TED2011
Harvey Fineberg: Are we ready for neo-evolution?
ჰარვი ფინბერგი: ვართ მზად ნეო-ევოლუციითვის?
Filmed:
Readability: 4.4
1,108,576 views
მედიცინის ეთიკის სპეციალისტი ჰარვი ფინბერგი წარმოგვიდგენს მუდმივად ევოლუციონირებადი ადამიანის სახეობის განვითარების სამ გზას: 1) ევოლუციის სრულიად შეწყვეტა, 2) ბუნებრივად ევოლუციონირება ან 3) ჩვენი ევოლუციის შემდგომი ეტაპების კონტროლი, გენეტიკური მოდიფიკაციებით. იმისათვის რომ გავხდეთ უფრო ჭკვიანები, სწრაფები, უკეთესები. ნეოევოლუცია სრულიად შესაძლებელია. როგორ გამოვიყენებთ ამ შესაძლებლობას?
Harvey Fineberg - Health policy expert
Harvey Fineberg studies medical decisionmaking -- from how we roll out new medical technology, to how we cope with new illnesses and threatened epidemics. Full bio
Harvey Fineberg studies medical decisionmaking -- from how we roll out new medical technology, to how we cope with new illnesses and threatened epidemics. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:15
How would you like to be better than you are?
0
0
4000
გინდათ გახდეთ უკეთესი?
00:19
Suppose I said
1
4000
2000
დაუშვათ,
00:21
that, with just a few changes in your genes,
2
6000
2000
რომ თქვენი გენის ოდნავი ცვლილებით,
00:23
you could get a better memory --
3
8000
2000
თქვენ გაიუმჯობესებთ მეხსიერებას,
00:25
more precise,
4
10000
2000
გახდით მას უფრო ნათელს,
00:27
more accurate and quicker.
5
12000
3000
ზუსტს და სწრაფს.
00:30
Or maybe you'd like to be more fit, stronger,
6
15000
3000
ან თქვენ მოგინდებოდათ გახდეთ ფიზიკურად უფრო ძლიერი,
00:33
with more stamina.
7
18000
2000
ამტანი.
00:35
Would you like to be more attractive and self-confident?
8
20000
4000
ისურვებდით ყოფილიყავით უფრო მიმზიდველი და თქვენ თავში დარწმუნებული?
00:39
How about living longer with good health?
9
24000
3000
რას იტყოდით ჯანმრთელ, ხანგრძლივ ცხოვრებაზე?
00:42
Or perhaps you're one of those
10
27000
2000
თუ თქვენ ერთ-ერთი მათგანი ხართ,
00:44
who's always yearned for more creativity.
11
29000
3000
ვისაც უნდა უფრო კრეატიული გახდეს?
00:47
Which one would you like the most?
12
32000
3000
რას ისურვებდით კიდევ?
00:51
Which would you like, if you could have just one?
13
36000
2000
და თუ მარტო ერთია ამოსარჩევი?
00:53
(Audience Member: Creativity.)
14
38000
2000
(დარბაზიდან: კრეატიული)
00:55
Creativity.
15
40000
2000
კრეატიულობა.
00:57
How many people would choose creativity?
16
42000
2000
რამდენმა ადამიანმა აირჩია კრეატიულობა?
00:59
Raise your hands. Let me see.
17
44000
2000
აიწიეთ ხელი. ვნახოთ...
01:01
A few. Probably about as many as there are creative people here.
18
46000
3000
რამოდენიმემ. ალბათ იმდენმა რამდენი კრეატიული ადამიანიც არის აქ.
01:04
(Laughter) That's very good.
19
49000
2000
ძალიან კარგი.
01:06
How many would opt for memory?
20
51000
3000
რამდენმა აირჩია მეხსიერება.
01:09
Quite a few more.
21
54000
2000
ცოტათი მეტმა.
01:11
How about fitness?
22
56000
2000
რაც შეეხება ფიზიკურ ფორმას?
01:13
A few less.
23
58000
2000
ცოტათი ნაკლები.
01:15
What about longevity?
24
60000
2000
რაც შეეხება დიდ ხანს სიცოცხლეს?
01:17
Ah, the majority. That makes me feel very good as a doctor.
25
62000
3000
უმეტესობა. როგორც ექიმი ამით ძალიან კმაყოფილი ვარ.
01:21
If you could have any one of these,
26
66000
3000
თქვენ რომ შეგეძლოთ დასახელებულიდან რამის ამორჩევა,
01:24
it would be a very different world.
27
69000
2000
ეს სულ სხვა სამყარო იქნებოდა.
01:26
Is it just imaginary?
28
71000
2000
ეს აუხდენელია?
01:28
Or, is it, perhaps, possible?
29
73000
3000
თუ შესაძლებელია?
01:31
Evolution has been a perennial topic
30
76000
3000
ევოლუცია – მუდმივი თემაა
01:34
here at the TED Conference,
31
79000
3000
აქ TED- კონფერენციებზე,
01:37
but I want to give you today
32
82000
2000
მაგრამ თქვენ დღეს მოგიყვებით
01:39
one doctor's take on the subject.
33
84000
2000
ერთი ექიმის შეხედულებას ამის შესახებ.
01:41
The great 20th-century geneticist,
34
86000
2000
XX საუკუნის უდიდესი გენეტიკოსი
01:43
T.G. Dobzhansky,
35
88000
2000
ფეოდოსი გრიგორის ძე დობჟინსკი,
01:45
who was also a communicant
36
90000
2000
რომელიც ასევე მოღვაწეობდა
01:47
in the Russian Orthodox Church,
37
92000
2000
რუსულ მართლმადიდებლურ ეკლესიაში,
01:49
once wrote an essay that he titled
38
94000
3000
დაწერა ესსე, რომლის სათაურიცაა
01:52
"Nothing in Biology Makes Sense
39
97000
3000
"ბიოლოგიაში არაფერს არ აქვს აზრი
01:55
Except in the Light of Evolution."
