TEDGlobal 2011
Bunker Roy: Learning from a barefoot movement
Банкер Рой: Жыңайлак кыймылынан алынган сабактар
Filmed:
Readability: 3.1
4,300,944 views
Индиянын Ражастан аймагында өзгөчө мектебинде айылдык аялдар менен эркектер - көбү сабатсыз - өзүнүн айылдарында күн энергиясы боюнча инженер, адис, доктур, тиш доктур болууну үйрөнүшөт. Ал мектептин аталышы Бэафуд (Жыңайлактар) Колледжи, жана анын негиздөөчүсү, Банкер Рой ал окуу жайдын кандай иштээри тууралуу кеп салат.
Bunker Roy - Educator
Sanjit “Bunker” Roy is the founder of Barefoot College, which helps rural communities becomes self-sufficient. Full bio
Sanjit “Bunker” Roy is the founder of Barefoot College, which helps rural communities becomes self-sufficient. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:15
I'd like to take you to another world.
0
0
4000
Мен сиздерди башка бир дүйнөгө алып барууну каалап турам.
00:19
And I'd like to share
1
4000
2000
Жана дагы сиздерге
00:21
a 45 year-old love story
2
6000
4000
45 жылга созулган махабат окуясын бөлүшкүм келип турат.
00:25
with the poor,
3
10000
3000
Окуя күнүмдүк жашоосуна 1 доллардан кем
00:28
living on less than one dollar a day.
4
13000
3000
акча сарптап жашаган кедейлер менен болгон.
00:33
I went to a very elitist, snobbish,
5
18000
4000
Мен Индиядагы тандалгандардын, ак сөөктөрдүн окуу жайынан
00:37
expensive education in India,
6
22000
4000
кымбат баалуу билимди алгам,
00:41
and that almost destroyed me.
7
26000
3000
бирок ал окуу жай мени бузуп коё жаздаган.
00:46
I was all set
8
31000
2000
Мен толук кандуу
00:48
to be a diplomat, teacher, doctor --
9
33000
3000
дипломат, мугалим, доктур
00:51
all laid out.
10
36000
4000
болууга чамам жетмек.
00:55
Then, I don't look it, but I was the Indian national squash champion
11
40000
3000
Кийин мен аны каалабадым, бирок мен индиялык теннис оюну боюнча үч жыл узагында
00:58
for three years.
12
43000
2000
улуттук чемпиону болгом.
01:00
(Laughter)
13
45000
2000
(Каткырык)
01:02
The whole world was laid out for me.
14
47000
3000
Мен үчүн бүткүл дүйнө ачылган.
01:05
Everything was at my feet.
15
50000
2000
Бардыгы менин кол астымда эле.
01:07
I could do nothing wrong.
16
52000
3000
Мен эч бир катачылык кетире алмак эмесмин.
01:10
And then I thought out of curiosity
17
55000
2000
Бир күнү мен жеке кызыгуумдан улам
01:12
I'd like to go and live and work
18
57000
2000
Айылга барып, жашап, иштеп
01:14
and just see what a village is like.
19
59000
2000
деги эле айыл деген эмне экенин көрүүнү кааладым.
01:16
So in 1965,
20
61000
2000
Ошентип 1965-жылы,
01:18
I went to what was called the worst Bihar famine in India,
21
63000
4000
мен Индияда эң запкылуу, ачкачылыкка кабылган Бихар аймагына бардым,
01:22
and I saw starvation, death,
22
67000
3000
ачкачылык, өлүм азабынан
01:25
people dying of hunger, for the first time.
23
70000
3000
кишилердин өлүп жатканын өмүрүмдө биринчи жолу көрдүм.
01:28
It changed my life.
24
73000
3000
Бул менин турмушумду өзгөрттү.
01:31
I came back home,
25
76000
2000
Мен үйгө кайтып келип,
01:33
told my mother,
26
78000
2000
апама
01:35
"I'd like to live and work in a village."
27
80000
3000
"Мен айылда жашап жана эмгектенгим келет" дедим.
01:38
Mother went into a coma.
28
83000
2000
Апам эс учун жоготуп койду.
01:40
(Laughter)
29
85000
3000
(Каткырык)
01:43
"What is this?
30
88000
2000
"Бул эмне дегениң?
01:45
The whole world is laid out for you, the best jobs are laid out for you,
31
90000
3000
Бүткүл дүйнө сен үчүн ачык, бардык жумуштар сага даяр,
01:48
and you want to go and work in a village?
32
93000
2000
сен болсо айылда жашап жана эмгектенем дейсиң?
01:50
I mean, is there something wrong with you?"
33
95000
2000
Сенин эс акылың жайындабы деги?"
01:52
I said, "No, I've got the best eduction.
34
97000
2000
Мен жооп кайтардым, "Жок, мен эң мыкты билим алдым.
01:54
It made me think.
35
99000
2000
Ал билим мени ойлондурду.
01:56
And I wanted to give something back
36
101000
3000
Мен мунун акыбетин кайтарып берүүнү каалайм,
01:59
in my own way."
37
104000
2000
өзүмдүн колумдан келишинче".
02:01
"What do you want to do in a village?
38
106000
2000
"Сен айылда эмне кылууну каалайсың?
02:03
No job, no money,
39
108000
2000
Жумуш жок, акча жок,
02:05
no security, no prospect."
40
110000
2000
кооптуу, келечексиз жашоо".
02:07
I said, "I want to live
41
112000
2000
"Айылда жаашагым келет
02:09
and dig wells for five years."
42
114000
3000
жана беш жыл аралыгында кудук казгым келет" деп айткам.
02:12
"Dig wells for five years?
43
117000
2000
"Беш жыл кудук казасыңбы?
02:14
You went to the most expensive school and college in India,
44
119000
3000
Сен Индиянын эң кымбат мектеби жана колледжине барып,
02:17
and you want to dig wells for five years?"
45
122000
2000
беш жыл кудук казгың келип турабы?"
02:19
She didn't speak to me for a very long time,
46
124000
4000
Апам мени менен көпкө сүйлөшпөй жүрдү,
02:23
because she thought I'd let my family down.
47
128000
3000
анткени ал мени үй-бүлөнүн аброюна шек келтирип жатат деп ойлогон.
