TED2017
Kate Marvel: Can clouds buy us more time to solve climate change?
Kate Marvel: Liệu mây có thể cho ta thêm thời gian để giải quyết vấn đề thay đổi khí hậu?
Filmed:
Readability: 3.7
1,287,488 views
Vấn đề thay đổi khi hậu là có thật. Nhưng vẫn còn đó rất nhiều thứ chúng ta không hiểu về nó, và càng biết nhiều, chúng ta càng có cơ hội tốt hơn để ngăn chặn nó. Một nhân tố vẫn chưa được biết đến: Những đám mây đóng vai trò như thế nào? Có một hy vọng nhỏ rằng chúng có thể cho chúng ta thêm thời gian để sửa chữa một vài điều, hoặc làm cho sự ấm lên toàn cầu tồi tệ hơn. Nhà khí tượng học Kate Marvel đưa ta đến khoa học về các đám mây và những thứ đòi hỏi ở Trái Đất để tự giải quyết vấn đề của chính nó.
Kate Marvel - Climate scientist
Climate scientist Kate Marvel looks at the big picture of environmental change. Full bio
Climate scientist Kate Marvel looks at the big picture of environmental change. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
I am a climate scientist,
0
905
1729
Tôi là một nhà khí tượng học,
00:15
and I hate weather.
1
3214
2763
và tôi ghét thời tiết.
00:18
I have spent too much time in California,
2
6001
2406
Tôi đã dành quá nhiều
thời gian ở California,
thời gian ở California,
00:20
and I strongly feel that weather
should be optional.
should be optional.
3
8431
3665
và tôi thật sự cảm thấy
thời tiết nên là một thứ tuỳ ý.
thời tiết nên là một thứ tuỳ ý.
00:24
(Laughter)
4
12120
1134
(Cười)
00:25
So I don't want to experience clouds,
5
13278
3041
Vậy nên tôi không hề muốn
trải nghiệm những đám mây,
trải nghiệm những đám mây,
00:28
let alone study them.
6
16343
1373
chưa kể đến nghiên cứu nó.
00:30
But clouds seem to follow me
wherever I go.
wherever I go.
7
18366
3697
Nhưng nó dường như theo tôi
bất kể tôi đi đâu.
bất kể tôi đi đâu.
00:34
The thing is, clouds are a real
challenge for climate science.
challenge for climate science.
8
22822
4481
Vấn đề là, những đám mây là một thử thách
thật sự cho các nhà khí tượng học.
thật sự cho các nhà khí tượng học.
00:39
We don't know how they're going to react
as the planet heats up,
as the planet heats up,
9
27971
3821
Chúng tôi không biết chúng sẽ phản ứng
thế nào khi Trái Đất nóng lên,
thế nào khi Trái Đất nóng lên,
00:43
and hidden in that uncertainty
10
31816
3721
và ẩn trong sự không chắc chắn đó
00:47
might be hope.
11
35561
1286
có thể sẽ là hi vọng
00:49
Maybe, just maybe,
12
37531
2533
Có thể, chỉ có thể thôi,
00:52
clouds could slow down global warming,
13
40088
2681
mây sẽ làm chậm quá trình
nóng lên toàn cầu,
nóng lên toàn cầu,
00:54
and buy us a little bit more time
to get our act together,
to get our act together,
14
42793
3647
và cho chúng ta một chút thời gian
để kết nối các hành động,
để kết nối các hành động,
00:58
which would be very convenient right now.
15
46464
2716
điều mà có thể rất thuận tiện bây giờ.
01:01
I mean, even I could put up
with a few more cloudy days
with a few more cloudy days
16
49600
4090
Ý tôi là, thậm chí tôi có thể
chịu thêm vài ngày nhiều mây
chịu thêm vài ngày nhiều mây
01:05
if clouds saved the planet.
17
53714
2067
nếu như đám mây cứu được thế giới.
01:08
Now, we are sure about some things.
18
56722
2555
Bây giờ, chúng ta
chắc chắn về một vài thứ,
chắc chắn về một vài thứ,
01:11
Carbon dioxide is a greenhouse gas,
19
59897
2323
CO2 là khí nhà kính,
01:14
we're emitting a lot of it,
20
62244
1396
ta thải nó ra rất nhiều,
01:15
and the planet is heating up.
21
63664
1546
và Trái Đất đang dần nóng lên.
01:17
Case closed.
22
65534
1312
Vụ án kết thúc.
01:19
But I still go to work every day.
23
67507
1855
Nhưng tôi vẫn phải đi làm hàng ngày.
01:21
It turns out that there is a lot
that we don't understand
that we don't understand
24
69970
3700
Hóa ra là có rất nhiều thứ
chúng ta không hiểu
chúng ta không hiểu
01:25
about climate change.
