TEDGlobal 2011
Bunker Roy: Learning from a barefoot movement
Bunker Roy: សិក្សាពីចលនាសាលាជើងជាប់ដី
Filmed:
Readability: 3.1
4,300,944 views
នៅ Rajasthan, ឥណ្ឌា, មានសាលាខុសពីធម្មតាមួយបង្រៀន ស្រ្តី បុរសជនបទ ដែលភាគច្រើនមិនចេះអក្សរ អោយក្លាយជាវិស្វករថាមពលព្រះអាទិត្យ សិប្បករ ពេទ្យធ្មេញ វេជ្ជបណ្ឌិត នៅតាមភូមិរបស់ពួកគេ។ សាលានោះមានឈ្មោះថា មហាវិទ្យាល័យជើងជាប់ដី ហើយលោក បាំងកឺ រ៉យ ដែលជាស្ថាបនិក នឹងធ្វើសេចក្តីពន្យល់អំពីដំណើរការសាលានោះ ។
Bunker Roy - Educator
Sanjit “Bunker” Roy is the founder of Barefoot College, which helps rural communities becomes self-sufficient. Full bio
Sanjit “Bunker” Roy is the founder of Barefoot College, which helps rural communities becomes self-sufficient. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:15
I'd like to take you to another world.
0
0
4000
ខ្ញុំចង់នាំអ្នកទៅពិភពលោកមួយទៀត។
00:19
And I'd like to share
1
4000
2000
ហើយខ្ញុំចង់ប្រាប់អ្នកអំពី
00:21
a 45 year-old love story
2
6000
4000
រឿងសេចក្តីស្រលាញ់មួយដែលមានអាយុ៤៥ឆ្នាំ
00:25
with the poor,
3
10000
3000
ជាមួយនឹងជនក្រីក្រ,
00:28
living on less than one dollar a day.
4
13000
3000
ដែលរស់ជាមួយនឹងចំណូលតិចជាងមួយដុល្លាក្នុងមួយថ្ងៃ។
00:33
I went to a very elitist, snobbish,
5
18000
4000
ខ្ញុំបានទៅរៀននៅសាលាដែលសម្រាប់អភិជន, អ្នកវាយឫក,
00:37
expensive education in India,
6
22000
4000
មានតម្លៃថ្លៃនៅក្នុងប្រទេសឥណ្ឌា,
00:41
and that almost destroyed me.
7
26000
3000
ហើយការទៅរៀននោះស្ទើរតែបំផ្លាញខ្ញុំ។
00:46
I was all set
8
31000
2000
គ្រួសាខ្ញុំបានធ្វើអ្វីៗគ្រប់យ៉ាងដើម្បីអោយខ្ញុំ
00:48
to be a diplomat, teacher, doctor --
9
33000
3000
ក្លាយជាអ្នកការទូត, គ្រូបង្រៀន, វេជ្ជបណ្ឌិត..
00:51
all laid out.
10
36000
4000
អ្វីៗទាំងអស់ត្រូវបានរៀបចំទុកសំរាប់ខ្ញុំ។
00:55
Then, I don't look it, but I was the Indian national squash champion
11
40000
3000
បន្ទាប់មកខ្ញុំមិនចង់លេីកទេតែខ្ញុំបានជាប់ជាជើងឯកថ្នាក់ជាតិខាងកីឡាវាយកូនបាល់ផ្ទប់ជញ្ជាំងឥណ្ឌា
00:58
for three years.
12
43000
2000
បានបីឆ្នាំ
01:00
(Laughter)
13
45000
2000
(សម្លេងសើច)
01:02
The whole world was laid out for me.
14
47000
3000
ពិភពលោកទាំងមូលបានបេីកឱកាសសម្រាប់ខ្ញុំ។
01:05
Everything was at my feet.
15
50000
2000
អ្វីគ្រប់យ៉ាងគឺបានក្រាលជាព្រំសំរាប់ខ្ញុំដេីរ។
01:07
I could do nothing wrong.
16
52000
3000
ខ្ញុំមិនអាចធ្វើអ្វីខុសទេ។
01:10
And then I thought out of curiosity
17
55000
2000
ហើយបន្ទាប់មកខ្ញុំបានគិតដោយចម្ងល់ថា
01:12
I'd like to go and live and work
18
57000
2000
ខ្ញុំចង់ទៅ រស់នៅ និងធ្វើការ
01:14
and just see what a village is like.
19
59000
2000
ហើយគ្រាន់ចង់ឃើញថាស្ថានភាពនៅក្នុងភូមិយ៉ាងម៉េច។
01:16
So in 1965,
20
61000
2000
ហេតុនេះហើយនៅឆ្នាំ១៩៦៥,
01:18
I went to what was called the worst Bihar famine in India,
21
63000
4000
ខ្ញុំបានទៅឃេីញ គ្រោះទុរ្ភិក្សដែលអាក្រក់បំផុតនៅរដ្ឋប៊ីហារ (Bihar) នៅក្នុងប្រទេសឥណ្ឌា,
01:22
and I saw starvation, death,
22
67000
3000
ហើយខ្ញុំបានឃើញគ្រោះអត់ឃ្លាន, ការស្លាប់,
01:25
people dying of hunger, for the first time.
23
70000
3000
របស់ប្រជាជនដោយសារការអត់ឃ្លាន, ជាលើកតំបូងបំផុត។
01:28
It changed my life.
24
73000
3000
ដែលនាំអោយផ្លាស់ប្តូរជីវិតរបស់ខ្ញុំ។
01:31
I came back home,
25
76000
2000
ខ្ញុំបានត្រឡប់មកផ្ទះវិញ,
01:33
told my mother,
26
78000
2000
ប្រាប់ម្តាយរបស់ខ្ញុំថា,
01:35
"I'd like to live and work in a village."
27
80000
3000
«ខ្ញុំចង់រស់នៅនិងធ្វើការនៅក្នុងភូមិ»។
01:38
Mother went into a coma.
28
83000
2000
គ្រាន់តែឭ, ម្តាយខ្ញុំបានសន្លប់ឈរ។
01:40
(Laughter)
29
85000
3000
(សម្លេងសើច)
01:43
"What is this?
30
88000
2000
«ស្អីគេនេះ?
01:45
The whole world is laid out for you, the best jobs are laid out for you,
31
90000
3000
ពិភពលោកទាំងមូលបេីកឱកាសរងចាំកូន, ការងារដ៏ល្អបំផុតរងចាំកូន,
01:48
and you want to go and work in a village?
32
93000
2000
ហើយកូនចង់ទៅធ្វើការនៅតាមភូមិ?
01:50
I mean, is there something wrong with you?"
33
95000
2000
ម៉ែចង់ដឹងថា, តើឯងកើតអី?»
01:52
I said, "No, I've got the best eduction.
34
97000
2000
ខ្ញុំបានឆ្លើយថា, «អត់មានកើតអីទេ, ខ្ញុំមានការអប់រំដែលល្អបំផុត។
01:54
It made me think.
35
99000
2000
ដែលបង្រៀនអោយខ្ញុំចេះគិត។
01:56
And I wanted to give something back
36
101000
3000
ហើយខ្ញុំចង់ធ្វេីអ្វីខ្លះសំរាប់ជាការតបស្នង
01:59
in my own way."
37
104000
2000
តាមវិធីរបស់ខ្ញុំផ្ទាល់។»
02:01
"What do you want to do in a village?
38
106000
2000
«តើឯងចង់ធ្វើអ្វីនៅក្នុងភូមិ?
02:03
No job, no money,
39
108000
2000
បេីអត់ការងារ, អត់លុយ,
02:05
no security, no prospect."
40
110000
2000
អត់សន្តិសុខ, អត់អនាគតផងហ្នឹង។»
02:07
I said, "I want to live
41
112000
2000
ខ្ញុំបានឆ្លើយថា, «ខ្ញុំចង់រស់នៅ
02:09
and dig wells for five years."
42
114000
3000
និង ជីកអណ្តូងជាច្រើនក្នុងរយៈពេល ៥ឆ្នាំ។»
02:12
"Dig wells for five years?
43
117000
2000
«ជីកអណ្តូងជាច្រើនក្នុងរយៈពេល៥ឆ្នាំ?
02:14
You went to the most expensive school and college in India,
44
119000
3000
កូនបានទៅរៀននៅសាលា និងមហាវិទ្យាល័យដែលថ្លៃបំផុតនៅប្រទេសឥណ្ឌា
02:17
and you want to dig wells for five years?"
45
122000
2000
ហើយកូនឯងចង់ជីកអណ្តូងអោយបានច្រើនក្នុងរយៈពេល៥ឆ្នាំ?»
02:19
She didn't speak to me for a very long time,
46
124000
4000
ម្តាយខ្ញុំគាត់មិនបាននិយាយរកខ្ញុំអស់រយៈពេលយ៉ាងយូរ,
02:23
because she thought I'd let my family down.