02:28
But then,
48
133000
2000
Бирок кийин,
02:30
I was exposed to the most extraordinary knowledge and skills
49
135000
3000
мен, кедейлер ээ болгон
02:33
that very poor people have,
50
138000
2000
сейрек кездешчү өзгөчө билим жана жөндөмдөргө туш болдум,
02:35
which are never brought into the mainstream --
51
140000
3000
булар эч качан маанилүү деп таанылып,
02:38
which is never identified, respected,
52
143000
2000
өзгөчөлөнүп, урматталып,
02:40
applied on a large scale.
53
145000
2000
жана эч бир деңгээлде колдонулбаган.
02:42
And I thought I'd start a Barefoot College --
54
147000
2000
Ошондо мен Бэафуд Жыңайлактар Колледжин ачууну ойлодум --
02:44
college only for the poor.
55
149000
2000
ал окуу жай кедейлер үчүн гана колледж.
02:46
What the poor thought was important
56
151000
2000
Кедейлер маанилүү деген нерселер
02:48
would be reflected in the college.
57
153000
3000
бул колледжде окутулмак.
02:52
I went to this village for the first time.
58
157000
2000
Мен бул айылга жаңыдан келгенимде.
02:54
Elders came to me
59
159000
2000
Аксакалдар мага келип,
02:56
and said, "Are you running from the police?"
60
161000
2000
"Сен полициядан качып жүрөсүңбү?" деп сурашты.
02:58
I said, "No."
61
163000
2000
Мен "жок" деп жооп бердим.
03:00
(Laughter)
62
165000
3000
(Каткырык)
03:04
"You failed in your exam?"
63
169000
2000
"Сен экзаменден кулап калдыңбы?"
03:06
I said, "No."
64
171000
2000
Мен "жок" деп жооп бердим.
03:08
"You didn't get a government job?" I said, "No."
65
173000
3000
"Сен бийликтен жумуш таппадыңбы?" Мен "жок" деп жооп бердим.
03:11
"What are you doing here?
66
176000
2000
"Сен бул жерде эмне кылып жүрөсүң анда?
03:13
Why are you here?
67
178000
2000
Эмне үчүн бул жакка келдиң?
03:15
The education system in India
68
180000
2000
Индиядагы билим берүү системасы
03:17
makes you look at Paris and New Delhi and Zurich;
69
182000
3000
Париж, Нью Дели жана Цюрих сыяктуу жерлерди эңсеттирет;
03:20
what are you doing in this village?
70
185000
2000
сен айылда эмне кылып жүрөсүң?
03:22
Is there something wrong with you you're not telling us?"
71
187000
3000
Сенин бизге айтпаган бир көйгөйүң барбы?"
03:25
I said, "No, I want to actually start a college
72
190000
3000
"Жок, мен колледж ачууну каалайм"
03:28
only for the poor.
73
193000
2000
кедейлер үчүн гана,
03:30
What the poor thought was important would be reflected in the college."
74
195000
3000
Кедейлер маанилүү деген нерселер колледжде окутулат", деп жооп бердим.
03:33
So the elders gave me some very sound and profound advice.
75
198000
4000
Ошондо аксакалдар мага маңыздуу жана маанилүү кеңеш беришти.
03:37
They said, "Please,
76
202000
2000
Алар, "Өтүнөбүз,
03:39
don't bring anyone with a degree and qualification
77
204000
3000
колледжиңе кандайдыр бир билим даражадагы жана квалификацияга ээ
03:42
into your college."
78
207000
2000
болгон бирөөлөрдү алып келбе", дешти.
03:44
So it's the only college in India
79
209000
3000
Эми, бул Индиядагы жалгыз колледж,
03:47
where, if you should have a Ph.D. or a Master's,
80
212000
3000
эгер сиз илим доктору же магистр даражасынын ээси болсоңуз
03:50
you are disqualified to come.
81
215000
2000
сиз бул колледжде иштөөдөн четтеттилесиз.
03:52
You have to be a cop-out or a wash-out or a dropout
82
217000
5000
Сиз же окуй албай калган же окуудан чыгарылган шартта гана
03:57
to come to our college.
83
222000
3000
биздин колледжде иштөө үчүн келе аласыз.
04:00
You have to work with your hands.
84
225000
2000
Сиз өз колуңуз менен иштешиңиз керек.
04:02
You have to have a dignity of labor.
85
227000
2000
Эмгекти сыйлооңуз шарт.
04:04
You have to show that you have a skill that you can offer to the community
86
229000
3000
Коомчулукка сунуштай алган кандайдыр бир жөндөмүңүз бар экендигин көрсөтүшүңүз керек
04:07
and provide a service to the community.
87
232000
3000
жана коомчулукка кызмат өтөшүңүз абзел.
04:10
So we started the Barefoot College,
88
235000
3000
Ошентип Жыңайлактар Колледжи ишке кирди,
04:13
and we redefined professionalism.
89
238000
2000
биз профессионализм түшүнүгүн кайрадан аныктап чыктык.
04:15
Who is a professional?
90
240000
2000
Профессионал деп кимди айтабыз?
04:17
A professional is someone
91
242000
2000
Профессионал деп
04:19
who has a combination of competence,
92
244000
2000
өзүнүн бир шыгы, өзүнө болгон
04:21
confidence and belief.
93
246000
3000
ишеними жана келечеке ишеничи болгон айкалыштыкты камтыган адам.
04:24
A water diviner is a professional.
94
249000
3000
Суу издегич адам бул профессионал.
04:27
A traditional midwife
95
252000
2000
Элдик аначы
04:29
is a professional.
96
254000
2000
бул профессионал.
04:31
A traditional bone setter is a professional.
97
256000
3000
Элдик сөөк даарыкер бул профессионал.
04:34
These are professionals all over the world.
98
259000
2000
Булар дүйнө жүзү боюнча профессионалдар.
04:36
You find them in any inaccessible village around the world.
99
261000
4000
Буларды дүйнө жүзүндөгү эң алыскы айылдардан дагы таба аласыздар.
04:40
And we thought that these people should come into the mainstream
100
265000
3000
Мындай адамдар жалпы билим берүү системасына келип
04:43
and show that the knowledge and skills that they have
101
268000
3000
алар ээ болгон билим жана жөндөмдөрүн
04:46
is universal.
