TEDYouth 2014
Erin McKean: Go ahead, make up new words!
Erin McKean: Vooruit dan, maak nieuwe woorden!
Filmed:
Readability: 3.2
1,936,780 views
In deze leuke, korte TEDYouth-talk moedigt Erin McKean haar publiek aan - als een cheerleader - om nieuwe woorden te maken als de bestaande niet voldoen. Ze somt 6 manieren op om nieuwe Engelse woorden te maken, van samenstellen tot 'verging' ('verwerkwoording'), om de taal beter in staat te stellen om uit te drukken wat we bedoelen, en om meer manieren op te leveren waarop we elkaar kunnen begrijpen.
Erin McKean - Dictionary editor
As the co-founder of Reverb Technologies, the maker of the online dictionary Wordnik, Erin McKean is reshaping how we interact with language itself. Full bio
As the co-founder of Reverb Technologies, the maker of the online dictionary Wordnik, Erin McKean is reshaping how we interact with language itself. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
Ik ben lexicografe.
00:12
I'm a lexicographer.
0
370
1558
00:13
I make dictionaries.
1
1928
1754
Ik maak woordenboeken.
00:15
And my job as a lexicographer
2
3682
1439
En mijn taak als lexicografe
00:17
is to try to put all the words possible
into the dictionary.
into the dictionary.
3
5121
3720
is om te proberen alle mogelijke woorden
in het woordenboek te zetten.
in het woordenboek te zetten.
00:20
My job is not to decide what a word is;
that is your job.
that is your job.
4
8841
6083
Mijn taak is niet om te beslissen
wat een woord is: dat is jullie taak.
wat een woord is: dat is jullie taak.
00:26
Everybody who speaks English
decides together
decides together
5
14924
2897
Iedereen die Engels spreekt,
bepaalt samen
bepaalt samen
00:29
what's a word and what's not a word.
6
17821
2332
wat een woord is en wat geen woord is.
00:32
Every language is just a group of people
who agree to understand each other.
who agree to understand each other.
7
20153
5152
Elke taal is gewoon een groep mensen
die afspreken om elkaar te begrijpen.
die afspreken om elkaar te begrijpen.
00:37
Now, sometimes when people are trying
to decide whether a word is good or bad,
to decide whether a word is good or bad,
8
25305
4604
Welnu, wanneer mensen proberen
te bepalen of een woord goed of slecht is,
te bepalen of een woord goed of slecht is,
00:41
they don't really have a good reason.
9
29909
1768
hebben ze soms
geen goede reden.
geen goede reden.
00:43
So they say something like,
"Because grammar!"
"Because grammar!"
10
31677
2811
Dus zeggen ze iets als:
"Vanwege de grammatica!"
"Vanwege de grammatica!"
00:46
(Laughter)
11
34488
1934
(Gelach)
00:48
I don't actually really care about grammar
too much -- don't tell anybody.
too much -- don't tell anybody.
12
36862
3563
Ik geef eigenlijk niet zoveel
om grammatica -- niet verder vertellen.
om grammatica -- niet verder vertellen.
00:52
But the word "grammar," actually,
there are two kinds of grammar.
there are two kinds of grammar.
13
40425
3139
Maar het woord 'grammatica',
eigenlijk zijn er twee soorten.
eigenlijk zijn er twee soorten.
00:55
There's the kind of grammar
that lives inside your brain,
that lives inside your brain,
14
43564
2870
Je hebt de grammatica
die in je hersenen zit,
die in je hersenen zit,
00:58
and if you're a native
speaker of a language
speaker of a language
15
46434
2109
en als je een moedertaalspreker bent
01:00
or a good speaker of a language,
16
48543
1589
of een taal heel goed kent,
01:02
it's the unconscious rules that you follow
when you speak that language.
when you speak that language.
17
50132
3399
zijn het de onbewuste regels
die je volgt wanneer je die taal spreekt.
die je volgt wanneer je die taal spreekt.
01:05
And this is what you learn when
you learn a language as a child.
you learn a language as a child.
18
53531
3021
En dat is wat je leert
wanneer je als kind een taal leert.
wanneer je als kind een taal leert.
