TED2015
Bill Gates: The next outbreak? We're not ready
Bill Gates: နောက် ရောဂါကပ်ဘေးကြီး အတွက် လား? ကျွန်တော်တို့ အသင့်မရှိကြသေးဘူး
Filmed:
Readability: 3.5
3,303,597 views
၂၀၁၄ ခုနှစ်မှာ ကမ္ဘာကြီးဟာ၊ ကိုယ်ကျိုးမဲ့ ကြိုးပမ်းခဲ့ကြတဲ့ ကျန်းမာရေး လုပ်သား သောင်းချီရဲ့ ကျေးဇူးကြောင့် နဲ့၊ ပွင့်ပွင့်လင်းလင်း ပြောရပါက၊ ကံကောင်းထောက်မမှုကြောင့် အီဘိုလာ ရောဂါ ကြောက်မက်ဖွယ် ပေါက်ထွက်လာခဲ့မှာကို ရှောင်ရှားနိုင်ခဲ့ပါတယ်။ အဲဒါတွေ ပြီးဆုံးသွားပြီးတဲ့ နောက်မှာတော့ ကျွန်တော်တို့ဟာ ဒီထက်ပိုကောင်းမွန်စွာ လုပ်ကိုင်သင့်ခဲ့တာကို နားလည်ကြပါတယ်။ဒါကြောင့်မို့လို့ Bill Gates ရဲ့ အကြံပေးချက် အတိုင်းဆိုရင်၊ ကျွန်တော်တို့ဟာ ကာကွယ်ဆေးတွေကို သုနေသနပြု ထုတ်လုပ်ရေး ဇာန်ညွှန်းမှအစ ကျန်းမာရေး လုပ်သားများအား သင်တန်းပေးရေးအဆုံး စဉ်းစားစီမံလျက် လက်တွေ့လုပ်ကိုင်ဖို့အတွက် အခုအချိန်ဟာ အကောင်းဆုံး အချိန်ပါ။ "ကျွန်တော်တို့ဟာ စိတ်ချောက်ချားရန် မလိုပေမဲ့၊ တချိန်လုံး ရှေ့ကိုသွားနေရန် လိုပါတယ်" လို့ သူက အကြံပေးပါတယ်။
Bill Gates - Philanthropist
A passionate techie and a shrewd businessman, Bill Gates changed the world while leading Microsoft to dizzying success. Now he's doing it again with his own style of philanthropy and passion for innovation. Full bio
A passionate techie and a shrewd businessman, Bill Gates changed the world while leading Microsoft to dizzying success. Now he's doing it again with his own style of philanthropy and passion for innovation. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:17
When I was a kid,
0
5504
1894
ကျွန်ေတာ် ချာတိတ်ဘဝတုန်းက၊
00:19
the disaster we worried about most
was a nuclear war.
was a nuclear war.
1
7398
3561
ကျွန်တော်တို့ အစိုးရိမ်ဆုံး ကပ်ဘေးကြီးမှာ
နျူကလီယား စစ်ကြီးပါပဲ။
နျူကလီယား စစ်ကြီးပါပဲ။
အဲဒါကြောင့်မို့လို့ ကျွန်တော်တို့ မြေအောက်ခန်းထဲမှာ
00:23
That's why we had a barrel like this
down in our basement,
down in our basement,
2
11819
3266
ဒီလိုစည်ပိုင်းကြီး ရှိနေခဲ့တာပါ၊
00:27
filled with cans of food and water.
3
15085
2571
စားရန် စည်သွတ်ဘူးတွေနဲ့
ရေတွေ အပြည့်ပဲ။
ရေတွေ အပြည့်ပဲ။
00:30
When the nuclear attack came,
4
18256
1645
နျူကလီယား စစ်ဖြစ်လာခဲ့ရင်၊
00:31
we were supposed to go downstairs,
hunker down, and eat out of that barrel.
hunker down, and eat out of that barrel.
5
19901
4736
ကျွန်တော်တို့ဟာ မြေအောက်ခန်းမှာ နေထိုင်ရင်း
စည်ပိုင်းထဲမှာ ရှိတာကို စားသုံးရန် ဖြစ်ခဲ့တယ်။
00:37
Today the greatest risk
of global catastrophe
of global catastrophe
6
25877
3720
ဒီနေ့တွင် တကမ္ဘာလုံးအတွက် ကပ်ဘေးကြီးကို
00:41
doesn't look like this.
7
29597
2860
အဲဒီလို မထင်ရတော့ပါ။
00:44
Instead, it looks like this.
8
32457
2781
အဲဒီအစား ဒီလို မြင်လာရပါတယ်။
လာမည့် ဆယ်စုနှစ် အနည်းငယ်အတွင်းမှာ
00:48
If anything kills over 10 million people
in the next few decades,
in the next few decades,
9
36438
5491
လူ ၁၀ သန်းကျော်ကို သတ်နိုင်တာဆိုလို့၊
00:53
it's most likely to be
a highly infectious virus
a highly infectious virus
10
41929
3385
စစ်ကြီးမဟုတ်ဘဲ ကူးစက်လွယ်တဲ့
00:57
rather than a war.
11
45314
2478
ဗိုင်းရပ်စ်တွေ ဖြစ်ဖို့များပါတယ်။
00:59
Not missiles, but microbes.
