TEDGlobal 2012
Michael Anti: Behind the Great Firewall of China
Michael Anti: Đằng sau Vạn Lý Hoả Thành của Trung Quốc
Filmed:
Readability: 4.7
1,648,457 views
Michael Anti (Triệu Tĩnh) là tác giả viết blog ở Trung Quốc trong 12 năm qua. Ngay cả khi chính quyền trung ương kiểm soát Internet triệt để -- "Tất cả máy chủ nằm ở Bắc Kinh" -- anh cho biết trên thực tế, hàng trăm triệu tác giả microblog đang kiến tạo nên một không gian cộng đồng quốc gia lần đầu tiên xuất hiện trong lịch sử nước này, tác động đến cán cân quyền lực theo những hướng không ai ngờ đến.
Michael Anti - Blogger
Michael Anti (Zhao Jing), a key figure in China's new journalism, explores the growing power of the Chinese internet. Full bio
Michael Anti (Zhao Jing), a key figure in China's new journalism, explores the growing power of the Chinese internet. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:16
In the past several days, I heard people talking about China.
0
838
4611
Trong những ngày qua, tôi nghe mọi người bàn tán về Trung Quốc.
00:21
And also, I talked to friends about China and Chinese Internet.
1
5449
3954
Tôi cũng bàn luận với bạn bè mình về Trung Quốc và Internet ở đó,
00:25
Something is very challenging to me.
2
9403
2463
một việc đầy thử thách đối với tôi.
00:27
I want to make my friends understand:
3
11866
3061
Tôi muốn các bạn tôi hiểu rằng
00:30
China is complicated.
4
14927
3568
Trung Quốc rất phức tạp.
00:34
So I always want to tell the story, like,
5
18495
2095
Tôi luôn muốn kể lại một câu chuyện kiểu như
00:36
one hand it is that, the other hand is that.
6
20590
3456
một mặt nó là như thế này, mặt khác nó lại như thế khác.
00:39
You can't just tell a one sided story.
7
24046
2786
Bạn không thể chỉ nghe chuyện một chiều.
00:42
I'll give an example. China is a BRIC country.
8
26832
3181
Để tôi cho ví dụ, Trung Quốc là một nước trong khối BRIC
00:45
BRIC country means Brazil, Russia, India and China.
9
30013
5410
BRIC bao gồm Brazil, Nga (Russia), Ấn độ (India) và Trung Quốc (China).
00:51
This emerging economy really is helping the revival of the world economy.
10
35423
5826
Những nền kinh tế mới nổi này đang vực lại kinh tế thế giới.
00:57
But at the same time, on the other hand,
11
41249
3169
Mặt khác,
01:00
China is a SICK country,
12
44418
2904
Trung Quốc cũng là một nước trong khối SICK
("Bệnh hoạn"),
("Bệnh hoạn"),
01:03
the terminology coined by Facebook IPO papers -- file.
13
47322
5956
một thuật ngữ xuất hiện trong tài liệu IPO (Đợt phát hành cổ phiếu lần đầu) của Facebook.
01:09
He said the SICK country means Syria, Iran, China and North Korea.
14
53278
6282
Khối SICK bao gồm Syria, Iran, Trung Quốc (China) và Triều Tiên (Korea),
01:15
The four countries have no access to Facebook.
15
59560
4680
4 quốc gia không cho phép truy cập Facebook.
01:20
So basically, China is a SICK BRIC country.
16
64240
4118
Như vậy, nói ngắn gọn, China là một nước BRIC Bệnh Hoạn.
01:24
(Laughter)
17
68358
994
(Cười)
01:25
Another project was built up
18
69352
1895
Đã từng có một đề án được thực thi
01:27
to watch China and Chinese Internet.
19
71247
2844
để theo dõi Internet ở Trung Quốc
01:29
And now, today I want to tell you my personal
20
74091
3383
Hôm nay, tôi muốn trình bày những ghi nhận của cá nhân mình
01:33
observation in the past several years, from that wall.
21
77474
5232
trong vài năm qua, từ trong bức tường đó.
01:38
So, if you are a fan of the Game of Thrones,
22
82706
3561
Nếu có ai ở đây là fan của Trò chơi Vương Quyền,
01:42
you definitely know how important a big wall is for an old kingdom.
23
86267
4983
các bạn nhất định hiểu được tầm quan trọng của tường thành đối với một vương quốc xưa.
01:47
It prevents weird things from the north.
24
91250
4876
Tường thành ngăn chận những thứ đáng ngại từ phương Bắc.
01:52
Same was true for China.
25
96126
3197
Ở Trung Quốc cũng vậy.
01:55
In the north, there was a great wall, Chang Cheng.
26
99323
3560
Phía Bắc Trung Quốc có một trường thành
(Chang Cheng)
(Chang Cheng)
01:58
It protected China from invaders for 2,000 years.
27
102883
5372
đã bảo vệ đất nước này trước ngoại xâm trong
2000 năm.
2000 năm.
02:04
But China also has a great firewall.
28
108255
4063
Thế nhưng Trung Quốc còn có một bức
"trường hoả thành",
"trường hoả thành",
02:08
That's the biggest digital boundary in the whole world.
29
112318
4329
ranh giới kỹ thuật số lớn nhất thế giới.
02:12
It's not only to defend the Chinese regime from overseas,
30
116647
4325
Nó không chỉ bảo vệ chính quyền Trung Quốc khỏi ảnh hưởng của ngoại quốc,
02:16
from the universal values, but also to prevent
31
120972
3704
những quan điểm chung của quốc tế, mà còn
ngăn chặn
ngăn chặn
02:20
China's own citizens to access the global free Internet,
32
124676
3675
người dân Trung Quốc truy cập vào mạng lưới Internet miễn phí của thế giới,
02:24
and even separate themselves into blocks, not united.
