TED2019
Nanfu Wang: What it was like to grow up under China's one-child policy
نانفوو وانگ: گەورەبوون لەژێر یاسایی یەک منداڵی چین چۆن هەستێکی دروست کردم
Filmed:
Readability: 3.6
2,722,175 views
دروستکەری فیلمی دۆکیومێنتاری و هاوڕێی TED "نانفوو وانگ" دەڵێت :یاسایی هەبوونی یەک منداڵی لە ٢٠١٥ هەڵوەشاییەوە، بەڵام تازە لەو ژیانە تێدەگەین کە لەژیر ئەو یاسایە هەمانبووە. بە درێژای فیلمەکەی "نەتەوەی یەک منداڵی"، هەموو ئەو چیرۆکە نەگوتراوانە باس دەکات. دەرئەنجامی ئەو سیاسەتە ئاڵۆزە و هێزی خێرایی بڵاوبوونەوەی پڕوپاگاندەکان دەخاتەڕوو.
Nanfu Wang - Documentary filmmaker
Nanfu Wang uncovers untold stories about human rights in China. Full bio
Nanfu Wang uncovers untold stories about human rights in China. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
ناوم نانفووە.
00:13
My name is Nanfu.
0
1000
1690
00:15
In Chinese, "nan" means "man."
1
3365
2875
لە چینی، "نان" واتا "پیاو".
00:18
And "fu" means "pillar."
2
6952
1817
"فو"ش واتا "کۆڵەکە".
00:21
My family had hoped for a boy,
3
9579
2113
خێزانەکەم خوازیاری منداڵێکی کوڕ بوون،
00:23
who would grow up
to be the pillar of the family.
to be the pillar of the family.
4
11716
3333
کە گەورە بێت و ببێتە کۆڵەکەی خێزانەکە.
00:27
And when I turned out to be a girl,
5
15692
2239
کە دەرکەوت کچم،
00:29
they named me Nanfu anyway.
6
17955
1856
هەر ناویان نام "نانفوو".
00:31
(Laughter)
7
19835
1425
(پێکەنین)
00:33
I was born in 1985,
8
21284
2428
لە ساڵی 1985 لە دایک بووم،
00:35
six years before China announced
its one-child policy.
its one-child policy.
9
23736
3667
شەش ساڵ پێش ڕاگەیاندی
یاسای هەبوونی یەک منداڵی لە چین.
یاسای هەبوونی یەک منداڵی لە چین.
00:40
Right after I was born,
10
28958
2246
ڕێک دوای ئەوای لە دایکبووم،
00:43
the local officials came
and ordered my mom to be sterilized.
and ordered my mom to be sterilized.
11
31228
4055
کارگێڕی ناوخۆ داوایان لە دایکم کرد
کە ببێتە خەسێنراو.
کە ببێتە خەسێنراو.
00:48
My grandpa stood up to the officials,
12
36767
2333
باپیرم دژی کارگێرەکان وەستایەوە،
چونکە نەوەیەکی کوڕی دەویست
بۆ ئەوەی ناوی خێزانەکە هەڵبگرێت.
بۆ ئەوەی ناوی خێزانەکە هەڵبگرێت.
00:51
because he wanted a grandson
to carry on the family name.
to carry on the family name.
13
39124
3386
لەناکاو، خێزانەکەم ڕیگەیان پێدرا
منداڵی دووەمیان ببێت.
منداڵی دووەمیان ببێت.
00:55
Eventually, my parents were allowed
to have a second child,
to have a second child,
14
43982
4171
01:00
but they had to wait for five years
15
48177
2072
بەڵام دەبوو پێنج ساڵ چاوەڕێ بکەن.
01:02
and pay a substantial fine.
16
50273
1800
و باجێکی زۆر بە حوکمەت بدەن.
01:05
Growing up, my brother and I
17
53638
2897
من و براکەم گەورە بووین،
01:08
were surrounded by children
from one-child families.
from one-child families.