12
47792
3887
ဒုံးလက်နက်တွေ မဟုတ်ဘဲ ပိုးမွှားတွေပါ။
01:03
Now, part of the reason for this is that
13
51679
2199
အဲဒီလို ဖြစ်လာရခြင်းရဲ့ အကြောင်း တစ်ခုက
နျူကလီယားကို ဟန့်တားရန် ကျွန်တော်တို့
01:05
we've invested a huge amount
in nuclear deterrents.
in nuclear deterrents.
14
53878
4203
အကြီးအကျယ် ငွေကြေးမြှုပ်နှံခဲ့ကြတယ်။
01:10
But we've actually invested very little
in a system to stop an epidemic.
in a system to stop an epidemic.
15
58081
5098
တချိန်တည်းမှာ ကပ်ဘေးကို ရပ်တန့်ပစ်ဖို့
ရင်းနှီးခဲ့ကြတာ သိပ်ကို နည်းခဲ့တယ်။
01:16
We're not ready for the next epidemic.
16
64129
2964
ကျွန်တော်တို့ဟာ လာမယ့် ရောဂါ
ကပ်ဘေးအတွက် အသင့် မရှိကြသေးပါ။
ကပ်ဘေးအတွက် အသင့် မရှိကြသေးပါ။
01:20
Let's look at Ebola.
17
68023
1735
အီဘိုလာကို ယူကြည့်ကြပါစို့။
01:21
I'm sure all of you read about it
in the newspaper,
in the newspaper,
18
69758
3857
ခင်ဗျားတို့ အားလုံးဟာ အဲဒီအကြောင်းကို
စိန်ခေါ်မှုတွေ တပုံကြီး ရှိနေတာကို၊
01:25
lots of tough challenges.
19
73615
1606
သတင်းစာတွေမှာ ဖတ်ခဲ့ကြတာ သေချာပါတယ်။
01:27
I followed it carefully
through the case analysis tools
through the case analysis tools
20
75221
3655
ကျွန်တော်ဟာ ပိုလီယိုအား ဟန့်တားမှုကို
ဆန်းစစ်ရေး ကိရိယာတွေကို သုံးပြီး
ဆန်းစစ်ရေး ကိရိယာတွေကို သုံးပြီး
01:30
we use to track polio eradication.
21
78876
4845
အဲဒါကို အသေအချာ လေ့လာကြည့်ခဲ့တယ်။
01:35
And as you look at what went on,
22
83721
1852
ဖြစ်ပျက်လာခဲ့တာကို ခင်ဗျားတို့ မြင်ခဲ့ကြရသလိုပဲ၊
01:37
the problem wasn't that there was a system
that didn't work well enough,
that didn't work well enough,
23
85573
4508
ပြဿနာက ကောင်းမွန်စွာ အလုပ်လုပ်တဲ့
စနစ်တခု မရှိခဲ့ခြင်း မဟုတ်ဘဲ၊
စနစ်တခု မရှိခဲ့ခြင်း မဟုတ်ဘဲ၊
01:42
the problem was that we
didn't have a system at all.
didn't have a system at all.
24
90081
3568
ပြဿနာက ကျွန်တော်တို့ဆီမှာ စနစ်ဆိုလို့
ဘာတခုမှ မရှိခဲ့ခြင်းပါ။
ဘာတခုမှ မရှိခဲ့ခြင်းပါ။
01:46
In fact, there's some pretty obvious
key missing pieces.
key missing pieces.
25
94589
4439
တကယ်ကျတော့၊ ထင်ရှားတဲ့ အရာတချို့
မရှိခဲ့ကြပါ။
မရှိခဲ့ကြပါ။
01:51
We didn't have a group of epidemiologists
ready to go, who would have gone,
ready to go, who would have gone,
26
99028
4912
အဲဒီရောဂါက ဘယ်လိုဟာလဲ၊
ဘယ်လောက် ပျံ့နှံ့နေလဲ ဆိုတာကို
ဘယ်လောက် ပျံ့နှံ့နေလဲ ဆိုတာကို
01:55
seen what the disease was,
seen how far it had spread.
seen how far it had spread.
27
103940
3756
သွားပြီး လေ့လာနိုင်မယ့်
ကူးစက်ရောဂါဆိုင်ရာ ပညာရှင်တွေ မရှိခဲ့ပါ။
ကူးစက်ရောဂါဆိုင်ရာ ပညာရှင်တွေ မရှိခဲ့ပါ။
01:59
The case reports came in on paper.
28
107696
2756
အစီရင်ခံစာတွေကို စက္ကူပေါ်မှာသာ
ရရှိခဲ့ကြပါတယ်။
ရရှိခဲ့ကြပါတယ်။
02:02
It was very delayed
before they were put online
before they were put online
29
110452
2356
အဲဒါတွေကို အွန်လိုင်း တင်ပေးတာ
သိပ်ကို နောက်ကျခဲ့တယ်
သိပ်ကို နောက်ကျခဲ့တယ်
02:04
and they were extremely inaccurate.
30
112808
1974
ပြီးတော့ အလွန့်အလွန်ကို မတိကျခဲ့ကြဘူး။
သွားဖို့ အသင့်ရှိနေတဲ့ ကျန်းမာရေးအဖွဲ့လည်း
02:07
We didn't have a medical team ready to go.
31
115492
2366
ကျွန်တော်တို့ဆီမှာ မရှိခဲ့ပါ။
02:09
We didn't have a way of preparing people.
