TED2011
Antonio Damasio: The quest to understand consciousness
Antonio Damasio: Czym jest świadomość?
Filmed:
Readability: 4
2,124,061 views
Każdego ranka budzimy się i odzyskujemy świadomość, to niesamowite, ale co tak naprawdę odzyskujemy? Neurobiolog Antonio Damasio posłuży się tym prostym pytaniem, by przybliżyć nam sposób, w jaki nasze mózgi kreują nasze poczucie własnego Ja.
Antonio Damasio - Neuroscientist
Antonio Damasio's research in neuroscience has shown that emotions play a central role in social cognition and decision-making. His work has had a major influence on current understanding of the neural systems, which underlie memory, language, consciousness. Full bio
Antonio Damasio's research in neuroscience has shown that emotions play a central role in social cognition and decision-making. His work has had a major influence on current understanding of the neural systems, which underlie memory, language, consciousness. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:15
I'm here to talk about
0
0
2000
Jestem tu, by omówić
00:17
the wonder and the mystery
1
2000
3000
cud i tajemnicę
00:20
of conscious minds.
2
5000
3000
świadomych umysłów.
00:23
The wonder is about the fact
3
8000
2000
Cudem jest,
00:25
that we all woke up this morning
4
10000
2000
że przebudziliśmy się dziś rano,
00:27
and we had with it
5
12000
2000
a z tym przebudzeniem
00:29
the amazing return of our conscious mind.
6
14000
3000
w niesamowity sposób powróciła świadomość umysłu.
00:32
We recovered minds with a complete sense of self
7
17000
3000
Odzyskaliśmy umysł z całkowitym poczuciem własnego Ja
00:35
and a complete sense of our own existence,
8
20000
3000
i własnego jestestwa,
00:38
yet we hardly ever pause to consider this wonder.
9
23000
2000
aczkolwiek bardzo rzadko się nad tym zastanawiamy.
00:40
We should, in fact,
10
25000
2000
A powinniśmy,
00:42
because without having this possibility of conscious minds,
11
27000
4000
ponieważ bez świadomego umysłu,
00:46
we would have no knowledge whatsoever
12
31000
2000
nie posiadalibyśmy żadnej wiedzy
00:48
about our humanity;
13
33000
2000
o naszym człowieczeństwie;
00:50
we would have no knowledge whatsoever about the world.
14
35000
3000
ani o świecie.
00:53
We would have no pains, but also no joys.
15
38000
2000
Nie mielibyśmy żadnych smutków, ani radości.
00:55
We would have no access to love
16
40000
3000
Nie bylibyśmy zdolni do miłości
00:58
or to the ability to create.
17
43000
3000
lub kreatywności.
01:01
And of course, Scott Fitzgerald said famously
18
46000
3000
I oczywiście, cytując sławne słowa Scotta Fitzgeralda:
01:04
that "he who invented consciousness
19
49000
3000
"Najbardziej winien jest ten,
01:07
would have a lot to be blamed for."
20
52000
3000
kto wynalazł świadomość."
01:10
But he also forgot
21
55000
2000
Ale zapomniał również,
01:12
that without consciousness,
22
57000
2000
że bez świadomości,
01:14
he would have no access to true happiness
23
59000
3000
nie osiągnąłby prawdziwego szczęścia
01:17
and even the possibility of transcendence.
24
62000
2000
i nie miałby nawet szansy na transcendencję.
01:19
So much for the wonder, now for the mystery.
25
64000
3000
I to tyle, jeśli mowa o cudzie. Teraz tajemnica.
01:22
This is a mystery
26
67000
2000
To tajemnica,
01:24
that has really been extremely hard to elucidate.
27
69000
3000
którą bardzo trudno wyjaśnić.
01:27
All the way back into early philosophy
28
72000
3000
Cofając się daleko do wczesnej filozofii,
01:30
and certainly throughout the history of neuroscience,
29
75000
3000
poprzez historię neuronauki,
01:33
this has been one mystery
30
78000
3000
była to tajemnica,
01:36
that has always resisted elucidation,
31
81000
2000
której nie dało się wyjaśnić,
01:38
has got major controversies.
32
83000
2000
i która wzbudzała ogromne kontrowersje.
01:40
And there are actually many people
33
85000
2000
Wielu ludzi sądzi,
01:42
that think we should not even touch it;
34
87000
2000
że nie powinniśmy się nawet do niej zbliżać;
01:44
we should just leave it alone, it's not to be solved.
35
89000
2000
powinniśmy to po prostu zostawić. Tego nie da się rozwiązać.
01:46
I don't believe that,
36
91000
2000
Nie wierzę w to,
01:48
and I think the situation is changing.
37
93000
2000
i uważam że sytuacja się zmienia.
01:50
It would be ridiculous to claim
38
95000
2000
Byłoby niedorzecznością sądzić,
01:52
that we know how we make consciousness
39
97000
3000
że wiemy skąd bierze się świadomość
01:55
in our brains,
40
100000
2000
w naszych mózgach,
01:57
but we certainly can begin
41
102000
2000
ale możemy zająć się
01:59
to approach the question,
42
104000
2000
tą kwestią
02:01
and we can begin to see the shape of a solution.
43
106000
3000
i możemy ujrzeć chociaż zarys rozwiązania.
02:04
And one more wonder to celebrate
44
109000
3000
I jeszcze jednym cudem do świętowania
02:07
is the fact that we have imaging technologies
45
112000
4000
są istniejące techniki obrazowania,
02:11
that now allow us to go inside the human brain
46
116000
4000
pozwalające nam zbadać wnętrze ludzkiego mózgu
02:15
and be able to do, for example,
47
120000
2000
i umożliwiające, na przykład,
02:17
what you're seeing right now.
48
122000
2000
to co teraz ożecie zobaczyć.
