TED2016
Tabetha Boyajian: The most mysterious star in the universe
ტაბეთა ბოიაჯიანი: სამყაროს ყველაზე იდუმალი ვარსკვლავი
Filmed:
Readability: 4.2
7,280,951 views
შორეულ ვარსკვლავ KIC 8462852-დან მომავალ სინათლეს რაღაც მასიური ბლოკავს, რომელიც დედამიწის ფართობს 1000-ჯერ აღემატება, არავინ იცის რასთან გვაქვს საქმე. როდესაც ასტრონომი ტაბეთა ბოიაჯიანი იკვლევდა, თუ რა უნდა ყოფილიყო ეს უზარმაზარი, ასიმეტრიული კოსმოსური ობიექტი, მისმა კოლეგამ გამოთქვა უჩვეულო ვარაუდი, რომ შესაძლოა ეს ყოფილიყო უცხოპლანეტელების მიერ აშენებული მეგასტრუქტურა. ასეთ უჩვეულო აზრს, უჩვეულო დასაბუთება სჭირდება. ამ სიტყვაში, ბოიაჯიანი გვიქმნის წარმოდგენას, თუ როგორ ადგენენ და ამოწმებენ მეცნიერები ჰიპოთეზას, როდესაც ამოუცნობ მოვლენას შეეჯახებიან.
Tabetha Boyajian - Astronomer
Tabetha Boyajian is best known for her research on KIC 8462852, a puzzling celestial body that has inspired otherwise sober scientists to brainstorm outlandish hypotheses. Full bio
Tabetha Boyajian is best known for her research on KIC 8462852, a puzzling celestial body that has inspired otherwise sober scientists to brainstorm outlandish hypotheses. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
Extraordinary claims
require extraordinary evidence,
require extraordinary evidence,
0
760
4496
უჩვეულო მტკიცებებს,
უჩვეულო დასაბუთება სჭირდება.
უჩვეულო დასაბუთება სჭირდება.
00:17
and it is my job,
my responsibility, as an astronomer
my responsibility, as an astronomer
1
5280
4696
ჩემი, როგორც ასტრონომის მოვალეობა და
საქმეა, ხალხს შევახსენო,
საქმეა, ხალხს შევახსენო,
00:22
to remind people that alien hypotheses
should always be a last resort.
should always be a last resort.
2
10000
6320
რომ რამის ასახსნელად, უცხოპლანეტელების
ჰიპოთეზას სულ ბოლოს უნდა მივმართოთ.
ჰიპოთეზას სულ ბოლოს უნდა მივმართოთ.
00:29
Now, I want to tell you
a story about that.
a story about that.
3
17440
2136
მინდა ამ თემაზე ერთი ამბავი მოგითხროთ.
00:31
It involves data from a NASA mission,
4
19600
3576
ამბავი ეხება მონაცემებს "ნასას" მისიიდან,
00:35
ordinary people and one of the most
extraordinary stars in our galaxy.
extraordinary stars in our galaxy.
5
23200
4960
ჩვეულებრივ ადამიანებს და ერთ-ერთ
უჩველო ვარსკვლავს ჩვენს გალაქტიკაში.
უჩველო ვარსკვლავს ჩვენს გალაქტიკაში.
00:41
It began in 2009 with the launch
of NASA's Kepler mission.
of NASA's Kepler mission.
6
29800
3600
ყველაფერი 2009 წელს, "ნასას" კეპლერის
მისიის გაშვებით დაიწყო.
მისიის გაშვებით დაიწყო.
00:46
Kepler's main scientific objective
7
34000
2056
კეპლერის ძირითადი მეცნიერული ამოცანა იყო
00:48
was to find planets
outside of our solar system.
outside of our solar system.
8
36080
2976
პლანეტების პოვნა მზის სისტემის მიღმა.
00:51
It did this by staring
at a single field in the sky,
at a single field in the sky,
9
39080
3576
ის ამას ცის ფიქსირებულ მონაკვეთზე
დაკვირვებით აკეთებდა.
დაკვირვებით აკეთებდა.
00:54
this one, with all the tiny boxes.
10
42680
1840
ყველა ამ პატარა კვადრატზე დაკვრივებით.
00:57
And in this one field,
11
45480
1416
მხოლოდ ამ ერთ რეგიონში,
00:58
it monitored the brightness
of over 150,000 stars
of over 150,000 stars
12
46920
4416
ტელესკოპი განუწყვეტლივ
აკვრიდებოდა 150 000-ზე მეტ
აკვრიდებოდა 150 000-ზე მეტ
01:03
continuously for four years,
13
51360
2416
ვარსკვლავის სიკაშკაშეს 4 წლის მანძილზე.
01:05
taking a data point every 30 minutes.
14
53800
2640
ის ყოველ 30 წუთში იღებდა ახალ მონაცემებს.
01:10
It was looking for what
astronomers call a transit.
astronomers call a transit.
15
58480
3016
ეძებდა მოვლენას, რომელსაც ასტრონომები
ტრანზიტს ეძახიან.
ტრანზიტს ეძახიან.
01:13
This is when the planet's orbit
is aligned in our line of sight,
is aligned in our line of sight,
16
61520
5016
ესაა მოვლენა, როცა პლანეტის ორბიტა
ისე ხვდება ჩვენი მხედველობის არეში,
ისე ხვდება ჩვენი მხედველობის არეში,
01:18
just so that the planet
crosses in front of a star.
crosses in front of a star.
17
66560
4136
რომ ეს პლანეტა საკუთარ
ვარსკვლავს წინ ჩაუვლის.
ვარსკვლავს წინ ჩაუვლის.
01:22
And when this happens,
it blocks out a tiny bit of starlight,
it blocks out a tiny bit of starlight,
18
70720
4376
ამ დროს პლანეტა ბლოკავს
ვარსკვლავის ნათების მცირე ნაწილს.
ვარსკვლავის ნათების მცირე ნაწილს.
01:27
which you can see as a dip in this curve.
19
75120
2720
რასაც ამ მრუდში ვარდნის სახით ხედავთ.
