TEDGlobal 2014
Ricardo Semler: How to run a company with (almost) no rules
Ricardo Semler: Jak prowadzić firmę (prawie) bez zasad
Filmed:
Readability: 2.9
3,246,933 views
Co by było, gdyby praca nie kontrolowała naszego życia? Brazylijski przedsiębiorca Ricardo Semler stosuje radykalną formę demokratycznego zarządzania firmą. Zmienił wszystko – od zebrań zarządu po sposób zgłaszania dni wolnych (pracownicy nie muszą tego robić). Takie zarządzanie nagradza mądrość pracowników, sprzyja równowadze między pracą a życiem osobistym oraz pomaga zrozumieć, o co naprawdę chodzi i w pracy, i w życiu.
A co by było, gdyby w ten sposób działała też szkoła?
Ricardo Semler - Organizational changemaker
Two decades after transforming a struggling equipment supplier into a radically democratic and resilient (and successful) company, Ricardo Semler wants organizations to become wise. Full bio
Two decades after transforming a struggling equipment supplier into a radically democratic and resilient (and successful) company, Ricardo Semler wants organizations to become wise. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
W poniedziałki i czwartki
uczę się, jak umierać.
uczę się, jak umierać.
00:12
On Mondays and Thursdays,
I learn how to die.
I learn how to die.
0
986
4192
Nazywam te dni "dniami ostatecznymi".
00:17
I call them my terminal days.
1
5178
1924
Moja żona Fernanda
nie lubi tego określenia.
nie lubi tego określenia.
00:19
My wife Fernanda doesn't like the term,
2
7102
2834
00:21
but a lot of people in my family died
of melanoma cancer
of melanoma cancer
3
9936
4802
Ale wielu moich krewnych
zmarło z powodu czerniaka,
zmarło z powodu czerniaka,
chorowali moi rodzice i dziadkowie.
00:26
and my parents and grandparents had it.
4
14738
2635
00:29
And I kept thinking, one day I could
be sitting in front of a doctor
be sitting in front of a doctor
5
17373
3284
Ciągle myślałem, że pewnego dnia
sam mogę usłyszeć od lekarza:
sam mogę usłyszeć od lekarza:
00:32
who looks at my exams and says,
6
20657
2122
"Ricardo, to nie wygląda dobrze,
zostało ci pół roku, może rok życia".
zostało ci pół roku, może rok życia".
00:34
"Ricardo, things don't look very good.
7
22779
2315
00:37
You have six months or a year to live."
8
25094
2679
00:39
And you start thinking about
what you would do with this time.
what you would do with this time.
9
27773
3246
Zaczynacie się zastanawiać,
co byście zrobili z tym czasem.
co byście zrobili z tym czasem.
Myślicie: "Będę spędzać czas z dziećmi,
00:43
And you say, "I'm going to spend
more time with the kids.
more time with the kids.
10
31034
2780
odwiedzę różne miejsca,
wybiorę się w góry, będę zwiedzać,
wybiorę się w góry, będę zwiedzać,
00:45
I'm going to visit these places,
11
33839
1557
00:47
I'm going to go up and down
mountains and places
mountains and places
12
35423
2455
będę robić to wszystko,
czego nie robiłem, kiedy miałem czas".
czego nie robiłem, kiedy miałem czas".
00:49
and I'm going to do all the things
I didn't do when I had the time."
I didn't do when I had the time."
13
37916
3786
00:53
But of course, we all know
14
41806
1833
Ale wszyscy wiemy,
że to będzie słodko-gorzki czas.
że to będzie słodko-gorzki czas.
00:55
these are very bittersweet memories
we're going to have.
we're going to have.
15
43639
2984
00:58
It's very difficult to do.
16
46623
1323
Trudno wykonać taki plan.
Prawdopodobnie dużo będziecie płakać.
00:59
You spend a good part of the time
crying, probably.
crying, probably.
17
47946
3653
01:03
So I said, I'm going to do something else.
18
51599
2387
Pomyślałem, że zrobię coś innego.
Postanowiłem wykorzystywać poniedziałki
i czwartki jako "dni ostateczne"
i czwartki jako "dni ostateczne"
01:05
Every Monday and Thursday,
I'm going use my terminal days.
I'm going use my terminal days.
19
53986
4839
i robić wtedy to, co bym robił,
gdybym usłyszał taką wiadomość.
gdybym usłyszał taką wiadomość.
01:10
And I will do, during those days,
20
58825
2369
01:13
whatever it is I was going to do
if I had received that piece of news.
if I had received that piece of news.
21
61194
3527
01:16
(Laughter)
22
64721
1373
(Śmiech)
01:18
When you think about --
23
66094
2034
(Brawa)
01:20
(Applause)
24
68128
4165
Kiedy myślimy o przeciwieństwie pracy,
często przychodzi nam do głowy wypoczynek.
często przychodzi nam do głowy wypoczynek.
01:24
when you think about the opposite of work,
25
72293
2477
01:26
we, many times, think it's leisure.
26
74770
2477
Mówimy, że musimy trochę wypocząć.
01:29
And you say, ah, I need
some leisure time, and so forth.
some leisure time, and so forth.
27
77247
3067
01:32
But the fact is that,
leisure is a very busy thing.
leisure is a very busy thing.
28
80314
3537
Ale tak naprawdę wypoczynek
to bardzo aktywne zajęcie.
to bardzo aktywne zajęcie.
01:35
You go play golf and tennis,
and you meet people,
and you meet people,
29
83851
2399
Gramy w golfa albo tenisa,
spotykamy się z ludźmi,
spotykamy się z ludźmi,
01:38
and you're going for lunch,
and you're late for the movies.
and you're late for the movies.
30
86250
3110
idziemy na obiad, biegniemy do kina.
To ogromny natłok zajęć.
01:41
It's a very crowded thing that we do.
31
89362
2048
01:43
The opposite of work is idleness.
32
91410
4120
Przeciwieństwem pracy jest bezczynność.
Ale mało kto wie,
co zrobić z bezczynnością.
co zrobić z bezczynnością.
01:47
But very few of us know
what to do with idleness.
what to do with idleness.
33
95530
2415
Jeśli przyjrzymy się temu,
jak kierujemy swoim życiem,
jak kierujemy swoim życiem,
01:49
When you look at the way
that we distribute our lives in general,
that we distribute our lives in general,
34
97945
4057
01:54
you realize that in the periods
in which we have a lot of money,
in which we have a lot of money,
35
102007
4554
zauważymy, że w okresie dostatku
mamy bardzo mało czasu.
01:58
we have very little time.
36
106561
1997
A kiedy w końcu mamy czas,
brakuje nam i pieniędzy, i zdrowia.
brakuje nam i pieniędzy, i zdrowia.
02:00
And then when we finally have time,
we have neither the money nor the health.
we have neither the money nor the health.
37
108558
5027
02:05
So we started thinking about that
as a company for the last 30 years.
as a company for the last 30 years.
38
113585
4620
W naszej firmie myślimy o tym od 30 lat.
To wielka firma,
która zatrudnia tysiące osób,
która zatrudnia tysiące osób,
02:10
This is a complicated company
with thousands of employees,
with thousands of employees,
39
118205
3171
prowadzi interesy warte
setki milionów dolarów,
setki milionów dolarów,
02:13
hundreds of millions
of dollars of business
of dollars of business
40
121376
2360
02:15
that makes rocket fuel propellent systems,
runs 4,000 ATMs in Brazil,
runs 4,000 ATMs in Brazil,
41
123736
6553
produkuje mieszalniki paliwa rakietowego,
obsługuje 4000 bankomatów w Brazylii,
obsługuje 4000 bankomatów w Brazylii,
rozlicza podatki dziesiątkom tysięcy osób.
02:22
does income tax preparation
for dozens of thousands.
for dozens of thousands.
42
130289
3357
02:25
So this is not a simple business.
43
133646
3612
Nie jest to zatem firma
o prostej strukturze.
o prostej strukturze.
Przyjrzeliśmy się jej i postanowiliśmy
dać pracownikom możliwość decydowania.
dać pracownikom możliwość decydowania.
02:29
We looked at it and we said,
44
137258
2128
02:31
let's devolve to these people,
let's give these people a company
let's give these people a company
45
139386
4868
Chcieliśmy dać im firmę
bez zasad jak w szkole z internatem,
bez zasad jak w szkole z internatem,
02:36
where we take away
all the boarding school aspects
all the boarding school aspects
46
144254
2380
02:38
of, this is when you arrive,
this is how you dress,
this is how you dress,
47
146634
2389
dotyczących godzin pracy czy ubioru,
tego, co można i czego nie można mówić.
tego, co można i czego nie można mówić.
