TEDGlobal 2011
Bunker Roy: Learning from a barefoot movement
Бэнкер Рой: Barefoot хөдөлгөөнөөс суралцах нь
Filmed:
Readability: 3.1
4,300,944 views
Энэтхэгийн Ражастанд нэгэн ер бусын сургууль хөдөө нутгийн иргэдийг нарны эрчим хүчний инженер, дархан, шүдний эмч, хүний эмч болгон мэргэшүүлдэг. Тэдний дунд бичиг үсэг тайлагдаагүй хүмүүс байх нь ч олонтаа. Barefoot Коллежийн үүсгэн байгуулагч Бэнкер Рой сургуулиа танилцуулж байна.
Bunker Roy - Educator
Sanjit “Bunker” Roy is the founder of Barefoot College, which helps rural communities becomes self-sufficient. Full bio
Sanjit “Bunker” Roy is the founder of Barefoot College, which helps rural communities becomes self-sufficient. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:15
I'd like to take you to another world.
0
0
4000
Би та бүхнийг өөр ертөнц рүү
аваачмаар байна.
аваачмаар байна.
00:19
And I'd like to share
1
4000
2000
Мөн би 45 жил үргэлжилсэн
00:21
a 45 year-old love story
2
6000
4000
ядуус буюу өдөрт $1-с бага
орлоготой иргэдтэй
00:25
with the poor,
3
10000
3000
өнгөрүүлсэн түүхээ өгүүлмээр байна.
00:28
living on less than one dollar a day.
4
13000
3000
00:33
I went to a very elitist, snobbish,
5
18000
4000
Би Энэтхэгийн дээд зиндааны,
ямбатай, үнэтэй сургуульд сурч,
00:37
expensive education in India,
6
22000
4000
тэр маань намайг үгүй хийх дөхсөн юм.
00:41
and that almost destroyed me.
7
26000
3000
00:46
I was all set
8
31000
2000
Би дипломат, багш, эмч болоход
00:48
to be a diplomat, teacher, doctor --
9
33000
3000
бэлэн болсон байлаа.
00:51
all laid out.
10
36000
4000
Бүгд бэлэн.
00:55
Then, I don't look it, but I was the Indian national squash champion
11
40000
3000
Одоо тэгэж харагддагүй ч
би 3 жилийн турш
би 3 жилийн турш
сквош теннисийн Энэтхэгийн
үндэсний аварга байлаа.
үндэсний аварга байлаа.
00:58
for three years.
12
43000
2000
01:00
(Laughter)
13
45000
2000
(Инээд)
01:02
The whole world was laid out for me.
14
47000
3000
Бүхий л зүйлс өмнө минь бэлэн байлаа.
01:05
Everything was at my feet.
15
50000
2000
Бүх зүйл хөл доор минь.
01:07
I could do nothing wrong.
16
52000
3000
Алдах аргагүй мэт байлаа.
01:10
And then I thought out of curiosity
17
55000
2000
Гэнэт сониуч зандаа хөтлөгдөн
01:12
I'd like to go and live and work
18
57000
2000
тосгонд очиж, амьдарч, ажиллаж,
01:14
and just see what a village is like.
19
59000
2000
ямар байдгийг нь мэдмээр санагдлаа.
01:16
So in 1965,
20
61000
2000
Ингээд 1965 онд,
01:18
I went to what was called the worst Bihar famine in India,
21
63000
4000
би Энэтхэгийн хамгийн аймшигт,
өлсгөлөнгөөр дүүрэн Бихар муж руу явж,
өлсгөлөнгөөр дүүрэн Бихар муж руу явж,
01:22
and I saw starvation, death,
22
67000
3000
өлсгөлөн, үхэл, хоол ундны
дутагдлаас болж
дутагдлаас болж
01:25
people dying of hunger, for the first time.
23
70000
3000
хүмүүс үхэж байхыг анх удаагаа харлаа.
01:28
It changed my life.
24
73000
3000
Энэ миний амьдралыг өөрчилсөн юм.
01:31
I came back home,
25
76000
2000
Гэртээ эргэж ирээд
01:33
told my mother,
26
78000
2000
би ээждээ ингэж хэллээ:
01:35
"I'd like to live and work in a village."
27
80000
3000
"Би тосгонд амьдарч ажилламаар байна."
01:38
Mother went into a coma.
28
83000
2000
Ээж маань ухаан алдсан.
01:40
(Laughter)
29
85000
3000
(Инээд)
01:43
"What is this?
30
88000
2000
"Юу гэнэ ээ?
01:45
The whole world is laid out for you, the best jobs are laid out for you,
31
90000
3000
Бүх зүйлс гар доор чинь,
шилдэг ажил чамайг хүлээж байна.
01:48
and you want to go and work in a village?
32
93000
2000
Тэгэхэд чи тосгонд амьдарч, ажилламаар
байгаа юм уу?
байгаа юм уу?
01:50
I mean, is there something wrong with you?"
33
95000
2000
Чи зүгээр үү?"
01:52
I said, "No, I've got the best eduction.
34
97000
2000
Би "Үгүй ээ, би хамгийн сайн
боловсролыг эзэмшсэн.
боловсролыг эзэмшсэн.
01:54
It made me think.
35
99000
2000
Бодож үзээд би
01:56
And I wanted to give something back
36
101000
3000
өөрийн чадлаар эргээд тустай зүйлс
01:59
in my own way."
37
104000
2000
хийхийг хүссэн юм.
02:01
"What do you want to do in a village?
38
106000
2000
"Чи тосгонд юу хийнэ гэж?
02:03
No job, no money,
39
108000
2000
Ажил байхгүй, мөнгө олохгүй,
02:05
no security, no prospect."
40
110000
2000
баталгаагүй, ирээдүйгүй шүү дээ."
02:07
I said, "I want to live
41
112000
2000
"Би тэнд 5 жил амьдарч
02:09
and dig wells for five years."
42
114000
3000
худаг ухмаар байна" гэв.
02:12
"Dig wells for five years?
43
117000
2000
"5 жил худаг ухах аа?
02:14
You went to the most expensive school and college in India,
44
119000
3000
Чи Энэтхэгийн хамгийн үнэтэй
сургуулиудад явчихаад
сургуулиудад явчихаад
02:17
and you want to dig wells for five years?"
45
122000
2000
одоо 5 жил худаг ухмаар байгаа юм уу?"
02:19
She didn't speak to me for a very long time,
46
124000
4000
Ээж надтай маш удаан яриагүй,
учир нь тэр намайг гэр бүлийнхээ
урмыг хугаллаа гэж бодсон.
урмыг хугаллаа гэж бодсон.
02:23
because she thought I'd let my family down.
47
128000
3000
02:28
But then,
48
133000
2000
Гэвч би
02:30
I was exposed to the most extraordinary knowledge and skills
49
135000
3000
үгээгүй ядуусын чаддаг, мэддэг
итгэмээргүй чадваруудтай танилцсан.
