TED2019
Yeonmi Park: What I learned about freedom after escaping North Korea
Yeonmi Park: Czego nauczyłam się o wolności po ucieczce z Korei Północnej
Filmed:
Readability: 2.9
2,371,462 views
„Korea Północna jest niewyobrażalna”- mówi obrończyni praw człowieka, Yeonmi Park, która uciekła z tego kraju w wieku 13 lat. Dzieląc się wstrząsającą historią z dzieciństwa, zastanawia się nad kruchością wolności oraz ukazuje, w jaki sposób można dokonać zmian, nawet w najciemniejszym miejscu na świecie.
Yeonmi Park - Human rights activist
North Korean defector Yeonmi Park is becoming a leading voice of oppressed people around the world. Full bio
North Korean defector Yeonmi Park is becoming a leading voice of oppressed people around the world. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:13
I was born in 1993
in the northern part of North Korea,
in the northern part of North Korea,
0
1602
5083
Urodziłam się w 1993 roku
w północnej części Korei Północnej,
w północnej części Korei Północnej,
00:18
in a town called Hyesan,
1
6709
2487
w mieście Hyesan,
00:21
which is on the border with China.
2
9220
2711
które leży na granicy z Chinami.
00:24
I had loving parents
3
12949
2530
Miałam kochających rodziców
00:27
and one older sister.
4
15503
2253
i starszą siostrę.
00:31
Before I was even 10 years old,
5
19237
2441
Jeszcze zanim skończyłam 10 lat,
00:34
my father was sent to a labor camp
6
22516
2530
mojego tatę wysłano do obozu pracy
00:37
for engaging in illegal trading.
7
25070
3211
za angażowanie się w nielegalny handel.
00:41
Now, by "illegal trading" --
8
29042
2834
Ten "nielegalny handel"
00:45
he was selling clogs, sugar,
rice and later copper
rice and later copper
9
33686
6217
to sprzedaż chodaków, cukru,
ryżu, a później miedzi,
ryżu, a później miedzi,
00:51
to feed us.
10
39927
1412
żeby nas wyżywić.
00:55
In 2007, my sister and I
decided to escape.
decided to escape.
11
43100
6558
W 2007 roku razem z siostrą
postanowiłyśmy uciec.
postanowiłyśmy uciec.
01:01
She was 16 years old,
12
49682
2913
Ona miała 16 lat,
01:04
and I was 13 years old.
13
52619
2650
a ja 13.
01:08
I need you to understand
what the word "escape" means
what the word "escape" means
14
56809
5107
Musicie zrozumieć, co znaczy "ucieczka"
01:13
in the context of North Korea.
15
61940
2735
w kontekście Korei Północnej.
01:17
We were all starving,
16
65694
2327
Wszyscy głodowaliśmy,
01:20
and hunger means death in North Korea.
17
68045
4505
a głód oznacza śmierć w Korei Północnej.
01:25
So it was the only option for us.
18
73666
2987
Była to więc nasza jedyna opcja.
01:29
I didn't even understand
the concept of escape,
the concept of escape,
19
77673
4177
Nie rozumiałam nawet, czym jest ucieczka,
01:33
but I could see the lights
from China at night,
from China at night,
20
81874
3443
ale widziałam w nocy światła Chin
01:38
and I wondered if I go where the light is,
21
86486
4736
i zastanawiałam się,
czy jeśli wyruszę w ich stronę,
czy jeśli wyruszę w ich stronę,
01:43
I might be able to find a bowl of rice.
22
91246
3622
to czy uda mi się znaleźć miskę ryżu.
01:48
It's not like we had a grand plan or maps.
23
96702
3638
Nie miałyśmy wielkiego planu ani map.
01:52
We did not know anything
about what was going to happen.
about what was going to happen.
24
100364
3491
Nie wiedziałyśmy o tym,
co miało się wydarzyć.
co miało się wydarzyć.
01:57
Imagine your apartment
building caught fire.
building caught fire.
25
105052
3044
Wyobraźcie sobie,
że w waszym bloku wybucha pożar.
że w waszym bloku wybucha pożar.
02:00
I mean, what would you do?
26
108741
2102
Co byście zrobili?
02:02
Would you stay there to be burned,
27
110867
2582
Zostalibyście tam i spłonęli,
02:05
or would you jump off out of the window
28
113473
2370
czy wyskoczylibyście przez okno,
02:07
and see what happens?
29
115867
1584
żeby zobaczyć, co się stanie?
02:09
That's what we did.
30
117966
1432
To właśnie zrobiłyśmy.
