TED2014
Yoruba Richen: What the gay rights movement learned from the civil rights movement
Yoruba Richen: Eşcinsel hak hareketinin sivil hak hareketinden öğrendikleri
Filmed:
Readability: 4.7
778,145 views
LGBT ve Afro-Amerikan toplulukları üyesi olan film yapımcısı Yoruba Richen, eşcinsel ve sivil hak hareketleri arasındaki kesişmeler ve gerilimlerden çok etkilenmiş. İki hareketin nasıl iç içe olduğunu ve birbirini geliştirdiğini araştırıyor -ve kaçırılmaması gereken bir savla- çatıştıkları noktalara dair söylentileri yok ediyor. Eşitlikte herkesin bir payı olduğuna dair güçlü bir anımsatma.
Yoruba Richen - Documentary filmmaker
In her documentary films, Yoruba Richen unites African-American, feminist and LGBTQ voices in a renewed cry for civil rights for all. Full bio
In her documentary films, Yoruba Richen unites African-American, feminist and LGBTQ voices in a renewed cry for civil rights for all. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
Election night 2008
0
671
2941
2008'deki seçim gecesi
00:15
was a night that tore me in half.
1
3612
3359
beni çok heyecanlandıran bir geceydi.
00:18
It was the night that Barack Obama was elected.
2
6971
4389
Barack Obama'nın seçildiği geceydi.
00:23
[One hundred and forty-three]
years after the end of slavery,
years after the end of slavery,
3
11360
4373
Köleliğin bitişinden 148 sene sonra
00:27
and [43] years after the passage
4
15733
2277
ve seçme seçilme hakkının verilmesinden
00:30
of the Voting Rights Act,
5
18010
1740
48 sene sonra,
00:31
an African-American was elected president.
6
19750
4040
Afro-Amerikan bir başkan seçilmişti.
00:35
Many of us never thought that this was possible
7
23790
3747
Birçoğumuz o ana kadar böyle bir şeyin
00:39
until the moment that it happened.
8
27537
2772
mümkün olabileceğini asla düşünmüyordu.
00:42
And in many ways, it was the climax
9
30309
3215
Bu birçok yönden, ABD'deki
00:45
of the black civil rights movement
10
33524
1806
siyahi sivil hak hareketinin
00:47
in the United States.
11
35330
2058
zirve noktasıydı.
00:49
I was in California that night,
12
37388
1849
Aynı gece bir başka hareketin
00:51
which was ground zero at the time
13
39237
1886
başlangıç noktası olan
00:53
for another movement:
14
41123
1824
Kaliforniya'daydım.
00:54
the marriage equality movement.
15
42947
2993
Evlilikte eşitlik hareketi.
00:57
Gay marriage was on the ballot
16
45940
1806
Eşcinsel evlilik, Öneri 8 şeklinde
00:59
in the form of Proposition 8,
17
47746
3084
referanduma sunulmuştu
01:02
and as the election returns started to come in,
18
50830
3705
ve seçim sonuçları açıklanmaya başladıkça,
01:06
it became clear that the right
19
54535
2116
Kaliforniya mahkemesi tarafından
01:08
for same sex couples to marry,
20
56651
2373
kısa süre önce eşcinsel çiftlere verilen
01:11
which had recently been granted
by the California courts,
by the California courts,
21
59024
3052
evlilik hakkının geri alınacağı
01:14
was going to be taken away.
22
62076
2289
belli olmuştu.
01:16
So on the same night
23
64365
2183
Yani Barack Obama'nın
01:18
that Barack Obama won his historic presidency,
24
66548
4282
tarihi başkanlığını kazandığı gece
01:22
the lesbian and gay community suffered
25
70830
2492
lezbiyen ve gey camiası en acı verici
01:25
one of our most painful defeats.
26
73322
3278
yenilgilerimizden birini yaşadı.
01:28
And then it got even worse.
27
76600
3527
Sonrasında durum daha da kötüleşti.
01:32
Pretty much immediately,
28
80127
1994
Neredeyse anında,
01:34
African-Americans started to be blamed
29
82121
2446
Afro-Amerikanlar Öneri 8
01:36
for the passage of Proposition 8.
30
84567
2332
için suçlanmaya başladılar.
01:38
This was largely due to an incorrect poll that said
31
86899
3597
Bunun genel sebebi siyahilerin yüzde 70
01:42
that blacks had voted for the measure
32
90496
1759
gibi bir oranda oy verdiğini söyleyen
01:44
by something like 70 percent.
33
92255
2485
hatalı bir anketti.
Bunun doğru olmadığı
sonradan anlaşıldı
sonradan anlaşıldı
01:46
This turned out not to be true,
34
94740
1715
01:48
but this idea of pervasive black homophobia set in,
35
96455
5574
ancak siyahiler arasında hızla yayılan
homofobi fikri bir kere ortaya çıktı
homofobi fikri bir kere ortaya çıktı
ve bu fikir medya tarafından çok tutuldu.
01:54
and was grabbed on by the media.
36
102029
3257
Medyadaki bu yorumlardan
kendimi kurtaramadım.
kendimi kurtaramadım.
01:57
I couldn't tear myself away from the coverage.
37
105286
2686
Gey bir yorumcunun, Afro-Amerikan
01:59
I listened to some gay commentator say
38
107972
3027
topluluğunun bilindiği gibi
02:02
that the African-American community
39
110999
2389
homofobik olduğunu
02:05
was notoriously homophobic,
40
113388
2015
ve artık medeni haklarımıza
kavuştuğumuz için
kavuştuğumuz için
02:07
and now that civil rights had been achieved for us,
41
115403
3274
öteki insanların haklarını çalmak
istediğimizi söylemesini dinledim.
istediğimizi söylemesini dinledim.
02:10
we wanted to take away other people's rights.