02:41
this is how you go to meetings,
this is what you say,
this is what you say,
48
149023
2562
02:43
this is what you don't say,
49
151585
1321
Byliśmy ciekawi, co z tego wyjdzie.
02:44
and let's see what's left.
50
152906
1506
Zmiany zaczęły się 30 lat temu.
02:46
So we started this about 30 years ago,
51
154412
1830
02:48
and we started dealing
with this very issue.
with this very issue.
52
156242
2525
Zaczęliśmy od kwestii czasu.
02:50
And so we said, look, the retirement,
53
158767
2197
Zwróciliśmy uwagę na emeryturę,
rozkład czasu w naszym życiu.
rozkład czasu w naszym życiu.
02:52
the whole issue of how
we distribute our graph of life.
we distribute our graph of life.
54
160964
3142
02:56
Instead of going mountain climbing
when you're 82,
when you're 82,
55
164106
3157
"Zamiast wspinać się
po górach w wieku 82 lat,
po górach w wieku 82 lat,
02:59
why don't you do it next week?
56
167263
2173
może wyjedziesz w przyszłym tygodniu?
Załatwimy to tak: oddamy ci
środy za 10% twojej pensji.
środy za 10% twojej pensji.
03:01
And we'll do it like this,
57
169436
1355
03:02
we'll sell you back your Wednesdays
for 10 percent of your salary.
for 10 percent of your salary.
58
170791
4396
03:07
So now, if you were going to be
a violinist, which you probably weren't,
a violinist, which you probably weren't,
59
175187
4253
Jeśli chciałbyś zostać skrzypkiem,
chociaż pewnie nie,
chociaż pewnie nie,
03:11
you go and do this on Wednesday.
60
179440
2154
możesz zająć się tym w środy."
03:13
And what we found --
61
181594
1347
Myśleliśmy, że program
zainteresuje starszych pracowników,
zainteresuje starszych pracowników,
03:14
we thought, these are the older people
62
182941
2537
03:17
who are going to be really interested
in this program.
in this program.
63
185478
2599
ale średnia wieku
pierwszej grupy wyniosła 29 lat.
pierwszej grupy wyniosła 29 lat.
03:20
And the average age
of the first people who adhered
of the first people who adhered
64
188077
2454
03:22
were 29, of course.
65
190531
1448
03:23
And so we started looking,
66
191979
1358
Postanowiliśmy zmienić podejście.
03:25
and we said, we have to do things
in a different way.
in a different way.
67
193337
2500
Zaczęliśmy rozmawiać z ludźmi.
03:27
So we started saying things like,
68
195837
1771
03:29
why do we want to know
what time you came to work,
what time you came to work,
69
197608
2374
"Co nas interesuje to, o której
przyszliście albo wyszliście z pracy?
przyszliście albo wyszliście z pracy?
03:31
what time you left, etc.?
70
199982
1251
03:33
Can't we exchange this for a contract
71
201233
2354
Może zamienimy to na umowę,
03:35
for buying something from you,
some kind of work?
some kind of work?
72
203587
3462
zgodnie z którą kupujemy
od was określoną pracę?"
od was określoną pracę?"
03:39
Why are we building these headquarters?
73
207049
2021
"Czemu budujemy te biurowce?
03:41
Is it not an ego issue
that we want to look solid
that we want to look solid
74
209070
2768
Czy to nie problem z ego,
że chcemy wyglądać na dużą,
że chcemy wyglądać na dużą,
silną i ważną firmę?
03:43
and big and important?
75
211838
1879
I z tego powodu każemy wam
tłuc się dwie godziny przez miasto?"
tłuc się dwie godziny przez miasto?"
03:45
But we're dragging you two hours
across town because of it?
across town because of it?
76
213717
3284
03:49
So we started asking questions one by one.
77
217001
3531
Zaczęliśmy zadawać sobie pytania.
03:52
We'd say it like this:
78
220532
1393
Pierwsze pytanie: jak szukać pracowników?
03:53
One: How do we find people?
79
221925
2282
Kandydatom powiemy:
03:56
We'd go out and try
and recruit people and we'd say,
and recruit people and we'd say,
80
224207
3183
03:59
look, when you come to us,
81
227390
1553
"Nie myśl, że po kilku
rozmowach kwalifikacyjnych
rozmowach kwalifikacyjnych
04:00
we're not going to have
two or three interviews
two or three interviews
82
228943
2222
zwiążesz się z nami na resztę życia.
04:03
and then you're going to be
married to us for life.
married to us for life.
83
231165
2412
Nie tak przecież organizujemy swoje życie.
04:05
That's not how we do
the rest of our lives.
the rest of our lives.
84
233577
2150
04:07
So, come have your interviews.
85
235727
2105
Przyjdź na rozmowę.
04:09
Anyone who's interested
in interviewing, you will show up.
in interviewing, you will show up.
86
237832
3436
Przyjdzie każdy zainteresowany rozmowami.
04:13
And then we'll see what happens
out of the intuition that rises from that,
out of the intuition that rises from that,
87
241268
3993
I zobaczymy, co wyjdzie
z takiego intuicyjnego podejścia,
z takiego intuicyjnego podejścia,
04:17
instead of just filling out the little
items of whether you're the right person.
items of whether you're the right person.
88
245261
4042
zamiast odhaczania punktów,
które decydowałyby, czy nam pasujesz.
które decydowałyby, czy nam pasujesz.
04:21
And then, come back.
89
249303
2117
A potem przyjdź jeszcze raz.
04:23
Spend an afternoon, spend a whole day,
talk to anybody you want.
talk to anybody you want.
90
251420
3061
Spędź u nas popołudnie,
cały dzień, rozmawiaj z ludźmi.
cały dzień, rozmawiaj z ludźmi.
04:26
Make sure we are the bride
you thought we were
you thought we were
91
254481
3061
Upewnij się, z kim się wiążesz,
04:29
and not all the bullshit
we put into our own ads.
we put into our own ads.
92
257542
3063
zweryfikuj bzdury,
które umieszczamy w reklamach".
które umieszczamy w reklamach".
04:32
(Laughter)
93
260605
2076
(Śmiech)
04:34
Slowly we went to a process
where we'd say things like,
where we'd say things like,
94
262681
3696
Zmiana powoli szła dalej.
04:38
we don't want anyone to be
a leader in the company
a leader in the company
95
266377
2761
Stwierdziliśmy, że nie chcemy
w firmie kierowników,
w firmie kierowników,
którzy nie zostali zaakceptowani
przez swoich przyszłych podwładnych.
przez swoich przyszłych podwładnych.
04:41
if they haven't been
interviewed and approved
interviewed and approved
96
269138
2143
04:43
by their future subordinates.
97
271281
2851
Co sześć miesięcy każdy lider
jest anonimowo oceniany.
jest anonimowo oceniany.
04:46
Every six months, everyone gets
evaluated, anonymously, as a leader.
evaluated, anonymously, as a leader.
98
274132
4877
04:51
And this determines whether they should
continue in that leadership position,
continue in that leadership position,
99
279588
4032
Wynik decyduje, czy nadal
powinien pełnić tę rolę,
powinien pełnić tę rolę,
co często zależy od okoliczności.
04:55
which is many times
situational, as you know.
situational, as you know.
100
283620
2790
04:58
And so if they don't have 70, 80 percent
of a grade, they don't stay,
of a grade, they don't stay,
101
286410
6054
Osoba traci pozycję,
jeśli nie uzyska oceny 70-80%.
jeśli nie uzyska oceny 70-80%.
05:04
which is probably the reason why
I haven't been CEO for more than 10 years.
I haven't been CEO for more than 10 years.
102
292464
4339
Pewnie dlatego nie byłem
dyrektorem generalnym dłużej niż 10 lat.
dyrektorem generalnym dłużej niż 10 lat.
05:08
And over time, we started asking
other questions.
other questions.
103
296803
3896
Z czasem zaczęliśmy
sobie zadawać kolejne pytania.
sobie zadawać kolejne pytania.
Zastanawialiśmy się,
05:12
We said things like,
104
300699
1516
05:14
why can't people set their own salaries?
105
302215
3329
czemu pracownicy nie mogą
ustalać własnych pensji.
ustalać własnych pensji.