02:11
We jumped out of the house
31
119422
2858
Wyskoczyłyśmy z domu
02:14
instead of the fire.
32
122304
1526
zamiast spłonąć.
02:17
North Korea is unimaginable.
33
125500
4410
Korea Północna jest niewyobrażalna.
02:22
It's very hard for me
34
130998
2209
To dla mnie bardzo trudne,
02:25
when people ask me
what it feels like to live there.
what it feels like to live there.
35
133231
4100
kiedy ludzie mnie pytają,
jak tam się żyje.
jak tam się żyje.
02:30
To be honest,
36
138579
2107
Szczerze mówiąc,
02:32
I tell you:
37
140710
1237
powiem tak:
02:33
you can't even imagine it.
38
141971
2453
nie można sobie tego wyobrazić.
02:39
The words in any language can't describe,
39
147070
4538
Słowa w żadnym języku tego nie opiszą,
02:43
because it's a totally different planet,
40
151632
2739
bo to całkiem inna planeta,
02:47
as you cannot imagine
your life on Mars right now.
your life on Mars right now.
41
155458
4420
tak jak nie możecie sobie wyobrazić
życia na Marsie.
życia na Marsie.
02:53
For example, the word "love"
has only one meaning:
has only one meaning:
42
161122
5418
Przykładowo słowo "miłość"
ma tylko jedno znaczenie:
ma tylko jedno znaczenie:
02:59
love for the Dear Leader.
43
167393
1788
miłość do Wielkiego Przywódcy.
03:03
There's no concept
of romantic love in North Korea.
of romantic love in North Korea.
44
171511
4155
W Korei Północnej nie ma koncepcji
miłości romantycznej.
miłości romantycznej.
03:09
And if you don't know the words,
45
177222
3012
A jeśli nie znacie słów,
03:12
that means you don't
understand the concept,
understand the concept,
46
180258
3542
to nie rozumiecie koncepcji
03:17
and therefore, you don't even realize
that concept is even a possibility.
that concept is even a possibility.
47
185578
6034
i nie zdajecie sobie sprawy,
że taka koncepcja jest w ogóle możliwa.
że taka koncepcja jest w ogóle możliwa.
03:25
Let me give you another example.
48
193422
2618
Podam inny przykład.
03:29
Growing up in North Korea,
49
197096
2290
Dorastając w Korei Północnej
naprawdę wierzyliśmy w to,
naprawdę wierzyliśmy w to,
03:31
we truly believed that our Dear Leader
is an almighty god
is an almighty god
50
199410
5606
że nasz Wielki Przywódca
jest Bogiem wszechmogącym,
jest Bogiem wszechmogącym,
03:37
who can even read my thoughts.
51
205040
2571
który może czytać w myślach.
03:40
I was even afraid to think in North Korea.
52
208350
3905
W Korei Północnej bałam się nawet myśleć.
03:45
We are told that he's starving for us,
53
213619
2311
Mówi się nam, że on dla nas głoduje
03:47
and he's working tirelessly for us,
54
215954
2298
i niestrudzenie pracuje,
03:50
and my heart just broke for him.
55
218276
2433
więc serce mi pękło.
03:53
When I escaped to South Korea,
56
221802
2775
Kiedy uciekłam do Korei Południowej
03:56
people told me that
he was actually a dictator,
he was actually a dictator,
57
224601
3939
powiedziano mi, że on
tak właściwie jest dyktatorem,
tak właściwie jest dyktatorem,
04:00
he had cars,
58
228564
1768
ma samochody,
04:02
many, many resorts,
59
230356
1571
wiele, wiele kurortów,
04:03
and he had an ultraluxurious life.
60
231951
2939
i że wiedzie bardzo luksusowe życie.
04:08
And then I remember
looking at a picture of him,
looking at a picture of him,
61
236803
4098
Pamiętam ten moment,
kiedy patrzyłam na jego zdjęcie,
kiedy patrzyłam na jego zdjęcie,
04:12
realizing for the first time
62
240925
3300
uświadamiając sobie po raz pierwszy,
04:16
that he is the largest guy in the picture.
63
244249
3648
że on jest największy
ze wszystkich na zdjęciu.
ze wszystkich na zdjęciu.
04:19
(Laughter)
64
247921
1742
(Śmiech)
04:22
And it hit me.
65
250334
1545
Olśniło mnie.
04:23
Finally, I realized he wasn't starving.
66
251903
4709
Zrozumiałam, że on wcale nie głoduje.