01:31
And so the team at NASA
had developed very sophisticated computers
had developed very sophisticated computers
20
79600
4416
"ნასას" გუნდმა ძალიან დახვეწილი
კომპიუტერული პროგრამა შექმნა,
კომპიუტერული პროგრამა შექმნა,
01:36
to search for transits
in all the Kepler data.
in all the Kepler data.
21
84040
2720
კეპლერის მონაცემებში
ტრანზიტის შემთხვევების გამოსავლენად.
ტრანზიტის შემთხვევების გამოსავლენად.
01:40
At the same time
of the first data release,
of the first data release,
22
88160
3896
პირველი მონაცემების მიღებისას,
01:44
astronomers at Yale
were wondering an interesting thing:
were wondering an interesting thing:
23
92080
3120
იელის უნივერსიტეტის ასტრონომებმა იფიქრეს,
01:48
What if computers missed something?
24
96240
3360
ხომ შეიძლებოდა კომპიუტერებს
რამე გამორჩენოდათ?
რამე გამორჩენოდათ?
01:53
And so we launched the citizen
science project called Planet Hunters
science project called Planet Hunters
25
101040
3680
ამიტომ, ჩვენ მოყვარული ასტრონომებისთვის
დავიწყეთ პროექტი: "პლანეტებზე მონადირე",
დავიწყეთ პროექტი: "პლანეტებზე მონადირე",
01:57
to have people look at the same data.
26
105760
3200
სადაც ხალხს შესაძლებლობა აქვს
დააკვირდეს იგივე მონაცემებს.
დააკვირდეს იგივე მონაცემებს.
02:01
The human brain has an amazing ability
for pattern recognition,
for pattern recognition,
27
109600
3776
ადამიანის ტვინს სტრუქტურის ამოცნობის
შესანიშნავი თვისება აქვს,
შესანიშნავი თვისება აქვს,
02:05
sometimes even better than a computer.
28
113400
2216
რომელიც ხანდახან კომპიუტერსაც ჯობნის.
02:07
However, there was a lot
of skepticism around this.
of skepticism around this.
29
115640
2536
ამ ამბავს ბევრი სკეპტიკოსი გამოუჩნდა.
02:10
My colleague, Debra Fischer,
founder of the Planet Hunters project,
founder of the Planet Hunters project,
30
118200
3536
ჩემს კოლეგას, დებრა ფიშერს,
რომელმაც "პლანეტებზე მონადირე" დააარსა,
რომელმაც "პლანეტებზე მონადირე" დააარსა,
02:13
said that people at the time were saying,
31
121760
1976
ხალხი ასეთ რამეს ეუბნებოდა:
02:15
"You're crazy. There's no way
that a computer will miss a signal."
that a computer will miss a signal."
32
123760
3120
"თქვენ შეიშალეთ, შეუძლებელია,
რომ კომპიუტერს რამე გამორჩეს".
რომ კომპიუტერს რამე გამორჩეს".
02:19
And so it was on, the classic
human versus machine gamble.
human versus machine gamble.
33
127560
4216
ასე დაიწყო ადამიანისა და კომპიუტერის
კლასიკური შეჯიბრი.
კლასიკური შეჯიბრი.
02:23
And if we found one planet,
we would be thrilled.
we would be thrilled.
34
131800
3176
ერთი პლანეტის პოვნაც კი
ძალიან ამაღელვებელი იქნებოდა.
ძალიან ამაღელვებელი იქნებოდა.
02:27
When I joined the team four years ago,
35
135000
2456
როდესაც 4 წლის წინ გუნდს შევუერთდი,
02:29
we had already found a couple.
36
137480
1440
ჩვენ უკვე 2 პლანეტა გვქონდა
აღმოჩენილი.
აღმოჩენილი.
02:32
And today, with the help
of over 300,000 science enthusiasts,
of over 300,000 science enthusiasts,
37
140360
4656
დღესდღეობით, 300 000-ზე მეტი
სამეცნიერო ენთუზიასტის წყალობით,
სამეცნიერო ენთუზიასტის წყალობით,
02:37
we have found dozens,
38
145040
1776
ჩვენ ათობით პლანეტა ვიპოვეთ.
02:38
and we've also found
one of the most mysterious stars
one of the most mysterious stars
39
146840
3256
ჩვენ ასევე მივაგენით ერთ-ერთ ყველზე
იდუმალ ვარსკვლავს
იდუმალ ვარსკვლავს
02:42
in our galaxy.
40
150120
1200
ჩვენ გალაქტიკაში.
02:45
So to understand this,
41
153040
1456
ამის ასახსნელად, განახებთ
02:46
let me show you what a normal transit
in Kepler data looks like.
in Kepler data looks like.
42
154520
3200
როგორ გამოიყურება ჩვეულებრივი ტრანზიტი
კეპლერის მონაცემებში.
კეპლერის მონაცემებში.
02:50
On this graph on the left-hand side
you have the amount of light,
you have the amount of light,
43
158680
3376
გრაფიკზე მარცხნივ მოცემულია
სინათლის ინტენსივობა,
სინათლის ინტენსივობა,
02:54
and on the bottom is time.
44
162080
1856
ქვემოთ კი - დრო.
02:55
The white line
is light just from the star,
is light just from the star,
45
163960
3056
თეთრი ხაზი კი
ვარსკვლავიდან მომავალი სინათლეა,
ვარსკვლავიდან მომავალი სინათლეა,
02:59
what astronomers call a light curve.
46
167040
2376
ასტრონომიაში მას სინათლის მრუდი ჰქვია.
03:01
Now, when a planet transits a star,
it blocks out a little bit of this light,
it blocks out a little bit of this light,
47
169440
3856
როდესაც პლანეტა ტრანზიტის დროს ვარსკვლავს
ჩაუვლის, ამ სინათლის მცირე ნაწილს ბლოკავს.
ჩაუვლის, ამ სინათლის მცირე ნაწილს ბლოკავს.
03:05
and the depth of this transit
reflects the size of the object itself.
reflects the size of the object itself.
48
173320
5456
ამ ტრანზიტის სიღრმე ასახავს
თავად ობიექტის ზომას.
თავად ობიექტის ზომას.
03:10
And so, for example, let's take Jupiter.
