TEDSalon London 2010
Noreena Hertz: How to use experts -- and when not to
Noreena Hertz: Uzmanları nasıl kullanmalı - ve ne zaman kullanmamalı
Filmed:
Readability: 5.3
951,198 views
Her gün önemli kararlar veriyoruz -- ve karar verirken sıklıkla uzmanların yardımına başvuruyoruz. Ama, diyor ekonomist Noreena Hertz, uzmanlara çok fazla güvenmek sınırlayıcı ve hatta tehlikeli olabilir. Bizleri uzmanlığı demokratikleştirmeye davet ediyor - sadece 'cerrahları ve CEO'ları değil, aynı zamanda satıcıları da dinlemeye.'
Noreena Hertz - Economist
Noreena Hertz looks at global culture -- financial and otherwise -- using an approach that combines traditional economic analysis with foreign policy trends, psychology, behavioural economics, anthropology, history and sociology. Full bio
Noreena Hertz looks at global culture -- financial and otherwise -- using an approach that combines traditional economic analysis with foreign policy trends, psychology, behavioural economics, anthropology, history and sociology. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:15
It's Monday morning.
0
0
3000
Pazartesi sabahı.
00:18
In Washington,
1
3000
2000
Washington'da
00:20
the president of the United States
2
5000
2000
Amerika Birleşik Devletleri başkanı
00:22
is sitting in the Oval Office,
3
7000
2000
oval ofisinde oturuyor
00:24
assessing whether or not
4
9000
2000
El Kaide'yi Yemen'de
00:26
to strike Al Qaeda
5
11000
2000
vurup vurmama konusunu
00:28
in Yemen.
6
13000
2000
değerlendiriyor.
00:30
At Number 10 Downing Street,
7
15000
2000
Downing Caddesi 10 numarada
00:32
David Cameron is trying to work out
8
17000
3000
David Cameron, kamu sektöründen
00:35
whether to cut more public sector jobs
9
20000
3000
daha fazla işçi çıkararak çift dipli durgunluğu
00:38
in order to stave off a double-dip recession.
10
23000
3000
atlatıp atlatamayacağını anlamaya çalışıyor.
00:41
In Madrid, Maria Gonzalez
11
26000
3000
Madrid'de Maria Gonzalez
00:44
is standing at the door,
12
29000
2000
kapıda duruyor,
00:46
listening to her baby crying and crying,
13
31000
3000
bebeğinin ağlamasını ve ağlamasını dinliyor,
00:49
trying to work out whether she should let it cry
14
34000
3000
uykuya dalana kadar ağlamaya bıraksın mı
00:52
until it falls asleep
15
37000
2000
yoksa kucağına alıp
00:54
or pick it up and hold it.
16
39000
3000
tutması mı gerek karar vermeye çalışıyor.
00:57
And I am sitting by my father's bedside in hospital,
17
42000
4000
Ve ben babamın hastanedeki yatağının başucunda oturuyorum,
01:01
trying to work out
18
46000
2000
az önce doktorunun
01:03
whether I should let him drink
19
48000
2000
odaya girip 'Bugün muhakkak
01:05
the one-and-a-half-liter bottle of water
20
50000
3000
içmesini sağlayın' dediği bir buçuk litre
01:08
that his doctors just came in and said,
21
53000
3000
suyu içmesi izin vermeli miyim
01:11
"You must make him drink today," --
22
56000
2000
karar vermeye çalışıyorum -
01:13
my father's been nil by mouth for a week --
23
58000
3000
babam bir haftadır bir şey yiyemiyor ve içemiyor -
01:16
or whether, by giving him this bottle,
24
61000
4000
ya da ona bu şişeyi vererek,
01:20
I might actually kill him.
25
65000
3000
aslında ölümüne neden olabilirim.
01:23
We face momentous decisions
26
68000
3000
Yaşamlarımız boyunca
01:26
with important consequences
27
71000
2000
önemli sonuçları olan çok önemli
01:28
throughout our lives,
28
73000
2000
kararlarla karşı karşıyayız.
01:30
and we have strategies for dealing with these decisions.
29
75000
3000
Ve bu kararlarla baş etmek için bir takım stratejilerimiz var.
01:33
We talk things over with our friends,
30
78000
3000
Arkadaşlarımızla konuşuyoruz,
01:36
we scour the Internet,
31
81000
3000
interneti tarıyoruz,
01:39
we search through books.
32
84000
3000
kitaplardan araştırıyoruz.
01:42
But still,
33
87000
2000
Ama yine de,
01:44
even in this age
34
89000
2000
Google ve TripAdvisor
01:46
of Google and TripAdvisor
35
91000
2000
ve Amazon Recommends
01:48
and Amazon Recommends,
36
93000
3000
çağında dahi,
01:51
it's still experts
37
96000
2000
hala uzmanlara
01:53
that we rely upon most --
38
98000
3000
en fazla güveniyoruz -
01:56
especially when the stakes are high
39
101000
2000
özellikle bahisler yüksek olduğunda
01:58
and the decision really matters.
40
103000
3000
ve karar gerçekten önemli olduğunda.
