TED2016
Tabetha Boyajian: The most mysterious star in the universe
Tabetha Boyajian: Ngôi sao bí ẩn nhất trong vũ trụ
Filmed:
Readability: 4.2
7,280,951 views
Một vật thể khổng lồ, gấp khoảng 1 000 lần diện tích Trái Đất, chặn ánh sáng đến từ ngôi sao KIC 8462852 xa xôi, và không ai dám chắc đó là gì. Tabetha Boyajian, một nhà thiên văn học, nghiên cứu thiên thể kì lạ này. Một đồng nghiệp đặt câu hỏi kiến táo bạo: Liệu nó có thể là một quần thể kiến trúc lớn do người ngoài hành tinh tạo ra hay không? Để làm rõ ý tưởng kì quặc này đòi hỏi bằng chứng cũng kì quặc không kém. Trong bài nói này, Boyajian giúp chúng ta hiểu được cách các nhà khoa học nghiên cứu và kiểm chứng các giả thuyết khi đối mặt với những vấn đề hoàn toàn chưa được biết tơi.
Tabetha Boyajian - Astronomer
Tabetha Boyajian is best known for her research on KIC 8462852, a puzzling celestial body that has inspired otherwise sober scientists to brainstorm outlandish hypotheses. Full bio
Tabetha Boyajian is best known for her research on KIC 8462852, a puzzling celestial body that has inspired otherwise sober scientists to brainstorm outlandish hypotheses. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
Extraordinary claims
require extraordinary evidence,
require extraordinary evidence,
0
760
4496
Những tuyên bố kì quặc đòi hỏi
bằng chứng cũng kì quặc không kém,
bằng chứng cũng kì quặc không kém,
00:17
and it is my job,
my responsibility, as an astronomer
my responsibility, as an astronomer
1
5280
4696
là một nhà thiên văn học,
tôi có trách nhiệm nhắc mọi người rằng
tôi có trách nhiệm nhắc mọi người rằng
00:22
to remind people that alien hypotheses
should always be a last resort.
should always be a last resort.
2
10000
6320
các giả thuyết về người ngoài
hành tinh nên là phương án cuối cùng.
hành tinh nên là phương án cuối cùng.
00:29
Now, I want to tell you
a story about that.
a story about that.
3
17440
2136
Giờ tôi muốn kể bạn nghe
một câu chuyện.
một câu chuyện.
00:31
It involves data from a NASA mission,
4
19600
3576
Bao gồm dữ liệu từ sứ mệnh của NASA,
00:35
ordinary people and one of the most
extraordinary stars in our galaxy.
extraordinary stars in our galaxy.
5
23200
4960
những người bình thường và một trong những
ngôi sao đáng chú ý nhất của dài ngân hà
ngôi sao đáng chú ý nhất của dài ngân hà
00:41
It began in 2009 with the launch
of NASA's Kepler mission.
of NASA's Kepler mission.
6
29800
3600
Câu chuyện bắt đầu vào năm 2009 với
việc Nasa phóng viễn kính Kepler.
việc Nasa phóng viễn kính Kepler.
00:46
Kepler's main scientific objective
7
34000
2056
Mục tiêu khoa học chính của Kepler
00:48
was to find planets
outside of our solar system.
outside of our solar system.
8
36080
2976
là tìm ra những hành tinh
bên ngoài hệ Mặt trời của chúng ta.
bên ngoài hệ Mặt trời của chúng ta.
00:51
It did this by staring
at a single field in the sky,
at a single field in the sky,
9
39080
3576
Nó thực hiện bằng cách
quan sát một trường không gian duy nhất
quan sát một trường không gian duy nhất
00:54
this one, with all the tiny boxes.
10
42680
1840
điểm này, cùng những chiếc hộp bé tí.
00:57
And in this one field,
11
45480
1416
Và trong trường không gia đấy,
00:58
it monitored the brightness
of over 150,000 stars
of over 150,000 stars
12
46920
4416
nó thu thập thông tin về độ sáng
của hơn 150 000 ngôi sao
của hơn 150 000 ngôi sao
01:03
continuously for four years,
13
51360
2416
liên tục trong 4 năm,
01:05
taking a data point every 30 minutes.
14
53800
2640
và gửi dữ liệu về cứ 30 phút một lần
01:10
It was looking for what
astronomers call a transit.
astronomers call a transit.
15
58480
3016
Nó đang tìm kiếm điều mà
các nhà thiên văn gọi là transit.
các nhà thiên văn gọi là transit.
01:13
This is when the planet's orbit
is aligned in our line of sight,
is aligned in our line of sight,
16
61520
5016
Điều này xảy ra khi quỹ đạo của hành tinh
xếp thẳng hàng đúng tầm nhìn,
xếp thẳng hàng đúng tầm nhìn,
01:18
just so that the planet
crosses in front of a star.
crosses in front of a star.
17
66560
4136
chỉ để cho hành tinh di chuyển qua
phía trước bề mặt của ngôi sao
phía trước bề mặt của ngôi sao
01:22
And when this happens,
it blocks out a tiny bit of starlight,
it blocks out a tiny bit of starlight,
18
70720
4376
Khi điều này xảy ra, nó cản
ánh sáng của các vì sao,
ánh sáng của các vì sao,
01:27
which you can see as a dip in this curve.
19
75120
2720
mà bạn có thể thấy chỗ trũng
trong đường cong này.
trong đường cong này.
01:31
And so the team at NASA
had developed very sophisticated computers
had developed very sophisticated computers
20
79600
4416
Và các nhóm của NASA đã phát triển
những chiếc máy tính vô cùng phức tạp
những chiếc máy tính vô cùng phức tạp
01:36
to search for transits
in all the Kepler data.
in all the Kepler data.