49
178800
2616
მაგალითად, ავიღოთ იუპიტერი.
03:13
Planets don't get
much bigger than Jupiter.
much bigger than Jupiter.
50
181440
2136
იუპიტერზე ბევრად დიდი
პლანეტები იშვიათია.
პლანეტები იშვიათია.
03:15
Jupiter will make a one percent drop
in a star's brightness.
in a star's brightness.
51
183600
3776
ტრანზიტის დროს იუპიტერი მზის
სიკაშკაშეს 1%-ით ამცირებს.
სიკაშკაშეს 1%-ით ამცირებს.
03:19
Earth, on the other hand,
is 11 times smaller than Jupiter,
is 11 times smaller than Jupiter,
52
187400
4176
დედამიწა კი იუპიტერზე 11-ჯერ პატარაა,
03:23
and the signal
is barely visible in the data.
is barely visible in the data.
53
191600
2816
ამიტომ მისი სიგნალი მონაცემებში
რთული შესამჩნევია.
რთული შესამჩნევია.
03:26
So back to our mystery.
54
194440
1280
დავუბრუნდეთ იდუმალებას.
03:28
A few years ago, Planet Hunters were
sifting through data looking for transits,
sifting through data looking for transits,
55
196520
3880
რამდენიმე წლის წინ "პლანეტებზე მონადირენი"
მონაცემებში ტრანზიტებს ეძებდნენ
მონაცემებში ტრანზიტებს ეძებდნენ
03:33
and they spotted a mysterious signal
coming from the star KIC 8462852.
coming from the star KIC 8462852.
56
201200
5960
და შენიშნეს უჩვეულო სიგნალი, რომელიც
ვარსკვლავ KIC 8462852-დან მოდიოდა.
ვარსკვლავ KIC 8462852-დან მოდიოდა.
03:39
The observations in May of 2009
were the first they spotted,
were the first they spotted,
57
207920
4016
პირველად სიგნალი 2009 წლის მაისში
შეამჩნიეს.
შეამჩნიეს.
03:43
and they started talking about this
in the discussion forums.
in the discussion forums.
58
211960
2858
ისინი ამ მოვლენას
სადისკუსიო ფორუმებზე განიხილავდნენ.
სადისკუსიო ფორუმებზე განიხილავდნენ.
03:47
They said and object like Jupiter
59
215320
2096
ამბობდნენ, რომ მხოლოდ იუპიტერის
ზომის ობიექტს შეეძლო
ზომის ობიექტს შეეძლო
03:49
would make a drop like this
in the star's light,
in the star's light,
60
217440
2896
ვარსკვლავის ნათების ასეთი ვარდნა.
03:52
but they were also saying it was giant.
61
220360
3336
ამბობდნენ, რომ ის გიგანტური იყო.
03:55
You see, transits normally
only last for a few hours,
only last for a few hours,
62
223720
3216
საერთოდ ტრანზიტი ჩვეულებრივ რამდენიმე
საათი გრძელდება.
საათი გრძელდება.
03:58
and this one lasted for almost a week.
63
226960
2120
ეს მოვლენა კი,
თითქმის ერთი კვირა გრძელდებოდა.
თითქმის ერთი კვირა გრძელდებოდა.
04:01
They were also saying
that it looks asymmetric,
that it looks asymmetric,
64
229880
3536
შეამჩნიეს ასევე მისი ასიმეტრიულობა.
04:05
meaning that instead of the clean,
U-shaped dip that we saw with Jupiter,
U-shaped dip that we saw with Jupiter,
65
233440
4256
გამოკვეთილი U ასოს ფორმის მაგივრად,
როგორც მაგალითად იუპიტერთან ჩანს,
როგორც მაგალითად იუპიტერთან ჩანს,
04:09
it had this strange slope
that you can see on the left side.
that you can see on the left side.
66
237720
3496
მას ჰქონდა უცნაური, ირიბი დაშვების ფორმა,
როგორც მარცხნივ ხედავთ.
როგორც მარცხნივ ხედავთ.
04:13
This seemed to indicate
67
241240
1336
ეს კი იმაზე მიუთითებს,
04:14
that whatever was getting in the way
and blocking the starlight
and blocking the starlight
68
242600
3376
რომ კოსმოსური სხეული, რომელიც ვარსკვლავის
ნათებას ბლოკავს,
ნათებას ბლოკავს,
04:18
was not circular like a planet.
69
246000
1920
არ არის პლანეტასავით მრგვალი.
04:21
There are few more dips that happened,
70
249240
1896
გვქონდა სხვა შემთხვევებიც.
04:23
but for a couple of years,
it was pretty quiet.
it was pretty quiet.
71
251160
2360
მაგრამ რამდენიმე წელიწადი
შედარებით სიწყნარე იყო.
შედარებით სიწყნარე იყო.
04:26
And then in March of 2011, we see this.
72
254400
4160
2011 წლის მარტში კი, ეს დავაფიქსირეთ.
04:31
The star's light drops
by a whole 15 percent,
by a whole 15 percent,
73
259120
4096
ვარსკვლავის ნათება მთელი 15%-ით დაეცა.
04:35
and this is huge compared to a planet,
74
263240
2176
ეს ვარდნა უზარმაზარია,
პლანეტასთან შედარებით,
პლანეტასთან შედარებით,
რომელსაც მხოლოდ 1%-იანი ვარდნა აქვს.
04:37
which would only make a one percent drop.
75
265440
2000
04:40
We described this feature
as both smooth and clean.
as both smooth and clean.
76
268480
3536
ამ თვისებას ვახასიათებდით როგორც
გლუვს და გამოკვეთილს.
გლუვს და გამოკვეთილს.
04:44
It also is asymmetric,
77
272040
2016
ის ასევე ასიმეტრიული ფორმისაცაა,
04:46
having a gradual dimming
that lasts almost a week,
that lasts almost a week,
78
274080
2656
თანდათანობითი კლებით,
რომელიც თითქმის კვირა გრძელდება.
რომელიც თითქმის კვირა გრძელდება.
04:48
and then it snaps right back up to normal
in just a matter of days.
in just a matter of days.