02:01
Because in a world of data deluge
41
106000
2000
Çünkü veri selinin ve aşırı karmaşıklığın
02:03
and extreme complexity,
42
108000
3000
dünyasında,
02:06
we believe that experts
43
111000
2000
uzmanların bizden
02:08
are more able to process information than we can --
44
113000
3000
daha iyi bir şekilde bilgiyi değerlendirebileceğine -
02:11
that they are able to come to better conclusions
45
116000
3000
bizim tek başımıza varacağımız sonuçtan daha
02:14
than we could come to on our own.
46
119000
3000
iyi sonuçlara ulaşacaklarına inanıyoruz.
02:17
And in an age
47
122000
2000
Ve şu günlerde
02:19
that is sometimes nowadays frightening
48
124000
3000
korkutucu ve kafa karıştırıcı olan
02:22
or confusing,
49
127000
2000
bir dönemde,
02:24
we feel reassured
50
129000
2000
bize ne yapıp
02:26
by the almost parental-like authority
51
131000
3000
yapamayacağımızı açıkça söyleyen
02:29
of experts
52
134000
2000
uzmanların
02:31
who tell us so clearly what it is
53
136000
3000
ebeveynvari otoritesi sayesinde
02:34
we can and cannot do.
54
139000
3000
kendimizi daha güvende hissediyoruz.
02:38
But I believe
55
143000
2000
Ama bunun
02:40
that this is a big problem,
56
145000
2000
büyük bir sorun olduğuna inanıyorum,
02:42
a problem with potentially dangerous consequences
57
147000
4000
bizim için toplum olarak, kültür olarak
02:46
for us as a society,
58
151000
3000
ve bireyler olarak
02:49
as a culture
59
154000
2000
tehlikeli potansiyel sonuçları
02:51
and as individuals.
60
156000
2000
olan bir sorun.
02:53
It's not that experts
61
158000
2000
Bu uzmanların
02:55
have not massively contributed to the world --
62
160000
2000
dünyaya yaygın bir şekilde katkıları olmadığından değil -
02:57
of course they have.
63
162000
2000
elbette katkıları var.
02:59
The problem lies with us:
64
164000
3000
Sorun bizimle ilgili;
03:02
we've become addicted to experts.
65
167000
3000
uzmanlara bağımlı hale geldik.
03:05
We've become addicted to their certainty,
66
170000
3000
Onların kesinliğine, güven vermelerine
03:08
their assuredness,
67
173000
2000
onların katiliğine
03:10
their definitiveness,
68
175000
2000
bağımlı hale geldik,
03:12
and in the process,
69
177000
2000
ve süreçte,
03:14
we have ceded our responsibility,
70
179000
2000
sorumluluğumuzu devrettik,
03:16
substituting our intellect
71
181000
2000
onların varsayılan
03:18
and our intelligence
72
183000
3000
bilge sözleri için
03:21
for their supposed words of wisdom.
73
186000
3000
zekamızdan ve bilgimizden feragat ettik.
03:24
We've surrendered our power,
74
189000
3000
Kendi gücümüzden vazgeçtik,
03:27
trading off our discomfort
75
192000
2000
belirsizlikten duyduğumuz rahatsızlığı
03:29
with uncertainty
76
194000
2000
onların sağladığı
03:31
for the illusion of certainty
77
196000
2000
kesinlik illüzyonu için
03:33
that they provide.
78
198000
3000
elden çıkardık.
03:36
This is no exaggeration.
79
201000
3000
Bu abartı değil.
03:39
In a recent experiment,
80
204000
2000
Yakın zamanda yapılan bir deneyde,
03:41
a group of adults
81
206000
2000
bir grup yetişkinin,
03:43
had their brains scanned in an MRI machine
82
208000
3000
onlar uzmanların konuşmalarını dinlerken,
03:46
as they were listening to experts speak.
83
211000
3000
beyinleri MRI ile tarandı.
03:50
The results were quite extraordinary.
84
215000
3000
Sonuç son derece sıradışıydı.
03:53
As they listened to the experts' voices,
85
218000
3000
Uzmanların seslerini dinlerken,
03:56
the independent decision-making parts of their brains
86
221000
5000
beyinlerinin bağımsız karar verme ile ilgili kısmı
04:01
switched off.
87
226000
2000
kendini kapatıyordu.
04:03
It literally flat-lined.
88
228000
3000
Tam anlamıyla dümdüz bir çizgideydi.
04:06
And they listened to whatever the experts said
89
231000
2000
Ve uzmanlar ne derse dinlediler ve onların
04:08
and took their advice, however right or wrong.
90
233000
3000
tavsiyelerine uydular, doğru olsun ya da olmasın.
04:12
But experts do get things wrong.
91
237000
3000
Ama uzmanlar yanlış yapar.
04:16
Did you know that studies show
92
241000
3000
Doktorların on teşhisinden dördünün
04:19
that doctors misdiagnose
93
244000
3000
yanlış olduğunu gösteren
04:22
four times out of 10?
94
247000
3000
çalışmalar olduğunu biliyor muydunuz?