42
118677
2133
02:12
There were even reports of racist epithets
43
120810
2807
Seçimden sonra
eşcinsel hakları mitinglerinin
bazı katılımcılarına
bazı katılımcılarına
02:15
being thrown at some of the participants
44
123617
1917
ırkçı sıfatlarla yakıştırmalar
yapıldığına dair
yapıldığına dair
02:17
of the gay rights rallies
45
125534
1666
02:19
that took place after the election.
46
127200
2619
haberler dahi vardı.
Öte yandan bazı Afro-Amerikanlar,
02:21
And on the other side,
47
129819
1991
toplumumuzda mevcut olan homofobiyi
02:23
some African-Americans dismissed or ignored
48
131810
3821
yoksaydılar.
02:27
homophobia that was indeed real in our community.
49
135631
3519
Diğerleri eşcinsel hakları
02:31
And others resented this comparison
50
139150
2650
ve yurttaşlık hakları arasında yapılan
02:33
between gay rights and civil rights,
51
141800
2330
bu karşılaştırmalara içerlediler.
02:36
and once again, the sinking feeling
52
144130
3545
Bir kez daha bir birlerini desteklemeleri
02:39
that two minority groups
53
147675
2019
gereken bu iki azınlık grubun
02:41
of which I'm both a part of
54
149694
2450
birbirleriyle mücadele etmesi
02:44
were competing with each other
55
152144
2942
bu iki grubun da üyesi olan beni
02:47
instead of supporting each other
56
155086
2691
yıldırdı ve doğrusu çok sinirlendirdi.
02:49
overwhelmed and, frankly, pissed me off.
57
157777
4526
Ben bir belgesel yapımcısı olarak
02:54
Now, I'm a documentary filmmaker,
58
162303
3133
gerçirdiğim kızgınlık dönemi ve
02:57
so after going through my pissed off stage
59
165436
3043
televizyon ve radyoya bağırma
tepkilerimin ardından
tepkilerimin ardından
03:00
and yelling at the television and radio,
60
168479
3080
bir sonraki tepkim
03:03
my next instinct was
61
171559
2290
film çekmek oldu.
03:05
to make a movie.
62
173849
2079
Bu filmde bana yön veren düşünce
03:07
And what guided me in making this film was,
63
175928
4352
bütün bunların nasıl olduğuydu.
03:12
how was this happening?
64
180280
1798
Nasıl oldu da eşcinsel hakları hareketi
03:14
How was it that the gay rights movement
65
182078
3200
yurttaşlık hakları hareketine rakip oldu?
03:17
was being pitted against the civil rights movement?
66
185278
3311
Bu soru sadece teorik bir soru değildi.
03:20
And this wasn't just an abstract question.
67
188589
3245
Ben her iki hareketin de taraftarıyım,
03:23
I'm a beneficiary of both movements,
68
191834
2355
03:26
so this was actually personal.
69
194189
3084
dolayısıyla bu benim için
kişisel bir soruydu.
kişisel bir soruydu.
03:29
But then something else happened
70
197273
1595
Fakat 2008'deki seçimden sonra
03:30
after that election in 2008.
71
198868
2961
başka bir şey oldu.
Eşcinsel hakları için kaydedilen ilerleme
03:33
The march towards gay equality
72
201829
2388
03:36
accelerated at a pace
73
204217
2049
hızlandı.
03:38
that surprised and shocked everyone,
74
206266
3022
Herkesi şaşırtan bu gelişme
bütün kurumlarımızın ve ülkenin
03:41
and is still reshaping our laws and our policies,
75
209288
4622
yasa ve politikalarını şekillendirdi.
03:45
our institutions and our entire country.
76
213910
3053
Sonrasında bu iki hareketin kavgasının
03:48
And so it started to become increasingly clear to me
77
216963
3865
aslında mantıksız olduğunu
03:52
that this pitting of the two movements
78
220828
2098
03:54
against each other actually didn't make sense,
79
222926
3582
anlamaya başladım.
03:58
and that they were in fact
80
226508
1232
Gerçekte bu iki hareket
03:59
much, much more interconnected,
81
227740
3321
birbiriyle sıkıca bağlantılıydı.
04:03
and that, in fact, some of the way
82
231061
2190
Aslında
04:05
that the gay rights movement has been able
83
233251
2319
eşcinsel hakları hareketinin
04:07
to make such incredible gains so quickly
84
235570
3575
bu kadar kısa sürede bu kadar ilerlemesi
04:11
is that it's used some of the same tactics
85
239145
2048
yurttaşlık hakları hareketinin
04:13
and strategies that were first laid down
86
241193
3687
ilerlerken kullandığı
taktikleri örnek almasına
taktikleri örnek almasına
04:16
by the civil rights movement.
87
244880
1860
bağlanabilirdi.
04:18
Let's just look at a few of these strategies.
88
246740
3753
Bu stratejilerin bazılarına göz atalım.
04:22
First off, it's really interesting to see,
89
250493
2279
Birkaç büyük olaya baktığınızda
04:24
to actually visually see, how quick
90
252772
1968
eşcinsel hakları hareketinin
04:26
the gay rights movement has made its gains,
91
254740
2070
yurttaşlık hakkı hareketiyle
04:28
if you look at a few of the major events
92
256810
3186
karşılaştırıldığında ne kadar hızlı
04:31
on a timeline of both freedom movements.
93
259996
3724
başarıya ulaştığını görmek ilgi çekici.
04:35
Now, there are tons of milestones
94
263720
3582
Yurttaşlık hakları hareketinde
pek çok dönüm noktası var,
04:39
in the civil rights movement,
95
267302
1221
04:40
but the first one we're going to start with
96
268523
1893
ama üzerinde konuşacağımız ilki
04:42
is the 1955 Montgomery bus boycott.
97
270416
3896
1955 Montgomery Otobüs Eylemi.
04:46
This was a protest campaign
98
274312
2588
Bu eylem Montgomery, Alabama'nın
04:48
against Montgomery, Alabama's segregation
99
276900
2945
toplu taşımada yaptıkları
04:51
on their public transit system,
100
279845
2007
ırkçılığa karşıydı.
