρυ»,
που έπλεε στο λιμάνι του Λονδίνου,
που έπλεε στο λιμάνι του Λονδίνου,
και αλυσοδέθηκε στο κατάστρωμα,
06:26
and he was chained to the deck,
112
374173
1620
06:27
and the ship was to set sail for Jamaica
113
375793
2004
και το πλοίο ήταν έτοιμο
ν' ανοίξει πανιά για την Τζαμάικα
ν' ανοίξει πανιά για την Τζαμάικα
06:29
where James was to be sold
in the slave markets
in the slave markets
114
377797
3019
και εκεί ο Τζέιμς να πωληθεί ως σκλάβος,
06:32
and be doomed to the three to five
years of life that a slave had
years of life that a slave had
115
380816
3483
και θα ήταν καταδικασμένος
στα τρία με πέντε χρόνια ζωής
στα τρία με πέντε χρόνια ζωής
που αντιστοιχούσαν στους δούλους
που μάζευαν ζαχαροκάλαμο στη Τζαμάικα.
που μάζευαν ζαχαροκάλαμο στη Τζαμάικα.
06:36
harvesting sugar cane in Jamaica.
116
384299
2851
06:39
Well now James' godparents
swung into action.
swung into action.
117
387150
3209
Τώρα όμως οι ανάδοχοι του Τζέιμς
ανέλαβαν δράση.
ανέλαβαν δράση.
06:42
They approached the most powerful judge,
118
390359
2507
Πλησίασαν τον πιο ισχυρό δικαστή,
06:44
Lord Mansfield, who was chief judge
of the court of King's Bench,
of the court of King's Bench,
119
392866
3646
τον Λόρδο Μάνσφιλντ, που ήταν πρόεδρος
του Δικαστηρίου της Έδρας του Βασιλέως,
του Δικαστηρίου της Έδρας του Βασιλέως,
06:48
and they demanded that he issue
a common law writ of habeus corpus
a common law writ of habeus corpus
120
396512
3645
και απαίτησαν να εκδώσει, κατά
το κοινοδίκαιο, ένταλμα habeas corpus
το κοινοδίκαιο, ένταλμα habeas corpus
06:52
on behalf of James Somerset.
121
400157
1834
εκ μέρους του Τζέιμς Σόμερσετ.
06:53
Now, the common law is the kind of law
that English-speaking judges can make
that English-speaking judges can make
122
401991
3971
Κοινοδίκαιο είναι το είδος του δικαίου
που μπορούν να δημιουργήσουν
οι αγγλόφωνοι δικαστές
οι αγγλόφωνοι δικαστές
06:57
when they're not cabined in
by statutes or constitutions,
by statutes or constitutions,
123
405962
4137
όταν δεν περιορίζονται
από νόμους ή συντάγματα,
από νόμους ή συντάγματα,
07:02
and a writ of habeus corpus
is called the Great Writ,
is called the Great Writ,
124
410099
2596
κι ένα ένταλμα habeas corpus
αποκαλείται το Μεγάλο Ένταλμα,
αποκαλείται το Μεγάλο Ένταλμα,
07:04
capital G, capital W,
125
412695
2067
με κεφαλαίο Μ και κεφαλαίο Ε,
07:06
and it's meant to protect any of us
who are detained against our will.
who are detained against our will.
126
414762
4528
και προορίζεται να προστατεύει
όσους κρατούνται παρά τη θέλησή τους.
όσους κρατούνται παρά τη θέλησή τους.
07:11
A writ of habeus corpus is issued.
127
419290
1973
Εκδίδεται ένταλμα habeas corpus.
Απαιτείται από τον δεσμοφύλακα
να παρουσιάσει τον κρατούμενο
να παρουσιάσει τον κρατούμενο
07:13
The detainer is required
to bring the detainee in
to bring the detainee in
128
421263
2438
07:15
and give a legally sufficient reason
for depriving him of his bodily liberty.
for depriving him of his bodily liberty.
129
423701
5875
και να δώσει μια νομικά επαρκή αιτιολογία
για τη στέρηση της σωματικής ελευθερίας.
για τη στέρηση της σωματικής ελευθερίας.