33
128351
5288
chia rẽ họ thành những nhóm độc lập,
không liên thông.
không liên thông.
02:29
So, basically the "Internet" has two Internets.
34
133639
4146
Trên cơ bản, "Internet" hiện nay gồm hai loại.
02:33
One is the Internet, the other is the Chinanet.
35
137785
3992
Loại thứ nhất là Internet, loại thứ hai là Chinanet.
02:37
But if you think the Chinanet is something
36
141777
3792
Nếu bạn cho rằng Chinanet
02:41
like a deadland, wasteland, I think it's wrong.
37
145569
6522
chỉ là một vùng đất chết khô cằn, bạn đã lầm.
02:47
But we also use a very simple metaphor, the cat and the mouse game,
38
152091
5737
Chúng tôi dùng một phép ẩn dụ đơn giản -
mèo vờn chuột
mèo vờn chuột
02:53
to describe in the past 15 years
39
157828
3023
để lột tả tình hình đấu tranh gay gắt
02:56
the continuing fight between Chinese
40
160851
3400
trong suốt 15 năm qua
03:00
censorship, government censorship, the cat,
41
164251
3280
giữa bộ máy kiểm duyệt của chính phủ - con mèo
03:03
and the Chinese Internet users. That means us, the mouse.
42
167531
6152
và cư dân mạng Trung Quốc - là chúng tôi, những con chuột.
03:09
But sometimes this kind of a metaphor is too simple.
43
173683
4193
Tuy nhiên, nhiều lúc phép so sánh này vẫn còn
đơn giản quá.
đơn giản quá.
03:13
So today I want to upgrade it to 2.0 version.
44
177876
5435
Do vậy hôm nay tôi muốn phát triển nó lên thành phiên bản 2.0.
03:19
In China, we have 500 million Internet users.
45
183311
3762
Trung Quốc có 500 triệu cư dân mạng.
03:22
That's the biggest population of Netizens, Internet users, in the whole world.
46
187073
4855
Chúng tôi là cộng đồng người sử dụng Internet lớn nhất thế giới.
03:27
So even though China's is a totally censored Internet,
47
191928
5511
Do vậy, ngay cả khi Internet ở Trung Quốc bị kiểm duyệt gắt gao,
03:33
but still, Chinese Internet society is really booming.
48
197439
3594
cộng đồng này vẫn phát triển nhộn nhịp.
03:36
How to make it? It's simple.
49
201033
2710
Làm thế nào được như vậy? Rất đơn giản.
03:39
You have Google, we have Baidu.
50
203743
2701
Các bạn có Google, chúng tôi có Baidu.
03:42
You have Twitter, we have Weibo.
51
206444
3114
Các bạn có Twitter, chúng tôi có Weibo.
03:45
You have Facebook, we have Renren.
52
209558
3025
Các bạn có Facebook, chúng tôi có Renren.
03:48
You have YouTube, we have Youku and Tudou.
53
212583
5333
Các bạn có Youtube, chúng tôi có Youku và Tudou.
03:53
The Chinese government blocked every
54
217916
4530
Chính phủ Trung Quốc chặn tất cả
03:58
single international Web 2.0 service,
55
222446
3711
các dịch vụ quốc tế trên mạng 2.0
04:02
and we Chinese copycat every one.
56
226157
2816
và người Trung Quốc chúng tôi sao chép hết những dịch vụ đó.
04:04
(Laughter)
57
228973
1393
(Cười)
04:06
So, that's the kind of the thing I call smart censorship.
58
230366
4615
Cách kiểm duyệt này tôi cho là kiểm duyệt thông minh.
04:10
That's not only to censor you.
59
234981
3568
Mục đích không phải chỉ là kiểm duyệt thôi.
04:14
Sometimes this Chinese national Internet policy is very simple:
60
238549
4599
Đối sách của chính phủ Trung Quốc rất đơn giản:
04:19
Block and clone.
61
243148
2387
ngăn truy cập rồi sao chép lại.
04:21
On the one hand, he wants to satisfy people's need of a social network,
62
245535
5104
Một mặt, họ cần phải thoả mãn nhu cầu có mạng xã hội của người dân.
04:26
which is very important; people really love social networking.
63
250639
3280
Điều này rất quan trọng bởi người dân rất yêu thích mạng xã hội.
04:29
But on the other hand, they want to keep the server
64
253919
2825
Mặt khác, họ muốn đặt hệ thống máy chủ
04:32
in Beijing so they can access the data any time they want.
65
256744
4530
ở Bắc Kinh để tiện truy cập thông tin khi cần thiết.
04:37
That's also the reason Google was pulled out from China,
66
261274
4248
Đó cũng là lý do Google phải rời thị trường Trung Quốc,
04:41
because they can't accept the fact
67
265522
1809
bởi họ không thể chấp nhận
04:43
that Chinese government wants to keep the server.
68
267331
4799
việc chính phủ nắm quyền điều hành máy chủ.
04:48
Sometimes the Arab dictators didn't understand these two hands.
69
272130
5428
Đôi khi các nhà độc tài Ả Rập không nhận thức được hai mặt của vấn đề.
04:53
For example, Mubarak, he shut down the Internet.
70
277558
3753
Lấy ví dụ, Tổng thống Murabak cắt dịch vụ Internet
04:57
He wanted to prevent the Netizens [from criticizing] him.