40
100000
3000
ევოლუციის გარეშე"
01:58
Now if you are one of those
41
103000
2000
თუ თქვენ ერთ-ერთი მათგანი ხართ,
02:00
who does not accept the evidence for biological evolution,
42
105000
3000
რომელიც არ იღებს ბიოლოგიური ევოლუციის ჭეშმარიტებას,
02:03
this would be a very good time to turn off your hearing aid,
43
108000
3000
თქვენთვის დადგა ხელსაყრელი მომენტი, რომ გამორთოთ ყურსასმენები,
02:06
take out your personal communications device --
44
111000
2000
ამოიღოთ თქვენი სმარტფონი –
02:08
I give you permission --
45
113000
2000
უფლებას გაძლევთ –
02:10
and perhaps take another look at Kathryn Schultz's book on being wrong,
46
115000
3000
და იქნებ გადაფურცლოთ კეტრინ შულცის წიგნი უზუსტობის შესახებ,
02:13
because nothing in the rest of this talk
47
118000
2000
იმიტომ რომ ჩემი გამოსვლის შემდეგ ნაწილს
02:15
is going to make any sense whatsoever to you.
48
120000
3000
თქვენთვის არანაირი აზრი არ ექნება.
02:18
(Laughter)
49
123000
2000
(სიცილი დარბაზში)
02:20
But if you do accept
50
125000
2000
მაგრამ თუ თქვენ აღიარებთ,
02:22
biological evolution,
51
127000
3000
ბიოლოგიურ ევოლუციას,
02:25
consider this:
52
130000
2000
დაუფიქრდით:
02:27
is it just about the past,
53
132000
2000
საქმე მხოლოდ წარსულშია,
02:29
or is it about the future?
54
134000
2000
თუ ეს მომავალს ეხება?
02:31
Does it apply to others,
55
136000
2000
ეს სხვებს უკავშირდება,
02:33
or does it apply to us?
56
138000
3000
თუ ასევე ჩვენც?
02:36
This is another look at the tree of life.
57
141000
3000
აი კიდევ ერთი წარმოდგენა სიცოცხლის ხეზე.
02:39
In this picture,
58
144000
2000
ამ სურათზე,
02:41
I've put a bush with a center branching out in all directions,
59
146000
3000
მე მოვათავსე ბუჩქი განშტოებებით ცენტრიდან,
02:44
because if you look at the edges
60
149000
2000
იმიტომ, რომ თუ თქვენ დააკვირდებით
02:46
of the tree of life,
61
151000
2000
სიცოცხლის ხის გვერდებს
02:48
every existing species
62
153000
2000
ყველა არსებული სახეობა
02:50
at the tips of those branches
63
155000
2000
განშტოებების ბოლოებზეა.
02:52
has succeeded in evolutionary terms:
64
157000
2000
ევოლუციის მხრივ წარმატებულები იყვნენ :
02:54
it has survived;
65
159000
2000
ის გადარჩა;
02:56
it has demonstrated a fitness
66
161000
2000
მან აჩვენა ადაპტირებულობა
02:58
to its environment.
67
163000
2000
მის გარემო პირობებთან
03:00
The human part of this branch,
68
165000
3000
ხის ადამიანური ნაწილი –
03:03
way out on one end,
69
168000
3000
ერთ-ერთი განშტოების ბოლო ნაწილშია,
03:06
is, of course, the one that we are most interested in.
70
171000
4000
რათქმაუნდა, ჩვენ სხვები მეტად გვაინტერესებს.
03:10
We branch off of a common ancestor
71
175000
2000
საერთო წინაპრიდან თანამედროვე შიმპანზესთან ერთად
03:12
to modern chimpanzees
72
177000
2000
ჩვენ წავედით საკუთარი განვითარების გზით
03:14
about six or eight million years ago.
73
179000
3000
დაახლოებით 6-8 მლნ წლის წინ.
03:17
In the interval,
74
182000
2000
ამ მონაკვეთში
03:19
there have been perhaps 20 or 25
75
184000
2000
იყო, დაახლოებით, 20-25
03:21
different species of hominids.
76
186000
3000
ჰომინიდების სხვადასხვა სახეობა.
03:24
Some have come and gone.
77
189000
3000
ისინი ჩნდებოდნენ და ქრებოდნენ.
03:27
We have been here for about 130,000 years.
78
192000
4000
ჩვენ ვარსებობთ 130 000 წელია.
03:31
It may seem like we're quite remote
79
196000
2000
გამოდის, თითქოს ჩვენ შორს ვართ
03:33
from other parts of this tree of life,
80
198000
3000
ცხოვრების ხის სხვა ნაწილებისაგან,
03:36
but actually, for the most part,
81
201000
3000
მაგრამ შეიძლება ითქვას,
03:39
the basic machinery of our cells
82
204000
3000
ჩვენი უჯრედების ძირითადი სტრუქტურა
03:42
is pretty much the same.
83
207000
2000
საკმაოდ გავს სხვებისას.
03:44
Do you realize that we can take advantage
84
209000
3000
თქვენ ხვდებით, რომ ამის გამოყენება შეიძლება
03:47
and commandeer the machinery of a common bacterium
85
212000
3000
იმისთვის, რომ ვაიძულოთ უბრალო ბაქტერიის სტრუქტურას
03:50
to produce the protein of human insulin
86
215000
3000
აწარმოოს ადამიანის ინსულინის ცილა
03:53
used to treat diabetics?
87
218000
2000
დიაბეტის სამკურნალოდ?
03:55
This is not like human insulin;
88
220000
2000
ეს არ არის ადამიანური ინსულინის ანალოგი;
03:57
this is the same protein
89
222000
2000
ეს ზუსტად იგივე ცილაა,
03:59
that is chemically indistinguishable
90
224000
2000
ქიმიურად განურჩეველია იმისგან,
04:01
from what comes out of your pancreas.
91
226000
4000
რასაც აწარმოებს თქვენი კუჭქვეშა ჯირკვალი.
04:06
And speaking of bacteria,
92
231000
2000
და ბაქტერიებზე საუბრისას,
04:08
do you realize that each of us carries in our gut
93
233000
3000
აცნობიერებთ, რომ ყველა თავის ნაწლავებში ატარებს
04:11
more bacteria
94
236000
2000
უფრო მეტ ბაქტერიას,
04:13
than there are cells in the rest of our body?
95
238000
2000
ვიდრე ჩვენს სხეულში არსებულ უჯრედებს?
04:15
Maybe 10 times more.
96
240000
2000
შესაძლოა, ათჯერ უფრო მეტს.