Λοιπόν, ο λόρδος Μάνσφιλντ έπρεπε
να πάρει μια απόφαση ευθύς εξαρχής,
να πάρει μια απόφαση ευθύς εξαρχής,
07:21
Well, Lord Mansfield had to make
a decision right off the bat,
a decision right off the bat,
130
429576
4994
γιατί αν ο Τζέιμς Σόμερσετ ήταν,
κατά τον νόμο, πράγμα,
κατά τον νόμο, πράγμα,
07:26
because if James Somerset
was a legal thing,
was a legal thing,
131
434570
2784
δεν είχε τα προσόντα που απαιτεί
ο νόμος για το ένταλμα habeas corpus.
ο νόμος για το ένταλμα habeas corpus.
07:29
he was not eligible
for a writ of habeus corpus,
for a writ of habeus corpus,
132
437354
3065
07:32
only if he could be a legal person.
133
440419
2020
Μόνον αν μπορούσε να γίνει πρόσωπο.
07:34
So Lord Mansfield decided
that he would assume,
that he would assume,
134
442439
3018
Έτσι, ο Λόρδος Μάνσφιλντ
αποφάσισε ότι θα θεωρούσε,
αποφάσισε ότι θα θεωρούσε,
07:37
without deciding, that James Somerset
was indeed a legal person,
was indeed a legal person,
135
445457
4103
χωρίς να αποφασίσει, ότι ο Τζέιμς Σόμερσετ
ήταν, πράγματι, πρόσωπο κατά τον νόμο,
ήταν, πράγματι, πρόσωπο κατά τον νόμο,
και εξέδωσε το ένταλμα habeas corpus,
και το σώμα (corpus) του Τζέιμς
και το σώμα (corpus) του Τζέιμς
07:41
and he issued the writ of habeus corpus,
and James's body was brought in
and James's body was brought in
136
449560
3411
07:44
by the captain of the ship.
137
452971
1511
προσήχθη απ' τον καπετάνιο του πλοίου.
07:46
There were a series of hearings
over the next six months.
over the next six months.
138
454482
2701
Έγινε μια σειρά από ακροάσεις
μέσα στους επόμενους έξι μήνες.
μέσα στους επόμενους έξι μήνες.
07:49
On June 22, 1772, Lord Mansfield
said that slavery was so odious,
said that slavery was so odious,
139
457183
5828
Στις 22 Ιουνίου 1772, ο Λόρδος Μάνσφιλντ
είπε ότι η δουλεία ήταν τόσο απεχθής,
είπε ότι η δουλεία ήταν τόσο απεχθής,
και χρησιμοποίησε τη λέξη «απεχθής»,
07:55
and he used the word "odious,"
140
463011
1834
που το κοινοδίκαιο δεν θα την υποστήριζε,
και διέταξε την απελευθέρωση του Τζέιμς.
και διέταξε την απελευθέρωση του Τζέιμς.
07:56
that the common law would not support it,
and he ordered James free.
and he ordered James free.
141
464845
3878
08:00
At that moment, James Somerset
underwent a legal transubstantiation.
underwent a legal transubstantiation.
142
468723
3590
Εκείνη τη στιγμή, ο Τζέιμς Σόμερσετ
υπέστη μια νομική μετουσίωση.
υπέστη μια νομική μετουσίωση.
Ο ελεύθερος άνθρωπος που βγήκε
από την αίθουσα του δικαστηρίου
από την αίθουσα του δικαστηρίου
08:04
The free man who walked
out of the courtroom
out of the courtroom
143
472883
2060
08:06
looked exactly like the slave
who had walked in,
who had walked in,
144
474943
2248
ήταν ολόιδιος με τον δούλο
που είχε μπει σ' αυτήν,
που είχε μπει σ' αυτήν,
08:09
but as far as the law was concerned,
they had nothing whatsoever in common.
they had nothing whatsoever in common.
145
477191
5139
αλλά σε ό,τι αφορούσε το δίκαιο
δεν είχαν τίποτα απολύτως κοινό.
δεν είχαν τίποτα απολύτως κοινό.
Το επόμενο πράγμα που κάναμε ήταν ότι
το Σχέδιο για τα Μη-ανθρώπινα Δικαιώματα,
το Σχέδιο για τα Μη-ανθρώπινα Δικαιώματα,
08:14
The next thing we did is that
the Nonhuman Rights Project,
the Nonhuman Rights Project,
146
482790
2950
08:17
which I founded, then began to look at
what kind of values and principles
what kind of values and principles
147
485740
3510
το οποίο ίδρυσα, ξεκίνησε τότε
να εξετάζει τι είδους αξίες και αρχές
να εξετάζει τι είδους αξίες και αρχές
08:21
do we want to put before the judges?