04:53
and it began when a woman named Rosa Parks
101
281852
2859
Eylem, Rosa Park adındaki bir kadının
04:56
refused to give up her seat to a white person.
102
284711
3128
otobüste bir beyaza yerini vermemesiyle
04:59
The campaign lasted a year,
103
287839
2278
başladı ve bir yıl sürdü.
05:02
and it galvanized the civil rights movement
104
290117
2099
Bu süre içinde yurttaşlık hakkı hareketini
05:04
like nothing had before it.
105
292216
2967
her zamankinden de güçlü
bir şekilde canlandırdı.
bir şekilde canlandırdı.
05:07
And I call this strategy the
106
295183
2852
Ben bu taktiğe
05:10
"I'm tired of your foot on my neck" strategy.
107
298035
4927
"Baskınız altında yaşamak istemiyorum"
taktiği diyorum.
taktiği diyorum.
05:14
So gays and lesbians have been in society
108
302962
4341
Geyler ve lezbiyenler toplumların
oluşumlarından beri
oluşumlarından beri
05:19
since societies began,
109
307303
2467
bu toplumlarda,
05:21
but up until the mid-20th century,
110
309770
2607
ama 20. yüzyılın ortasına kadar
05:24
homosexual acts were still illegal in most states.
111
312377
4385
homoseksüellik çoğu ülkede yasaktı.
05:28
So just 14 years after the Montgomery bus boycott,
112
316762
4110
Montgomery Otobüs Eyleminden
sadece 14 yıl sonra,
sadece 14 yıl sonra,
05:32
a group of LGBT folks took that same strategy.
113
320872
4404
bir grup LGBT aynı stratejiyi uyguladı.
05:37
It's known as Stonewall, in 1969,
114
325276
3219
1969'da uygulanan bu strateji
Stonewall Ayaklanması olarak bilindi.
Stonewall Ayaklanması olarak bilindi.
05:40
and it's where a group of LGBT patrons
115
328495
3215
Bu taktik dahilinde, bir grup LBGT üyesi
05:43
fought back against police beatings
116
331710
2682
Greenwich Village'daki bir barda başlayan
ayaklanmada
ayaklanmada
05:46
at a Greenwich Village bar that sparked
117
334392
1956
3 gün boyunca
05:48
three days of rioting.
118
336348
2192
polislerin şiddetine karşı savaştı.
05:50
Incidentally, black and latino LGBT folks
119
338540
2726
Şans eseri siyahi ve latin LGBT üyeleri
05:53
were at the forefront of this rebellion,
120
341266
1931
bu ayaklanmadaki ön sıralarındaydı.
05:55
and it's a really interesting example
121
343197
2269
Bu bizim ırkçılığa, homofobiye,
cinsel kimliğe
cinsel kimliğe
05:57
of the intersection of our struggles against racism,
122
345466
3211
ve polis şiddetine karşı mücadelelerimizin
06:00
homophobia, gender identity and police brutality.
123
348677
4693
kesişimine verilebilecek ilginç
bir örnek.
bir örnek.
06:05
After Stonewall happened, gay liberation groups
124
353370
3562
Stonewall'dan sonra eşcinsel özgürlükçü
gruplar
gruplar
06:08
sprang up all over the country,
125
356932
2339
ülkenin her köşesine yayıldılar
06:11
and the modern gay rights
movement as we know it took off.
movement as we know it took off.
126
359271
4620
ve bu şekilde bildiğimiz modern
eşcinsel hakları hareketi başlamış oldu.
eşcinsel hakları hareketi başlamış oldu.
06:15
So the next moment to look at on the timeline
127
363891
3194
Bakacağımız ikinci dönüm noktası
1963'teki Washington Yürüyüşü oldu.
06:19
is the 1963 March on Washington.
128
367085
3145
Bu, yurttaşlık hakları hareketi için
çığır açıcı bir olaydı.
çığır açıcı bir olaydı.
06:22
This was a seminal event
in the civil rights movement
in the civil rights movement
129
370230
3135
Bu aynı zamanda Afro-Amerikanların hem
06:25
and it's where African-Americans called for both
130
373365
2748
06:28
civil and economic justice.
131
376113
2983
yurttaşlık hem de ekonomik
hakları için yürüdükleri bir olaydı.
hakları için yürüdükleri bir olaydı.
06:31
And it's of course where Martin Luther King
132
379096
2179
Bu olay tabii ki Martin Luther King'in
06:33
delivered his famous "I have a dream" speech,
133
381275
2263
ünlü "Bir hayalim var" konuşmasını
yaptığı yerde oldu
yaptığı yerde oldu
06:35
but what's actually less known
134
383538
1995
oldukça az bilinir
06:37
is that this march was organized
135
385533
2335
ama bu yürüyüş aslında
06:39
by a man named Bayard Rustin.
136
387868
3310
Bayard Rustin adındaki bir adam
tarafından organize edilmişti.
tarafından organize edilmişti.
06:43
Bayard was an out gay man,
137
391178
2723
Bayard bir eşcinseldi
06:45
and he's considered one of the most brilliant
138
393901
2632
ve yurttaşlık hakları hareketinin
en büyük
en büyük
06:48
strategists of the civil rights movement.
139
396533
2917
stratejistlerinden biriydi.
06:51
He later in his life became a fierce advocate
140
399450
2746
Hayatının ilerleyen yıllarında LGBT
haklarını savunan
haklarını savunan
06:54
of LGBT rights as well, and his life
141
402196
2877
bir avukat oldu.
06:57
is testament to the intersection of the struggles.
142
405073
5077
Onun hayatı bu çabaların kesişiminin
bir kanıtıydı.
bir kanıtıydı.