04:17
I mean think of it,
97
242000
2000
წარმოიდგინეთ,
04:19
when Antonio Damasio asks about your self-image,
98
244000
3000
როდესაც ანტონიო დამაზიო გეკითხებათ თქვენს თვითშეფასებაზე,
04:22
do you think about the bacteria?
99
247000
3000
ფიქრობთ თქვენ ბაქტერიებზე?
04:26
Our gut is a wonderfully hospitable environment
100
251000
2000
ჩვენი ნაწლავები – გასაოცრად სტუმართმოყვარე გარემოა
04:28
for those bacteria.
101
253000
2000
ამ ბაქტერიებისათვის.
04:30
It's warm, it's dark, it's moist,
102
255000
2000
იქ არის სითბო, სიბნელე, სისველე,
04:32
it's very cozy.
103
257000
2000
ძალიან კომფორტულია
04:34
And you're going to provide all the nutrition that they could possibly want
104
259000
2000
თქვენ კი აწოდებთ მათ ყველანაირ საკვებ ნივთიერებებს
04:36
with no effort on their part.
105
261000
2000
მათგან დამოუკიდებლად.
04:38
It's really like an Easy Street for bacteria,
106
263000
3000
პირდაპირ სამოთხეა ბაქტერიებისთვის,
04:41
with the occasional interruption
107
266000
3000
მაგრამ პერიოდული შესვენებებით
04:44
of the unintended forced rush to the exit.
108
269000
2000
დაუგეგმავი მიწოლით გასასვლელისკენ.
04:46
But otherwise,
109
271000
3000
მაგრამ საერთოდ,
04:49
you are a wonderful environment for those bacteria,
110
274000
3000
თქვენ – შესანიშნავი გარემო ხართ ამ ბაქტერიებისათვის,
04:52
just as they are essential to your life.
111
277000
3000
ისევე როგორც ისინი აუცილებელნი არიან თქვენი ცხოვრებისთვის.
04:55
They help in the digestion of essential nutrients,
112
280000
3000
ისინი გვეხმარებიან მნიშვნელოვანი საკვები ნივთიერებების გადამუშავებაში.
04:58
and they protect you against certain diseases.
113
283000
3000
ისინი გიცავენ თქვენ ზოგიერთი დაავადებებისაგან.
05:02
But what will come in the future?
114
287000
2000
მაგრამ რა მოხდება მომავალში?
05:04
Are we at some kind of evolutionary equipoise
115
289000
3000
ვიმყოფებით ჩვენ ევოლუციურ ბალანსში
05:07
as a species?
116
292000
2000
როგორც ბიოლოგიური სახეობა?
05:09
Or, are we destined
117
294000
2000
თუ ჩვენ გვიწერია
05:11
to become something different --
118
296000
2000
გავხდეთ რაიმე სხვა –
05:13
something, perhaps, even better adapted
119
298000
3000
სავარაუდოდ, რაიმე უფრო მეტად ადაპტირებული
05:16
to the environment?
120
301000
2000
გარემოსთან?
05:18
Now let's take a step back in time
121
303000
3000
მოდით აზრობრივად გავემგზავროთ წარსულში:
05:21
to the Big Bang, 14 billion years ago --
122
306000
3000
14 მლრდ. წლის წინ – დიდი აფეთქება.
05:24
the Earth, the solar system,
123
309000
2000
დაახლოებით 4,5 მლრდ. წლის წინ –
05:26
about four and a half billion years --
124
311000
3000
დედამიწა, მზის სისტემა.
05:29
the first signs of proto-life,
125
314000
2000
დაახლოებით 3-4 მლრდ. წლის წინ
05:31
maybe three to four billion years ago on Earth --
126
316000
2000
ჩნდება სიცოცხლის პირველი ნიშნები.
05:33
the first multi-celled organisms,
127
318000
3000
პირველი მრავალუჯრედიანი ორგანიზმები
05:36
perhaps as much
128
321000
2000
გამოჩნდნენ, სავარაუდოდ,
05:38
as 800 or a billion years ago --
129
323000
3000
800 მილიონი ან მილიარდი წლის წინ,
05:41
and then the human species,
130
326000
2000
და ბოლოს ჩნდება
05:43
finally emerging
131
328000
2000
ადამიანის სახეობა –
05:45
in the last 130,000 years.
132
330000
3000
ბოლო 130 000 წელიწადში.
05:48
In this vast unfinished symphony of the universe,
133
333000
3000
სამყაროს უზარმაზარ, დაუსრულებელ სიმფონიაში,
05:51
life on Earth is like a brief measure;
134
336000
3000
სიცოცხლე დედამიწაზე – პატარა აკორდია;
05:54
the animal kingdom,
135
339000
2000
ცხოველების სამეფო –
05:56
like a single measure;
136
341000
3000
თითქოს ერთი ტაქტია;
05:59
and human life,
137
344000
2000
და ადამიანური სიცოცხლე –
06:01
a small grace note.
138
346000
2000
პატარა ნოტია.
06:03
That was us.
139
348000
3000
ეს ჩვენ ვიყავით
06:06
That also constitutes the entertainment portion of this talk,
140
351000
2000
ასევე ეს იყო ამ ანგარიშის გასართობი ნაწილი
06:08
so I hope you enjoyed it.
141
353000
2000
იმედი მაქვს, მოგეწონათ.
06:10
(Laughter)
142
355000
2000
(სიცილი დარბაზში)
06:12
Now when I was a freshman in college,
143
357000
3000
როდესაც კოლეჯში პირველკურსელი ვიყავი
06:15
I took my first biology class.
144
360000
2000
და ვესწრებოდი ბიოლოგიის პირველ გაკვეთილებს,
06:17
I was fascinated
145
362000
2000
გაოცებული ვიყავი
06:19
by the elegance and beauty of biology.
146
364000
3000
ბიოლოგიის სილამაზით და მიმზიდველობით.