71
281311
3112
bởi ông không muốn người dân chỉ trích mình.
05:00
But once Netizens can't go online, they go in the street.
72
284423
5690
Thế nhưng khi người Ai Cập không lên mạng được nữa, họ xuống đường biểu tình.
05:06
And now the result is very simple.
73
290113
3280
Và giờ đây kết quả rất đơn giản.
05:09
We all know Mubarak is technically dead.
74
293393
5610
Chúng ta đều biết Mubarak xem như đã chết rồi.
05:14
But also, Ben Ali, Tunisian president,
75
299003
4512
Ben Ali, Tổng thống Tusinia,
05:19
didn't follow the second rule.
76
303515
1926
lại vi phạm điều thứ hai:
05:21
That means keep the server in your hands.
77
305441
3953
máy chủ phải đặt trong tầm kiểm soát của chính phủ.
05:25
He allowed Facebook, a U.S.-based service,
78
309394
5845
Ông để cho Facebook, dịch vụ do Mỹ điều hành,
05:31
to continue to stay on inside of Tunisia.
79
315239
3402
hoạt động trong lãnh thổ Tusinia.
05:34
So he can't prevent it, his own citizens to post
80
318641
3572
Và ông đã không thể ngăn chặn được chính cư dân nước mình đăng tải
05:38
critical videos against his corruption.
81
322213
2652
những đoạn phim chỉ trích tội tham nhũng của ông.
05:40
The same thing happend. He was the first
82
324865
4049
Kết quả vẫn như nhau: Ông là lãnh đạo đầu tiên
05:44
to topple during the Arab Spring.
83
328914
3017
bị lật đổ trong cuộc Cách mạng Mùa xuân Ả Rập.
05:47
But those two very smart international censorship policies
84
331931
5150
Tuy vậy, các đối sách thông minh này
05:52
didn't prevent Chinese social media [from] becoming a really public sphere,
85
337081
6337
không ngừa được việc các kênh truyền thông xã hội trở thành không gian dư luận cho cộng đồng,
05:59
a pathway of public opinion and the nightmare of Chinese officials.
86
343418
5673
là kênh thông tin của quần chúng và là cơn ác mộng của chính quyền.
06:04
Because we have 300 million microbloggers in China.
87
349091
4528
Bởi vì Trung Quốc có đến 300 triệu tác giả microblog.
06:09
It's the entire population of the United States.
88
353619
3832
Tương đương với dân số cả nước Mỹ.
06:13
So when these 300 million people, microbloggers,
89
357451
3864
300 triệu tác giả này,
06:17
even they block the tweet in our censored platform.
90
361315
4768
ngay cả khi tweet của họ bị bộ máy kiểm duyệt sàng lọc,
06:21
But itself -- the Chinanet -- but itself can create
91
366083
3987
mạng lưới Chinanet vẫn có thể huy động
06:25
very powerful energy, which has never happened
92
370070
4095
một nguồn lực lớn chưa từng có
06:30
in the Chinese history.
93
374165
1654
trong lịch sử Trung Quốc.
06:31
2011, in July, two [unclear] trains crashed,
94
375819
4696
Tháng 7 năm 2011, hai đoàn tàu cao tốc đâm nhau
06:36
in Wenzhou, a southern city.
95
380515
2256
ở Ôn Châu, một thành phố phía Nam Trung Quốc.
06:38
Right after the train crash,
96
382771
1624
Ngay sau tai nạn,
06:40
authorities literally wanted to cover up the train, bury the train.
97
384395
5016
các cấp chính quyền muốn che lấp sự việc (theo đúng nghĩa đen - họ muốn chôn vùi toa tàu).
06:45
So it angered the Chinese Netizens.
98
389411
2216
Điều này làm cư dân mạng Trung Quốc nổi giận.
06:47
The first five days after the train crash,
99
391627
3063
5 ngày đầu sau tai nạn,
06:50
there were 10 million criticisms of the posting
100
394690
4145
đã có 10 triệu bài chỉ trích được đăng trên các mạng xã hội,
06:54
on social media, which never happened in Chinese history.
101
398835
3753
điều chưa từng xảy ra trong lịch sử Trung Quốc.
06:58
And later this year, the rail minister
102
402588
3328
Khoảng cuối năm nay,
07:01
was sacked and sentenced to jail for 10 years.
103
405916
5466
Bộ trưởng Đường sắt của Trung Quốc đã bị sa thải và tuyên phạt 10 năm tù.
07:07
And also, recently, very funny debate between
104
411382
5047
Ngoài ra, gần đây còn có một cuộc tranh luận khá hài hước
07:12
the Beijing Environment Ministry
105
416429
3296
giữa Bộ Môi trường Bắc Kinh
07:15
and the American Embassy in Beijing
106
419725
3368
và Đại sứ quán Mỹ ở Bắc Kinh.
07:18
because the Ministry blamed
107
423093
2465
Bộ Môi trường trách cứ
07:21
the American Embassy for intervening in
108
425558
2145
Đại sứ quán đã can thiệp vào
07:23
Chinese internal politics by disclosing
109
427703
3429
nội bộ chính trị của Trung Quốc
07:27
the air quality data of Beijing.
110
431132
2684
qua việc công bố chất lượng không khí ở Bắc Kinh.
07:29
So, the up is the Embassy data, the PM 2.5.
111
433816
6888
Hình ở trên là từ dữ liệu PM 2.5 của Đại sứ quán
07:36
He showed 148, they showed it's dangerous for the sensitive group.
112
440704
5944
cho thấy nồng độ là 148, nguy hiểm cho những người bị mẫn cảm.