02:19
These are images that come from Hanna Damasio's lab,
49
124000
3000
Te obrazy pochodzą z laboratorium Hanny Damasio,
02:22
and which show you, in a living brain,
50
127000
3000
widzimy na nich mózg żywego człowieka,
02:25
the reconstruction of that brain.
51
130000
2000
rekonstrukcję tego mózgu.
02:27
And this is a person who is alive.
52
132000
2000
To żyjąca osoba.
02:29
This is not a person
53
134000
2000
Nie ktoś
02:31
that is being studied at autopsy.
54
136000
3000
badany podczas sekcji.
02:34
And even more --
55
139000
2000
Co więcej,
02:36
and this is something that one can be really amazed about --
56
141000
3000
i to jest coś, dzięki czemu możemy być naprawdę zdumieni,
02:39
is what I'm going to show you next,
57
144000
2000
to coś, co wam za chwilę pokażę,
02:41
which is going underneath the surface of the brain
58
146000
3000
co wnika pod powierzchnię mózgu
02:44
and actually looking in the living brain
59
149000
3000
i co pozwala spojrzeć na żyjący mózg,
02:47
at real connections, real pathways.
60
152000
3000
prawdziwe połączenia, ścieżki.
02:50
So all of those colored lines
61
155000
3000
Więc wszystkie te kolorowe linie
02:53
correspond to bunches of axons,
62
158000
3000
odpowiadają grupom aksonów,
02:56
the fibers that join cell bodies
63
161000
2000
włóknom łączącym ciała komórek
02:58
to synapses.
64
163000
3000
w synapsy.
03:01
And I'm sorry to disappoint you, they don't come in color.
65
166000
2000
I przepraszam, że was rozczaruję, nie są one kolorowe.
03:03
But at any rate, they are there.
66
168000
3000
Ale zawsze tam są.
03:06
The colors are codes for the direction,
67
171000
2000
Kolory oznaczają kierunki,
03:08
from whether it is back to front
68
173000
2000
z tyłu do przodu
03:10
or vice versa.
69
175000
2000
lub odwrotnie.
03:12
At any rate, what is consciousness?
70
177000
3000
Czym jest świadomość?
03:15
What is a conscious mind?
71
180000
2000
Czym jest świadomy umysł?
03:17
And we could take a very simple view
72
182000
2000
Moglibyśmy to wyjaśnić w prosty sposób,
03:19
and say, well, it is that which we lose
73
184000
4000
że jest to coś, co tracimy
03:23
when we fall into deep sleep without dreams,
74
188000
5000
zapadając w głęboki sen bez marzeń sennych,
03:28
or when we go under anesthesia,
75
193000
2000
albo przy znieczuleniu ogólnym,
03:30
and it is what we regain
76
195000
2000
jest również tym, co odzyskujemy
03:32
when we recover from sleep
77
197000
2000
wybudzając się ze snu
03:34
or from anesthesia.
78
199000
2000
lub znieczulenia.
03:36
But what is exactly that stuff that we lose under anesthesia,
79
201000
4000
Ale czym dokładnie jest ta rzecz, którą tracimy podczas śpiączki
03:40
or when we are in deep, dreamless sleep?
80
205000
2000
lub głębokiego snu?
03:42
Well first of all,
81
207000
2000
Po pierwsze,
03:44
it is a mind,
82
209000
2000
jest to umysł,
03:46
which is a flow of mental images.
83
211000
2000
będący ciągiem obrazów myślowych.
03:48
And of course consider images
84
213000
2000
Weźcie oczywiście pod uwagę obrazy
03:50
that can be sensory patterns,
85
215000
2000
mogące być wzorami czuciowymi,
03:52
visual, such as you're having right now
86
217000
2000
wzrokowymi, takimi, jakie macie właśnie teraz
03:54
in relation to the stage and me,
87
219000
2000
w odniesieniu do tej sceny i mnie,
03:56
or auditory images,
88
221000
2000
lub obrazów słuchowych,
03:58
as you are having now in relation to my words.
89
223000
2000
w związku z wypowiadanymi przeze mnie słowami.
04:00
That flow of mental images
90
225000
2000
Ten strumień obrazów myślowych
04:02
is mind.
91
227000
2000
to umysł.
04:04
But there is something else
92
229000
2000
Ale jest coś jeszcze,
04:06
that we are all experiencing in this room.
93
231000
2000
czego wszyscy doświadczamy na tej sali.
04:08
We are not passive exhibitors
94
233000
2000
Nie jesteśmy pasywnymi odbiorcami
04:10
of visual or auditory
95
235000
3000
obrazów wzrokowych, dźwiękowych
04:13
or tactile images.
96
238000
2000
czy dotykowych.
04:15
We have selves.
97
240000
2000
Mamy osobowości.
04:17
We have a Me
98
242000
2000
Mamy własne Ja,
04:19
that is automatically present
99
244000
2000
które jest teraz automatycznie obecne
04:21
in our minds right now.
100
246000
2000
w naszych umysłach.
04:23
We own our minds.
101
248000
2000
Mamy nasze umysły na własność.
04:25
And we have a sense that it's everyone of us
102
250000
3000
I mamy poczucie tego, że każdy z osobna
04:28
that is experiencing this --
103
253000
2000
tego doświadcza
04:30
not the person who is sitting next to you.
104
255000
3000
a nie ktoś siedzący obok.
04:33
So in order to have a conscious mind,
105
258000
3000
WIęc by mieć świadomy umysł,
04:36
you have a self within the conscious mind.
106
261000
4000
musi w nim być Ja.
04:40
So a conscious mind is a mind with a self in it.
107
265000
3000
Więc świadomy umysł to umysł z Ja w środku.
04:43
The self introduces the subjective perspective in the mind,
108
268000
3000
Osobowość - Ja - wprowadza do umysłu subiektywną perspektywę
04:46
and we are only fully conscious
109
271000
2000
i jesteśmy w pełni świadomi tylko,
04:48
when self comes to mind.