06:22
I became enamored of the power of evolution,
147
367000
3000
მე შემიყვარდა ევოლუციის ძალა,
06:25
and I realized something very fundamental:
148
370000
2000
და მივხვდი რაღაც ფუნდამენტურს:
06:27
in most of the existence of life
149
372000
2000
სიცოცხლე თითქმის ყოველთვის
06:29
in single-celled organisms,
150
374000
2000
არსებობდა ერთუჯრედიანი ორგანიზმების სახით,
06:31
each cell simply divides,
151
376000
2000
თითოეული უჯრედი უბრალოდ იყოფოდა,
06:33
and all of the genetic energy of that cell
152
378000
3000
და იმ უჯრედის მთელი გენეტიკური ენერგია
06:36
is carried on in both daughter cells.
153
381000
3000
გრძელდებოდა ორივე შვილობილ უჯრედში.
06:39
But at the time multi-celled organisms come online,
154
384000
4000
მაგრამ, მრავალუჯრედიანი ორგანიზმების გამოჩენისას
06:43
things start to change.
155
388000
2000
რაღაც-რაღაცეებმა ცვლილება დაიწყო.
06:45
Sexual reproduction enters the picture.
156
390000
3000
სცენაზე გამოჩნდა სქესობრივი გამრავლება.
06:48
And very importantly,
157
393000
2000
ძალიან მნიშვნელოვანია,
06:50
with the introduction of sexual reproduction
158
395000
3000
რომ სქესობრივი გამრავლების გამოჩენის შემდეგ,
06:53
that passes on the genome,
159
398000
2000
რომელიც გენომის გადაცემას ახორციელებს,
06:55
the rest of the body
160
400000
2000
სხეულის დანარჩენი ნაწილი
06:57
becomes expendable.
161
402000
2000
ხდება გასავალი მასალა.
06:59
In fact, you could say
162
404000
3000
პრაქტიკულად, შეიძლება ითქვას,
07:02
that the inevitability of the death of our bodies
163
407000
3000
რომ ჩვენი ორგანიზმების სიკვდილის გარდაუვალობა
07:05
enters in evolutionary time
164
410000
2000
ევოლუციურ შკალაზე გამოჩნდა
07:07
at the same moment
165
412000
2000
იმავე მომენტში,
07:09
as sexual reproduction.
166
414000
2000
სადაც სქესობრივი გამრავლება.
07:11
Now I have to confess,
167
416000
2000
ეხლა მე უნდა ვაღიარო,
07:13
when I was a college undergraduate,
168
418000
2000
როდესაც მე ვიყავი კოლეჯის ბოლო კურსზე,
07:15
I thought, okay, sex/death, sex/death, death for sex --
169
420000
4000
მე ვფიქრობდი: კარგია, სექსი-სიკვდილი, სიკვდილი-სექსი, სიკვდილი სექსისათვის –
07:19
it seemed pretty reasonable at the time,
170
424000
3000
მაშინ ეს საკმაოდ კარგად ჟღერდა
07:22
but with each passing year,
171
427000
2000
მაგრამ წლების განმავლობაში
07:24
I've come to have increasing doubts.
172
429000
2000
მე უფრო და უფრო მეპარებოდა ეჭვი.
07:26
I've come to understand the sentiments of George Burns,
173
431000
3000
მე გავიგე ჯორჯ ბერნსის გრძნობები,
07:29
who was performing still in Las Vegas
174
434000
2000
რომელიც ჯერ კიდევ გამოდიოდა ლას-ვეგასში.
07:31
well into his 90s.
175
436000
2000
საკუთარ მეცხრე ათეულში
07:33
And one night, there's a knock at his hotel room door.
176
438000
2000
ერთ საღამოს მისი ნომრის კარებზე დააკაკუნეს.
07:35
He answers the door.
177
440000
2000
მან გააღო კარი.
07:37
Standing before him is a gorgeous, scantily clad showgirl.
178
442000
3000
მის წინ იდგა შესანიშნავი თამამად ჩაცმული მოცეკვავე.
07:40
She looks at him and says,
179
445000
2000
მან შეხედა მას და თქვა,
07:42
"I'm here for super sex."
180
447000
3000
"მე მოვედი სუპერ სექსისათვის".
07:45
"That's fine," says George, "I'll take the soup."
181
450000
3000
"კარგი", თქვა ჯორჯმა, "მე ავიღებ სუპერს."
07:48
(Laughter)
182
453000
4000
(სიცილი დარბაზში)
07:52
I came to realize,
183
457000
2000
მე მივხვდი
07:54
as a physician,
184
459000
2000
როგორც თერაპევტი,
07:56
that I was working toward a goal
185
461000
3000
რომ მე მივდიოდი მიზნისკენ,
07:59
which was different from the goal of evolution --
186
464000
3000
რომელიც განსხვავდებოდა ევოლუციის მიზნისაგან –
08:02
not necessarily contradictory, just different.
187
467000
3000
არა საწინააღმდეგო, არამედ სხვა.
08:05
I was trying to preserve the body.
188
470000
2000
მე ვცდილობდი ორგანიზმის შენახვას.
08:07
I wanted to keep us healthy.
189
472000
2000
მე ვცდილობდი ჩვენს ჯანმრთელად შენარჩუნებას.
08:09
I wanted to restore health from disease.
190
474000
3000
მე მინდოდა დაავადების შემდეგ ჯანმრთელობის აღდგენა.
08:12
I wanted us to live long and healthy lives.
191
477000
3000
მე მინდოდა, რომ ჩვენ გვეცხოვრა მეტ ხანს და უფრო ჯანმრთელად.
08:15
Evolution is all about passing on the genome
192
480000
3000
ევოლუციისთვის კი მთავარია – გადასცეს გენომი
08:18
to the next generation,
193
483000
2000
შემდეგ თაობას,
08:20
adapting and surviving
194
485000
3000
ადაპტირდეს და გადარჩეს
08:23
through generation after generation.
195
488000
2000
თაობიდან თაობამდე.
08:25
From an evolutionary point of view,
196
490000
3000
ევოლუციონისტური თვალსაზრისით.
08:28
you and I are like the booster rockets
197
493000
2000
თქვენ და მე – როგორც რაკეტა-მატარებლები,
08:30
designed to send the genetic payload
198
495000
2000
რომლებლებიც გადასცემენ გენეტიკურად სასარგებლო ტვირთს
08:32
into the next level of orbit
199
497000
2000
შემდეგ ორბიტალურ დონეზე,
08:34
and then drop off into the sea.
200
499000
3000
თვითონ კი შემდეგ ვარდებიან ოკეანეში.