04:25
Did you know
95
250000
2000
Eğer vergi iadesi
04:27
that if you file your tax returns yourself,
96
252000
3000
formlarınızı kendiniz doldurursanız,
04:30
you're statistically more likely
97
255000
2000
statiksel olarak doğru olarak
04:32
to be filing them correctly
98
257000
2000
doldurma ihtimalinizin
04:34
than if you get a tax adviser
99
259000
2000
bu iş için tutacağınız vergi danışmanından
04:36
to do it for you?
100
261000
2000
daha fazla olduğunu biliyor muydunuz?
04:38
And then there's, of course, the example
101
263000
2000
Ve sonra, elbette, hepimizin farkında olduğu
04:40
that we're all too aware of:
102
265000
2000
bir örnek var:
04:42
financial experts
103
267000
2000
finansal uzmanlar
04:44
getting it so wrong
104
269000
2000
öyle yanlış yaptılar ki,
04:46
that we're living through the worst recession
105
271000
2000
1930'lu yıllardan beri en kötü ekonomik
04:48
since the 1930s.
106
273000
3000
durgunluğu yaşıyoruz.
04:52
For the sake of our health,
107
277000
2000
Sağlığımız, varlığımız
04:54
our wealth
108
279000
2000
ve müşterek
04:56
and our collective security,
109
281000
2000
güvenliğimizin hatırına,
04:58
it's imperative that we keep
110
283000
3000
beyinlerimizin bağımsız
05:01
the independent decision-making parts of our brains
111
286000
4000
karar veren kısımlarını açık tutmamız
05:05
switched on.
112
290000
2000
gerekli.
05:07
And I'm saying this as an economist
113
292000
2000
Ve bunu, son bir kaç yılda araştırmasını
05:09
who, over the past few years,
114
294000
2000
neyin ve kimin güvenilir olduğunu
05:11
has focused my research
115
296000
2000
ve neden öyle olduğunu
05:13
on what it is we think
116
298000
2000
düşündüğümüzü anlamaya
05:15
and who it is we trust and why,
117
300000
3000
odaklanan bir ekonomist olarak söylüyorum.
05:18
but also --
118
303000
2000
Ama aynı zamanda -
05:20
and I'm aware of the irony here --
119
305000
2000
ve buradaki ironinin farkındayım -
05:22
as an expert myself,
120
307000
3000
bir uzman olarak söylüyorum,
05:25
as a professor,
121
310000
2000
bir profesör olarak,
05:27
as somebody who advises prime ministers,
122
312000
3000
başkanlara, büyük şirketlerin başlarına,
05:30
heads of big companies,
123
315000
2000
uluslararası organizasyonlara
05:32
international organizations,
124
317000
2000
akıl veren biri olarak,
05:34
but an expert who believes
125
319000
2000
ama uzmanların rolünün
05:36
that the role of experts needs to change,
126
321000
3000
değişmesi gerektiğine, daha açık görüşlü,
05:39
that we need to become more open-minded,
127
324000
3000
daha demokratik ve görüşlerimize karşı
05:42
more democratic
128
327000
2000
isyankar davrananlara
05:44
and be more open
129
329000
2000
daha açık olmamızın
05:46
to people rebelling against
130
331000
2000
gerekliliğine inanan
05:48
our points of view.
131
333000
3000
bir uzman olarak.
05:51
So in order to help you understand
132
336000
3000
Nereden geldiğimi anlamanıza
05:54
where I'm coming from,
133
339000
2000
yardımcı olabilmesi için,
05:56
let me bring you into my world,
134
341000
3000
izin verin dünyamı sizinle paylaşayım,
05:59
the world of experts.
135
344000
2000
uzmanların dünyasını.
06:01
Now there are, of course, exceptions,
136
346000
4000
Şimdi, elbette, istisnalar var,
06:05
wonderful, civilization-enhancing exceptions.
137
350000
6000
harika, kültürü iyileştiren istisnalar.
06:11
But what my research has shown me
138
356000
3000
Ama benim araştırmamın bana gösterdiği
06:14
is that experts tend on the whole
139
359000
3000
uzmanların genel olarak çok katı kamplar
06:17
to form very rigid camps,
140
362000
3000
oluşturmaya yatkın oldukları,
06:20
that within these camps,
141
365000
2000
bu kamplar içerisinde,
06:22
a dominant perspective emerges
142
367000
3000
muhalefeti sıklıkla susturan
06:25
that often silences opposition,
143
370000
3000
baskın bir bakış açısının ortaya çıktığı,
06:28
that experts move with the prevailing winds,
144
373000
3000
uzmanların rüzgara göre hareket ettiği,
06:31
often hero-worshipping
145
376000
3000
sıklıkla kendi gurularına
06:34
their own gurus.
146
379000
2000
taptıkları oldu.
06:36
Alan Greenspan's proclamations
147
381000
2000
Alan Greenspan'ın ekonomik
06:38
that the years of economic growth
148
383000
3000
gelişmenin devam edegeleceğini
06:41
would go on and on,
149
386000
3000
bildiren beyanı,
06:44
not challenged by his peers,
150
389000
3000
emsalleri tarafından reddedilmedi,
06:47
until after the crisis, of course.