04:29
But I was never able to see that before,
67
257632
3168
Wcześniej nie potrafiłam tego dostrzec,
04:32
until someone told me that he was fat.
68
260824
3715
dopóki ktoś mi nie powiedział,
że on jest gruby.
że on jest gruby.
04:36
(Laughter)
69
264563
1121
(Śmiech)
04:37
Really, someone had to teach me
that he was fat.
that he was fat.
70
265708
3718
Ktoś musiał mi wytłumaczyć,
że on jest gruby.
że on jest gruby.
04:42
If you have never practiced
critical thinking,
critical thinking,
71
270200
4114
Jeśli nigdy nie praktykowaliście
krytycznego myślenia,
krytycznego myślenia,
04:46
then you simply see
what you're told to see.
what you're told to see.
72
274338
3713
to zwyczajnie widzicie to,
co się wam wmawia.
co się wam wmawia.
04:52
The biggest question also people ask me
73
280395
3030
Kolejne wielkie pytanie,
które często słyszę,
które często słyszę,
04:55
is: "Why is there no revolution
inside North Korea?
inside North Korea?
74
283449
3455
brzmi: "Dlaczego w Korei Północnej
nie dochodzi do rewolucji?
nie dochodzi do rewolucji?
04:58
Are we dumb?
75
286928
1282
Czy jesteśmy głupi?
05:01
Why is there no revolution
for 70 years of this oppression?"
for 70 years of this oppression?"
76
289202
4949
Dlaczego w ciągu 70 lat opresji
nie było żadnej rewolucji?".
nie było żadnej rewolucji?".
05:07
And I say:
77
295531
1298
Odpowiadam:
05:10
If you don't know you're a slave,
78
298305
1872
skoro nie wiesz, że jesteś niewolnikiem
05:13
if you don't know
you're isolated or oppressed,
you're isolated or oppressed,
79
301050
4220
lub nie wiesz, że jesteś
odizolowany lub uciśniony,
odizolowany lub uciśniony,
05:18
how do you fight to be free?
80
306095
1985
to jak masz walczyć o wolność?
05:22
I mean, if you know you're isolated,
81
310676
3225
Jeżeli wiesz, że jesteś odizolowany,
05:25
that means you are not isolated.
82
313925
2158
to znaczy, że nie jesteś odizolowany.
05:28
Not knowing is the true
definition of isolation,
definition of isolation,
83
316955
4875
Niewiedza jest
prawdziwą definicją izolacji
prawdziwą definicją izolacji
05:33
and that's why I never knew
84
321854
2108
i dlatego nie wiedziałam,
05:35
I was isolated when I was in North Korea.
85
323986
3548
że jestem odizolowana,
kiedy byłam w Korei Północnej.
kiedy byłam w Korei Północnej.
05:39
I literally thought I was
in the center of the universe.
in the center of the universe.
86
327558
3697
Tak naprawdę myślałam,
że jestem w centrum wszechświata.
że jestem w centrum wszechświata.
05:45
So here is my idea worth spreading:
87
333517
5761
Oto moja idea warta szerzenia:
05:52
a lot of people think
88
340622
1579
wiele osób myśli,
05:54
humans inherently know
what is right and wrong,
what is right and wrong,
89
342225
4668
że ludzie z natury wiedzą,
co jest dobre, a co złe;
co jest dobre, a co złe;
05:58
the difference between
justice and injustice,
justice and injustice,
90
346917
3574
że rozróżniają sprawiedliwość
od niesprawiedliwości;
od niesprawiedliwości;
06:03
what we deserve and we don't deserve.
91
351327
3084
że wiedzą, na co zasługują, a na co nie.
06:07
I tell them: BS.
92
355647
1893
Ja im mówię: ŚCIEMA.
06:10
(Laughter)
93
358140
1614
(Śmiech)
06:11
(Applause)
94
359778
2237
(Brawa)
06:18
Everything,
95
366462
1308
Wszystkiego,
06:21
everything must be taught,
96
369231
1768
naprawdę wszystkiego trzeba się nauczyć,
06:24
including compassion.
97
372197
1691
łącznie ze współczuciem.
06:27
If I see someone dying
on the street right now,
on the street right now,
98
375965
6222
Gdybym dziś zobaczyła
kogoś umierającego na ulicy,
kogoś umierającego na ulicy,
06:34
I will do anything to save that person.
99
382211
2840
zrobiłabym wszystko, żeby go uratować.
06:39
But when I was in North Korea,
100
387106
1900
Ale kiedy byłam w Korei Północnej,
06:41
I saw people dying
and dead on the streets.
and dead on the streets.