47
128000
3000
ពីព្រោះគាត់បានគិតថាខ្ញុំបានធ្វើអោយគ្រួសារខ្ញុំអស់សង្ឃឹម។
02:28
But then,
48
133000
2000
ប៉ុន្តែក្រោយមក,
02:30
I was exposed to the most extraordinary knowledge and skills
49
135000
3000
ខ្ញុំបានទទួលចំនេះដឹងនិងជំនាញវិសាមញ្ញច្រើនបំផុត
02:33
that very poor people have,
50
138000
2000
ដែលប្រជាក្រីក្រមាន,
02:35
which are never brought into the mainstream --
51
140000
3000
ដែលមិនធ្លាប់ត្រូវបានបង្ហាញនៅក្នុងសង្គមទូទៅ..
02:38
which is never identified, respected,
52
143000
2000
មិនត្រូវបានគេដឹងឮ, ទទួលស្គាល់,
02:40
applied on a large scale.
53
145000
2000
យកទៅអនុវត្តនៅក្នុងទ្រង់ទ្រាយធំ។
02:42
And I thought I'd start a Barefoot College --
54
147000
2000
ហើយខ្ញុំបានគិតថាខ្ញុំនឹងបើកមហាវិទ្យាល័យជើងជាប់ដី (Barefoot College) ..
02:44
college only for the poor.
55
149000
2000
មហាវិទ្យាល័យសម្រាប់តែអ្នកក្រីក្រប៉ុណ្ណោះ។
02:46
What the poor thought was important
56
151000
2000
អ្វីដែលអ្នកក្រីក្រគិតថាសំខាន់
02:48
would be reflected in the college.
57
153000
3000
នឹងត្រូវបានឆ្លុះបញ្ចាំងនៅក្នុងមហាវិទ្យាល័យនេះ។
02:52
I went to this village for the first time.
58
157000
2000
ខ្ញុំបានទៅភូមិនេះជាលើកទី១។
02:54
Elders came to me
59
159000
2000
ពួកព្រឹទ្ធាចារ្យជាច្រើនបានមកជួបខ្ញុំ
02:56
and said, "Are you running from the police?"
60
161000
2000
ហើយបានសួរខ្ញុំថា, «តើឯងរត់គេចពីប៉ូលីសមែនទេ?»
02:58
I said, "No."
61
163000
2000
ខ្ញុំបានឆ្លើយថា, «អត់ទេ។»
03:00
(Laughter)
62
165000
3000
(សម្លេងសើច)
03:04
"You failed in your exam?"
63
169000
2000
«តើឯងប្រលងធ្លាក់មែនទេ?»
03:06
I said, "No."
64
171000
2000
ខ្ញុំបានឆ្លើយថា, «អត់ទេ។»
03:08
"You didn't get a government job?" I said, "No."
65
173000
3000
«តើឯងចូលធ្វើការងាររដ្ឋមិនបានមែនទេ?» ខ្ញុំបានឆ្លើយថា,«អត់ទេ។»
03:11
"What are you doing here?
66
176000
2000
«តើអ្នកឯងមកធ្វើអ្វីទីនេះ?»
03:13
Why are you here?
67
178000
2000
តើហេតុអ្វីបានជាឯងនៅទីនេះ?
03:15
The education system in India
68
180000
2000
ប្រព័ន្ធអប់រំនៅឥណ្ឌា
03:17
makes you look at Paris and New Delhi and Zurich;
69
182000
3000
សមអោយឯងងាកមើលទៅក្រុង ប៉ារីស និង ញូវដេលី និង ហ្ស៊ូរិច,
03:20
what are you doing in this village?
70
185000
2000
តើឯងនឹងធ្វើអ្វីនៅក្នុងភូមិនេះ?
03:22
Is there something wrong with you you're not telling us?"
71
187000
3000
តើឯងមានបញ្ហាអ្វីដែលមិនអាចប្រាប់ពួកយើងបាន?»
03:25
I said, "No, I want to actually start a college
72
190000
3000
ខ្ញុំបានឆ្លើយថា, «អត់ទេ។» ខ្ញុំពិតជាចង់បង្កើតមហាវិទ្យាល័យមួយ
03:28
only for the poor.
73
193000
2000
សម្រាប់តែអ្នកក្រីក្រ។
03:30
What the poor thought was important would be reflected in the college."
74
195000
3000
អ្វីដែលអ្នកក្រីក្រគិតថាសំខាន់នឹងដាក់បញ្ចូលនៅក្នុងសាលានេះ។»
03:33
So the elders gave me some very sound and profound advice.
75
198000
4000
ដូច្នេះពួកព្រឹទ្ធាចារ្យបានផ្តល់ដំបូន្មានល្អៗ និង
ជ្រាលជ្រៅខ្លះដល់ខ្ញុំ។
ជ្រាលជ្រៅខ្លះដល់ខ្ញុំ។
03:37
They said, "Please,
76
202000
2000
ពួកគាត់បាននិយាយថា, «សូម,
03:39
don't bring anyone with a degree and qualification
77
204000
3000
កុំយកអ្នកណាដែលមានសញ្ញាបត្រ និងគុណវឌ្ឍន៍ស្រាប់
03:42
into your college."
78
207000
2000
ចូលក្នុងសាលារបស់ឯង។»
03:44
So it's the only college in India
79
209000
3000
ហេតុនេះហើយវាជាសាលាតែមួយគត់នៅឥណ្ឌា
03:47
where, if you should have a Ph.D. or a Master's,
80
212000
3000
ដែលប្រសិនបើអ្នកមានសញ្ញាបត្របណ្ឌិត ឬ អនុបណ្ឌិត
03:50
you are disqualified to come.
81
215000
2000
នោះអ្នកមិនត្រូវបានទទួលស្គាល់អោយចូលទេ។
03:52
You have to be a cop-out or a wash-out or a dropout
82
217000
5000
អ្នកត្រូវជាមនុស្សដែលគេចវេស ឬ ត្រូវគេបណ្តេញចេញ ឬអ្នកបោះបង់ចោលការសិក្សា
03:57
to come to our college.
83
222000
3000
ដើម្បីបានចូលរៀននៅសាលារបស់យើង។
04:00
You have to work with your hands.
84
225000
2000
អ្នកត្រូវតែធ្វើការដោយដៃរបស់អ្នក។
04:02
You have to have a dignity of labor.
85
227000
2000
អ្នកត្រូវតែមានភាពថ្លៃថ្នូរស្រលាញ់ការងារពលកម្ម។
04:04
You have to show that you have a skill that you can offer to the community
86
229000
3000
អ្នកត្រូវតែបង្ហាញថាអ្នកមានជំនាញដែលអ្នកអាចផ្តល់ទៅអោយសហគមន៍
04:07
and provide a service to the community.
87
232000
3000
ហើយផ្តល់សេវាកម្មទៅអោយសហគមន៍។
04:10
So we started the Barefoot College,
88
235000
3000
ហេតុនេះយើងបានចាប់ផ្តើមមហាវិទ្យាល័យជើងជាប់ដី
04:13
and we redefined professionalism.
89
238000
2000
ហើយយើងបានកំណត់ឡើងវិញវិជ្ជាជីវៈ។
04:15
Who is a professional?
90
240000
2000
តើនរណាជាអ្នកអាជីព?
04:17
A professional is someone
91
242000
2000
អ្នកអាជីពគឺជាមនុស្ស
04:19
who has a combination of competence,
92
244000
2000
ដែលមានសមត្ថភាព,បូកផ្សំនិង
04:21
confidence and belief.
93
246000
3000
ទំនុកចិត្ត និងជំនឿ។
04:24
A water diviner is a professional.
94
249000
3000
អ្នកជំនាញខាងព្យាករណ៍កន្លែងមានទឹកគឺជាមនុស្សអាជីព។
04:27
A traditional midwife
95
252000
2000
ឆ្មបបែបប្រពៃណី
04:29
is a professional.
96
254000
2000
គឺជាមនុស្សអាជីព។
04:31
A traditional bone setter is a professional.
97
256000
3000
អ្នកតឆ្អឹងបាក់តាមប្រពៃណីគឺមនុស្សអាជីព។
04:34
These are professionals all over the world.
98
259000
2000
ពួកគេគឺជាមនុស្សអាជីពដែលមាននៅទូទាំងពិភពលោក។
04:36
You find them in any inaccessible village around the world.
99
261000
4000
អ្នកអាចរកពួកគេឃើញនៅក្នុងភូមិដែលមិនអាចទៅដល់
ជុំវិញពិភពលោក។
ជុំវិញពិភពលោក។
04:40
And we thought that these people should come into the mainstream
100
265000
3000
ហើយយើងបានគិតថាមនុស្សទាំងអស់នេះគួរតែចូលរួមនៅក្នុង
សង្គមទូទៅ
សង្គមទូទៅ
04:43
and show that the knowledge and skills that they have
101
268000
3000
និងបង្ហាញថាចំណេះដឹង និងជំនាញទាំងឡាយដែលពួកគេមានគឺមាន
04:46
is universal.