02:33
that very poor people have,
50
138000
2000
02:35
which are never brought into the mainstream --
51
140000
3000
Хэзээ ч олон нийтэд хүрдэггүй зүйлс.
Олон нийт мэддэггүй, хүндэлдэггүй болон
02:38
which is never identified, respected,
52
143000
2000
02:40
applied on a large scale.
53
145000
2000
том хүрээнд хэрэглэгддэггүй чадварууд.
02:42
And I thought I'd start a Barefoot College --
54
147000
2000
Ингээд би Barefoot College-г нээе
гэж бодсон юм.
гэж бодсон юм.
02:44
college only for the poor.
55
149000
2000
Зөвхөн ядууст зориулсан коллеж.
02:46
What the poor thought was important
56
151000
2000
Ядуусын хувьд чухал мэдлэгийг
02:48
would be reflected in the college.
57
153000
3000
сургууль тусган заах болно.
02:52
I went to this village for the first time.
58
157000
2000
Би анх удаа тосгонд ирлээ.
02:54
Elders came to me
59
159000
2000
Хөгшчүүл намайг тойрон
02:56
and said, "Are you running from the police?"
60
161000
2000
"Чи цагдаагаас зугтаж байгаа
юм уу?" гэлээ.
юм уу?" гэлээ.
02:58
I said, "No."
61
163000
2000
Би: "Үгүй."
03:00
(Laughter)
62
165000
3000
(Инээд)
03:04
"You failed in your exam?"
63
169000
2000
"Шалгалтандаа унаа юу?"
03:06
I said, "No."
64
171000
2000
Би дахин: "Үгүй."
03:08
"You didn't get a government job?" I said, "No."
65
173000
3000
"Төрд ажилд орж чадсангүй юу" гэхэд нь би
"Үгүй" гэв.
"Үгүй" гэв.
03:11
"What are you doing here?
66
176000
2000
"Энд юу хийж байгаа юм?
03:13
Why are you here?
67
178000
2000
Яагаад энд ирсэн юм?
03:15
The education system in India
68
180000
2000
Энэтхэгийн боловсролын систем
03:17
makes you look at Paris and New Delhi and Zurich;
69
182000
3000
та нарт Парис, Шинэ Дели,
Цүрихийг харуулдаг биз дээ,
Цүрихийг харуулдаг биз дээ,
03:20
what are you doing in this village?
70
185000
2000
энэ тосгонд юу хийж байгаа юм?
03:22
Is there something wrong with you you're not telling us?"
71
187000
3000
Ямар нэг болохгүй юмыг биднээс нууж
байгаа юм уу?"
байгаа юм уу?"
03:25
I said, "No, I want to actually start a college
72
190000
3000
Би "Үгүй ээ, би зөвхөн ядууст зориулсан
03:28
only for the poor.
73
193000
2000
коллеж нээмээр байна.
03:30
What the poor thought was important would be reflected in the college."
74
195000
3000
Ядуусын хувьд чухал мэдлэг,
чадварыг эзэмшүүлэх сургууль."
чадварыг эзэмшүүлэх сургууль."
03:33
So the elders gave me some very sound and profound advice.
75
198000
4000
Ингээд хөгшчүүл надад маш үнэтэй,
өгөөжтэй зөвөлгөөнүүд өгөв.
өгөөжтэй зөвөлгөөнүүд өгөв.
03:37
They said, "Please,
76
202000
2000
Тэд надаас "Гуйя,
03:39
don't bring anyone with a degree and qualification
77
204000
3000
сургуульдаа эрдмийн зэрэг, үнэмлэхтэй
хүмүүс
хүмүүс
битгий оруулаарай" гэж гуйв.
03:42
into your college."
78
207000
2000
03:44
So it's the only college in India
79
209000
3000
Энэ бол Энэтхэг дэх
03:47
where, if you should have a Ph.D. or a Master's,
80
212000
3000
Доктор, магистрийн дипломтой хүмүүс
03:50
you are disqualified to come.
81
215000
2000
шууд тэнцдэггүй цорын ганц коллеж.
03:52
You have to be a cop-out or a wash-out or a dropout
82
217000
5000
Манай сургуульд элсэхийн тулд
та сургуульд сураагүй,
та сургуульд сураагүй,
хөөгдсөн, эсвэл сургуулиа хаясан
байх хэрэгтэй.
байх хэрэгтэй.
03:57
to come to our college.
83
222000
3000
04:00
You have to work with your hands.
84
225000
2000
Та хар ажил хийх болно.
04:02
You have to have a dignity of labor.
85
227000
2000
Хөдөлмөрийг хүндэлж сурах хэрэгтэй.
04:04
You have to show that you have a skill that you can offer to the community
86
229000
3000
Та нийгэмд хэрэгтэй ур чадвартай ба
нийгэмд
нийгэмд
04:07
and provide a service to the community.
87
232000
3000
үйлчилж чадна гэдгээ харуулах хэрэгтэй.
04:10
So we started the Barefoot College,
88
235000
3000
Ингээд бид Barefoot College-г нээж,
мэргэшүүлэх гэдгийг шинээр тодорхойлсон.
04:13
and we redefined professionalism.
89
238000
2000
04:15
Who is a professional?
90
240000
2000
Мэргэжилтэн гэж хэн бэ?
04:17
A professional is someone
91
242000
2000
Мэргэжилтэн гэдэг бол
04:19
who has a combination of competence,
92
244000
2000
өрсөлдөх чадвар, өөртөө итгэх итгэл ба
04:21
confidence and belief.
93
246000
3000
үнэт зүйлсийг нэгтгэсэн хүн.
04:24
A water diviner is a professional.
94
249000
3000
Ус илрүүлэгч бол мэргэжилтэн.
04:27
A traditional midwife
95
252000
2000
Уламжлалт гэрийн эзэгтэй
04:29
is a professional.
96
254000
2000
мөн мэргэжилтэн.
04:31
A traditional bone setter is a professional.
97
256000
3000
Уламжлалт бариач нар ч мөн адил.
04:34
These are professionals all over the world.
98
259000
2000
Эдгээр мэргэжилтнүүд дэлхий даяар байдаг.
04:36
You find them in any inaccessible village around the world.
99
261000
4000
Тэд хүрэх боломжгүй тосгон бүрт
бий.
бий.
04:40
And we thought that these people should come into the mainstream
100
265000
3000
Би олны анхаарлыг эдгээр хүмүүст
татаж, тэдний мэдлэг,
татаж, тэдний мэдлэг,
04:43
and show that the knowledge and skills that they have
101
268000
3000
чадварыг бүх нийтэд хамааралтай
гэдгийг харуулахыг
гэдгийг харуулахыг
04:46
is universal.
102
271000
2000
хүссэн юм.