07:02
The March on Washington
143
410150
1317
Washington Yürüyüşü,
07:03
is one of the high points of the movement,
144
411467
2383
bu hareketin en önemli olaylarından biri
07:05
and it's where there was a fervent belief
145
413850
3170
ve Afro-Amerikanların da
07:09
that African-Americans too
146
417020
2195
Amerikan demokrasisinin bir parçası
07:11
could be a part of American democracy.
147
419215
2805
olabileceklerine inanıldığı bir olaydı.
07:14
I call this strategy the
148
422020
1860
Ben bu stratejiye
07:15
"We are visible and many in numbers" strategy.
149
423880
5010
"Biz kalabalığız ve görünürüz" stratejisi
diyorum.
diyorum.
07:20
Some early gay activists were actually
150
428890
2463
İlk eşcinsel aktivistler
07:23
directly inspired by the march,
151
431353
2080
bu yürüyüşten esinlendiler,
07:25
and some had taken part.
152
433433
3206
bazıları ise bu yürüyüşe katıldılar.
07:28
Gay pioneer Jack Nichols said,
153
436639
3021
Öncü bir eşcinsel olan Jack Nichols,
07:31
"We marched with Martin Luther King,
154
439660
2027
"Biz Martin Luther King'le
birlikte yürüdük
birlikte yürüdük
07:33
seven of us from the Mattachine Society" --
155
441687
2602
aramızdan 7 kişi -bir gey hakları
organizasyonu olan-
organizasyonu olan-
07:36
which was an early gay rights organization —
156
444289
2451
Mattachine
Derneği'ndendi
Derneği'ndendi
07:38
"and from that moment on, we had our own dream
157
446740
3551
ve o andan itibaren, benzer boyutlarda
07:42
about a gay rights march of similar proportions."
158
450291
3149
eşcinsel hakları yürüyüşünün
hayalini kurduk.
hayalini kurduk.
07:45
Several years later, a series of marches took place,
159
453440
3690
Birkaç yıl sonra, gittikçe popülerleşen
07:49
each one gaining the momentum
160
457130
2345
bir dizi eşcinsel özgürlük mücadelesi
07:51
of the gay freedom struggle.
161
459475
1806
yürüyüşü gerçekleştirildi.
07:53
The first one was in 1979,
162
461281
2437
İlki 1979'da,
07:55
and the second one took place in 1987.
163
463718
4549
ikincisi 1987'de gerçekleşti.
08:00
The third one was held in 1993.
164
468267
3726
Üçüncüsü 1993 yılında gerçekleşti.
08:03
Almost a million people showed up,
165
471993
3265
Neredeyse 1 milyon katılımcı vardı.
08:07
and people were so energized and excited
166
475258
3541
Bu olaylar, insanları heyecanlandırdı
08:10
by what had taken place,
167
478799
1100
ve harekete geçirdi.
08:11
they went back to their own communities
168
479899
2399
Topluluklarına döndüklerinde bu hareketin
08:14
and started their own political
169
482298
1633
etkinliğini daha da arttırmak için
08:15
and social organizations,
170
483931
1690
kendi politik ve sosyal
08:17
further increasing the visibility of the movement.
171
485621
3891
organizasyonlarını oluşturmaya başladılar.
08:21
The day of that march, October 11,
172
489512
1917
Yürüyüşün gerçekleştiği 11 Ekim günü,
08:23
was then declared National Coming Out Day,
173
491429
2661
Ulusal Farkındalık Günü olarak ilan edildi
08:26
and is still celebrated all over the world.
174
494090
2894
ve tüm dünyada hâlâ kutlanmaktadır.
08:28
These marches set the groundwork
175
496984
2521
Bu yürüyüşler, günümüzde ABD'de
08:31
for the historic changes that we see happening
176
499505
2720
etkisi devam eden tarihi değişikliklere
08:34
today in the United States.
177
502225
2848
zemin oluşturmuştur.
08:37
And lastly, the "Loving" strategy.
178
505073
3541
Ve son olarak, 'Loving' stratejisi.
08:40
The name speaks for itself.
179
508614
2176
Adının anlamı apaçık ortada.
08:42
In 1967, the Supreme Court ruled
180
510790
2813
1967 yılında, Yüksek Mahkeme
08:45
in Loving v. Virginia,
181
513603
1889
Loving v. Virginia vakasında
08:47
and invalidated all laws
182
515492
2120
verdiği kararla, ırklararası evliliği
08:49
that prohibited interracial marriage.
183
517612
3233
yasaklayan tüm yasaları geçersiz kıldı.
Bu karar, Yüksek Mahkemenin
08:52
This is considered one of the Supreme Court's
184
520845
1915
08:54
landmark civil rights cases.
185
522760
3337
yurttaşlık hakları davalarında dönüm
noktalarından biri kabul edilir.
noktalarından biri kabul edilir.
08:58
In 1996, President Clinton signed
186
526097
2913
1996 yılında, Başkan Clinton
09:01
the Defense of Marriage Act, known as DOMA,
187
529010
3571
DOMA olarak bilinen Defense
of Marriage Act'i imzalayarak
of Marriage Act'i imzalayarak
09:04
and that made the federal government
188
532581
2339
federal hükümetin sadece
09:06
only have to recognize marriages
189
534920
2387
kadın ve erkekler arasındaki evlilikleri
09:09
between a man and a woman.
190
537307
3969
tanımasını sağladı.
09:13
In United States v. Windsor,
191
541276
2414
United States v. Windsor davasında,
09:15
a 79-year-old lesbian named Edith Windsor
192
543690
3147
79 yaşındaki lezbiyen Edith Windsor
09:18
sued the federal government
193
546837
1963
eşinin vefatından sonra
09:20
when she was forced to pay estate taxes
194
548800
2746
heteroseksüel çiftlerin ödemesine gerek
09:23
on her deceased wife's property,
195
551546
1502
olmayan emlak vergisinin
09:25
something that heterosexual
couples don't have to do.
couples don't have to do.
196
553048
3317
zorla ödetilmesi üzerine
federal hükümete dava açtı.
federal hükümete dava açtı.