18
56559
3128
دەوروبەرمان پڕبوون لەو خێزانانەی
کەیەک منداڵیان هەبوو.
کەیەک منداڵیان هەبوو.
01:13
I remember feeling a sense of shame
19
61004
3038
لە بیرمە هەستم بە شەرم دەکرد.
01:16
because I had a younger brother.
20
64066
1755
چونکە برایەکی بچوکم هەبوو.
01:19
I felt like our family did something wrong
for having two children.
for having two children.
21
67067
3658
هەستم دەکرد خێزانەکەم هەڵەیەکی
گەورەیان کردووە بە هەبوونی دوو منداڵ.
گەورەیان کردووە بە هەبوونی دوو منداڵ.
01:24
At the time, I didn't question
22
72315
1485
لەو کاتە پرسیارێکم کرد
01:25
where this sense of shame
and guilt came from.
and guilt came from.
23
73824
2838
ئەو هەستی تاوان و شەرمە
لە کوێووە سەریهەڵداوە.
لە کوێووە سەریهەڵداوە.
01:31
A year and a half ago,
I had my own first child.
I had my own first child.
24
79062
3294
ساڵ و نیوێک پێش ئێستا،
منداڵی یەکەمم لە دایک بوو
منداڵی یەکەمم لە دایک بوو
01:34
It was the best thing
that ever happened in my life.
that ever happened in my life.
25
82991
2928
باشترین ڕووداوی ژیانم بوو.
01:38
Becoming a mother
26
86538
1301
بوون بە دایک
01:39
gave me a totally new perspective
on my own childhood,
on my own childhood,
27
87863
4079
تێروانینێکی نوێی بە منداڵیم بەخشی،
01:43
and it brought back
my memories of early life in China.
my memories of early life in China.
28
91966
4500
ئەمە یادەوەری منداڵیمی بیرخستمەوە لە چین.
01:49
For the past three decades,
29
97490
2127
لە سی ساڵی ڕابردوو،
01:51
everyone in my family had to apply
for a permission from the government
for a permission from the government
30
99641
4722
هەموو ئەندامانی خێزانەکەم دەبوو
ڕێگەپێدان لە حوکمەت وەرگرن
ڕێگەپێدان لە حوکمەت وەرگرن
01:56
to have a child.
31
104387
1150
بۆ هەبوونی منداڵ.
01:58
And I wondered
32
106369
1349
خوازیاربووم بزانم
01:59
what it was like for people
who lived under the one-child policy.
who lived under the one-child policy.
33
107742
4196
ژیانی ئەو کەسانە چۆنە کە
لەژێر یاسای هەبوونی یەک منداڵی ژیاون.
لەژێر یاسای هەبوونی یەک منداڵی ژیاون.
02:04
So I decided to make
a documentary about it.
a documentary about it.
34
112361
3000
بۆیە بڕیامدا چەند دیکۆمێنتاریەک
لەسەر ئەو بابەتە ئامادە بکەم،
لەسەر ئەو بابەتە ئامادە بکەم،
02:08
One of the people I interviewed
35
116964
1905
یەکێک لەو کەسانەی کە دواندم
02:10
was the midwife who delivered
all of the babies born in my village,
all of the babies born in my village,
36
118893
5158
مامان بوو، مامانی بۆ هەموو منداڵانی
لە دایکبووی گوندەکەمان کردبوو،
لە دایکبووی گوندەکەمان کردبوو،
02:16
including myself.
37
124075
1150
تەنانەت بۆ منیش.
02:18
She was 84 years old
when I interviewed her.
when I interviewed her.
38
126456
3164
تەمەنی ٨٤ ساڵ بوو کە دواندم.
02:22
I asked her,
39
130294
1724
پرسیارم لێکرد،
02:24
"Do you remember how many babies
you delivered throughout your career?"
you delivered throughout your career?"