04:48
It needs to be used, needs to be applied,
103
273000
2000
Ийм мэдлэг, чадварыг ашиглаж,
хэрэглэж,
хэрэглэж,
04:50
needs to be shown to the world outside --
104
275000
2000
гадны ертөнцөд харуулах ёстой гэдгийг --
04:52
that these knowledge and skills
105
277000
2000
мөн өнөө үед ч чухал ач холбогдолтой
гэдгийг
гэдгийг
04:54
are relevant even today.
106
279000
4000
харуулахыг хүссэн юм.
04:58
So the college works
107
283000
2000
Коллеж Махатма Гандигийн
05:00
following the lifestyle and workstyle of Mahatma Gandhi.
108
285000
4000
амьдрал ба ажлын хэв маягийг мөрддөг.
05:04
You eat on the floor, you sleep on the floor, you work on the floor.
109
289000
4000
Та шалан дээр идэж, унтаж, ажиллана.
05:08
There are no contracts, no written contracts.
110
293000
2000
Гэрээ, бичгэн гэрээ гэж байхгүй.
05:10
You can stay with me for 20 years, go tomorrow.
111
295000
3000
Надтай 20 жил хамт байж, маргааш явж ч
болно.
болно.
05:13
And no one can get more than $100 a month.
112
298000
3000
Мөн хэн ч сард $100-с илүү цалин авахгүй.
05:16
You come for the money, you don't come to Barefoot College.
113
301000
3000
Мөнгө олох гэсэн бол Barefoot College
таны байх газар биш.
таны байх газар биш.
05:19
You come for the work and the challenge,
114
304000
2000
Та ажил ба сорилтын төлөө ирвэл
05:21
you'll come to the Barefoot College.
115
306000
2000
Barefoot College таныг хүлээн авна.
05:23
That is where we want you to try crazy ideas.
116
308000
3000
Таны хэвийн бус санаануудаа туршиж үзэх
газар.
газар.
05:26
Whatever idea you have, come and try it.
117
311000
2000
Ямар ч санаа гаргасан, ирээд, туршаад үз.
05:28
It doesn't matter if you fail.
118
313000
2000
Бүтэлгүйтэх хамаагүй.
05:30
Battered, bruised, you start again.
119
315000
3000
Хөхөрсөн, хавдсан ч дахиад эхэл.
05:33
It's the only college where the teacher is the learner
120
318000
3000
Энэ бол багш нь сурагч, сурагч нь багш
05:36
and the learner is the teacher.
121
321000
3000
цорын ганц коллеж.
05:39
And it's the only college where we don't give a certificate.
122
324000
3000
Энэ бол мэргэжлийн үнэмлэх олгодоггүй
цорын ганц коллеж.
цорын ганц коллеж.
05:42
You are certified by the community you serve.
123
327000
3000
Та үйлчилдэг нийгэмлээгээрээ
өөрийгөө үнэлүүлнэ.
өөрийгөө үнэлүүлнэ.
05:45
You don't need a paper to hang on the wall
124
330000
2000
Өөрийгөө инженер гэдгээ батлахын тулд
05:47
to show that you are an engineer.
125
332000
3000
ханан дээр өлгөдөг цаастай байх
шаардлагагүй.
шаардлагагүй.
05:52
So when I said that,
126
337000
2000
Намайг ингэж хэлэхэд тэд,
05:54
they said, "Well show us what is possible. What are you doing?
127
339000
3000
"Юу боломжтойг бидэнд харуул л даа.
Та нар юу хийдэг юм бэ дээ?
Та нар юу хийдэг юм бэ дээ?
05:57
This is all mumbo-jumbo if you can't show it on the ground."
128
342000
4000
Баталж харуулж чадахгүй бол хий
хоосноос өөрцгүй шүү дээ" гэв.
хоосноос өөрцгүй шүү дээ" гэв.
06:01
So we built the first Barefoot College
129
346000
3000
Ингээд бид анхны Barefoot College-г
1986 онд байгуулсан.
06:04
in 1986.
130
349000
3000
06:07
It was built by 12 Barefoot architects
131
352000
2000
Уншиж, бичиж чаддаггүй
06:09
who can't read and write,
132
354000
2000
Barefoot-н 12 архитектор сургуулийн
барилгыг
барилгыг
06:11
built on $1.50 a sq. ft.
133
356000
3000
1 м2 нь $1.50 үнэтэй газарт байгуулсан.
06:14
150 people lived there, worked there.
134
359000
4000
Тэнд 150 хүн амьдарч, ажиллаж байлаа.
Тэд 2002 онд Агра Хан Архитекторын
шагналыг хүртсэн.
шагналыг хүртсэн.
06:18
They got the Aga Khan Award for Architecture in 2002.
135
363000
3000
06:21
But then they suspected, they thought there was an architect behind it.
136
366000
3000
Хүмүүс мэргэжлийн архитектор үүний
ард байж магад гэж сэжиглэсэн.
ард байж магад гэж сэжиглэсэн.
06:24
I said, "Yes, they made the blueprints,
137
369000
2000
Би "Тийм, тэд схемийг гаргасан,
гэхдээ
гэхдээ
06:26
but the Barefoot architects actually constructed the college."
138
371000
4000
Barefoot-н барилгачид
коллежийг гараараа барьсан" гэв.
коллежийг гараараа барьсан" гэв.
Тэд бидэнд итгээгүй улмаас бид $50'000-н
шагналыг
шагналыг
06:31
We are the only ones who actually returned the award for $50,000,
139
376000
3000
06:34
because they didn't believe us,
140
379000
2000
буцаасан цорын ганц хүмүүс.
06:36
and we thought that they were actually casting aspersions
141
381000
4000
Тэд Тилон дахь Barefoot-н барилгачдын
нэр хүндэд
нэр хүндэд
06:40
on the Barefoot architects of Tilonia.
142
385000
3000
халдаж магад гэж бид болгоомжилсон юм.
06:43
I asked a forester --
143
388000
2000
Би ойн мэргэжилтэн буюу
06:45
high-powered, paper-qualified expert --
144
390000
3000
эрх мэдэл, цаасан үнэмлэхтэй мэргэжилтнээс
06:48
I said, "What can you build in this place?"
145
393000
3000
"Энэ газар та юу барьж чадах вэ" гэж
асуусан.
асуусан.
06:51
He had one look at the soil and said, "Forget it. No way.
146
396000
2000
Тэр хөрсийг нэг харчихаад, "Мартаж үз.
Боломжгүй.
Боломжгүй.
06:53
Not even worth it.
147
398000
2000
Оролдоод ч хэрэггүй.
06:55
No water, rocky soil."
148
400000
2000
Усгүй, чулуулаг хөрс байна" гэсэн.
06:57
I was in a bit of a spot.
149
402000
2000
Би бага зэрэг хүнд байдалд
орлоо.
орлоо.
06:59
And I said, "Okay, I'll go to the old man in village
150
404000
2000
Би "За, би тосгоны өвгөн дээр очиж,
07:01
and say, 'What should I grow in this spot?'"