09:28
And as the case wound its way
197
556365
2309
Dava alt mahkemelerde
09:30
through the lower courts,
198
558674
1756
görülmeye devam ederken
09:32
the Loving case was repeatedly cited as precedent.
199
560430
3837
Loving davası defelarca emsal
olarak gösterildi.
olarak gösterildi.
09:36
When it got to the Supreme Court in 2013,
200
564267
2294
Dava 2013'te Yüksek Mahkemede görülürken
09:38
the Supreme Court agreed,
201
566561
1723
Yüksek Mahkeme kararını verdi
09:40
and DOMA was thrown out.
202
568284
2453
ve DOMA çöpe atıldı.
09:42
It was incredible.
203
570737
2394
Bu inanılmazdı.
Eşcinsel evlilik hareketi
09:45
But the gay marriage movement
204
573131
1647
09:46
has been making gains for years now.
205
574778
3587
yıllardır ilerleme kaydediyor.
09:50
To date, 17 states
206
578365
2565
Bugüne dek, 17 eyalet
09:52
have passed laws allowing marriage equality.
207
580930
2579
evlilik eşitliğini sağlayan
yasa çıkardı.
yasa çıkardı.
09:55
It's become the de facto battle
208
583509
2678
Gey hakları eşitliği için bu
09:58
for gay equality,
209
586187
2523
fiili bir mücadeleye dönüştü.
10:00
and it seems like daily,
210
588710
1650
Ve neredeyse her gün,
10:02
laws prohibiting it are being challenged in the courts,
211
590360
2880
kimsenin öngöremediği bir şekilde,
10:05
even in places like Texas and Utah,
212
593240
2587
Texas ve Utah gibi yerlerde bile,
10:07
which no one saw coming.
213
595827
3318
mahkemelerde bunu yasaklayan
yasalara itiraz ediliyor.
yasalara itiraz ediliyor.
10:11
So a lot has changed
214
599145
1995
2008 yılındaki
10:13
since that night in 2008
215
601140
2262
heyecanlandığım o geceden sonra
10:15
when I felt torn in half.
216
603402
2458
çok şey değişti.
10:17
I did go on to make that film.
217
605860
2350
O filmi yapmaya devam ettim.
10:20
It's a documentary film,
218
608210
1677
Bir belgesel film
10:21
and it's called "The New Black,"
219
609887
2063
ve adı 'The New Black',
10:23
and it looks at how the African-American community
220
611950
2955
Film, Afro-Amerikan toplumunun
10:26
is grappling with the gay rights issue
221
614905
2013
eşcinsel evlilikler hareketi ışığında
10:28
in light of the gay marriage movement
222
616918
2446
eşcinsel hakları konusuna
nasıl yaklaştığını
nasıl yaklaştığını
10:31
and this fight over the meaning of civil rights.
223
619364
3561
ve yurttaşlık haklarının anlamı için
kavgasını inceliyor.
kavgasını inceliyor.
10:34
And I wanted to capture
224
622925
1792
Ve ben gerçekleşmekte olan
10:36
some of this incredible change that was happening,
225
624717
3081
bazı inanılmaz değişikleri
kaydetmek istedim
kaydetmek istedim
10:39
and as luck or politics would have it,
226
627798
3092
ve bu sefer şansıma, Afro-Amerikanların
10:42
another marriage battle started gearing up,
227
630890
2996
seçmenin yüzde 30'unu oluşturduğu
Maryland'da,
10:45
this time in Maryland,
228
633886
1624
10:47
where African-Americans make up 30 percent
229
635510
2487
bir başka evlilik mücadelesi
10:49
of the electorate.
230
637997
1202
tırmanmaya başladı.
10:51
So this tension between gay rights
231
639199
3066
Böylece, yurttaşlık ve eşcinsel hakları
10:54
and civil rights started to bubble up once again,
232
642265
3964
arasındaki bu gerilim tekrar ortaya çıktı
10:58
and I was lucky enough to capture
233
646229
2063
ve ben bu sefer bazı insanların
11:00
how some people were making the connection
234
648292
3410
bu hareketler arasında nasıl bağlantı
kurduklarını yakalayacak kadar şanslıydım.
11:03
between the movements this time.
235
651702
3078
Karess Taylor-Hughes ve Samantha Masters
11:06
This is a clip of Karess Taylor-Hughes
236
654780
2598
adında iki karakteri içeren
bu kısa videoda
bu kısa videoda
11:09
and Samantha Masters, two characters in the film,
237
657378
3254
Onları Baltimore sokaklarını arşınlarken
11:12
as they hit the streets of Baltimore
238
660632
2588
ve potansiyel seçmenleri ikna etmeye
çalışırken görüyoruz.
çalışırken görüyoruz.
11:15
and try to convince potential voters.
239
663220
2337
(Video) Samantha Masters: Hey,
orada düzgün biri var
orada düzgün biri var
11:17
(Video) Samantha Masters: That's what's up,
man, this is a righteous man over here.
man, this is a righteous man over here.
240
665557
4068
Tamam, Sen kayıtlı seçmen misin?
Adam: Hayır. Karess Taylor-Hughes:
Anladım. Kaç yaşındasın?
Anladım. Kaç yaşındasın?
11:21
Okay, are you registered to vote?
241
669625
2285
11:23
Man: No.
Karess Taylor-Hughes: Okay. How old are you?
Karess Taylor-Hughes: Okay. How old are you?
242
671910
1180
Adam: 21. KTH: 21 mi?
Oy vermek için kayıtlı olman gerekir.
Oy vermek için kayıtlı olman gerekir.
11:25
Man: 21.
KTH: 21? You gotta get registered to vote.
KTH: 21? You gotta get registered to vote.
243
673090
1811
11:26
We got to get you registered to vote.
244
674901
1790
Oy vermek için seni kaydettirmemiz lazım.
11:28
Man: I ain't voting on no gay shit.