79
276760
3160
შემდეგ სულ რამდენიმე დღეში კი
ნათება ნორმას უბრუნდება.
ნათება ნორმას უბრუნდება.
04:52
And again, after this, not much happens
80
280920
4256
და ამის შემდეგ კვლავ სიწყნარე იყო,
04:57
until February of 2013.
81
285200
3696
2013 წლის თებერვლამდე.
05:00
Things start to get really crazy.
82
288920
2616
როცა ნამდვილი სიგიჟე დაიწყო.
05:03
There is a huge complex of dips
in the light curve that appear,
in the light curve that appear,
83
291560
4496
სინათლის მრუდზე გაჩნდა
უზარმაზარი რთული ვარდნები,
უზარმაზარი რთული ვარდნები,
05:08
and they last for like a hundred days,
84
296080
2136
რომლებიც დაახლოებით 100 დღე გაგრძელდა.
05:10
all the way up
into the Kepler mission's end.
into the Kepler mission's end.
85
298240
2240
კეპლერის მისიის ბოლომდე.
05:13
These dips have variable shapes.
86
301280
1976
ამ ვარდნებს სხვადასხვა ფორმა აქვს.
05:15
Some are very sharp, and some are broad,
87
303280
2216
ზოგიერთი ძალიან წაწვეტებულია,
ზოგი კი - ფართე
ზოგი კი - ფართე
05:17
and they also have variable durations.
88
305520
2256
და ასევე მათი ხანგრძლივობაც სხვადასხვაა.
05:19
Some last just for a day or two,
and some for more than a week.
and some for more than a week.
89
307800
3160
ზოგიერთი ერთ-ორ დღეს გრძელდება,
ზოგი კი კვირაზე მეტს.
ზოგი კი კვირაზე მეტს.
05:24
And there's also up and down trends
within some of these dips,
within some of these dips,
90
312120
3336
ვარდნებში შეინიშნებოდა
კლება-მატების ტენდენციები.
კლება-მატების ტენდენციები.
05:27
almost like several independent events
were superimposed on top of each other.
were superimposed on top of each other.
91
315480
4680
თითქოს რამდენიმე დამოუკიდებელი
მოვლენა ერთდროულად ჩანდა.
მოვლენა ერთდროულად ჩანდა.
05:32
And at this time, this star drops
in its brightness over 20 percent.
in its brightness over 20 percent.
92
320920
6216
ამჯერად, ვარსკვლავის ნათება
20%-ზე მეტით დაეცა.
20%-ზე მეტით დაეცა.
ეს ნიშნავს, რომ იმ ობიექტის ფართობი,
რაც მას ბლოკავს
რაც მას ბლოკავს
05:39
This means that whatever
is blocking its light
is blocking its light
93
327160
2143
05:41
has an area of over 1,000 times
the area of our planet Earth.
the area of our planet Earth.
94
329327
4440
დედამიწის ფართობს 1000-ჯერ აღემატება.
05:46
This is truly remarkable.
95
334200
2240
ნამდვილად შთამბეჭდავია.
05:49
And so the citizen scientists,
when they saw this,
when they saw this,
96
337360
2376
როდესაც მოყვარულმა ასტრონომებმა
ეს შეამჩნიეს,
ეს შეამჩნიეს,
05:51
they notified the science team
that they found something weird enough
that they found something weird enough
97
339760
3696
მეცნიერთა ჯგუფს აცნობეს,
რომ რაღაც უცნაური აღმოაჩინეს,
რომ რაღაც უცნაური აღმოაჩინეს,
05:55
that it might be worth following up.
98
343480
2440
რომელიც შესაძლოა ყურადღებას იმსახურებდა.
05:58
And so when the science team looked at it,
99
346680
2056
მეცნიერთა გუნდმა რომ შეხედა,
06:00
we're like, "Yeah, there's probably
just something wrong with the data."
just something wrong with the data."
100
348760
3381
ვიფიქრეთ, რომ მონაცემებში შეცდომა იყო.
06:04
But we looked really, really, really hard,
101
352165
2531
შემდეგ კარგად რომ დავაკვირდით,
06:06
and the data were good.
102
354720
2400
აღმოჩნდა რომ მონაცემები უნაკლო იყო.
06:10
And so what was happening
had to be astrophysical,
had to be astrophysical,
103
358680
3096
მოვლენას აშკარად ასტროფიზიკური
მიზეზი ჰქონდა.
მიზეზი ჰქონდა.
06:13
meaning that something in space
was getting in the way
was getting in the way
104
361800
3656
რაღაც კოსმოსური სხეული მოძრაობისას
06:17
and blocking starlight.
105
365480
1400
ვარსკვლავის ნათებას ბლოკავდა.
06:20
And so at this point,
106
368240
1216
ამ დროს, მიზნად დავისახეთ
06:21
we set out to learn
everything we could about the star
everything we could about the star
107
369480
2576
რაც კი შეგვეძლო ყველაფერი შეგვესწავლა
ვარსკვლავის შესახებ,
ვარსკვლავის შესახებ,
06:24
to see if we could find any clues
to what was going on.
to what was going on.
108
372080
2920
რათა მოვლენის ასახსნელად
რამე მიზეზი გვეპოვა.
რამე მიზეზი გვეპოვა.
06:27
And the citizen scientists
who helped us in this discovery,
who helped us in this discovery,
109
375720
3176
მოყვარული ასტრონომებიც,
რომლებიც ამ აღმოჩენაში დაგვეხმარნენ,
რომლებიც ამ აღმოჩენაში დაგვეხმარნენ,
06:30
they joined along for the ride
110
378920
1536
შემოგვიერთდნენ ამ ძალისხმევაში.
06:32
watching science in action firsthand.
111
380480
3080
უშუალოდ დააკვირდნენ სამეცნიერო საქმეს.
06:37
First, somebody said, you know,
what if this star was very young
what if this star was very young
112
385000
5456
თავიდან ვიღაცამ თქვა, რომ შესაძლოა
ვარსვკვლავი ძალიან ახალგაზრდა იყო
ვარსვკვლავი ძალიან ახალგაზრდა იყო
06:42
and it still had the cloud of material
it was born from surrounding it.
it was born from surrounding it.