148
489250
2878
θέλουμε να προβάλουμε στους δικαστές.
08:24
What values and principles
did they imbibe with their mother's milk,
did they imbibe with their mother's milk,
149
492128
3879
Ποιες αξίες και αρχές
απορρόφησαν με το γάλα της μητέρας τους,
απορρόφησαν με το γάλα της μητέρας τους,
08:28
were they taught in law school,
do they use every day,
do they use every day,
150
496007
3083
διδάχτηκαν στη νομική σχολή, χρησιμοποιούν
κάθε μέρα, και πιστεύουν ολόψυχα,
κάθε μέρα, και πιστεύουν ολόψυχα,
08:31
do they believe with all their hearts --
and we chose liberty and equality.
and we chose liberty and equality.
151
499090
3689
και επιλέξαμε την ελευθερία
και την ισότητα.
και την ισότητα.
Η ελευθερία είναι το είδος του δικαιώματος
στο οποίο έχεις απαίτηση
στο οποίο έχεις απαίτηση
08:34
Now, liberty right is the kind of right
to which you're entitled
to which you're entitled
152
502779
3032
λόγω του πώς είσαι φτιαγμένος,
08:37
because of how you're put together,
153
505811
2341
κι ένα στοιχειώδες δικαίωμα στην ελευθερία
προστατεύει ένα θεμελιώδες συμφέρον.
προστατεύει ένα θεμελιώδες συμφέρον.
08:40
and a fundamental liberty right
protects a fundamental interest.
protects a fundamental interest.
154
508152
5337
Και το ανώτατο συμφέρον στο κοινοδίκαιο
08:45
And the supreme interest in the common law
155
513489
3235
είναι τα δικαιώματα στην αυτονομία
και στον αυτοπροσδιορισμό.
και στον αυτοπροσδιορισμό.
08:48
are the rights to autonomy
and self-determination.
and self-determination.
156
516724
4041
08:54
So they are so powerful that
in a common law country,
in a common law country,
157
522015
3780
Είναι τόσο ισχυρά
που σε μια χώρα του κοινοδικαίου,
που σε μια χώρα του κοινοδικαίου,
αν πας σ' ένα νοσοκομείο και αρνηθείς
θεραπεία που μπορεί να σου σώσει τη ζωή,
θεραπεία που μπορεί να σου σώσει τη ζωή,
08:57
if you go to a hospital and you refuse
life-saving medical treatment,
life-saving medical treatment,
158
525795
4598
ο δικαστής δεν θα διατάξει
να σου χορηγηθεί δια της βίας,
να σου χορηγηθεί δια της βίας,
09:02
a judge will not order it forced upon you,
159
530393
2247
09:04
because they will respect
your self-determination and your autonomy.
your self-determination and your autonomy.
160
532640
4811
γιατί θα σεβαστεί το δικαίωμά σου
στον αυτοπροσδιορισμό και την αυτονομία.
στον αυτοπροσδιορισμό και την αυτονομία.
Το δικαίωμα στην ισότητα είναι το είδος
του δικαιώματος στο οποίο έχεις απαίτηση
του δικαιώματος στο οποίο έχεις απαίτηση
09:09
Now, an equality right is the kind
of right to which you're entitled
of right to which you're entitled
161
537451
3263
09:12
because you resemble someone else
in a relevant way,
in a relevant way,
162
540714
2896
γιατί μοιάζεις με κάποιον άλλον
κατά κάποιον σχετικό τρόπο,
κατά κάποιον σχετικό τρόπο,
09:15
and there's the rub, relevant way.
163
543610
1991
κι εδώ είναι το θέμα, σχετικός τρόπος.
09:17
So if you are that, then because
they have the right, you're like them,
they have the right, you're like them,
164
545601
3738
Άρα, αν είσαι όμοιος με εκείνον,
επειδή αυτός έχει το δικαίωμα,
τότε έχεις κι εσύ απαίτηση στο δικαίωμα.
τότε έχεις κι εσύ απαίτηση στο δικαίωμα.