08:37
I think we would all understand the sentiment that Woody Allen expressed
201
502000
3000
მე ვფიქრობ, ჩვენ ყველას გვესმის ემოციები, რომლებიც გამოხატა ვუდი ალენმა,
08:40
when he said, "I don't want to achieve immortality through my work.
202
505000
4000
როდესაც თქვა: "მე არ მინდა მივაღწიო უკვდავებას ჩემი სამუშაოთი.
08:44
I want to achieve it through not dying."
203
509000
2000
მე მინდა მივაღწიო მას, სიკვდილის გარეშე."
08:46
(Laughter)
204
511000
3000
(სიცილი დარბაზში)
08:49
Evolution does not necessarily
205
514000
3000
ევოლუცია არ არის აუცილებელი
08:52
favor the longest-lived.
206
517000
2000
იყოს შემწყალებელი დღეგრძელებისათვის.
08:54
It doesn't necessarily favor the biggest
207
519000
2000
არ არის აუცილებელი იყოს შემწყალებელი ყველაზე დიდების
08:56
or the strongest or the fastest,
208
521000
2000
დან ძლიერების ან სწრაფების,
08:58
and not even the smartest.
209
523000
2000
და ყველაზე ჭკვიანების მიმართაც კი.
09:00
Evolution favors
210
525000
2000
ევოლუცია ემხრობა
09:02
those creatures best adapted
211
527000
3000
იმ ქმნილებებს, რომლებიც უკეთ ადაპტირდნენ
09:05
to their environment.
212
530000
2000
თავის გარემომცველ გარემოში.
09:07
That is the sole test
213
532000
2000
ეს არის ერთადერთი ტესტი
09:09
of survival and success.
214
534000
2000
გადარჩენაზე და წარმატებაზე.
09:11
At the bottom of the ocean,
215
536000
2000
ოკეანის ფსკერზე,
09:13
bacteria that are thermophilic
216
538000
2000
ის ბაქტერიები, რომლებიც სითბოს მოყვარულნი არიან
09:15
and can survive at the steam vent heat
217
540000
3000
და შეუძლიათ გეიზერის სიცხეში არსებობა
09:18
that would otherwise produce, if fish were there,
218
543000
3000
ისეთში, იქ თევზი რომ ყოფილიყო,
09:21
sous-vide cooked fish,
219
546000
2000
ის შეიწვებოდა თავისივე წვენში,
09:23
nevertheless, have managed
220
548000
2000
ამის მიუხედავად, ამ ბაქტერიებმა შეძლეს
09:25
to make that a hospitable environment for them.
221
550000
5000
ეს გარემო თავისათვის სტუმართმოყვარე გარემოდ გადაექციათ.
09:30
So what does this mean,
222
555000
3000
ამიტომ რას ნიშნავს ეს,
09:33
as we look back at what has happened in evolution,
223
558000
3000
თუ შევხედავთ იმას, თუ რა ხდებოდა ევოლუციის პროცესში,
09:36
and as we think about the place again
224
561000
3000
და ისევ ვიფიქრებთ
09:39
of humans in evolution,
225
564000
3000
ადამიანების ადგილზე ევოლუციაში,
09:42
and particularly as we look ahead
226
567000
3000
და განსაკუთრებით, თუ გავიხედავთ წინ
09:45
to the next phase,
227
570000
2000
შემდეგი ფაზისაკენ,
09:47
I would say
228
572000
2000
მე ვიტყოდი,
09:49
that there are a number of possibilities.
229
574000
3000
არის რიგი შესაძლებლობები.
09:52
The first is that we will not evolve.
230
577000
5000
პირველი: ჩვენ არ ვევოლუციონირდებით.
09:57
We have reached
231
582000
2000
ჩვენ უკვე მივაღწიეთ
09:59
a kind of equipoise.
232
584000
2000
ჩვენი სახეობის ბალანსს.
10:01
And the reasoning behind that would be,
233
586000
2000
მიზეზები შესაძლოა შემდეგი იყოს:
10:03
first, we have, through medicine,
234
588000
3000
პირველ რიგში, ჩვენ მედიცინის საშუალებით
10:06
managed to preserve a lot of genes
235
591000
2000
ვინარჩუნებთ გენების უმეტესობას,
10:08
that would otherwise be selected out
236
593000
2000
რომლებიც სხვა შემთხვევაში იქნებოდნენ დაბრაკულები
10:10
and be removed from the population.
237
595000
2000
და წაიშლებოდნენ ევოლუციიდან.
10:12
And secondly, we as a species
238
597000
2000
მეორე, ჩვენ როგორც სახეობამ
10:14
have so configured our environment
239
599000
3000
იმდენად შევცვალეთ გარემო,
10:17
that we have managed to make it adapt to us
240
602000
3000
რომ ვაიძულეთ მას ადაპტირებულიყო ჩვენზე,
10:20
as well as we adapt to it.
241
605000
3000
ისევე როგორც ჩვენ ვადაპტირდებით მასთან.
10:23
And by the way, we immigrate and circulate
242
608000
2000
სხვათა შორის, ჩვენ ვცირკულირებთ ვმიგრირებთ
10:25
and intermix so much
243
610000
2000
და ვირევით ისე ძლიერად,
10:27
that you can't any longer
244
612000
2000
რომ უკვე შეუძლებელია
10:29
have the isolation that is necessary
245
614000
2000
იზოლაციის მიღება, რომელიც
10:31
for evolution to take place.
246
616000
3000
აუცილებელია ევოლუციონირებისათვის.
10:34
A second possibility
247
619000
2000
მეორე შესაძლებლობა
10:36
is that there will be evolution of the traditional kind,
248
621000
3000
მდგომარეობს იმაში, რომ იქნება ტრადიციული ევოლუცია,
10:39
natural, imposed by the forces of nature.
249
624000
5000
ბუნებრივი, ბუნების ძალებით განპირობებული.
10:44
And the argument here would be
250
629000
2000
არგუმენტაცია აქ ასეთია,
10:46
that the wheels of evolution grind slowly,
251
631000
3000
რომ ევოლუცია მიმდინარეობს ნელა,
10:49
but they are inexorable.
252
634000
2000
მაგრამ გარდაუვლად.