113
390480
3600
და მას გარშემო კვლავ ჰქონდა იმ მატერიის
ღრუბელი, საიდანაც ჩამოყალიბდა.
ღრუბელი, საიდანაც ჩამოყალიბდა.
06:47
And then somebody else said,
114
395040
1416
შემდეგ სხვამ თქვა,
06:48
well, what if the star
had already formed planets,
had already formed planets,
115
396480
2776
რომ იქნებ ვარსკვლავმა
უკვე შექმნა პლანეტები
უკვე შექმნა პლანეტები
06:51
and two of these planets had collided,
116
399280
2216
და ორი მათგანი ერთმანეთს შეეჯახა,
06:53
similar to the Earth-Moon forming event.
117
401520
2120
როგორც დედამიწა-მთვარის სისტემის
შექმნისას.
შექმნისას.
06:56
Well, both of these theories
could explain part of the data,
could explain part of the data,
118
404440
3536
ორივე თეორია ხსნიდა მონაცემების ნაწილს,
07:00
but the difficulties were that the star
showed no signs of being young,
showed no signs of being young,
119
408000
3416
მაგრამ ვარსკვლავი არ ამჟღავნებდა
ახალგაზრდობის არანაირ ნიშანს.
ახალგაზრდობის არანაირ ნიშანს.
07:03
and there was no glow
from any of the material
from any of the material
120
411440
2936
არ ჩანდა ნათება არცერთი იმ მატერიიდან,
07:06
that was heated up by the star's light,
121
414400
2096
რომელსაც ვარსკვლავის სინათლე ახურებდა.
07:08
and you would expect this
if the star was young
if the star was young
122
416520
2856
როგორც უნდა ყოფილიყო,
თუ ვარსკვლავი ახალგაზრდა იქნებოდა,
თუ ვარსკვლავი ახალგაზრდა იქნებოდა,
07:11
or if there was a collision
and a lot of dust was produced.
and a lot of dust was produced.
123
419400
3560
ან თუ პლანეტების შეჯახებისას
ბევრი მტვერი წარმოიშვებოდა.
ბევრი მტვერი წარმოიშვებოდა.
07:15
And so somebody else said,
124
423800
1616
შემდეგ ვიღაც სხვამ თქვა,
07:17
well, how about a huge swarm of comets
125
425440
4976
იქნებ კომეტების უზარმაზარი რაოდენობაა,
07:22
that are passing by this star
in a very elliptical orbit?
in a very elliptical orbit?
126
430440
3656
რომლებიც ვარსკვლავის წინ
ელიფსურ ორბიტაზე მოძრაობენ.
ელიფსურ ორბიტაზე მოძრაობენ.
07:26
Well, it ends up that this is actually
consistent with our observations.
consistent with our observations.
127
434120
4400
აღმოჩნდა რომ ეს ვარაუდი
შეესაბამება ჩვენს დაკვირვებებს.
შეესაბამება ჩვენს დაკვირვებებს.
07:32
But I agree, it does feel
a little contrived.
a little contrived.
128
440000
3256
თუმცა, უნდა ვთქვათ, რომ ეს
ცოტათი არაბუნებრივი ჩანს.
ცოტათი არაბუნებრივი ჩანს.
07:35
You see, it would take hundreds of comets
129
443280
3296
ასობით კომეტა იქნებოდა საჭირო
იმის შესაქმნელად,
იმის შესაქმნელად,
07:38
to reproduce what we're observing.
130
446600
1640
რასაც ჩვენ ვაკვირდებით.
07:41
And these are only the comets
131
449200
1576
და ეს მხოლოდ ის კომეტებია
07:42
that happen to pass
between us and the star.
between us and the star.
132
450800
2616
რომლებიც ჩვენსა
და ვარსვკლავს შორის მოხვდა.
და ვარსვკლავს შორის მოხვდა.
07:45
And so in reality, we're talking
thousands to tens of thousands of comets.
thousands to tens of thousands of comets.
133
453440
6456
ამიტომ სინამდვილეში,
საუბარია ათიათასობით კომეტაზე.
საუბარია ათიათასობით კომეტაზე.
07:51
But of all the bad ideas we had,
134
459920
3456
მაგრამ ყველა ჩვენი ცუდი ვარაუდიდან,
07:55
this one was the best.
135
463400
2136
ეს საუკეთესო იყო.
07:57
And so we went ahead
and published our findings.
and published our findings.
136
465560
2936
ამის შემდეგ ჩვენ გამოვაქვეყნეთ
ეს აღმოჩენა.
ეს აღმოჩენა.
08:00
Now, let me tell you, this was one
of the hardest papers I ever wrote.
of the hardest papers I ever wrote.
137
468520
4216
გეტყვით, რომ ეს იყო ერთ-ერთი ყველაზე რთული
დოკუმენტი, რომელიც დამიწერია.
დოკუმენტი, რომელიც დამიწერია.
08:04
Scientists are meant to publish results,
138
472760
2336
მეცნიერებმა შედეგები უნდა გამოაქვეყნონ,
08:07
and this situation was far from that.
139
475120
2160
ჩვენი შემთხვევა კი შორს იყო ამისგან.
08:09
And so we decided
to give it a catchy title,
to give it a catchy title,
140
477960
3136
გადავწყვიტეთ მყვირალა სათაური დაგვერქმია,
08:13
and we called it: "Where's The Flux?"
141
481120
2176
და დავარქვით: "სად არის ნაკადი?"
(Where's The Flux?)
(Where's The Flux?)
08:15
I will let you work out the acronym.
142
483320
2080
აკრონიმის მნიშვნელობას თვითონ
მიხვდებით.
მიხვდებით.
08:18
(Laughter)
143
486160
3720
(სიცილი)
08:22
So this isn't the end of the story.
144
490840
1696
ეს არ არის ამბის დასასრული.
08:24
Around the same time
I was writing this paper,
I was writing this paper,
145
492560
2176
როდესაც ამ ნაშრომს ვწერდი,
08:26
I met with a colleague
of mine, Jason Wright,
of mine, Jason Wright,
146
494760
2136
შევხვდი ჩემს კოლეგა ჯეისონ რაითს,
08:28
and he was also writing a paper
on Kepler data.
on Kepler data.