07:42
So a suggestion, it's not good to go outside.
113
446648
3802
Do vậy, họ đề nghị không nên rời khỏi nhà.
07:46
But that is the Ministry's data. He shows 50.
114
450450
5624
Còn ở dưới là dữ liệu của Bộ Môi trường, với số liệu là 50.
07:51
He says it's good. It's good to go outside.
115
456074
3352
Họ bảo không khí rất tốt để ra ngoài.
07:55
But 99 percent of Chinese microbloggers
116
459426
3544
Thế nhưng 99% tác giả microblog Trung Quốc
07:58
stand firmly on the Embassy's side.
117
462970
3760
nhất quyết đứng về phía Đại sứ quán.
08:02
I live in Beijing. Every day, I just watch
118
466730
4672
Tôi sống ở Bắc Kinh. Mỗi ngày tôi đều xem
08:07
the American Embassy's data to decide whether I should open my window.
119
471402
8731
số liệu của Đại sứ quán để quyết định xem hôm ấy có nên mở cửa sổ hay không.
08:16
Why is Chinese social networking, even within the censorship,
120
480133
4291
Tại sao mạng xã hội Trung Quốc, ngay cả khi bị kiểm duyệt gắt gao như vậy
08:20
so booming? Part of the reason is Chinese languages.
121
484424
4244
vẫn hưng thịnh như thế? Một phần là do đặc điểm ngôn ngữ của tiếng Hoa.
08:24
You know, Twitter and Twitter clones have a kind of
122
488668
3672
Các bạn đều biết, Twitter và các phiên bản nhái đều
08:28
a limitation of 140 characters.
123
492340
2465
đặt giới hạn 140 ký tự.
08:30
But in English it's 20 words or a sentence with a short link.
124
494805
4199
Trong tiếng Anh, giới hạn đó chỉ cho phép 20 chữ, tức là 1 câu với 1 đường link ngắn.
08:34
Maybe in Germany, in German language, it may be just "Aha!"
125
499004
3248
Có thể trong tiếng Đức, nó chỉ vừa đủ cho từ "Aha!".
08:38
(Laughter)
126
502252
2534
(Cười)
08:40
But in Chinese language, it's really about 140 characters,
127
504786
5745
Nhưng trong tiếng Hoa, đó là 140 chữ hẳn hoi,
08:46
means a paragraph, a story.
128
510531
2676
tức là cả một đoạn văn, một câu chuyện.
08:49
You can almost have all the journalistic elements there.
129
513207
4238
Bạn có thể ứng dụng hầu hết các nguyên lý báo chí vào đây.
08:53
For example, this is Hamlet, of Shakespeare.
130
517445
3687
Lấy ví dụ, đây là Hamlet của Shakespeare.
08:57
It's the same content. One, you can see exactly
131
521132
3791
Từ cùng một nội dung, bạn có thể thấy
09:00
one Chinese tweet is equal to 3.5 English tweets.
132
524923
6513
1 tweet tiếng Hoa bằng 3.5 tweet tiếng Anh.
09:07
Chinese is always cheating, right?
133
531436
3257
Người Trung Quốc lúc nào cũng gian lận phải không?
09:10
So because of this, the Chinese really regard this
134
534693
3913
Chính bởi vì đều này, người Trung Quốc đều xem microblog là một dạng truyền thông,
09:14
microblogging as a media, not only a headline to media.
135
538606
5081
chứ không đơn giản chỉ là tiêu đề cho các mạng truyền thông.
09:19
And also, the clone, Sina company is
136
543687
3711
Hơn nữa, về bản sao, công ty Sina
09:23
the guy who cloned Twitter.
137
547398
2087
chính là người đã sao chép Twitter.
09:25
It even has its own name, with Weibo.
138
549485
2421
Họ còn đặt tên riêng cho bản sao này - Weibo.
09:27
"Weibo" is the Chinese translation for "microblog".
139
551906
2435
"Weibo" (Vi Bác) là dịch nghĩa tiếng Hoa của từ "microblog".
09:30
It has its own innovation.
140
554341
1904
Họ có nhiều cải tiến của riêng mình.
09:32
At the commenting area, [it makes] the Chinese Weibo
141
556245
3633
Họ thiết kế chức năng bình luận của Weibo
09:35
more like Facebook, rather than the original Twitter.
142
559878
3742
tương tự như Facebook thay vì theo y bản gốc Twitter.
09:39
So these innovations and clones, as the Weibo and microblogging,
143
563620
4424
Do vậy, những bản sao chép và cải tiện này, dưới dạng Weibo và microblog,
09:43
when it came to China in 2009,
144
568044
2320
khi du nhập vào Trung Quốc năm 2009
09:46
it immediately became a media platform itself.
145
570364
4013
lập tức đã trở thành phương tiện truyền thông.
09:50
It became the media platform of 300 million readers.
146
574377
4201
Nó trở thành phương tiện truyền thông cho 300 triệu độc giả.
09:54
It became the media.
147
578578
1901
Nó chính là một dạng truyền thông.
09:56
Anything not mentioned in Weibo,
148
580479
2425
Tin tức nào không được nhắc đến trên Weibo
09:58
it does not appear to exist for the Chinese public.
149
582904
5284
thì công chúng Trung Hoa xem như không có.
10:04
But also, Chinese social media is
150
588188
2436
Ngoài ra, các phương tiện truyền thông xã hội ở Trung Quốc
10:06
really changing Chinese mindsets and Chinese life.
151
590624
4395
đang thật sự thay đổi tư duy và cuộc sống của con người ở đây.