10:51
And as far as isolation goes,
253
636000
2000
რაც შეეხება იზოლაციას –
10:53
when we as a species
254
638000
2000
როდესაც ჩვენ, როგორც ბიოლოგიური სახეობა,
10:55
do colonize distant planets,
255
640000
2000
დავსახლდებით მოშორებულ პლანეტებზე
10:57
there will be the isolation and the environmental changes
256
642000
3000
მოხდება იზოლაცია და გარემო პირობების ცვლილება,
11:00
that could produce evolution
257
645000
3000
რამაც შესაძლოა მიგვიყვანოს ევოლუციამდე
11:03
in the natural way.
258
648000
2000
თავისი ბუნებრივი ფორმით.
11:05
But there's a third possibility,
259
650000
2000
მაგრამ არის მესამე შესაძლებლობაც,
11:07
an enticing, intriguing and frightening possibility.
260
652000
3000
მაცდური, დამაინტრიგებელი და შემზარავი შესაძლებლობა.
11:10
I call it neo-evolution --
261
655000
2000
მე ვეძახი მას ნეო-ევოლუციას –
11:12
the new evolution
262
657000
2000
ახალ ევოლუციას,
11:14
that is not simply natural,
263
659000
2000
რომელიც არა მხოლოდ ბუნებრივია,
11:16
but guided and chosen
264
661000
3000
არამედ მიმართული და ამორჩეულია
11:19
by us as individuals
265
664000
3000
ჩვენს, როგორც ინდივიდების მიერ,
11:22
in the choices that we will make.
266
667000
2000
არჩევანით რომელსაც ჩვენ გავაკეთებთ.
11:24
Now how could this come about?
267
669000
3000
როგორ უნდა მოხდეს ასეთი რამ?
11:27
How could it be possible that we would do this?
268
672000
3000
როგორ შეიძლება გახდეს შესაძლებელი, რომ ჩვენ ეს შევძლოთ?
11:30
Consider, first, the reality
269
675000
3000
გავითვალისწინოთ ის ფაქტი,
11:33
that people today, in some cultures,
270
678000
3000
რომ დღესდღეობით ზოგიერთ კულტურაში
11:36
are making choices about their offspring.
271
681000
3000
ადამიანები იღებენ გადაწყვეტილებას თავის შთამომავლობაზე.
11:39
They're, in some cultures,
272
684000
2000
ზოგიერთ კულტურაში
11:41
choosing to have more males than females.
273
686000
3000
ისინი წყვიტავენ, რომ იყოლიონ მეტი ბიჭები.
11:44
It's not necessarily good for the society,
274
689000
2000
ეს არ არის ძალიან კარგი მათი საზოგადოებისათვის,
11:46
but it's what the individual and the family are choosing.
275
691000
4000
მაგრამ სწორედ ამას ირჩევენ ინდივიდები და მათი ოჯახები.
11:50
Think also,
276
695000
2000
წარმოიდგინეთ,
11:52
if it were possible ever
277
697000
4000
რომ თქვენ შეგეძლოთ
11:56
for you to choose, not simply to choose the sex of your child,
278
701000
3000
არა მხოლოდ თქვენი ბავშვის სქესის ამორჩევა,
11:59
but for you in your body
279
704000
3000
არამედ თქვენი საკუთარი სხეულისთვისაც
12:02
to make the genetic adjustments
280
707000
3000
მოახდინოთ გენეტიკური ცვლილებები,
12:05
that would cure or prevent diseases.
281
710000
2000
რომლებიც განკურნავენ ან აღკვეთავენ დაავადებას.
12:07
What if you could make the genetic changes
282
712000
3000
რა იქნებოდა მაშინ, თქვენ რომ შეგეძლოთ გენეტიკურად შეცვლა,
12:10
to eliminate diabetes or Alzheimer's
283
715000
3000
იმისათვის რომ წაშალოთ დიაბეტი ან ალცგეიმერის დაავადება,
12:13
or reduce the risk of cancer
284
718000
2000
დაწიოთ კიბოს რისკი
12:15
or eliminate stroke?
285
720000
2000
ან მოიშოროთ ინსულტი?
12:17
Wouldn't you want
286
722000
2000
ნუთუ არ მოგინდებოდათ
12:19
to make those changes
287
724000
2000
ასეთი ცვლილებების გაკეთება
12:21
in your genes?
288
726000
2000
თქვენს გენებში?
12:23
If we look ahead,
289
728000
2000
თუ შევხედავთ მომავალს,
12:25
these kind of changes
290
730000
2000
ასეთი ტიპის ცვლილებები
12:27
are going to be increasingly possible.
291
732000
5000
გახდება სულ უფრო და უფრო შესაძლებელი.
12:32
The Human Genome Project
292
737000
2000
პროექტი "ადამიანის გენომი"
12:34
started in 1990,
293
739000
2000
დაიწყო 1990 წელს.
12:36
and it took 13 years.
294
741000
2000
და გრძელდებოდა 13 წელიწადს.
12:38
It cost 2.7 billion dollars.
295
743000
5000
ის ღირს 2.7 მლრდ. დოლარი.
12:43
The year after it was finished in 2004,
296
748000
3000
მისი დასრულებიდან ერთი წლის შემდეგ, 2004 წელს.
12:46
you could do the same job
297
751000
2000
თქვენ იგივე სამუშაოს შესრულებას
12:48
for 20 million dollars in three to four months.
298
753000
3000
20 მლნ დოლარად შეძლებდით 3-4 თვეში.
12:51
Today, you can have a complete sequence
299
756000
3000
დღეს შესაძლებელია მიიღო სრული თანმიმდევრულობა
12:54
of the three billion base pairs in the human genome
300
759000
2000
ადამიანის ძირითადი სამი მილიარდი წყვილი გენისა
12:56
at a cost of about 20,000 dollars
301
761000
3000
დაახლოებით 20 000 დოლარად
12:59
and in the space of about a week.
302
764000
2000
ერთი კვირის განმავლობაში.
13:01
It won't be very long
303
766000
2000
გაივლის არც ისე დიდი დრო,
13:03
before the reality will be
304
768000
2000
და სავსებით რეალური გახდება
13:05
the 1,000-dollar human genome,
305
770000
2000
ადამიანის გენომი 1000 დოლარად,
13:07
and it will be increasingly available for everyone.