151
406000
3000
"Би энэ хэсэг газар юу тарих хэрэгтэй вэ"
гэж асууна" гэлээ.
гэж асууна" гэлээ.
07:04
He looked quietly at me and said,
152
409000
2000
Хөгшин над руу чимээгүй хараад,
07:06
"You build this, you build this, you put this, and it'll work."
153
411000
2000
"Энийг бариад, энийг тавиад,
болно доо" гэв.
болно доо" гэв.
07:08
This is what it looks like today.
154
413000
3000
Өнөөдөр иймэрхүү болсон байгаа.
07:12
Went to the roof,
155
417000
2000
Барилгын дээвэр дээр очтол
07:14
and all the women said, "Clear out.
156
419000
2000
эмэгтэйчүүд бүгд "Эндээс яв.
07:16
The men should clear out because we don't want to share this technology with the men.
157
421000
3000
Эрчүүдтэй бид технологоо хуваалцахгүй
тул та нар явах болж дээ.
тул та нар явах болж дээ.
07:19
This is waterproofing the roof."
158
424000
2000
Энэ бол дээврээс ус нэвтрүүлэхгүй
байх арга" гэв.
байх арга" гэв.
07:21
(Laughter)
159
426000
2000
(Инээд)
07:23
It is a bit of jaggery, a bit of urens
160
428000
3000
Бага зэрэг хатуу бор сахар, жижиг
сажиг зүйлс болон
сажиг зүйлс болон
07:26
and a bit of other things I don't know.
161
431000
2000
миний мэдэхгүй зүйлсийг хольж хийдэг
арга.
арга.
07:28
But it actually doesn't leak.
162
433000
2000
Гэхдээ хэзээ ч ус алддаггүй.
07:30
Since 1986, it hasn't leaked.
163
435000
3000
1986 оноос хойш ус алдаагүй.
07:33
This technology, the women will not share with the men.
164
438000
3000
Эмэгтэйчүүд энэ аргаа эрэгтэйчүүдтэй
хуваалцдаггүй.
хуваалцдаггүй.
07:36
(Laughter)
165
441000
3000
(Инээд)
07:39
It's the only college
166
444000
2000
Энэ бол бүрэн нарны
07:41
which is fully solar-electrified.
167
446000
4000
эрчим хүчээр ажилладаг
цорын ганц коллеж.
цорын ганц коллеж.
07:45
All the power comes from the sun.
168
450000
2000
Бүх эрчим хүчийг нарнаас гарган авдаг.
07:47
45 kilowatts of panels on the roof.
169
452000
2000
Дээвэр дээр 45 клВаттын хавтан бий.
07:49
And everything works off the sun for the next 25 years.
170
454000
2000
Дараагийн 25 жил бүх зүйлс нараар
ажиллана.
ажиллана.
07:51
So long as the sun shines,
171
456000
2000
Нар л гийж байвал,
07:53
we'll have no problem with power.
172
458000
2000
бид эрчим хүчний асуудалд орохгүй.
07:55
But the beauty is
173
460000
2000
Хамгийн сайхан нь
07:57
that is was installed
174
462000
3000
үүнийг суурилуулсан хүн бол
08:00
by a priest, a Hindu priest,
175
465000
3000
Хинду лам ба
тэр 8 жил л бага сургуульд сурч,
08:03
who's only done eight years of primary schooling --
176
468000
3000
хэзээ ч ахлах сургууль, коллежид сурч
байгаагүй юм.
байгаагүй юм.
08:06
never been to school, never been to college.
177
471000
3000
08:09
He knows more about solar
178
474000
2000
Тэр нарны эрчим хүчийг дэлхий дээрх
08:11
than anyone I know anywhere in the world guaranteed.
179
476000
4000
миний мэдэх ямар ч хүнээс илүү мэддэг
гэж би баттай хэлнэ.
гэж би баттай хэлнэ.
08:17
Food, if you come to the Barefoot College,
180
482000
2000
Barefoot College-д
08:19
is solar cooked.
181
484000
3000
хоолыг нарны эрчим хүчээр
болгодог.
болгодог.
08:22
But the people who fabricated that solar cooker
182
487000
3000
Харин тэр нараар ажилладаг зуухыг
08:25
are women,
183
490000
3000
эмэгтэй хүмүүс бүтээсэн ба
тэд бол үсэг бичиг тайлагдаагүй ч
08:28
illiterate women,
184
493000
2000
08:30
who actually fabricate
185
495000
2000
дэлхий дээрх хамгийн боловсон
08:32
the most sophisticated solar cooker.
186
497000
2000
нарны зуухыг бүтээдэг хүмүүс.
08:34
It's a parabolic Scheffler solar cooker.
187
499000
3000
Энэ бол хүнхэр, Шеффлер нарны
зуух.
зуух.
08:40
Unfortunately, they're almost half German,
188
505000
4000
Маш нарийн, чанартай хийгддэг тул
бараг л хагас Герман гэж болно.
08:44
they're so precise.
189
509000
2000
08:46
(Laughter)
190
511000
2000
(Инээд)
08:48
You'll never find Indian women so precise.
191
513000
3000
Та хаанаас ч ийм нарийн Энэтхэг
эмэгтэйчүүдийг олохгүй.
эмэгтэйчүүдийг олохгүй.
Эцсийн сөөм хүртэл нягтласаар
08:52
Absolutely to the last inch,
192
517000
2000
08:54
they can make that cooker.
193
519000
2000
нарны зуухаа хийнэ.
08:56
And we have 60 meals twice a day
194
521000
2000
Бид нарны эрчим хүчээр болгосон
08:58
of solar cooking.
195
523000
2000
60 хоолыг өдөрт 2 удаа иддэг.
09:00
We have a dentist --
196
525000
2000
Бидэнд шүдний эмч бий:
09:02
she's a grandmother, illiterate, who's a dentist.
197
527000
3000
эмээ, бичиг үсэг мэдэхгүй ч
шүдний эмч.
шүдний эмч.
09:05
She actually looks after the teeth
198
530000
2000
Тэрээр нийт
09:07
of 7,000 children.
199
532000
3000
7'000 хүүхдийн шүдийг анхаардаг.
09:11
Barefoot technology:
200
536000
2000
Barefoot технологи:
09:13
this was 1986 -- no engineer, no architect thought of it --
201
538000
3000
энэ бол 1986 он. Ямар ч инженэр,
архитекторын толгойд ороогүй ч
архитекторын толгойд ороогүй ч
09:16
but we are collecting rainwater from the roofs.
202
541000
3000
бид дээврээсээ борооны ус хуримтлуулдаг.
09:19
Very little water is wasted.
203
544000
2000
Маш бага усыг ашиглалгүй орхидог.
