Sheperd Doeleman: Inside the black hole image that made history
Sheperd Doeleman: Tarih yazan kara delik görselinin perde arkası
Sheperd Doeleman led the global team behind the Event Horizon Telescope that captured the historic, first-ever image of a black hole. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
thank you so much for coming.
geldiğin için çok teşekkürler.
literally two hours ago in Vancouver.
iki saat önce Vancouver'a iniş yaptı.
from Einstein's equation to a black hole?
bir kara deliğe nasıl ulaştık?
100 yılı aşkın zaman önce,
geometric theory of gravity
geometrik teorisini ortaya çıkardı,
how to move around it.
çevresinde nasıl döneceğini söylüyor.
into a small enough region
yeterli maddeyi koyabilirseniz
keeps even light inside.
the reason the Earth moves around the Sun
Güneş'in etrafında dönmesinin sebebi
is pulling the Earth as we think,
Dünya'yı çekmesi değil,
the shape of space
tamamen değiştirdi,
sort of fall around the Sun.
Güneş'in etrafında düşüşteyiz.
how to move around the Sun.
hareketini söylüyor.
puncture through space-time,
uzayzamanı deldiğini görüyorsunuz,
light orbits the black hole.
bir aşamaya varıyoruz.
is what's happening here.
burada olan şey de bu.
of what we always thought,
bir bilgisayar simülasyonu,
around the black hole.
what a black hole really looked like.
görüntüsü hakkında hiç fikrimiz yoktu.
like this in supercomputers,
bilgisayarlarda bu tarz simülasyonlardı
literally move around the black hole,
kara delik çevresinde hareket ediyor,
that's drawn to the black hole,
kara deliğe doğru çekilen sıcak gaz
into a very small volume, so it heats up.
girmeye çalışıyor, o yüzden ısınıyor.
you embarked on this mission
fotoğrafını çekmek için
one of these things.
it's 55 million light-years away.
55 milyon ışık yılı uzaklıkta.
solar-mass black hole.
bir kara delik var.
to really fathom, right?
compressed into a single point.
tek bir noktaya sıkıştırılmış.
of the center of this galaxy.
enerjinin bir kısmını yönetiyor.
because it's so far away,
çünkü çok uzakta,
of getting an image of it,
that you need.
objects in the known universe.
en küçük öbjeler.
on whole galaxies.
boyutlarını aşan etkileri var.
as large as the Earth,
that we're looking at
all around the world,
with atomic clocks,
kusursuzca senkronize ettik
from this black hole,
ışık dalgalarını alabildiler
together to make an image.
oluşturmak için birbirine bağladık.
at the same time,
uygun olması gerekiyordu,
in a lot of different ways.
şanslı olmamız gerekiyordu.
to be lucky than good.
şanslı olmak daha iyi.
I like to think.
through intergalactic space,
gelmesi gerekiyordu,
where water vapor can absorb it,
su buharının absorbe edebileceği noktadan
at that wavelength of light,
Dünya boyutunda,
55 million light-years away.
kara delik çözünürlüğü için tam doğruydu.
gerektiğini söylüyordu.
huge amounts of data.
veri yakalamaya başladınız.
from just one telescope.
edinilen verilerin yarısı.
of our team, Lindy Blackburn,
üyelerinden biri, Lindy Blackburn
Teleskobu'ndan kaydedilen
Millimeter Telescope,
mountain in Mexico.
bir dağın tepesinde.
is about half a petabyte.
yaklaşık yarım petabayt.
that we might understand,
lifetime selfie budget.
çektiği selfie bütçesi kadar.
you couldn't send this over the internet.
internetten gönderilemezdi.
to try and analyze it.
devasa bir bilgisayar çabası başladı.
coming out of this.
works that we used --
aslında şöyle işliyor,
and smashing it
parçaladığınızı düşünün
in different places.
off the surface, which is perfect,
ki bu harika bir şey,
at the same time.
later in a supercomputer.
kusursuz bir şekilde sıraladık.
kind of an Earth-sized lens.
is to bring the data back by plane.
veriyi uçakla geri getirmek.
of a 747 filled with hard discs.
bant genişliğini geçemiyorsunuz.
or a few months ago,
hafta veya ay önce,
we're really looking at there.
ne gördüğümüzden bahseder misin?
is that last orbit of photons.
fotonların son yörüngesi.
geometry laid bare.
apaçık görüyorsunuz.
as I think we'll see soon,
sanırım yakında göreceğiz,
on these parallel lines
bize doğru geliyor,
the square root of 27
of fundamental constants.
27 katının karekökü.
when you think about it.
when I thought of black holes,
ilk canlandırdığımda
whirling around in that shape.
çok fazla madde ve ışık var.
more complicated than that.
because it's light being lensed around it.