40
132042
3666
" لە بیرتە بە درێژای ماوەی پیشەکەت
مامانیت بۆ چەند منداڵ کردووە؟'
مامانیت بۆ چەند منداڵ کردووە؟'
02:28
She didn't have a number for deliveries.
41
136399
2234
ژمارەی لە دایکبووانی نەدەزانی.
02:31
She said she had performed
42
139561
3251
بەڵام گوتی کە
02:34
60,000 forced abortions
and sterilizations.
and sterilizations.
43
142836
4575
٦٠،٠٠٠ منداڵی بە زۆر لێکردن لەبار بردووە
و خەساندنی کردووە.
و خەساندنی کردووە.
02:40
Sometimes, she said,
44
148855
2310
هەروەها گوتیشی،
02:43
a late-term fetus
would survive an abortion,
would survive an abortion,
45
151189
3087
کۆرپە درەنگ لە دایکبووەکان
لە لەبارچوون ڕزگاریان دەبوو.
لە لەبارچوون ڕزگاریان دەبوو.
02:46
and she would kill the baby
after delivering it.
after delivering it.
46
154300
2709
و لەدوای مامانی کردنەکە منداڵەکانی دەکوشت.
02:49
She remembered how her hands would tremble
47
157489
3731
بەبیری دەهاتەوە کە چۆن دەستەکانی دەلەرزین
02:53
as she did the work.
48
161244
1333
کاتێک کە کارەکەی کردووە.
02:55
Her story shocked me.
49
163815
1400
چیرۆکەکەی دایخورپاندم.
02:57
When I set out to make the film,
50
165934
2207
کاتێک بڕیارمدا فیلمەکە دروست بکەم،
پێشبینیم دەکرد چیرۆکێکی سادەبێت
لە سەر تاوانکاری و قوربانی،
لە سەر تاوانکاری و قوربانی،
03:00
I expected it would be a simple story
of perpetrators and victims.
of perpetrators and victims.
51
168165
4417
03:04
People who carried out the policy
52
172606
1928
ئەو کەسانەی کە ئەو یاسایەیان جێبەجێکرد
03:06
and people who are living
with the consequences.
with the consequences.
53
174558
2584
و ئەو خەڵکانەی لەگەڵ ئاکامەکەی دەژیەن.
03:09
But that wasn't what I saw.
54
177701
1800
بەڵام ئەوە نەبوو بینیم.
03:12
As I was finishing
my interview with the midwife,
my interview with the midwife,
55
180082
3204
کاتێک چاوپێکەوتنەکەم لەگەڵ مامانەکە
تەواو کرد،
تەواو کرد،
03:15
I noticed an area in her house
56
183310
2231
تێبینی گۆشەیەکی ماڵەکەیم کرد
03:17
that was decorated
with elaborate homemade flags.
with elaborate homemade flags.
57
185565
4268
بە چەند ئاڵایەکی دەستکرد
ڕازێندرابووەوە.
ڕازێندرابووەوە.
03:21
And each flag has a picture
of a baby on it.
of a baby on it.
58
189857
3070
هەر ئاڵایەک وێنەی منداڵێکی لە سەر بوو.
03:26
These were flags
that were sent by families
that were sent by families
59
194157
3142
ئەو ئاڵایانە
لەلایەن ئەو خێزانانە نێردرابوون
لەلایەن ئەو خێزانانە نێردرابوون
03:29
whom she helped treat
their infertility problems.
their infertility problems.
60
197323
3881
کە یارمەتیدابوون
لە چارەسەرەری کێشەی نەزۆکی.
لە چارەسەرەری کێشەی نەزۆکی.
03:33
She explained that she had had enough
61
201657
2333
ڕوونیکردەوە کە ماندوو بووە
03:36
of performing abortions
and sterilizations --
and sterilizations --
62
204014
2936
لە کاری لەباربردن و خەساندن.
03:38
that the only work she did now
was to help families have babies.
was to help families have babies.