147
496920
2216
ისიც კეპლერის მონაცემების
შესახებ წერდა.
შესახებ წერდა.
08:31
And he was saying that with Kepler's
extreme precision,
extreme precision,
148
499160
4176
ის წერდა, რომ კეპლერის
დიდი სიზუსტის წყალობით,
დიდი სიზუსტის წყალობით,
08:35
it could actually detect
alien megastructures around stars,
alien megastructures around stars,
149
503360
4856
შესაძლებელი იყო ვარსკვლავის გარშემო
ხელოვნური მეგასტრუქტურის პოვნა,
ხელოვნური მეგასტრუქტურის პოვნა,
08:40
but it didn't.
150
508240
1200
რომელიც ჯერ არ გვეპოვნა.
08:42
And then I showed him this weird data
that our citizen scientists had found,
that our citizen scientists had found,
151
510520
3960
მე მას ვაჩვენენე ის უცნაური მონაცემები,
რომელიც მოყვარულ ასტრონომებმა აღმოაჩინეს.
რომელიც მოყვარულ ასტრონომებმა აღმოაჩინეს.
08:47
and he said to me,
152
515559
1216
მან მითხრა:
08:48
"Aw crap, Tabby.
153
516799
1777
"ჯანდაბას, ტაბი,
08:50
Now I have to rewrite my paper."
154
518600
1959
ჩემი ნაშრომი თავიდან უნდა დავწერო".
08:54
So yes, the natural
explanations were weak,
explanations were weak,
155
522440
2200
დიახ, ბუნებრივი მიზეზებით
ამის ახსნა ძნელი იყო,
ამის ახსნა ძნელი იყო,
და ახლა ცნობისმოყვარეობა გვტანჯავდა.
08:58
and we were curious now.
156
526480
1576
09:00
So we had to find a way
to rule out aliens.
to rule out aliens.
157
528080
3176
უცხოპლანეტელების გამოსარიცხი
გზა უნდა გვეპოვა.
გზა უნდა გვეპოვა.
09:03
So together, we convinced
a colleague of ours
a colleague of ours
158
531280
2856
ამიტომ, ჩვენი კოლეგები SETI-ში
დავარწმუნეთ,
დავარწმუნეთ,
09:06
who works on SETI, the Search
for Extraterrestrial Intelligence,
for Extraterrestrial Intelligence,
159
534160
3256
არამიწიერი ცივილიზაციების
საძიებო ცენტრში,
საძიებო ცენტრში,
09:09
that this would be
an extraordinary target to pursue.
an extraordinary target to pursue.
160
537440
2920
რომ ეს ვარსკვლავი
იდეალური კანდიდატი იყო დაკვირვებისთვის.
იდეალური კანდიდატი იყო დაკვირვებისთვის.
09:14
We wrote a proposal to observe the star
161
542480
2376
მივმართეთ წინადადებით,
დაკვირვებოდნენ ვარსკვლავს,
დაკვირვებოდნენ ვარსკვლავს,
09:16
with the world's largest radio telescope
at the Green Bank Observatory.
at the Green Bank Observatory.
162
544880
4176
ყველაზე დიდი რადიო-ტელესკოპით,
გრინ ბენკის ობსერვატორიიდან.
გრინ ბენკის ობსერვატორიიდან.
09:21
A couple months later,
163
549080
1376
რამდენიმე თვის შემდეგ,
09:22
news of this proposal
got leaked to the press
got leaked to the press
164
550480
4240
ამ წინადადების შესახებ
ინფორმაციამ პრესაში გაჟონა.
ინფორმაციამ პრესაში გაჟონა.
09:27
and now there are thousands of articles,
165
555760
3456
და ახლა ათასობით სტატიაა დაწერილი,
09:31
over 10,000 articles, on this star alone.
166
559240
3136
10 000-ზე მეტი, მხოლოდ ამ ვარსკვლავზე.
09:34
And if you search Google Images,
167
562400
1840
თუ გუგლში სურათებს მოძებნით,
09:36
this is what you'll find.
168
564920
1200
ასეთ რამეს იპოვით.
09:39
Now, you may be wondering,
OK, Tabby, well,
OK, Tabby, well,
169
567600
2496
თქვენ ალბათ ფიქრობთ, ტაბი,
09:42
how do aliens actually explain
this light curve?
this light curve?
170
570120
3856
რა შუაში არიან უცხოპლანეტელები
სინათლის დაბლოკვასთან?
სინათლის დაბლოკვასთან?
09:46
OK, well, imagine a civilization
that's much more advanced than our own.
that's much more advanced than our own.
171
574000
5296
წარმოიდგინეთ ჩვენზე ბევრად
განვითარებული ცივილიზაცია.
განვითარებული ცივილიზაცია.
09:51
In this hypothetical circumstance,
172
579320
2320
ამ ჰიპოთეტურ სამყაროში,
09:54
this civilization would have exhausted
the energy supply of their home planet,
the energy supply of their home planet,
173
582680
4656
როდესაც ცივილიზაცია ამოწურავს
საკუთარი პლანეტის ენერგეტიკულ რესურსს,
საკუთარი პლანეტის ენერგეტიკულ რესურსს,
09:59
so where could they get more energy?
174
587360
2176
საიდან უნდა მიიღოს საკმარისი ენერგია?
10:01
Well, they have a host star
just like we have a sun,
just like we have a sun,
175
589560
2800
ჩვენი მზის მსგავსად,
მათაც ჰყავთ მშობლიური ვარსკვლავი.
მათაც ჰყავთ მშობლიური ვარსკვლავი.
10:05
and so if they were able
to capture more energy from this star,
to capture more energy from this star,
176
593240
4056
თუ ისინი შეძლებენ ვარსკვლავიდან
მეტი ენერგიის მოპოვებას,
მეტი ენერგიის მოპოვებას,
10:09
then that would solve their energy needs.
177
597320
1960
ამით ენერგეტიკული
პრობლემა გადაიჭრება.
პრობლემა გადაიჭრება.