151
392000
3000
krizden sonrasına kadar elbette.
06:51
You see,
152
396000
3000
Görüyorsunuz,
06:54
we also learn
153
399000
2000
ayrıca öğreniyoruz ki
06:56
that experts are located,
154
401000
2000
uzmanlar kendi dönemlerinin
06:58
are governed,
155
403000
2000
sosyal ve kültürel
07:00
by the social and cultural norms
156
405000
3000
normları tarafından yerleştiriliyor,
07:03
of their times --
157
408000
2000
yönetiliyor -
07:05
whether it be the doctors
158
410000
2000
cinsel arzu gösterdikleri için
07:07
in Victorian England, say,
159
412000
2000
kadınları tımarhaneye yollayan
07:09
who sent women to asylums
160
414000
3000
diyelim ki Viktorya dönemi
07:12
for expressing sexual desire,
161
417000
3000
İngiltere’si olsun ya da
07:15
or the psychiatrists in the United States
162
420000
3000
1973 yılına kadar homoseksüelliği
07:18
who, up until 1973,
163
423000
3000
hala bir akıl hastalığı
07:21
were still categorizing homosexuality
164
426000
4000
olarak sınıflandıran Amerika Birleşik Devletlerindeki
07:25
as a mental illness.
165
430000
2000
psikiyatristler olsun.
07:27
And what all this means
166
432000
2000
Ve tüm bunların anlamı
07:29
is that paradigms
167
434000
2000
paradigmaların
07:31
take far too long to shift,
168
436000
3000
değişmelerinin uzun zaman aldığı,
07:34
that complexity and nuance are ignored
169
439000
4000
karmaşıklık ve nüansın göz ardı edildiği
07:38
and also that money talks --
170
443000
3000
ve aynı zamanda paranın konuştuğu -
07:41
because we've all seen the evidence
171
446000
3000
çünkü ilaçların en kötü yan etkilerini
07:44
of pharmaceutical companies
172
449000
2000
rahatlıkla dışarıda bırakan
07:46
funding studies of drugs
173
451000
3000
ilaç çalışmalarını
07:49
that conveniently leave out
174
454000
2000
destekleyen ilaç firmalarına dair
07:51
their worst side effects,
175
456000
3000
delilleri hepimiz gördük,
07:54
or studies funded by food companies
176
459000
3000
ya da yiyecek firmalarının
07:57
of their new products,
177
462000
3000
destekledikleri kendi ürünlerinin
08:00
massively exaggerating the health benefits
178
465000
3000
Çalışmalarının, piyasaya sürülecek ürünlerin
08:03
of the products they're about to bring by market.
179
468000
3000
sağlığa olan etkilerini yaygın bir şekilde abarttıklarını gördük.
08:06
The study showed that food companies exaggerated
180
471000
2000
Bu çalışma, yiyecek firmalarının genel olarak
08:08
typically seven times more
181
473000
3000
bağımsız bir çalışmaya göre
08:11
than an independent study.
182
476000
3000
yedi kez daha fazla abarttığını gösteriyor.
08:15
And we've also got to be aware
183
480000
2000
Ve aynı zamanda uzmanların
08:17
that experts, of course,
184
482000
2000
elbette, hata da yapabileceklerini
08:19
also make mistakes.
185
484000
2000
dikkate almalıyız.
08:21
They make mistakes every single day --
186
486000
3000
Her Allahın günü hata yaparlar -
08:24
mistakes born out of carelessness.
187
489000
3000
dikkatsizlikten doğan hatalar.
08:27
A recent study in the Archives of Surgery
188
492000
3000
Archives of Surgery'deki yakın zamana ait
08:30
reported surgeons
189
495000
2000
bir çalışmaya göre
08:32
removing healthy ovaries,
190
497000
3000
cerrahlar sağlıklı yumurtalıkları alıyor,
08:35
operating on the wrong side of the brain,
191
500000
3000
beynin yanlış tarafında operasyon yapıyor,
08:38
carrying out procedures on the wrong hand,
192
503000
3000
yanlış el, dirsek, göz, ayak üzerinde
08:41
elbow, eye, foot,
193
506000
3000
prosedür uyguluyor
08:44
and also mistakes born out of thinking errors.
194
509000
3000
ve ayrıca düşünce yanlışlarına bağlı hatalar yapıyorlar.
08:47
A common thinking error
195
512000
2000
Radyologların düştüğü
08:49
of radiologists, for example --
196
514000
3000
yaygın bir düşünme hatası örneğin -
08:52
when they look at CT scans --
197
517000
3000
CT taramalarına baktıklarında -
08:55
is that they're overly influenced
198
520000
2000
hastanın sorununun ne olduğuna
08:57
by whatever it is
199
522000
2000
dair şüphelerini
08:59
that the referring physician has said
200
524000
2000
söyleyen doktoru referans alarak
09:01
that he suspects
201
526000
2000
bundan fazlasıyla
09:03
the patient's problem to be.
202
528000
3000
etkileniyorlar.