Co musieliby wiedzieć?
05:17
What do they need to know?
106
305544
1576
05:19
There's only three things
you need to know:
you need to know:
107
307120
2063
Tak naprawdę tylko trzy rzeczy:
ile zarabiają ludzie w firmie,
05:21
how much people make inside the company,
108
309183
2335
ile zarabiają pracownicy
w podobnych firmach
w podobnych firmach
05:23
how much people make somewhere
else in a similar business
else in a similar business
109
311518
2869
05:26
and how much we make in general
to see whether we can afford it.
to see whether we can afford it.
110
314387
3292
i ile zarabia firma - żeby ocenić,
czy stać nas na określone pensje.
czy stać nas na określone pensje.
05:29
So let's give people these three
pieces of information.
pieces of information.
111
317679
2585
Dajmy ludziom te informacje!
05:32
So we started having, in the cafeteria,
112
320264
2008
W firmowej stołówce ustawiliśmy komputer,
05:34
a computer where you could go in
and you could ask
and you could ask
113
322272
2501
na którym każdy mógł sprawdzić,
kto ile wydał, kto ile zarabia,
kto ile wydał, kto ile zarabia,
05:36
what someone spent,
how much someone makes,
how much someone makes,
114
324773
2197
05:38
what they make in benefits,
what the company makes,
what the company makes,
115
326970
2480
kto jakie ma świadczenia,
ile zarabia firma,
ile zarabia firma,
jaką mamy marżę.
05:41
what the margins are, and so forth.
116
329450
2310
05:43
And this is 25 years ago.
117
331760
2762
To było 25 lat temu.
Kiedy pracownicy mieli już
dostęp do tych informacji,
dostęp do tych informacji,
05:47
As this information started
coming to people,
coming to people,
118
335452
2735
wprowadziliśmy kolejną zmianę:
"Nie chcemy widzieć zestawienia wydatków.
"Nie chcemy widzieć zestawienia wydatków.
05:50
we said things like, we don't want
to see your expense report,
to see your expense report,
119
338187
3109
05:53
we don't want to know how many
holidays you're taking,
holidays you're taking,
120
341296
2572
Nie interesuje nas, ile bierzesz urlopu
albo gdzie pracujesz".
05:55
we don't want to know where you work.
121
343892
1888
W pewnym momencie
mieliśmy w mieście 14 biur.
mieliśmy w mieście 14 biur.
05:57
We had, at one point,
14 different offices around town,
14 different offices around town,
122
345780
2976
06:00
and we'd say, go to the one
that's closest to your house,
that's closest to your house,
123
348756
3394
"Idź do tego, które jest najbliżej
twojego domu" - mówiliśmy.
twojego domu" - mówiliśmy.
06:04
to the customer that
you're going to visit today.
you're going to visit today.
124
352150
2501
"Albo najbliżej klienta,
z którym masz spotkanie.
z którym masz spotkanie.
06:06
Don't tell us where you are.
125
354651
2119
Nie mów nam, gdzie jesteś."
Co więcej, choć zatrudnialiśmy 5000 osób,
06:08
And more, even when we had
thousands of people, 5,000 people,
thousands of people, 5,000 people,
126
356770
4125
06:12
we had two people in the H.R. department,
127
360895
3378
w dziale HR mieliśmy
tylko dwóch pracowników
tylko dwóch pracowników
06:16
and thankfully one of them has retired.
128
364273
2398
i jeden na szczęście
przeszedł na emeryturę.
przeszedł na emeryturę.
06:18
(Laughter)
129
366671
1959
(Śmiech)
06:20
And so, the question we were asking was,
how can we be taking care of people?
how can we be taking care of people?
130
368630
3754
Zadawaliśmy sobie pytanie,
jak możemy zadbać o pracowników.
06:24
People are the only thing we have.
131
372384
1803
Ludzie to jedyne, co mamy.
Nie możemy mieć działu, który
pilnuje ludzi i jednoczenie o nich dba.
pilnuje ludzi i jednoczenie o nich dba.
06:26
We can't have a department that runs
after people and looks after people.
after people and looks after people.
132
374187
3438
06:29
So as we started finding that this worked,
and we'd say, we're looking for --
and we'd say, we're looking for --
133
377625
5381
Kiedy zauważyliśmy,
że zmiana działa, szukaliśmy dalej.
że zmiana działa, szukaliśmy dalej.
06:35
and this is, I think,
the main thing I was looking for
the main thing I was looking for
134
383006
2695
I myślę, że to najważniejsza rzecz,
jakiej szukałem w czasie
"dni ostatecznych" i w firmie.
"dni ostatecznych" i w firmie.
06:37
in the terminal days and in the company,
135
385701
2043
06:39
which is, how do you set up for wisdom?
136
387744
3569
Jak obrać kurs na mądrość?
06:43
We've come from an age of revolution,
industrial revolution,
industrial revolution,
137
391313
4676
Jesteśmy dziećmi rewolucji,
przeszliśmy rewolucję przemysłową,
przeszliśmy rewolucję przemysłową,
06:47
an age of information,
an age of knowledge,
an age of knowledge,
138
395989
2683
żyjemy w epoce wiedzy i informacji,
ale nawet się nie zbliżyliśmy
do epoki mądrości.
do epoki mądrości.
06:50
but we're not any closer
to the age of wisdom.
to the age of wisdom.
139
398672
2612
Jak ukierunkować się na mądrość?
06:53
How we design, how do we organize,
for more wisdom?
for more wisdom?
140
401284
3327
06:56
So for example, many times,
141
404611
1543
Często najmądrzejsza decyzja
wydaje się dziwaczna.
wydaje się dziwaczna.
06:58
what's the smartest or the intelligent
decision doesn't jive.
decision doesn't jive.
142
406154
4347
Na przykład mówiliśmy:
07:02
So we'd say things like,
143
410501
2382
"Umówmy się, że sprzedasz
57 produktów tygodniowo.
57 produktów tygodniowo.
07:04
let's agree that you're going to sell
57 widgets per week.
57 widgets per week.
144
412883
4007
Jeśli zrobisz to do środy, idź na plażę.
07:08
If you sell them by Wednesday,
please go to the beach.
please go to the beach.
145
416890
3673
07:12
Don't create a problem for us,
for manufacturing, for application,
for manufacturing, for application,
146
420563
3711
Nie stwarzaj problemów
z produkcją i zamówieniami.
z produkcją i zamówieniami.
07:16
then we have to buy new companies,
we have to buy our competitors,
we have to buy our competitors,
147
424274
3103
Będziemy musieli kupić
kolejne firmy, konkurencję.
kolejne firmy, konkurencję.
I wszystko przez to,
że sprzedałeś za dużo produktów.
że sprzedałeś za dużo produktów.
07:19
we have to do all kinds of things
because you sold too many widgets.
because you sold too many widgets.
148
427377
3222
Więc idź na plażę i wróć w poniedziałek".
07:22
So go to the beach
and start again on Monday.
and start again on Monday.
149
430599
2236
(Śmiech)
07:24
(Laughter) (Applause)
150
432835
2436
(Brawa)
07:27
So the process is looking for wisdom.
151
435271
3339
Naszą misją było poszukiwanie mądrości.
Chcieliśmy, żeby pracownicy
o wszystkim wiedzieli.
o wszystkim wiedzieli.
07:30
And in the process, of course,
we wanted people to know everything,
we wanted people to know everything,
152
438610
3540
Chcieliśmy też być w pełni
demokratyczni w prowadzeniu firmy,
demokratyczni w prowadzeniu firmy,
07:34
and we wanted to be truly democratic
about the way we ran things.
about the way we ran things.
153
442150
3369
07:37
So our board had two seats open
with the same voting rights,
with the same voting rights,
154
445519
5691
dlatego w zarządzie były
dwa wolne miejsca z prawem głosu
dwa wolne miejsca z prawem głosu
07:43
for the first two people who showed up.
155
451210
2118
dla dwóch osób,
które przyszły jako pierwsze.
które przyszły jako pierwsze.
07:45
(Laughter)
156
453328
1568
(Śmiech)
07:46
And so we had cleaning ladies voting
on a board meeting,
on a board meeting,
157
454896
5236
W efekcie panie sprzątające
głosowały podczas zebrań zarządu
głosowały podczas zebrań zarządu
razem z innymi ważnymi ludźmi
w garniturach i pod krawatem.
w garniturach i pod krawatem.
07:52
which had a lot of other very important
people in suits and ties.
people in suits and ties.