102
271000
2000
លក្ខណៈសាកល
04:48
It needs to be used, needs to be applied,
103
273000
2000
ដែលត្រូវតែយកមកប្រើប្រាស់, ត្រូវយកមកអនុវត្ត,
04:50
needs to be shown to the world outside --
104
275000
2000
យកមកបង្ហាញដល់ពិភពនៅខាងក្រៅអោយបានឃេីញ..
04:52
that these knowledge and skills
105
277000
2000
ថាចំណេះដឹង និងជំនាញទាំងនេះ
04:54
are relevant even today.
106
279000
4000
គឺនៅមានប្រយោជន៍សូម្បីតែសម្រាប់ពេលបច្ចុប្បន្ន។
04:58
So the college works
107
283000
2000
ហេតុនេះសាលាមានដំណើរការ
05:00
following the lifestyle and workstyle of Mahatma Gandhi.
108
285000
4000
តាមលំនាំជីវិត និងរបៀបនៃការធ្វើការរបស់មហាត្មៈ ហ្គាន់ឌី
05:04
You eat on the floor, you sleep on the floor, you work on the floor.
109
289000
4000
អ្នកបរិភោគនៅនឹងដី, អ្នកដេកនៅនឹងដី, អ្នកធ្វើការនៅនឹងដី។
05:08
There are no contracts, no written contracts.
110
293000
2000
គ្មានកិច្ចសន្យាសរសេរជាលាយលក្ខណ៍អក្សរ។
05:10
You can stay with me for 20 years, go tomorrow.
111
295000
3000
អ្នកអាចស្នាក់នៅជាមួយខ្ញុំ២០ឆ្នាំ, ហើយចាកចេញថ្ងៃស្អែកក៍បាន។
05:13
And no one can get more than $100 a month.
112
298000
3000
ហើយគ្មាននរណាម្នាក់ដែលអាចទទួលបានប្រាក់ខែច្រើនជាង
១០០ ដុល្លាអាមេរិកក្នុងមួយខែឡើយ។
១០០ ដុល្លាអាមេរិកក្នុងមួយខែឡើយ។
05:16
You come for the money, you don't come to Barefoot College.
113
301000
3000
ប្រសិនបើអ្នកមកចង់បានលុយ, សូមកុំមកសាលាជើងជាប់ដី។
05:19
You come for the work and the challenge,
114
304000
2000
បេីមកដើម្បីធ្វើការ និងការជំនៈ,
05:21
you'll come to the Barefoot College.
115
306000
2000
អ្នកគួរមកសាលាជើងជាប់ដី។
05:23
That is where we want you to try crazy ideas.
116
308000
3000
នោះគឺជាកន្លែងដែលយើងចង់អោយអ្នកសាកល្បងគំនិតប្លែកៗខ្លះ។
05:26
Whatever idea you have, come and try it.
117
311000
2000
គំនិតអ្វីក៏ដោយដែលអ្នកមាន, មកទីនេះ ហើយសាកល្បងវា។
05:28
It doesn't matter if you fail.
118
313000
2000
អត់បញ្ហា ប្រសិនបើអ្នកបរាជ័យ។
05:30
Battered, bruised, you start again.
119
315000
3000
ខូចខាត, របួសស្នាម, អ្នកចាប់ផ្តើមម្តងទៀត។
05:33
It's the only college where the teacher is the learner
120
318000
3000
វាជាសាលាតែមួយគត់ដែលគ្រូគឺជាអ្នករៀន
05:36
and the learner is the teacher.
121
321000
3000
ហើយអ្នករៀនគឺជាគ្រូ។
05:39
And it's the only college where we don't give a certificate.
122
324000
3000
ហើយវាក៏ជាសាលាតែមួយគត់ដែលយើងមិនចេញវិញ្ញាបនបត្រ
អោយឡើយ។
អោយឡើយ។
05:42
You are certified by the community you serve.
123
327000
3000
អ្នកត្រូវបានបញ្ជាក់វិញ្ញាបនបត្រដោយសហគមន៍ដែលដែលអ្នកបំរើ។
05:45
You don't need a paper to hang on the wall
124
330000
2000
អ្នកមិនត្រូវការក្រដាស់មួយសន្លឹកដើម្បីព្យួរនៅលើជញ្ជាំង
05:47
to show that you are an engineer.
125
332000
3000
ដើម្បីបង្ហាញថាអ្នកគឺជាវិស្វករឡើយ។
05:52
So when I said that,
126
337000
2000
ដូច្នេះនៅពេលដែលខ្ញុំបាននិយាយអញ្ចឹង,
05:54
they said, "Well show us what is possible. What are you doing?
127
339000
3000
ពួកគេបាននិយាយថា, «អញ្ចឹងបង្ហាញពួកយើងមកអ្វីដែលអាចធ្វើបាន។ តើអ្នកកំពុងធ្វើអ្វី?
05:57
This is all mumbo-jumbo if you can't show it on the ground."
128
342000
4000
នេះគឺថាគ្មានន័យអ្វីទាំងអស់ប្រសិនបើអ្នកមិនអាចបង្ហាញវាអោយឃេីញជាក់ស្តែង»
06:01
So we built the first Barefoot College
129
346000
3000
ហេតុនេះហើយ ពួកយើងបានកសាងសាលាជើងជាប់ដីទី១
06:04
in 1986.
130
349000
3000
នៅឆ្នាំ១៩៨៦។
06:07
It was built by 12 Barefoot architects
131
352000
2000
វាត្រូវបានកសាងដោយស្ថាបត្យករសាលាជើងជាប់ដីចំនួន១២នាក់
06:09
who can't read and write,
132
354000
2000
ដែលមិនចេះអាន និងសរសេរ,
06:11
built on $1.50 a sq. ft.
133
356000
3000
កសាងក្នុងតម្លៃ ១,៥០ ដុល្លាក្នុងមួយម៉ែតការ៉េ
06:14
150 people lived there, worked there.
134
359000
4000
មនុស្សចំនួន ១៥០នាក់បានរស់នៅទីនោះ, ធ្វើការនៅទីនោះ។
06:18
They got the Aga Khan Award for Architecture in 2002.
135
363000
3000
ពួកគេបានទទួលពាន់រង្វាន់ស្ថាបត្យកម្មអាហ្គា ខាន
(Aga Khan Award for Architecture) នៅឆ្នាំ២០០២។
(Aga Khan Award for Architecture) នៅឆ្នាំ២០០២។
06:21
But then they suspected, they thought there was an architect behind it.
136
366000
3000
ប៉ុន្តែក្រោយមកពួកគេត្រូវបានសង្ស័យថាច្បាស់ជាមាន
ស្ថាបត្យករនៅពីក្រោយខ្នងការសាងសង់សាលានេះ។
ស្ថាបត្យករនៅពីក្រោយខ្នងការសាងសង់សាលានេះ។
06:24
I said, "Yes, they made the blueprints,
137
369000
2000
ខ្ញុំបានប្រាប់គេថា, «បាទ, ស្ថាបត្យករបានគូរប្លង់អាគារ,
06:26
but the Barefoot architects actually constructed the college."
138
371000
4000
ប៉ុន្តែជាក់ស្តែងក្រុមស្ថាបត្យករសាលាជើងជាប់ដីបានកសាងសាលានោះ។»
06:31
We are the only ones who actually returned the award for $50,000,
139
376000
3000
ពួកយើងគឺជាមនុស្សតែមួយក្រុមគត់ដែលជាក់ស្តែងបានប្រគល់រង្វាន់៥០.០០០ដុល្លាទៅអោយគេវិញ,
06:34
because they didn't believe us,
140
379000
2000
ពីព្រោះពួកគេមិនបានជឿពួកយើង,
06:36
and we thought that they were actually casting aspersions
141
381000
4000
ហើយយើងបានគិតថាពួកគេពិតជាបានធ្វេីអោយប៉ះពាល់ដល់
កិត្តិនាមរបស់
កិត្តិនាមរបស់
06:40
on the Barefoot architects of Tilonia.
142
385000
3000
ស្ថាបត្យករសាលាជើងជាប់ដី ទីឡូនៀ។
06:43
I asked a forester --
143
388000
2000
ខ្ញុំបានសួរអ្នកជំនាញខាងព្រៃឈើ..
06:45
high-powered, paper-qualified expert --
144
390000
3000
ដែលជាអ្នកជំនាញ មានអំណាច សញ្ញាបត្រខ្ពស់..
06:48
I said, "What can you build in this place?"
145
393000
3000
ខ្ញុំបាននិយាយថា, «តើអ្នកអាចកសាងអ្វីបាននៅកន្លែងនេះ?»
06:51
He had one look at the soil and said, "Forget it. No way.
146
396000
2000
គេបានមើលទៅដី ហើយបាននិយាយថា, «បំភ្លេចវាចោលទៅ, គ្មានផ្លូវទេ។
06:53
Not even worth it.