110
273000
2000
gdy w umyśle jest Ja.
04:50
So what we need to know to even address this mystery
111
275000
3000
Więc to, co musimy wiedzieć by w ogóle zająć się tą zagadką,
04:53
is, number one, how are minds are put together in the brain,
112
278000
3000
to, po pierwsze, w jaki sposób umysł jest umiejscowiony w mózgu i,
04:56
and, number two, how selves are constructed.
113
281000
4000
po drugie, jak zbudowana jest osobowość.
05:00
Now the first part, the first problem,
114
285000
3000
Teraz część pierwsza, pierwsza kwestia,
05:03
is relatively easy -- it's not easy at all --
115
288000
3000
jest stosunkowo prosta, ale nie aż tak prosta,
05:06
but it is something that has been approached gradually in neuroscience.
116
291000
4000
stopniowo próbowano się zajmować tym problemem w neuronauce.
05:10
And it's quite clear that, in order to make minds,
117
295000
3000
I całkiem oczywiste jest, że aby stworzyć umysł,
05:13
we need to construct neural maps.
118
298000
3000
musimy stworzyć mapy neuronalne.
05:16
So imagine a grid, like the one I'm showing you right now,
119
301000
3000
Więc wyobraźcie sobie siatkę, jak ta, którą wam właśnie pokazuję,
05:19
and now imagine, within that grid,
120
304000
2000
i wyobraźcie sobie, na tej siatce,
05:21
that two-dimensional sheet,
121
306000
2000
tej dwuwymiarowej kartce,
05:23
imagine neurons.
122
308000
2000
wyobraźcie sobie neurony.
05:25
And picture, if you will,
123
310000
2000
I wyobraźcie sobie, jeśli potraficie,
05:27
a billboard, a digital billboard,
124
312000
2000
billboard, cyfrowy billboard
05:29
where you have elements
125
314000
2000
z elementami
05:31
that can be either lit or not.
126
316000
2000
podświetlanymi, lub nie.
05:33
And depending on how you create the pattern
127
318000
3000
W zależności od tego, jak stworzycie wzorzec
05:36
of lighting or not lighting,
128
321000
3000
podświetlania lub niepodświetlania
05:39
the digital elements,
129
324000
2000
elementów cyfrowych
05:41
or, for that matter, the neurons in the sheet,
130
326000
2000
lub również neuronów na tej kartce,
05:43
you're going to be able to construct a map.
131
328000
2000
będziecie mogli stworzyć mapę.
05:45
This, of course, is a visual map that I'm showing you,
132
330000
3000
To co wam pokazuję, to oczywiście wizualizacja,
05:48
but this applies to any kind of map --
133
333000
2000
ale odnosi się do każdego rodzaju mapy,
05:50
auditory, for example, in relation to sound frequencies,
134
335000
3000
dźwiękowej, na przykład, w odniesieniu do częstotliwości dźwięku
05:53
or to the maps that we construct with our skin
135
338000
3000
lub map stworzonych przez skórę
05:56
in relation to an object that we palpate.
136
341000
3000
w odniesieniu do dotykanych przedmiotów.
05:59
Now to bring home the point
137
344000
2000
By dokładniej opisać
06:01
of how close it is --
138
346000
2000
jak blisko znajdują się -
06:03
the relationship between the grid of neurons
139
348000
3000
zależności pomiędzy siatkami neuronów,
06:06
and the topographical arrangement
140
351000
2000
a rozmieszczeniem topograficznym
06:08
of the activity of the neurons
141
353000
2000
aktywności neuronów
06:10
and our mental experience --
142
355000
2000
i naszego doświadczenia myślowego -
06:12
I'm going to tell you a personal story.
143
357000
2000
opowiem wam osobistą historię.
06:14
So if I cover my left eye --
144
359000
3000
Więc jak zakryję swoje lewe oko -
06:17
I'm talking about me personally, not all of you --
145
362000
2000
mówię tylko o sobie, nie o was -
06:19
if I cover my left eye,
146
364000
2000
jeśli zakryję swoje lewe oko,
06:21
I look at the grid -- pretty much like the one I'm showing you.
147
366000
3000
patrzę na siatkę - prawie taką samą, jak ta, którą wam pokazuję.
06:24
Everything is nice and fine and perpendicular.
148
369000
3000
Wszystko jest ładne, równe i prostopadłe do siebie.
06:27
But sometime ago, I discovered
149
372000
2000
Ale jakiś czas temu, odkryłem,
06:29
that if I cover my left eye,
150
374000
3000
że jeśli zakryję lewe oko,
06:32
instead what I get is this.
151
377000
2000
to widzę to.
06:34
I look at the grid and I see a warping
152
379000
3000
Patrzę na siatkę i widzę wypaczenie
06:37
at the edge of my central-left field.
153
382000
3000
na brzegu lewego centralnego pola widzenia.
06:40
Very odd -- I've analyzed this for a while.
154
385000
2000
Bardzo dziwne - musiałem to przez chwilę przeanalizować.
06:42
But sometime ago,
155
387000
3000
Ale jakiś czas temu,
06:45
through the help of an opthamologist colleague of mine,
156
390000
3000
z pomocą mojego kolegi - okulisty,
06:48
Carmen Puliafito,
157
393000
2000
Carmena Puliafito,
06:50
who developed a laser scanner of the retina,
158
395000
3000
który rozwinął laserowe skanowanie siatkówki,
06:53
I found out the the following.
159
398000
2000
odkryłem następującą rzecz.
06:55
If I scan my retina
160
400000
2000
Skanując swoją siatkówkę
06:57
through the horizontal plane that you see there in the little corner,
161
402000
3000
przez płaszczyznę poziomą, którą widzicie w tym małym rogu,
07:00
what I get is the following.
162
405000
2000
otrzymałem to:
07:02
On the right side, my retina is perfectly symmetrical.