158
460132
3096
I prawda jest taka,
że dzięki nim byliśmy uczciwi.
że dzięki nim byliśmy uczciwi.
07:55
And the fact is that they kept us honest.
159
463228
3629
07:58
This process, as we started looking
at the people who came to us,
at the people who came to us,
160
466857
3749
Zaczęliśmy przyglądać się osobom,
które do nas przychodziły.
które do nas przychodziły.
08:02
we'd say, now wait a second,
161
470606
1578
Słuchaliśmy, co mówią:
08:04
people come to us and they say,
where am I supposed to sit?
where am I supposed to sit?
162
472184
2883
"Gdzie usiąść, jak mam pracować,
co ze mną będzie za pięć lat?".
co ze mną będzie za pięć lat?".
08:07
How am I supposed to work?
Where am I going to be in 5 years' time?
Where am I going to be in 5 years' time?
163
475067
3240
Uznaliśmy, że zmiana
musi zaczynać się wcześniej.
musi zaczynać się wcześniej.
08:10
And we looked at that and we said,
we have to start much earlier.
we have to start much earlier.
164
478308
3078
Ale gdzie zacząć?
08:13
Where do we start?
165
481386
1023
08:14
We said, oh, kindergarten
seems like a good place.
seems like a good place.
166
482409
2515
Przedszkole brzmi nieźle.
08:16
So we set up a foundation, which now has,
for 11 years, three schools,
for 11 years, three schools,
167
484924
4657
Założyliśmy fundację,
która od 11 lat prowadzi trzy szkoły.
która od 11 lat prowadzi trzy szkoły.
08:21
where we started asking
the same questions,
the same questions,
168
489581
2302
Kierowało nami to samo pytanie.
08:23
how do you redesign school for wisdom?
169
491883
2912
Co zrobić, by szkoła uczyła mądrości?
08:26
It is one thing to say,
we need to recycle the teachers,
we need to recycle the teachers,
170
494795
2929
Możemy zmienić nauczycieli,
skłonić dyrektorów,
by bardziej się starali.
by bardziej się starali.
08:29
we need the directors to do more.
171
497724
1674
08:31
But the fact is that what we do
with education is entirely obsolete.
with education is entirely obsolete.
172
499401
5932
Tyle że system edukacji jest przestarzały,
08:37
The teacher's role is entirely obsolete.
173
505333
2498
podobnie jak rola nauczyciela.
08:39
Going from a math class, to biology,
to 14th-century France is very silly.
to 14th-century France is very silly.
174
507831
5647
Przeskakiwanie z matematyki na biologię,
a potem do XIV-wiecznej Francji
jest bardzo głupie.
08:45
(Applause)
175
513482
4702
(Brawa)
Zaczęliśmy się zastanawiać,
jaka powinna być szkoła.
jaka powinna być szkoła.
08:50
So we started thinking,
what could it look like?
what could it look like?
176
518184
2729
08:52
And we put together people,
including people who like education,
including people who like education,
177
520913
3569
Zgromadziliśmy ludzi
zajmujących się edukacją.
zajmujących się edukacją.
08:56
people like Paulo Freire,
and two ministers of education in Brazil
and two ministers of education in Brazil
178
524482
5435
Byli wśród nich Paulo Freire
i dwaj brazylijscy ministrowie edukacji.
i dwaj brazylijscy ministrowie edukacji.
Zastanawialiśmy się, jaka byłaby szkoła,
gdybyśmy stworzyli ją od zera.
gdybyśmy stworzyli ją od zera.
09:01
and we said, if we were to design
a school from scratch,
a school from scratch,
179
529917
2669
09:04
what would it look like?
180
532586
1427
I tak stworzyliśmy szkoły Lumiar.
09:06
And so we created this school,
which is called Lumiar,
which is called Lumiar,
181
534013
3733
09:09
and Lumiar, one of them
is a public school,
is a public school,
182
537746
2152
Jedna z nich jest szkołą publiczną.
09:11
and Lumiar says the following:
183
539898
1806
W Lumiar rolę nauczyciela
podzieliliśmy na dwie części.
podzieliliśmy na dwie części.
09:13
Let's divide this role
of the teacher into two.
of the teacher into two.
184
541704
4177
09:17
One guy, we'll call a tutor.
185
545881
2361
Jedna polega na wychowaniu, opiece.
Tutor zajmuje się dzieckiem zgodnie
ze starogreckim pojęciem "paideia".
ze starogreckim pojęciem "paideia".
09:20
A tutor, in the old sense of the Greek
"paideia": Look after the kid.
"paideia": Look after the kid.
186
548242
4975
09:25
What's happening at home,
what's their moment in life, etc..
what's their moment in life, etc..
187
553217
3830
Wie, co dzieje się w domu ucznia,
co dzieje się w jego życiu.
co dzieje się w jego życiu.
09:29
But please don't teach,
188
557047
1340
Ale nie uczy.
Nie chcemy wiedzieć,
ile wie w porównaniu z Google.
ile wie w porównaniu z Google.
09:30
because the little you know compared
to Google, we don't want to know.
to Google, we don't want to know.
189
558387
3410
Niech zachowa to dla siebie.
09:33
Keep that to yourself.
190
561797
1152
(Śmiech)
09:34
(Laughter)
191
562949
1348
09:36
Now, we'll bring in people
who have two things:
who have two things:
192
564297
3953
Zatrudniamy osoby,
które mają pasję i wiedzę,
które mają pasję i wiedzę,
09:40
passion and expertise, and it could be
their profession or not.
their profession or not.
193
568250
4367
związaną z ich zawodem lub nie.
Zatrudniamy seniorów,
którzy stanowią 25% populacji
którzy stanowią 25% populacji
09:44
And we use the senior citizens,
194
572617
1917
09:46
who are 25 percent of the population
with wisdom that nobody wants anymore.
with wisdom that nobody wants anymore.
195
574534
4353
i mają mądrość, której nikt już nie chce.
09:50
So we bring them to school and we say,
196
578887
2607
Sprowadziliśmy takie osoby
do szkoły i poprosiliśmy je,
do szkoły i poprosiliśmy je,
09:53
teach these kids whatever
you really believe in.
you really believe in.
197
581494
3836
żeby uczyły dzieci tego, w co wierzą.
I tak na przykład
skrzypek uczy matematyki.
skrzypek uczy matematyki.
09:57
So we have violinists teaching math.
198
585330
2616
09:59
We have all kinds of things where we say,
199
587946
2565
Często powtarzamy,
że program nie jest najważniejszy.
że program nie jest najważniejszy.
10:02
don't worry about
the course material anymore.
the course material anymore.
200
590511
2981
Mamy około 10 ważnych obszarów,
których uczymy od 2 do 17 roku życia.
których uczymy od 2 do 17 roku życia.
10:05
We have approximately 10 great threads
that go from 2 to 17.
that go from 2 to 17.
201
593492
4964
10:10
Things like, how do we measure
ourselves as humans?
ourselves as humans?
202
598456
4390
Jeden dotyczy tego,
jak możemy mierzyć człowieka.
jak możemy mierzyć człowieka.
Tak, uczymy matematyki i fizyki.
10:14
So there's a place for math and physics
and all that there.
and all that there.
203
602846
3626
10:18
How do we express ourselves?
204
606472
1864
Jak możemy wyrażać siebie?
10:20
So there's a place
for music and literature, etc.,
for music and literature, etc.,
205
608336
2405
Tu sięgamy po muzykę, literaturę,
pojawia się też gramatyka.
pojawia się też gramatyka.
10:22
but also for grammar.
206
610741
1644
I są jeszcze tematy,
o których wszyscy już zapomnieli,
o których wszyscy już zapomnieli,
10:24
And then we have things
that everyone has forgotten,
that everyone has forgotten,
207
612385
2657
choć są prawdopodobnie
najważniejsze w życiu.
najważniejsze w życiu.
10:27
which are probably the most
important things in life.
important things in life.
208
615042
2569
Bardzo istotne sprawy,
o których nic nie wiemy.
o których nic nie wiemy.
10:29
The very important things in life,
we know nothing about.
we know nothing about.
209
617611
3698
Nic nie wiemy o miłości.
10:33
We know nothing about love,
210
621309
2240
Nic nie wiemy o śmierci.
10:35
we know nothing about death,
211
623549
2092
Nie wiemy, dlaczego tu jesteśmy.
10:37
we know nothing about why we're here.