09:21
you're entitled to the right.
165
549339
2345
Τώρα, τα δικαστήρια και τα κοινοβούλια
χαράσουν γραμμές όλη την ώρα.
χαράσουν γραμμές όλη την ώρα.
09:23
Now, courts and legislatures
draw lines all the time.
draw lines all the time.
166
551684
2622
Κάποιοι περιλαμβάνονται σ' αυτές,
κάποιοι αποκλείονται.
κάποιοι αποκλείονται.
09:26
Some are included, some are excluded.
167
554846
2272
09:29
But you have to,
at the bare minimum you must --
at the bare minimum you must --
168
557118
6142
Αλλά πρέπει, κατ' ελάχιστο επιβάλλεται -
αυτή η γραμμή πρέπει να είναι
ένα εύλογο μέσο προς έναν θεμιτό σκοπό.
ένα εύλογο μέσο προς έναν θεμιτό σκοπό.
09:35
that line has to be a reasonable means
to a legitimate end.
to a legitimate end.
169
563260
4435
Το Σχέδιο για τα Μη-ανθρώπινα Δικαιώματα
υποστηρίζει ότι το να τραβήξεις μια γραμμή
υποστηρίζει ότι το να τραβήξεις μια γραμμή
09:39
The Nonhuman Rights Project
argues that drawing a line
argues that drawing a line
170
567695
2740
09:42
in order to enslave an autonomous
and self-determining being
and self-determining being
171
570435
3307
προκειμένου να υποδουλώσεις
ένα αυτόνομο και αυτοπροσδιοριζόμενο ον,
ένα αυτόνομο και αυτοπροσδιοριζόμενο ον,
09:45
like you're seeing behind me,
172
573742
1788
όπως αυτό που βλέπετε πίσω μου,
09:47
that that's a violation of equality.
173
575530
3030
ότι αυτό είναι μια παραβίαση της ισότητας.
Τότε ψάξαμε ανάμεσα σε 80 δικαιοδοσίες,
09:51
We then searched through 80 jurisdictions,
174
579270
2550
μας πήρε 7 χρόνια,
για να βρούμε τη δικαιοδοσία
για να βρούμε τη δικαιοδοσία
09:53
it took us seven years,
to find the jurisdiction
to find the jurisdiction
175
581820
2245
όπου θέλαμε να ξεκινήσουμε
να καταθέσουμε την πρώτη μας αγωγή.
να καταθέσουμε την πρώτη μας αγωγή.
09:56
where we wanted to begin
filing our first suit.
filing our first suit.
176
584065
2206
09:58
We chose the state of New York.
177
586271
1499
Επιλέξαμε την πολιτεία της Ν. Υόρκης.
09:59
Then we decided upon
who our plaintiffs are going to be.
who our plaintiffs are going to be.
178
587770
2622
Μετά αποφασίσαμε
ποιοι θα ήταν οι ενάγοντές μας.
ποιοι θα ήταν οι ενάγοντές μας.
10:02
We decided upon chimpanzees,
179
590392
1866
Διαλέξαμε τους χιμπαντζήδες,
10:04
not just because Jane Goodall
was on our board of directors,
was on our board of directors,
180
592258
2851
όχι μόνον γιατί η Τζέιν Γκούνταλ
ήταν στο διοικητικό μας συμβούλιο,
ήταν στο διοικητικό μας συμβούλιο,
10:07
but because they, Jane and others,
181
595109
3753
αλλά γιατί αυτοί, η Τζέιν και άλλοι,
είχαν μελετήσει τους χιμπαντζήδες
εντατικά για δεκαετίες.
εντατικά για δεκαετίες.
10:10
have studied chimpanzees
intensively for decades.
intensively for decades.
182
598862
2720
Ξέρουμε τις εκπληκτικές
νοητικές δυνατότητες που έχουν,
νοητικές δυνατότητες που έχουν,
10:13
We know the extraordinary
cognitive capabilities that they have,
cognitive capabilities that they have,
183
601582
3576
και ομοιάζουν επίσης
με το είδος των ανθρώπων.
με το είδος των ανθρώπων.
10:17
and they also resemble the kind
that human beings have.
that human beings have.