163
407000
3000
po prawej stronie moja siatkówka jest idealnie symetryczna.
07:05
You see the going down towards the fovea
164
410000
3000
Widzicie spadek w kierunku dołka środkowego siatkówki oka,
07:08
where the optic nerve begins.
165
413000
2000
gdzie bierze swój początek nerw wzrokowy.
07:10
But on my left retina there is a bump,
166
415000
2000
Ale na mojej lewej siatkówce jest guzek,
07:12
which is marked there by the red arrow.
167
417000
2000
oznaczony czerwoną strzałką.
07:14
And it corresponds to a little cyst
168
419000
2000
Odpowiada małej cyście
07:16
that is located below.
169
421000
2000
zlokalizowanej pod guzkiem.
07:18
And that is exactly what causes
170
423000
3000
I dokładnie to powoduje
07:21
the warping of my visual image.
171
426000
3000
wypaczenie widzenia.
07:24
So just think of this:
172
429000
2000
Pomyślcie więc o tym:
07:26
you have a grid of neurons,
173
431000
2000
macie siatkę neuronów
07:28
and now you have a plane mechanical change
174
433000
4000
ze zmianą mechaniczną w płaszczyźnie
07:32
in the position of the grid,
175
437000
2000
siatki,
07:34
and you get a warping of your mental experience.
176
439000
2000
i to, czego doświadczacie, jest wypaczone.
07:36
So this is how close
177
441000
2000
Więc tak blisko,
07:38
your mental experience
178
443000
2000
to, czego doświadczacie
07:40
and the activity of the neurons in the retina,
179
445000
3000
i aktywność neuronów w siatkówce,
07:43
which is a part of the brain located in the eyeball,
180
448000
3000
które są częścią mózgu zlokalizowaną w gałce ocznej,
07:46
or, for that matter, a sheet of visual cortex.
181
451000
3000
lub, również, warstwą kory wzrokowej.
07:49
So from the retina
182
454000
2000
Więc z siatkówki
07:51
you go onto visual cortex.
183
456000
2000
przenosimy się na korę wzrokową.
07:53
And of course, the brain adds on
184
458000
2000
I oczywiście mózg dodaje
07:55
a lot of information
185
460000
2000
wiele informacji
07:57
to what is going on
186
462000
2000
do tego, co się dzieje
07:59
in the signals that come from the retina.
187
464000
2000
z bodźcami docierającymi z siatkówki.
08:01
And in that image there,
188
466000
2000
Na tym rysunku,
08:03
you see a variety of islands
189
468000
2000
widać różne wyspy,
08:05
of what I call image-making regions in the brain.
190
470000
3000
które nazywam obszarami mózgu odpowiedzialnymi za tworzenie obrazu.
08:08
You have the green for example,
191
473000
2000
Na przykład, kolor zielony
08:10
that corresponds to tactile information,
192
475000
2000
odpowiada informacjom dotykowym,
08:12
or the blue that corresponds to auditory information.
193
477000
3000
niebieski słuchowym.
08:15
And something else that happens
194
480000
2000
I co jeszcze ma miejsce,
08:17
is that those image-making regions
195
482000
3000
to to, że te obszary tworzące obraz,
08:20
where you have the plotting
196
485000
2000
gdzie są podzielone
08:22
of all these neural maps,
197
487000
2000
mapy neuronalne,
08:24
can then provide signals
198
489000
2000
mogą później dostarczyć sygnały
08:26
to this ocean of purple that you see around,
199
491000
3000
do tego morza fioletu wokół,
08:29
which is the association cortex,
200
494000
2000
którym jest kora asocjacyjna,
08:31
where you can make records of what went on
201
496000
3000
która archiwizuje to,
08:34
in those islands of image-making.
202
499000
2000
co zaszło na tych wyspach tworzących obrazy.
08:36
And the great beauty
203
501000
2000
Wspaniałe jest to,
08:38
is that you can then go from memory,
204
503000
3000
że możemy potem pobrać z pamięci,
08:41
out of those association cortices,
205
506000
2000
z kory asocjacyjnej,
08:43
and produce back images
206
508000
3000
i stworzyć obrazy wtórne
08:46
in the very same regions that have perception.
207
511000
3000
w tych samych rejonach odpowiedzialnych za percepcję.
08:49
So think about how wonderfully convenient and lazy
208
514000
3000
Pomyślcie więc, jak cudownie wygodny i leniwy
08:52
the brain is.
209
517000
2000
jest mózg.
08:54
So it provides certain areas
210
519000
2000
Ma konkretne obszary odpowiedzialne za
08:56
for perception and image-making.
211
521000
2000
percepcję i tworzenie obrazu.
08:58
And those are exactly the same
212
523000
2000
I są to dokładnie te same obszary
09:00
that are going to be used for image-making
213
525000
3000
używane w tworzeniu obrazów
09:03
when we recall information.
214
528000
3000
w przypominaniu sobie informacji.
09:06
So far the mystery of the conscious mind
215
531000
3000
Jak dotąd, tajemnica świadomego umysłu
09:09
is diminishing a little bit
216
534000
2000
jest pomału odkrywana,
09:11
because we have a general sense
217
536000
2000
ponieważ mamy ogólne pojęcie tego,
09:13
of how we make these images.
218
538000
2000
jak powstają te obrazy.
09:15
But what about the self?
219
540000
2000
Ale co z Ja?
09:17
The self is really the elusive problem.
220
542000
3000
Ja jest naprawdę ulotne.
09:20
And for a long time,
221
545000
2000
I przez długi czas
09:22
people did not even want to touch it,
222
547000
2000
ludzie nawet nie chcieli się nią zajmować,
09:24
because they'd say,
223
549000
2000
ponieważ, jak zwykli mówić,
09:26
"How can you have this reference point, this stability,
224
551000
3000
"Jak to jest z tym punktem odniesienia, z tą stabilnością
09:29
that is required to maintain
225
554000
2000
wymaganą do utrzymania
09:31
the continuity of selves day after day?"