212
625641
2077
10:39
So we need a thread in school that
talks about everything we don't know.
talks about everything we don't know.
213
627718
4534
Potrzebujemy zatem ścieżki nauczania,
która obejmie wszystko to,
czego nie wiemy.
czego nie wiemy.
10:44
So that's a big part of what we do.
214
632252
2104
To spora część naszej działalności.
10:46
(Applause)
215
634356
5595
(Brawa)
10:51
So over the years, we started going
into other things.
into other things.
216
639951
2918
Z czasem zaczęliśmy
sobie zadawać kolejne pytania.
sobie zadawać kolejne pytania.
10:54
We'd say, why do we have to scold the kids
217
642869
2162
Dlaczego musimy karcić dzieci,
10:57
and say, sit down and come here
and do that, and so forth.
and do that, and so forth.
218
645031
2791
ciągle nakazywać:
podejdź, siadaj, zrób to?
podejdź, siadaj, zrób to?
10:59
We said, let's get the kids to do
something we call a circle,
something we call a circle,
219
647822
3315
Stworzyliśmy zatem krąg,
w którym dzieci spotykają się co tydzień.
w którym dzieci spotykają się co tydzień.
11:03
which meets once a week.
220
651137
1265
Chcieliśmy, żeby uczniowie
wspólnie ustalili zasady
wspólnie ustalili zasady
11:04
And we'd say, you put the rules together
221
652402
2310
11:06
and then you decide
what you want to do with it.
what you want to do with it.
222
654712
2327
i sami zdecydowali, co z nimi zrobić.
11:09
So can you all hit yourself on the head?
223
657039
2182
Chcą bić się po głowach?
Niech spróbują przez tydzień.
11:11
Sure, for a week, try.
224
659221
2322
(Śmiech)
11:13
They came up with the very same
rules that we had,
rules that we had,
225
661543
3935
Ustalili dokładnie takie same zasady,
jakie my ustaliliśmy wcześniej,
jakie my ustaliliśmy wcześniej,
tyle że te były ich.
11:17
except they're theirs.
226
665478
1391
A potem dostali władzę.
11:18
And then, they have the power,
227
666869
2245
Mogą zawieszać i wydalać
uczniów, i robią to.
uczniów, i robią to.
11:21
which means, they can and do
suspend and expel kids
suspend and expel kids
228
669114
4992
(Śmiech)
To nie zabawa w szkołę,
uczniowie naprawdę decydują.
uczniowie naprawdę decydują.
11:26
so that we're not playing school,
they really decide.
they really decide.
229
674106
5398
11:31
And then, in this same vein,
230
679504
3043
W tym samym duchu działa
platforma "Cyfrowa mozaika".
platforma "Cyfrowa mozaika".
11:34
we keep a digital mosaic,
231
682547
2394
11:36
because this is not constructivist
or Montessori or something.
or Montessori or something.
232
684941
3631
Bo to nie konstruktywizm
czy metoda Montessori.
czy metoda Montessori.
Realizujemy brazylijski program nauczania
11:40
It's something where we keep
the Brazilian curriculum
the Brazilian curriculum
233
688572
3538
rozpisany na 600 elementów mozaiki,
11:44
with 600 tiles of a mosaic,
234
692110
2668
z którymi uczniowie zetkną się,
zanim skończą 17 lat.
zanim skończą 17 lat.
11:46
which we want to expose these kids
to by the time they're 17.
to by the time they're 17.
235
694778
3137
11:49
And follow this all the time
and we know how they're doing
and we know how they're doing
236
697915
2835
Realizujemy program mozaiki
i obserwujemy postępy uczniów.
i obserwujemy postępy uczniów.
11:52
and we say, you're not interested
in this now, let's wait a year.
in this now, let's wait a year.
237
700750
4040
Jeśli uczeń nie jest czymś
zainteresowany, może poczekać rok.
zainteresowany, może poczekać rok.
Dzieci nie uczą się w grupach wiekowych.
11:56
And the kids are in groups
that don't have an age category,
that don't have an age category,
238
704804
4232
12:01
so the six-year-old kid
who is ready for that with an 11-year-old,
who is ready for that with an 11-year-old,
239
709036
3726
6-latek może uczyć się z 11-latkiem,
jeśli jest już na to gotowy.
jeśli jest już na to gotowy.
Dzięki temu nie tworzą się grupki
12:04
that eliminates all of the gangs
and the groups
and the groups
240
712762
2365
12:07
and this stuff that we have
in the schools, in general.
in the schools, in general.
241
715127
3885
i nie powstają podziały
jak w innych szkołach.
jak w innych szkołach.
12:11
And they have a zero
to 100 percent grading,
to 100 percent grading,
242
719012
2441
Oceny mieszczą się
w przedziale od 0 do 100%.
w przedziale od 0 do 100%.
Uczniowie sami się oceniają
co kilka godzin, wykorzystując aplikację,
co kilka godzin, wykorzystując aplikację,
12:13
which they do themselves with an app
every couple of hours.
every couple of hours.
243
721453
3801
aż osiągną 37% w danym obszarze.
12:17
Until we know they're 37 percent of the
way we'd like them to be on this issue,
way we'd like them to be on this issue,
244
725254
4435
12:21
so that we can send them out in the world
with them knowing enough about it.
with them knowing enough about it.
245
729689
4895
Widzimy wtedy, że wiedzą
wystarczająco dużo na dany temat.
wystarczająco dużo na dany temat.
12:26
And so the courses are World Cup Soccer,
or building a bicycle.
or building a bicycle.
246
734584
5243
Zajęcia mogą dotyczyć mistrzostw świata
w piłce nożnej albo budowania roweru.
w piłce nożnej albo budowania roweru.
12:31
And people will sign up for
a 45-day course on building a bicycle.
a 45-day course on building a bicycle.
247
739827
4271
Dzieci zapisują się na 45-dniowy
kurs budowania rowerów.
kurs budowania rowerów.
12:36
Now, try to build a bicycle without
knowing that pi is 3.1416.
knowing that pi is 3.1416.
248
744098
4569
Spróbujcie skonstruować rower,
nie wiedząc, że pi wynosi 3,1416.
nie wiedząc, że pi wynosi 3,1416.
12:40
You can't.
249
748667
1764
Nie da się.
A teraz sami spróbujcie
użyć do czegoś 3,1416.
użyć do czegoś 3,1416.
12:42
And try, any one of you,
using 3.1416 for something.
using 3.1416 for something.
250
750431
4512
12:47
You don't know anymore.
251
755083
1506
Już tego nie pamiętacie,
bo zapominamy takie rzeczy.
bo zapominamy takie rzeczy.
12:48
So this is lost and that's what
we try to do there,
we try to do there,
252
756589
2431
Właśnie temu staramy się zapobiec,
szukając w szkole mądrości.
szukając w szkole mądrości.
12:51
which is looking
for wisdom in that school.
for wisdom in that school.
253
759020
2114
12:53
And that brings us back to this graph
and this distribution of our life.
and this distribution of our life.
254
761134
5560
I tak wracamy do tego,
jak organizujemy nasze życie.
jak organizujemy nasze życie.
Zgromadziłem dużo pieniędzy.
12:59
I accumulated a lot of money
when I think about it.
when I think about it.
255
767090
2661
Jeśli dochodzimy do wniosku,
że czas oddać je ludziom,
że czas oddać je ludziom,
13:01
When you think and you say,
now is the time to give back --
now is the time to give back --
256
769751
4247
to znaczy, że za dużo wzięliśmy.
13:05
well, if you're giving back,
you took too much.
you took too much.
257
773998
2672
(Śmiech)
13:08
(Laughter) (Applause)
258
776670
7052
(Brawa)
13:16
I keep thinking of Warren Buffet
waking up one day
waking up one day
259
784822
2580
Wyobrażam sobie Warrena Buffetta,
który budzi się rano i stwierdza,
który budzi się rano i stwierdza,
13:19
and finding out he has 30 billion dollars
more than he thought he had.
more than he thought he had.
260
787402
3384
że ma 30 miliardów dolarów
więcej niż myślał.
więcej niż myślał.
13:22
And he looks and he says,
what am I going to do with this?
what am I going to do with this?
261
790786
2792
Myśli, co zrobić z tymi pieniędzmi,
i postanawia je dać komuś,
kto ich potrzebuje: Billowi Gatesowi.
kto ich potrzebuje: Billowi Gatesowi.
13:25
And he says, I'll give it to someone
who really needs this.
who really needs this.