21
84040
2720
để nghiên cứu sự quá cảnh
trong các dữ liệu của Kepler.
trong các dữ liệu của Kepler.
01:40
At the same time
of the first data release,
of the first data release,
22
88160
3896
Cùng lúc với việc công bố
dữ liệu đầu tiên,
dữ liệu đầu tiên,
01:44
astronomers at Yale
were wondering an interesting thing:
were wondering an interesting thing:
23
92080
3120
những nhà thiên văn tại Yale
đang tự vấn về một điều thú vị:
đang tự vấn về một điều thú vị:
01:48
What if computers missed something?
24
96240
3360
Điều gì xảy ra nếu những chiếc máy tính
bỏ lỡ thông tin nào đấy?
bỏ lỡ thông tin nào đấy?
01:53
And so we launched the citizen
science project called Planet Hunters
science project called Planet Hunters
25
101040
3680
Và chúng tôi đã tiến hành dự án khoa học
mang tên Thợ Săn Hành Tinh
mang tên Thợ Săn Hành Tinh
01:57
to have people look at the same data.
26
105760
3200
để giúp mọi người
thấy được dữ liệu tương tự.
thấy được dữ liệu tương tự.
02:01
The human brain has an amazing ability
for pattern recognition,
for pattern recognition,
27
109600
3776
Não bộ có khả năng tuyệt vời
trong việc nhận diện các mô hình,
trong việc nhận diện các mô hình,
02:05
sometimes even better than a computer.
28
113400
2216
thậm chí có lúc
còn tốt hơn cả máy tính.
còn tốt hơn cả máy tính.
02:07
However, there was a lot
of skepticism around this.
of skepticism around this.
29
115640
2536
Tuy nhiên, có nhiều sự nghi hoặc
xung quanh điều này.
xung quanh điều này.
02:10
My colleague, Debra Fischer,
founder of the Planet Hunters project,
founder of the Planet Hunters project,
30
118200
3536
Đồng nghiệp của tôi, Debra Fischer,
người sáng lập dự án Thợ Săn Hành Tinh,
người sáng lập dự án Thợ Săn Hành Tinh,
02:13
said that people at the time were saying,
31
121760
1976
nói rằng có lúc nhiều người cho rằng,
02:15
"You're crazy. There's no way
that a computer will miss a signal."
that a computer will miss a signal."
32
123760
3120
"Anh điên rồi. Không có chuyện
máy tính bỏ qua dù chỉ một tín hiệu."
máy tính bỏ qua dù chỉ một tín hiệu."
02:19
And so it was on, the classic
human versus machine gamble.
human versus machine gamble.
33
127560
4216
Và cá cược giữa trí tuệ con người
và máy tính nổ ra
và máy tính nổ ra
02:23
And if we found one planet,
we would be thrilled.
we would be thrilled.
34
131800
3176
Và nếu tìm thấy một hành tinh,
chúng ta sẽ vô cùng vui sướng.
chúng ta sẽ vô cùng vui sướng.
02:27
When I joined the team four years ago,
35
135000
2456
Khi tôi gia nhập nhóm dự án 4 năm trước,
02:29
we had already found a couple.
36
137480
1440
chúng tôi đã tìm được
một vài hành tinh.
một vài hành tinh.
02:32
And today, with the help
of over 300,000 science enthusiasts,
of over 300,000 science enthusiasts,
37
140360
4656
Và hôm nay, cùng sự giúp đỡ của
hơn 300 000 người đam mê khoa học,
hơn 300 000 người đam mê khoa học,
02:37
we have found dozens,
38
145040
1776
chúng tôi đã tìm được hàng tá,
02:38
and we've also found
one of the most mysterious stars
one of the most mysterious stars
39
146840
3256
và chúng tôi cũng tìm được
một trong những ngôi sao bí ẩn nhất
một trong những ngôi sao bí ẩn nhất
02:42
in our galaxy.
40
150120
1200
trong giải ngân hà.
02:45
So to understand this,
41
153040
1456
Để hiểu điều này,
02:46
let me show you what a normal transit
in Kepler data looks like.
in Kepler data looks like.
42
154520
3200
tôi sẽ cho các bạn xem dữ liệu của Kepler
về một transit bình thưởng
về một transit bình thưởng
02:50
On this graph on the left-hand side
you have the amount of light,
you have the amount of light,
43
158680
3376
Trong biểu đồ này, trục tung
biểu thị lượng ánh sáng
biểu thị lượng ánh sáng
02:54
and on the bottom is time.
44
162080
1856
và trục hoàng chỉ thời gian.
02:55
The white line
is light just from the star,
is light just from the star,
45
163960
3056
Đường màu trắng chính là
ánh sáng từ ngôi sao,
ánh sáng từ ngôi sao,
02:59
what astronomers call a light curve.
46
167040
2376
các nhà thiên văn gọi nó là
đường cong ánh sáng.
đường cong ánh sáng.
03:01
Now, when a planet transits a star,
it blocks out a little bit of this light,
it blocks out a little bit of this light,
47
169440
3856
Khi một hành tinh đi ngang một ngôi sao,
nó ngăn bớt một phần ánh sáng này,
nó ngăn bớt một phần ánh sáng này,
03:05
and the depth of this transit
reflects the size of the object itself.
reflects the size of the object itself.
48
173320
5456
và độ sâu của của sự di chuyển này
liên hệ với kích thước của vật thể đó.
liên hệ với kích thước của vật thể đó.
03:10
And so, for example, let's take Jupiter.
49
178800
2616
Hãy lấy sao Mộc làm ví dụ.
03:13
Planets don't get
much bigger than Jupiter.
much bigger than Jupiter.