102
271000
2000
ааламдык экенин көрсөтүшү керек.
04:48
It needs to be used, needs to be applied,
103
273000
2000
Ал жөндөмдөр колдонулушу керек, иш жүзүндө пайдаланылышы керек
04:50
needs to be shown to the world outside --
104
275000
2000
алар сырткы дүйнөгө көрсөтүлүшү керек,
04:52
that these knowledge and skills
105
277000
2000
бул билимдер жана жөндөмдөр
04:54
are relevant even today.
106
279000
4000
бүгүн дагы талапка жооп берээри айкын.
04:58
So the college works
107
283000
2000
Колледж
05:00
following the lifestyle and workstyle of Mahatma Gandhi.
108
285000
4000
Махатма Гандинин турмуш жана иш жолунун негизинде иштейт.
05:04
You eat on the floor, you sleep on the floor, you work on the floor.
109
289000
4000
Жерде олтуруп тамактанасыз, жерде жатып уктайсыз, жерде иштейсиз.
05:08
There are no contracts, no written contracts.
110
293000
2000
Эч бир келишим жок, жазылган келишимдер жок.
05:10
You can stay with me for 20 years, go tomorrow.
111
295000
3000
Сиз мени менен 20 жыл бою бирге болсоңуз болот, эртең кетсеңиз дагы болот.
05:13
And no one can get more than $100 a month.
112
298000
3000
Жана дагы эч ким айына 100 доллардан ашык акча ала албайт.
05:16
You come for the money, you don't come to Barefoot College.
113
301000
3000
Эгер акча табууга кызыктар болсоңуз, анда Жыңайлактар колледжине келип убара болбоңуз.
05:19
You come for the work and the challenge,
114
304000
2000
Сиз жумуш жана маселе чечүүнү кааласаңыз,
05:21
you'll come to the Barefoot College.
115
306000
2000
анда Жыңайлактар Колледжине келиңиз.
05:23
That is where we want you to try crazy ideas.
116
308000
3000
Ал жерде биз сизди аракет кылат жана жаңы ойлорду жаратат деп күтөбүз.
05:26
Whatever idea you have, come and try it.
117
311000
2000
Кандай гана оюңуз болбосун келип аракет кылыңыз.
05:28
It doesn't matter if you fail.
118
313000
2000
Эгерде ийгиликке жетпей калсаңыз эч нерсе эмес.
05:30
Battered, bruised, you start again.
119
315000
3000
Жыгылып, кооп олтуруп, сиз кайрадан иш баштайсыз.
05:33
It's the only college where the teacher is the learner
120
318000
3000
Бул жер мугалим окуучу
05:36
and the learner is the teacher.
121
321000
3000
ал эми окуучу мугалим болгон жалгыз колледж.
05:39
And it's the only college where we don't give a certificate.
122
324000
3000
Жана дагы эч бир күбөлүк бербеген жалгыз колледж.
05:42
You are certified by the community you serve.
123
327000
3000
Күбөлүктү сиз кызмат кылган коомчулук берет.
05:45
You don't need a paper to hang on the wall
124
330000
2000
Тамдын бооруна илинчү сиздин инженер экениңизди күбөлөгөн
05:47
to show that you are an engineer.
125
332000
3000
кагаздын кереги жок.
05:52
So when I said that,
126
337000
2000
Мына мен ушуларды айтканда,
05:54
they said, "Well show us what is possible. What are you doing?
127
339000
3000
алар, "Эмне мүмкүн болоорун бизге көрсөтчү кана. Сен эмне кылып жатасың?
05:57
This is all mumbo-jumbo if you can't show it on the ground."
128
342000
4000
Эгерде айткандарыңды тастыктай албасаң, анда ал куру сөз."
06:01
So we built the first Barefoot College
129
346000
3000
Ошентип Жыңайлактар Колледжи курулду.
06:04
in 1986.
130
349000
3000
1986-жылы.
06:07
It was built by 12 Barefoot architects
131
352000
2000
Аны окуганды жана жазганды билбеген,
06:09
who can't read and write,
132
354000
2000
12 жыңайлак архитекторлор салышты.
06:11
built on $1.50 a sq. ft.
133
356000
3000
Бир квадрат метрин 1,5 долларга
06:14
150 people lived there, worked there.
134
359000
4000
150 киши ал жерде жашап дагы, иштеп дагы курушту.
06:18
They got the Aga Khan Award for Architecture in 2002.
135
363000
3000
Алар 2002-жылы Архитектура боюнча ыйгарылган Ага Хан сыйлыгына арзышты.
06:21
But then they suspected, they thought there was an architect behind it.
136
366000
3000
Ошондо алар күмөн санап, бул курулуштун артында архитектор турат дешти.
06:24
I said, "Yes, they made the blueprints,
137
369000
2000
Мен айттым, "Ооба, адистер кагаз бетинде долбоор даярдап беришти,
06:26
but the Barefoot architects actually constructed the college."
138
371000
4000
бирок жыңайлак архитекторлор колледжди иш жүзүндө өзүлөрү курушту."
06:31
We are the only ones who actually returned the award for $50,000,
139
376000
3000
Чындыгында, биз гана жалгыз 50,000 доллар өлчөмүндөгү сыйлыкты кайтарып бергендерденбиз,
06:34
because they didn't believe us,
140
379000
2000
себеби алар бизге ишенген эмес,
06:36
and we thought that they were actually casting aspersions
141
381000
4000
анан биз ойлонуп, алар биздин аброюбузга
06:40
on the Barefoot architects of Tilonia.
142
385000
3000
Тилониянын жыңайлак архитекторлоруна шек келтирип жатат дедик.
06:43
I asked a forester --
143
388000
2000
Мен токойчуга суроо узаттым --
06:45
high-powered, paper-qualified expert --
144
390000
3000
жогорку деңгээлдүү, күбөлүккө ээ экспертке --
06:48
I said, "What can you build in this place?"
145
393000
3000
Мен сурадым, "Бул жерге эмне кура аласың?" деп.
06:51
He had one look at the soil and said, "Forget it. No way.
146
396000
2000
Ал жерди бир карап туруп, "Бир нерсе курууну унут. Мүмкүн эмес.