245
676691
2316
Adam: Eşcinsel saçmalığına
oy vermeyeceğim.
oy vermeyeceğim.
11:31
SM: Okay, why? What's up?
Man: I ain't with that.
Man: I ain't with that.
246
679007
3034
SM: Tamam da neden? Ne oldu?
Adam: O konuya katılmıyorum.
Adam: O konuya katılmıyorum.
11:34
SM: That's not cool.
247
682041
1309
SM: Bu hoş değil.
11:35
Man: What made you be gay?
SM: So what made you be straight?
SM: So what made you be straight?
248
683350
5012
Adam: Seni ne eşcinsel yaptı?
SM: Peki seni ne heteroseksüel yaptı?
SM: Peki seni ne heteroseksüel yaptı?
Peki seni ne heteroseksüel yaptı?
11:40
So what made you be straight?
249
688362
4813
Adam 2: Bu soruya cevap veremezsin.
(Gülüşmeler)
(Gülüşmeler)
11:45
Man 2: You can't answer that question. (Laughter)
250
693175
4147
KSM: Eskiden senin haklarına
sahip değildim.
sahip değildim.
Fakat biliyorum ki senin gibi
bir siyah adam
bir siyah adam
11:49
KSM: I used to not have the same rights as you,
251
697322
1728
11:51
but I know that because a black man like yourself
252
699050
2254
zamanında benim gibi bir kadını
savunduğu için
savunduğu için
11:53
stood up for a woman like me,
253
701304
1419
seninle aynı haklara sahibiz.
11:54
I know that I've got the same opportunities.
254
702723
1809
Bu nedenle, bir siyah olarak başka birine
11:56
So you, as a black man, have the opportunity
255
704532
1876
destek olma şansına sahipsin.
11:58
to stand up for somebody else.
256
706408
1312
Eşcinsel ol veya olma,
11:59
Whether you're gay or not,
257
707720
1199
dışarıdakiler senin kardeşlerin
12:00
these are your brothers and sisters out here,
258
708919
1481
12:02
and they need you to represent.
259
710400
1208
ve senin onları temsil etmek gerekiyor.
12:03
Man 2: Who is you to tell somebody
260
711608
1772
Adam 2: Sen kimsin ki başkalarının
12:05
who they can't have sex with,
261
713380
1620
kimle seks yapamayacağını
12:07
who they can't be with?
262
715000
1325
kimle beraber olmayacağını söylüyorsun?
12:08
They ain't got that power.
263
716325
1899
Öyle bir güçleri yok.
12:10
Nobody has that power to say,
you can't marry that young lady.
you can't marry that young lady.
264
718224
2668
Hiç kimsenin, sen şu genç hanımefendi ile
evlenemezsin deme gücüne sahip değildir.
evlenemezsin deme gücüne sahip değildir.
12:12
Who has that power? Nobody.
265
720892
1804
Kimin öyle bir gücü var? Hiç kimsenin.
12:14
SM: But you know what?
266
722696
1047
12:15
Our state has put the power in your hands,
267
723743
2110
SM: Ama biliyor musun?
Devletimiz elimize bir güç verdi,
12:17
and so what we need you to do
268
725853
1577
ve öyleyse bizim senin 6 için
12:19
is vote for, you gonna vote for 6.
269
727430
2480
oy vermene ihtiyacımız var.
12:21
Man 2: I got you.
270
729910
1585
Adam 2: Anladım
SM: 6 için oy, tamam mı?
Adam2: Anlaşıldı
Adam2: Anlaşıldı
12:23
SM: Vote for 6, okay?
Man 2: I got you.
Man 2: I got you.
271
731495
1914
KSM: Tamam, toplum hizmet saati
doldurmanız gerekiyor mu?
doldurmanız gerekiyor mu?
12:25
KSM: All right, do y'all need
community service hours?
community service hours?
272
733409
2154
12:27
You do? All right, you can always volunteer with us
273
735563
1924
Öyle mi? Tamam, toplum hizmet saati
doldurmak için
doldurmak için
12:29
to get community service hours.
274
737487
1431
her zaman bizle gönüllü olarak
çalışabilirsiniz.
çalışabilirsiniz.
12:30
Y'all want to do that?
275
738918
1326
12:32
We feed you. We bring you pizza.
276
740244
2738
Hepiniz ister misiniz bunu?
Sizi doyururuz. Size pizza getiririz.
12:34
(Laughter) (Applause)
277
742982
2690
(Gülüşmeler) (Alkış)
Yoruba Richen: Teşekkür ederim.
12:37
Yoruba Richen: Thank you.
278
745672
3268
Bu kısa videoda bana şaşırtıcı gelen
12:40
What's amazing to me about that clip
279
748940
2058
12:42
that we just captured as we were filming
280
750998
3394
bu videoyuyu çekerken
12:46
is, it really shows how Karess
281
754392
2768
Karess'in yurttaşlık hakları
hareketi tarihini
hareketi tarihini
12:49
understands the history
of the civil rights movement,
of the civil rights movement,
282
757160
3168
nasıl anladığı ama
12:52
but she's not restricted by it.
283
760328
2166
onla sınırlı kalmadığını göstermesi.
12:54
She doesn't just limit it to black people.
284
762494
2303
Sadece siyah insanlarla sınırlamıyor.
Onu gey ve lezbiyen haklarını
genişletmek için
genişletmek için
12:56
She sees it as a blueprint
285
764797
2060
12:58
for expanding rights to gays and lesbians.
286
766857
3604
bir kılavuz olarak görüyor.
13:02
Maybe because she's younger, she's like 25,
287
770461
2929
Belki genç olduğu için, 25 civarında
13:05
she's able to do this a little bit more easily,
288
773390
2258
bunu biraz daha kolaylıkla yapabiliyor,
13:07
but the fact is that Maryland voters
289
775648
3139
ama gerçek olan Maryland seçmenlerinin
13:10
did pass that marriage equality amendment,
290
778787
3126
evlilik eşitliği yasasını geçirdiler
13:13
and in fact it was the first time
291
781913
2420
ve aslında bu evlilik eşitliğinin
13:16
that marriage equality was directly voted on
292
784333
2879
direkt olarak seçmenler tarafından
oylanarak
oylanarak
13:19
and passed by the voters.