50
181440
2136
Thông thường hành tinh
không thể lớn hơn sao Mộc.
không thể lớn hơn sao Mộc.
03:15
Jupiter will make a one percent drop
in a star's brightness.
in a star's brightness.
51
183600
3776
Sao Mộc sẽ giảm 1%
trong độ sáng của ngôi sao.
trong độ sáng của ngôi sao.
03:19
Earth, on the other hand,
is 11 times smaller than Jupiter,
is 11 times smaller than Jupiter,
52
187400
4176
Ngoài ra, Trái Đất nhỏ hơn
11 lần so với sao Mộc,
11 lần so với sao Mộc,
03:23
and the signal
is barely visible in the data.
is barely visible in the data.
53
191600
2816
và thông tin khó có thể
thấy được trong dữ liệu.
thấy được trong dữ liệu.
03:26
So back to our mystery.
54
194440
1280
Quay lại với điều bí ẩn.
03:28
A few years ago, Planet Hunters were
sifting through data looking for transits,
sifting through data looking for transits,
55
196520
3880
Vài năm trước, Thợ Săn Hành Tinh
đang phân tích dữ liệu để tìm transit,
đang phân tích dữ liệu để tìm transit,
03:33
and they spotted a mysterious signal
coming from the star KIC 8462852.
coming from the star KIC 8462852.
56
201200
5960
và họ phát hiện tín hiệu bí ẩn
đến từ ngôi sao KIC 8462852.
đến từ ngôi sao KIC 8462852.
03:39
The observations in May of 2009
were the first they spotted,
were the first they spotted,
57
207920
4016
Họ bắt đầu quan sát nó
từ tháng 5 năm 2009
từ tháng 5 năm 2009
03:43
and they started talking about this
in the discussion forums.
in the discussion forums.
58
211960
2858
và bắt đầu nói về điều này
trong các diễn đàn thảo luận.
trong các diễn đàn thảo luận.
03:47
They said and object like Jupiter
59
215320
2096
Họ nói nó phải lớn như sao Mộc
03:49
would make a drop like this
in the star's light,
in the star's light,
60
217440
2896
thì mới làm giảm độ sáng
của ngôi sao như vậy.
của ngôi sao như vậy.
03:52
but they were also saying it was giant.
61
220360
3336
nhưng họ cũng cho rằng
đó là một vật khổng lồ.
đó là một vật khổng lồ.
03:55
You see, transits normally
only last for a few hours,
only last for a few hours,
62
223720
3216
Lần transit thông thường
chỉ kéo dài vài tiếng đồng hồ,
chỉ kéo dài vài tiếng đồng hồ,
03:58
and this one lasted for almost a week.
63
226960
2120
và lần này kéo dài khoảng một tuần.
04:01
They were also saying
that it looks asymmetric,
that it looks asymmetric,
64
229880
3536
Họ cũng nói rằng
nó trông có vẻ bất đối xứng,
nó trông có vẻ bất đối xứng,
04:05
meaning that instead of the clean,
U-shaped dip that we saw with Jupiter,
U-shaped dip that we saw with Jupiter,
65
233440
4256
nghĩa là thay vì chỗ trũng hình chữ U
sạch sẽ mà chúng ta thấy ở sao Mộc,
sạch sẽ mà chúng ta thấy ở sao Mộc,
04:09
it had this strange slope
that you can see on the left side.
that you can see on the left side.
66
237720
3496
nó có độ dốc kì lạ mà bạn có thể
thấy ở bên tay trái.
thấy ở bên tay trái.
04:13
This seemed to indicate
67
241240
1336
Điều này dường như ám chỉ
04:14
that whatever was getting in the way
and blocking the starlight
and blocking the starlight
68
242600
3376
dù là vật gì đi qua
và ngăn cản ánh sáng
và ngăn cản ánh sáng
04:18
was not circular like a planet.
69
246000
1920
nó cũng không có dạng cầu
như một hành tinh.
như một hành tinh.
04:21
There are few more dips that happened,
70
249240
1896
Có nhiều chỗ trũng hơn đã xuất hiện,
04:23
but for a couple of years,
it was pretty quiet.
it was pretty quiet.
71
251160
2360
trong vài năm
những thảo luận diễn ra yên tĩnh.
những thảo luận diễn ra yên tĩnh.
04:26
And then in March of 2011, we see this.
72
254400
4160
Vào tháng 3 năm 2011,
chúng ta đã thấy điều này.
chúng ta đã thấy điều này.
04:31
The star's light drops
by a whole 15 percent,
by a whole 15 percent,
73
259120
4096
Áng sáng của ngôi sao giảm tổng cộng
khoảng 15%,
khoảng 15%,
04:35
and this is huge compared to a planet,
74
263240
2176
nghĩa là nó phải khá lớn
so với thông số 1%
so với thông số 1%
04:37
which would only make a one percent drop.
75
265440
2000
tạo ra bời các hành tinh thông thường
04:40
We described this feature
as both smooth and clean.
as both smooth and clean.
76
268480
3536
Chúng tôi miêu tả đặc điểm này
là "trơn tru" và "ngay ngắn".
là "trơn tru" và "ngay ngắn".
04:44
It also is asymmetric,
77
272040
2016
Nó cũng cho thấy sự bất đồi xứng
04:46
having a gradual dimming
that lasts almost a week,
that lasts almost a week,
78
274080
2656
có điểm mờ dần kéo dài gần như một tuần,
04:48
and then it snaps right back up to normal
in just a matter of days.
in just a matter of days.
79
276760
3160
và sau đó nó trở lại bình thường
chỉ trong vài ngày.
chỉ trong vài ngày.
04:52
And again, after this, not much happens
80
280920
4256
Tuy nhiên, sau hiện tượng này,
ít có điều gì xảy ra.