09:06
So if a radiologist
203
531000
2000
Böylece eğer
09:08
is looking at the scan
204
533000
2000
radyolog pnömonisi
09:10
of a patient with suspected pneumonia, say,
205
535000
3000
olduğundan şüphe edilen bir hastanın
09:13
what happens is that,
206
538000
2000
taramasına bakıyorsa,
09:15
if they see evidence
207
540000
2000
eğer taramada
09:17
of pneumonia on the scan,
208
542000
3000
pnömoni olduğuna dair bir kanıt görürse
09:20
they literally stop looking at it --
209
545000
3000
ona bakmayı gerçekten bırakıyor -
09:23
thereby missing the tumor
210
548000
2000
böylece hastanın ciğerlerinde
09:25
sitting three inches below
211
550000
2000
7.5 cm altta duran
09:27
on the patient's lungs.
212
552000
3000
tümörü gözden kaçırıyor.
09:31
I've shared with you so far
213
556000
3000
Şu ana kadar sizinle
09:34
some insights into the world of experts.
214
559000
3000
uzmanların dünyasına dair bazı içgörüleri paylaştım.
09:37
These are, of course,
215
562000
2000
Bunlar, elbette,
09:39
not the only insights I could share,
216
564000
2000
sadece paylaşabileceğim içgörüler değil,
09:41
but I hope they give you a clear sense at least
217
566000
3000
umarım aynı zamanda en azından onlara
09:44
of why we need to stop kowtowing to them,
218
569000
3000
körü körüne inanmayı neden bırakmamız,
09:47
why we need to rebel
219
572000
2000
neden isyan etmemiz
09:49
and why we need to switch
220
574000
2000
ve neden bağımsız karar verme yeteneklerimizi
09:51
our independent decision-making capabilities on.
221
576000
4000
çalıştırmamız gerektiğine dair açık bir duygu vermiştir.
09:55
But how can we do this?
222
580000
3000
Ama bunu nasıl yapabiliriz?
09:58
Well for the sake of time,
223
583000
3000
Zaman nedeniyle,
10:01
I want to focus on just three strategies.
224
586000
3000
üç strateji üzerine odaklanmak istiyorum.
10:06
First, we've got to be ready and willing
225
591000
2000
Öncelikle, uzmanların görevini üzerimize
10:08
to take experts on
226
593000
3000
almaya hazır ve istekli olmalı,
10:11
and dispense with this notion of them
227
596000
3000
ve onları modern havariler gibi görme
10:14
as modern-day apostles.
228
599000
2000
fikrinden vazgeçmeliyiz.
10:16
This doesn't mean having to get a Ph.D.
229
601000
3000
Bu her bir konuda doktora sahibi olmanız
10:19
in every single subject,
230
604000
2000
gerektiği anlamına gelmiyor,
10:21
you'll be relieved to hear.
231
606000
2000
bunu duymak sizi rahatlatmıştır.
10:23
But it does mean persisting
232
608000
3000
Ama, örneğin, bize bir şeyleri
10:26
in the face of their inevitable annoyance
233
611000
3000
aslında anlayabileceğimiz bir dilde
10:29
when, for example,
234
614000
2000
açıklamalarını istediğimizde
10:31
we want them to explain things to us
235
616000
2000
gösterecekleri kaçınılmaz rahatsızlığın karşısında
10:33
in language that we can actually understand.
236
618000
4000
ısrar etmemiz anlamına geliyor.
10:38
Why was it that, when I had an operation,
237
623000
3000
Neden ben bir operasyon geçirdiğimde,
10:41
my doctor said to me,
238
626000
2000
doktorum bana,
10:43
"Beware, Ms. Hertz,
239
628000
2000
'Bayan Hertz, hiperpireksiyaya
10:45
of hyperpyrexia,"
240
630000
2000
dikkat edin.' dedi,
10:47
when he could have just as easily said,
241
632000
2000
kolayca yüksek ateşe dikkat etmem
10:49
"Watch out for a high fever."
242
634000
3000
gerektiğini söyleyebilecekken?
10:53
You see, being ready to take experts on
243
638000
4000
Görüyorsunuz, uzmanların görevini
10:57
is about also being willing
244
642000
2000
almaya hazır olmak aynı zamanda
10:59
to dig behind their graphs,
245
644000
3000
onların grafiklerinin,
11:02
their equations, their forecasts,
246
647000
2000
denklemlerinin, tahminlerinin,
11:04
their prophecies,
247
649000
2000
kehanetlerinin ardını kazmaya
11:06
and being armed with the questions to do that --
248
651000
3000
hazır olmakla ilgili ve bunu yapacak sorularla
11:09
questions like:
249
654000
2000
silahlanmakla ilgili:
11:11
What are the assumptions that underpin this?
250
656000
3000
Bunu destekleyen varsayımlar neler?
11:14
What is the evidence upon which this is based?
251
659000
3000
Bunun dayandığı kanıt nedir?
11:17
What has your investigation focused on?
252
662000
4000
Araştırmanız neye odaklanmıştır?
11:21
And what has it ignored?
253
666000
3000
Ve neyi dışlamıştır?