10:10
For example, they give the voiceless people
152
595019
3489
Ví dụ như, những người thấp cổ bé họng
10:14
a channel to make your voice heard.
153
598508
2753
có cơ hội được phát biểu ý kiến của mình.
10:17
We had a petition system. It's a remedy outside the judicial system,
154
601261
5443
Ngày xưa người ta đặt ra chế độ khiếu nại - để khắc phục những sai sót của bộ máy luật pháp,
10:22
because the Chinese central government wants to keep a myth:
155
606704
3077
bởi chính quyền trung ương muốn người dân tin vào một "sự thật" ngu muội:
10:25
The emperor is good. The old local officials are thugs.
156
609781
4626
Hoàng đế là người tốt; quan viên địa phương mới là những kẻ ức hiếp dân lành.
10:30
So that's why the petitioner, the victims, the peasants,
157
614407
3391
Đó là lý do những người đi khiếu kiện - nạn nhân của sự bóc lộc, những người dân quê
10:33
want to take the train to Beijing to petition to the central government,
158
617798
3631
sẵn sàng ngồi tàu ra Bắc Kinh để khiếu nại lên
chính quyền trung ương,
chính quyền trung ương,
10:37
they want the emperor to settle the problem.
159
621429
2795
bởi họ muốn chính tay Hoàng đế giải quyết vấn đề của mình.
10:40
But when more and more people go to Beijing,
160
624224
2839
Thế nhưng, khi người ta bắt đầu dồn về Bắc Kinh,
10:42
they also cause the risk of a revolution.
161
627063
3523
họ lại đe doạ châm ngòi cho những cuộc nổi loạn.
10:46
So they send them back in recent years.
162
630586
2872
Do vậy, trong những năm gần đây, những người đi khiếu nại bị đưa về nhà.
10:49
And even some of them were put into black jails.
163
633458
3567
Thậm chí một số còn bị tống vào tù.
10:52
But now we have Weibo, so I call it the Weibo petition.
164
637025
3601
Thế nhưng ngày nay với Weibo, tôi gọi đó là khiếu nại kiểu Weibo,
10:56
People just use their cell phones to tweet.
165
640626
2839
người ta chỉ cần dùng điện thoại để tweet.
10:59
So your sad stories, by some chance your story
166
643465
3577
Những câu chuyện buồn của bạn, nếu may mắn,
11:02
will be picked up by reporters, professors or celebrities.
167
647042
3641
sẽ được một tay phóng viên, một vị giáo sư hay một người nổi tiếng nào đó để ý.
11:06
One of them is Yao Chen,
168
650683
1913
Một ví dụ điển hình là Diêu Thần.
11:08
she is the most popular microblogger in China,
169
652596
3389
Cô là người viết microblog nổi tiếng nhất ở Trung Quốc,
11:11
who has about 21 million followers.
170
655985
3859
với khoảng 21 triệu người theo dõi truy cập.
11:15
They're almost like a national TV station.
171
659844
3622
Họ gần như lập nên một đài truyền hình quốc gia.
11:19
If you -- so a sad story will be picked up by her.
172
663466
3336
Như vậy, nữ blogger này luôn để ý nắm bắt những câu chuyện buồn.
11:22
So this Weibo social media, even in the censorship,
173
666802
4448
Điều đó cho phép mạng xã hội Weibo, ngay cả trong vòng kiểm duyệt,
11:27
still gave the Chinese a real chance for 300 million people
174
671250
5740
vẫn có thể thực sự tạo điều kiện cho 300 triệu người
Trung Quốc
Trung Quốc
11:32
every day chatting together, talking together.
175
676990
3324
nói chuyện, trao đổi với nhau hàng ngày.
11:36
It's like a big TED, right?
176
680314
2906
Giống như một phiên bản TED trên diện rộng
đúng không?
đúng không?
11:39
But also, it is like the first time a public sphere
177
683220
3848
Đây cũng là lần đầu tiên có một không gian
cộng đồng lớn như vậy
cộng đồng lớn như vậy
11:42
happened in China.
178
687068
1704
xuất hiện ở Trung Quốc.
11:44
Chinese people start to learn how to negotiate
179
688772
3215
Người Trung Quốc bắt đầu học cách thương lượng
11:47
and talk to people.
180
691987
3185
và trao đổi với người khác.
11:51
But also, the cat, the censorship, is not sleeping.
181
695172
3704
Tuy vậy, chú mèo kiểm duyệt cũng không phải đang ngủ gật.
11:54
It's so hard to post some sensitive words on the Chinese Weibo.
182
698876
4246
Đăng tải nội dung chứa các từ nhạy cảm trên Weibo là điều cực kỳ khó.
11:59
For example, you can't post the name of the president,
183
703122
3207
Ví dụ như, bạn không thể viết tên của Chủ tịch
12:02
Hu Jintao, and also you can't post the city of Chongqing, the name,
184
706329
5578
Hồ Cẩm Đào, cũng như tên của thành phố
Trùng Khánh,
Trùng Khánh,
12:07
and until recently, you can't search the surname of top leaders.
185
711907
4734
và thậm chí cho đến gần đây, bạn không thể tìm kiếm họ của những nguyên thủ lãnh đạo.
12:12
So, the Chinese are very good at these puns
186
716641
4333
Do đó, người Trung Quốc rất giỏi tài chơi chữ,
12:16
and alternative wording and even memes.
187
720974
3672
dùng từ thay thế hay thậm chí là các meme.
12:20
They even name themselves -- you know,
188
724646
2245
Họ còn đặt tên cho chính họ --
12:22
use the name of this world-changing
189
726891
2495
họ gọi cuộc đấu tranh có sức ảnh hưởng thế giới này
12:25
battle between the grass-mud horse and the river crab.