ít có điều gì xảy ra.
04:57
until February of 2013.
81
285200
3696
cho tới tháng 2 năm 2013.
05:00
Things start to get really crazy.
82
288920
2616
Mọi chuyện bắt đầu
trở nên điên rồ.
trở nên điên rồ.
05:03
There is a huge complex of dips
in the light curve that appear,
in the light curve that appear,
83
291560
4496
Có một tổ hợp chỗ trũng xuất hiện
tại đường cong ánh sáng,
tại đường cong ánh sáng,
05:08
and they last for like a hundred days,
84
296080
2136
và chúng kéo dài gần 100 ngày,
05:10
all the way up
into the Kepler mission's end.
into the Kepler mission's end.
85
298240
2240
tập trung mục tiêu cuối
của sứ mệnh Kepler.
của sứ mệnh Kepler.
05:13
These dips have variable shapes.
86
301280
1976
Chỗ trũng này có nhiều
dạng khác nhau.
dạng khác nhau.
05:15
Some are very sharp, and some are broad,
87
303280
2216
Vài chỗ rất sắc nét, vài chỗ hơi rộng,
05:17
and they also have variable durations.
88
305520
2256
và chúng cũng diễn ra trong
khoảng thời gian khác nhau.
khoảng thời gian khác nhau.
05:19
Some last just for a day or two,
and some for more than a week.
and some for more than a week.
89
307800
3160
Vài chỗ chỉ kéo dài chừng 1 hoặc 2 ngày,
có chỗ kéo dài hơn 1 tuần.
có chỗ kéo dài hơn 1 tuần.
05:24
And there's also up and down trends
within some of these dips,
within some of these dips,
90
312120
3336
Và cũng có xu hướng lồi lõm
trong những chỗ trũng đó,
trong những chỗ trũng đó,
05:27
almost like several independent events
were superimposed on top of each other.
were superimposed on top of each other.
91
315480
4680
tương tự nhiều sự kiện riêng biệt
bị xếp chồng lẫn nhau.
bị xếp chồng lẫn nhau.
05:32
And at this time, this star drops
in its brightness over 20 percent.
in its brightness over 20 percent.
92
320920
6216
Cùng lúc đó, độ sáng của
ngôi sao này giảm hơn 20%.
ngôi sao này giảm hơn 20%.
05:39
This means that whatever
is blocking its light
is blocking its light
93
327160
2143
Có nghĩa là vật thể này
05:41
has an area of over 1,000 times
the area of our planet Earth.
the area of our planet Earth.
94
329327
4440
có diện tích gấp hơn 1 000 lần
diện tích Trái Đất.
diện tích Trái Đất.
05:46
This is truly remarkable.
95
334200
2240
Điều này đúng là khá đặc biệt.
05:49
And so the citizen scientists,
when they saw this,
when they saw this,
96
337360
2376
Những người nghiên cứu không chuyên
khi họ thấy như vậy,
khi họ thấy như vậy,
05:51
they notified the science team
that they found something weird enough
that they found something weird enough
97
339760
3696
họ thông báo với nhóm nghiên cứu rằng
họ đã tìm thấy thứ gì đó kì lạ
họ đã tìm thấy thứ gì đó kì lạ
05:55
that it might be worth following up.
98
343480
2440
có thể sẽ giúp ích cho nghiên cứu sau này.
05:58
And so when the science team looked at it,
99
346680
2056
Và khi nhóm nghiên cứu nhìn thấy nó,
06:00
we're like, "Yeah, there's probably
just something wrong with the data."
just something wrong with the data."
100
348760
3381
chúng tôi giống như, "Ồ, chắc là có gì
nhầm lẫn với dữ liệu này rồi."
nhầm lẫn với dữ liệu này rồi."
06:04
But we looked really, really, really hard,
101
352165
2531
Nhưng chúng tôi thẩm định chúng rất kỹ
06:06
and the data were good.
102
354720
2400
và dữ liệu hoạt động rất tốt.
06:10
And so what was happening
had to be astrophysical,
had to be astrophysical,
103
358680
3096
Và chúng tôi chắc chắn đây là
một hiện tượng thiên văn
một hiện tượng thiên văn
06:13
meaning that something in space
was getting in the way
was getting in the way
104
361800
3656
nghĩa là có gì đó trong không gian
đang di chuyển,
đang di chuyển,
06:17
and blocking starlight.
105
365480
1400
cản ánh sáng của ngôi sao.
06:20
And so at this point,
106
368240
1216
Và lúc này đây, chúng tôi
06:21
we set out to learn
everything we could about the star
everything we could about the star
107
369480
2576
bắt đầu nghiên cứu mọi thứ
mình biết về ngôi sao
mình biết về ngôi sao
06:24
to see if we could find any clues
to what was going on.
to what was going on.
108
372080
2920
liệu có thể tìm thấy manh mối
về chuyện đang diễn ra không.
về chuyện đang diễn ra không.
06:27
And the citizen scientists
who helped us in this discovery,
who helped us in this discovery,
109
375720
3176
Và những nhà khoa học không chuyên
giúp chúng tôi trong cuộc khám phá,
giúp chúng tôi trong cuộc khám phá,
06:30
they joined along for the ride
110
378920
1536
Họ luôn đồng hành
06:32
watching science in action firsthand.
111
380480
3080
trực tiếp theo dõi những nghiên cứu
06:37
First, somebody said, you know,
what if this star was very young
what if this star was very young
112
385000
5456
Đầu tiên, có người nói rằng,
nếu ngôi sao này rất trẻ
nếu ngôi sao này rất trẻ
06:42
and it still had the cloud of material
it was born from surrounding it.
it was born from surrounding it.