32
117858
2595
လူတွေကို ပြင်ဆင်ပေးတဲ့ နည်းလမ်းပါ
မရှိခဲ့ကြပါ။
မရှိခဲ့ကြပါ။
02:12
Now, Médecins Sans Frontières
did a great job orchestrating volunteers.
did a great job orchestrating volunteers.
33
120453
5331
အခုတော့ Médecins Sans Frontières အဖွဲ့ဟာ
စေတနာ့ဝန်ထမ်းများကို စည်းရုံးကြပ်မပ်
ပေးနေပါပြီ။
ပေးနေပါပြီ။
ဒါတောင်မှ၊ အဲဒီနိုင်ငံတွေမှာ
လုပ်သားတွေ ထောင်ချီ
လုပ်သားတွေ ထောင်ချီ
02:17
But even so, we were far slower
than we should have been
than we should have been
34
125784
3096
ရှိအောင် လုပ်သင့်ပေမဲ့၊
02:20
getting the thousands of workers
into these countries.
into these countries.
35
128880
3142
ကျွန်တော်တို့ဟာ သိပ်ကို နောက်ကျနေကြတယ်။
02:24
And a large epidemic would require us
to have hundreds of thousands of workers.
to have hundreds of thousands of workers.
36
132022
6985
တကယ်တော့ ကြီးမားတဲ့ ကပ်ဘေးဖြစ်လာရင်
လုပ်သားတွေ သိန်းချီ ရှိဖို့ လိုအပ်လာမယ်။
ကုသရေးဆိုင်ရာ ချဉ်းကပ်မှုများကို
02:32
There was no one there
to look at treatment approaches.
to look at treatment approaches.
37
140752
4403
စောင့်ကြည့်မယ့်သူ တယောက်မှ မရှိခဲ့ပါ။
02:37
No one to look at the diagnostics.
38
145155
1791
ရောဂါစူးစမ်းဖေါ်ထုတ်မယ့်သူ
တယောက်မှ မရှိခဲ့ပါ။
တယောက်မှ မရှိခဲ့ပါ။
ဘယ်လို ကိရိယာတွေကို သုံးသင့်ကြောင်း
02:38
No one to figure out
what tools should be used.
what tools should be used.
39
146946
3297
ထောက်ပြမယ့်သူ တယောက်မှ မရှိခဲ့ပါ။
02:42
As an example, we could have
taken the blood of survivors,
taken the blood of survivors,
40
150243
3480
ဥပမာ တခုအနေနဲ့၊ ကျွန်တော်တို့ဟာ အသက်ရှင်
ကျန်ရစ်ခဲ့သူတို့ထံမှ သွေးနမူနာကို ယူလျက်၊
02:45
processed it, and put that plasma
back in people to protect them.
back in people to protect them.
41
153723
5435
မွမ်းမံပြင်ဆင်ပြီး လူတွေကို ကာကွယ်ပေးရန်
သွေးရည်ကြည်ကို ထိုးပေးသင့်ခဲ့တယ်။
02:51
But that was never tried.
42
159158
2606
ဒါပေမဲ့ ဘယ်တော့မှာမှ မစမ်းဖြစ်ခဲ့ပါ။
02:53
So there was a lot that was missing.
43
161764
1756
ဒီတော့ အရာတော်တော်များများ
မရှိခဲ့ကြဘဲ လိုအပ်နေခဲ့ပါတယ်။
မရှိခဲ့ကြဘဲ လိုအပ်နေခဲ့ပါတယ်။
02:55
And these things
are really a global failure.
are really a global failure.
44
163520
3895
ပြီးတော့ အဲဒီအရာတွေဟာ
တကမ္ဘာလုံး အရေးနိမ့်မှုကြီးပါပဲ။
တကမ္ဘာလုံး အရေးနိမ့်မှုကြီးပါပဲ။
WHO အဖွဲ့ချုပ်က ကပ်ဘေးရောဂါတွေကို
03:00
The WHO is funded to monitor epidemics,
but not to do these things I talked about.
but not to do these things I talked about.
45
168305
5568
စောင့်ကြပ်ပေးနိုင်ပေမဲ့ ခုနက
အရာတွေကို မလုပ်နိုင်ပါ။
အရာတွေကို မလုပ်နိုင်ပါ။
03:07
Now, in the movies it's quite different.
46
175049
2793
ရုပ်ရှင်ထဲမယ် မြင်ကြရတာကျတော့
လုံးတခြားစီပါ။
လုံးတခြားစီပါ။
03:09
There's a group of handsome
epidemiologists ready to go,
epidemiologists ready to go,
47
177842
4832
စမတ်ကျတဲ့ ကူးစက်ရောဂါ ပညာရှင် တစု
ရှိနေကာ သွားရန် အသင့်ပါပဲ၊
ရှိနေကာ သွားရန် အသင့်ပါပဲ၊
သူတို့ဟာ ချက်ချင်း ထွက်သွားကြကာ အခြေအနေကို
03:14
they move in, they save the day,
but that's just pure Hollywood.
but that's just pure Hollywood.