09:21
All the roofs are connected underground
204
546000
2000
Бүх дээвэр газар доорхи 400'000 литрийн
09:23
to a 400,000 liter tank,
205
548000
2000
савтай холбоотой тул
09:25
and no water is wasted.
206
550000
2000
хэзээ ч ус үрдэггүй.
09:27
If we have four years of drought, we still have water on the campus,
207
552000
3000
Ган болж 4 жил үргэлжилсэн ч манай
сургууль устай байна.
сургууль устай байна.
09:30
because we collect rainwater.
208
555000
2000
Учир нь бид борооны усаа
хуримтлуулдаг.
хуримтлуулдаг.
09:32
60 percent of children don't go to school,
209
557000
3000
Хүүхдүүдийн 60% сургуульд явдаггүй,
09:35
because they have to look after animals --
210
560000
2000
учир нь тэд малаа маллах хэрэгтэй:
09:37
sheep, goats --
211
562000
2000
хонь, ямаа маллах,
09:39
domestic chores.
212
564000
2000
гэр орны ажил гээд л.
09:41
So we thought of starting a school
213
566000
3000
Иймд бид хүүхдийн шөнийн сургууль
09:44
at night for the children.
214
569000
2000
ажиллуулахаар шийдсэн юм.
09:46
Because the night schools of Tilonia,
215
571000
2000
Тилоны шөнийн сургуулийн ачаар
09:48
over 75,000 children have gone through these night schools.
216
573000
3000
75'000 гарам хүүхдүүд сурч, боловсорсон.
09:51
Because it's for the convenience of the child;
217
576000
2000
Энэ бол хүүхдэд зориулсан зүйл;
09:53
it's not for the convenience of the teacher.
218
578000
2000
багшийн төлөө биш.
09:55
And what do we teach in these schools?
219
580000
2000
Харин энэ сургуульд бид юу заадаг бол?
09:57
Democracy, citizenship,
220
582000
2000
Ардчилал, иргэн байх,
09:59
how you should measure your land,
221
584000
3000
яаж газраа хэмжих вэ,
10:02
what you should do if you're arrested,
222
587000
2000
баривчлагдвал юу хийх вэ,
10:04
what you should do if your animal is sick.
223
589000
4000
мал нь өвдвөл яах хэрэгтэй зэргийг
10:08
This is what we teach in the night schools.
224
593000
2000
бид шөнийн сургуульд заадаг.
10:10
But all the schools are solar-lit.
225
595000
3000
Гэхдээ бүх сургууль
нарны эрчим хүчээр ажилладаг.
нарны эрчим хүчээр ажилладаг.
10:13
Every five years
226
598000
2000
5 жил тутам
10:15
we have an election.
227
600000
2000
бид сонгууль явуулдаг.
10:17
Between six to 14 year-old children
228
602000
4000
6-с 14 насны хүүхдүүд
ардчилсан үйл хэрэгт оролцож,
10:21
participate in a democratic process,
229
606000
3000
10:24
and they elect a prime minister.
230
609000
4000
ерөнхий сайдаа сонгодог.
10:28
The prime minister is 12 years old.
231
613000
3000
Манай ерөнхий сайд 12 настай ба
10:32
She looks after 20 goats in the morning,
232
617000
2000
өглөөдөө 20 ямаа маллаж,
10:34
but she's prime minister in the evening.
233
619000
3000
оройдоо ерөнхий сайд болдог.
10:37
She has a cabinet,
234
622000
2000
Тэр танхимтай, боловсрол,
10:39
a minister of education, a minister for energy, a minister for health.
235
624000
3000
эрчим хүч, эрүүл мэндийн сайдуудтай.
10:42
And they actually monitor and supervise
236
627000
2000
Тэд 150 сургууль, 7'000 хүүхдүүдийг
10:44
150 schools for 7,000 children.
237
629000
3000
ажиглаж, чиглүүлж байдаг.
10:49
She got the World's Children's Prize five years ago,
238
634000
2000
Ерөнхий сайд охин 5 жилийн өмнө
10:51
and she went to Sweden.
239
636000
2000
Дэлхийн Хүүхдийн Шагналыг авч,
Швед явсан.
Швед явсан.
10:53
First time ever going out of her village.
240
638000
2000
Анх удаа тосгоноосоо гарч үзсэн.
10:55
Never seen Sweden.
241
640000
3000
Хэзээ ч Шведэд очиж байгаагүй ч
10:58
Wasn't dazzled at all by what was happening.
242
643000
2000
болж буй үйл явдалд огт гайхшрахгүй байв.
11:00
And the Queen of Sweden, who's there,
243
645000
2000
Тэнд байсан Шведийн Хатан хаан
над руу эргэж,
над руу эргэж,
11:02
turned to me and said, "Can you ask this child where she got her confidence from?
244
647000
3000
"Та энэ хүүхдээс яаж ийм өөртөө итгэлтэй
байдгийг асууж болох уу?
байдгийг асууж болох уу?
11:05
She's only 12 years old,
245
650000
2000
Тэр 12-хон настай хэдий ч
11:07
and she's not dazzled by anything."
246
652000
3000
юунаас ч айж, сүрдэхгүй
юм" гэв.
юм" гэв.
11:10
And the girl, who's on her left,
247
655000
3000
Хатны зүүн талд зогсож буй
сайд охин
сайд охин
11:13
turned to me and looked at the queen straight in the eye
248
658000
3000
над руу эргээд, хатны нүд рүү
эгц харж,
эгц харж,
11:16
and said, "Please tell her I'm the prime minister."
249
661000
3000
"Хатанд намайг ерөнхий сайд
гэдгийг хэлнэ үү" гэв.
гэдгийг хэлнэ үү" гэв.
11:19
(Laughter)
250
664000
2000
(Инээд)
11:21
(Applause)
251
666000
8000
(Алга ташилт)
11:29
Where the percentage of illiteracy is very high,
252
674000
4000
Боловсролын түвшин эрс муу
газруудад
газруудад
11:33
we use puppetry.
253
678000
3000
бид хүүхэлдэй ашигладаг.
11:36
Puppets is the way we communicate.
254
681000
3000
Хүүхэлдэйгээр бид харилцдаг.
11:45
You have Jokhim Chacha
255
690000
3000
Энэ бол 300 настай
11:48
who is 300 years old.
256
693000
4000
Жоким Чача.
11:52
He is my psychoanalyst. He is my teacher.
257
697000
3000
Тэр бол миний психоаналист, багш,
11:55
He's my doctor. He's my lawyer.
258
700000
2000
эмч, хуульч,
11:57
He's my donor.
259
702000
2000
миний ивээн тэтгэгч.
11:59
He actually raises money,
260
704000
2000
Тэр хандив цуглуулж,
12:01
solves my disputes.
261
706000
3000
маргааныг шийдвэрлэдэг.
12:04
He solves my problems in the village.
262
709000
3000
Тэр тосгон дахь асуудлуудыг маань
шийдвэрлэж өгдөг.