147
398000
2000
វាគ្មានតម្លៃអីទេ។
06:55
No water, rocky soil."
148
400000
2000
អត់ទឹក, ដីសុទ្ធតែថ្ម។»
06:57
I was in a bit of a spot.
149
402000
2000
ខ្ញុំមិនអស់ចិត្ត។
06:59
And I said, "Okay, I'll go to the old man in village
150
404000
2000
ហើយខ្ញុំបាននិយាយថា, «មិនអីទេ, ខ្ញុំនឹងទៅជួបព្រឹទ្ធាចារ្យនៅក្នុងភូមិ
07:01
and say, 'What should I grow in this spot?'"
151
406000
3000
ហើយបានសួរគាត់ថា, «តើខ្ញុំអាចដាំអ្វីបាននៅកន្លែងនេះ?»
07:04
He looked quietly at me and said,
152
409000
2000
គាត់មើលមកខ្ញុំយ៉ាងស្ងៀមស្ងាត់ ហើយបាននិយាយថា,
07:06
"You build this, you build this, you put this, and it'll work."
153
411000
2000
«អ្នកឯងធ្វើអានេះ, អ្នកធ្វើអានេះ, អ្នកដាក់អានេះ, ហើយវា
នឹងកើត។»
នឹងកើត។»
07:08
This is what it looks like today.
154
413000
3000
នេះជាអ្វីដែលវាកើតរហូតដល់សព្វថ្ងៃនេះ។
07:12
Went to the roof,
155
417000
2000
ឡើងទៅលើដំបូល,
07:14
and all the women said, "Clear out.
156
419000
2000
ហើយស្ត្រីទាំងអស់និយាយថា, «ចេញទៅ។
07:16
The men should clear out because we don't want to share this technology with the men.
157
421000
3000
បុរសៗគួរតែចេញទៅពីព្រោះពួកយើងមិនចង់ចែករំលែក
បច្ចេកវិទ្យានេះជាមួយនឹងបុរសទេ។
បច្ចេកវិទ្យានេះជាមួយនឹងបុរសទេ។
07:19
This is waterproofing the roof."
158
424000
2000
នេះជាការធ្វើអោយដំបូលមិនជ្រាបទឹក។»
07:21
(Laughter)
159
426000
2000
(សម្លេងសើច)
07:23
It is a bit of jaggery, a bit of urens
160
428000
3000
ដំបូលធ្វើពីស្កត្នោត បន្តិច, ជាមួយស្លឹកស្បូវ បន្តិច
07:26
and a bit of other things I don't know.
161
431000
2000
និងមានវត្ថុផ្សេងៗខ្លះទៀត ដែលខ្ញុំមិនស្គាល់។
07:28
But it actually doesn't leak.
162
433000
2000
ប៉ុន្តែវាពិតជាមិនលេចទឹក។
07:30
Since 1986, it hasn't leaked.
163
435000
3000
ចាប់តាំងពីឆ្នា១៩៨៦, ដំបូលមិនដែលលេចទឹកទេ។
07:33
This technology, the women will not share with the men.
164
438000
3000
បច្ចេកវិទ្យានេះ, ស្ត្រីនឹងមិនប្រាប់បុរសៗឡើយ។
07:36
(Laughter)
165
441000
3000
(សម្លេងសើច)
07:39
It's the only college
166
444000
2000
វាគឺជាសាលាតែមួយគត់
07:41
which is fully solar-electrified.
167
446000
4000
ដែលដំណើរការដោយចរន្តអគ្តិសនីដែលដើរដោយពន្លឺព្រះអាទិត្យទាំងស្រុង។
07:45
All the power comes from the sun.
168
450000
2000
ថាមពលទាំងអស់គឺបានមកពីព្រះអាទិត្យ។
07:47
45 kilowatts of panels on the roof.
169
452000
2000
បន្ទះនៅលើដំបូលដែលមានកំលាំង ៤៥គីឡូវ៉ាត់។
07:49
And everything works off the sun for the next 25 years.
170
454000
2000
ហើយអ្វីៗទាំងអស់ដើរដោយថាមពលព្រះអាទិត្យសម្រាប់រយៈពេល
២៥ឆ្នាំខាងមុខ។
២៥ឆ្នាំខាងមុខ។
07:51
So long as the sun shines,
171
456000
2000
អោយតែព្រះអាទិត្យនៅបញ្ចេញពន្លឺ,
07:53
we'll have no problem with power.
172
458000
2000
ពួកយើងនឹងមិនមានបញ្ហាជាមួយនឹងថាមពលទេ។
07:55
But the beauty is
173
460000
2000
ប៉ុន្តែចំនុចល្អគឺ
07:57
that is was installed
174
462000
3000
ថាវាត្រូវបានតម្លើង
08:00
by a priest, a Hindu priest,
175
465000
3000
ដោយអ្នកបួសម្នាក់, អ្នកបួសសាសនាហិនឌូ
08:03
who's only done eight years of primary schooling --
176
468000
3000
ដែលបានទទួលការសិក្សាជាបឋមតែ៨ឆ្នាំប៉ុណ្ណោះ..
08:06
never been to school, never been to college.
177
471000
3000
មិនដែលបានទៅរៀននៅសាលា, មិនដែលទៅរៀននៅមហាវិទ្យាល័យ
08:09
He knows more about solar
178
474000
2000
គាត់ដឹងច្រើនអំពីថាមពលព្រះអាទិត្យ
08:11
than anyone I know anywhere in the world guaranteed.
179
476000
4000
ជាងអ្នកដែលខ្ញុំស្គាល់នៅក្នុងពិភពលោក ខ្ញុំធានា។
08:17
Food, if you come to the Barefoot College,
180
482000
2000
អាហារ, ប្រសិនបើអ្នកមកមហាវិទ្យាល័យជើងជាប់ដី
08:19
is solar cooked.
181
484000
3000
គឹចំអិនដោយថាមពលពីព្រះអាទិត្យ។
08:22
But the people who fabricated that solar cooker
182
487000
3000
ប៉ុន្តែមនុស្សដែលផលិតចង្ក្រានថាមពលព្រះអាទិត្យ
08:25
are women,
183
490000
3000
គឺជាស្ត្រី
08:28
illiterate women,
184
493000
2000
ស្ត្រីដែលមិនចេះអក្សរ,
08:30
who actually fabricate
185
495000
2000
ដែលពិតជាបានផលិត
08:32
the most sophisticated solar cooker.
186
497000
2000
ចង្ត្រានថាមពលព្រះអាទិត្យដែលស្មុកស្មាញ។
08:34
It's a parabolic Scheffler solar cooker.
187
499000
3000
វាជាចង្ក្រានប៉ារ៉ាបូលប្រើថាមពលព្រះអាទិត្យ។
08:40
Unfortunately, they're almost half German,
188
505000
4000
ជាអកុសល, ពួកគេជិតក្លាយជាជនជាតិអាឡឺម៉ង់ពាក់កណ្តាលទៅហើយ,
08:44
they're so precise.
189
509000
2000
ពួកគេច្បាស់លាស់ណាស់។
08:46
(Laughter)
190
511000
2000
(សម្លេងសើច)
08:48
You'll never find Indian women so precise.
191
513000
3000
អ្នកនឹងមិនអាចរកស្ត្រីឥណ្ឌាដែលច្បាស់លាស់បែបនេះទេ។
08:52
Absolutely to the last inch,
192
517000
2000
ដាច់ខាតរហូតដល់ចំនុចចុងក្រោយ,
08:54
they can make that cooker.
193
519000
2000
ពួកគេអាចបង្កើតចង្ក្រាននោះ។
08:56
And we have 60 meals twice a day
194
521000
2000
ហើយយើងចំអិនអាហារសម្រាប់៦០ នាក់ ពីរដងក្នុងមួយថ្ងៃ
08:58
of solar cooking.
195
523000
2000
ដោយប្រើចង្ក្រានថាមពលព្រះអាទិត្យ។
09:00
We have a dentist --
196
525000
2000
យើងមានពេទ្យធ្មេញ..
09:02
she's a grandmother, illiterate, who's a dentist.
197
527000
3000
គាត់ជាជីដូន, មិនចេះអក្សរ, ដែលជាពេទ្យធ្មេញ។
09:05
She actually looks after the teeth
198
530000
2000
គាត់ព្យាបាលធ្មេញកុមារ
09:07
of 7,000 children.
199
532000
3000
៧.០០០ នាក់។
09:11
Barefoot technology:
200
536000
2000
បច្ចេកវិទ្យាសាលាជើងជាប់ដី
09:13
this was 1986 -- no engineer, no architect thought of it --
201
538000
3000
នេះគឺនៅឆ្នាំ១៩៨៦..អត់មានវិស្វករ, អត់មានស្ថាបត្យករបានគិតអំពីវា
09:16
but we are collecting rainwater from the roofs.