48
182674
5772
ကယ်တင်ပေးလိုက်တာ ရုပ်ရှင်ထဲမှာသာပါ။
ပြင်ဆင်ထားဖို့ ပျက်ကွက်ခဲ့ခြင်းကြောင့်
03:22
The failure to prepare
could allow the next epidemic
could allow the next epidemic
49
190177
3710
နောက်တကြိမ်ဖြစ်လာနိုင်တဲ့ ကပ်ဘေးကျရင်
03:25
to be dramatically
more devastating than Ebola
more devastating than Ebola
50
193887
3808
အခြေအနေဟာ အီဘိုလာထက်ကို
ကြောက်မက်ဖွယ် ဆိုးဝါးနိုင်ပါတယ်။
ကြောက်မက်ဖွယ် ဆိုးဝါးနိုင်ပါတယ်။
03:30
Let's look at the progression
of Ebola over this year.
of Ebola over this year.
51
198735
4796
ဒီတနှစ်အတွက် အီဘိုလာရဲ့ တိုးတက်မှု
အခြေအနေကို ကြည့်ကြရအောင်။
အခြေအနေကို ကြည့်ကြရအောင်။
03:36
About 10,000 people died,
52
204311
2838
သေဆုံးခဲ့ရသူ ၁၀၀၀၀ ခန့်ရှိခဲ့ကြတယ်၊
03:39
and nearly all were in the three
West African countries.
West African countries.
53
207149
4697
သူတို့အားလုံးနီးနီးဟာ အာဖရိက အနောက်ပိုင်း
သုံးနိုင်ငံထဲကပါ။
သုံးနိုင်ငံထဲကပါ။
03:43
There's three reasons why
it didn't spread more.
it didn't spread more.
54
211846
2587
အဲဒီရောဂါ ဒီထက်ပိုပြီး ပျံ့နှံ့မလာခဲ့တာ
အကြောင်းရင်း သုံးခုရှိပါတယ်။
အကြောင်းရင်း သုံးခုရှိပါတယ်။
03:46
The first is that there was a lot
of heroic work by the health workers.
of heroic work by the health workers.
55
214433
4441
ပထမဦးဆုံးက အဲဒီမှာ ကျန်းမာရေး လုပ်သားတွေ
ရဲ့ဝံ့စွာ ကြိုးပမ်းခဲ့ကြတယ်။
ရဲ့ဝံ့စွာ ကြိုးပမ်းခဲ့ကြတယ်။
သူတို့ဟာ ရောဂါသည်တွေကို ရှာယူလျက်
03:50
They found the people and they
prevented more infections.
prevented more infections.
56
218874
3262
ရှေ့ဆက်ကူးစက် မလာအောင်
ဟန့်တားနိုင်ခဲ့ကြတယ်။
ဟန့်တားနိုင်ခဲ့ကြတယ်။
03:54
The second is the nature of the virus.
57
222136
2485
ဒုတိယ အနေနဲ့ ဗိုင်းရပ်စ်ရဲ့ သဘာဝပါ။
03:56
Ebola does not spread through the air.
58
224621
3076
အီဘိုလာဟာ လေထဲမှတဆင့် မပျံ့နှံ့နိုင်ပါ။
03:59
And by the time you're contagious,
59
227697
2113
တယောက်ယောက်က ကူးစက်ပေးနိုင်ချိန်မှာ
လူအများစုတို့ဟာ သိပ်ကို ဖျားနေကြလို့
04:01
most people are so sick
that they're bedridden.
that they're bedridden.
60
229810
2740
ကုတင်းမှာ လှဲနေခဲ့ကြရပါတယ်။
တတိယ အနေနဲ့၊ အဲဒီရောဂါဟာ
04:06
Third, it didn't get
into many urban areas.
into many urban areas.
61
234220
4191
မြို့ပြဒေသကြီးတွေထဲကို မပျံ့နှံ့ခဲ့ခြင်းပါ။
04:10
And that was just luck.
62
238411
1704
အဲဒါဟာ ကံကောင်းထောက်မှု သက်သက်ပါ။
04:12
If it had gotten into a lot
more urban areas,
more urban areas,
63
240115
2240
တကယ်လို့များ မြို့ပြဒေသ တော်တော်များများ
ထဲကိုသာ ဝင်နိုင်ခဲ့မယ်ဆိုရင်၊
ထဲကိုသာ ဝင်နိုင်ခဲ့မယ်ဆိုရင်၊
04:14
the case numbers
would have been much larger.
would have been much larger.
64
242355
3522
ဖြစ်မှုနှုန်းဟာ များစွာမှ မြင့်မားခဲ့မှာပါ။
04:17
So next time, we might not be so lucky.
65
245877
3589
နောက်တကြိမ်မှာ ကျွန်တော်တို့ဟာ
အခုလို ကံကောင်းချင်မှ ကံကောင်းကြမှာပါ။
အခုလို ကံကောင်းချင်မှ ကံကောင်းကြမှာပါ။
ရောဂါကို ကူးစက်ပေးနိုင်ချိန်မှာ လူတွေ အတော့်ကို
04:21
You can have a virus where people
feel well enough while they're infectious
feel well enough while they're infectious
66
249466
5064
နေထိုင်ကောင်းနိုင်တဲ့ ဗိုင်းရပ်စ်တွေ ရှိပါတယ်၊
04:26
that they get on a plane
or they go to a market.
or they go to a market.