11:24
It recently came out
254
669000
2000
Yakın zamanda ortaya çıktı
11:26
that experts trialing drugs
255
671000
3000
ki pazara çıkmadan önce
11:29
before they come to market
256
674000
2000
ilaçları sınayan uzmanlar
11:31
typically trial drugs
257
676000
3000
genellikle ilaçları
11:34
first, primarily on male animals
258
679000
4000
önce, öncelikle erkek hayvanlarda
11:38
and then, primarily on men.
259
683000
3000
ve sonra öncelikle erkeklerde deniyor.
11:41
It seems that they've somehow overlooked the fact
260
686000
3000
Görünen o ki bir şekilde dünya popülasyonunun
11:44
that over half the world's population are women.
261
689000
3000
yarısının kadın olduğu gerçeğini gözden kaçırıyorlar.
11:49
And women have drawn the short medical straw
262
694000
3000
Ve kadınlardan az tıbbi bilgi elde edilmiş,
11:52
because it now turns out that many of these drugs
263
697000
3000
çünkü şimdi anlaşılıyor ki ilaçların çoğu
11:55
don't work nearly as well on women
264
700000
3000
kadınlar üzerinde erkeklerde olduğu gibi
11:58
as they do on men --
265
703000
2000
etkili değiller -
12:00
and the drugs that do work well work so well
266
705000
3000
ve etkili olan ilaçlar o kadar etkili ki
12:03
that they're actively harmful for women to take.
267
708000
3000
aktif olarak kadınlara zararlılar.
12:06
Being a rebel is about recognizing
268
711000
3000
Asi olmak, uzmanların varsayımlarının
12:09
that experts' assumptions
269
714000
3000
ve metodolojilerinin
12:12
and their methodologies
270
717000
2000
kolaylıkla hatalı olabileceğini
12:14
can easily be flawed.
271
719000
3000
anlamakla ilgili.
12:17
Second,
272
722000
2000
İkinci olarak,
12:19
we need to create the space
273
724000
3000
benim gözetilmiş muhalefet
12:22
for what I call "managed dissent."
274
727000
3000
dediğim şey için alan yaratmalıyız.
12:25
If we are to shift paradigms,
275
730000
2000
Eğer paradigmaları yerinden oynatmak istiyorsak,
12:27
if we are to make breakthroughs,
276
732000
2000
eğer ilerleme yaratmak istiyorsak,
12:29
if we are to destroy myths,
277
734000
3000
eğer mitleri yok edeceksek,
12:32
we need to create an environment
278
737000
2000
uzman fikirlerin çarpıştığı
12:34
in which expert ideas are battling it out,
279
739000
3000
bir ortam yaratmalıyız,
12:37
in which we're bringing in
280
742000
2000
yeni, çeşitli, uyuşmaz,
12:39
new, diverse, discordant, heretical views
281
744000
3000
heretik görüşlerin korkusuzca
12:42
into the discussion,
282
747000
2000
tartışılmaya açıldığı,
12:44
fearlessly,
283
749000
2000
gelişmenin
12:46
in the knowledge that progress comes about,
284
751000
3000
bu şekilde olacağı bilgisiyle, sadece fikirlerin
12:49
not only from the creation of ideas,
285
754000
4000
yaratılmasından değil, aynı zamanda
12:53
but also from their destruction --
286
758000
3000
yok edilmesinde de -
12:56
and also from the knowledge
287
761000
3000
ve kendimizi farklı, uyuşmaz,
12:59
that, by surrounding ourselves
288
764000
2000
heretik görüşlerle çevirerek,
13:01
by divergent, discordant,
289
766000
3000
tüm araştırmalar
13:04
heretical views.
290
769000
2000
şimdi bize gösteriyor
13:06
All the research now shows us
291
771000
2000
ki bu aslında bizleri
13:08
that this actually makes us smarter.
292
773000
4000
daha zeki hale getiriyor.
13:13
Encouraging dissent is a rebellious notion
293
778000
3000
Muhalefeti desteklemek, isyankar bir fikir
13:16
because it goes against our very instincts,
294
781000
3000
çünkü bizim asıl içgüdülerimize ters geliyor,
13:19
which are to surround ourselves
295
784000
3000
bizim zaten doğru olduğunu
13:22
with opinions and advice
296
787000
2000
bildiğimiz ya da olmasını istediğimiz
13:24
that we already believe
297
789000
3000
fikirler ya da tavsiyelerle
13:27
or want to be true.
298
792000
2000
bizi saran içgüdülerimize.
13:29
And that's why I talk about the need
299
794000
2000
Ve benim neden aktif olarak gözetilmiş
13:31
to actively manage dissent.
300
796000
3000
muhalefete ihtiyacımız olduğunu söyleme nedenim.
13:35
Google CEO Eric Schmidt
301
800000
2000
Google CEO'su Eric Schmidt
13:37
is a practical practitioner
302
802000
3000
bu felsefenin
13:40
of this philosophy.
303
805000
2000
aktif bir uygulayıcısı.