Çünkü çevresinden ışık geçiyor.
from behind it gets lensed,
arkasından geçtiğini görüyorsunuz
around the entire orbit of the black hole.
tüm yörüngesi etrafında 360º döner.
swirling around the black hole,
yeterli miktarda ışık elde ederseniz
all of these light rays
for where you and I are.
noktanın yerini alıyor.
begin to come into shape.
biçim almaya başladığını görüyorsunuz.
over 100 years ago.
tahmin ettiği bu.
what we're actually looking at here.
biraz daha bahseder misin?
brighter than the rest?
geri kalanından daha parlak?
is that the black hole is spinning.
kara delik dönüyor.
moving towards us below
aşağıda bize doğru hareket ediyor,
has a higher pitch
coming towards us than going away from us.
uzaklaşanlara göre daha fazla enerji var.
being boosted in our direction.
yönümüze doğru güçleniyor.
would fit well within that dark region.
o karanlık yere rahatlıkla sığar.
of the event horizon.
to us from that place
jetting out of it,
directly in our direction.
it's still powerful,
ama yine de güçlü
of this black hole
to really see all the jet structure,
görmeye çok yaklaştık
that are illuminating the space-time.
o ışınların temeli.
around the black hole.
bükülmekte olan şey o.
whirling around that thing somehow,
bir uzay gemisinde olsaydın
to actually go around it?
to be in that spaceship.
olmak için her şeyi yapardım.
if I can get wonky for one moment --
ama şöyle bir şey var,
matter can move around a black hole
dönebileceği en içteki yörünge,
between three days and about a month.
üç gün ile bir ay arasında.
it's weirdly slow at one level.
düşününce bu tuhaf bir şekilde yavaş.
if you were there.
of "spaghettification,"
is much stronger than on your head,
başınızdakinden çok daha güçlü
a spaghetti noodle.
right through that event horizon.
she ended up in Oz.
kendini Oz'da buldu.
if you fall into a black hole?
kendini nerede bulursun?
the central mystery of our age,
çağımızın temel bilinmezi
and the gravitational world come together.
ve yer çekimi dünyası birleşiyor.
all the forces become unified,
to compete with all the other forces.
yarışacak kadar güçlü artık.
in the ultimate invisibility cloak.
görünmezlik peleriniyle örtmüş.
in our own galaxy.
to our own beautiful galaxy?
there's another one,
bir tane daha var,
and we've already taken data on it.
ve üzerinde veriler edindik de.
in the near future, I can't say when.
gelecekte bir şeyler çıkarmayı umuyoruz.
but also a lot smaller,
to what we saw?
benzer boyuttadır?
that the black hole in M87,
daha önce gördüğümüz
that it appears a certain size.
belli bir boyutta görünüyor.
is a thousand times less massive,
bin kat daha küçük
angular size on the sky.
açısal boyutu aynı görünüyor.
a nod to a remarkable group of people.
bu harika insanları selamlayalım.
that this image has had.
hepimiz çok şaşırdık.
above the fold in all of these newspapers,
kaplayacağımızı söyleseydiniz
have believed you, but it was.
ama öyle oldu.
and I hope it's inspiring to everyone.
herkes için ilham verici diye umuyorum.
this is just a small number of the team.
bu, ekibin sadece küçük bir kısmı.
you need a global team.
küresel bir ekibe ihtiyacınız var.
of linking telescopes around the world
birbirine bağlama tekniği
some of the issues that divide us.
kolayca görmezden geliyor.
come together to do something like this.
bunun için bir araya geliyoruz.
for our whole team this week.
bu tüm ekibimiz için ilham verici olacak.
and for coming here.
ve geldiğin için çok teşekkürler.
ABOUT THE SPEAKER
Sheperd Doeleman - AstrophysicistSheperd Doeleman led the global team behind the Event Horizon Telescope that captured the historic, first-ever image of a black hole.
Why you should listen
Sheperd Doeleman is the project director of the Event Horizon Telescope and an astrophysicist with the Harvard-Smithsonian Center for Astrophysics. His research focuses on problems in astrophysics that require ultra-high resolving power. His work employs the technique of very-long-baseline interferometry (VLBI), synchronizing geographically distant radio dishes into an Earth-sized virtual telescope. In addition to his work at the Harvard-Smithsonian Center for Astrophysics and for the Event Horizon Telescope, Doeleman is a Harvard senior research fellow and a project coleader of Harvard's Black Hole Initiative.
Doeleman's research includes work at the McMurdo Station on the Ross Ice Shelf in Antarctica and as assistant director of the MIT Haystack Observatory. He is a Guggenheim Fellow and was the recipient of the DAAD German Academic Exchange grant for research at the Max-Planck-Institut für Radioastronomie. He leads and coleads research programs supported by grants from the National Science Foundation, the National Radio Astronomy Observatory ALMA-NA Development Fund, the Smithsonian Astrophysical Observatory, the MIT International Science & Technology Initiatives (MISTI), the Gordon and Betty Moore Foundation and the John Templeton Foundation. Doeleman received his BA from Reed College and completed a PhD in astrophysics at MIT.
Sheperd Doeleman | Speaker | TED.com