06:53
Not even worth it.
147
398000
2000
Аракет кылып дагы кереги жок.
06:55
No water, rocky soil."
148
400000
2000
Суусу жок, таштак жер."
06:57
I was in a bit of a spot.
149
402000
2000
Мен кысталган абалда болчумун.
06:59
And I said, "Okay, I'll go to the old man in village
150
404000
2000
Анан мен айттым, "Болуптур, мен айылдын аксакалына барып
07:01
and say, 'What should I grow in this spot?'"
151
406000
3000
"Мен бул жерге эмне өстүрсөм болот?" деген суроону берем.
07:04
He looked quietly at me and said,
152
409000
2000
Ал мени унчукпастан карап, жооп узатты,
07:06
"You build this, you build this, you put this, and it'll work."
153
411000
2000
"Муну кур, тигини кур, муну кош, анан бир нерсеге жетесиң" деп.
07:08
This is what it looks like today.
154
413000
3000
Бүгүнкү күндөгү көрүнүш мына мындай.
07:12
Went to the roof,
155
417000
2000
Чатырга чыксам,
07:14
and all the women said, "Clear out.
156
419000
2000
бардык аялдар, "Бул жерден кет.
07:16
The men should clear out because we don't want to share this technology with the men.
157
421000
3000
Эркектер бул жерден кетиши керек, себеби биз бул технологияны эркектер менен бөлүшкүбүз келбейт.
07:19
This is waterproofing the roof."
158
424000
2000
Бул суу өтпөгөн чатыр" дешти.
07:21
(Laughter)
159
426000
2000
(Каткырык)
07:23
It is a bit of jaggery, a bit of urens
160
428000
3000
Бул тазаланбаган пальма дарагынын шекери, бир аз заара
07:26
and a bit of other things I don't know.
161
431000
2000
жана дагы мен билбеген башка нерселер.
07:28
But it actually doesn't leak.
162
433000
2000
Чынында чатыр суу өткөрбөйт.
07:30
Since 1986, it hasn't leaked.
163
435000
3000
1986-жылдан бери суу өткөргөнү жок.
07:33
This technology, the women will not share with the men.
164
438000
3000
Бул технологияны аялдар эркектер менен бөлүшпөйт.
07:36
(Laughter)
165
441000
3000
(Каткырык)
07:39
It's the only college
166
444000
2000
Бул жападан жалгыз колледж
07:41
which is fully solar-electrified.
167
446000
4000
толугу менен күн энергиясы менен камсыз болгон.
07:45
All the power comes from the sun.
168
450000
2000
Бардык энергия күндөн алынат.
07:47
45 kilowatts of panels on the roof.
169
452000
2000
45 киловаттуу такталар чатырда орнотулган.
07:49
And everything works off the sun for the next 25 years.
170
454000
2000
Акыркы 25 жыл аралыгында бардыгы күндөн иштеп жатат.
07:51
So long as the sun shines,
171
456000
2000
Күндүн нуру өчмөйүн
07:53
we'll have no problem with power.
172
458000
2000
бизде энергияга байланыштуу эч бир көйгөй болбойт.
07:55
But the beauty is
173
460000
2000
Эң керемет нерсеси бул
07:57
that is was installed
174
462000
3000
мунун бардыгы
08:00
by a priest, a Hindu priest,
175
465000
3000
Хинду абысы тарабынан орнотулганы,
08:03
who's only done eight years of primary schooling --
176
468000
3000
ал 8 жыл гана баштапкы мектепте билим алган --
08:06
never been to school, never been to college.
177
471000
3000
орто мектепке барбаган, колледжди буту аттабаган.
08:09
He knows more about solar
178
474000
2000
Күн энергиясы жөнүндө ал
08:11
than anyone I know anywhere in the world guaranteed.
179
476000
4000
дүйнө жүзү боюнча эң мыкты билимдүү адам деп мен кепилдик берем.
08:17
Food, if you come to the Barefoot College,
180
482000
2000
Тамак, эгерде Жыңайлактар Колледжине келсеңиздер,
08:19
is solar cooked.
181
484000
3000
күндүн энергиясы менен бышырылган.
08:22
But the people who fabricated that solar cooker
182
487000
3000
Бирок ошол күн энергиясы менен иштеген мешти
08:25
are women,
183
490000
3000
аялдар,
08:28
illiterate women,
184
493000
2000
сабатсыз аялдар,
08:30
who actually fabricate
185
495000
2000
чынында эң мыкты
08:32
the most sophisticated solar cooker.
186
497000
2000
күн мешин кургандар болуп саналат.
08:34
It's a parabolic Scheffler solar cooker.
187
499000
3000
Бул парабола Шефлер күн меши.
08:40
Unfortunately, they're almost half German,
188
505000
4000
Тилекке каршы, алар жарым-жартылай немецтер,
08:44
they're so precise.
189
509000
2000
алар абдан так.
08:46
(Laughter)
190
511000
2000
(Каткырык)
08:48
You'll never find Indian women so precise.
191
513000
3000
Силер эч качан Индиянын аялдарындай тактыкты таба албайсыңар.
08:52
Absolutely to the last inch,
192
517000
2000
Акыркы миллиметр карышына чейин,
08:54
they can make that cooker.
193
519000
2000
алар мешти жасай алышат.
08:56
And we have 60 meals twice a day
194
521000
2000
Күнүнө эки жолу күндүн энергиясы менен
08:58
of solar cooking.
195
523000
2000
60 тамак жасалат.
09:00
We have a dentist --
196
525000
2000
Бизде тиш доктур бар --
09:02
she's a grandmother, illiterate, who's a dentist.
197
527000
3000
ал байбиче, сабатсыз, ал тиш доктур.
09:05
She actually looks after the teeth
198
530000
2000
Ал чынында 7,000 баланын
09:07
of 7,000 children.
199
532000
3000
тиштерин карайт.
09:11
Barefoot technology:
200
536000
2000
Жыңайлак технологиясы:
09:13
this was 1986 -- no engineer, no architect thought of it --
201
538000
3000
1986-жыл -- бир дагы инженер, бир дагы архитектор ойлоп көрбөгөн --
09:16
but we are collecting rainwater from the roofs.