190
729386
3971
là cuộc chiến giữa "ngựa cỏ bùn" và "cua sông".
12:29
The grass-mud horse is caoníma,
191
733357
2009
Ngựa cỏ bùn tiếng Hoa là "thảo nê mã" (cǎo ní mǎ),
12:31
is the phonogram for motherfucker,
192
735366
2954
đồng âm với từ "mẹ kiếp" (cào nǐ mā),
12:34
the Netizens call themselves.
193
738320
6216
cũng là tên dân mạng tự đặt cho mình.
12:40
River crab is héxiè, is the phonogram for
194
744536
2617
Cua sông là "hà giải" (hé xiè), đồng âm với
12:43
harmonization, for censorship.
195
747153
2894
từ "hoà hài" (hé xié), ám chỉ bộ máy kiểm duyệt.
12:45
So that's kind of a caoníma versus the héxiè, that's very good.
196
750047
5120
Như vậy chúng ta có thảo nê mã đấu với hà giải, nghe rất ngay.
12:51
So, when some very political, exciting moments happened,
197
755167
5977
Mỗi khi có một sự kiện chính trị náo nhiệt nào đó,
12:57
you can see on Weibo, you see a lot of very weird stories happened.
198
761144
5581
bạn sẽ thấy trên Weibo xuất hiện đầy những câu chuyện quái gở
13:02
Weird phrases and words, even if you have a PhD
199
766725
4832
với những từ ngữ và cách diễn đạt kỳ lạ mà ngay cả khi có bằng Tiến sĩ
13:07
of Chinese language, you can't understand them.
200
771557
3467
Tiếng Hoa, bạn cũng chưa chắc hiểu được.
13:10
But you can't even expand more, no, because
201
775024
2823
Ngay cả như vậy, bạn vẫn không thể mở rộng thêm chút nào nữa, không thể nào,
13:13
Chinese Sina Weibo, when it was founded
202
777847
2923
bởi Sina Weibo ra đời
13:16
was exactly one month after the official blocking of Twitter.com.
203
780770
5136
đúng một tháng sau khi Twitter.com chính thức
bị chặn.
bị chặn.
13:21
That means from the very beginning,
204
785906
2096
Có nghĩa là ngay từ đầu,
13:23
Weibo has already convinced the Chinese government,
205
788002
4192
Weibo đã phải thuyết phục chính quyền Trung Quốc
13:28
we will not become the stage for
206
792194
2744
chúng tôi sẽ không biến mình thành nơi dung dưỡng
13:30
any kind of a threat to the regime.
207
794938
2592
cho những âm mưu chống lại chế độ.
13:33
For example, anything you want to post,
208
797530
2200
Ví dụ, bất cứ thứ gì bạn muốn đăng tải,
13:35
like "get together" or "meet up" or "walk,"
209
799730
2895
như "hẹn gặp", "gặp mặt", hay "đi bộ",
13:38
it is automatically recorded and data mined
210
802625
4193
đều được tự động ghi lại, khai thác
13:42
and reported to a poll for further political analyzing.
211
806818
6528
và truyền báo về ban điều tra để tiến hành các phân tích chính trị cụ thể hơn.
13:49
Even if you want to have some gathering,
212
813346
2000
Ngay cả khi bạn muốn họp mặt,
13:51
before you go there, the police are already waiting for you.
213
815346
3680
trước khi bạn đến chỗ hẹn, đã có công an đứng
chờ sẵn rồi.
chờ sẵn rồi.
13:54
Why? Because they have the data.
214
819026
1808
Tại sao? Bởi họ có dữ liệu.
13:56
They have everything in their hands.
215
820834
2192
Họ có tất cả trong tầm tay.
13:58
So they can use the 1984 scenario data mining of the dissident.
216
823026
6224
Họ có thể khai thác dữ liệu từ những người chống đối trong sự kiện năm 1984
14:05
So the crackdown is very serious.
217
829250
3599
và tiến hành một cuộc đàn áp đáng sợ.
14:08
But I want you to notice a very funny thing
218
832849
2541
Tôi muốn các bạn để ý một điều rất buồn cười
14:11
during the process of the cat-and-mouse.
219
835390
2888
trong cuộc chơi mèo vờn chuột này.
14:14
The cat is the censorship, but Chinese is not only one cat,
220
838278
4225
Mèo đại diện cho bộ máy kiểm duyệt, nhưng không phải chỉ có duy nhất một chú mèo Trung Quốc,
14:18
but also has local cats. Central cat and local cats.
221
842503
3628
mà còn có những con mèo địa phương. Mèo trung ương và mèo địa phương.
14:22
(Laughter)
222
846131
1926
(Cười)
14:23
You know, the server is in the [central] cats' hands,
223
848057
3074
Các bạn đều biết, cụm máy chủ nằm trong tay những chú mèo trung ương
14:27
so even that -- when the Netizens criticize the local government,
224
851131
4622
do đó ngay cả khi dân mạng chỉ trích chính quyền địa phương,
14:31
the local government has not any access to the data in Beijing.
225
855753
4638
các quan chức địa phương cũng không thể truy cập vào dữ liệu ở Bắc Kinh.
14:36
Without bribing the central cats,
226
860391
1888
Nếu không hối lộ cho mèo trung ương,
14:38
he can do nothing, only apologize.
227
862279
3426
họ cũng không thể làm được gì, chỉ có thể đứng ra xin lỗi.