306
772000
3000
და ის იქნება ყველასათვის სულ უფრო ხელმისაწვდომი.
13:11
Just a week ago,
307
776000
2000
სულ რაღაც ერთი კვირის წინ
13:13
the National Academy of Engineering
308
778000
2000
ნაციონალურმა საინჟინრო აკადემიამ (ა.შ.შ)
13:15
awarded its Draper Prize
309
780000
2000
გადასცა დრეიპერის პრემია
13:17
to Francis Arnold and Willem Stemmer,
310
782000
2000
ფრენსის არნოლდს და ვილემ შტემერს,
13:19
two scientists who independently developed techniques
311
784000
4000
ორ მეცნიერს, რომლებმაც დამოუკიდებლად შეიმუშავეს ტექნოლოგიები,
13:23
to encourage the natural process of evolution to work faster
312
788000
4000
რომლელებიც აჩქარებენ ბუნებრივ ევოლუციურ პროცესს,
13:27
and to lead to desirable proteins
313
792000
2000
იმისათვის რომ მიიღონ სასურველი ცილები
13:29
in a more efficient way --
314
794000
2000
უფრო ეფექტური გზით –
13:31
what Frances Arnold calls "directed evolution."
315
796000
4000
რასაც, ფრენსის არნოლდმა დაარქვა "მიმართული ევოლუცია".
13:35
A couple of years ago, the Lasker Prize
316
800000
3000
რამდენიმე წლის წინ ლასკერის პრემია
13:38
was awarded to the scientist Shinya Yamanaka
317
803000
3000
გადაეცა მეცნიერს სინია იამანაკას
13:41
for his research
318
806000
2000
მისი კვლევებისათვის,
13:43
in which he took an adult skin cell,
319
808000
2000
რომელშიც მან აიღო კანის მოზრდილი უჯრედი,
13:45
a fibroblast,
320
810000
2000
ფიბრობლასტი,
13:47
and by manipulating just four genes,
321
812000
3000
და მხოლოდ ოთხ გენზე ზემოქმედებით,
13:50
he induced that cell
322
815000
2000
მან აიძულა ამ უჯრედს
13:52
to revert to a pluripotential stem cell --
323
817000
4000
გადაქცეულიყო ღეროვან პლურიპოტენტურად –
13:56
a cell potentially capable
324
821000
3000
უჯრედად, რომელსაც პოტენციურად შეუძლია
13:59
of becoming any cell in your body.
325
824000
3000
გახდეს თქვენი ორგანიზმის ნებისმიერი უჯრედი.
14:02
These changes are coming.
326
827000
2000
ეს ცვლილებები უკვე ახლოსაა.
14:04
The same technology
327
829000
2000
იგივე ტექნოლოგიას,
14:06
that has produced the human insulin in bacteria
328
831000
2000
რომელმაც უზრუნველყო ბაქტერიებში ადამიანის ინსულინის წარმოება,
14:08
can make viruses
329
833000
2000
შეუძლია ვირუსების შექმნა,
14:10
that will not only protect you against themselves,
330
835000
3000
რომლებიც არა მხოლოდ დაგიცავენ საკუთარი თავისაგან,
14:13
but induce immunity against other viruses.
331
838000
2000
არამედ გამოგიმუშავებენ იმუნიტეტს სხვა ვირუსებისგანაც.
14:15
Believe it or not,
332
840000
2000
გინდ დაიჯერეთ, გინდ არა,
14:17
there's an experimental trial going on
333
842000
2000
ეხლა მიმდინარეობს ექსპერიმენტალური ცდები
14:19
with vaccine against influenza
334
844000
3000
გრიპის ვაქცინის,
14:22
that has been grown in the cells of a tobacco plant.
335
847000
4000
რომელიც გამოყავთ თამბაქოს მცენარის უჯრედებში.
14:26
Can you imagine something good coming out of tobacco?
336
851000
4000
შეგიძლიათ წარმოიდგინოთ რაიმე კარგი თამბაქოსაგან?
14:30
These are all reality today,
337
855000
3000
ეს ყველაფერი, დღევანდელი რეალობაა,
14:33
and [in] the future, will be evermore possible.
338
858000
3000
რომელიც მომავალში კიდევ უფრო შესაძლებელი გახდება.
14:36
Imagine then
339
861000
2000
წარმოიდგინეთ
14:38
just two other little changes.
340
863000
3000
კიდევ ორი მცირე ცვლილება.
14:41
You can change the cells in your body,
341
866000
2000
თქვენ შეგიძლიათ შეცვალოთ უჯრედები თქვენს ორგანიზმში,
14:43
but what if you could change the cells in your offspring?
342
868000
4000
მაგრამ, თუ თქვენ შეგიძლიათ შეცვალოთ თქვენი შთამომავლის უჯრედები?
14:47
What if you could change the sperm and the ova,
343
872000
2000
თუ თქვენ შეგიძლიათ შეცვალოთ სპერმა და საკვერცხეები,
14:49
or change the newly fertilized egg,
344
874000
3000
ან შეცვალოთ ეხლახანს განაყოფიერებული საკვერცხე,
14:52
and give your offspring a better chance
345
877000
2000
და ამით თქვენს ნაყოფს მისცეთ მეტი შანსი
14:54
at a healthier life --
346
879000
2000
ჯანმრთელი ცხოვრებისათვის –
14:56
eliminate the diabetes, eliminate the hemophilia,
347
881000
2000
მოაშოროთ დიაბეტი, ან ჰემოფილია,
14:58
reduce the risk of cancer?
348
883000
2000
შეამციროთ კიბოს რისკი?
15:00
Who doesn't want healthier children?
349
885000
3000
ვის არ უნდა ჯანმრთელი შვილები?
15:03
And then, that same analytic technology,
350
888000
3000
კიდევ გველის ანალიტიური ტექნოლოგიები,
15:06
that same engine of science
351
891000
2000
ისევ სამეცნიერო საშუალებები,
15:08
that can produce
352
893000
2000
რომლებსაც შეუძლიათ აწარმოონ
15:10
the changes to prevent disease,
353
895000
2000
ცვლილებები დაავადების თავიდან ასაცილებლად,
15:12
will also enable us
354
897000
3000
ასევე მოგვცემენ საშუალებას
15:15
to adopt super-attributes,
355
900000
2000
სუპერთვისებების შეძენისა.