01:08
And here's an example:
19
56552
1637
Hier heb ik een voorbeeld:
01:10
This is a wug, right?
20
58189
1525
Dit is een 'wug', toch?
01:11
It's a wug.
21
59714
2061
Het is een 'wug'.
01:13
Now there is another one.
22
61775
1696
Daar is er nog een.
01:15
There are two of these.
23
63471
1163
Er zijn er twee.
01:16
There are two ...
24
64634
1289
Er zijn twee ...
01:17
Audience: Wugs.
25
65923
1184
Publiek: 'Wugs'.
01:19
Erin McKean: Exactly! You know
how to make the plural of wug.
how to make the plural of wug.
26
67107
3713
Erin McKean: Precies! Jullie weten
hoe het meervoud van 'wug' gevormd wordt.
hoe het meervoud van 'wug' gevormd wordt.
01:22
That rule lives in your brain.
27
70820
1481
Die regel zit in je hersenen.
01:24
You never had to be taught this rule,
you just understand it.
you just understand it.
28
72301
2949
Je hebt hem nooit moeten leren,
je kent hem gewoon.
je kent hem gewoon.
Dit is een experiment
verzonnen door een professor
verzonnen door een professor
01:27
This is an experiment that was invented
by a professor at [Boston University]
by a professor at [Boston University]
29
75250
3629
genaamd Jean Berko Gleason aan
de Universiteit van Boston in 1958.
de Universiteit van Boston in 1958.
01:30
named Jean Berko Gleason back in 1958.
30
78879
3145
01:34
So we've been talking about this
for a long time.
for a long time.
31
82024
3025
We hebben het hier dus al heel lang over.
Welnu, deze natuurlijke regels
die in je hersenen opgeslagen zijn,
die in je hersenen opgeslagen zijn,
01:37
Now, these kinds of natural rules
that exist in your brain,
that exist in your brain,
32
85049
3514
zijn niet zoals verkeersregels,
maar meer zoals natuurwetten.
maar meer zoals natuurwetten.
01:40
they're not like traffic laws,
they're more like laws of nature.
they're more like laws of nature.
33
88563
4222
En niemand moet je eraan doen denken
een natuurwet te respecteren, toch?
een natuurwet te respecteren, toch?
01:44
And nobody has to remind you to obey
a law of nature, right?
a law of nature, right?
34
92785
3355
Wanneer je 's morgens naar buiten gaat,
zegt je moeder niet:
zegt je moeder niet:
01:48
When you leave the house in the morning,
your mom doesn't say,
your mom doesn't say,
35
96140
2953
"Hee, schat, ik denk dat het koud wordt,
neem een hoodie mee,
neem een hoodie mee,
01:51
"Hey, honey, I think
it's going to be cold, take a hoodie,
it's going to be cold, take a hoodie,
36
99093
2879
01:53
don't forget to obey the law of gravity."
37
101972
2467
en vergeet niet aan
de zwaartekracht te denken."
de zwaartekracht te denken."
01:56
Nobody says this.
38
104439
1886
Niemand zegt dat.
Er zijn andere regels die meer om
gewoonten draaien dan om de natuur.
gewoonten draaien dan om de natuur.
01:58
Now, there are other rules that are more
about manners than they are about nature.
about manners than they are about nature.
39
106325
6857
02:05
So you can think of a word as like a hat.
40
113182
2864
Denk bijvoorbeeld aan
een woord als hoed.
een woord als hoed.
02:08
Once you know how hats work,
41
116046
2250
Eens je weet waar hoeden voor dienen,
02:10
nobody has to tell you,
"Don't wear hats on your feet."
"Don't wear hats on your feet."
42
118296
2867
moet niemand zeggen:
"Draag geen hoed aan je voeten."
"Draag geen hoed aan je voeten."
Wat ze moeten zeggen, is:
"Mag je een hoed binnen dragen?
"Mag je een hoed binnen dragen?
02:13
What they have to tell you is,
"Can you wear hats inside?
"Can you wear hats inside?
43
121163
3344
02:16
Who gets to wear a hat?
44
124507
1757
Wie mag een hoed dragen?
02:18
What are the kinds of hats
you get to wear?"
you get to wear?"