113
390480
3600
vẫn có đám mây vật liệu
bao phủ xung quanh.
bao phủ xung quanh.
06:47
And then somebody else said,
114
395040
1416
Và rồi có người khác nói rằng,
06:48
well, what if the star
had already formed planets,
had already formed planets,
115
396480
2776
à, nếu ngôi sao đã hình thành
nhiều hành tinh,
nhiều hành tinh,
06:51
and two of these planets had collided,
116
399280
2216
và 2 trong số hành tinh đó va chạm nhau,
06:53
similar to the Earth-Moon forming event.
117
401520
2120
giống việc hình thành
Trái Đất - Mặt Trăng.
Trái Đất - Mặt Trăng.
06:56
Well, both of these theories
could explain part of the data,
could explain part of the data,
118
404440
3536
những lý thuyết này có thể
giải thích một phần của dữ liệu,
giải thích một phần của dữ liệu,
07:00
but the difficulties were that the star
showed no signs of being young,
showed no signs of being young,
119
408000
3416
nhưng các dấu hiệu cho thấy
đây không phải là một ngôi sao trẻ
đây không phải là một ngôi sao trẻ
07:03
and there was no glow
from any of the material
from any of the material
120
411440
2936
Không có sự toả nhiệt
từ vật chất
từ vật chất
07:06
that was heated up by the star's light,
121
414400
2096
do được đốt nóng
bởi ánh sáng của ngôi sao,
bởi ánh sáng của ngôi sao,
07:08
and you would expect this
if the star was young
if the star was young
122
416520
2856
điều là dấu hiệu
của một ngôi sao mới hình thành.
của một ngôi sao mới hình thành.
07:11
or if there was a collision
and a lot of dust was produced.
and a lot of dust was produced.
123
419400
3560
hay là nếu có một sự va chạm
và nhiều bụi bẩn được sản sinh.
và nhiều bụi bẩn được sản sinh.
07:15
And so somebody else said,
124
423800
1616
Và có người đề xuất
07:17
well, how about a huge swarm of comets
125
425440
4976
đây có thể là một tập hợp
khổng lồ các sao chổi.
khổng lồ các sao chổi.
07:22
that are passing by this star
in a very elliptical orbit?
in a very elliptical orbit?
126
430440
3656
lướt ngang ngôi sao này
trong quĩ đạo hình elip
trong quĩ đạo hình elip
07:26
Well, it ends up that this is actually
consistent with our observations.
consistent with our observations.
127
434120
4400
Cuối cùng, giả thiết này có vẻ phù hợp
với dữ liệu quan sát của chúng tôi.
với dữ liệu quan sát của chúng tôi.
07:32
But I agree, it does feel
a little contrived.
a little contrived.
128
440000
3256
Nhưng tôi đồng ý, điều này
có vẻ được sắp xếp trước.
có vẻ được sắp xếp trước.
07:35
You see, it would take hundreds of comets
129
443280
3296
Bạn thấy đấy, phải có hàng trăm sao chổi
07:38
to reproduce what we're observing.
130
446600
1640
mới gây ra hiện tượng
chúng tôi quan sát.
chúng tôi quan sát.
07:41
And these are only the comets
131
449200
1576
Và chỉ có sao chổi mà thôi.
07:42
that happen to pass
between us and the star.
between us and the star.
132
450800
2616
tình cờ lướt ngang giữa
chúng ta và ngôi sao này.
chúng ta và ngôi sao này.
07:45
And so in reality, we're talking
thousands to tens of thousands of comets.
thousands to tens of thousands of comets.
133
453440
6456
Và trong thực tế, chúng ta đang nói
đến hàng ngàn đến mười ngàn sao chổi.
đến hàng ngàn đến mười ngàn sao chổi.
07:51
But of all the bad ideas we had,
134
459920
3456
Nhưng trong tất cả những giả thiết tồi tệ
mà chúng tôi có,
mà chúng tôi có,
07:55
this one was the best.
135
463400
2136
đây là lời giải tốt nhất.
07:57
And so we went ahead
and published our findings.
and published our findings.
136
465560
2936
Và chúng tôi quyết định công bố
những khám phá của mình.
những khám phá của mình.
08:00
Now, let me tell you, this was one
of the hardest papers I ever wrote.
of the hardest papers I ever wrote.
137
468520
4216
Và đây là một trong những bài báo
khó nhất mà tôi từng viết.
khó nhất mà tôi từng viết.
08:04
Scientists are meant to publish results,
138
472760
2336
Nhà khoa học nào cũng muốn
công bố kết quả,
công bố kết quả,
08:07
and this situation was far from that.
139
475120
2160
nhưng tình huống này lạ hoàn toàn khác.
08:09
And so we decided
to give it a catchy title,
to give it a catchy title,
140
477960
3136
Chúng tôi đã quyết định
đặt một tiêu đề thật hấp dẫn,
đặt một tiêu đề thật hấp dẫn,
08:13
and we called it: "Where's The Flux?"
141
481120
2176
và chúng tôi đã gọi nó là
"Flux ở nơi đâu?"
"Flux ở nơi đâu?"
08:15
I will let you work out the acronym.
142
483320
2080
Hãy chú ý tới từ viết tắt (WTF)
08:18
(Laughter)
143
486160
3720
(Cười)
08:22
So this isn't the end of the story.
144
490840
1696
Đây chưa phải là hồi kết.
08:24
Around the same time
I was writing this paper,
I was writing this paper,
145
492560
2176
Cũng trong lúc đó,
tôi viết nghiên cứu này,
tôi viết nghiên cứu này,
08:26
I met with a colleague
of mine, Jason Wright,
of mine, Jason Wright,
146
494760
2136
tôi đã gặp đồng nghiệp,
Jason Wright,
Jason Wright,
08:28
and he was also writing a paper
on Kepler data.
on Kepler data.