202
541000
3000
ប៉ុន្តែពួកយើងបានប្រមូលទឹកភ្លៀងពីដំបូល។
09:19
Very little water is wasted.
203
544000
2000
ទឹកតិចតួចបំផុតដែលបានបាត់បង់។
09:21
All the roofs are connected underground
204
546000
2000
ដំបូលទាំងអស់ត្រូវបានតភ្ជាប់ទៅអាងស្តុកក្រោមដី
09:23
to a 400,000 liter tank,
205
548000
2000
ដែលមានចំណុះ ៤០០ ០០០ លីត្រ,
09:25
and no water is wasted.
206
550000
2000
ហើយទឹកមិនត្រូវបានខ្ជះខ្ជាយឡើយ។
09:27
If we have four years of drought, we still have water on the campus,
207
552000
3000
ប្រសិនបើមានការរាំងស្ងួត៤ឆ្នាំ, យើងនៅតែមានទឹកនៅក្នុងសាលា,
09:30
because we collect rainwater.
208
555000
2000
ពីព្រោះយើងបានត្រងទឹកភ្លៀង។
09:32
60 percent of children don't go to school,
209
557000
3000
ក្មេងៗ ៦០%មិនទៅសាលាទេ,
09:35
because they have to look after animals --
210
560000
2000
ពីព្រោះពួកគេត្រូវមើលសត្វ..
09:37
sheep, goats --
211
562000
2000
ចៀម, ពពែ..
09:39
domestic chores.
212
564000
2000
ធ្វើការងារផ្ទះ។
09:41
So we thought of starting a school
213
566000
3000
ហេតុនេះយើងបានគិតចាប់ផ្តើមសាលារៀន
09:44
at night for the children.
214
569000
2000
នៅពេលយប់សម្រាប់ក្មេងៗទាំងនោះ
09:46
Because the night schools of Tilonia,
215
571000
2000
ដោយសារតែមានសាលារៀនពេលយប់នៅទីឡូនៀនេះហើយ
09:48
over 75,000 children have gone through these night schools.
216
573000
3000
ដែលក្មេងចំនួនជាង ៧៥ ០០០នាក់បានឆ្លងកាត់សាលាពេលយប់
ទាំងអស់នេះ។
ទាំងអស់នេះ។
09:51
Because it's for the convenience of the child;
217
576000
2000
ពីព្រោះវាមានភាពងាយស្រួលសម្រាប់កុមារ,
09:53
it's not for the convenience of the teacher.
218
578000
2000
វាមិនមែនសម្រាប់ភាពងាយស្រួលរបស់គ្រូឡើយ។
09:55
And what do we teach in these schools?
219
580000
2000
ហើយតើយើងបង្រៀនអ្វីខ្លះនៅសាលាទាំងនេះ?
09:57
Democracy, citizenship,
220
582000
2000
លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ, ពលរដ្ឋវិជ្ជា,
09:59
how you should measure your land,
221
584000
3000
វិធីវាស់ដីរបស់អ្នក,
10:02
what you should do if you're arrested,
222
587000
2000
តើអ្នកគួរធ្វើអ្វីប្រសិនបើអ្នកត្រូវបានគេចាប់ខ្លួន,
10:04
what you should do if your animal is sick.
223
589000
4000
តើអ្នកត្រូវធ្វើអ្វីប្រសិនបើសត្វរបស់អ្នកឈឺ។
10:08
This is what we teach in the night schools.
224
593000
2000
នេះគឺជាអ្វីដែលយើងបង្រៀននៅសាលាពេលយប់។
10:10
But all the schools are solar-lit.
225
595000
3000
ប៉ុន្តែសាលាទាំងអស់ត្រូវបានបំភ្លឺដោយថាមពលព្រះអាទិត្យ។
10:13
Every five years
226
598000
2000
រាល់ប្រាំឆ្នាំម្តង
10:15
we have an election.
227
600000
2000
យើងមានការបោះឆ្នោត។
10:17
Between six to 14 year-old children
228
602000
4000
ក្មេងៗអាយុចន្លោះពី ៦ ទៅ១៤ ឆ្នាំ
10:21
participate in a democratic process,
229
606000
3000
ចូលរួមនៅក្នុងដំណើរការប្រជាធិបតេយ្យ,
10:24
and they elect a prime minister.
230
609000
4000
ហើយពួកគេជ្រើសរើសនាយករដ្ឋមន្ត្រី។
10:28
The prime minister is 12 years old.
231
613000
3000
នាយករដ្ឋមន្ត្រីអាយុ ១២ ឆ្នាំ។
10:32
She looks after 20 goats in the morning,
232
617000
2000
នាងមើលពពែ២០ក្បាលនៅពេលព្រឹក,
10:34
but she's prime minister in the evening.
233
619000
3000
ប៉ុន្តែនាងជានាយករដ្ឋមន្ត្រីនៅពេលល្ងាច។
10:37
She has a cabinet,
234
622000
2000
នាងមានខុទ្ធការល័យ,
10:39
a minister of education, a minister for energy, a minister for health.
235
624000
3000
រដ្ឋមន្ត្រីអប់រំ, រដ្ឋមន្ត្រីថាមពល, រដ្ឋមន្ត្រីសុខាភិបាល។
10:42
And they actually monitor and supervise
236
627000
2000
ហើយជាការពិតពួកគេគ្រប់គ្រង និងដឹកនាំ
10:44
150 schools for 7,000 children.
237
629000
3000
សាលាចំនួន១៥០ សម្រាប់កូនក្មេង ៧០០០ នាក់។
10:49
She got the World's Children's Prize five years ago,
238
634000
2000
នាងទទួលបានពានរង្វាន់ក្មេងពិភពលោក (World's Children's Prize) កាលពីប្រាំឆ្នាំមុន។
10:51
and she went to Sweden.
239
636000
2000
ហើយនាងបានទៅប្រទេសស៊ុយអែត។
10:53
First time ever going out of her village.
240
638000
2000
វាជាលើកទី១ដែលនាងបានចេញពីភូមិរបស់នាង។
10:55
Never seen Sweden.
241
640000
3000
មិនដែលធ្លាប់ជួបជនជាតិស៊ុយអែត។
10:58
Wasn't dazzled at all by what was happening.
242
643000
2000
មិនបានស្រឡាំងកាំងចំពោះអ្វីគ្រប់យ៉ាងដែលកើតឡើង។
11:00
And the Queen of Sweden, who's there,
243
645000
2000
ហើយម្ចាស់ក្សត្រីស៊ុយអែត, ដែលនៅទីនោះ,
11:02
turned to me and said, "Can you ask this child where she got her confidence from?
244
647000
3000
ងាកមកខ្ញុំ ហើយសួរថា, «តើអ្នកអាចសួរក្មេងនេះថា
តើនាងទទួលបានទំនុកចិត្តរបស់នាងពីណា?
តើនាងទទួលបានទំនុកចិត្តរបស់នាងពីណា?
11:05
She's only 12 years old,
245
650000
2000
នាងមានអាយុតែ១២ឆ្នាំ,
11:07
and she's not dazzled by anything."
246
652000
3000
ហើយនាងមិនស្រឡាំងកាំងនឹងអ្វីសោះ។»
11:10
And the girl, who's on her left,
247
655000
3000
ហើយក្មេងស្រី ដែលនៅខាងស្តាំដៃគាត់,
11:13
turned to me and looked at the queen straight in the eye
248
658000
3000
បានងាកមកខ្ញុំ ហើយមើលចំព្រះភក្រ្តរបស់ម្ចាស់ក្សត្រី
11:16
and said, "Please tell her I'm the prime minister."
249
661000
3000
ហើយបាននិយាយថា, «សូមទូលព្រះនាងផងថា ខ្ញុំគឺជានាយករដ្ឋមន្ត្រី។»
11:19
(Laughter)
250
664000
2000
(សម្លេងសើច)
11:21
(Applause)
251
666000
8000
(សម្លេងទះដៃ)
11:29
Where the percentage of illiteracy is very high,
252
674000
4000
នៅកន្លែងដែលអត្រាអនក្ខរកម្មខ្ពស់ពេក,
11:33
we use puppetry.
253
678000
3000
យើងប្រើអាយ៉ង។
11:36
Puppets is the way we communicate.
254
681000
3000
អាយ៉ងគឺជាវិធីដែលដែលទាក់ទងគ្នា។
11:45
You have Jokhim Chacha
255
690000
3000
អ្នកមាន ចូឃីម ឆាឆា
11:48
who is 300 years old.
256
693000
4000
ដែលមានអាយុ ៣០០ ឆ្នាំ។
11:52
He is my psychoanalyst. He is my teacher.
257
697000
3000
គាត់ជាអ្នកវិភាគចិត្តសាស្ត្ររបស់ខ្ញុំ។ គាត់ជាគ្រូរបស់ខ្ញុំ។
11:55
He's my doctor. He's my lawyer.