шийдвэрлэж өгдөг.
12:07
If there's tension in the village,
263
712000
2000
Тосгоны хүмүүсийн харилцаа муудаж,
12:09
if attendance at the schools goes down
264
714000
2000
эсвэл сургуулийн ирц багасвал,
12:11
and there's a friction between the teacher and the parent,
265
716000
2000
багш, эцэг эхийн хооронд
үл ойлголцол үүсвэл,
үл ойлголцол үүсвэл,
12:13
the puppet calls the teacher and the parent in front of the whole village
266
718000
3000
хүүхэлдэй багш, эцэг эхийг бүх тосгоны
өмнө дуудаж гарган,
өмнө дуудаж гарган,
12:16
and says, "Shake hands.
267
721000
2000
"Гар барилц. Хүүхдүүдийн
12:18
The attendance must not drop."
268
723000
2000
ирц муудаж болохгүй" гэнэ.
12:22
These puppets
269
727000
2000
Энэ хүүхэлдэйнүүдийг бид
12:24
are made out of recycled World Bank reports.
270
729000
2000
Дэлхий Банкны тайланг дахин
боловсруулж хийдэг.
боловсруулж хийдэг.
12:26
(Laughter)
271
731000
2000
(Инээд)
12:28
(Applause)
272
733000
7000
(Алга ташилт)
12:35
So this decentralized, demystified approach
273
740000
4000
Энэхүү төвлөрсөн бус, ойлгомжтой
систем бүхий
систем бүхий
12:39
of solar-electrifying villages,
274
744000
2000
нарны эрчим хүчний системийг
12:41
we've covered all over India
275
746000
2000
бид одоо Энэтхэг даяар, Ладакаас
12:43
from Ladakh up to Bhutan --
276
748000
3000
Бутан хүртэл нэвтрүүлсэн.
12:48
all solar-electrified villages
277
753000
2000
Нарны эрчим хүчтэй тосгон бүрийг
12:50
by people who have been trained.
278
755000
3000
сургалтанд хамрагдсан хүмүүс
эрчим хүчтэй болгосон.
эрчим хүчтэй болгосон.
Бид Ладакд очоод,
12:54
And we went to Ladakh,
279
759000
2000
12:56
and we asked this woman --
280
761000
2000
нэгэн бүсгүйтэй ярилцлаа.
12:58
this, at minus 40, you have to come out of the roof,
281
763000
3000
-40 градусын хүйтэнд гэр нь цасанд
хучигддаг тул
хучигддаг тул
13:01
because there's no place, it was all snowed up on both sides --
282
766000
3000
гэрээсээ дээврээр гарахаас өөр
аргагүй газар байлаа.
аргагүй газар байлаа.
13:04
and we asked this woman,
283
769000
2000
Энэ тосгоны бүсгүйгээс бид,
13:06
"What was the benefit you had
284
771000
2000
"Нарны эрчим хүч таны хувьд
13:08
from solar electricity?"
285
773000
2000
хэрхэн тус болсон бэ?" гэхэд,
13:10
And she thought for a minute and said,
286
775000
2000
Бүсгүй хэсэг бодсны дараагаар,
13:12
"It's the first time I can see my husband's face in winter."
287
777000
4000
"Би өвөл нөхрийнхөө царайг анх удаа
харсан юм байна" гэв.
харсан юм байна" гэв.
13:16
(Laughter)
288
781000
3000
(Инээд)
13:19
Went to Afghanistan.
289
784000
2000
Афганистанд очлоо.
13:21
One lesson we learned in India
290
786000
5000
Бидний Энэтхэгт ажиллаад
сурсан зүйл бол
сурсан зүйл бол
13:26
was men are untrainable.
291
791000
4000
эрэгтэйчүүдийг сургах боломжгүй.
13:30
(Laughter)
292
795000
4000
(Инээд)
13:34
Men are restless,
293
799000
2000
Эрчүүд тавьтаргүй,
13:36
men are ambitious,
294
801000
2000
хэт их амбицтай,
13:38
men are compulsively mobile,
295
803000
3000
нэг газраа тогтдоггүй ба
13:41
and they all want a certificate.
296
806000
2000
бүгд үнэмлэх, гэрчилгээ
нэхдэг.
нэхдэг.
13:43
(Laughter)
297
808000
2000
(Инээд)
13:45
All across the globe, you have this tendency
298
810000
3000
Дэлхий даяар эрэгтэйчүүд батламж,
дипломны араас
дипломны араас
13:48
of men wanting a certificate.
299
813000
2000
хөөцөлдөж байгааг харж болно.
13:50
Why? Because they want to leave the village
300
815000
3000
Яагаад гээч? Тэд тосгоноо орхиж, хот явж,
13:53
and go to a city, looking for a job.
301
818000
3000
ажил хайхыг хүсдэг.
13:56
So we came up with a great solution:
302
821000
3000
Ингээд бид гайхалтай шийдэл оллоо:
13:59
train grandmothers.
303
824000
2000
эмээ нарыг сургая.
14:03
What's the best way of communicating
304
828000
2000
Өнөө үед харилцаа холбоо тогтоох
14:05
in the world today?
305
830000
2000
дэлхий дээрх хамгийн шилдэг
арга юу вэ?
арга юу вэ?
14:07
Television? No.
306
832000
2000
Телевиз? Үгүй.
14:09
Telegraph? No.
307
834000
2000
Телеграф шуудан? Үгүй.
14:11
Telephone? No.
308
836000
2000
Телефон утас? Үгүй.
14:13
Tell a woman.
309
838000
2000
Эмэгтэй хүнд хэлэх.
14:15
(Laughter)
310
840000
3000
(Инээд)
14:18
(Applause)
311
843000
4000
(Алга ташилт)
14:22
So we went to Afghanistan for the first time,
312
847000
2000
Ингээд бид анх Афганистанд ирээд,
14:24
and we picked three women
313
849000
2000
3 хүүхэн сонгоод, "Бид тэднийг
14:26
and said, "We want to take them to India."
314
851000
2000
Энэтхэг рүү авч явмаар байна" гэхэд
хүмүүс:
хүмүүс:
14:28
They said, "Impossible. They don't even go out of their rooms,
315
853000
2000
"Бүтэхгүй. Тэд өрөөнөөсөө гардаггүй
байхад
байхад
14:30
and you want to take them to India."
316
855000
2000
яаж Энэтхэг рүү явах билээ" гэв.
"Би буулт хийе. Нөхрүүдийг нь авч
явъя" гэлээ.
явъя" гэлээ.
14:32
I said, "I'll make a concession. I'll take the husbands along as well."
317
857000
2000
14:34
So I took the husbands along.
318
859000
2000
Ингээд бид нөхрүүдийг нь хамт
авч явлаа.
авч явлаа.
14:36
Of course, the women were much more intelligent than the men.