101
389942
4341
widziałam ludzi umierających
i martwych na ulicach.
i martwych na ulicach.
06:47
I felt nothing.
102
395219
1377
Nie czułam nic.
06:49
Not because I'm a psychopath,
103
397580
1909
Nie dlatego, że jestem psychopatką,
06:52
but because I never learned
the concept of compassion.
the concept of compassion.
104
400471
3806
ale dlatego, że nie wiedziałam,
czym jest współczucie.
czym jest współczucie.
06:57
Only, I felt compassion,
empathy and sympathy in my heart
empathy and sympathy in my heart
105
405082
5254
Zaczęłam czuć współczucie,
empatię i sympatię w sercu
empatię i sympatię w sercu
07:02
after I learned the word
"compassion" and the concept,
"compassion" and the concept,
106
410360
3574
po tym, jak poznałam koncepcję
słowa "współczucie"
słowa "współczucie"
07:05
and I feel them now.
107
413958
1494
i teraz je czuję.
07:10
Now I live in the United States
as a free person.
as a free person.
108
418169
6445
Mieszkam w USA jako wolny człowiek.
07:16
(Applause)
109
424638
1135
(Brawa)
07:17
Thank you.
110
425797
1517
Dziękuję.
07:19
(Applause)
111
427338
3918
(Brawa)
07:24
And recently,
112
432113
2111
Niedawno
07:26
the leader of the free country,
our President Trump,
our President Trump,
113
434248
4059
przywódca wolnego kraju,
prezydent Trump,
prezydent Trump,
07:30
met with my former god.
114
438331
3154
spotkał się z moim dawnym Bogiem.
07:35
And he decided human rights
is not important enough
is not important enough
115
443177
4717
Zdecydował, że prawa człowieka
nie są wystarczająco ważne,
nie są wystarczająco ważne,
07:39
to include in his agendas,
116
447918
3228
żeby je uwzględniać w swoim programie
07:43
and he did not talk about it.
117
451170
1842
i o nich nie wspomniał.
07:47
And it scares me.
118
455035
2782
Przeraża mnie to.
07:50
We live in a world right now
119
458718
3276
Żyjemy teraz w świecie,
07:54
where a dictator can be praised
for executing his uncle,
for executing his uncle,
120
462018
6378
w którym dyktatora chwali się
za zabicie swojego wujka,
za zabicie swojego wujka,
08:00
for killing his half brother,
121
468420
2553
zamordowanie przyrodniego brata,
08:02
killing thousands of North Koreans.
122
470997
3003
zabicie tysięcy Koreańczyków z północy.
08:06
And that was worthy of praise.
123
474024
3038
To czyny godne pochwały.
08:10
And also it made me think:
124
478829
2336
Zaczęłam się zastanawiać:
08:14
perhaps we all need to be taught
something new about freedom now.
something new about freedom now.
125
482291
6574
chyba wszyscy musimy się nauczyć
czegoś nowego o wolności.
czegoś nowego o wolności.
08:24
Freedom is fragile.
126
492926
2896
Wolność jest krucha.
08:29
I don't want to alarm you, but it is.
127
497140
3125
Nie chcę was straszyć, ale jest.
08:33
It only took three generations
128
501426
3091
Wystarczyły trzy pokolenia,
08:36
to make North Korea into
George Orwell's "1984."
George Orwell's "1984."
129
504541
5595
żeby z Korei Północnej zrobić
"Rok 1984" George'a Orwella.
"Rok 1984" George'a Orwella.
08:42
It took only three generations.
130
510965
2296
Wystarczyły tylko trzy pokolenia.
08:48
If we don't fight for human rights
131
516233
4513
Jeśli nie będziemy walczyć
o prawa człowieka
o prawa człowieka
08:52
for the people who are oppressed
right now who don't have a voice,
right now who don't have a voice,
132
520770
4080
za ludzi, którzy są teraz
uciśnieni i bez głosu,
uciśnieni i bez głosu,
08:56
as free people here,
133
524874
1833
jako wolni ludzie tutaj,
09:00
who will fight for us
when we are not free?
when we are not free?
134
528000
2995
to kto będzie walczył za nas,
kiedy my utracimy wolność?
kiedy my utracimy wolność?
09:04
Machines? Animals? I don't know.
135
532976
4143
Maszyny? Zwierzęta? Nie wiem.
09:11
I think it's wonderful
that we care about climate change,
that we care about climate change,
136
539889
5433
Uważam, że to cudowne,
że przejmujemy się zmianami klimatu,
że przejmujemy się zmianami klimatu,
09:17
animal rights, gender equality,
137
545346
2553
prawami zwierząt, równością płci,
09:19
all of these things.