13:42
In meetings, he looks out for the person in the room --
304
807000
3000
Toplantılarda, odadaki kişiye bakıyor -
13:45
arms crossed, looking a bit bemused --
305
810000
3000
kollarını kavuşturmuş, hafifçe eğlenir görünene -
13:48
and draws them into the discussion,
306
813000
3000
ve onları tartışmanın içine çekiyor,
13:51
trying to see if they indeed are
307
816000
3000
aslında farklı bir görüşe sahip
13:54
the person with a different opinion,
308
819000
3000
olduğunu anlamaya çalışıyor,
13:57
so that they have dissent within the room.
309
822000
3000
bu şekilde odada muhalefet oluyor.
14:00
Managing dissent
310
825000
2000
Muhalefeti yönetmek
14:02
is about recognizing the value
311
827000
3000
fikir birliğine varmamanın,
14:05
of disagreement, discord
312
830000
3000
ihtilafın ve farklılığın değerini
14:08
and difference.
313
833000
2000
fark etmekle ilgili.
14:10
But we need to go even further.
314
835000
3000
Ama daha da ileri gitmeliyiz.
14:13
We need to fundamentally redefine
315
838000
3000
Temel olarak uzmanlar denilen kişilerin
14:16
who it is that experts are.
316
841000
3000
kim olduğunu yeniden tanımlamalıyız.
14:20
The conventional notion
317
845000
2000
Geleneksel düşünce,
14:22
is that experts are people
318
847000
3000
uzmanların ileri dereceli
14:25
with advanced degrees,
319
850000
2000
eğitim almış, şık sıfatları,
14:27
fancy titles, diplomas,
320
852000
3000
diplomaları, çok satar
14:30
best-selling books --
321
855000
2000
kitapları olan insanlar olduğu -
14:32
high-status individuals.
322
857000
2000
statü sahibi kişiler.
14:34
But just imagine
323
859000
2000
Ama sadece hayal edin
14:36
if we were to junk
324
861000
2000
eğer biz uzmanın
14:38
this notion of expertise
325
863000
4000
bir tür elit kadro olduğu
14:42
as some sort of elite cadre
326
867000
4000
düşüncesini bir kenara atarsak
14:46
and instead embrace the notion
327
871000
3000
ve yerine demokratik uzmanlık
14:49
of democratized expertise --
328
874000
3000
fikrini kucaklarsak -
14:52
whereby expertise was not just the preserve
329
877000
3000
bununla uzmanlık sadece cerrahları ve
14:55
of surgeons and CEO's,
330
880000
2000
CEO'ları içermez
14:57
but also shop-girls -- yeah.
331
882000
3000
ama satıcı kızları da - evet.
15:01
Best Buy,
332
886000
2000
Best Buy,
15:03
the consumer electronics company,
333
888000
2000
tüketici elektroniği şirketi,
15:05
gets all its employees --
334
890000
3000
tüm çalışanlarını bir araya getiriyor -
15:08
the cleaners, the shop assistants,
335
893000
2000
temizlikçiler, satış görevlileri,
15:10
the people in the back office,
336
895000
3000
idari ofisteki çalışanlar,
15:13
not just its forecasting team --
337
898000
2000
sadece satış tahmini yapan takım değil -
15:15
to place bets, yes bets,
338
900000
3000
iddiaya girmek için, evet iddia,
15:18
on things like whether or not
339
903000
2000
bir ürünün yılbaşından önce
15:20
a product is going to sell well before Christmas,
340
905000
3000
iyi satıp satmayacağına dair, müşterilerin yeni
15:23
on whether customers' new ideas
341
908000
3000
fikirlerinin şirket tarafından
15:26
are going to be or should be taken on by the company,
342
911000
4000
dikkate alınıp alınmayacağına dair,
15:30
on whether a project
343
915000
2000
bir projenin zamanında bitip
15:32
will come in on time.
344
917000
2000
bitmeyeceğine dair.
15:34
By leveraging
345
919000
2000
Uzmanlığı
15:36
and by embracing
346
921000
2000
şirket içinde
15:38
the expertise within the company,
347
923000
2000
güçlendirerek ve kucaklayarak
15:40
Best Buy was able to discover, for example,
348
925000
3000
Best Buy, şunu keşfetti, örneğin,
15:43
that the store that it was going to open in China --
349
928000
4000
Çin'de açılacak olan mağaza -
15:47
its big, grand store --
350
932000
2000
büyük, gösterişli bir mağaza -
15:49
was not going to open on time.
351
934000
3000
zamanında açılamayacaktı.
15:52
Because when it asked its staff,
352
937000
2000
Çünkü çalışanlarına sorduklarında,
15:54
all its staff, to place their bets
353
939000
3000
tüm çalışanlar, mağazanın
15:57
on whether they thought the store would open on time or not,
354
942000
4000
zamanında açılıp açılmayacağı konusunda iddiaya girerken,
16:01
a group from the finance department
355
946000
3000
finans departmanından bir grup
16:04
placed all their chips
356
949000
2000
tüm fişlerini bunun
16:06
on that not happening.
357
951000
3000
Olmayacağı üzerine koydular.