293
787212
2369
geçirildiği ilk zamandı.
Afro-Amerikanlar şu ana kadar kayda geçen
13:21
African-Americans supported it at a higher level
294
789581
2964
en yüksek desteği gösterdiler.
13:24
than had ever been recorded.
295
792545
1186
13:25
It was a complete turnaround from that night
296
793731
2989
Bu, 2008 yılında Öneri 8'in
geçmesinden sonra
geçmesinden sonra
13:28
in 2008 when Proposition 8 was passed.
297
796720
4354
tamamem bir ters dönüştü.
13:33
It was, and feels, monumental.
298
801074
3800
Bu muazzamdı ve öyle hissettirdi.
13:36
We in the LGBT community have gone
299
804874
3234
LGBT topluluğu olarak biz
13:40
from being a pathologized and reviled
300
808108
3947
hastalıklı, hakarete uğramış ve
13:44
and criminalized group
301
812055
1804
suça itilmiş bir gruptan
13:45
to being seen as part of the great human quest
302
813859
4307
insanlığın saygınlık ve eşitlik arayışının
13:50
for dignity and equality.
303
818166
2724
bir parçası olarak görülmeye başlandık.
13:52
We've gone from having to hide our sexuality
304
820890
3877
İşlerimizi sürdürmek ve
ailelerimizi geçindirmek için
ailelerimizi geçindirmek için
13:56
in order to maintain our jobs and our families
305
824767
2614
cinsel tercihlerimizi saklamaktan
13:59
to literally getting a place at the table
306
827381
2855
kelimenin tam anlamıyla
başkan ile aynı masada
başkan ile aynı masada
14:02
with the president
307
830236
1284
yer almaya ve başkanın
14:03
and a shout out at his second inauguration.
308
831520
3126
ikinci göreve başlama töreninde
anılmaya başlandık.
anılmaya başlandık.
14:06
I just want to read what he said
309
834646
1561
Onun o törende söylediklerini
14:08
at that inauguration:
310
836207
1962
okumak istiyorum:
14:10
"We the people declare today
311
838169
2320
Biz bugün en bariz gerçeği
14:12
that the most evident of truths,
312
840489
3036
hepimizin eşit yaratıldığını
14:15
that all of us are created equal.
313
843525
3054
ilan ediyoruz.
14:18
It is the star that guides us still,
314
846579
2480
Atalarımıza Seneca Falls,
Selma ve Stonewall
Selma ve Stonewall
14:21
just as it guided our forebears
315
849059
2226
boyunca yol gösteren yıldız
14:23
through Seneca Falls
316
851285
1514
bize de
14:24
and Selma and Stonewall."
317
852799
4421
rehberlik etmektedir.
14:29
Now we know that everything is not perfect,
318
857220
3837
Şimdi biliyoruz ki herşey mükemmel değil,
14:33
especially when you look at what's happening
319
861057
1913
özellikle de uluslarası alanda LGBT
14:34
with the LGBT rights issue internationally,
320
862970
2983
hakları konusunda neler olduğuna bakarsak,
14:37
but it says something about how far we've come
321
865953
3551
ama başkanımızın eşcinsel
özgürlük mücadelesini
özgürlük mücadelesini
14:41
when our president puts the gay freedom struggle
322
869504
3404
zamanımızın diğer özgürlük mücadeleleri:
kadın hakları hareketi ve yurttaşlık
hakları hareketi
hakları hareketi
14:44
in the context of the other great freedom struggles
323
872908
1985
14:46
of our time: the women's rights movement
324
874893
2367
bağlamında ele alması bizim ne kadar çok
14:49
and the civil rights movement.
325
877260
2296
yol kat ettiğimizi göstermektedir.
14:51
His statement demonstrates not only
326
879556
2343
Onun açıklamaları sadece bu hareketlerin
14:53
the interconnectedness of those movements,
327
881899
2672
bağlantılı olduğunu değil aynı zamanda
14:56
but how each one borrowed
328
884571
2248
iç içe nasıl geçtiklerini ve
14:58
and was inspired by the other.
329
886819
3265
birbirlerini nasıl etkiledikleri
göstermektedir.
göstermektedir.
15:02
So just as Martin Luther King
330
890084
2748
Nasıl ki Martin Luther King'in
15:04
learned from and borrowed from Gandhi's tactics
331
892832
3060
Gandi'nin sivil itaatsizlik ve
pasif direniş taktiklerinden
pasif direniş taktiklerinden
15:07
of civil disobedience and nonviolence,
332
895892
2239
öğrendiği ve alıntıladığı
15:10
which became a bedrock of
the civil rights movement,
the civil rights movement,
333
898131
3099
yurttaşlık hakları hareketinin
temel ilkeleri haline geldi,
temel ilkeleri haline geldi,
15:13
the gay rights movement saw what worked
334
901230
3008
eşcinsel hakları hareketi
yurttaşlık hakları hareketi için
15:16
in the civil rights movement,
335
904238
1492
15:17
and they used some of those same strategies
336
905730
2229
neyin işe yaradığını gördü ve bazı aynı
15:19
and tactics to make gains
337
907959
1916
strateji ve taktikleri uygulayarak
15:21
at an even quicker pace.
338
909875
3035
çok daha hızlı kazanımlar elde etti.
15:24
Maybe one more other reason
339
912910
2087
Belki de bir diğer sebep
15:26
for the relative quick progress
340
914997
1795
eşcinsel hakları hareketinin
15:28
of the gay rights movement.
341
916792
2175
hızlı gelişme kaydetmesi.