147
496920
2216
cậu ấy cũng viết nghiên cứu
về dữ liệu Kepler.
về dữ liệu Kepler.
08:31
And he was saying that with Kepler's
extreme precision,
extreme precision,
148
499160
4176
Và cậu ấy nói về độ chính xác
tuyệt đối của Kepler,
tuyệt đối của Kepler,
08:35
it could actually detect
alien megastructures around stars,
alien megastructures around stars,
149
503360
4856
có thể phát hiện những quần thể kiến trúc
ngoài hành tinh khắp các ngôi sao,
ngoài hành tinh khắp các ngôi sao,
08:40
but it didn't.
150
508240
1200
nhưng lại không phải vậy.
08:42
And then I showed him this weird data
that our citizen scientists had found,
that our citizen scientists had found,
151
510520
3960
Sau đó tôi cho cậu ấy xem dữ liệu kì quặc
các nhà nghiên cứu không chuyên khám phá
các nhà nghiên cứu không chuyên khám phá
08:47
and he said to me,
152
515559
1216
và cậu ấy đã nói với tôi,
08:48
"Aw crap, Tabby.
153
516799
1777
"Thật phi lý, Tabby
08:50
Now I have to rewrite my paper."
154
518600
1959
Giờ tôi phải viết lại bài nghiên cứu."
08:54
So yes, the natural
explanations were weak,
explanations were weak,
155
522440
2200
Đúng, những lí giải tự nhiên
không đủ căn cứ,
không đủ căn cứ,
08:58
and we were curious now.
156
526480
1576
và chúng tôi cảm thất rất tò mò.
09:00
So we had to find a way
to rule out aliens.
to rule out aliens.
157
528080
3176
Chúng tôi phải tìm cách
ngăn chặn người ngoài hành tinh.
ngăn chặn người ngoài hành tinh.
09:03
So together, we convinced
a colleague of ours
a colleague of ours
158
531280
2856
Cùng nhau, chúng tôi thuyết phục
những đồng nghiệp của mình
những đồng nghiệp của mình
09:06
who works on SETI, the Search
for Extraterrestrial Intelligence,
for Extraterrestrial Intelligence,
159
534160
3256
những người làm cho SETI, thuộc dự án
tìm kiếm trí tuệ ngoài Trái Đất,
tìm kiếm trí tuệ ngoài Trái Đất,
09:09
that this would be
an extraordinary target to pursue.
an extraordinary target to pursue.
160
537440
2920
đây sẽ là mục tiêu phi thường
để theo đuổi.
để theo đuổi.
09:14
We wrote a proposal to observe the star
161
542480
2376
Chúng tôi đề xuất
quan sát ngôi sao này
quan sát ngôi sao này
09:16
with the world's largest radio telescope
at the Green Bank Observatory.
at the Green Bank Observatory.
162
544880
4176
bằng ống nhòm radio lớn nhất thế giới
tại đài quan sát Green Bank.
tại đài quan sát Green Bank.
09:21
A couple months later,
163
549080
1376
Vài tháng sau,
09:22
news of this proposal
got leaked to the press
got leaked to the press
164
550480
4240
tin tức về đơn đề nghị
bị rò rỉ với báo chí
bị rò rỉ với báo chí
09:27
and now there are thousands of articles,
165
555760
3456
và giờ có hàng ngàn bài báo,
09:31
over 10,000 articles, on this star alone.
166
559240
3136
hơn 10 000 bài báo, chỉ viết về
ngôi sao này.
ngôi sao này.
09:34
And if you search Google Images,
167
562400
1840
Và nếu bạn tìm hình ảnh trên Google,
09:36
this is what you'll find.
168
564920
1200
đây là thứ bạn tìm được.
09:39
Now, you may be wondering,
OK, Tabby, well,
OK, Tabby, well,
169
567600
2496
Giờ, bạn có thể tự vấn,
được rồi, Tabby, à,
được rồi, Tabby, à,
09:42
how do aliens actually explain
this light curve?
this light curve?
170
570120
3856
người ngoài hành tinh thật sự lí giải
đường cong ánh sáng này ra sao?
đường cong ánh sáng này ra sao?
09:46
OK, well, imagine a civilization
that's much more advanced than our own.
that's much more advanced than our own.
171
574000
5296
Được rồi, à, hãy hình dung
nền văn minh tiên tiến hơn chúng ta nhiều.
nền văn minh tiên tiến hơn chúng ta nhiều.
09:51
In this hypothetical circumstance,
172
579320
2320
Nếu giả thuyết này là đúng,
09:54
this civilization would have exhausted
the energy supply of their home planet,
the energy supply of their home planet,
173
582680
4656
nền văn minh này đã dùng cạn kiệt
nguồn năng lượng cho hành tinh của họ,
nguồn năng lượng cho hành tinh của họ,
09:59
so where could they get more energy?
174
587360
2176
họ có thể lấy nhiều
năng lượng hơn từ đâu?
năng lượng hơn từ đâu?
10:01
Well, they have a host star
just like we have a sun,
just like we have a sun,
175
589560
2800
À, họ có một ngôi sao chủ
như chúng ta có mặt trời,
như chúng ta có mặt trời,
10:05
and so if they were able
to capture more energy from this star,
to capture more energy from this star,
176
593240
4056
và nếu họ có thể thu
năng lượng hơn từ ngôi sao này,
năng lượng hơn từ ngôi sao này,
10:09
then that would solve their energy needs.
177
597320
1960
họ sẽ giải quyết được
nhu cầu về năng lượng.
nhu cầu về năng lượng.