16:09
It turned out that they were aware,
358
954000
2000
Anlaşıldı ki, şirket içinde kimsenin
16:11
as no one else within the company was,
359
956000
3000
farkında olmadığı şeyin farkındaydılar,
16:14
of a technological blip
360
959000
2000
teknolojik bir sorunun,
16:16
that neither the forecasting experts,
361
961000
2000
ne tahminde bulunan uzmanların
16:18
nor the experts on the ground in China,
362
963000
3000
hatta ne de Çin'deki uzmanların farkında
16:21
were even aware of.
363
966000
3000
oldukları bir sorunun.
16:25
The strategies
364
970000
2000
Bu akşam
16:27
that I have discussed this evening --
365
972000
3000
tartıştığım stratejiler -
16:30
embracing dissent,
366
975000
2000
muhalefeti kucaklayan,
16:32
taking experts on,
367
977000
2000
uzmanları,
16:34
democratizing expertise,
368
979000
2000
uzmanlığı demokratize eden,
16:36
rebellious strategies --
369
981000
3000
isyankar stratejiler,
16:39
are strategies that I think
370
984000
2000
hepimize bu çok kafa karıştırıcı,
16:41
would serve us all well to embrace
371
986000
2000
karmaşık, zor zamanlarla uğraşmaya
16:43
as we try to deal with the challenges
372
988000
3000
çalışırken bize aynı zamanda onları
16:46
of these very confusing, complex,
373
991000
3000
kucaklamamıza yardımcı olacak
16:49
difficult times.
374
994000
2000
stratejilerdir.
16:51
For if we keep
375
996000
2000
Çünkü eğer
16:53
our independent decision-making part
376
998000
2000
beynimizin bağımsız karar verme
16:55
of our brains switched on,
377
1000000
3000
kısmını açık tutarsak,
16:58
if we challenge experts, if we're skeptical,
378
1003000
3000
eğer uzmanlara meydan okur, şüpheci olursak,
17:01
if we devolve authority,
379
1006000
2000
eğer otoriteyi bırakırsak,
17:03
if we are rebellious,
380
1008000
2000
eğer asi olursak,
17:05
but also
381
1010000
2000
ama aynı zamanda
17:07
if we become much more comfortable
382
1012000
2000
farklılığa, belirsizliğe ve şüpheye karşı
17:09
with nuance,
383
1014000
2000
çok daha fazla
17:11
uncertainty and doubt,
384
1016000
3000
rahat olursak,
17:14
and if we allow our experts
385
1019000
3000
ve uzmanlarımızın da bu terimlerle
17:17
to express themselves
386
1022000
2000
kendilerini ifade etmelerine
17:19
using those terms too,
387
1024000
2000
izin verirsek,
17:21
we will set ourselves up
388
1026000
2000
kendimizi 21. yüzyılın
17:23
much better
389
1028000
2000
zorluklarına
17:25
for the challenges of the 21st century.
390
1030000
4000
çok daha iyi bir şekilde hazırlayabileceğiz.
17:29
For now, more than ever,
391
1034000
3000
Çünkü şimdi, hiç olmadığı kadar,
17:32
is not the time
392
1037000
2000
körlemesine
17:34
to be blindly following,
393
1039000
2000
takip etme zamanı değil,
17:36
blindly accepting,
394
1041000
2000
körlemesine kabul etme,
17:38
blindly trusting.
395
1043000
3000
körlemesine güvenme.
17:41
Now is the time to face the world
396
1046000
3000
Şimdi, dünyayla gözleriniz
17:44
with eyes wide open --
397
1049000
3000
apaçık yüzleşme zamanı -
17:47
yes, using experts
398
1052000
2000
evet, uzmanları
17:49
to help us figure things out, for sure --
399
1054000
3000
bazı şeyleri anlama konusunda kullanarak, kesinlikle -
17:52
I don't want to completely do myself out of a job here --
400
1057000
4000
burada kendimi işten tamamıyla çıkarmak da istemiyorum -
17:56
but being aware
401
1061000
2000
ama onların
17:58
of their limitations
402
1063000
3000
sınırlarından haberdar olarak
18:01
and, of course, also our own.
403
1066000
4000
ve, elbette, kendimizinkilerden.
18:05
Thank you.
404
1070000
2000
Teşekkürler.
18:07
(Applause)
405
1072000
5000
(Alkışlar)
ABOUT THE SPEAKER
Noreena Hertz - EconomistNoreena Hertz looks at global culture -- financial and otherwise -- using an approach that combines traditional economic analysis with foreign policy trends, psychology, behavioural economics, anthropology, history and sociology.
Why you should listen
For more than two decades, Noreena Hertz’s economic predictions have been accurate and ahead of the curve. In her recent book The Silent Takeover, Hertz predicted that unregulated markets and massive financial institutions would have serious global consequences while her 2005 book IOU: The Debt Threat predicted the 2008 financial crisis.
An influential economist on the international stage, Hertz also played an influential role in the development of (RED), an innovative commercial model to raise money for people with AIDS in Africa, having inspired Bono (co-founder of the project) with her writings.
Her work is considered to provide a much needed blueprint for rethinking economics and corporate strategy. She is the Duisenberg Professor of Globalization, Sustainability and Finance based at Duisenberg School of Finance, RSM, Erasmus University and University of Cambridge. She is also a Fellow of University College London.
Noreena Hertz | Speaker | TED.com