262
793578
2837
13:28
I'll give it to Bill Gates. (Laughter)
263
796415
2288
(Śmiech)
13:32
And my guy, who's my financial
advisor in New York,
advisor in New York,
264
800086
3150
Według mojego nowojorskiego
doradcy finansowego
doradcy finansowego
13:35
he says, look, you're a silly guy
265
803236
1893
jestem niemądry, bo miałbym
dziś 4,1 razy więcej pieniędzy,
dziś 4,1 razy więcej pieniędzy,
13:37
because you would have 4.1 times
more money today
more money today
266
805129
3273
13:40
if you had made money with money
instead of sharing as you go.
instead of sharing as you go.
267
808402
4260
gdybym to, co zarabiam
inwestował, zamiast się tym dzielić.
inwestował, zamiast się tym dzielić.
Ale ja wolę się dzielić.
13:44
But I like sharing as you go better.
268
812668
1812
13:46
(Applause)
269
814480
3306
(Brawa)
13:49
I taught MBAs at MIT for a time
270
817786
4272
Kiedyś uczyłem zarządzania na MIT.
13:54
and I ended up, one day,
at the Mount Auburn Cemetery.
at the Mount Auburn Cemetery.
271
822058
2606
Pewnego dnia zawędrowałem
na cmentarz Mount Auburn.
na cmentarz Mount Auburn.
13:56
It is a beautiful cemetery in Cambridge.
272
824664
1944
To piękny cmentarz w Cambridge.
Były moje urodziny,
a ja spacerowałem i rozmyślałem.
a ja spacerowałem i rozmyślałem.
13:58
And I was walking around.
It was my birthday and I was thinking.
It was my birthday and I was thinking.
273
826608
3042
14:01
And the first time around,
I saw these tombstones
I saw these tombstones
274
829650
2394
Widziałem groby wspaniałych ludzi,
którzy dokonali wielkich rzeczy.
którzy dokonali wielkich rzeczy.
14:04
and these wonderful people
who'd done great things
who'd done great things
275
832044
2773
Pomyślałem: za co chcę być pamiętany?
14:06
and I thought, what do I want
to be remembered for?
to be remembered for?
276
834817
3882
Przeszedłem przez cmentarz drugi raz.
14:10
And I did another stroll around,
277
838889
1596
Nasunęło mi się wtedy inne,
ważniejsze dla mnie pytanie:
ważniejsze dla mnie pytanie:
14:12
and the second time,
another question came to me,
another question came to me,
278
840485
2445
14:14
which did me better, which was,
279
842930
2303
14:17
why do I want to be remembered at all?
280
845233
2887
dlaczego w ogóle chcę być zapamiętany?
(Śmiech)
14:20
(Laughter)
281
848120
2137
I to skierowało mnie
w zupełnie inną stronę.
w zupełnie inną stronę.
14:22
And that, I think,
took me different places.
took me different places.
282
850257
2821
Kiedy miałem 50 lat,
rozpaliliśmy z Fernandą wielkie ognisko.
rozpaliliśmy z Fernandą wielkie ognisko.
14:25
When I was 50, my wife Fernanda and I
sat for a whole afternoon,
sat for a whole afternoon,
283
853078
4248
14:29
we had a big pit with fire,
284
857326
2182
Wrzuciłem wtedy do ognia wszystko,
co do tamtej pory zrobiłem.
co do tamtej pory zrobiłem.
14:31
and I threw everything I had ever
done into that fire.
done into that fire.
285
859508
3576
14:35
This is a book in 38 languages,
286
863084
2387
Była tam książka wydana w 38 językach,
setki artykułów i DVD.
14:37
hundreds and hundreds of articles
and DVDs, everything there was.
and DVDs, everything there was.
287
865471
3547
14:41
And that did two things.
288
869018
1420
Zmieniło to dwie rzeczy.
Po pierwsze, zwolniło piątkę naszych
dzieci z podążania naszymi śladami.
dzieci z podążania naszymi śladami.
14:42
One, it freed our five kids
from following in our steps, our shadow --
from following in our steps, our shadow --
289
870438
4925
14:47
They don't know what I do.
290
875363
1656
Nie wiedzą, co robię.
14:49
(Laughter)
291
877019
1224
(Śmiech)
14:50
Which is good.
292
878243
1309
I dobrze.
14:51
And I'm not going to take them somewhere
293
879552
1925
I nie mam zamiaru powiedzieć im:
14:53
and say, one day
all of this will be yours.
all of this will be yours.
294
881477
2394
pewnego dnia to wszystko będzie wasze.
14:55
(Laughter)
295
883871
1557
(Śmiech)
14:57
The five kids know nothing, which is good.
296
885428
3532
Moje dzieci nic nie wiedzą, i dobrze.
15:00
And the second thing is,
297
888960
1681
A po drugie, sam uwolniłem się
od ciężaru wcześniejszych dokonań.
od ciężaru wcześniejszych dokonań.
15:02
I freed myself from this anchor
of past achievement or whatever.
of past achievement or whatever.
298
890641
4698
15:07
I'm free to start something new every time
and to decide things from scratch
and to decide things from scratch
299
895339
4498
Jestem wolny i mogę wciąż zaczynać od zera
15:11
in part of those terminal days.
300
899837
2121
podczas "dni ostatecznych".
15:13
And some people would say,
301
901958
1417
Ktoś powie, że w te moje "dni ostateczne"
15:15
oh, so now you have this time,
these terminal days,
these terminal days,
302
903375
2538
mogę robić, co tylko chcę.
15:17
and so you go out and do everything.
303
905913
1858
Nie, byłem już na plażach,
15:19
No, we've been to the beaches,
304
907771
2322
na Samoa, na Malediwach, w Mozambiku.
15:22
so we've been to Samoa and Maldives
and Mozambique,
and Mozambique,
305
910093
2562
15:24
so that's done.
306
912655
1766
To już zrobione.
Wspinałem się w Himalajach.
15:26
I've climbed mountains in the Himalayas.
307
914421
2109
15:28
I've gone down 60 meters to see
hammerhead sharks.
hammerhead sharks.
308
916530
3871
Nurkowałem na głębokość 60 metrów,
żeby zobaczyć rekiny młoty.
żeby zobaczyć rekiny młoty.
Spędziłem 59 dni na grzbiecie wielbłąda
w drodze z Czadu do Timbuktu.
w drodze z Czadu do Timbuktu.
15:32
I've spent 59 days on the back of a camel
from Chad to Timbuktu.
from Chad to Timbuktu.
309
920401
4551
Dotarłem psim zaprzęgiem
na magnetyczny biegun północny.
na magnetyczny biegun północny.
15:36
I've gone to the magnetic
North Pole on a dog sled.
North Pole on a dog sled.
310
924952
3991
15:40
So, we've been busy.
311
928943
1776
Mieliśmy co robić.
15:42
It's what I'd like to call
my empty bucket list.
my empty bucket list.
312
930719
6003
Moja lista rzeczy do zrobienia
przed śmiercią jest już pusta.
przed śmiercią jest już pusta.
15:48
(Laughter)
313
936722
2979
(Śmiech)
I myślę sobie, że przecież
nie jestem na emeryturze,
nie jestem na emeryturze,
15:51
And with this rationale,
I look at these days and I think,
I look at these days and I think,
314
939701
3557
15:55
I'm not retired.
I don't feel retired at all.
I don't feel retired at all.
315
943258
2519
zupełnie się tak nie czuję.
Piszę zatem nową książkę.
15:57
And so I'm writing a new book.
316
945777
2141
W ciągu ostatnich dwóch lat
założyliśmy trzy nowe firmy.
założyliśmy trzy nowe firmy.
15:59
We started three new companies
in the last two years.
in the last two years.
317
947918
3813
Promuję na świecie nasz sposób nauczania.
16:03
I'm now working on getting this
school system for free out into the world,
school system for free out into the world,
318
951731
5203
16:08
and I've found, very interestingly enough,
that nobody wants it for free.
that nobody wants it for free.
319
956934
3429
I odkryłem coś ciekawego:
nikt nie chce go za darmo.
nikt nie chce go za darmo.
16:12
And so I've been trying for 10 years
320
960387
1938
Od 10 lat staram się zachęcić szkoły,
by przyjęły nasze podejście,
by przyjęły nasze podejście,
16:14
to get the public system
to take over this school rationale,
to take over this school rationale,
321
962325
3425
tak jak w naszej szkole publicznej,
16:17
much as the public schools we have,
322
965750
2395
w której uczniowie mają
wyniki 91 na 100, a nie 43 na 100.
wyniki 91 na 100, a nie 43 na 100.