226
556000
3000
kontinuum osobowości każdego dnia?"
09:34
And I thought about a solution to this problem.
227
559000
3000
Rozmyślałem nad rozwiązaniem tego problemu.
09:37
It's the following.
228
562000
2000
Jest następujące.
09:39
We generate brain maps
229
564000
2000
Tworzymy mapy mózgowe
09:41
of the body's interior
230
566000
2000
wnętrza naszego organizmu
09:43
and use them as the reference for all other maps.
231
568000
3000
i używamy ich jako odniesienia dla wszystkich innych map.
09:46
So let me tell you just a little bit about how I came to this.
232
571000
3000
Pozwólcie, że trochę opowiem jak na to wpadłem.
09:49
I came to this because,
233
574000
2000
Doszedłem do tego, ponieważ
09:51
if you're going to have a reference that we know as self --
234
576000
4000
jeśli mamy mieć odniesienie, znane jako Ja -
09:55
the Me, the I
235
580000
2000
Ja
09:57
in our own processing --
236
582000
3000
w naszym przetwarzaniu -
10:00
we need to have something that is stable,
237
585000
2000
musimy mieć coś stałego,
10:02
something that does not deviate much
238
587000
3000
coś co zbytnio się nie odchyla
10:05
from day to day.
239
590000
2000
z dnia na dzień.
10:07
Well it so happens that we have a singular body.
240
592000
2000
Wszyscy mamy pojedyncze ciało.
10:09
We have one body, not two, not three.
241
594000
3000
Jedno ciało. Nie dwa, nie trzy.
10:12
And so that is a beginning.
242
597000
2000
To jest początek.
10:14
There is just one reference point, which is the body.
243
599000
2000
Jest tylko jeden punkt odniesienia, którym jest nasze ciało.
10:16
But then, of course, the body has many parts,
244
601000
3000
Następnie, oczywiście ciało ma wiele części,
10:19
and things grow at different rates,
245
604000
2000
różne części ciała rosną w różnym tempie,
10:21
and they have different sizes and different people;
246
606000
2000
i są różnego rozmiaru u różnych ludzi;
10:23
however, not so with the interior.
247
608000
3000
aczkolwiek, nie różnią się aż tak bardzo wnętrzem.
10:26
The things that have to do
248
611000
2000
Tym, co związane jest
10:28
with what is known as our internal milieu --
249
613000
2000
z wewnętrznym środowiskiem organizmu -
10:30
for example, the whole management
250
615000
2000
na przykład, całe zarządzanie
10:32
of the chemistries within our body
251
617000
2000
chemią w naszym organizmie
10:34
are, in fact, extremely maintained
252
619000
2000
jest dokładnie utrzymywane
10:36
day after day
253
621000
2000
dzień po dniu
10:38
for one very good reason.
254
623000
2000
z jednego powodu.
10:40
If you deviate too much
255
625000
2000
Zbyt duże odchylenia
10:42
in the parameters
256
627000
2000
parametrów
10:44
that are close to the midline
257
629000
2000
od średniej
10:46
of that life-permitting survival range,
258
631000
3000
pozwalającej na przeżycie
10:49
you go into disease or death.
259
634000
2000
spowodują chorobę lub śmierć.
10:51
So we have an in-built system
260
636000
3000
A więc mamy wbudowany system
10:54
within our own lives
261
639000
2000
w naszych życiach,
10:56
that ensures some kind of continuity.
262
641000
3000
który umożliwia swoistą ciągłość.
10:59
I like to call it an almost infinite sameness from day to day.
263
644000
3000
Lubię to nazywać prawie nieskończoną codzienną jednostajnością.
11:02
Because if you don't have that sameness, physiologically,
264
647000
4000
Bez tej jednostajności, z fizjologicznego punktu widzenia,
11:06
you're going to be sick or you're going to die.
265
651000
2000
zachorujecie lub umrzecie.
11:08
So that's one more element for this continuity.
266
653000
3000
A więc to dodatkowy element tej ciągłości.
11:11
And the final thing
267
656000
2000
I ostatnia rzecz,
11:13
is that there is a very tight coupling
268
658000
2000
to cienkie połączenie
11:15
between the regulation of our body within the brain
269
660000
4000
pomiędzy regulacją ciała w mózgu,
11:19
and the body itself,
270
664000
2000
a samym ciałem,
11:21
unlike any other coupling.
271
666000
3000
inaczej niż w przypadku innych połączeń.
11:24
So for example, I'm making images of you,
272
669000
2000
Na przykład, tworzę obrazy waszych osób,
11:26
but there's no physiological bond
273
671000
3000
ale nie ma fizjologicznej więzi
11:29
between the images I have of you as an audience
274
674000
3000
między moimi obrazami was jako publiczności,
11:32
and my brain.
275
677000
2000
a moim mózgiem.
11:34
However, there is a close, permanently maintained bond
276
679000
4000
Aczkolwiek, istnieje bliskie, stałe utrzymane połączenie
11:38
between the body regulating parts of my brain
277
683000
3000
pomiędzy obszarami mojego mózgu odpowiedzialnymi za regulację pracy organizmu
11:41
and my own body.
278
686000
2000
a moim własnym ciałem.
11:43
So here's how it looks. Look at the region there.
279
688000
3000
A więc wygląda to tak. Spójrzcie na ten obszar mózgu.
11:46
There is the brain stem in between the cerebral cortex
280
691000
3000
Pomiędzy korą mózgową, a rdzeniem kręgowym
11:49
and the spinal cord.
281
694000
2000
znajduje się pień mózgu.
11:51
And it is within that region
282
696000
2000
I to w tym obszarze,
11:53
that I'm going to highlight now
283
698000
2000
który teraz zaznaczę,
11:55
that we have this housing
284
700000
3000
umiejscowione są wszystkie
11:58
of all the life-regulation devices
285
703000
3000
narzędzia regulujące funkcje życiowe
12:01
of the body.