184
605158
3134
Κι έτσι διαλέξαμε τους χιμπαντζήδες,
και ξεκινήσαμε τότε να σαρώνουμε τον κόσμο
και ξεκινήσαμε τότε να σαρώνουμε τον κόσμο
10:20
And so we chose chimpanzees,
and we began to then canvass the world
and we began to then canvass the world
185
608292
5132
για να βρούμε τους ειδικούς
στη νόηση των χιμπαντζήδων.
στη νόηση των χιμπαντζήδων.
10:25
to find the experts
in chimpanzee cognition.
in chimpanzee cognition.
186
613424
2832
Τους βρήκαμε στην Ιαπωνία,
τη Σουηδία, τη Γερμανία, τη Σκωτία,
τη Σουηδία, τη Γερμανία, τη Σκωτία,
10:28
We found them in Japan, Sweden, Germany,
Scotland, England and the United States,
Scotland, England and the United States,
187
616256
4505
την Αγγλία και τις ΗΠΑ, και μεταξύ τους
έγραψαν 100 σελίδες ένορκων καταθέσεων
έγραψαν 100 σελίδες ένορκων καταθέσεων
10:32
and amongst them, they wrote
100 pages of affidavits
100 pages of affidavits
188
620761
2763
στις οποίες προσδιόρισαν
περισσότερους από 40 τρόπους
περισσότερους από 40 τρόπους
10:35
in which they set out more than 40 ways
189
623524
2796
κατά τους οποίους
η σύνθετη νοητική τους ικανότητα,
η σύνθετη νοητική τους ικανότητα,
10:38
in which their complex
cognitive capability,
cognitive capability,
190
626320
2800
είτε ατομικά είτε από κοινού,
10:41
either individually or together,
191
629120
2020
κατέληγε σε αυτονομία
και αυτοπροσδιορισμό.
και αυτοπροσδιορισμό.
10:43
all added up to autonomy
and self-determination.
and self-determination.
192
631140
3119
10:47
Now, these included, for example,
that they were conscious.
that they were conscious.
193
635429
3507
Αυτοί οι τρόποι περιλάμβαναν,
για παράδειγμα, το ότι είχαν συνείδηση.
για παράδειγμα, το ότι είχαν συνείδηση.
10:50
But they're also conscious
that they're conscious.
that they're conscious.
194
638936
2347
Αλλά έχουν επίσης επίγνωση
της συνείδησής τους.
της συνείδησής τους.
Ξέρουν ότι έχουν μυαλό.
Ξέρουν ότι οι άλλοι έχουν μυαλά.
Ξέρουν ότι οι άλλοι έχουν μυαλά.
10:53
They know they have a mind.
They know that others have minds.
They know that others have minds.
195
641283
2856
Ξέρουν ότι είναι άτομα
και ότι μπορούν να ζήσουν.
και ότι μπορούν να ζήσουν.
10:56
They know they're individuals,
and that they can live.
and that they can live.
196
644139
2543
Καταλαβαίνουν ότι ζούσαν χθες
και θα ζουν αύριο.
και θα ζουν αύριο.
10:58
They understand that they lived yesterday
and they will live tomorrow.
and they will live tomorrow.
197
646682
3293
Επιδίδονται σε νοητικά ταξίδια στο χρόνο.
Θυμούνται τι συνέβη χθες.
Θυμούνται τι συνέβη χθες.
11:01
They engage in mental time travel.
They remember what happened yesterday.
They remember what happened yesterday.
198
649975
3444
Μπορούν να προσδοκούν το αύριο,
11:05
They can anticipate tomorrow,
199
653419
1451
11:06
which is why it's so terrible to imprison
a chimpanzee, especially alone.
a chimpanzee, especially alone.
200
654870
4717
για τον οποίο λόγο είναι τόσο φοβερό
να φυλακίσει κανείς έναν χιμπαντζή,
να φυλακίσει κανείς έναν χιμπαντζή,
ειδικά μόνο του. Αυτό το κάνουμε
στους χειρότερους εγκληματίες μας,
στους χειρότερους εγκληματίες μας,
11:11
It's the thing that we do
to our worst criminals,
to our worst criminals,
201
659587
2597
11:14
and we do that to chimpanzees
without even thinking about it.
without even thinking about it.
202
662184
4771
και το κάνουμε στους χιμπαντζήδες
χωρίς καν να το σκεφτόμαστε.
χωρίς καν να το σκεφτόμαστε.