319
861000
3000
Мэдээж, эмэгтэйчүүд эрэгтэйчүүдээс
илүү ухаантай байсан.
илүү ухаантай байсан.
14:39
In six months,
320
864000
2000
Хэрхэн эдгээр хүүхнүүдийг
14:41
how do we train these women?
321
866000
3000
зургаан сарын дотор сургах вэ?
14:44
Sign language.
322
869000
2000
Дохион хэл.
14:46
You don't choose the written word.
323
871000
3000
Бичгэн хэл хэрэглэхгүй.
14:49
You don't choose the spoken word.
324
874000
2000
Яриан хэл ч ашиглахгүй.
14:51
You use sign language.
325
876000
3000
Дохио, зангаагаар ойлголцно.
14:54
And in six months
326
879000
2000
Ингээд зургаан сарын дотор тэд
14:56
they can become solar engineers.
327
881000
4000
нарны эрчим хүчний инженерүүд
боллоо.
боллоо.
15:00
They go back and solar-electrify their own village.
328
885000
3000
Тэд тосгондоо буцаж, нарны эрчим хүч
тосгондоо нэвтрүүлнэ.
тосгондоо нэвтрүүлнэ.
15:03
This woman went back
329
888000
2000
Энэ бүсгүй гэртээ буцаад
15:05
and solar-electrified the first village,
330
890000
3000
хамгийн анхны тосгоныг нарны
эрчим хүчээр хангаж,
эрчим хүчээр хангаж,
15:08
set up a workshop --
331
893000
2000
сургалт явуулсан.
15:10
the first village ever to be solar-electrified in Afghanistan
332
895000
3000
Ийнхүү 3 бүсгүй Афганистаны тосгоныг
15:13
[was] by the three women.
333
898000
3000
анх удаа нарны эрчим хүчээр
бүрэн хангасан.
бүрэн хангасан.
15:16
This woman
334
901000
2000
Энэ эмэгтэй бол
15:18
is an extraordinary grandmother.
335
903000
2000
гайхалтай эмээ.
15:20
55 years old, and she's solar-electrified 200 houses for me in Afghanistan.
336
905000
5000
55 настай ба Афганистанд 200 байшинг
нарны эрчим хүчээр хангасан.
нарны эрчим хүчээр хангасан.
15:25
And they haven't collapsed.
337
910000
3000
Одоо ч ажиллаж байгаа.
15:28
She actually went and spoke to an engineering department in Afghanistan
338
913000
3000
Тэр Афганистаны инженерчлэлийн
хэлтэст очиж,
хэлтэст очиж,
15:31
and told the head of the department
339
916000
2000
хэлтсийн даргад AC, DC-н
15:33
the difference between AC and DC.
340
918000
2000
ялгааг тайлбарлаж өгсөн.
15:35
He didn't know.
341
920000
2000
Хэлтсийн дарга мэддэггүй байж.
15:37
Those three women have trained 27 more women
342
922000
3000
Тэр 3 бүсгүй 27 бүсгүйг сургаж,
15:40
and solar-electrified 100 villages in Afghanistan.
343
925000
3000
Афганистанд 100 тосгонг нарны эрчим хүчээр
хангасан.
хангасан.
15:43
We went to Africa,
344
928000
3000
Бид Африкт очин,
15:46
and we did the same thing.
345
931000
2000
үүнтэй адилаар ажиллаа.
15:48
All these women sitting at one table from eight, nine countries,
346
933000
3000
8, 9 орноос ирсэн бүсгүйчүүд нэг
ширээнд сууж,
ширээнд сууж,
15:51
all chatting to each other, not understanding a word,
347
936000
3000
бие биентэйгээ чалчсан ч,
нэг ч үг ойлгохгүй.
нэг ч үг ойлгохгүй.
15:54
because they're all speaking a different language.
348
939000
2000
Учир нь тэд бүгд өөр хэлтэй.
15:56
But their body language is great.
349
941000
2000
Гэхдээ тэдний дохион хэл үнэхээр мундаг.
15:58
They're speaking to each other
350
943000
2000
Тэд ярихын зэрэгцээ,
16:00
and actually becoming solar engineers.
351
945000
2000
нарны эрчим хүчний инженерүүд болж байгаа.
16:02
I went to Sierra Leone,
352
947000
3000
Сиерра Лионд мөн ажилласан.
16:05
and there was this minister driving down in the dead of night --
353
950000
3000
Шөнө дунд машинтай явж байсан сайд
16:08
comes across this village.
354
953000
2000
нэгэн тосгоноор дайрах болов.
16:10
Comes back, goes into the village, says, "Well what's the story?"
355
955000
3000
Эргэж ирэн, тосгоныхноос, "За энд
юу болсон билээ?" гэхэд
юу болсон билээ?" гэхэд
16:13
They said, "These two grandmothers ... "
356
958000
2000
тосгоны иргэд "Энэ хоёр эмээ.."
16:15
"Grandmothers?" The minister couldn't believe what was happening.
357
960000
3000
"Эмээ нар аа?" Сайд болж буй зүйлд
итгэсэнгүй.
итгэсэнгүй.
16:18
"Where did they go?" "Went to India and back."
358
963000
3000
"Тэд хаачсан юм?" "Энэтхэг явчихаад
эргээд ирсэн."
эргээд ирсэн."
16:21
Went straight to the president.
359
966000
2000
Сайд даруй ерөнхийлөгч дээр очин
асуув:
асуув:
16:23
He said, "Do you know there's a solar-electrified village in Sierra Leone?"
360
968000
2000
"Сиерра Леонд нарны эрчим хүчтэй
тосгон байдгийг мэдэх үү?"
тосгон байдгийг мэдэх үү?"
16:25
He said, "No." Half the cabinet went to see the grandmothers the next day.
361
970000
3000
"Үгүй," гэв. Танхимын тал гишүүд
эмээ нартай уулзав.
эмээ нартай уулзав.
16:28
"What's the story."
362
973000
2000
"За юу болсон гэнэ ээ?"
Ерөнхийлөгч намайг дуудаж, "Надад 150 эмээ
16:30
So he summoned me and said, "Can you train me 150 grandmothers?"
363
975000
4000
сургаж өгч чадах уу?" гэлээ.
Би, "Ерөнхийлөгч өө, би чадахгүй ээ,
16:34
I said, "I can't, Mr. President.
364
979000
2000
16:36
But they will. The grandmothers will."
365
981000
2000
гэхдээ тэд чадна. Эмээ нар чадна."
гэлээ.
гэлээ.
16:38
So he built me the first Barefoot training center in Sierra Leone.
366
983000
3000
Ийнхүү тэр надад Сиерра Лионд анхны
Barefoot сургалтын төвийг байгуулж өгч,
16:41
And 150 grandmothers have been trained in Sierra Leone.
367
986000
4000
150 эмээг сургалтанд хамруулсан.
16:45
Gambia:
368
990000
2000
16:47
we went to select a grandmother in Gambia.