14:41
So these three years, in the past three years,
228
865705
2728
Do đó trong 3 năm gần đây,
14:44
social movements about microblogging
229
868433
2646
các phong trào xã hội liên quan đến microblog
14:46
really changed local government,
230
871079
2361
đã tác động để chính quyền địa phương,
14:49
became more and more transparent,
231
873440
2256
buộc họ càng lúc càng minh bạch hơn,
14:51
because they can't access the data.
232
875696
2848
bởi họ không thể truy cập dữ liệu.
14:54
The server is in Beijing.
233
878544
3613
Máy chủ được đặt ở Bắc Kinh.
14:58
The story about the train crash,
234
882157
1470
Nhân câu chuyện về vụ đâm tàu,
14:59
maybe the question is not about why 10 million
235
883627
3207
có lẽ câu hỏi không phải tại sao có đến 10 triệu
15:02
criticisms in five days, but why the Chinese central government
236
886834
4246
bài chỉ trích trong 5 ngày, mà tại sao chính quyền Trung Quốc
15:06
allowed the five days of freedom of speech online.
237
891080
3224
lại cho người dân 5 ngày tự do ngôn luận trên mạng.
15:10
It's never happened before.
238
894304
1909
Điều đó chưa bao giờ xảy ra.
15:12
And so it's very simple, because even the top leaders
239
896213
3451
Lý do rất đơn giản, là bởi ngay cả những người
lãnh đạo cao nhất
lãnh đạo cao nhất
15:15
were fed up with this guy, this independent kingdom.
240
899664
3521
cũng chán ngán vị quan chức này và vương quốc quyền lực của ông.
15:19
So they want an excuse --
241
903185
1670
Họ cần một cái cớ,
15:20
public opinion is a very good excuse to punish him.
242
904855
3457
và dư luận chính là cái cớ rất tốt để xử phạt ông ta.
15:24
But also, the Bo Xilai case recently, very big news,
243
908312
2970
Gần đây có trường hợp của Bạc Hy Lai, những tin tức rất giật gân
15:27
he's a princeling.
244
911282
1331
ông ta là một ông vua con.
15:28
But from February to April this year,
245
912613
4119
Thế nhưng từ tháng 2 đến tháng 4 năm nay,
15:32
Weibo really became a marketplace of rumors.
246
916732
2703
Weibo đã trở thành cái chợ lan truyền tin đồn.
15:35
You can almost joke everything about these princelings,
247
919435
3337
Bạn có thể giễu cợt bất cứ điều gì về những ông vua con này,
15:38
everything! It's almost like you're living in the United States.
248
922772
3400
bất kỳ điều gì! Cứ như thể bạn đang sống ở Mỹ.
15:42
But if you dare to retweet or mention any fake coup
249
926172
4649
Nhưng nếu bạn dám tweet lại hay đá động đến bất kỳ cuộc đảo chính nào
15:46
about Beijing, you definitely will be arrested.
250
930821
3943
nhằm vào Bắc Kinh, dù là giả, bạn sẽ bị bắt.
15:50
So this kind of freedom is a targeted and precise window.
251
934764
5923
Như vậy sự tự do ngôn luận này bị bó buộc trong một khuôn khổ nghiêm ngặt và có chủ đích.
15:56
So Chinese in China, censorship is normal.
252
940687
3869
Đối với người Trung Quốc ở Trung Quốc, kiểm duyệt là chuyện bình thường.
16:00
Something you find is, freedom is weird.
253
944556
2745
Bạn sẽ nhận thấy một điều, tự do là thứ gì đó
quái lạ.
quái lạ.
16:03
Something will happen behind it.
254
947301
1767
Nhất định là có điều gì đang xảy ra phía sau.
16:04
Because he was a very popular Leftist leader,
255
949068
3156
Bởi Bạc Hy Lai là một lãnh đạo cánh trái rất được ủng hộ,
16:08
so the central government wanted to purge him,
256
952224
2204
chính quyền trung ương muốn thanh trừng ông ấy.
16:10
and he was very cute, he convinced all the Chinese people,
257
954428
4082
Và họ rất khôn ngoan, họ đã thuyết phục tất cả người dân Trung Quốc
16:14
why he is so bad.
258
958510
1830
tại sao Bạc Hy Lai lại tệ đến như vậy.
16:16
So Weibo, the 300 million public sphere,
259
960340
3778
Weibo, không gian dư luận 300 triệu người,
16:20
became a very good, convenient tool for a political fight.
260
964118
4511
đã trở thành một công cụ hoàn hảo, tiện lợi cho một cuộc chiến chính trị.
16:24
But this technology is very new,
261
968629
2157
Kỹ thuật này thì mới,
16:26
but technically is very old.
262
970786
1666
nhưng trên cơ bản đã xuất hiện từ lâu.
16:28
It was made famous by Chairman Mao, Mao Zedong,
263
972452
2928
Nó nổi tiếng từ thời Mao Chủ tịch, Mao Trạch Đông,
16:31
because he mobilized millions of Chinese people
264
975380
2897
bởi ông đã huy động hàng triệu người dân
Trung Quốc
Trung Quốc
16:34
in the Cultural Revolution to destroy every local government.
265
978277
4082
để phá hoại gần như tất cả các bộ máy lãnh đạo địa phương.
16:38
It's very simple, because Chinese central government
266
982359
2870
Rất đơn giản, bởi chính quyền trung ương
16:41
doesn't need to even lead the public opinion.
267
985229
2136
thậm chí còn không cần dẫn dắt dư luận.
16:43
They just give them a target window to not censor people.
268
987365
4531
Họ chỉ cần nới lỏng kiểm duyệt trong một khuôn khổ nhất định.