45
126264
3132
Welke soorten hoeden kun je dragen?"
02:21
Those are more of the second kind
of grammar,
of grammar,
46
129396
2422
Deze vragen horen bij
de tweede soort grammatica,
de tweede soort grammatica,
02:23
which linguists often call usage,
as opposed to grammar.
as opposed to grammar.
47
131818
4303
die linguïsten vaak taalgebruik noemen,
in plaats van grammatica.
in plaats van grammatica.
02:28
Now, sometimes people use this kind of
rules-based grammar
rules-based grammar
48
136121
4134
Welnu, mensen gebruiken dit soort
op regels gebaseerde grammatica soms
op regels gebaseerde grammatica soms
02:32
to discourage people from making up words.
49
140255
2788
om mensen te ontmoedigen
nieuwe woorden te verzinnen.
nieuwe woorden te verzinnen.
02:35
And I think that is, well, stupid.
50
143043
2684
En ik denk dat dat, tja, stom is.
02:37
So, for example,
people are always telling you,
people are always telling you,
51
145727
3266
Dus, bijvoorbeeld,
mensen zeggen je altijd:
mensen zeggen je altijd:
02:40
"Be creative, make new music, do art,
invent things, science and technology."
invent things, science and technology."
52
148993
5240
"Wees creatief, maak nieuwe muziek, kunst,
uitvindingen, wetenschap en technologie."
uitvindingen, wetenschap en technologie."
02:46
But when it comes to
words, they're like,
words, they're like,
53
154233
2038
Maar als het om woorden gaat,
zeggen ze:
zeggen ze:
02:48
"Don't! No. Creativity stops right here,
whippersnappers. Give it a rest."
whippersnappers. Give it a rest."
54
156271
4720
"Niet doen! Nee. Creativiteit stopt hier,
snotneuzen. Hou er over op."
snotneuzen. Hou er over op."
02:53
(Laughter)
55
161004
1417
(Gelach)
02:54
But that makes no sense to me.
56
162421
1721
Maar dat klinkt mij niet logisch.
02:56
Words are great.
We should have more of them.
We should have more of them.
57
164142
2332
Woorden zijn tof.
We zouden er meer moeten hebben.
We zouden er meer moeten hebben.
02:58
I want you to make
as many new words as possible.
as many new words as possible.
58
166474
4056
Ik wil dat jullie zoveel mogelijk
nieuwe woorden maken.
nieuwe woorden maken.
03:02
And I'm going to tell you six ways that
you can use to make new words in English.
you can use to make new words in English.
59
170530
5008
En ik ga jullie zes manieren vertellen
die je daarvoor kan gebruiken.
die je daarvoor kan gebruiken.
03:07
The first way is the simplest way.
60
175550
2089
De eerste manier is de makkelijkste.
03:09
Basically, steal them from other
languages.
languages.
61
177639
2223
Het komt neer
op stelen vanuit andere talen.
op stelen vanuit andere talen.
03:11
["Go rob other people"]
(Laughter)
(Laughter)
62
179862
2824
["Ga andere mensen beroven"]
(Gelach)
(Gelach)
03:15
Linguists call this borrowing,
63
183936
1828
Linguïsten noemen dit lenen.
03:17
but we never give the words back ,
so I'm just going to be honest
so I'm just going to be honest
64
185764
3060
maar we geven de woorden nooit terug,
dus ik ben gewoon eerlijk
dus ik ben gewoon eerlijk
03:20
and call it stealing.
65
188824
1960
en noem het stelen.
03:22
We usually take words for things
that we like, like delicious food.
that we like, like delicious food.
66
190784
3370
Meestal nemen we woorden voor dingen
die we leuk vinden, zoals lekker eten.
die we leuk vinden, zoals lekker eten.
03:26
We took "kumquat" from Chinese,
we took "caramel" from French.
we took "caramel" from French.
67
194154
3790
We hebben 'kumquat' uit het Chinees
overgenomen, en 'caramel' uit het Frans.
overgenomen, en 'caramel' uit het Frans.
03:29
We also take words
for cool things like "ninja," right?
for cool things like "ninja," right?