10:11
So they would go
and build huge structures.
and build huge structures.
178
599800
3416
Họ đã bắt tay xây dựng
nhiều kiến trúc khổng lồ.
nhiều kiến trúc khổng lồ.
10:15
These giant megastructures,
179
603240
2776
Những quần thể kiến trúc khổng lồ này,
10:18
like ginormous solar panels,
are called Dyson spheres.
are called Dyson spheres.
180
606040
3720
ví dụ những tấm pin mặt trời khổng lồ,
gọi là khối cầu Dyson.
gọi là khối cầu Dyson.
10:22
This image above
181
610440
1296
Bức ảnh này do các hoạ sỹ
10:23
are lots of artists' impressions
of Dyson spheres.
of Dyson spheres.
182
611760
3176
lấy cảm hưng từ khối cầu Dyson
10:26
It's really hard to provide perspective
on the vastness of these things,
on the vastness of these things,
183
614960
5016
Thật sự rất khó để hình dung
sự đồ sộ của những kiến trúc này,
sự đồ sộ của những kiến trúc này,
10:32
but you can think of it this way.
184
620000
1816
nhưng bạn có thể nghĩ như vậy.
10:33
The Earth-Moon distance
is a quarter of a million miles.
is a quarter of a million miles.
185
621840
3040
Khoảng cách giữa Trái Đất và Mặt Trăng
là 0.25 triệu dặm.
là 0.25 triệu dặm.
10:38
The simplest element
on one of these structures
on one of these structures
186
626040
3896
thành phần đơn giản nhất của một trong
những cấu trúc này
những cấu trúc này
10:41
is 100 times that size.
187
629960
2440
lớn gấp 100 lần kích thước đó.
10:45
They're enormous.
188
633400
1320
Chúng cực kì lớn.
10:48
And now imagine one of these structures
in motion around a star.
in motion around a star.
189
636080
4416
Hãy tưởng tượng một trong số chúng
chuyển động quanh một vì sao.
chuyển động quanh một vì sao.
10:52
You can see how it would produce
anomalies in the data
anomalies in the data
190
640520
3096
Bạn có thể thấy nó gây ra
những thông tin lạ trong dữ liệu
những thông tin lạ trong dữ liệu
10:55
such as uneven, unnatural looking dips.
191
643640
3216
như những chỗ trũng không bằng phẳng
và trông không được tự nhiên.
và trông không được tự nhiên.
10:58
But it remains that even
alien megastructures
alien megastructures
192
646880
3976
Nhưng thậm chí những quần thể
kiến trúc ngoài lạ
kiến trúc ngoài lạ
11:02
cannot defy the laws of physics.
193
650880
2416
không thể thách thức qui luật vật lí.
11:05
You see, anything that uses
a lot of energy
a lot of energy
194
653320
3440
Bạn thấy đó, bất cứ vật gì
dùng nhiều năng lượng
dùng nhiều năng lượng
11:09
is going to produce heat,
195
657800
1760
sẽ sản sinh một lượng nhiệt,
11:12
and we don't observe this.
196
660840
1976
mà chúng ta không thấy điều đó.
11:14
But it could be something as simple
197
662840
1696
Nhưng có thể có thứ đơn giản
11:16
as they're just reradiating it away
in another direction,
in another direction,
198
664560
3456
như chúng chỉ tỏa nhiệt
theo một hướng khác,
theo một hướng khác,
11:20
just not at Earth.
199
668040
1200
không phải ở Trái Đất.
11:23
Another idea that's one
of my personal favorites
of my personal favorites
200
671000
2440
Một ý tưởng khác liên quan
sở thích cá nhân của tôi
sở thích cá nhân của tôi
11:26
is that we had just witnessed
an interplanetary space battle
an interplanetary space battle
201
674320
3776
là chúng ta đang chứng kiến
cuộc chiến không gian
cuộc chiến không gian
11:30
and the catastrophic
destruction of a planet.
destruction of a planet.
202
678120
3000
và sự tàn phá thảm khốc
của một hành tinh.
của một hành tinh.
11:34
Now, I admit that this
would produce a lot of dust
would produce a lot of dust
203
682520
3256
Giờ, tôi thừa nhận rằng
nó sẽ sản sinh nhiều bụi
nó sẽ sản sinh nhiều bụi
11:37
that we don't observe.
204
685800
1896
mà chúng ta không thể quan sát được.
11:39
But if we're already invoking aliens
in this explanation,
in this explanation,
205
687720
4336
Nhưng nếu chúng ta dùng
người ngoài hành tinh để giải thích,
người ngoài hành tinh để giải thích,
11:44
then who is to say they didn't
efficiently clean up all this mess
efficiently clean up all this mess
206
692080
3696
vậy ai dám khẳng định là họ đã
dọn sạch hoàn toàn đống lộn xộn.
dọn sạch hoàn toàn đống lộn xộn.
11:47
for recycling purposes?
207
695800
1536
vì mục đích tái chế?
11:49
(Laughter)
208
697360
1016
(Cười)
11:50
You can see how this quickly
captures your imagination.
captures your imagination.
209
698400
2960
Bạn có thể thấy nó thu hút
trí tưởng tượng nhanh ra sao?
trí tưởng tượng nhanh ra sao?
11:55
Well, there you have it.
210
703760
1256
À, nó đây rồi.
11:57
We're in a situation that could unfold
211
705040
3216
Chúng ta đang trong
tình huống có thể mở ra
tình huống có thể mở ra
12:00
to be a natural phenomenon
we don't understand
we don't understand
212
708280
3416
một hiện tượng tự nhiên
chúng ta chưa biết
chúng ta chưa biết
12:03
or an alien technology
we don't understand.
we don't understand.