286
706000
2000
organizmu.
12:03
This is so specific that, for example,
287
708000
3000
Są ściśle określone, na przykład,
12:06
if you look at the part that is covered in red
288
711000
3000
jeśli spojrzycie na obszar zaznaczony na czerwono
12:09
in the upper part of the brain stem,
289
714000
2000
w górnej części pnia mózgu,
12:11
if you damage that as a result of a stroke, for example,
290
716000
3000
jeśli ten obszar zostanie uszkodzony, na przykład z powodu udaru,
12:14
what you get is coma
291
719000
2000
zapada się w śpiączkę
12:16
or vegetative state,
292
721000
2000
lub w stan wegetatywny,
12:18
which is a state, of course,
293
723000
2000
w którym to, oczywiście,
12:20
in which your mind disappears,
294
725000
2000
nasz umysł znika,
12:22
your consciousness disappears.
295
727000
3000
znika świadomość.
12:25
What happens then actually
296
730000
2000
To co się wtedy dzieje,
12:27
is that you lose the grounding of the self,
297
732000
3000
to to, że tracimy podstawę naszego Ja,
12:30
you have no longer access to any feeling of your own existence,
298
735000
3000
nie mamy już dostępu do żadnego poczucia własnego istnienia
12:33
and, in fact, there can be images going on,
299
738000
3000
i rzeczywiście, mogą pojawiać się obrazy
12:36
being formed in the cerebral cortex,
300
741000
2000
powstające w korze mózgowej,
12:38
except you don't know they're there.
301
743000
2000
ale tego nie będziemy już świadomi.
12:40
You have, in effect, lost consciousness
302
745000
3000
Na skutek uszkodzenia tej czerwonej części
12:43
when you have damage to that red section of the brain stem.
303
748000
4000
pnia mózgu, tracimy przytomność.
12:47
But if you consider the green part of the brain stem,
304
752000
3000
Ale jeśli przyjrzycie się temu zielonemu obszarowi pnia mózgu,
12:50
nothing like that happens.
305
755000
2000
nic takiego się nie dzieje.
12:52
It is that specific.
306
757000
2000
Jest to tak specyficzne.
12:54
So in that green component of the brain stem,
307
759000
3000
Więc w tej zielonej części pnia mózgu,
12:57
if you damage it, and often it happens,
308
762000
3000
jeśli dojdzie do jego uszkodzenia,
13:00
what you get is complete paralysis,
309
765000
2000
skutkiem jest całkowity paraliż,
13:02
but your conscious mind is maintained.
310
767000
3000
ale zachowana zostaje świadomość umysłu.
13:05
You feel, you know, you have a fully conscious mind
311
770000
3000
Odczuwacie, macie w pełni świadomy
13:08
that you can report very indirectly.
312
773000
3000
umysł, do którego możecie się bezpośrednio odnieść.
13:11
This is a horrific condition. You don't want to see it.
313
776000
3000
To jest bardzo okropny stan. Nie chcecie tego oglądać.
13:14
And people are, in fact, imprisoned
314
779000
2000
A ludzie są dosłownie uwięzieni
13:16
within their own bodies,
315
781000
2000
we własnym ciele,
13:18
but they do have a mind.
316
783000
2000
ale mają sprawny umysł.
13:20
There was a very interesting film,
317
785000
2000
Jest bardzo interesujący film,
13:22
one of the rare good films done
318
787000
2000
jeden z niewielu dobrych filmów
13:24
about a situation like this,
319
789000
2000
opisujący podobną sytuację,
13:26
by Julian Schnabel some years ago
320
791000
2000
nakręcony przez Juliana Schnabela ileś lat temu,
13:28
about a patient that was in that condition.
321
793000
3000
o pacjencie, który był w tym stanie.
13:31
So now I'm going to show you a picture.
322
796000
2000
Pokażę wam rysunek.
13:33
I promise not to say anything about this,
323
798000
2000
I nie powiem o tym nic więcej,
13:35
except this is to frighten you.
324
800000
2000
oprócz tego, że chcę was przestraszyć.
13:37
It's just to tell you
325
802000
2000
Powiem wam,
13:39
that in that red section of the brain stem,
326
804000
3000
że w tej czerwonej części pnia mózgu,
13:42
there are, to make it simple,
327
807000
2000
znajdują się, żeby było łatwiej,
13:44
all those little squares that correspond to modules
328
809000
3000
wszystkie te małe kwadraciki przypisane modułom
13:47
that actually make brain maps
329
812000
3000
tworzącym mapy mózgowe
13:50
of different aspects of our interior,
330
815000
3000
przeróżnych aspektów wnętrza naszego organizmu,
13:53
different aspects of our body.
331
818000
2000
naszego ciała.
13:55
They are exquisitely topographic
332
820000
3000
Są doskonałe pod względem topograficznym
13:58
and they are exquisitely interconnected
333
823000
2000
i są doskonale połączone
14:00
in a recursive pattern.
334
825000
2000
tworząc wzór rekurencyjny.
14:02
And it is out of this and out of this tight coupling
335
827000
3000
I to właśnie dlatego oraz dzięki temu ścisłemu połączeniu
14:05
between the brain stem and the body
336
830000
2000
pomiędzy pniem mózgu, a ciałem,
14:07
that I believe -- and I could be wrong,
337
832000
2000
które - i mogę się mylić,
14:09
but I don't think I am --
338
834000
2000
ale nie sądzę -
14:11
that you generate this mapping of the body
339
836000
3000
które generuje tę mapę ciała,
14:14
that provides the grounding for the self
340
839000
3000
będącą podstawą dla Ja
14:17
and that comes in the form of feelings --
341
842000
2000
i mającą formę odczuć -
14:19
primordial feelings, by the way.