68
197944
2907
We nemen ook woorden over
voor coole dingen zoals 'ninja'.
voor coole dingen zoals 'ninja'.
03:32
We took that from Japanese,
69
200851
1450
Dat komt uit het Japans,
03:34
which is kind of a cool trick because
ninjas are hard to steal from.
ninjas are hard to steal from.
70
202301
3269
wat eigenlijk een cool trucje is
want stelen van ninja's is moeilijk.
want stelen van ninja's is moeilijk.
03:37
(Laughter)
71
205570
2114
(Gelach)
03:39
So another way that you
can make words in English
can make words in English
72
207684
3260
Een andere manier om
woorden te maken in het Engels
woorden te maken in het Engels
03:42
is by squishing two
other English words together.
other English words together.
73
210944
2941
is door twee andere
Engelse woorden samen te persen.
Engelse woorden samen te persen.
03:45
This is called compounding.
74
213885
1687
Dat wordt samenstelling genoemd.
03:47
Words in English are like Lego:
75
215572
1510
Engelse woorden zijn als Lego:
03:49
If you use enough force,
you can put any two of them together.
you can put any two of them together.
76
217082
3365
als je genoeg kracht gebruikt,
kun je elke twee woorden combineren.
kun je elke twee woorden combineren.
03:52
(Laughter)
77
220447
1665
(Gelach)
03:54
We do this all the time in English:
78
222832
1795
We doen dat zo vaak in het Engels:
03:56
Words like "heartbroken," "bookworm,"
"sandcastle" all are compounds.
"sandcastle" all are compounds.
79
224627
5478
woorden als 'heartbroken', 'bookworm',
'sandcastle' zijn alle samenstellingen.
'sandcastle' zijn alle samenstellingen.
04:02
So go ahead and make words like
"duckface," just don't make duckface.
"duckface," just don't make duckface.
80
230105
3501
Dus ga je gang, maak nieuwe woorden
als 'duckface', maar maak geen duckface.
als 'duckface', maar maak geen duckface.
04:05
(Laughter)
81
233606
1479
(Gelach)
04:07
Another way that you can make words
in English is kind of like compounding,
in English is kind of like compounding,
82
235835
4013
Nog een manier waarop je nieuwe woorden
kan maken, lijkt op samenstellen,
kan maken, lijkt op samenstellen,
04:11
but instead you use so much force
when you squish the words together
when you squish the words together
83
239848
5051
maar je gebruikt zoveel kracht
wanneer je de woorden samenperst
wanneer je de woorden samenperst
04:16
that some parts fall off.
84
244899
1635
dat sommige delen eraf vallen.
04:18
So these are blend words,
85
246534
1681
Dit zijn dus mengwoorden,
04:20
like "brunch" is a blend
of "breakfast" and "lunch."
of "breakfast" and "lunch."
86
248215
3849
'brunch' is bijvoorbeeld een mengeling
van 'breakfast' en 'lunch'.
van 'breakfast' en 'lunch'.
04:24
"Motel" is a blend of "motor" and "hotel."
87
252064
2732
'Motel' is een mengwoord
van 'motor' en 'hotel'.
van 'motor' en 'hotel'.
04:26
Who here knew that "motel"
was a blend word?
was a blend word?
88
254796
2941
Wie van jullie wist dat 'motel'
een mengwoord is?
een mengwoord is?
04:29
Yeah, that word is so old in English
89
257737
1844
Ja, dat woord is zo oud in het Engels
04:31
that lots of people don't know that
there are parts missing.
there are parts missing.
90
259581
3111
dat veel mensen niet weten
dat er delen ontbreken.
dat er delen ontbreken.
04:34
"Edutainment" is a blend
of "education" and "entertainment."
of "education" and "entertainment."
91
262692
4295
'Edutainment' is een mengwoord
van 'education' en 'entertainment.'
van 'education' en 'entertainment.'
04:38
And of course, "electrocute" is a
blend of "electric" and "execute."
blend of "electric" and "execute."
92
266987
5210
En natuurlijk is 'electrocute'
een mengwoord van 'electric' en 'execute'.
een mengwoord van 'electric' en 'execute'.