16:20
which has instead of 43 out of 100,
as their rating, as their grades,
as their rating, as their grades,
323
968145
4697
16:24
has 91 out of 100.
324
972842
2689
16:27
But for free, nobody wants it.
325
975531
2433
Ale za darmo nikt tego nie chce.
Może zaczniemy pobierać opłaty
i wtedy ktoś się zainteresuje.
i wtedy ktoś się zainteresuje.
16:29
So maybe we'll start charging for it
and then it will go somewhere.
and then it will go somewhere.
326
977964
3194
Tak czy inaczej, upowszechnienie tego
podejścia jest jednym z naszych celów.
podejścia jest jednym z naszych celów.
16:33
But getting this out is one
of the things we want to do.
of the things we want to do.
327
981158
3781
16:36
And I think what this leaves us
as a message for all of you,
as a message for all of you,
328
984939
3317
Myślę, że wyłania się tu
dla nas taki wniosek.
dla nas taki wniosek.
16:40
I think is a little bit like this:
329
988256
1752
Wszyscy potrafimy pracować w domu
i wysyłać maile w niedzielę wieczorem.
i wysyłać maile w niedzielę wieczorem.
16:42
We've all learned
how to go on Sunday night
how to go on Sunday night
330
990008
3157
16:45
to email and work from home.
331
993165
2417
Niewielu jednak potrafi wybrać się
do kina w poniedziałek po południu.
do kina w poniedziałek po południu.
16:47
But very few of us have learned
332
995582
1710
16:49
how to go to the movies
on Monday afternoon.
on Monday afternoon.
333
997292
3130
Jeśli szukamy mądrości,
musimy się nauczyć także i tego.
musimy się nauczyć także i tego.
16:52
And if we're looking for wisdom,
we need to learn to do that as well.
we need to learn to do that as well.
334
1000422
4101
To, co od lat robimy, jest bardzo proste.
16:56
And so, what we've done all
of these years is very simple,
of these years is very simple,
335
1004523
3650
Wystarczy zadać sobie
trzy razy pytanie: dlaczego?
trzy razy pytanie: dlaczego?
17:00
is use the little tool,
which is ask three whys in a row.
which is ask three whys in a row.
336
1008173
3172
17:03
Because the first why
you always have a good answer for.
you always have a good answer for.
337
1011345
2761
Na pierwsze "dlaczego"
zawsze mamy gotową odpowiedź.
zawsze mamy gotową odpowiedź.
17:06
The second why,
it starts getting difficult.
it starts getting difficult.
338
1014106
2415
Przy drugim zaczynają się trudności.
Przy trzecim "dlaczego" okazuje się,
że nie wiemy, czemu robimy to, co robimy.
że nie wiemy, czemu robimy to, co robimy.
17:08
By the third why, you don't really know
why you're doing what you're doing.
why you're doing what you're doing.
339
1016521
3939
Chciałbym zostawić was z myślą,
że jeśli to zrobicie,
że jeśli to zrobicie,
17:12
What I want to leave you with is the seed
and the thought that maybe if you do this,
and the thought that maybe if you do this,
340
1020460
6228
to dotrzecie do pytania: po co?
17:18
you will come to the question, what for?
341
1026688
2756
Po co to robię?
17:21
What am I doing this for?
342
1029444
1502
17:22
And hopefully, as a result of that,
and over time,
and over time,
343
1030946
2881
I mam nadzieję, że dzięki temu z czasem,
17:25
I hope that with this,
and that's what I'm wishing you,
and that's what I'm wishing you,
344
1033827
3133
czego wam wszystkim życzę,
17:28
you'll have a much wiser future.
345
1036960
2703
zbudujecie przyszłość pełną mądrości.
Dziękuję bardzo.
17:31
Thank you very much.
346
1039663
1785
(Brawa)
17:33
(Applause)
347
1041448
7539
Chris Anderson: To niesamowite.
17:45
Chris Anderson: So Ricardo,
you're kind of crazy.
you're kind of crazy.
348
1053957
5087
CA: Ricardo, jesteś szalony.
17:51
(Laughter)
349
1059044
1825
(Śmiech)
17:52
To many people, this seems crazy.
350
1060869
3180
To, co mówisz, wielu wydaje się szalone,
a jednocześnie bardzo mądre.
17:56
And yet so deeply wise, also.
351
1064049
3389
Chodzi o to, że twoje podejście
jest bardzo radykalne.
jest bardzo radykalne.
17:59
The pieces I'm trying
to put together are this:
to put together are this:
352
1067438
2909
18:02
Your ideas are so radical.
353
1070347
2095
Rozpowszechniasz je od pewnego czasu,
18:04
How, in business, for example,
these ideas have been out for a while,
these ideas have been out for a while,
354
1072442
5049
18:10
probably the percentage of businesses
that have taken some of them
that have taken some of them
355
1078191
3210
ale pewnie wciąż niewiele firm
z niego korzysta, prawda?
z niego korzysta, prawda?
18:13
is still quite low.
356
1081401
1902
18:15
Are there any times you've seen
some big company
some big company
357
1083303
2898
Czy zdarza się, że duża firma
przyjmuje twoje podejście
przyjmuje twoje podejście
18:18
take on one of your ideas
and you've gone, "Yes!"?
and you've gone, "Yes!"?
358
1086201
3629
i myślisz: "Tak, udało się!"?
Ricardo Semler: Tak, zdarzyło się to
dwa tygodnie temu.
dwa tygodnie temu.
18:21
Ricardo Semler: It happens.
It happened about two weeks ago
It happened about two weeks ago
359
1089830
2797
Richard Branson powiedział pracownikom,
18:24
with Richard Branson,
with his people saying,
with his people saying,
360
1092627
2210
że nie chce już kontrolować ich urlopu.
18:26
oh, I don't want to control
your holidays anymore,
your holidays anymore,
361
1094837
2532
Netflix też działa podobnie.
18:29
or Netflix does a little bit
of this and that,
of this and that,
362
1097369
2184
Ale myślę, że to nie jest aż tak ważne.
18:31
but I don't think it's very important.
363
1099553
2327
Chciałbym widzieć zmianę,
bo sam mam wielki entuzjazm,
bo sam mam wielki entuzjazm,
18:33
I'd like to see it happen maybe a little
bit in a bit of a missionary zeal,
bit in a bit of a missionary zeal,
364
1101880
3754
18:37
but that's a very personal one.
365
1105634
1574
ale to poziom osobisty.
Taka zmiana jest aktem wielkiego
zaufania, wiąże się z utratą kontroli.
zaufania, wiąże się z utratą kontroli.
18:39
But the fact is that it takes a leap
of faith about losing control.
of faith about losing control.
366
1107208
4212
18:43
And almost nobody who is in control
is ready to take leaps of faith.
is ready to take leaps of faith.
367
1111420
3296
Prawie nikt, kto ma kontrolę,
nie jest gotowy na takie zaufanie.
nie jest gotowy na takie zaufanie.
18:46
It will have to come from kids
and other people
and other people
368
1114716
2340
To musi zacząć się od dzieci i ludzi,
18:49
who are starting companies
in a different way.
in a different way.
369
1117056
2242
którzy dopiero zakładają firmy.
18:51
CA: So that's the key thing?
370
1119298
1508
CA: Czyli to jest kluczowe?
Masz dowody, że takie podejście działa,
18:52
From your point of view
the evidence is there,
the evidence is there,
371
1120806
2199
18:55
in the business point of view this works,
372
1123005
1996
ale ludzie nie mają odwagi,
żeby spróbować.
żeby spróbować.
18:57
but people just don't have
the courage to -- (Whoosh)
the courage to -- (Whoosh)
373
1125001
2708
RS: Nie mają nawet motywacji.
18:59
RS: They don't even have the incentive.
374
1127709
2122
Prowadząc firmę,
19:01
You're running a company
with a 90-day mandate.
with a 90-day mandate.
375
1129831
2756
masz kwartał na wykazanie się.
19:04
It's a quarterly report.
376
1132587
1879
Wylatujesz, jak nie masz
wyników za te 90 dni
wyników za te 90 dni
19:06
If you're not good in 90 days, you're out.
377
1134466
2218
Jeśli zaproponujemy program, który
w czasie krótszym niż jedno pokolenie...
w czasie krótszym niż jedno pokolenie...