258
700000
2000
គាត់ជាគ្រូពេទ្យរបស់ខ្ញុំ។ គាត់ជាមេធាវីរបស់ខ្ញុំ។
11:57
He's my donor.
259
702000
2000
គាត់ជាម្ចាស់ជំនួយរបស់ខ្ញុំ។
11:59
He actually raises money,
260
704000
2000
តាមពិតទៅគាត់ជួយរៃអង្គាសប្រាក់,
12:01
solves my disputes.
261
706000
3000
ដោះស្រាយទំនាស់របស់ខ្ញុំ។
12:04
He solves my problems in the village.
262
709000
3000
គាត់ដោះស្រាយបញ្ហារបស់ខ្ញុំនៅក្នុងភូមិ។
12:07
If there's tension in the village,
263
712000
2000
ប្រសិនបើមានបញ្ហាតានតឹងនៅក្នុងភូមិ,
12:09
if attendance at the schools goes down
264
714000
2000
ប្រសិនបើវត្តមានសិស្សមករៀននៅសាលាមានការធ្លាក់ចុះ
12:11
and there's a friction between the teacher and the parent,
265
716000
2000
និងមានជំលោះរវាងគ្រូនិងឪពុកម្តាយសិស្ស
12:13
the puppet calls the teacher and the parent in front of the whole village
266
718000
3000
អាយ៉ងកោះហៅគ្រូ និងឪពុកម្តាយសិស្សមកជួប
នៅមុខមនុស្សក្នុងភូមិទាំងមូល
នៅមុខមនុស្សក្នុងភូមិទាំងមូល
12:16
and says, "Shake hands.
267
721000
2000
ហើយប្រាប់, «អោយពួកគេចាប់ដៃគ្នា
12:18
The attendance must not drop."
268
723000
2000
កុំអោយវត្តមានធ្លាក់ចុះទៀត។»
12:22
These puppets
269
727000
2000
អាយ៉ងទាំងនេះ
12:24
are made out of recycled World Bank reports.
270
729000
2000
ធ្វើពីក្រដាស់ដែលអាចប្រើឡើងវិញនៃរបាយការណ៍របស់ធនាគារពិភពលោក។
12:26
(Laughter)
271
731000
2000
(សម្លេងសើច)
12:28
(Applause)
272
733000
7000
(សម្លេងទះដៃ)
12:35
So this decentralized, demystified approach
273
740000
4000
ដូច្នេះនេះជាវិធីចែករំលែក និងធ្វើអោយច្បាស់លាស់
12:39
of solar-electrifying villages,
274
744000
2000
ភូមិប្រើថាមពលអគ្គិសនីពីពន្លឺព្រះអាទិត្យ,
12:41
we've covered all over India
275
746000
2000
យើងបានធ្វើពេញទូទាំងប្រទេសឥណ្ឌា
12:43
from Ladakh up to Bhutan --
276
748000
3000
ពីឡាដាក (Ladakh) ទៅ ប៊ុតាន (Bhutan) ..
12:48
all solar-electrified villages
277
753000
2000
គ្រប់ភូមិប្រើថាមពលអគ្គិសនីពីពន្លឺព្រះអាទិត្យ
12:50
by people who have been trained.
278
755000
3000
ដំឡើងដោយមនុស្សដែលយើងបានបណ្តុះបណ្តាល។
12:54
And we went to Ladakh,
279
759000
2000
ហើយយើងបានទៅឡាដាក (Ladakh),
12:56
and we asked this woman --
280
761000
2000
ហើយយើងបានសួរស្ត្រីម្នាក់នេះ..
12:58
this, at minus 40, you have to come out of the roof,
281
763000
3000
នេះសីតុណ្ហភាព ដក៤០អង្សា, អ្នកត្រូវតែចេញពីដំបូល
13:01
because there's no place, it was all snowed up on both sides --
282
766000
3000
ពីព្រោះមិនកន្លែងទេ, វាត្រូវបានគ្រប់ដណ្តប់ដោយព្រិល
ទាំងសងខាង..
ទាំងសងខាង..
13:04
and we asked this woman,
283
769000
2000
ហើយយើងបានសួរស្ត្រីនេះថា,
13:06
"What was the benefit you had
284
771000
2000
«តើអ្នកទទួលបានប្រយោជន៍អ្វី
13:08
from solar electricity?"
285
773000
2000
ពីអគ្គិសនីពីពន្លឺព្រះអាទិត្យ?»
13:10
And she thought for a minute and said,
286
775000
2000
ហើយគាត់គិតមួយសន្ទុះហើយបានឆ្លើយថា,
13:12
"It's the first time I can see my husband's face in winter."
287
777000
4000
«វាជាលើកទី១ដែលខ្ញុំអាចមើលឃើញមុខប្តីរបស់ខ្ញុំនៅខែធ្លាក់ទឹកកក។»
13:16
(Laughter)
288
781000
3000
(សម្លេងសើច)
13:19
Went to Afghanistan.
289
784000
2000
ទៅប្រទេសអាហ្គានីស្ថាន។
13:21
One lesson we learned in India
290
786000
5000
មេរៀនមួយដែលយើងបានរៀននៅឥណ្ឌា
13:26
was men are untrainable.
291
791000
4000
គឺបុរសៗមិនអាចបង្ហាត់បង្រៀនបានទេ។
13:30
(Laughter)
292
795000
4000
(សម្លេងសើច)
13:34
Men are restless,
293
799000
2000
មនុស្សប្រុសនៅមិនស្ងៀម,
13:36
men are ambitious,
294
801000
2000
មនុស្សប្រុសមានមហិច្ឆតា
13:38
men are compulsively mobile,
295
803000
3000
មនុស្សប្រុសចល័តតាមចិត្តចង់,
13:41
and they all want a certificate.
296
806000
2000
ហើយពួកគេទាំងអស់ចង់បានវិញ្ញាបនបត្រ។
13:43
(Laughter)
297
808000
2000
(សម្លេងសើច)
13:45
All across the globe, you have this tendency
298
810000
3000
ពេញទូទាំងពិភពលោក, អ្នកជួបនឹងទំនោរដែល
13:48
of men wanting a certificate.
299
813000
2000
បុរសចង់បានវិញ្ញាបនបត្រ។
13:50
Why? Because they want to leave the village
300
815000
3000
ហេតុអ្វី? ពីព្រោះពួកគេចង់ចាកចេញពីភូមិ
13:53
and go to a city, looking for a job.
301
818000
3000
ហើយទៅទីក្រុង, ស្វែងរកការងារធ្វើ។
13:56
So we came up with a great solution:
302
821000
3000
ហេតុនេះយើងមានដំណោះស្រាយប្រសើរបំផុត៖
13:59
train grandmothers.
303
824000
2000
បណ្តុះបណ្តាលជីដូនៗ។
14:03
What's the best way of communicating
304
828000
2000
តើអ្វីជាវិធីប្រាស្រ័យទាក់ទងគ្នាដ៏ប្រសើរបំផុត
14:05
in the world today?
305
830000
2000
នៅក្នុងពិភពលោកសព្វថ្ងៃ?
14:07
Television? No.
306
832000
2000
ទូរទស្សន៍? ទេ។
14:09
Telegraph? No.
307
834000
2000
ទូរលេខ? ទេ។
14:11
Telephone? No.
308
836000
2000
ទូរសព្ទ? ទេ។
14:13
Tell a woman.
309
838000
2000
ប្រាប់ទៅស្ត្រី។
14:15
(Laughter)
310
840000
3000
(សម្លេងសើច)
14:18
(Applause)
311
843000
4000
(សម្លេងទះដៃ)
14:22
So we went to Afghanistan for the first time,
312
847000
2000
ហេតុនេះយើងបានទៅប្រទេសអាហ្គានីស្ថានជាលើកទី១,
14:24
and we picked three women
313
849000
2000
ហើយយើងបានជ្រើសរើសស្ត្រីបីរូប
14:26
and said, "We want to take them to India."
314
851000
2000
ហើយបាននិយាយថា, «យើងចង់នាំពួកគាត់ទៅប្រទេសឥណ្ឌ។»
14:28
They said, "Impossible. They don't even go out of their rooms,
315
853000
2000
ពួកគេបានឆ្លើយថា, «មិនអាចទៅរួចទេ។» ពួកគេមិនទាំងដែលចេញ
ពីបន្ទប់របស់ពួកគេផង,
ពីបន្ទប់របស់ពួកគេផង,
14:30
and you want to take them to India."
316
855000
2000
ហើយអ្នកចង់យកពួកគេទៅឥណ្ឌា។»
14:32
I said, "I'll make a concession. I'll take the husbands along as well."
317
857000
2000
ខ្ញុំបាននិយាយថា, «ខ្ញុំនឹងធ្វើសម្បទាន។ ខ្ញុំនឹងយកប្តីពួកអ្នកទៅ
ជាមួយដែរ។»
ជាមួយដែរ។»
14:34
So I took the husbands along.