67
254530
3312
အဲဒီအချိန်မှာ သူတို့ဟာ လေယာဉ် စီးနိုင်ပါတယ်၊
ဈေးဝယ်ဖို့ သွားနိုင်တယ်။
ဈေးဝယ်ဖို့ သွားနိုင်တယ်။
ဗိုင်းရပ်ရဲ့ ဇာတ်မြစ်ဟာ အီဘိုလာလို
သဘာဝ ကပ်ရောဂါ ဖြစ်နိုင်သလို
သဘာဝ ကပ်ရောဂါ ဖြစ်နိုင်သလို
04:29
The source of the virus could be
a natural epidemic like Ebola,
a natural epidemic like Ebola,
68
257842
3004
04:32
or it could be bioterrorism.
69
260846
1980
ဇီဝအကြမ်းဖက်ခံရမှု ဖြစ်နိုင်တယ်။
04:34
So there are things that would literally
make things a thousand times worse.
make things a thousand times worse.
70
262826
4648
ဒီတော့ အခြေအနေတွေဟာ ထောင်နဲ့ချီကို
ဆိုးဝါးသွားနိုင်တာမျိုး ကြုံရနိုင်ပါတယ်။
04:39
In fact, let's look at a model
of a virus spread through the air,
of a virus spread through the air,
71
267474
6001
လက်တွေ့အနေနဲ့၊ လေမှတဆင့် ပျံ့နှံ့နိုင်တဲ့
ရောဂါပုံစံကို လေ့လာကြည့်ကြရအောင်၊
04:45
like the Spanish Flu back in 1918.
72
273475
3595
၁၉၁၈ ခုနှစ်တုန်းက စပိန် တုပ်ကွေးလိုဟာမျိုး။
04:49
So here's what would happen:
73
277630
1930
အဲဒီလို ဆိုရင် ဖြစ်ပျက်လာမှာက ဒီလိုပါ-
04:51
It would spread throughout the world
very, very quickly.
very, very quickly.
74
279560
3998
အဲဒါဟာ တကမ္ဘာလုံး အနှံ့မှာ သိပ်ကို
လျင်မြန်စွာ ကူးစက်လာပါမယ်။
လျင်မြန်စွာ ကူးစက်လာပါမယ်။
04:55
And you can see over 30 million people
died from that epidemic.
died from that epidemic.
75
283558
5125
အဲဒီ ကပ်ရောဂါကြောင့် လူတွေ သန်း ၃၀ ကျော်
သေကြေမှာကို မြင်နိုင်ပါတယ်။
သေကြေမှာကို မြင်နိုင်ပါတယ်။
05:00
So this is a serious problem.
76
288683
1813
ဒီတော့ အဲဒါဟာ သိပ်ကို
လေးနက်တဲ့ ပြဿနာကြီးပါ။
လေးနက်တဲ့ ပြဿနာကြီးပါ။
05:02
We should be concerned.
77
290496
1761
ကျွန်တော်တို့ စဉ်းစားရန် လိုပါတယ်။
05:04
But in fact, we can build
a really good response system.
a really good response system.
78
292257
4435
တကယ်တမ်းမှာ ကျွန်တော်တို့ဟာ ကောင်းမွန်စွာ
တုံ့ပြန်နိုင်မယ့် စနစ်ကို ထူထောင်နိုင်တယ်။
05:08
We have the benefits of all the science
and technology that we talk about here.
and technology that we talk about here.
79
296692
5144
ကျွန်တော်တို့ အသုံးချနိုင်ကြမယ့် သိပ္ပံပညာ နဲ့
နည်းပညာတွေ ရှိကြပါတယ်။
နည်းပညာတွေ ရှိကြပါတယ်။
05:13
We've got cell phones
80
301836
1047
အများပြည်သူတို့ထံမှ
အချက်အလက်တွေကို ရယူရန်
အချက်အလက်တွေကို ရယူရန်
05:14
to get information from the public
and get information out to them.
and get information out to them.
81
302883
3257
သူတို့ထံ ပြန်ပြီး အကြောင်းကြားပေးရန်
ဆယ်လ်ဖုန်းတွေ ရှိနေပါပြီ။
ဆယ်လ်ဖုန်းတွေ ရှိနေပါပြီ။
ပြည်သူတွေ ဘယ်မှာ ရှိနေတယ်၊
ဘယ်ကို သွားနေတယ်
ဘယ်ကို သွားနေတယ်
05:18
We have satellite maps where we can see
where people are and where they're moving.
where people are and where they're moving.
82
306140
4179
ပြပေးတဲ့ ဂြိုဟ်တု မြေပုံတွေ ရှိနေပါပြီ။
05:22
We have advances in biology
83
310319
2308
ကျွန်တော်တို့ရဲ့ ဇီဝဗေဒကလည်း
တိုးတက်လာခဲ့ရာ
တိုးတက်လာခဲ့ရာ
05:24
that should dramatically change
the turnaround time to look at a pathogen
the turnaround time to look at a pathogen
84
312627
3826
ရောဂါပိုးကို စမ်းသပ်ကြည့်ဖို့ အချိန်ဟာ
သိသိသာသာ မြန်လာပြီဖြစ်ကာ
သိသိသာသာ မြန်လာပြီဖြစ်ကာ
အဲဒီရောဂါပိုးနဲ့ သင့်တော်မယ့် ဆေးဝါးများ နဲ့
05:28
and be able to make drugs and vaccines
that fit for that pathogen.
that fit for that pathogen.