342
844000
2000
tak na marginesie, pierwotnych odczuć.
14:21
So what is the picture that we get here?
343
846000
2000
A więc co widzimy na tym rysunku?
14:23
Look at "cerebral cortex," look at "brain stem,"
344
848000
2000
Spójrzcie na korę mózgową, na pień mózgu,
14:25
look at "body,"
345
850000
2000
na ciało,
14:27
and you get the picture of the interconnectivity
346
852000
3000
macie obraz połączeń,
14:30
in which you have the brain stem providing the grounding for the self
347
855000
4000
gdzie pień mózgu stanowi podstawę Ja
14:34
in a very tight interconnection with the body.
348
859000
3000
w bardzo ścisłym połączeniu z ciałem.
14:37
And you have the cerebral cortex
349
862000
2000
Mamy korę mózgową,
14:39
providing the great spectacle of our minds
350
864000
3000
która dostarcza wspaniałego widowiska naszym umysłom,
14:42
with the profusion of images
351
867000
2000
z dużą obfitością obrazów,
14:44
that are, in fact, the contents of our minds
352
869000
3000
które są w rzeczywistości zawartością naszych umysłów
14:47
and that we normally pay most attention to,
353
872000
3000
i na które zazwyczaj zwracamy największą uwagę,
14:50
as we should, because that's really
354
875000
2000
ponieważ jest to
14:52
the film that is rolling in our minds.
355
877000
2000
prawdziwy film przewijający się w naszych umysłach.
14:54
But look at the arrows.
356
879000
2000
Ale spójrzcie na strzałki.
14:56
They're not there for looks.
357
881000
2000
Nie są tam bez powodu.
14:58
They're there because there's this very close interaction.
358
883000
3000
Są tam, ponieważ zachodzi tam bliska interakcja.
15:01
You cannot have a conscious mind
359
886000
2000
Nie ma świadomego umysłu
15:03
if you don't have the interaction
360
888000
2000
bez interakcji
15:05
between cerebral cortex and brain stem.
361
890000
2000
pomiędzy korą mózgową, a pniem mózgu.
15:07
You cannot have a conscious mind
362
892000
2000
Nie ma świadomego umysłu
15:09
if you don't have the interaction
363
894000
2000
bez interakcji
15:11
between the brain stem and the body.
364
896000
2000
pomiędzy pniem mózgu, a ciałem.
15:13
Another thing that is interesting
365
898000
2000
Inną interesującą rzeczą
15:15
is that the brain stem that we have
366
900000
2000
jest to, że nasz pień mózgu
15:17
is shared with a variety of other species.
367
902000
2000
dzielimy z rozmaitymi innymi gatunkami.
15:19
So throughout vertebrates,
368
904000
2000
U kręgowców,
15:21
the design of the brain stem is very similar to ours,
369
906000
3000
budowa pnia mózgu jest zbliżona do naszego,
15:24
which is one of the reasons why I think
370
909000
2000
co jest jednym z powodów, dlaczego sądzę,
15:26
those other species have conscious minds like we do.
371
911000
3000
że te inne gatunki mają świadome umysły, tak jak my.
15:29
Except that they're not as rich as ours,
372
914000
3000
Z tym wyjątkiem, że nie są tak bogate jak nasze,
15:32
because they don't have a cerebral cortex like we do.
373
917000
2000
ponieważ nie mają takiej kory mózgowej jak my.
15:34
That's where the difference is.
374
919000
2000
To jest ta różnica.
15:36
And I strongly disagree with the idea
375
921000
3000
I bardzo nie zgadzam się z pomysłem,
15:39
that consciousness should be considered
376
924000
3000
by świadomość traktować
15:42
as the great product of the cerebral cortex.
377
927000
2000
jako wspaniały produkt kory mózgowej.
15:44
Only the wealth of our minds is,
378
929000
2000
Tylko bogactwo naszych umysłów,
15:46
not the very fact that we have a self
379
931000
3000
a nie samo istnienie naszego Ja,
15:49
that we can refer
380
934000
2000
które możemy odnieść
15:51
to our own existence,
381
936000
2000
do naszego jestestwa,
15:53
and that we have any sense of person.
382
938000
4000
i to, że mamy jakiekolwiek poczucie istnienia.
15:57
Now there are three levels of self to consider --
383
942000
3000
Są trzy poziomy Ja do przemyślenia -
16:00
the proto, the core and the autobiographical.
384
945000
3000
proto-Ja, Ja podstawowe i Ja autobiograficzne.
16:03
The first two are shared
385
948000
2000
Pierwsze dwa dzielmy
16:05
with many, many other species,
386
950000
2000
z wieloma innymi gatunkami
16:07
and they are really coming out
387
952000
2000
i generowane są
16:09
largely of the brain stem
388
954000
2000
w większości przez pień mózgu
16:11
and whatever there is of cortex in those species.
389
956000
3000
i jakąkolwiek korę mózgową.
16:14
It's the autobiographical self
390
959000
2000
Ja autobiograficzne
16:16
which some species have, I think.
391
961000
2000
posiadają niektóre gatunki. Tak sądzę.
16:18
Cetaceans and primates have also
392
963000
3000
Walenie i naczelne również mają
16:21
an autobiographical self to a certain degree.
393
966000
2000
do pewnego stopnia Ja autobiograficzne.
16:23
And everybody's dogs at home
394
968000
2000
I każdy z naszych psów również
16:25
have an autobiographical self to a certain degree.
395
970000
3000
ma Ja autobiograficzne, do pewnego stopnia.
16:28
But the novelty is here.
396
973000
2000
Ale nowość znajduje się tutaj.
16:30
The autobiographical self is built
397
975000
2000
Autobiograficzne Ja zbudowane jest
16:32
on the basis of past memories
398
977000
2000
na podstawie przeszłych wspomnień
16:34
and memories of the plans that we have made;
399
979000
3000
i wspomnień planów jakie mieliśmy;
16:37
it's the lived past and the anticipated future.