04:44
(Laughter)
93
272197
1810
(Gelach)
04:46
You can also make words
by changing how they operate.
by changing how they operate.
94
274007
3321
Je kan ook woorden maken
door hun werking te veranderen.
door hun werking te veranderen.
04:49
This is called functional shift.
95
277328
1613
Dat heet functionele shift.
04:50
You take a word that acts
as one part of speech,
as one part of speech,
96
278941
2301
Je neemt een woord
met een bepaalde taalfunctie,
met een bepaalde taalfunctie,
04:53
and you change it into another
part of speech.
part of speech.
97
281242
2280
en verandert het in een
met een andere taalfunctie.
met een andere taalfunctie.
04:55
Okay, who here knew that "friend"
hasn't always been a verb?
hasn't always been a verb?
98
283522
4019
Oké, wie van jullie wist dat 'friend'
niet altijd een werkwoord is geweest?
niet altijd een werkwoord is geweest?
05:00
"Friend" used to be noun
and then we verbed it.
and then we verbed it.
99
288881
4195
'Friend' was vroeger een substantief
en wij maakten er een werkwoord van.
en wij maakten er een werkwoord van.
05:05
Almost any word in English can be verbed.
100
293076
3269
Van bijna elk Engels woord
kan een werkwoord gemaakt worden.
kan een werkwoord gemaakt worden.
05:08
You can also take adjectives
and make them into nouns.
and make them into nouns.
101
296345
2633
Je kan ook adjectieven nemen
en die in substantieven veranderen.
en die in substantieven veranderen.
05:10
"Commercial" used to be an adjective
and now it's a noun.
and now it's a noun.
102
298978
3727
'Commercial' was vroeger een adjectief
en nu is het een substantief.
en nu is het een substantief.
05:14
And of course, you can "green" things.
103
302705
2446
En natuurlijk kun je
ook dingen groen maken.
ook dingen groen maken.
05:17
Another way to make words
in English is back-formation.
in English is back-formation.
104
305151
3338
Je kan ook nieuwe Engelse woorden
maken via retrograde vorming.
maken via retrograde vorming.
05:20
You can take a word and you can
kind of squish it down a little bit.
kind of squish it down a little bit.
105
308489
3258
Je kan een woord nemen
en het ietwat platdrukken.
en het ietwat platdrukken.
05:23
So for example, in English we had the word
"editor" before we had the word "edit."
"editor" before we had the word "edit."
106
311747
4821
In het Engels hadden we bijvoorbeeld
het woord 'editor' voor we 'edit' hadden.
het woord 'editor' voor we 'edit' hadden.
05:28
"Edit" was formed from "editor."
107
316568
1752
'Edit' werd gevormd vanuit 'editor'.
05:30
Sometimes these back-formations
sound a little silly:
sound a little silly:
108
318320
2745
Soms klinken die retrograde vormingen
een beetje dom:
een beetje dom:
05:33
Bulldozers bulldoze, butlers butle
and burglers burgle.
and burglers burgle.
109
321065
4388
bulldozers 'bulldozen', butlers 'butlen'
en burglars (inbrekers) 'burglen'.
en burglars (inbrekers) 'burglen'.
05:37
(Laughter)
110
325453
1625
(Gelach)
05:39
Another way to make words in English
111
327278
1772
Nog een manier om woorden te maken
05:41
is to take the first letters of something
and squish them together.
and squish them together.
112
329050
3170
is door de eerste letters van iets
te nemen en samen te duwen.
te nemen en samen te duwen.
05:44
So National Aeronautics and Space
Administration becomes NASA.
Administration becomes NASA.
113
332220
3031
National Aeronautics and Space
Administration wordt dus NASA
Administration wordt dus NASA
05:47
And of course you can do this
with anything, OMG!
with anything, OMG!
114
335251
3712
En natuurlijk kun je dat
met alles doen, OMG!
met alles doen, OMG!
05:50
So it doesn't matter how silly
the words are.
the words are.
115
338963
5639
Het maakt dus niet uit
hoe dom de woorden zijn.
hoe dom de woorden zijn.
05:56
They can be really good words of English.
116
344602
2006
Ze kunnen heel goede Engelse woorden zijn.