369
992000
3000
Бид Гамбиад очин,
эмээ нараа сонгож авлаа.
16:50
Went to this village.
370
995000
2000
Энэ тосгонд очмогцоо
16:52
I knew which woman I would like to take.
371
997000
2000
хэнийг авч явахаа би
мэдэж байлаа.
мэдэж байлаа.
16:54
The community got together and said, "Take these two women."
372
999000
3000
Тосгоныхон хуралдаад, "Энэ 2 бүсгүйг
сонгоорой" гэв.
сонгоорой" гэв.
16:57
I said, "No, I want to take this woman."
373
1002000
2000
Би, "Үгүй, би энэ бүсгүйг
авч явмаар байна" гэв.
авч явмаар байна" гэв.
16:59
They said, "Why? She doesn't know the language. You don't know her."
374
1004000
2000
Тэд надаас, "Яагаад?
Тэр хэл мэдэхгүй,
та түүнийг мэдэхгүй" гэв.
та түүнийг мэдэхгүй" гэв.
17:01
I said, "I like the body language. I like the way she speaks."
375
1006000
3000
Би "Түүний дохионы хэл нь
сайн юм" гэв.
сайн юм" гэв.
17:04
"Difficult husband; not possible."
376
1009000
2000
"Хэцүү нөхөртэй, боломжгүй байх даа."
17:06
Called the husband, the husband came,
377
1011000
2000
Нөхрийг дуудлаа. Ганхсан,
17:08
swaggering, politician, mobile in his hand. "Not possible."
378
1013000
3000
улс төрч явдалтай, гартаа утастай нөхөр
ирэн: "Боломжгүй" гэв.
ирэн: "Боломжгүй" гэв.
17:11
"Why not?" "The woman, look how beautiful she is."
379
1016000
3000
"Яагаад?" "Түүний хичнээн үзэсгэлэнтэйг
харахгүй байна уу?"
харахгүй байна уу?"
17:14
I said, "Yeah, she is very beautiful."
380
1019000
2000
"Энэтхэг нөхөртэй болоод, зугтчихвал
яах юм?"
яах юм?"
17:16
"What happens if she runs off with an Indian man?"
381
1021000
2000
17:18
That was his biggest fear.
382
1023000
2000
Энэ түүний хамгийн том айдас байлаа.
17:20
I said, "She'll be happy. She'll ring you up on the mobile."
383
1025000
3000
Би түүнд "Тэр аз жаргалтай байна,
бас чам руу залгах болно" гэв.
бас чам руу залгах болно" гэв.
17:23
She went like a grandmother
384
1028000
3000
Тэр эмээ нартай
адилаар явж,
адилаар явж,
17:26
and came back like a tiger.
385
1031000
2000
бар шиг эргэж ирсэн юм.
17:28
She walked out of the plane
386
1033000
2000
Онгоцноос буумагцаа
17:30
and spoke to the whole press as if she was a veteran.
387
1035000
3000
ахмад дайчин адилаар хэвлэлийнхэнд
мэдээ өгөв.
мэдээ өгөв.
17:33
She handled the national press,
388
1038000
3000
Бүсгүй үндэсний хэвлэл мэдээллийнхэнтэй
харилцаж,
харилцаж,
17:36
and she was a star.
389
1041000
2000
од болж байлаа.
17:38
And when I went back six months later, I said, "Where's your husband?"
390
1043000
3000
Намайг 6 сарын дараа очин, "Нөхөр чинь
хаана байна?" гэтэл
хаана байна?" гэтэл
17:41
"Oh, somewhere. It doesn't matter."
391
1046000
2000
"Өө, энэ хавьд л. Хамаагүй, хамаагүй."
гэв.
гэв.
17:43
(Laughter)
392
1048000
2000
Амжилтын түүх ээ гэж.
17:45
Success story.
393
1050000
2000
17:47
(Laughter)
394
1052000
2000
(Инээд)
17:49
(Applause)
395
1054000
3000
(Алга ташилт)
17:52
I'll just wind up by saying
396
1057000
6000
Шийдлийг гаднаас хайх хэрэггүй гэж
би бодож байна.
би бодож байна.
17:58
that I think you don't have to look for solutions outside.
397
1063000
4000
Шийдлийг дотроосоо хай.
18:02
Look for solutions within.
398
1067000
2000
18:04
And listen to people. They have the solutions in front of you.
399
1069000
3000
Хүмүүсийг сонс. Тэд хариултыг урд чинь
гаргаад өгнө.
гаргаад өгнө.
18:07
They're all over the world.
400
1072000
2000
Ийм хүмүүс дэлхий даяар бий.
18:09
Don't even worry.
401
1074000
2000
Санаа бүү зов.
18:11
Don't listen to the World Bank, listen to the people on the ground.
402
1076000
3000
Дэлхий Банкийг бүү сонс,
газар дээр ажиллаж буй хүмүүсийг сонс.
18:14
They have all the solutions in the world.
403
1079000
3000
Тэд дэлхий дахинд хэрэгтэй бүх
шийдлийг өгч чадна.
шийдлийг өгч чадна.
18:17
I'll end with a quotation by Mahatma Gandhi.
404
1082000
3000
Би Махатма Гандигийн үгээр
яриагаа дуусгая.
яриагаа дуусгая.
18:20
"First they ignore you,
405
1085000
2000
"Эхлээд тэд чамайг үл тооно,
18:22
then they laugh at you,
406
1087000
2000
дараа нь чамайг шоолно,
18:24
then they fight you,
407
1089000
2000
тэгээд чамайг эсэргүүцнэ,
18:26
and then you win."
408
1091000
2000
эцэст нь чи ялна.
18:28
Thank you.
409
1093000
2000
Баярлалаа.
18:30
(Applause)
410
1095000
31000
(Алга ташилт)
ABOUT THE SPEAKER
Bunker Roy - EducatorSanjit “Bunker” Roy is the founder of Barefoot College, which helps rural communities becomes self-sufficient.
Why you should listen
Development projects the world over run into one crucial point: For a project to live on, it needs to be organic, owned and sustained by those it serves. In 1972, Sanjit “Bunker” Roy founded the Barefoot College, in the village of Tilonia in Rajasthan, India, with just this mission: to provide basic services and solutions in rural communities with the objective of making them self-sufficient. These “barefoot solutions” can be broadly categorized into solar energy, water, education, health care, rural handicrafts, people’s action, communication, women’s empowerment and wasteland development. The Barefoot College education program, for instance, teaches literacy and also skills, encouraging learning-by-doing. (Literacy is only part of it.) Bunker’s organization has also successfully trained grandmothers from Africa and the Himalayan region to be solar engineers so they can bring electricity to their remote villages.
As he says, Barefoot College is "a place of learning and unlearning: where the teacher is the learner and the learner is the teacher."
Bunker Roy | Speaker | TED.com