400
982000
3000
to przeżyta przeszłość i antycypowana przyszłość.
16:40
And the autobiographical self
401
985000
2000
I autobiograficzne Ja
16:42
has prompted extended memory, reasoning,
402
987000
3000
rozwinęło poszerzenie pamięci, rozumowanie,
16:45
imagination, creativity and language.
403
990000
2000
wyobraźnię, kreatywność i język.
16:47
And out of that came the instruments of culture --
404
992000
3000
A z tego powstały narzędzia kultury -
16:50
religions, justice,
405
995000
2000
religie, prawo,
16:52
trade, the arts, science, technology.
406
997000
2000
handel, sztuka, nauka, technologia.
16:54
And it is within that culture
407
999000
2000
I to w tej kulturze
16:56
that we really can get --
408
1001000
2000
możemy osiągnąć -
16:58
and this is the novelty --
409
1003000
2000
i jest to nowość -
17:00
something that is not entirely set by our biology.
410
1005000
4000
coś, co nie jest całkowicie podległe naszej biologii.
17:04
It is developed in the cultures.
411
1009000
2000
Jest rozwinięte w kulturach.
17:06
It developed in collectives of human beings.
412
1011000
4000
W zbiorowiskach ludzkich.
17:10
And this is, of course, the culture
413
1015000
2000
I jest to oczywiście kultura,
17:12
where we have developed something that I like to call
414
1017000
3000
w której rozwinęliśmy coś, co lubię nazywać
17:15
socio-cultural regulation.
415
1020000
2000
regulacje socjokulturowe.
17:17
And finally, you could rightly ask,
416
1022000
2000
I na koniec, moglibyście spytać,
17:19
why care about this?
417
1024000
2000
i co nas to obchodzi?
17:21
Why care if it is the brain stem or the cerebral cortex
418
1026000
3000
Po co mamy wiedzieć czy to pień mózgu, czy kora mózgowa
17:24
and how this is made?
419
1029000
2000
i jak są zbudowane?
17:26
Three reasons. First, curiosity.
420
1031000
2000
Trzy powody. Po pierwsze, ciekawość.
17:28
Primates are extremely curious --
421
1033000
2000
Naczelne są wyjątkowo ciekawskie -
17:30
and humans most of all.
422
1035000
2000
a ludzie już najbardziej ze wszystkich.
17:32
And if we are interested, for example,
423
1037000
3000
I jeśli jesteśmy zainteresowani, na przykład tym,
17:35
in the fact that anti-gravity
424
1040000
2000
że antygrawitacja
17:37
is pulling galaxies away from the Earth,
425
1042000
2000
odpycha galaktyki od Ziemi,
17:39
why should we not be interested in what is going on
426
1044000
2000
to dlaczego nie mielibyśmy zainteresować się
17:41
inside of human beings?
427
1046000
3000
wnętrzem człowieka?
17:44
Second, understanding society and culture.
428
1049000
2000
Po drugie, zrozumienie społeczeństwa i kultury.
17:46
We should look
429
1051000
2000
Powinniśmy przyjrzeć się,
17:48
at how society and culture
430
1053000
2000
jak społeczeństwo i kultura
17:50
in this socio-cultural regulation
431
1055000
2000
w regulacjach socjokulturowych
17:52
are a work in progress.
432
1057000
2000
są pracą w toku.
17:54
And finally, medicine.
433
1059000
2000
I ostatnie - medycyna.
17:56
Let's not forget that some of the worst diseases
434
1061000
2000
Nie zapominajmy, że niektóre z najgorszych chorób
17:58
of humankind
435
1063000
2000
ludzkości
18:00
are diseases such as depression,
436
1065000
2000
to choroby takie, jak depresja,
18:02
Alzheimer's disease, drug addiction.
437
1067000
3000
Alzheimer, narkomania.
18:05
Think of strokes that can devastate your mind
438
1070000
3000
Pomyślcie o udarach mogących zniszczyć wasz umysł
18:08
or render you unconscious.
439
1073000
2000
lub pozbawić świadomości.
18:10
You have no prayer
440
1075000
3000
Nie będzie można
18:13
of treating those diseases effectively
441
1078000
3000
efektywnie leczyć tych chorób
18:16
and in a non-serendipitous way
442
1081000
2000
nie licząc na szczęśliwy zbieg okoliczności,
18:18
if you do not know how this works.
443
1083000
2000
nie znając podstaw.
18:20
So that's a very good reason
444
1085000
2000
Jest to świetny powód,
18:22
beyond curiosity
445
1087000
2000
poza ciekawością,
18:24
to justify what we're doing,
446
1089000
2000
by uzasadnić nasze działania
18:26
and to justify having some interest in what is going on in our brains.
447
1091000
3000
i uzasadnić nasze zainteresowanie tym, co dzieje się w naszych mózgach.
18:29
Thank you for your attention.
448
1094000
2000
Dziękuję za uwagę.
18:31
(Applause)
449
1096000
5000
(Oklaski)
ABOUT THE SPEAKER
Antonio Damasio - NeuroscientistAntonio Damasio's research in neuroscience has shown that emotions play a central role in social cognition and decision-making. His work has had a major influence on current understanding of the neural systems, which underlie memory, language, consciousness.
Why you should listen
Antonio Damasio is a leader in understanding the biological origin of consciousness. He also argues that emotions, far from being barriers to it, are a crucial component of decision-making. He is founder and director of the USC Brain and Creativity Institute, which draws on partners across academic disciplines to use the explosion of new neuroscience results to tackle issues from mental health to societal and global change.
Damasio is the author of Self Comes to Mind: Constructing the Conscious Brain, which was adapted into a musical composition performed by Yo-Yo Ma at the American Museum of Natural History.
Antonio Damasio | Speaker | TED.com