213
711720
2560
hay công nghệ của người ngoài hành tinh
mà chúng ta không thể hiểu.
mà chúng ta không thể hiểu.
12:07
Personally, as a scientist,
my money is on the natural explanation.
my money is on the natural explanation.
214
715600
5240
Cá nhân tôi là một nhà khoa học,
tôi đặt cược vào lí giải khoa học.
tôi đặt cược vào lí giải khoa học.
12:14
But don't get me wrong, I do think
it would be awesome to find aliens.
it would be awesome to find aliens.
215
722040
3320
Xin đừng hiểu lầm, tôi nghĩ, thật tuyệt
nếu gặp người ngoài hành tinh.
nếu gặp người ngoài hành tinh.
12:18
Either way, there is something new
and really interesting to discover.
and really interesting to discover.
216
726800
4520
Dù sao thì, có nhiều điều mới,
rất thú vị để khám phá.
rất thú vị để khám phá.
12:24
So what happens next?
217
732040
1856
Vậy chuyện gì xảy ra tiếp theo?
12:25
We need to continue to observe this star
218
733920
2656
Chúng ta cần tiếp tục
quan sát ngôi sao này
quan sát ngôi sao này
12:28
to learn more about what's happening.
219
736600
2416
để nghiên cứu chuyện gì đang diễn ra.
12:31
But professional astronomers, like me,
220
739040
2576
Nhưng những nhà thiên văn chuyên nghiệp,
như tôi đây,
như tôi đây,
12:33
we have limited resources
for this kind of thing,
for this kind of thing,
221
741640
2816
chúng tôi bị giới hạn nguồn tài nguyên
cho những nghiên cứu như này,
cho những nghiên cứu như này,
12:36
and Kepler is on to a different mission.
222
744480
1920
và Kepler lại có một nhiệm vụ khác.
12:39
And I'm happy to say that once again,
223
747400
4216
Và tôi rất vui khi nói một lần nữa,
12:43
citizen scientists have come in
and saved the day.
and saved the day.
224
751640
3120
nhà khoa không chuyên đã tham gia
và giúp giải quyết vụ việc.
và giúp giải quyết vụ việc.
12:47
You see, this time,
225
755880
2456
Bạn thấy đó, lúc này,
12:50
amateur astronomers
with their backyard telescopes
with their backyard telescopes
226
758360
2880
những nhà thiên văn nghiệp dư
cùng chiếc kính thiên văn
cùng chiếc kính thiên văn
12:54
stepped up immediately
and started observing this star nightly
and started observing this star nightly
227
762120
3976
ngay lập tức tiến hành quan sát
ngôi sao này trong đêm
ngôi sao này trong đêm
12:58
at their own facilities,
228
766120
1496
tại sân sau nhà họ,
12:59
and I am so excited to see what they find.
229
767640
2800
và tôi cũng háo hức với những gì họ
tìm thấy.
tìm thấy.
13:03
What's amazing to me is that this star
would have never been found by computers
would have never been found by computers
230
771520
4176
Điều khiến thôi ngạc nhiên là chúng ta
không hề thấy ngôi sao này trong máy tính
không hề thấy ngôi sao này trong máy tính
13:07
because we just weren't looking
for something like this.
for something like this.
231
775720
2640
vì chúng ta không phải
tìm kiếm thứ tương tự.
tìm kiếm thứ tương tự.
13:11
And what's more exciting
232
779400
4256
Và điều thú vị hơn
13:15
is that there's more data to come.
233
783680
1640
là sẽ cón nhiều dữ liệu liên quan
13:18
There are new missions that are coming up
234
786200
1976
Có nhiều nhiệm vụ sắp tới
13:20
that are observing millions more stars
235
788200
2680
đó là quan sát hơn hàng triệu ngôi sao
13:23
all over the sky.
236
791840
1400
trên khắp bầu trời.
13:26
And just think: What will it mean
when we find another star like this?
when we find another star like this?
237
794280
5520
Hãy nghĩ rằng: Nếu chúng ta thấy ngôi sao khác
tương tự, nó có nghĩa là gì
tương tự, nó có nghĩa là gì
13:32
And what will it mean
if we don't find another star like this?
if we don't find another star like this?
238
800520
4080
và điều gì đang diễn ra nếu chũng ta
không tìm được ngôi sao khác như thế?
không tìm được ngôi sao khác như thế?
13:37
Thank you.
239
805280
1216
Cảm ơn.
13:38
(Applause)
240
806520
6921
(Vỗ tay)
ABOUT THE SPEAKER
Tabetha Boyajian - AstronomerTabetha Boyajian is best known for her research on KIC 8462852, a puzzling celestial body that has inspired otherwise sober scientists to brainstorm outlandish hypotheses.
Why you should listen
Planet hunter Tabetha Boyajian studies KIC 8462852 (dubbed "Tabby's star" after her team's research): a star exhibiting bizarre (and thus far unique) variations in brightness. These fluctuations have led scientists to postulate causes ranging from comet dust (Boyajian's most likely scenario) to alien megastructures. The latest studies of Tabby's star have proved even more baffling: KIC 8462852 has been gradually dimming over the last century, a strikingly short period of time on an astronomical scale.
Boyajian currently serves as a postdoc with the Yale Exoplanet group, whose research is assisted by the Planet Hunters -- a citizen science group that combs data from the NASA Kepler Space Mission for evidence of exoplanets and other unusual interstellar activity.
More profile about the speakerBoyajian currently serves as a postdoc with the Yale Exoplanet group, whose research is assisted by the Planet Hunters -- a citizen science group that combs data from the NASA Kepler Space Mission for evidence of exoplanets and other unusual interstellar activity.
Tabetha Boyajian | Speaker | TED.com