85
316453
4869
ကာကွယ်ဆေးများကို ထုတ်လုပ်ပေးနိုင်လာပါပြီ။
05:33
So we can have tools,
86
321322
1566
ဒီတော့ ကျွန်တော်တို့ဆီမှာ ကိရိယာတွေ
ရှိလာနိုင်ပါတယ်၊
ရှိလာနိုင်ပါတယ်၊
05:34
but those tools need to be put
into an overall global health system.
into an overall global health system.
87
322888
4612
ဒါပေမဲ့ အဲဒါတွေကို ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေး
စနစ်ထဲ တပ်ဆင်ပေးဖို့ လိုပါမယ်။
စနစ်ထဲ တပ်ဆင်ပေးဖို့ လိုပါမယ်။
05:39
And we need preparedness.
88
327500
2293
ပြီးတော့ ကျွန်တော်တို့ဟာ
အသင့်ဖြစ်နေဖို့ လိုပါတယ်။
အသင့်ဖြစ်နေဖို့ လိုပါတယ်။
05:41
The best lessons, I think,
on how to get prepared
on how to get prepared
89
329793
2464
အသင့်ဖြစ်နေဖို့အတွက် အကောင်းဆုံး
သင်ခန်းစာတွေမှာ
သင်ခန်းစာတွေမှာ
05:44
are again, what we do for war.
90
332257
2501
စစ်အတွက် ကျွန်တော်တို့ လုပ်ကိုင်ကြသလိုပါပဲ။
05:46
For soldiers, we have full-time,
waiting to go.
waiting to go.
91
334758
4247
စစ်သားတွေဆိုရင်၊ ထသွားဖို့ အချိန်ပြည့်
စောင့်နေကြတဲ့သူတွေ ရှိပါတယ်။
စောင့်နေကြတဲ့သူတွေ ရှိပါတယ်။
05:51
We have reserves that can scale
us up to large numbers.
us up to large numbers.
92
339005
3311
ကျွန်တော်တို့ အရန်အင်အားတွေကို
များစွာမှ တိုးချဲ့လို့ ရနိုင်ပါတယ်။
များစွာမှ တိုးချဲ့လို့ ရနိုင်ပါတယ်။
အရေးတကြီး လျင်မြန်စွာ ဖြန့်ကျက်နိုင်တဲ့
ရွေ့ရှားလွယ်တဲ့
ရွေ့ရှားလွယ်တဲ့
05:54
NATO has a mobile unit
that can deploy very rapidly.
that can deploy very rapidly.
93
342316
3689
ယူနစ်တွေ NATO မှာ ရှိပါတယ်။
ပြီးတော့ လူတွေ လေ့ကျင့်ထားပုံကို စစ်ဆေးတဲ့
05:58
NATO does a lot of war games
to check, are people well trained?
to check, are people well trained?
94
346005
3450
စမ်းသပ်မှုတွေ NATO ဆီမှာ အများကြီးပါ။
06:01
Do they understand
about fuel and logistics
about fuel and logistics
95
349455
2428
သူတို့ဟာ လောင်စာဆီ နဲ့ ရွှေ့ပြောင်းမှုကို
နားလည်ကြရဲ့လား၊
နားလည်ကြရဲ့လား၊
06:03
and the same radio frequencies?
96
351883
2358
ရေဒီယို ကြိမ်နှုန်းကော ကိုက်ညီမှု ရှိရဲ့လား?
06:06
So they are absolutely ready to go.
97
354241
2538
ဒီတော့ သူတို့ဟာ သွားဖို့ လုံးဝကို အသင့်ပါ။
ကပ်ဘေး ရောဂါတခုခုကို ကိုင်တွယ်ဖြေရှင်း
06:08
So those are the kinds of things
we need to deal with an epidemic.
we need to deal with an epidemic.
98
356779
4355
တော့မယ်ဆိုရင် အဲဒီလို အရာတွေ လိုအပ်ပါမယ်။
06:13
What are the key pieces?
99
361134
2167
အရေးကြီးဆုံး အပိုင်းတွေက ဘာတွေများလဲ?
06:15
First, we need strong health systems
in poor countries.
in poor countries.
100
363301
5290
ပထမအချက်၊ ဆင်းရဲတဲ့ နိုင်ငံတွေထဲမှာ
အားကောင်းတဲ့ ကျန်းမာရေး စနစ် လိုနေတယ်။
06:20
That's where mothers
can give birth safely,
can give birth safely,
101
368591
3187
မိခင်တွေ လုံခြုံဘေးကင်းစွာ
ကလေးမွေးပေးနိုင်ကြကာ၊
ကလေးမွေးပေးနိုင်ကြကာ၊
06:23
kids can get all their vaccines.
102
371778
1517
ကလေးငယ်တွေဟာ လိုအပ်တဲ့ ကာကွယ်ဆေးတွေ
အားလုံး ရရှိဖို့ လိုပါတယ်။
အားလုံး ရရှိဖို့ လိုပါတယ်။
06:25
But, also where we'll see
the outbreak very early on.
the outbreak very early on.
103
373295
4339
တချိန်တည်းမှာ၊ ရောဂါ ဖြစ်ပွားမှုကို
စောလျင်စွာ သိနိုင်ဖို့ လိုပါသေးတယ်။
ကျွန်တော်တို့ဟာ အရန်အဖြစ် အသင့်ရှိမယ့်
06:30
We need a medical reserve corps:
104
378154
1781
ကျန်းမာရေး တပ်ရင်းတွေ ရှိရပါမယ်၊
06:31
lots of people who've got
the training and background
the training and background
105
379935
2566
သင်တန်း တက်ထားကြကာ
လိုအပ်တဲ့ ကျွမ်းကျင်မှု ရှိကြပြီး
လိုအပ်တဲ့ ကျွမ်းကျင်မှု ရှိကြပြီး
06:34
who are ready to go, with the expertise.