Έχουν κάποιου είδους ηθική ικανότητα.
11:19
They have some kind of moral capacity.
203
667715
2711
11:22
When they play economic games
with human beings,
with human beings,
204
670426
2926
Όταν παίζουν οικονομικά παιχνίδια
με ανθρώπους,
με ανθρώπους,
θα κάνουν αυθόρμητα δίκαιες προσφορές,
ακόμη κι όταν δεν απαιτείται απ' αυτούς.
ακόμη κι όταν δεν απαιτείται απ' αυτούς.
11:25
they'll spontaneously make fair offers,
even when they're not required to do so.
even when they're not required to do so.
205
673352
4040
Είναι «ενάριθμοι». Καταλαβαίνουν αριθμούς.
11:29
They are numerate.
They understand numbers.
They understand numbers.
206
677392
2033
Μπορούν να κάνουν κάποια απλά μαθηματικά.
11:31
They can do some simple math.
207
679425
1380
11:32
They can engage in language --
or to stay out of the language wars,
or to stay out of the language wars,
208
680805
4064
Μπορούν να χρησιμοποιούν γλώσσα - ή να
μείνουν έξω απ' τους γλωσσικούς πολέμους,
μείνουν έξω απ' τους γλωσσικούς πολέμους,
11:36
they're involved in intentional
and referential communication
and referential communication
209
684869
3365
εμπλέκονται σε σκόπιμη
και αναφορική επικοινωνία
και αναφορική επικοινωνία
11:40
in which they pay attention
to the attitudes of those
to the attitudes of those
210
688234
2487
κατά την οποία προσέχουν
τη συμπεριφορά αυτών
τη συμπεριφορά αυτών
11:42
with whom they are speaking.
211
690721
1531
με τους οποίους συνομιλούν.
11:44
They have culture.
212
692252
1458
Έχουν πολιτισμό.
Έχουν υλικό πολιτισμό,
κοινωνικό πολιτισμό.
κοινωνικό πολιτισμό.
11:45
They have a material culture,
a social culture.
a social culture.
213
693900
2601
11:48
They have a symbolic culture.
214
696501
2415
Έχουν πολιτισμό συμβόλων.
11:50
Scientists in the Taï Forests
in the Ivory Coast
in the Ivory Coast
215
698916
3901
Επιστήμονες στα Δάση Τάι
στην Ακτή Ελεφαντοστού
στην Ακτή Ελεφαντοστού
11:54
found chimpanzees who were using
these rocks to smash open
these rocks to smash open
216
702817
3529
βρήκαν χιμπαντζήδες που χρησιμοποιούσαν
αυτές τις πέτρες για να ανοίξουν
αυτές τις πέτρες για να ανοίξουν
11:58
the incredibly hard hulls of nuts.
217
706346
2786
τα απίστευτα σκληρά τσόφλια των καρπών.
Παίρνει πολύ χρόνο
να μάθει κανείς να το κάνει αυτό,
να μάθει κανείς να το κάνει αυτό,
12:01
It takes a long time
to learn how to do that,
to learn how to do that,
218
709132
2299
12:03
and they excavated the area
and they found
and they found
219
711431
2113
και έκαναν ανασκαφές την περιοχή
12:05
that this material culture,
this way of doing it,
this way of doing it,
220
713544
2833
και βρήκαν ότι αυτός ο υλικός πολιτισμός,
αυτή η μέθοδος,
αυτή η μέθοδος,
12:08
these rocks, had passed down
for at least 4,300 years
for at least 4,300 years
221
716377
3343
αυτές οι πέτρες, κληροδοτήθηκαν
για τουλάχιστον 4.300 χρόνια
για τουλάχιστον 4.300 χρόνια
12:11
through 225 chimpanzee generations.
222
719720
4992
μέσα από 225 γενιές χιμπαντζήδων.
Κι έτσι τώρα έπρεπε να βρούμε
τον χιμπαντζή μας.
τον χιμπαντζή μας.
12:16
So now we needed to find our chimpanzee.
223
724712
2392
12:19
Our chimpanzee,
224
727104
3180
Ο χιμπαντζής μας.
Πρώτα βρήκαμε δύο απ' αυτούς
στην πολιτεία της Ν. Υόρκης.
στην πολιτεία της Ν. Υόρκης.
12:22
first we found two of them
in the state of New York.
in the state of New York.