202
541000
3000
чатырдан жаан суусун чогултууну, биз чогултабыз.
09:19
Very little water is wasted.
203
544000
2000
Аз гана суу текке коройт.
09:21
All the roofs are connected underground
204
546000
2000
Бардык чатырлар жер астындагы
09:23
to a 400,000 liter tank,
205
548000
2000
40,000 литрлик суу сактагычтарга туташтырылган,
09:25
and no water is wasted.
206
550000
2000
ошентип суу коробойт.
09:27
If we have four years of drought, we still have water on the campus,
207
552000
3000
Эгер 4 жылдык кургактыкка дуушар болсок, биздин кампус дале болсо суу менен камсыз болот,
09:30
because we collect rainwater.
208
555000
2000
анткени биз жаандын суусун чогултабыз.
09:32
60 percent of children don't go to school,
209
557000
3000
Балдардын 60 пайызы мектепке барбайт,
09:35
because they have to look after animals --
210
560000
2000
себеби алар мал кайтарышы керек --
09:37
sheep, goats --
211
562000
2000
кой, эчкилер --
09:39
domestic chores.
212
564000
2000
үй жумуштары --
09:41
So we thought of starting a school
213
566000
3000
Ошентип биз кечки мектеп ачууну ойлондук
09:44
at night for the children.
214
569000
2000
кечкисин балдарды окутуш үчүн.
09:46
Because the night schools of Tilonia,
215
571000
2000
Тилониянын кечки мектеби ишке киргендиктен,
09:48
over 75,000 children have gone through these night schools.
216
573000
3000
75,000ден ашуун балдар мектепте окушту.
09:51
Because it's for the convenience of the child;
217
576000
2000
Анткени ал баланын ыңгайлуулугуна карата болгон чара;
09:53
it's not for the convenience of the teacher.
218
578000
2000
мугалимдикине эмес.
09:55
And what do we teach in these schools?
219
580000
2000
Бул мектептерден биз эмнени окутабыз?
09:57
Democracy, citizenship,
220
582000
2000
Демократия, жарандуулук,
09:59
how you should measure your land,
221
584000
3000
жериңдин өлчөмүн кантип өлчөө керек,
10:02
what you should do if you're arrested,
222
587000
2000
эгер камака алынсаң эмне кылуу керек,
10:04
what you should do if your animal is sick.
223
589000
4000
үй жаныбарларың ооруп калса эмне кылууң керек.
10:08
This is what we teach in the night schools.
224
593000
2000
Кечки мектептен мына ушуларды окутабыз.
10:10
But all the schools are solar-lit.
225
595000
3000
Бардык мектептер күн энергиясы менен жарыкка ээ.
10:13
Every five years
226
598000
2000
Ар бир 5 жыл сайын
10:15
we have an election.
227
600000
2000
шайлоо өткөрүп турабыз.
10:17
Between six to 14 year-old children
228
602000
4000
Алты жаштан он төрт жашка чейинки балдар
10:21
participate in a democratic process,
229
606000
3000
демократиялык процесске катыша алат,
10:24
and they elect a prime minister.
230
609000
4000
алар премьер-министрди шайлашат.
10:28
The prime minister is 12 years old.
231
613000
3000
Учурдагы премьер-министр 12 жашта.
10:32
She looks after 20 goats in the morning,
232
617000
2000
Ал күндүзү 20 эчкини кайтарат,
10:34
but she's prime minister in the evening.
233
619000
3000
кечкисин болсо премьер-министр.
10:37
She has a cabinet,
234
622000
2000
Анын министрлери бар,
10:39
a minister of education, a minister for energy, a minister for health.
235
624000
3000
билим министри, энергия министри, саламаттык министри.
10:42
And they actually monitor and supervise
236
627000
2000
Иш жүзүндө алар көзөмөл жана башкарууну
10:44
150 schools for 7,000 children.
237
629000
3000
7000 бала окуган 150 мектептин үстүнөн өткөрүшөт.
10:49
She got the World's Children's Prize five years ago,
238
634000
2000
Премьер-министр кыз Дүйнөлүк Балдар Сыйлыгын 5 жыл мурун алган,
10:51
and she went to Sweden.
239
636000
2000
Швецияга барган.
10:53
First time ever going out of her village.
240
638000
2000
Турмушунда биринчи жолу айылдан сыртка чыкканы.
10:55
Never seen Sweden.
241
640000
3000
Швецияны эч качан көргөн эмес.
10:58
Wasn't dazzled at all by what was happening.
242
643000
2000
Болуп жаткан нерселер аны тамшандырган эмес.
11:00
And the Queen of Sweden, who's there,
243
645000
2000
Иш чарага катышып жаткан, Швециянын Канайымы,
11:02
turned to me and said, "Can you ask this child where she got her confidence from?
244
647000
3000
мага кайрылып, "Бул кыздан сурап бересизби өзүнө ишенүү сезимин кайдан алган?
11:05
She's only 12 years old,
245
650000
2000
Ал болгону 12 жашта,
11:07
and she's not dazzled by anything."
246
652000
3000
бирок аны эч нерсе тамшандырбады, таңгалдырбады."
11:10
And the girl, who's on her left,
247
655000
3000
Канайымдын сол тарабында турган ал кыз,
11:13
turned to me and looked at the queen straight in the eye
248
658000
3000
канайымдын көзүнө тик карап жана мага кайрылып,
11:16
and said, "Please tell her I'm the prime minister."
249
661000
3000
"Бул кишиге кичи пейилдикке айтып коюңузчу, мен премьер-министрмин" деди.
11:19
(Laughter)
250
664000
2000
(Каткырык)
11:21
(Applause)
251
666000
8000
(Кол чабуулар)
11:29
Where the percentage of illiteracy is very high,
252
674000
4000
Сабатсыздыктын пайыздык көрсөткүчтөрү жогору аймактарда
11:33
we use puppetry.
253
678000
3000
биз куурчак театрын колдонобуз.
11:36
Puppets is the way we communicate.
254
681000
3000
Куурчак театры аркылуу биз баарлашабыз.
11:45
You have Jokhim Chacha
255
690000
3000
Мына бул Жохим Чача
11:48
who is 300 years old.
256
693000
4000
ал 300 жашта.