10:11
So they would go
and build huge structures.
and build huge structures.
178
599800
3416
ამისთვის უზარმაზარი
სტრუქტურები უნდა ააგონ.
სტრუქტურები უნდა ააგონ.
10:15
These giant megastructures,
179
603240
2776
ამ უზარმაზარი მზის პანელების მსგავს
10:18
like ginormous solar panels,
are called Dyson spheres.
are called Dyson spheres.
180
606040
3720
გიგანტურ მეგასტრუქტურებს,
დაისონის სფეროები ეწოდება.
დაისონის სფეროები ეწოდება.
10:22
This image above
181
610440
1296
ამ სურათში, ზემოთ,
10:23
are lots of artists' impressions
of Dyson spheres.
of Dyson spheres.
182
611760
3176
სხვადასხვა მხატვრის შექმნილი
დაისონის სფერებია.
დაისონის სფერებია.
10:26
It's really hard to provide perspective
on the vastness of these things,
on the vastness of these things,
183
614960
5016
ძალიან რთულია გამოსახო
ამ სტრუქტურის გრანდიოზულობა,
ამ სტრუქტურის გრანდიოზულობა,
10:32
but you can think of it this way.
184
620000
1816
მაგრამ შეგიძლიათ ასე წარმოიდგინოთ.
10:33
The Earth-Moon distance
is a quarter of a million miles.
is a quarter of a million miles.
185
621840
3040
მთვარემდე მანძილი
384 000 კილომეტრია.
10:38
The simplest element
on one of these structures
on one of these structures
186
626040
3896
ამ სტრუქტურებიდან ერთ-ერთის
უმარტივესი ელემენტი,
უმარტივესი ელემენტი,
ამ მანძილს 100-ჯერ აღემატება.
10:41
is 100 times that size.
187
629960
2440
უზარმაზარი ზომებია.
10:45
They're enormous.
188
633400
1320
10:48
And now imagine one of these structures
in motion around a star.
in motion around a star.
189
636080
4416
ახლა კი წარმოიდგინეთ ასეთი სტრუქტურის
ვარსკვლავის გარშემო მოძრაობა.
ვარსკვლავის გარშემო მოძრაობა.
10:52
You can see how it would produce
anomalies in the data
anomalies in the data
190
640520
3096
თქვენ ხედავთ, როგორ წარმოქმნიდა ის
ანომალიებს მონაცემებში.
ანომალიებს მონაცემებში.
10:55
such as uneven, unnatural looking dips.
191
643640
3216
როგორიცაა უსწორმასწორო და
არაბუნებრივ ვარდნები.
არაბუნებრივ ვარდნები.
10:58
But it remains that even
alien megastructures
alien megastructures
192
646880
3976
თუმცა უცხოპლანეტელების
მეგასტრუქტურებიც კი,
მეგასტრუქტურებიც კი,
11:02
cannot defy the laws of physics.
193
650880
2416
ვერ დაარღვევენ ფიზიკის კანონებს.
11:05
You see, anything that uses
a lot of energy
a lot of energy
194
653320
3440
ყველაფერი, რაც კი ბევრ ენერგიას იყენებს,
წარმოქმნის სითბოს.
11:09
is going to produce heat,
195
657800
1760
11:12
and we don't observe this.
196
660840
1976
სითბო კი არსად ჩანს.
11:14
But it could be something as simple
197
662840
1696
შეიძლება ამას ის უბრალო
ახსნა აქვს,
ახსნა აქვს,
11:16
as they're just reradiating it away
in another direction,
in another direction,
198
664560
3456
რომ ისინი სითბოს
დედამიწისგან განსხვავებულ მხარეს
მიმართავენ.
მიმართავენ.
11:20
just not at Earth.
199
668040
1200
11:23
Another idea that's one
of my personal favorites
of my personal favorites
200
671000
2440
კიდევ ერთი ვერსია,
რომელიც მე ძალიან მომწონს,
რომელიც მე ძალიან მომწონს,
11:26
is that we had just witnessed
an interplanetary space battle
an interplanetary space battle
201
674320
3776
რომ ჩვენ პლანეტათა შორის
ბრძოლის,
ბრძოლის,
11:30
and the catastrophic
destruction of a planet.
destruction of a planet.
202
678120
3000
ასევე პლანეტის განადგურების
მოწმენი ვართ.
მოწმენი ვართ.
11:34
Now, I admit that this
would produce a lot of dust
would produce a lot of dust
203
682520
3256
უნდა ვაღიარო, რომ ეს ძალიან დიდ
მტვერს წარმოქმნიდა,
მტვერს წარმოქმნიდა,
11:37
that we don't observe.
204
685800
1896
რომელიც ასევე არ ჩანს.
11:39
But if we're already invoking aliens
in this explanation,
in this explanation,
205
687720
4336
მაგრამ თუ ახსნაში უცხოპლანეტელები
შემოგვყავს,
შემოგვყავს,
11:44
then who is to say they didn't
efficiently clean up all this mess
efficiently clean up all this mess
206
692080
3696
მაშინ შეგვიძლია ისით ვთქვათ,
რომ ისინი ამ ყველაფერს გაწმენდნენ,
რომ ისინი ამ ყველაფერს გაწმენდნენ,
11:47
for recycling purposes?
207
695800
1536
შემდგომი გადამუშავების მიზნით.
11:49
(Laughter)
208
697360
1016
(სიცილი)
11:50
You can see how this quickly
captures your imagination.
captures your imagination.
209
698400
2960
ეს ყველაფერი სწაფად იპყრობს
ჩვენს წარმოსახვას.
ჩვენს წარმოსახვას.
11:55
Well, there you have it.
210
703760
1256
ასე და ამგვარად,
11:57
We're in a situation that could unfold
211
705040
3216
ეს მოვლენა შეიძლება
აღმოჩნდეს
აღმოჩნდეს
12:00
to be a natural phenomenon
we don't understand
we don't understand
212
708280
3416
ბუნებრივი მოვლენა,
რომელსაც ვერ ვხსნით,
რომელსაც ვერ ვხსნით,
12:03
or an alien technology
we don't understand.
we don't understand.