225
730284
2903
Κι οι δύο τους θα πέθαιναν
πριν καν να καταθέσουμε τις αγωγές μας.
πριν καν να καταθέσουμε τις αγωγές μας.
12:25
Both of them would die before
we could even get our suits filed.
we could even get our suits filed.
226
733187
3204
12:28
Then we found Tommy.
227
736391
1881
Τότε βρήκαμε τον Τόμυ.
12:30
Tommy is a chimpanzee.
You see him behind me.
You see him behind me.
228
738272
3112
Ο Τόμυ είναι ένας χιμπαντζής.
Τον βλέπετε πίσω μου.
Τον βλέπετε πίσω μου.
12:33
Tommy was a chimpanzee.
We found him in that cage.
We found him in that cage.
229
741384
2507
Ο Τόμυ ήταν ένας χιμπαντζής.
Τον βρήκαμε σ' αυτό το κλουβί.
Τον βρήκαμε σ' αυτό το κλουβί.
12:35
We found him in a small room
that was filled with cages
that was filled with cages
230
743891
3460
Τον βρήκαμε σ' ένα μικρό δωμάτιο
γεμάτο με κλουβιά
γεμάτο με κλουβιά
12:39
in a larger warehouse structure on a used
trailer lot in central New York.
trailer lot in central New York.
231
747351
5186
σε μια μεγαλύτερη αποθήκη
σ' ένα οικόπεδο με μεταχειρισμένα τρέιλερ
σ' ένα οικόπεδο με μεταχειρισμένα τρέιλερ
στην κεντρική Ν. Υόρκη. Βρήκαμε
την Κίκο που είναι μερικώς κωφή.
την Κίκο που είναι μερικώς κωφή.
12:44
We found Kiko, who is partially deaf.
232
752537
2174
12:46
Kiko was in the back of a cement
storefront in western Massachusetts.
storefront in western Massachusetts.
233
754711
5642
Η Κίκο ήταν πίσω από μια τσιμεντένια
πρόσοψη στη δυτική Μασαχουσέτη.
πρόσοψη στη δυτική Μασαχουσέτη.
Και βρήκαμε και τον Ηρακλή και τον Λήο.
12:52
And we found Hercules and Leo.
234
760353
1897
Είναι δύο νεαροί αρσενικοί χιμπαντζήδες
12:54
They're two young male chimpanzees
235
762250
1703
που χρησιμοποιούνται
για βιοϊατρική, ανατομική έρευνα
για βιοϊατρική, ανατομική έρευνα
12:55
who are being used for biomedical,
anatomical research at Stony Brook.
anatomical research at Stony Brook.
236
763953
3413
στο πανεπιστήμιο Στόουνυ Μπρουκ.
Τους βρήκαμε.
Τους βρήκαμε.
12:59
We found them.
237
767366
1305
13:00
And so on the last week of December 2013,
238
768671
2712
Έτσι τον Δεκέμβριο του 2013,
το Σχέδιο για τα Μη-ανθρώπινα Δικαιώματα
το Σχέδιο για τα Μη-ανθρώπινα Δικαιώματα
13:03
the Nonhuman Rights Project filed three
suits all across the state of New York
suits all across the state of New York
239
771383
3940
κατέθεσε τρεις αγωγές
στην πολιτεία της Νέας Υόρκης,
στην πολιτεία της Νέας Υόρκης,
με το ίδιο επιχείρημα του κοινοδικαίου
για το ένταλμα habeas corpus
για το ένταλμα habeas corpus
13:07
using the same common law
writ of habeus corpus argument
writ of habeus corpus argument
240
775323
3478
που είχε προβληθεί
στην περίπτωση του Τζέιμς Σόμερσετ,
στην περίπτωση του Τζέιμς Σόμερσετ,
13:10
that had been used with James Somerset,
241
778801
2728
13:13
and we demanded that the judges issue
these common law writs of habeus corpus.
these common law writs of habeus corpus.
242
781529
5087
και απαιτήσαμε να εκδόσουν οι δικαστές
αυτά τα εντάλματα habeas corpus.
αυτά τα εντάλματα habeas corpus.