318
859000
2000
ហេតុនេះខ្ញុំបាននាំប្តីរបស់ពួកគេមកជាមួយដែរ។
14:36
Of course, the women were much more intelligent than the men.
319
861000
3000
ពិតណាស់, ស្ត្រីមានភាពវៃឆ្លាតជាង
បុរសឆ្ងាយណាស់។
បុរសឆ្ងាយណាស់។
14:39
In six months,
320
864000
2000
ក្នុងរយៈពេល៦ខែ,
14:41
how do we train these women?
321
866000
3000
តើយើងបណ្តុះបណ្តាលស្ត្រីទាំងនេះយ៉ាងម៉េច?
14:44
Sign language.
322
869000
2000
ភាសាសញ្ញា។
14:46
You don't choose the written word.
323
871000
3000
អ្នកមិនជ្រើសរើសពាក្យសរសេរទេ។
14:49
You don't choose the spoken word.
324
874000
2000
អ្នកមិនជ្រើសរើសពាក្យនិយាយទេ។
14:51
You use sign language.
325
876000
3000
អ្នកប្រើភាសាសញ្ញា។
14:54
And in six months
326
879000
2000
ក្នុងរយៈពេល៦ខែ
14:56
they can become solar engineers.
327
881000
4000
ពួកគេអាចក្លាយជាវិស្វករថាមពលពន្លឺព្រះអាទិត្យ។
15:00
They go back and solar-electrify their own village.
328
885000
3000
ពួកគេបានត្រលប់ទៅវិញ ហើយបង្កើតអគ្គិសនីពីពន្លឺព្រះអាទិត្យ
សម្រាប់ភូមិរបស់ពួកគេ។
សម្រាប់ភូមិរបស់ពួកគេ។
15:03
This woman went back
329
888000
2000
ស្ត្រីនេះបានត្រលប់ទៅវិញ
15:05
and solar-electrified the first village,
330
890000
3000
ហើយបង្កើតអគ្គិសនីពីពន្លឺព្រះអាទិត្យសម្រាប់ភូមិទី១,
15:08
set up a workshop --
331
893000
2000
បង្កើតកន្លែងរោងជាង..
15:10
the first village ever to be solar-electrified in Afghanistan
332
895000
3000
ជាភូមិទី១ដែលប្រើអគ្គិសនីពីពន្លឺព្រះអាទិត្យនៅក្នុងប្រទេសអាហ្គានីស្ថាន
15:13
[was] by the three women.
333
898000
3000
(ដោយ) ស្ត្រីបីនាក់។
15:16
This woman
334
901000
2000
ស្ត្រីនេះ
15:18
is an extraordinary grandmother.
335
903000
2000
ជាជីដូនដ៏អស្ចារ្យ។
15:20
55 years old, and she's solar-electrified 200 houses for me in Afghanistan.
336
905000
5000
អាយុ ៥៥ ឆ្នាំ ហើយគាត់បង្កើតអគ្គិសនីពីពន្លឺព្រះអាទិត្យ
សម្រាប់២០០ផ្ទះសម្រាប់ខ្ញុំនៅក្នុងប្រទេសអាហ្គានីស្ថាន។
សម្រាប់២០០ផ្ទះសម្រាប់ខ្ញុំនៅក្នុងប្រទេសអាហ្គានីស្ថាន។
15:25
And they haven't collapsed.
337
910000
3000
ហើយពួកគេមិនដែលបរាជ័យឡើយ។
15:28
She actually went and spoke to an engineering department in Afghanistan
338
913000
3000
គាត់ពិតជាបានទៅ និងនិយាយជាមួយនាយកដ្ឋានវិស្វកម្ម
នៅប្រទេសអាហ្គានីស្ថាន
នៅប្រទេសអាហ្គានីស្ថាន
15:31
and told the head of the department
339
916000
2000
ហើយបានប្រាប់ប្រធាននាយដ្ឋាន
15:33
the difference between AC and DC.
340
918000
2000
ពីភាពខុសគ្នារវាងភ្លើឹង AC និង DC។
15:35
He didn't know.
341
920000
2000
គាត់មិនបានដឹង។
15:37
Those three women have trained 27 more women
342
922000
3000
ស្ត្រីទាំងបីនាក់នោះបានបណ្តុះបណ្តាលស្ត្រី២៧នាក់ផ្សេងទៀត
15:40
and solar-electrified 100 villages in Afghanistan.
343
925000
3000
ហើយបានបង្កើតអគ្គិសនីពីពន្លឺព្រះអាទិត្យសម្រាប់១០០ភូមិនៅអាហ្គានីស្ថាន។
15:43
We went to Africa,
344
928000
3000
ពួកយើងបានទៅទ្វីបអាព្រិក,
15:46
and we did the same thing.
345
931000
2000
ហើយយើងបានធ្វើដូចមុនដែរ។
15:48
All these women sitting at one table from eight, nine countries,
346
933000
3000
យើងអោយស្ត្រីទាំងអស់នេះមកពីប្រទេស ៨, ៩ ផ្សេងគ្នាអង្គុយនៅតុតែមួយ,
15:51
all chatting to each other, not understanding a word,
347
936000
3000
ទាំងអស់គ្នាជជែកគ្នាលេង, ដោយមិនចេះស្តាប់ពាក្យគ្នាមួយមាត់
15:54
because they're all speaking a different language.
348
939000
2000
ពីព្រោះពួកគេនិយាយភាសាផ្សេងៗគ្នា។
15:56
But their body language is great.
349
941000
2000
ប៉ុន្តែភាសាកាយវិការរបស់ពួកគេអស្ចារ្យណាស់។
15:58
They're speaking to each other
350
943000
2000
ពួកគេនិយាយជាមួយគ្នា
16:00
and actually becoming solar engineers.
351
945000
2000
ហើយក្លាយជាវិស្វករខាងពន្លឺព្រះអាទិត្យ។
16:02
I went to Sierra Leone,
352
947000
3000
ខ្ញុំបានទៅប្រទេស សេរ៉ា ឡេអូន,
16:05
and there was this minister driving down in the dead of night --
353
950000
3000
ហើយមានរដ្ឋមន្ត្រីរូបនេះបើកឡានពេលយប់
16:08
comes across this village.
354
953000
2000
ឆ្លងកាត់ភូមិនេះ។
16:10
Comes back, goes into the village, says, "Well what's the story?"
355
955000
3000
ត្រលប់ក្រោយ, ទៅក្នុងភូមិ, សួរថា, «តើរឿងវាយ៉ាងម៉េច?»
16:13
They said, "These two grandmothers ... "
356
958000
2000
ពួកគេបានឆ្លើយថា, «ជីដូនទាំងពីររូបនេះ...»
16:15
"Grandmothers?" The minister couldn't believe what was happening.
357
960000
3000
«ជីដូន?» រដ្ឋមន្ត្រីនោះមិនបានជឿនូវអ្វីដែលបានកើតឡើង។
16:18
"Where did they go?" "Went to India and back."
358
963000
3000
«តើពួកគេបានទៅណា?» «បានទៅប្រទេសឥណ្ឌា ហើយត្រលប់មកវិញ។»
16:21
Went straight to the president.
359
966000
2000
បានទៅជួបប្រធានាធិបតីផ្ទាល់។
16:23
He said, "Do you know there's a solar-electrified village in Sierra Leone?"
360
968000
2000
គាត់បានសួរថា, «តើលោកប្រធានាធិបតីដឹងថាមានភូមិដែលប្រើ
អគ្គិសនីពីពន្លឺព្រះអាទិត្យនៅសេរ៉ា ឡេអូន ទេ?»
អគ្គិសនីពីពន្លឺព្រះអាទិត្យនៅសេរ៉ា ឡេអូន ទេ?»
16:25
He said, "No." Half the cabinet went to see the grandmothers the next day.
361
970000
3000
គាត់បានឆ្លើយថា, «អត់ដឹងទេ។» ពេលនោះមនុស្សនៅខុទ្ធកាល័យ
ពាក់កណ្តាលបានទៅជួបជីដូនទាំងពីរនៅថ្ងៃបន្ទាប់។
ពាក់កណ្តាលបានទៅជួបជីដូនទាំងពីរនៅថ្ងៃបន្ទាប់។
16:28
"What's the story."
362
973000
2000
«តើរឿងវាយ៉ាងម៉េច?»
16:30
So he summoned me and said, "Can you train me 150 grandmothers?"
363
975000
4000
ហេតុនេះហើយគាត់បានហៅខ្ញុំទៅជួប ហើយបាននិយាយថា, «តើអ្នកអាចបណ្តុះបណ្តាលជីដូនអោយខ្ញុំ១៥០ នាក់បានទេ?»
16:34
I said, "I can't, Mr. President.
364
979000
2000
ខ្ញុំបានឆ្លើយថា, «ខ្ញុំមិនអាចធ្វើបានទេលោកប្រធានាធិបតី។
16:36
But they will. The grandmothers will."