138
547923
1727
wszystkimi tymi sprawami.
09:21
The fact that we care
about animals' rights,
about animals' rights,
139
549674
3085
Sam fakt, że dbamy o prawa zwierząt
09:24
that means that's
how beautiful our heart is,
how beautiful our heart is,
140
552783
3595
pokazuje, jak piękne mamy serca,
09:28
that we care about someone
who cannot speak for themselves.
who cannot speak for themselves.
141
556402
3871
bo dbamy o tych,
którzy nie mogą mówić za siebie.
którzy nie mogą mówić za siebie.
09:32
And North Koreans right now
cannot speak for themselves.
cannot speak for themselves.
142
560932
5412
W tej chwili Koreańczycy z północy
nie mogą mówić za siebie.
nie mogą mówić za siebie.
09:38
They don't have internet
in the 21st century.
in the 21st century.
143
566900
3824
Nie mają internetu w XXI wieku.
09:42
We don't have electricity,
144
570748
2591
Nie mają elektryczności
09:45
and it is the darkest place
on earth right now.
on earth right now.
145
573363
3721
i jest to na dzień dzisiejszy
najciemniejsze miejsce na Ziemi.
najciemniejsze miejsce na Ziemi.
09:50
Now I want to say something
to my fellow North Koreans
to my fellow North Koreans
146
578618
3785
Chcę coś powiedzieć
moim rodakom w Korei Północnej,
moim rodakom w Korei Północnej,
09:54
who are living in that darkness.
147
582427
2205
którzy żyją w ciemności.
09:58
They might not believe this,
148
586050
1755
Być może w to nie uwierzą,
09:59
but I want to tell them
that an alternative life is possible.
that an alternative life is possible.
149
587829
4852
ale chcę im powiedzieć,
że alternatywne życie jest możliwe.
że alternatywne życie jest możliwe.
10:04
Be free.
150
592705
1338
Bądźcie wolni.
10:07
From my experience,
151
595709
3750
Z doświadczenia wiem,
10:11
literally anything is possible.
152
599483
3110
że dosłownie wszystko jest możliwe.
10:16
I was bought,
153
604264
1532
Byłam kupiona
10:17
I was sold as a slave.
154
605820
2368
i sprzedana jako niewolnik.
10:20
But now I'm here,
155
608212
2220
Ale teraz jestem tutaj
10:22
and that is why I believe in miracles.
156
610456
3200
i właśnie dlatego wierzę w cuda.
10:27
The one thing that I learned from history
157
615462
3205
Z historii nauczyłam się jednego:
10:30
is that nothing is forever in this world.
158
618691
5014
nic na tym świecie nie trwa wiecznie.
10:35
And that is why we have
every reason to be hopeful.
every reason to be hopeful.
159
623729
5422
I to dlatego wolno nam mieć nadzieję.
10:41
Thank you.
160
629175
1430
Dziękuję.
10:42
(Applause)
161
630629
4275
(Brawa)
ABOUT THE SPEAKER
Yeonmi Park - Human rights activistNorth Korean defector Yeonmi Park is becoming a leading voice of oppressed people around the world.
Why you should listen
Yeonmi Park's escape from North Korea has given the world a window into the lives of its people. At the 2014 Oslo Freedom Forum and the One Young World Summit in Dublin, Park became an international phenomenon, delivering passionate and deeply personal speeches about the brutality of the North Korean regime. Her address to One Young World on the horrors of detention camps, political executions and sex trafficking has been viewed over 320 million times on YouTube. The BBC named her one of their "Top Global Women."
In 2017, Park joined the Tory Burch Foundation's Embrace Ambition campaign, a global effort to dispel the double standard of ambition as a positive trait in men and a negative trait in women. Her searing memoir, In Order to Live: A North Korean Girl's Journey to Freedom, was released in the fall 2015, and now she's urging the world to recognize the oppressed people of Kim Jong-Un's reign. She believes that change will come through young people like herself, whose exposure to capitalism and Western media is eroding the authority of the Kim dynasty.
Currently a student at Columbia University, Park has published an op-ed about North Korea's "black market generation” in the Washington Post and has been featured on CNN, CNBC and the BBC, as well as in the New York Times and Wall Street Journal. She serves on the executive board of directors of the Human Rights Foundation, the world's preeminent organization devoted to disrupting dictatorships.
Yeonmi Park | Speaker | TED.com