13:18
We wanted the chimpanzees out,
243
786616
2111
Θέλαμε να ελευθερωθούν οι χιμπαντζήδες,
13:20
and we wanted them brought
to Save the Chimps,
to Save the Chimps,
244
788727
2786
και θέλαμε να τους φέρουν
στο Σώστε τους Χιμπαντζήδες,
στο Σώστε τους Χιμπαντζήδες,
13:23
a tremendous chimpanzee
sanctuary in South Florida
sanctuary in South Florida
245
791513
3948
ένα καταπληκτικό καταφύγιο χιμπαντζήδων
στη νότια Φλόριντα
στη νότια Φλόριντα
13:27
which involves an artificial lake
with 12 or 13 islands --
with 12 or 13 islands --
246
795461
5087
το οποίο περιλαμβάνει μια τεχνητή λίμνη
με 12 ή 13 νησιά -
με 12 ή 13 νησιά -
13:32
there are two or three acres
where two dozen chimpanzees live
where two dozen chimpanzees live
247
800548
2863
υπάρχουν δυο-τρία εκτάρια
όπου σε καθένα ζουν
δυο ντουζίνες χιμπαντζήδες.
δυο ντουζίνες χιμπαντζήδες.
13:35
on each of them.
248
803411
1160
Οι χιμπαντζήδες αυτοί θα ζούσαν τότε
τη ζωή ενός χιμπαντζή,
τη ζωή ενός χιμπαντζή,
13:36
And these chimpanzees would then live
the life of a chimpanzee,
the life of a chimpanzee,
249
804571
2950
μαζί με άλλους χιμπαντζήδες, σε περιβάλλον
όσο γίνεται πιο κοντά σ' αυτό της Αφρικής.
όσο γίνεται πιο κοντά σ' αυτό της Αφρικής.
13:39
with other chimpanzees in an environment
that was as close to Africa as possible.
that was as close to Africa as possible.
250
807521
4402
13:43
Now, all these cases are still going on.
251
811923
3947
Όλες αυτές οι υποθέσεις εκκρεμούν ακόμα.
13:48
We have not yet run into
our Lord Mansfield.
our Lord Mansfield.
252
816820
3082
Δεν έχουμε ακόμα πετύχει
τον δικό μας Λόρδο Μάνσφιλντ.
τον δικό μας Λόρδο Μάνσφιλντ.
Θα τον πετύχουμε. Θα τον πετύχουμε.
13:52
We shall. We shall.
253
820622
1608
Είναι μια μακροπρόθεσμη στρατηγική
νομική εκστρατεία. Θα πετύχουμε.
νομική εκστρατεία. Θα πετύχουμε.
13:54
This is a long-term strategic
litigation campaign. We shall.
litigation campaign. We shall.
254
822230
3880
13:58
And to quote Winston Churchill,
255
826110
2115
Και για να μνημονεύσω
τον Ουίνστον Τσόρτσιλ,
τον Ουίνστον Τσόρτσιλ,
14:00
the way we view our cases
is that they're not the end,
is that they're not the end,
256
828225
4168
«ο τρόπος που προσεγγίζουμε
τις υποθέσεις μας είναι
τις υποθέσεις μας είναι
ότι δεν είναι το τέλος,
δεν είναι καν η αρχή του τέλους,
δεν είναι καν η αρχή του τέλους,
14:04
they're not even the beginning of the end,
257
832393
2043
αλλά είναι, ίσως, το τέλος της αρχής».
14:06
but they are perhaps
the end of the beginning.
the end of the beginning.
258
834436
3514
Ευχαριστώ.
14:10
Thank you.
259
838580
1917
(Χειροκρότημα)
14:12
(Applause)
260
840497
4000
ABOUT THE SPEAKER
Steven Wise - Animal rights lawyerBy challenging long-held legal notions of “personhood”, Steven Wise seeks to grant cognitively advanced animals access to a full spectrum of fundamental rights.
Why you should listen
Using a long-term litigation campaign based on existing habeas corpus law, Steven Wise and the Nonhuman Rights Project are redefining the playing field for animal rights law. While the high-profile New York lawsuits Wise has initiated on behalf of captive chimpanzees have yet to bear fruit, they’re only the first stage of a strategy that is changing the conversation about animal rights.
Wise’s work with the Nonhuman Rights Project is the subject of Unlocking the Cage, a forthcoming film by Chris Hegedus and D.A. Pennebaker.
Steven Wise | Speaker | TED.com