365
981000
2000
ប៉ុន្តែពួកគេអាចធ្វើបាន។ ជីដូនទាំងនោះអាចធ្វើបាន។»
16:38
So he built me the first Barefoot training center in Sierra Leone.
366
983000
3000
ដូច្នេះគាត់បានកសាងមជ្ឈមណ្ឌលបណ្តុះបណ្តាលជើងជាប់ដីអោយខ្ញុំនៅសេរ៉ា ឡេអូន។
16:41
And 150 grandmothers have been trained in Sierra Leone.
367
986000
4000
ហើយជីដូនចំនួន១៥០នាក់បានទទួលការបណ្តុះបណ្តាលនៅសេរ៉ា ឡេអូន។
16:45
Gambia:
368
990000
2000
ប្រទេស ហ្គាំបៀ (Gambia)៖
16:47
we went to select a grandmother in Gambia.
369
992000
3000
ពួកយើងបានទៅជ្រើសរើសជីដូននៅហ្គាំបៀ។
16:50
Went to this village.
370
995000
2000
បានទៅភូមិនេះ។
16:52
I knew which woman I would like to take.
371
997000
2000
ខ្ញុំដឹងថាស្ត្រីណាដែលខ្ញុំចង់យក។
16:54
The community got together and said, "Take these two women."
372
999000
3000
សហគមន៍ទាំងមូលបានចូលរួមទាំងអស់គ្នា ហើយបាននិយាយថា,«យកស្ត្រីពីរនាក់នេះ។»
16:57
I said, "No, I want to take this woman."
373
1002000
2000
ខ្ញុំបានឆ្លើយថា, «អត់ទេ, ខ្ញុំចង់យកស្ត្រីនេះ។»
16:59
They said, "Why? She doesn't know the language. You don't know her."
374
1004000
2000
ពួកគេបាននិយាយថា, «ហេតុអ្វី? គាត់មិនចេះភាសា។ អ្នកមិនស្គាល់គាត់ផង។»
17:01
I said, "I like the body language. I like the way she speaks."
375
1006000
3000
ខ្ញុំបានឆ្លើយថា, «ខ្ញុំចូលចិត្តភាសាកាយវិការ។ ខ្ញុំចូលចិត្តរបៀបគាត់និយាយ។»
17:04
"Difficult husband; not possible."
376
1009000
2000
«ប្តីគាត់ពិបាកណាស់, មិនអាចទៅរួចទេ។»
17:06
Called the husband, the husband came,
377
1011000
2000
ហៅប្តីមក, ប្តីបានមកដល់,
17:08
swaggering, politician, mobile in his hand. "Not possible."
378
1013000
3000
ជាមនុស្សក្រអឺតក្រទម, អ្នកនយោបាយ, មានទូរសព្ទនៅក្នុងដៃ។ «មិនអាចទៅរួចទេ។»
17:11
"Why not?" "The woman, look how beautiful she is."
379
1016000
3000
«ហេតុអ្វីទៅមិនរួច?» «មើលតើស្ត្រីនេះស្អាតកម្រិតណា។»
17:14
I said, "Yeah, she is very beautiful."
380
1019000
2000
ខ្ញុំបានឆ្លើយថា, «បាទ, នាងស្អាតណាស់។»
17:16
"What happens if she runs off with an Indian man?"
381
1021000
2000
«តើមានអ្វីកើតឡើងប្រសិនបើគាត់រត់តាមបុរសឥណ្ឌាបាត់ទៅ?»
17:18
That was his biggest fear.
382
1023000
2000
នោះជាការភ័យខ្លាចធំបំផុតរបស់គាត់។
17:20
I said, "She'll be happy. She'll ring you up on the mobile."
383
1025000
3000
ខ្ញុំបានឆ្លើយថា, «ប្រពន្ធលោកនឹងសប្បាយ, គាត់នឹងទូរសព្ទទៅលោកតាមទូរសព្ទដៃ។»
17:23
She went like a grandmother
384
1028000
3000
ប្រពន្ធគាត់បានទៅដូចជីដូន
17:26
and came back like a tiger.
385
1031000
2000
ហើយត្រលប់មកវិញដូចជាមេខ្លា។
17:28
She walked out of the plane
386
1033000
2000
ពេលគាត់បានដើរចេញពីយន្តហោះ
17:30
and spoke to the whole press as if she was a veteran.
387
1035000
3000
ហើយនិយាយទៅកាន់អ្នកកាសែតទាំងមូលដូចគាត់ជាអតីតមន្រ្តីជើងចាស់។
17:33
She handled the national press,
388
1038000
3000
គាត់បានធ្វើសន្និសីទសារព័ត៌មានថ្នាក់ជាតិ,
17:36
and she was a star.
389
1041000
2000
ហើយក្លាយជាតារា។
17:38
And when I went back six months later, I said, "Where's your husband?"
390
1043000
3000
ហើយពេលខ្ញុំបានត្រលប់ទៅ៦ខែក្រោយមក, ខ្ញុំបានសួរថា,
«ប្តីនាងទៅណាហើយ?»
«ប្តីនាងទៅណាហើយ?»
17:41
"Oh, somewhere. It doesn't matter."
391
1046000
2000
«ហូ, នៅកន្លែងណាមួយ។ អត់បញ្ហាទេ។»
17:43
(Laughter)
392
1048000
2000
(សម្លេងសើច)
17:45
Success story.
393
1050000
2000
រឿងជោគជ័យ។
17:47
(Laughter)
394
1052000
2000
(សម្លេងសើច)
17:49
(Applause)
395
1054000
3000
(សម្លេងទះដៃ)
17:52
I'll just wind up by saying
396
1057000
6000
ខ្ញុំគ្រាន់តែសរុបដោយនិយាយ
17:58
that I think you don't have to look for solutions outside.
397
1063000
4000
ថាខ្ញុំគិតថាអ្នកមិនត្រូវស្វែងរកដំណោះស្រាយពីខាងក្រៅទេ។
18:02
Look for solutions within.
398
1067000
2000
ស្វែងរកដំណោះស្រាយពីខាងក្នុង។
18:04
And listen to people. They have the solutions in front of you.
399
1069000
3000
ហើយស្តាប់មនុស្ស។ ពួកគេមានដំណោះស្រាយនៅ
ចំពោះមុខអ្នក។
ចំពោះមុខអ្នក។
18:07
They're all over the world.
400
1072000
2000
ពួកគេនៅគ្រប់ទីកន្លែងពេញពិភពលោក។
18:09
Don't even worry.
401
1074000
2000
ហើយកុំព្រួយ។
18:11
Don't listen to the World Bank, listen to the people on the ground.
402
1076000
3000
កុំស្តាប់ធនាគារពិភពលោក, ស្តាប់ប្រជាជននៅនឹងកន្លែង។
18:14
They have all the solutions in the world.
403
1079000
3000
ពួកគេមានដំណោះស្រាយទាំងអស់នៅក្នុងពិភពលោក។
18:17
I'll end with a quotation by Mahatma Gandhi.
404
1082000
3000
ខ្ញុំនឹងបញ្ចប់ដោយសម្រង់គតិរបស់លោក មហាត្មៈ ហ្គាន់ឌី។
18:20
"First they ignore you,
405
1085000
2000
«មុនដំបូងពួកគេមិនចាប់អារម្មណ៍នឹងអ្នក,
18:22
then they laugh at you,
406
1087000
2000
បន្ទាប់មកពួកគេចំអកអោយអ្នក,
18:24
then they fight you,
407
1089000
2000
បន្ទាប់មកពួកគេប្រយុទ្ធនឹងអ្នក,
18:26
and then you win."
408
1091000
2000
ហើយបន្ទាប់មកអ្នកឈ្នះ
18:28
Thank you.
409
1093000
2000
អរគុណ។
18:30
(Applause)
410
1095000
31000
(សម្លេងទះដៃ)
ABOUT THE SPEAKER
Bunker Roy - EducatorSanjit “Bunker” Roy is the founder of Barefoot College, which helps rural communities becomes self-sufficient.
Why you should listen
Development projects the world over run into one crucial point: For a project to live on, it needs to be organic, owned and sustained by those it serves. In 1972, Sanjit “Bunker” Roy founded the Barefoot College, in the village of Tilonia in Rajasthan, India, with just this mission: to provide basic services and solutions in rural communities with the objective of making them self-sufficient. These “barefoot solutions” can be broadly categorized into solar energy, water, education, health care, rural handicrafts, people’s action, communication, women’s empowerment and wasteland development. The Barefoot College education program, for instance, teaches literacy and also skills, encouraging learning-by-doing. (Literacy is only part of it.) Bunker’s organization has also successfully trained grandmothers from Africa and the Himalayan region to be solar engineers so they can bring electricity to their remote villages.
As he says, Barefoot College is "a place of learning and unlearning: where the teacher is the learner and the learner is the teacher."
Bunker Roy | Speaker | TED.com