19:08
So you say, "Here's a great program that,
in less than one generation --"
in less than one generation --"
378
1136684
3921
19:12
And the guy says, "Get out of here."
379
1140605
1924
Usłyszymy: "Do widzenia!".
19:14
So this is the problem.
380
1142529
1891
To jest problem.
19:16
(Laughter)
381
1144420
2915
(Śmiech)
19:19
CA: What you're trying to do in education
seems to me incredibly profound.
seems to me incredibly profound.
382
1147335
5316
CA: Bardzo ważne jest to,
co próbujesz zrobić dla edukacji.
co próbujesz zrobić dla edukacji.
19:24
Everyone is bothered about
their country's education system.
their country's education system.
383
1152651
4498
Każdy martwi się systemem
edukacji w swoim kraju.
edukacji w swoim kraju.
19:29
No one thinks that
we've caught up yet to a world
we've caught up yet to a world
384
1157149
2773
Nie nadążamy za światem,
19:31
where there's Google and all these
technological options.
technological options.
385
1159922
2950
w którym jest Google i nowe technologie.
Masz dowody, że dzieci,
które uczą się w twojej szkole,
które uczą się w twojej szkole,
19:34
So you've got actual evidence now that
the kids so far going through your system,
the kids so far going through your system,
386
1162872
3870
mają dużo lepsze wyniki.
19:38
there's a dramatic increase
in performance.
in performance.
387
1166742
2552
Jak możemy rozpowszechnić twoje podejście?
19:41
How do we help you move
these ideas forward?
these ideas forward?
388
1169294
2565
19:43
RS: I think it's that problem
of ideas whose time has come.
of ideas whose time has come.
389
1171859
3984
RS: Na każdą myśl przychodzi czas.
19:48
And I've never been very evangelical
about these things.
about these things.
390
1176750
3502
Nigdy nie byłem zbyt natarczywy.
Nagłaśniamy nasze podejście
i nagle znajdują się ludzie.
i nagle znajdują się ludzie.
19:52
We put it out there.
391
1180252
1541
19:53
Suddenly, you find people --
392
1181793
1445
Jest grupa w Japonii,
która mnie bardzo przeraża.
która mnie bardzo przeraża.
19:55
there's a group in Japan,
which scares me very much,
which scares me very much,
393
1183238
2515
To tak zwani semleryści, mają 120 firm.
19:57
which is called the Semlerists,
and they have 120 companies.
and they have 120 companies.
394
1185753
3165
(Śmiech)
20:00
They've invited me.
I've always been scared to go.
I've always been scared to go.
395
1188918
4371
Zaprosili mnie, ale boję się tam jechać.
20:05
And there is a group in Holland
that has 600 small, Dutch companies.
that has 600 small, Dutch companies.
396
1193289
5175
Jest też grupa w Holandii,
zrzesza 600 małych firm.
zrzesza 600 małych firm.
To coś, co rozkwita samo.
20:10
It's something that
will flourish on its own.
will flourish on its own.
397
1198464
2677
20:13
Part of it will be wrong,
and it doesn't matter.
and it doesn't matter.
398
1201141
2491
Czasem się nie powiedzie,
ale to nie ma znaczenia.
ale to nie ma znaczenia.
20:15
This will find its own place.
399
1203632
2077
Zmiana znajdzie dla siebie miejsce.
20:17
And I'm afraid
of the other one, which says,
of the other one, which says,
400
1205709
2485
Boję się tych, którzy mówią,
20:20
this is so good you've got to do this.
401
1208194
1932
że musimy działać, bo to jest dobre.
20:22
Let's set up a system
and put lots of money into it
and put lots of money into it
402
1210126
2666
Chcą budować system,
wkładać w niego pieniądze,
wkładać w niego pieniądze,
zakładają, że ludzie się zainteresują.
20:24
and then people will do it no matter what.
403
1212792
2527
CA: Całe życie zadajesz
niecodzienne pytania.
niecodzienne pytania.
20:27
CA: So you have asked
extraordinary questions your whole life.
extraordinary questions your whole life.
404
1215319
3244
To daje ci napęd w tym, co robisz.
20:30
It seems to me that's the fuel
that's driven a lot of this.
that's driven a lot of this.
405
1218563
2833
20:33
Do you have any other questions for us,
for TED, for this group here?
for TED, for this group here?
406
1221396
5869
Czy masz jakieś pytania dla nas tutaj?
20:39
RS: I always come back
to variations of the question
to variations of the question
407
1227265
4589
RS: Zawsze wracam do pytania,
20:43
that my son asked me when he was three.
408
1231854
3251
które zadał mi mój wtedy trzyletni syn.
Siedzieliśmy w jacuzzi, a on spytał:
"Tato, dlaczego istniejemy?".
"Tato, dlaczego istniejemy?".
20:47
We were sitting in a jacuzzi,
and he said, "Dad, why do we exist?"
and he said, "Dad, why do we exist?"
409
1235105
3941
Nie ma innego pytania,
nikt nie zadaje innego pytania.
nikt nie zadaje innego pytania.
20:51
There is no other question.
410
1239056
1564
20:52
Nobody has any other question.
411
1240620
1514
20:54
We have variations of this one question,
from three onwards.
from three onwards.
412
1242134
3989
Zadajemy sobie to pytanie w różnych
wersjach, odkąd skończyliśmy trzy lata.
wersjach, odkąd skończyliśmy trzy lata.
20:58
So when you spend time in a company,
in a bureaucracy, in an organization
in a bureaucracy, in an organization
413
1246123
5396
Kiedy jesteśmy w firmie,
biurze, organizacji
biurze, organizacji
21:03
and you're saying, boy --
414
1251519
1623
i mówimy: rety...
21:05
how many people do you know
who on their death beds said,
who on their death beds said,
415
1253142
2717
Ilu znacie ludzi,
którzy na łożu śmierci mówili:
którzy na łożu śmierci mówili:
21:07
boy, I wish I had spent
more time at the office?
more time at the office?
416
1255859
2405
"Żałuję, że nie spędzałem
więcej czasu w pracy."?
więcej czasu w pracy."?
21:10
So there's a whole thing
of having the courage now --
of having the courage now --
417
1258264
5050
Chodzi o to, by mieć odwagę teraz,
21:15
not in a week, not in two months,
418
1263314
1908
nie za tydzień, nie za dwa miesiące
nie kiedy padnie diagnoza,
21:17
not when you find out
you have something --
you have something --
419
1265222
2294
21:19
to say, no, what am I doing this for?
420
1267516
2872
żeby powiedzieć: po co ja to robię?
21:22
Stop everything. Let me do something else.
421
1270388
2117
I zacząć robić coś innego.
21:24
And it will be okay,
422
1272505
1565
Wszystko będzie dobrze.
Będzie znacznie lepiej niż teraz,
21:26
it will be much better
than what you're doing,
than what you're doing,
423
1274070
2271
jeśli czujecie się, jakbyście utknęli.
21:28
if you're stuck in a process.
424
1276341
3108
CA: To piękne zakończenie
21:31
CA: So that strikes me as a profound
and quite beautiful way to end
and quite beautiful way to end
425
1279449
3202
przedostatniego dnia konferencji TED.
21:34
this penultimate day of TED.
426
1282651
1626
21:36
Ricardo Semler, thank you so much.
427
1284277
1678
Bardzo ci dziękujemy.
RS: Dziękuję bardzo.
21:37
RS: Thank you so much.
428
1285955
1577
(Brawa)
21:39
(Applause)
429
1287532
1652
ABOUT THE SPEAKER
Ricardo Semler - Organizational changemakerTwo decades after transforming a struggling equipment supplier into a radically democratic and resilient (and successful) company, Ricardo Semler wants organizations to become wise.
Why you should listen
After assuming control of Semler & Company (Semco) from his father in 1980, Brazil's Ricardo Semler began a decades-long quest to create an organization that could function without him, by studying and then implementing what could best be called "corporate democracy", allowing employees to design their own jobs, select their supervisors, and define pay levels. He has then applied the same principles to education, banking and hospitality. All with very good results.
He's now promoting the idea of designing organizations -- companies, schools, NGOs -- for wisdom. With a question as a starting point: If we were to start from scratch, would we design organization X the way we have done it?
More profile about the speakerHe's now promoting the idea of designing organizations -- companies, schools, NGOs -- for wisdom. With a question as a starting point: If we were to start from scratch, would we design organization X the way we have done it?
Ricardo Semler | Speaker | TED.com