63
206974
4616
تاکە کاری ئەو لە ئێستادا
مامانی کردنە بۆ لەدایک بوونی منداڵان.
مامانی کردنە بۆ لەدایک بوونی منداڵان.
03:44
She said she was full of guilt
64
212839
2444
گوتی هەستی بە تاوانکردووە
03:47
for carrying out the one-child policy,
65
215307
2895
لە جێبەجێکردنی یاسای هەبوونی یەک منداڵ
03:50
and she hoped that by helping
families have babies,
families have babies,
66
218226
3244
هیوادار بوو بە مامانیکردن
بۆ منداڵە تازە لە دایک بووەکان،
بۆ منداڵە تازە لە دایک بووەکان،
03:53
she could counteract
what she did in the past.
what she did in the past.
67
221494
2976
بۆ قەرەبووکردنەوەی
ئەو کارانەی لە ڕابردوو ئەنجامیداوە.
ئەو کارانەی لە ڕابردوو ئەنجامیداوە.
03:57
It became clear to me
she, too, was a victim of the policy.
she, too, was a victim of the policy.
68
225034
4796
بۆم ڕوون بۆیەوە،
کە ئەویش قوربانیەکی یاسایەکەیە،
کە ئەویش قوربانیەکی یاسایەکەیە،
04:02
Every voice was telling her
69
230973
2691
هەمووان پێیان دەگوت
04:05
that what she did was right
and necessary for China's survival.
and necessary for China's survival.
70
233688
3467
ئەو کارەی ئەو
ڕاست و پێویستە بۆ ڕزگاربوونی چین.
ڕاست و پێویستە بۆ ڕزگاربوونی چین.
04:10
And she did what she thought
was right for her country.
was right for her country.
71
238108
2934
و ئەویش ئەو کارەی کردووە
کە بۆ وڵاتەکەی باش بووە.
کە بۆ وڵاتەکەی باش بووە.
04:14
I know how strong that message was.
72
242265
2468
دەزانم ئەم پەیامە چەند بەهێزە.
04:17
It was everywhere
around myself when I grew up.
around myself when I grew up.
73
245273
3008
لە تەواوی دەوروبەرم بوو
لە کاتی گەورە بوونم،
لە کاتی گەورە بوونم،
04:20
It was printed on matches,
74
248305
2724
لە سەر پاکەتی شقارتە چاپکرابوو
04:23
playing cards,
75
251053
1636
یاری کارت،
04:24
textbooks, posters.
76
252713
2062
کتێب، پۆستەر.
04:27
The propaganda praising
the one-child policy
the one-child policy
77
255180
2063
پڕوپاگاندەکان پشتگیری یاساکە دەکەن
04:29
was everywhere around us.
78
257267
1682
لە تەواوی دەوروبەرمان بوون،
04:30
[Anyone who refuses to sterilize
will be arrested.]
will be arrested.]
79
258973
2548
[هەرکەسێک ڕەتی کردبایەوە بخەسێنرێت
ئەوا دەستگیردەکرا[
ئەوا دەستگیردەکرا[
04:33
And so were the threats
against disobeying it.
against disobeying it.
80
261545
2334
تۆقاندن دژ بە بەرهەڵستکارەکان بەکاردەهات.
04:35
The message seeped into our minds
81
263903
2436
پەیامەکە لە مێشکمان چەسپابوو
04:38
so much so that I grew up
feeling embarrassed
feeling embarrassed
82
266363
3205
هەربۆیە بە شەرمەزارییەوە گەورە بووم
04:41
for having a younger brother.
83
269592
1788
چونکە برایەکی بچووکم هەبوو.