213
711720
2560
ან უცხოპლანეტელების ტექნოლოგია,
რომელსაც ვერ ვხსნით.
რომელსაც ვერ ვხსნით.
12:07
Personally, as a scientist,
my money is on the natural explanation.
my money is on the natural explanation.
214
715600
5240
პირადად, როგორც მეცნიერი,
მე ბუნებრივ ახსნას ვემხრობი.
მე ბუნებრივ ახსნას ვემხრობი.
12:14
But don't get me wrong, I do think
it would be awesome to find aliens.
it would be awesome to find aliens.
215
722040
3320
მაგრამ, ვაღიარებ, რომ უცხოპანეტელების
პოვნა შესანიშნავი იქნებოდა.
პოვნა შესანიშნავი იქნებოდა.
12:18
Either way, there is something new
and really interesting to discover.
and really interesting to discover.
216
726800
4520
ყველა შემთხვევაში საქმე რაღაც ახალთან
გვაქვს, რომელიც უნდა აღმოვაჩინოთ.
გვაქვს, რომელიც უნდა აღმოვაჩინოთ.
12:24
So what happens next?
217
732040
1856
რა იქნება შემდეგ?
12:25
We need to continue to observe this star
218
733920
2656
ჩვენ უნდა განვაგრძოთ
ამ ვარსკვლავზე დაკვირვება,
ამ ვარსკვლავზე დაკვირვება,
12:28
to learn more about what's happening.
219
736600
2416
რათა მეტი გავიგოთ იმაზე თუ რა ხდება.
12:31
But professional astronomers, like me,
220
739040
2576
მაგრამ ჩემნაირ პროფესიონალ ასტრონომებს,
12:33
we have limited resources
for this kind of thing,
for this kind of thing,
221
741640
2816
შეზღუდული რესურსები აქვთ.
12:36
and Kepler is on to a different mission.
222
744480
1920
და კეპლერსაც სხვა მისია ელოდება.
ამიტომ მოხარული ვარ და კიდევ
ერთხელ ავღნიშნავ,
ერთხელ ავღნიშნავ,
12:39
And I'm happy to say that once again,
223
747400
4216
12:43
citizen scientists have come in
and saved the day.
and saved the day.
224
751640
3120
რომ მოხალისე ასტრონომებმა
ძალიან დიდი რამ გააკეთეს.
ძალიან დიდი რამ გააკეთეს.
12:47
You see, this time,
225
755880
2456
ჩვენს შემთხვევაში
12:50
amateur astronomers
with their backyard telescopes
with their backyard telescopes
226
758360
2880
მოყვარულმა ასტრონომებმა,
საკუთარი ტელესკოპებით,
საკუთარი ტელესკოპებით,
12:54
stepped up immediately
and started observing this star nightly
and started observing this star nightly
227
762120
3976
მყისვე დაიწყეს
ღამის ცაზე დაკვირვება
ღამის ცაზე დაკვირვება
12:58
at their own facilities,
228
766120
1496
საკუთარი ეზოებიდან,
12:59
and I am so excited to see what they find.
229
767640
2800
და მე აღფრთოვანებული ვარ იმით,
რასაც ისინი პოულობენ.
რასაც ისინი პოულობენ.
13:03
What's amazing to me is that this star
would have never been found by computers
would have never been found by computers
230
771520
4176
ამ ვარსკვლავს მხოლოდ კომპიუტერები
ვერასდროს აღმოაჩენდნენ,
ვერასდროს აღმოაჩენდნენ,
13:07
because we just weren't looking
for something like this.
for something like this.
231
775720
2640
იმიტომ რომ ჩვენ მსგავს რამეს არ ვეძებდით.
13:11
And what's more exciting
232
779400
4256
უფრო შესანიშნავი კი ისაა,
რომ ახალ მონაცემებს კვლავ მივიღებთ.
13:15
is that there's more data to come.
233
783680
1640
13:18
There are new missions that are coming up
234
786200
1976
წინ ახალი მისიებია,
13:20
that are observing millions more stars
235
788200
2680
რომლებშიც სხვა მილიონობით
ვარსკვლავს დავაკვირდებით,
ვარსკვლავს დავაკვირდებით,
13:23
all over the sky.
236
791840
1400
მთელ ცაზე.
13:26
And just think: What will it mean
when we find another star like this?
when we find another star like this?
237
794280
5520
დაფიქრდით, რა იქნება თუ კიდევ
ვიპოვით ასეთ ვარსკვლავს?
ვიპოვით ასეთ ვარსკვლავს?
13:32
And what will it mean
if we don't find another star like this?
if we don't find another star like this?
238
800520
4080
რა იქნება თუ ვეღარ ვიპოვით
ასეთ ვარსკვლავს?
ასეთ ვარსკვლავს?
13:37
Thank you.
239
805280
1216
მადლობა.
13:38
(Applause)
240
806520
6921
(აპლოდისმენტები)
ABOUT THE SPEAKER
Tabetha Boyajian - AstronomerTabetha Boyajian is best known for her research on KIC 8462852, a puzzling celestial body that has inspired otherwise sober scientists to brainstorm outlandish hypotheses.
Why you should listen
Planet hunter Tabetha Boyajian studies KIC 8462852 (dubbed "Tabby's star" after her team's research): a star exhibiting bizarre (and thus far unique) variations in brightness. These fluctuations have led scientists to postulate causes ranging from comet dust (Boyajian's most likely scenario) to alien megastructures. The latest studies of Tabby's star have proved even more baffling: KIC 8462852 has been gradually dimming over the last century, a strikingly short period of time on an astronomical scale.
Boyajian currently serves as a postdoc with the Yale Exoplanet group, whose research is assisted by the Planet Hunters -- a citizen science group that combs data from the NASA Kepler Space Mission for evidence of exoplanets and other unusual interstellar activity.
More profile about the speakerBoyajian currently serves as a postdoc with the Yale Exoplanet group, whose research is assisted by the Planet Hunters -- a citizen science group that combs data from the NASA Kepler Space Mission for evidence of exoplanets and other unusual interstellar activity.
Tabetha Boyajian | Speaker | TED.com