16:47
Not censoring in China has become a political tool.
269
991896
5909
Không kiểm duyệt lại trở thành một công cụ chính trị ở Trung Quốc.
16:53
So that's the update about this game, cat-and-mouse.
270
997805
3970
Vâng, đó chính là phần mở rộng của cuộc chơi mèo vờn chuột này.
16:57
Social media changed Chinese mindset.
271
1001775
2170
Mạng xã hội đã thay đổi tư duy của người
Trung Quốc.
Trung Quốc.
16:59
More and more Chinese intend to embrace freedom of speech
272
1003945
3510
Ngày càng có nhiều người muốn quyền tự do
ngôn luận
ngôn luận
17:03
and human rights as their birthright,
273
1007455
2160
và nhân quyền được công nhận là quyền của họ ngay từ khi sinh ra,
17:05
not some imported American privilege.
274
1009615
3622
chứ không phải là một đặc quyền nào đó được nhập khẩu từ Mỹ.
17:09
But also, it gave the Chinese a national public sphere
275
1013237
3712
Ngoài ra, nó còn tạo ra một không gian dư luận quốc gia
17:12
for people to, it's like a training of their citizenship,
276
1016949
4330
cho người dân, cho họ làm quen với quyền công dân của mình.
17:17
preparing for future democracy.
277
1021279
2571
để sẵn sàng cho nền dân chủ trong tương lai.
17:19
But it didn't change the Chinese political system,
278
1023850
2456
Thế nhưng chế độ chính trị của Trung Quốc vẫn không hề thay đổi,
17:22
and also the Chinese central government utilized this
279
1026306
3245
chính quyền trung ương còn lợi dụng
17:25
centralized server structure to strengthen its power
280
1029551
3936
kết cấu tập trung của hệ thống máy chủ để củng cố quyền hành của mình,
17:29
to counter the local government and the different factions.
281
1033487
4498
nhằm đối phó với quan chức địa phương và các bè cánh nội bộ.
17:33
So, what's the future?
282
1037985
2772
Như vậy, tương lai sẽ như thế nào?
17:36
After all, we are the mouse.
283
1040757
2184
Nói cho cùng, chúng tôi là chuột.
17:38
Whatever the future is, we should fight against the [cat].
284
1042941
3800
Dù tương lai thế nào, chúng tôi vẫn nên đấu tranh chống lại mèo.
17:42
There is not only in China, but also in the United States
285
1046741
3991
Không chỉ ở Trung Quốc, ngay cả ở Mỹ,
17:46
there are some very small, cute but bad cats.
286
1050732
4829
cũng có những chú mẹo nho nhỏ, xinh xinh nhưng lại rất xấu tính.
17:51
(Laughter)
287
1055561
1644
(Cười)
17:53
SOPA, PIPA, ACTA, TPP and ITU.
288
1057205
6738
SOPA, PIPA, ACTA, TPP và ITU.
17:59
And also, like Facebook and Google, they claim they are friends of the mouse,
289
1063943
5355
Ngoài ra, còn có Facebook và Google, họ tuyên bố rằng mình theo phe chuột,
18:05
but sometimes we see them dating the cats.
290
1069298
4187
thế nhưng đôi khi chúng ta lại thấy họ đi dạo với những chú mèo.
18:09
So my conclusion is very simple.
291
1073485
3184
Do đó, kết luận của tôi rất đơn giản.
18:12
We Chinese fight for our freedom,
292
1076669
2845
Người Trung Quốc chúng tôi đấu tranh cho tự do
của mình,
của mình,
18:15
you just watch your bad cats.
293
1079514
3595
các bạn chỉ việc dè chừng những chú mèo xấu tính của các bạn.
18:19
Don't let them hook [up] with the Chinese cats.
294
1083109
2903
Đừng để chúng nhập bọn với mèo của Trung Quốc.
18:21
Only in this way, in the future,
295
1086012
2841
Chỉ có như thế này, trong tương lai,
18:24
we will achieve the dreams of the mouse:
296
1088853
3248
chúng ta mới có thể biến giấc mơ của chuột thành hiện thực:
18:28
that we can tweet anytime, anywhere, without fear.
297
1092101
3976
có thể tweet ở bất kỳ đâu, bất kỳ khi nào, không còn sợ hãi.
18:31
(Applause)
298
1096077
7359
(Vỗ tay)
18:39
Thank you.
299
1103436
1685
Cám ơn.
18:41
(Applause)
300
1105121
4348
(Vỗ tay)
ABOUT THE SPEAKER
Michael Anti - BloggerMichael Anti (Zhao Jing), a key figure in China's new journalism, explores the growing power of the Chinese internet.
Why you should listen
One morning in 2011, Michael Anti woke up to find himself a nonperson: His Facebook profile, with 1,000+ contacts, had been suspended. Anti, whose given name is Zhao Jing, ran up against Facebook's real-name policy--but he points out that for Chinese bloggers and information activists, the pseudonym is an important protection for the free exchange of information.
Facebook itself is blocked in China (along with Twitter and YouTube), but the country boasts some 500 million netizens--including 200 million microbloggers on sites like Sina Weibo, a freewheeling though monitored platform for text and photo updates that offers, perhaps for the first time, a space for public debate in China. It's not a western-style space, Anti clarifies, but for China it is revolutionary: It's the first national public sphere. Microblogs' role became clear in the wake of the high-speed train crash in Wenzhou in 2011, when Weibo became a locus of activism and complaint--and a backchannel that refuted official reports and has continued to play a key role in more recent events.
Michael Anti | Speaker | TED.com