04:45
With each person I filmed,
84
273625
2834
هەر کەسێک لەوانەی کە دواندم،
04:49
I saw how their minds and hearts
can be influenced by the propaganda,
can be influenced by the propaganda,
85
277530
6360
بینیم چۆن دڵ و مێشکیان کەوتبووە ژێر
کاریگەری پروپاگەندەکە،
کاریگەری پروپاگەندەکە،
04:55
and how their willingness
to make sacrifices for the greater good
to make sacrifices for the greater good
86
283914
4095
و ئامادەبونیان تا قوربانی بدەن بۆ
چاکەی گشتی
چاکەی گشتی
05:00
can be twisted into something
very dark and tragic.
very dark and tragic.
87
288033
3467
کە دەکردێت زۆر خەمناک و تراژیدی بیت.
05:04
China is not the only place
where this happens.
where this happens.
88
292466
3952
چین تاکە وڵات نییە
کە ئەمەی بە سەر هاتبێت.
کە ئەمەی بە سەر هاتبێت.
05:08
There is no country on earth
where propaganda isn't present.
where propaganda isn't present.
89
296442
5190
هیچ وڵاتێک نییە پروپاگاندەی نەبێت.
05:14
And in societies that are supposed to be
more open and free than China,
more open and free than China,
90
302180
4635
هەروەها لەو کۆمەڵگەیەیەی
کە زۆر لە چین کراوەترن،
کە زۆر لە چین کراوەترن،
05:18
it can be even harder to recognize
what propaganda looks like.
what propaganda looks like.
91
306839
4160
زۆر قورس دەبێت کە پڕوپاگاندە بناسییەوە.
05:23
It hides in plain sight as news reports,
92
311728
3635
وەک هەواڵی و ڕاپۆرتی
میدیایی خۆی مەڵاس دەدات،
میدیایی خۆی مەڵاس دەدات،
05:27
TV commercials, political campaigning
93
315387
4037
بازرگانەکانی TV، کەمپینی سیاسی
05:31
and in our social media feeds.
94
319448
1806
و بڵاوکراوەکانی تۆڕی کۆمەڵاییەتی.
05:34
It works to change our minds
without our knowledge.
without our knowledge.
95
322347
3785
کاردەکات بۆ گۆڕینی مێشکمان
نەوەک زانیاریەکانمان.
نەوەک زانیاریەکانمان.
05:40
Every society is vulnerable
to accepting propaganda as truth,
to accepting propaganda as truth,
96
328300
5103
هەموو کۆمەڵگەیەک لاوازە
کە پڕوپاگاندە وەک ڕاستی پەسەندبکات،
کە پڕوپاگاندە وەک ڕاستی پەسەندبکات،
05:45
and no society where propaganda
replaces the truth
replaces the truth
97
333427
2808
وهیچ کۆمەڵگەیەک نییە کە پڕوپاگەندە
جێگەی ڕاستی بگرێتەوە
جێگەی ڕاستی بگرێتەوە
05:48
can be truly free.
98
336259
1762
دەکرێ بە تەواوی ئازاد بێت.
05:50
Thank you.
99
338349
1158
سوپاس.
05:51
(Applause)
100
339531
4016
(چەپڵەڕێزان)
ABOUT THE SPEAKER
Nanfu Wang - Documentary filmmakerNanfu Wang uncovers untold stories about human rights in China.
Why you should listen
Nanfu Wang's Peabody Award-winning documentary, Hooligan Sparrow -- which follows maverick activist Ye Haiyan as she faces government surveillance and harassment after advocating for sexually abused schoolgirls -- was shortlisted for a 2017 Academy Award for Best Documentary Feature. She also directed and produced I Am Another You, winner of the Special Jury Prize at the 2017 Cannes Film Festival, and her latest film, One Child Nation, which explores the history of China's birth policy and its profound effects on generations of Chinese parents and children. It won the Grand Jury Prize at the 2019 Sundance Film Festival.
Originally from a remote village in China, Wang overcame poverty and a lack of access to formal education en route to earning three master's degrees from Shanghai University, Ohio University and New York University. She teaches editing at the School of Visual Arts as well as cinematography at New York University.
Nanfu Wang | Speaker | TED.com