106
382501
3352
သွားရန် အသင့်ဖြစ်ကြမယ့်
လူတွေ အများအပြား ရှိရပါမယ်။
လူတွေ အများအပြား ရှိရပါမယ်။
ဒီနောက်မှာ အဲဒီလို ကျန်းမာရေး လုပ်သားတွေကို
06:37
And then we need to pair those
medical people with the military.
medical people with the military.
107
385853
4413
စစ်တပ်နဲ့ ချိတ်ဆက်ပေးရန် လိုမယ်၊
06:42
taking advantage of the military's ability
to move fast, do logistics
to move fast, do logistics
108
390266
4151
သို့မှသာ လျင်မြန်စွာ ရွေ့လျားနိုင်ခြင်း၊
ပို့ဆောင်ပေးနိုင်ခြင်း
ပို့ဆောင်ပေးနိုင်ခြင်း
နေရာတွေကို လုံခြုံအောင် စီစဉ်ပေးခြင်းလို
စစ်တပ်ရဲ့ သာလွန်ချက်တွေကို အသုံးချနိုင်မှာပါ။
06:46
and secure areas.
109
394417
1803
ကျွန်တော်တို့ဟာ ဟန်ဆောင် ကစားဖို့ လိုတာက
06:48
We need to do simulations,
110
396220
2909
စစ်ပွဲတွေ မဟုတ်ဘဲ၊ ဟာကွက်တွေကို
06:51
germ games, not war games,
so that we see where the holes are.
so that we see where the holes are.
111
399129
4798
ဖေါ်ထုတ်ပေးမယ့်၊ ရောဂါပိုးတွေရဲ့ ဂိမ်းတွေပါ။
အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုမှာ
06:55
The last time a germ game
was done in the United States
was done in the United States
112
403927
2796
အဲဒီလို ရောဂါပိုး ဂိမ်းကို နောက်ဆုံးအကြိမ်
ဆင်နွှဲခဲ့တာ ၂၀၀၁ ခုနှစ်မှာ ဖြစ်ခဲ့ပြီး
06:58
was back in 2001,
and it didn't go so well.
and it didn't go so well.
113
406723
3720
အတော်ကလေး အောင်မြင်ခဲ့ပါတယ်။
07:02
So far the score is germs: 1, people: 0.
114
410453
5037
အခုထက်ထိ ဂိုးအရေအတွက်က
ရောဂါပိုးတွေ
ရောဂါပိုးတွေ
၁ ဂိုး၊ လူတွေ ၀ ဂိုး ဖြစ်နေပါတယ်။
07:07
Finally, we need lots of advanced R&D
in areas of vaccines and diagnostics.
in areas of vaccines and diagnostics.
115
415490
6119
နောက်ဆုံးအနေနဲ့ ကာကွယ်ဆေး နဲ့
ရောဂါစူးစမ်းရေး
ရောဂါစူးစမ်းရေး
အဆင့်မြင့် သုတေသနတွေ လိုပါတယ်။
ဒီနေရာမှာ Adeno နဲ့ ဆက်စပ်နေကြတဲ့
ဗိုင်းရပ်လို
ဗိုင်းရပ်လို
07:13
There are some big breakthroughs,
like the Adeno-associated virus,
like the Adeno-associated virus,
116
421609
3637
အောင်မြင်မှုကြီးတွေ ရှိကြရာ
07:17
that could work very, very quickly.
117
425246
3983
သိပ်ကို မြန်ဆန်စွာ လုပ်ကိုင်နိုင်ကြပါတယ်။
07:21
Now I don't have an exact budget
for what this would cost,
for what this would cost,
118
429229
3370
အဲဒါ ဘယ်လောက် ကုန်ကျမှာကို
ကျွန်တော် အတိအကျ မပြောနိုင်ပေမဲ့၊
ကျွန်တော် အတိအကျ မပြောနိုင်ပေမဲ့၊
07:24
but I'm quite sure it's very modest
compared to the potential harm.
compared to the potential harm.
119
432599
4496
ရှိလာနိုင်တဲ့ အန္တရာယ်နဲ့စာရင်
သိသိသာသာ နည်းမှာ သေချာပါတယ်။
သိသိသာသာ နည်းမှာ သေချာပါတယ်။
ကမ္ဘာ့ဘဏ်မှ ခန့်မှန်းခဲ့ထားတဲ့ အတိုင်း
07:29
The World Bank estimates that
if we have a worldwide flu epidemic,
if we have a worldwide flu epidemic,
120
437095
4645
တကမ္ဘာလုံး အဝှမ်း တုပ်ကွေး ဖြစ်လာခဲ့ရင်၊
07:33
global wealth will go down
by over three trillion dollars
by over three trillion dollars
121
441740
3725
ကမ္ဘာကြီးဟာ ဓနအင်အား သုံးတရီလီယံကျော်
ဆုံးရှုံးခံရမှာဖြစ်ကာ၊
ဆုံးရှုံးခံရမှာဖြစ်ကာ၊
07:37
and we'd have millions
and millions of deaths.
and millions of deaths.