11:52
He is my psychoanalyst. He is my teacher.
257
697000
3000
Ал менин психоаналитигим. Ал менин мугалимим.
11:55
He's my doctor. He's my lawyer.
258
700000
2000
Ал менин доктурум. Ал менин жактоочум.
11:57
He's my donor.
259
702000
2000
Ал менин донорум.
11:59
He actually raises money,
260
704000
2000
Ал чынында акча табат,
12:01
solves my disputes.
261
706000
3000
менин талаштарымды чечет.
12:04
He solves my problems in the village.
262
709000
3000
Ал айылдагы көйгөйлөрүмдү чечет.
12:07
If there's tension in the village,
263
712000
2000
Айылда кандайдыр бир талаш болсо,
12:09
if attendance at the schools goes down
264
714000
2000
мектепке келгендердин саны азайса
12:11
and there's a friction between the teacher and the parent,
265
716000
2000
жана мугалим менен ата-энелер ортосунда тартышуу болсо,
12:13
the puppet calls the teacher and the parent in front of the whole village
266
718000
3000
куурчак мугалим менен ата-энени айыл тургундарынын алдына чакырат
12:16
and says, "Shake hands.
267
721000
2000
жана "Кол алышкыла.
12:18
The attendance must not drop."
268
723000
2000
Сабакка катыш азайбашы керек." дейт.
12:22
These puppets
269
727000
2000
Бул куурчактар
12:24
are made out of recycled World Bank reports.
270
729000
2000
Дүйнөлүк Банктын отчётторун кайрадан иштетүүдөн алынган кагаздан жасалган.
12:26
(Laughter)
271
731000
2000
(Каткырык)
12:28
(Applause)
272
733000
7000
(Кол чабуулар)
12:35
So this decentralized, demystified approach
273
740000
4000
Ошентип децентралдаштырылган, жеңилдетилген ыкмада
12:39
of solar-electrifying villages,
274
744000
2000
айылдарды күн энергиясы менен камсыздоону
12:41
we've covered all over India
275
746000
2000
бүткүл Индия боюнча таркаттык
12:43
from Ladakh up to Bhutan --
276
748000
3000
Ладахтан баштап Бутанга чейинки --
12:48
all solar-electrified villages
277
753000
2000
айылдар күн энергиясы менен камсыздалды
12:50
by people who have been trained.
278
755000
3000
окуудан өткөн адамдар тарабынан.
12:54
And we went to Ladakh,
279
759000
2000
Биз Ладахка барып,
12:56
and we asked this woman --
280
761000
2000
бир айымдан сурадык --
12:58
this, at minus 40, you have to come out of the roof,
281
763000
3000
минус 40 сууктун күнү, силер чатырдан эшикке чыгууга мажбурсуңар,
13:01
because there's no place, it was all snowed up on both sides --
282
766000
3000
анткени чыгууга жол жок, бардык тарапты кар басып салган
13:04
and we asked this woman,
283
769000
2000
анан бул айымдан сурадык,
13:06
"What was the benefit you had
284
771000
2000
"Күн энергиясынан тапкан
13:08
from solar electricity?"
285
773000
2000
пайдаңар кандай болду?"
13:10
And she thought for a minute and said,
286
775000
2000
Ал 1 мүнөткө ойлонуп туруп,
13:12
"It's the first time I can see my husband's face in winter."
287
777000
4000
"Кыштын күнү жолдошумдун жүзүн биринчи жолу көрө алганым", деп жооп берди.
13:16
(Laughter)
288
781000
3000
(Каткырык)
13:19
Went to Afghanistan.
289
784000
2000
Афганистанга бардык.
13:21
One lesson we learned in India
290
786000
5000
Индиядан алган бир сабагыбыз
13:26
was men are untrainable.
291
791000
4000
эркектерди окутуу мүмкүн эмес эле.
13:30
(Laughter)
292
795000
4000
(Каткырык)
13:34
Men are restless,
293
799000
2000
Эркектер тынчтана албайт,
13:36
men are ambitious,
294
801000
2000
эркектердин амбициясы жогору,
13:38
men are compulsively mobile,
295
803000
3000
эркектер токтогус кыймылдуу,
13:41
and they all want a certificate.
296
806000
2000
жана дагы баары күбөлүк алгысы келет.
13:43
(Laughter)
297
808000
2000
(Каткырык)
13:45
All across the globe, you have this tendency
298
810000
3000
Бул дүйнө жүзү боюнча таркаган көрүнүш
13:48
of men wanting a certificate.
299
813000
2000
эркектер күбөлүк алууну каалашат.
13:50
Why? Because they want to leave the village
300
815000
3000
Эмне үчүн? Анткени алар айылдан кетип
13:53
and go to a city, looking for a job.
301
818000
3000
шаардан жумуш издешет.
13:56
So we came up with a great solution:
302
821000
3000
Биз укмуштуудай чечимге келдик:
13:59
train grandmothers.
303
824000
2000
улгайып калган апаларды окутуу.
14:03
What's the best way of communicating
304
828000
2000
Пикир алмашуунун эң мыкты ыкмасы
14:05
in the world today?
305
830000
2000
бүгүн дүйнөдө кайсы?
14:07
Television? No.
306
832000
2000
Сыналгы? Жок.
14:09
Telegraph? No.
307
834000
2000
Телеграф? Жок.
14:11
Telephone? No.
308
836000
2000
Телефон? Жок.
14:13
Tell a woman.
309
838000
2000
Аял кишиге кабар айтыңыз.
14:15
(Laughter)
310
840000
3000
(Каткырык)
14:18
(Applause)
311
843000
4000
(Кол чабуулар)
14:22
So we went to Afghanistan for the first time,
312
847000
2000
Ошентип биз биринчи жолу Афганистанга бардык,
14:24
and we picked three women
313
849000
2000
биз үч аялды тандап
14:26
and said, "We want to take them to India."
314
851000
2000
айттык: "Биз буларды Индияга алып кетүүнү каалайбыз" деп.
14:28
They said, "Impossible. They don't even go out of their rooms,
315
853000
2000
Алар "бул мүмкүн эмес. Алар жада калса бөлмөлөрүнөн чыкпайт,
14:30
and you want to take them to India."