15:17
hyper-capacities --
356
902000
2000
ზეშესაძლებლობები –
15:19
that better memory.
357
904000
2000
მაგალითად უკეთესი მეხსიერება.
15:21
Why not have the quick wit
358
906000
2000
რატომაც არ გავხდეთ მეტად გონიერები
15:23
of a Ken Jennings,
359
908000
2000
მაგალითად ანატოლი ვასერმანზე
15:25
especially if you can augment it
360
910000
2000
თუ მითუმეტესი გონების გაფართოება შეიძლება
15:27
with the next generation of the Watson machine?
361
912000
3000
ახალი თაობის უოტსონის სუპერკომპიუტერით?
15:30
Why not have the quick twitch muscle
362
915000
3000
რატომაც არ უნდა გვქონდეს სწრაფად შეკუმშვადი კუნთები,
15:33
that will enable you to run faster and longer?
363
918000
3000
რომლებიც მოგცემენ საშუალებას ირბინოთ უფრო სწრაფად და დიდ ხანს?
15:36
Why not live longer?
364
921000
4000
რატომაც არ ვიცხოვროთ მეტ ხანს?
15:40
These will be irresistible.
365
925000
2000
ეს ძალიან მომხიბლავი იქნება.
15:42
And when we are at a position
366
927000
3000
როდესაც დადგება მომენტი,
15:45
where we can pass it on to the next generation,
367
930000
2000
როდესაც შევძლებთ ამის შემდეგი თაობისათვის გადაცემას
15:47
and we can adopt the attributes we want,
368
932000
3000
და შევიძენთ იმ ცვლილებებს, რომლებსაც მოვისურვებთ,
15:50
we will have converted
369
935000
3000
სწორედ მაშინ შევცვლით ჩვენ
15:53
old-style evolution
370
938000
2000
უბრალო ევოლუციას
15:55
into neo-evolution.
371
940000
2000
ნეო-ევოლუციით.
15:57
We'll take a process
372
942000
2000
ჩვენ განვახორციელებთ იმ პროცესს,
15:59
that normally might require 100,000 years,
373
944000
2000
რომელსაც ჩვეულებრივ შესაძლოა 100 000 წელი დაჭირდეს,
16:01
and we can compress it down to a thousand years --
374
946000
3000
და შევამცირებთ მას ათას წლამდე –
16:04
and maybe even in the next 100 years.
375
949000
3000
შესაძლოა 100 წლამდეც კი.
16:07
These are choices
376
952000
2000
აი ის შესაძლებლობები,
16:09
that your grandchildren,
377
954000
2000
რომლებიც თქვენს შვილიშვილებს
16:11
or their grandchildren,
378
956000
2000
ან მათ შვილიშვილებს
16:13
are going to have before them.
379
958000
3000
ექნებათ განკარგულებაში
16:16
Will we use these choices
380
961000
3000
გამოვიყენებთ კი ჩვენ ამ შესაძლობლობებს,
16:19
to make a society that is better,
381
964000
3000
იმიასთვის, რომ გავხადოთ საზოგადოება უკეთესი,
16:22
that is more successful, that is kinder?
382
967000
3000
წარმატებული და უფრო მეტად კეთილი?
16:25
Or, will we selectively choose different attributes
383
970000
3000
თუ ჩვენ ავირჩევთ მხოლოდ ზოგიერთ თვისებას
16:28
that we want for some of us
384
973000
2000
და მოვინდომებთ მივცეთ ისინი მხოლოდ რჩეულებს,
16:30
and not for others of us?
385
975000
2000
მაგრამ არა დანარჩენებს?
16:32
Will we make a society
386
977000
3000
გადავაქცევთ ჩვენ საზოგადოებას
16:35
that is more boring and more uniform,
387
980000
3000
უფრო მოსაწყენად და ერთფეროვნად
16:38
or more robust and more versatile?
388
983000
3000
თუ უფრო მყარად და მრავალფეროვნად?
16:41
These are the kinds of questions
389
986000
2000
აი როგორი ტიპის კითხვებზე
16:43
that we will have to face.
390
988000
2000
გავცემთ პასუხს
16:45
And most profoundly of all,
391
990000
2000
და თუ წავალთ უფრო ღრმად,
16:47
will we ever be able to develop the wisdom,
392
992000
3000
შევძლებთ ავირჩიოთ სიბრძნე
16:50
and to inherit the wisdom,
393
995000
2000
და შემდეგ გადავცეთ ეს სიბრძნე,
16:52
that we'll need to make these choices wisely?
394
997000
3000
იმისათვის რომ გაკეთდეს ბრძნული არჩევანი?
16:55
For better or worse,
395
1000000
2000
კარგია ეს თუ ცუდი,
16:57
and sooner than you may think,
396
1002000
2000
და იმაზე უფრო სწრაფად ვიდრე თქვენ გგონიათ,
16:59
these choices will be up to us.
397
1004000
3000
ეს შესაძლებლობები გამოჩნდება ჩვენს წინაშე.
17:02
Thank you.
398
1007000
2000
მადლობთ.
17:04
(Applause)
399
1009000
10000
(აპლოდისმენტები)
ABOUT THE SPEAKER
Harvey Fineberg - Health policy expertHarvey Fineberg studies medical decisionmaking -- from how we roll out new medical technology, to how we cope with new illnesses and threatened epidemics.
Why you should listen
As president of the Institute of Medicine, Harvey Fineberg thinks deeply about new medicine, both its broad possibilities and the moral and philosophical questions that each new treatment brings. How do we decide which treatment to use in a tricky case -- both individually and as a community? Is it fair that the richest hospitals get the best healthcare? Who should bear the risk (and gain the reward) of trying the newest treatments?
Fineberg helped found and served as president of the Society for Medical Decision Making and also served as consultant to the World Health Organization. He was provost of Harvard from 1997 to 2001, following thirteen years as Dean of the Harvard School of Public Health. He has devoted most of his academic career to the fields of health policy and medical decision making. His past research has focused on the process of policy development and implementation, assessment of medical technology, evaluation and use of vaccines, and dissemination of medical innovations.
Harvey Fineberg | Speaker | TED.com