25
73694
1467
về biến đổi khí hậu.
01:27
In particular, we haven't answered
26
75614
2464
Cụ thể hơn, chúng ta chưa hề trả lời
01:30
what seems to be a very
fundamental question.
fundamental question.
27
78102
2884
những câu hỏi dường như
vô cùng căn bản.
vô cùng căn bản.
01:33
We know it's going to get hot,
28
81584
1591
Chúng ta đều biết TĐ đang ấm lên,
01:35
but we don't know exactly
how hot it's going to get.
how hot it's going to get.
29
83199
3719
nhưnglại không hề biết
nó sẽ nóng lên như thế nào.
nó sẽ nóng lên như thế nào.
01:39
Now, this is a really
easy question to answer
easy question to answer
30
87672
2939
Bây giờ, là một câu hỏi
rất dễ để trả lời
rất dễ để trả lời
01:42
if one of you would like
to give me a time machine.
to give me a time machine.
31
90635
2974
nếu ai đó trong các bạn muốn
đưa cho tôi một cỗ máy thời gian.
đưa cho tôi một cỗ máy thời gian.
01:45
But I'm going to be honest with you:
32
93633
2461
Nhưng, tôi phải nói thật:
01:48
if I had a time machine,
33
96118
2055
là nếu như tôi có một cái máy thời gian,
01:50
I would not be hanging out
at this particular point in history.
at this particular point in history.
34
98197
3286
tôi sẽ không du hành vào
thời điểm này.
thời điểm này.
01:54
So in order to see the future,
35
102229
3053
Vậy để có thể nhìn thấy tương lai,
01:57
we have to rely on the output
of computer simulations --
of computer simulations --
36
105306
3614
chúng ta phải dựa vào các kết quả
của mô phỏng máy tính
của mô phỏng máy tính
02:00
climate models, like this one.
37
108944
1963
các kiểu hình thời tiết, như cái này.
02:03
Now, in my line of work,
38
111518
1840
Bây giờ, trong ngành của tôi,
02:05
I encounter many very charming
people on the internet
people on the internet
39
113382
3701
tôi gặp gỡ với rất nhiều
người hấp dẫn trên Internet
người hấp dẫn trên Internet
02:09
who like to tell me
that climate models are all wrong.
that climate models are all wrong.
40
117107
4136
những người thích nói với tôi rằng
các kiểu hình thời tiết đều sai hết cả.
các kiểu hình thời tiết đều sai hết cả.
02:13
And I would just like to say:
41
121942
2316
Và tôi chỉ muốn nói rằng:
02:16
no kidding!
42
124282
1184
Tôi biết chứ!
02:18
Seriously? I get paid to complain
about climate models.
about climate models.
43
126389
3578
Thật chứ? Tôi được trả tiền để
kêu ca về kiểu hình thời tiết mà.
kêu ca về kiểu hình thời tiết mà.
02:21
But we don't want models to be perfect.
44
129991
3361
Nhưng chúng tôi không muốn
những mẫu đó phải là hoàn hảo.
những mẫu đó phải là hoàn hảo.
02:25
We want them to be useful.
45
133825
1495
Chúng tôi muốn nó hữu dụng.
02:27
I mean, think about it:
46
135946
1631
Thử nghĩ mà xem:
02:29
a computer simulation
47
137601
2058
một mô phỏng máy tính
02:31
that's able to exactly
reproduce all of reality.
reproduce all of reality.
48
139683
3886
thứ có thể sao chép
chính xác mọi thứ hiện thực.
chính xác mọi thứ hiện thực.
02:36
That's not a climate model;
49
144166
1789
Đó không phải là kiểu hình khí hậu;
02:38
That's "The Matrix."
50
146495
1572
Đó là "Ma trận"
02:41
So, models are not crystal balls.
51
149022
3412
Vậy, nó không phải là quả cầu thuỷ tinh.
02:44
They're research tools,
52
152458
1691
Nó là công cụ nghiên cứu,
02:46
and the ways in which they're wrong
can actually teach us a lot.
can actually teach us a lot.
53
154173
4250
và cách mà nó trở nên sai sót
thật sự dạy chúng ta khá nhiều.
thật sự dạy chúng ta khá nhiều.
02:50
For example:
54
158993
1353
Ví dụ:
02:52
different climate models
are largely able to capture
are largely able to capture
55
160370
2994
những mẫu khí hậu khác nhau
có khả năng lớn để nắm bắt
có khả năng lớn để nắm bắt
02:55
the warming that we've seen so far.
56
163388
2124
sự ấm lên mà chúng ta đã được chứng kiến.