05:58
"Absquatulate" is a perfectly
good word of English.
good word of English.
117
346608
4018
'Absquatulate' is
een uitstekend Engels woord.
een uitstekend Engels woord.
06:02
"Mugwump" is a perfectly
good word of English.
good word of English.
118
350626
2863
'Mugwump' is
een uitstekend Engels woord.
een uitstekend Engels woord.
06:05
So the words don't have have to sound
normal, they can sound really silly.
normal, they can sound really silly.
119
353489
4578
De woorden hoeven dus niet normaal
te klinken, ze kunnen heel dom klinken.
te klinken, ze kunnen heel dom klinken.
06:10
Why should you make words?
120
358067
2189
Waarom zou je nieuwe woorden moeten maken?
06:12
You should make words because every word
121
360256
2141
Je zou nieuwe woorden moeten maken omdat
06:14
is a chance to express your idea and get
your meaning across.
your meaning across.
122
362397
4521
elk woord je de kans geeft om je eigen
idee en bedoeling door te drukken.
idee en bedoeling door te drukken.
06:18
And new words grab people's attention.
123
366918
2596
En nieuwe woorden
trekken de aandacht van mensen.
trekken de aandacht van mensen.
06:21
They get people to focus on what
you're saying
you're saying
124
369514
2649
Ze zorgen ervoor dat mensen
zich concentreren op wat je zegt
zich concentreren op wat je zegt
06:24
and that gives you a better chance to get
your meaning across.
your meaning across.
125
372163
3264
en daardoor heb je meer mogelijkheden
om de inhoud over te brengen.
om de inhoud over te brengen.
06:27
A lot of people
on this stage today have said,
on this stage today have said,
126
375427
2949
Veel mensen hebben vandaag
op dit podium gezegd:
op dit podium gezegd:
06:30
"In the future, you can do this,
127
378376
1562
"In de toekomst kun jij dit ook,
06:31
you can help with this, you can
help us explore, you can help us invent."
help us explore, you can help us invent."
128
379938
3533
je kan hiermee helpen, je kan ons helpen
verkennen, je kan ons helpen uitvinden."
verkennen, je kan ons helpen uitvinden."
06:35
You can make a new word right now.
129
383471
1629
Je kunt op dit moment een nieuw woord maken.
06:37
English has no age limit.
130
385100
2333
Engels kent geen leeftijdslimiet.
06:39
Go ahead, start making words today,
131
387433
2426
Ga jullie gang, begin vandaag
woorden te maken,
woorden te maken,
06:41
send them to me, and I will put them
in my online dictionary, Wordnik.
in my online dictionary, Wordnik.
132
389859
3687
stuur ze me op, en ik neem ze op
in mijn online woordenboek, Wordnik.
in mijn online woordenboek, Wordnik.
06:45
Thank you so much.
133
393546
1289
Heel erg bedankt.
06:46
(Applause)
134
394835
4807
(Applaus)
ABOUT THE SPEAKER
Erin McKean - Dictionary editorAs the co-founder of Reverb Technologies, the maker of the online dictionary Wordnik, Erin McKean is reshaping how we interact with language itself.
Why you should listen
Erin McKean's job as a lexicographer involves living in a constant state of research. She searches high and low -- from books to blogs, newspapers to cocktail parties -- for new words, new meanings for old words, or signs that old words have fallen out of use. In June of this year, she involved us all in the search by launching Wordnik, an online dictionary that houses all the traditionally accepted words and definitions, but also asks users to contribute new words and new uses for old words. Wordnik pulls real-time examples of word usage from Twitter, image representations from Flickr along with many more non-traditional, and highly useful, features.
Before Wordnik, McKean was one of the youngest editors of the New Oxford American Dictionary. She continues to serve as the editor of the language quarterly Verbatim ("language and linguistics for the layperson since 1974") and is the author of multiple books, including That's Amore and the entire Weird and Wonderful Words series. All that, and she maintains multiple blogs, too: McKean is the keen observationalist behind A Dress a Day and Dictionary Evangelist. Is there anything she can't do? Surprisingly, she is notoriously bad at Scrabble.
Erin McKean | Speaker | TED.com