316
855000
2000
а силер аларды Индияга алып кетебиз дейсиңер" дешти.
14:32
I said, "I'll make a concession. I'll take the husbands along as well."
317
857000
2000
Анда мен "Эпке келем, алардын күйөөлөрүн дагы алып кетебиз" дедим.
14:34
So I took the husbands along.
318
859000
2000
Ошентип күйөөлөрүн дагы кошо алып жөнөдүк.
14:36
Of course, the women were much more intelligent than the men.
319
861000
3000
Албетте, аялдар эркектерге караганда кыйла акылдуу болушту.
14:39
In six months,
320
864000
2000
Алты ай ичинде,
14:41
how do we train these women?
321
866000
3000
бул аялдар кандай өзгөрүштү?
14:44
Sign language.
322
869000
2000
Жаңдоо тили.
14:46
You don't choose the written word.
323
871000
3000
Силер жазма сөз тандабайсыздар.
14:49
You don't choose the spoken word.
324
874000
2000
Силер оозеки сөз тандабайсыздар.
14:51
You use sign language.
325
876000
3000
Силер жаңдоо тилин колдоносуздар.
14:54
And in six months
326
879000
2000
Алты ай ичинде
14:56
they can become solar engineers.
327
881000
4000
алар күн энергиясы боюнча инженер болушат.
15:00
They go back and solar-electrify their own village.
328
885000
3000
Алар кайтып барып өзүлөрүнүн айылдарын күн энергиясы менен камсыздайт.
15:03
This woman went back
329
888000
2000
Бул айым кайтып барып
15:05
and solar-electrified the first village,
330
890000
3000
эң биринчи айылды күн энергиясы менен камсыздады,
15:08
set up a workshop --
331
893000
2000
окутууну уюштуруп --
15:10
the first village ever to be solar-electrified in Afghanistan
332
895000
3000
Афганистандагы эң биринчи айыл күн энергиясы менен камсыздандарылды
15:13
[was] by the three women.
333
898000
3000
ушул үч аял тарабынан.
15:16
This woman
334
901000
2000
Бул айым
15:18
is an extraordinary grandmother.
335
903000
2000
өзгөчө байбиче.
15:20
55 years old, and she's solar-electrified 200 houses for me in Afghanistan.
336
905000
5000
55 жашта, Афганистанда 200 үйдү күн энергиясы менен камсыздады.
15:25
And they haven't collapsed.
337
910000
3000
Алардын иши ураган жок.
15:28
She actually went and spoke to an engineering department in Afghanistan
338
913000
3000
Ал чынында Афганистандын инженерия бөлүмүнө барып
15:31
and told the head of the department
339
916000
2000
бөлүм башчысына
15:33
the difference between AC and DC.
340
918000
2000
алмашып туруучу ток менен туруктуу токтун айырмасын түшүндүрдү.
15:35
He didn't know.
341
920000
2000
Ал муну билген эмес.
15:37
Those three women have trained 27 more women
342
922000
3000
Жанагы 3 аял 27 аялды окутушту
15:40
and solar-electrified 100 villages in Afghanistan.
343
925000
3000
жана Афганистандын 100 айылын күн энергиясы менен камсыздашты.
15:43
We went to Africa,
344
928000
3000
Африкага барып,
15:46
and we did the same thing.
345
931000
2000
дал ушундай нерселерди жасадык.
15:48
All these women sitting at one table from eight, nine countries,
346
933000
3000
Столду тегеректеп отурган айымдар сегиз, тогуз мамлекеттен келген,
15:51
all chatting to each other, not understanding a word,
347
936000
3000
бири-бири менен бир дагы сөз түшүнбөй туруп пикир алмашууда,
15:54
because they're all speaking a different language.
348
939000
2000
ар кайсы тилде сүйлөгөндүктөн.
15:56
But their body language is great.
349
941000
2000
Бирок алардын жаңдашып-ымдашып сүйлөшүүсү мыкты.
15:58
They're speaking to each other
350
943000
2000
Алар бири-бири менен сүйлөшүү аркылуу
16:00
and actually becoming solar engineers.
351
945000
2000
күн энергиясы боюнча инженер болуп жатышыт.
16:02
I went to Sierra Leone,
352
947000
3000
Мен Сиерра Леонага барганда,
16:05
and there was this minister driving down in the dead of night --
353
950000
3000
түн ичинде бир министр унаасын айдап
16:08
comes across this village.
354
953000
2000
айыл жанынан өтүп бараткан болот.
16:10
Comes back, goes into the village, says, "Well what's the story?"
355
955000
3000
Айыл ичине кайрылып кирип, "Окуянын таржымалы кандай?"
16:13
They said, "These two grandmothers ... "
356
958000
2000
Алар, "Бул эки байбиче ..."
16:15
"Grandmothers?" The minister couldn't believe what was happening.
357
960000
3000
"Байбичелер?" Министр укканына ишене албады.
16:18
"Where did they go?" "Went to India and back."
358
963000
3000
"Алар кайда барды?" "Индияга барып келишти."
16:21
Went straight to the president.
359
966000
2000
Президенттин өзүнө барып,
16:23
He said, "Do you know there's a solar-electrified village in Sierra Leone?"
360
968000
2000
министр, "Сиерра Леонада күн энергиясы менен камсыздалган айыл бар экенин билесизби?"
16:25
He said, "No." Half the cabinet went to see the grandmothers the next day.
361
970000
3000
Президент, "Жок" деп жооп берет. Байбичелер менен жолугушууга министрлердин көбү эртеси күнү жөнөшөт.
16:28
"What's the story."
362
973000
2000
"Мына ушундай окуя".
16:30
So he summoned me and said, "Can you train me 150 grandmothers?"
363
975000
4000
Ал мени чакыртып алып, "150 байбичени окутуп бере аласызбы?" деп суроо узатты.
16:34
I said, "I can't, Mr. President.
364
979000
2000
Мен, "мырза Президент, мен окута албайм.
16:36
But they will. The grandmothers will."
365
981000
2000
Бирок байбичелер окута алат" дедим.
16:38
So he built me the first Barefoot training center in Sierra Leone.
366
983000
3000
Ошентип ал мага Сиерра Леонада биринчи Жыңайлактар окутуу борборун куруп берди.