122
445465
3867
ပြည်သူတွေ သန်းပေါင်းများစွာ
သေကြေကြရမှာပါ။
သေကြေကြရမှာပါ။
ဒီရင်းနှီးမှုတွေရဲ့ ကျေးဇူးကြောင့်
07:41
These investments
offer significant benefits
offer significant benefits
123
449332
2985
ကပ်ရောဂါအတွက် အသင့်ဖြစ်ရုံသာမက၊
07:44
beyond just being ready for the epidemic.
124
452317
2201
အခြား အကျိုးစီးပွားတွေ
အများအပြားကိုပါ ရရှိကြမှာပါ။
အများအပြားကိုပါ ရရှိကြမှာပါ။
07:46
The primary healthcare, the R&D,
125
454518
2464
အခြေခံ ကျန်းမာရေးစနစ်၊ သုတေသနများ၊
ခုနက ပြောခဲ့တဲ့ အရာများက ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေး
07:48
those things would reduce
global health equity
global health equity
126
456982
2830
ကုန်ကျမှုတွေကို လျှော့ချပေးနိုင်ကာ
07:51
and make the world more just
as well as more safe.
as well as more safe.
127
459812
3690
ကျွန်တော်တို့ ကမ္ဘာကြီးကို ပိုပြီး
တရားမျှတစေလျက်
တရားမျှတစေလျက်
ပိုလုံခြုံလာစေမှာပါ။
အဲဒါကြောင့်မို့လို့ ဒါကို မလုပ်မနေရ
ဦးစားပေးသင့်တယ်လို့
ဦးစားပေးသင့်တယ်လို့
07:55
So I think this should absolutely
be a priority.
be a priority.
128
463502
3362
ကျွန်တော် ထင်ပါတယ်။
07:59
There's no need to panic.
129
467514
1466
ပြီးတော့ စိတ်ချောက်ချားဖို့ မလိုပါဘူး။
08:00
We don't have to hoard cans of spaghetti
or go down into the basement.
or go down into the basement.
130
468980
4489
ကျွန်တော်တို့ဟာ စည်သွတ်ဘူးတွေ စုပုံထားရန်
ဒါမှမဟုတ် မြေအောက်ခန်းမှာ နေရန် မလိုပါ။
ဒါပေမဲ့၊ အချိန်ဟာ ကျွန်တော်တို့ရဲ့ဘက်မှာ မဟုတ်လို့၊
08:05
But we need to get going,
because time is not on our side.
because time is not on our side.
131
473469
3840
ကျွန်တော်တို့ မရပ်မနေ လုပ်ကိုင်နေရန် လိုတယ်။
08:09
In fact, if there's one positive thing
that can come out of the Ebola epidemic,
that can come out of the Ebola epidemic,
132
477309
6215
တကယ်တော့၊ အီဘိုလာ ကပ်ဘေးကြီး အထဲမှနေပြီး
အပြုသဘောဆိုလို့ ကျွန်တော်တို့ ယူလို့ရနိုင်တာက၊
08:15
it's that it can serve as an early
warning, a wake-up call, to get ready.
warning, a wake-up call, to get ready.
133
483524
5806
အဲဒါကို စောစီးစွာ သတိပေးမှု၊ နှိုးဆော်ရေး နဲ့
အသင့်ရှိနေရေး တပ်လှန့်မှုအဖြစ်
အသုံးချရန်ပါပဲ။
အသုံးချရန်ပါပဲ။
ကျွန်တော်တို့ အခုနေ စတင်လုပ်ကြမယ်ဆိုရင်၊
လာမယ့်
လာမယ့်
08:21
If we start now, we can be ready
for the next epidemic.
for the next epidemic.
134
489330
5648
ရောဂါ ကပ်ဘေးကြီးအတွက် အသင့်ရှိနိုင်ကြမှာပါ။
08:26
Thank you.
135
494978
1596
ကျေးဇူးတင်ပါတယ်။
08:28
(Applause)
136
496574
3294
(လက်ခုပ်တီးသံများ)
ABOUT THE SPEAKER
Bill Gates - PhilanthropistA passionate techie and a shrewd businessman, Bill Gates changed the world while leading Microsoft to dizzying success. Now he's doing it again with his own style of philanthropy and passion for innovation.
Why you should listen
Bill Gates is the founder and former CEO of Microsoft. A geek icon, tech visionary and business trailblazer, Gates' leadership -- fueled by his long-held dream that millions might realize their potential through great software -- made Microsoft a personal computing powerhouse and a trendsetter in the Internet dawn. Whether you're a suit, chef, quant, artist, media maven, nurse or gamer, you've probably used a Microsoft product today.
In summer of 2008, Gates left his day-to-day role with Microsoft to focus on philanthropy. Holding that all lives have equal value (no matter where they're being lived), the Bill and Melinda Gates Foundation has now donated staggering sums to HIV/AIDS programs, libraries, agriculture research and disaster relief -- and offered vital guidance and creative funding to programs in global health and education. Gates believes his tech-centric strategy for giving will prove the killer app of planet Earth's next big upgrade.
Read a collection of Bill and Melinda Gates' annual letters, where they take stock of the Gates Foundation and the world. And follow his ongoing thinking on his personal website, The Gates Notes. His new paper, "The Next Epidemic," is published by the New England Journal of Medicine.
Bill Gates | Speaker | TED.com