15:30
Whereas a lot of us continue to still live
342
918967
2880
Birçoğumuz hala ırk olarak
15:33
in racially segregated spaces,
343
921847
2669
tecrit edilmiş bölgelerde yaşasak da
15:36
LGBT folks, we are everywhere.
344
924516
2810
LGBT insanları, biz her yerdeyiz.
15:39
We are in urban communities
345
927326
2263
Bizler şehir topluluklarındayız
15:41
and rural communities,
346
929589
1483
kırsal topluluklarındayız,
beyaz olmayan topluluklardayız,
göçmen topluluklarındayız,
göçmen topluluklarındayız,
15:43
communities of color, immigrant communities,
347
931072
2461
15:45
churches and mosques and synagogues.
348
933533
3564
kilise, cami ve sinagoglardayız.
15:49
We are your mothers and brothers
349
937097
3151
Bizler sizin anneleriniz,
15:52
and sisters and sons.
350
940248
2808
kardeşleriniz ve çocuklarınızız.
15:55
And when someone that you love
351
943056
2626
Ve ne zaman ki sevdiğiniz veya
15:57
or a family member comes out,
352
945682
1880
aile üyesi biri eşcinsel olarak çıkarsa
15:59
it may be easier to support their quest for equality.
353
947562
4504
onların eşitlik mücadelesini desteklemek
daha kolay olabilir.
daha kolay olabilir.
16:04
And in fact, the gay rights movement
354
952066
2179
Ve gerçekte, eşcinsel hakları hareketi
16:06
asks us to support justice and equality
355
954245
2675
sevginin doğasından gelen
16:08
from a space of love.
356
956920
2503
adalet ve eşitlik için destek ister.
16:11
That may be the biggest, greatest gift
357
959423
2460
Bu, hareketin bize bahşettiği
16:13
that the movement has given us.
358
961883
1855
en büyük ve müthiş hediye olabilir.
16:15
It calls on us to access that which is most universal
359
963738
5083
O bizi en evrensel ve en samimi şeye
16:20
and most intimate:
360
968821
1912
ulaşabilmemiz için çağırır:
16:22
a love of our brother and our sister
361
970733
2737
Kardeşlerimiz ve komşularımızın
16:25
and our neighbor.
362
973470
1925
sevgisi.
16:27
I just want to end with a quote
363
975395
2803
Şu anda artık bizimle olmayan,
16:30
by one of our greatest freedom fighters
364
978198
2134
en müthiş özgürlük savaşçımız,
16:32
who's no longer with us, Nelson Mandela
365
980332
2768
Güney Afrikanın Nelson Mendelasına
ait bir alıntı ile
ait bir alıntı ile
16:35
of South Africa.
366
983100
1303
bitirmek istiyorum
16:36
Nelson Mandela led South Africa
367
984403
2901
Nelson Mandela, Güney Afrika'yı
16:39
after the dark and brutal days of Apartheid,
368
987304
3360
ırk ayrımının en karanlık ve acımasız
olduğu günlerden sonra
olduğu günlerden sonra
16:42
and out of the ashes of that
legalized racial discrimination,
legalized racial discrimination,
369
990664
4735
ve yasallaşmış ırkçılıktan
sonra yönlendirdi.
sonra yönlendirdi.
16:47
he led South Africa to become the first country
370
995399
2964
O, Güney Afrika'yı, dünyada
16:50
in the world to ban discrimination
371
998363
3109
cinsel yönelime dayalı ayrımcılığı
16:53
based on sexual orientation within its constitution.
372
1001472
4154
anayasal olarak yasaklayan ilk ülke yaptı.
16:57
Mandela said,
373
1005626
2655
Mandela dedi ki:
17:00
"For to be free is not merely to cast off one's chains,
374
1008281
4926
''Özgür olmak için birinin yalnızca
zincirlerini kırması değil
zincirlerini kırması değil
17:05
but to live in a way that respects
375
1013207
2943
ayrıca başkalarının özgürlüğünü
geliştirecek
geliştirecek
17:08
and enhances the freedom of others."
376
1016150
3249
ve ona saygı duyacak şekilde
yaşaması gerekir.''
yaşaması gerekir.''
17:11
So as these movements continue on,
377
1019399
4678
Öyleyse bu hareketler devam ederken,
17:16
and as freedom struggles
around the world continue on,
around the world continue on,
378
1024077
2961
ve özgürlük mücadelesi dünyada
devam ederken,
devam ederken,
17:19
let's remember that not only are they interconnected,
379
1027038
3660
gerçek zafer kazanabilmemiz için
onların birbirleriyle
onların birbirleriyle
17:22
but they must support and enhance each other
380
1030698
3891
sadece bağlı olmadığını ayrıca
birbirlerini desteklemek
birbirlerini desteklemek
17:26
for us to be truly victorious.
381
1034589
3284
ve geliştirmek zorunda olduğunu
hatırlamalıyız.
hatırlamalıyız.
17:29
Thank you.
382
1037873
1975
Teşekkür ederim.
17:31
(Applause)
383
1039848
5560
(Alkış)
ABOUT THE SPEAKER
Yoruba Richen - Documentary filmmakerIn her documentary films, Yoruba Richen unites African-American, feminist and LGBTQ voices in a renewed cry for civil rights for all.
Why you should listen
With her documentary film The New Black, Yoruba Richen celebrates the successes of the struggle for LGBTQ rights, while seeking to find common ground in all corners of the African-American community on this complex and contentious issue.
Raised in Harlem, Richen developed an early fascination with the disconnect between the worlds of poverty and wealth, and an awareness of how voices outside of the mainstream are often marginalized -- or excised completely -- from the democratic discourse.
More profile about the speakerRaised in Harlem, Richen developed an early fascination with the disconnect between the worlds of poverty and wealth, and an awareness of how voices outside of the mainstream are often marginalized -- or excised completely -- from the democratic discourse.
Yoruba Richen | Speaker | TED.com