16:41
And 150 grandmothers have been trained in Sierra Leone.
367
986000
4000
Сиерра Леонада ушинтип 150 байбиче окуудан өттү.
16:45
Gambia:
368
990000
2000
Гамбия:
16:47
we went to select a grandmother in Gambia.
369
992000
3000
Гамбияга байбиче тандоого бардык.
16:50
Went to this village.
370
995000
2000
Бул айылга бардык.
16:52
I knew which woman I would like to take.
371
997000
2000
Мен билгем кандай айымды тандоону.
16:54
The community got together and said, "Take these two women."
372
999000
3000
Коомчулук чогулуп, "Бул эки айымды алып кетиңиздер" деди.
16:57
I said, "No, I want to take this woman."
373
1002000
2000
Мен, "жок, мен бул айымды алып кетем" дедим.
16:59
They said, "Why? She doesn't know the language. You don't know her."
374
1004000
2000
Алар, "Эмнеге? Ал тил билбейт. Сиз аны тааныбайсыз" дешти.
17:01
I said, "I like the body language. I like the way she speaks."
375
1006000
3000
"Мага анын жаңдашуу тили жакты. Мага анын сүйлөгөнү жакты" дедим.
17:04
"Difficult husband; not possible."
376
1009000
2000
"Жолдошу татаал киши, мүмкүн эмес."
17:06
Called the husband, the husband came,
377
1011000
2000
Жолдошун чакырттык, жолдошу -
17:08
swaggering, politician, mobile in his hand. "Not possible."
378
1013000
3000
өпкөлөнгөн, саясатчы, колунда чөнтөк телефон кармаган - келип, "болбойт" деди.
17:11
"Why not?" "The woman, look how beautiful she is."
379
1016000
3000
"Эмне үчүн болбойт?" "Карасаң, кандай сулуу аял."
17:14
I said, "Yeah, she is very beautiful."
380
1019000
2000
"Ооба, ал абдан сулуу" дедим.
17:16
"What happens if she runs off with an Indian man?"
381
1021000
2000
"Индиялык бир эркекке кетип калса, эмне кылам?"
17:18
That was his biggest fear.
382
1023000
2000
Анын корккону ошол болчу.
17:20
I said, "She'll be happy. She'll ring you up on the mobile."
383
1025000
3000
"Ал бактылуу болот. Ал сага телефон чалып турат" дедим.
17:23
She went like a grandmother
384
1028000
3000
Ал байбиче катары кетип
17:26
and came back like a tiger.
385
1031000
2000
жолборс болуп кайтты.
17:28
She walked out of the plane
386
1033000
2000
Ал учактан түшүп
17:30
and spoke to the whole press as if she was a veteran.
387
1035000
3000
пресса менен мурдатан бери сүйлөшүп жүргөнсүп сүйлөштү.
17:33
She handled the national press,
388
1038000
3000
Ал улуттук прессаны жайкап,
17:36
and she was a star.
389
1041000
2000
жылдыз болгон.
17:38
And when I went back six months later, I said, "Where's your husband?"
390
1043000
3000
Алты айдан кийин барганымда, "жолдошуң кайда?" десем.
17:41
"Oh, somewhere. It doesn't matter."
391
1046000
2000
"Жүрөт го бир жерде. Не мааниси бар" деп койду.
17:43
(Laughter)
392
1048000
2000
(Каткырык)
17:45
Success story.
393
1050000
2000
Ийгилик окуясы.
17:47
(Laughter)
394
1052000
2000
(Каткырык)
17:49
(Applause)
395
1054000
3000
(Кол чабуулар)
17:52
I'll just wind up by saying
396
1057000
6000
Аяктаар алдында
17:58
that I think you don't have to look for solutions outside.
397
1063000
4000
чечимди сырттан издөөнүн кажети жок дейм.
18:02
Look for solutions within.
398
1067000
2000
Чечимдерди ич арадан издегиле.
18:04
And listen to people. They have the solutions in front of you.
399
1069000
3000
Маңдайыңардагы кишилерден кандай чечим болоорун уккула.
18:07
They're all over the world.
400
1072000
2000
Алар дүйнө жүзү боюнча бар.
18:09
Don't even worry.
401
1074000
2000
Кам санабаңыздар.
18:11
Don't listen to the World Bank, listen to the people on the ground.
402
1076000
3000
Дүйнөлүк Банкты укпагыла, жергиликтүү кишилерди уккула.
18:14
They have all the solutions in the world.
403
1079000
3000
Дүйнө жүзү боюнча чечимдин ээлери ошол адамдар.
18:17
I'll end with a quotation by Mahatma Gandhi.
404
1082000
3000
Махатма Гандинин учкул кеби менен бүтүргүм келип турат.
18:20
"First they ignore you,
405
1085000
2000
"Башында алар камаарабайт,
18:22
then they laugh at you,
406
1087000
2000
анан шылдыңдайт,
18:24
then they fight you,
407
1089000
2000
андан соң күрөшөт,
18:26
and then you win."
408
1091000
2000
акыры сиз жеңесиз."
18:28
Thank you.
409
1093000
2000
Ыракмат.
18:30
(Applause)
410
1095000
31000
(Кол чабуулар)
ABOUT THE SPEAKER
Bunker Roy - EducatorSanjit “Bunker” Roy is the founder of Barefoot College, which helps rural communities becomes self-sufficient.
Why you should listen
Development projects the world over run into one crucial point: For a project to live on, it needs to be organic, owned and sustained by those it serves. In 1972, Sanjit “Bunker” Roy founded the Barefoot College, in the village of Tilonia in Rajasthan, India, with just this mission: to provide basic services and solutions in rural communities with the objective of making them self-sufficient. These “barefoot solutions” can be broadly categorized into solar energy, water, education, health care, rural handicrafts, people’s action, communication, women’s empowerment and wasteland development. The Barefoot College education program, for instance, teaches literacy and also skills, encouraging learning-by-doing. (Literacy is only part of it.) Bunker’s organization has also successfully trained grandmothers from Africa and the Himalayan region to be solar engineers so they can bring electricity to their remote villages.
As he says, Barefoot College is "a place of learning and unlearning: where the teacher is the learner and the learner is the teacher."
Bunker Roy | Speaker | TED.com