02:57
But fast-forward to the end of the century
57
165536
2768
Nhưng nếu tua nhanh
đến điểm kết của thế kỉ
đến điểm kết của thế kỉ
03:00
under a business-as-usual scenario,
58
168328
2329
theo một kịch bản thường thấy
03:02
and climate models
don't really agree anymore.
don't really agree anymore.
59
170681
2526
và các mẫu khí hậu không còn đúng nữa.
03:05
Yeah, they're all warming;
that's just basic physics.
that's just basic physics.
60
173787
3192
Đúng, chúng là việc nóng lên,
đó chỉ là quy luật vật lý căn bản.
đó chỉ là quy luật vật lý căn bản.
03:09
But some of them project catastrophe --
61
177330
3209
Nhưng, một vài thứ đó sẽ tạo ra thảm hoạ
03:12
more than five times the warming
we've seen already.
we've seen already.
62
180563
2851
lớn hơn đến 5 lần sự nóng lên
mà chúng ta được nhìn thấy.
mà chúng ta được nhìn thấy.
03:15
And others are literally more chill.
63
183756
2585
Và những thứ khác thì lạnh hơn,
theo đúng nghĩa.
theo đúng nghĩa.
03:19
So why don't climate models agree
on how warm it's going to get?
on how warm it's going to get?
64
187019
4824
Vậy tại sao các mẫu khí hậu lại không
phù hợp với việc nó sẽ nóng lên thế nào?
phù hợp với việc nó sẽ nóng lên thế nào?
03:24
Well, to a large extent,
65
192434
2047
Thì, trong một phạm vi rộng,
03:26
it's because they don't agree
on what clouds will do in the future.
on what clouds will do in the future.
66
194505
3580
thì là do nó không khớp với việc
các đám mây sẽ như thế nào trong tương lai
các đám mây sẽ như thế nào trong tương lai
03:30
And that is because, just like me,
67
198752
2771
Và đó là bởi, cũng như tôi,
03:33
computers hate clouds.
68
201547
1836
máy tính ghét các đám mây.
03:35
Computers hate clouds because
they're simultaneously very large
they're simultaneously very large
69
203819
4190
Máy tính ghét nó là bởi
cùng một lúc nó quá rộng
cùng một lúc nó quá rộng
03:40
and very small.
70
208033
1246
và quá hẹp.
03:41
Clouds are formed
71
209804
1158
Mây được hình thành
03:42
when microscopic water droplets
or ice crystals coalesce
or ice crystals coalesce
72
210986
4625
khi các hạt phân tử nước
hay pha lê tuyết tụ hợp lại
hay pha lê tuyết tụ hợp lại
03:47
around tiny particles.
73
215635
1586
xung quanh một hạt rất nhỏ.
03:49
But at the same time, they cover
two-thirds of the earth's surface.
two-thirds of the earth's surface.
74
217695
3719
Nhưng cùng lúc đó, nó bao phủ
2/3 bề mặt Trái Đất.
2/3 bề mặt Trái Đất.
03:53
In order to really
accurately model clouds,
accurately model clouds,
75
221895
3020
Để mô phỏng một cách
chính xác các đám mây,
chính xác các đám mây,
03:56
we'd need to track the behavior
of every water droplet and dust grain
of every water droplet and dust grain
76
224939
4524
chúng ta cần phải theo dõi cách
mỗi phân tử nước và bụi kết tụ
mỗi phân tử nước và bụi kết tụ
04:01
in the entire atmosphere,
77
229487
1442
trong cả khí quyển,
04:02
and there's no computer
powerful enough to do that.
powerful enough to do that.
78
230953
2501
và không một máy tính nào
có đủ khả năng làm điều đó.
có đủ khả năng làm điều đó.
04:05
So instead, we have to make a trade-off:
79
233856
2761
Vậy thay vào đó, chúng ta phải đánh đổi:
04:09
we can zoom in and get the details right,
80
237120
2903
chúng ta có thể nhìn sâu vào nó,
ghi chép đúng các chi tiết,
ghi chép đúng các chi tiết,
04:12
but have no idea
what's going on worldwide;
what's going on worldwide;
81
240047
2978
mà không hề biết nó
sẽ trở nên như thế nào;
sẽ trở nên như thế nào;
04:15
or, we could sacrifice
realism at small scales
realism at small scales
82
243049
4923
hoặc, chúng ta có thể hi sinh
sự thật trong một quy mô nhỏ
sự thật trong một quy mô nhỏ
04:19
in order to see the bigger picture.
83
247996
1922
để có thể có cái nhìn toàn cảnh hơn.
04:22
Now, there's no one right answer,
84
250309
2230
Không có một câu trả lời đúng,
04:24
no perfect way to do this,
85
252563
1555
hay một cách hoàn hảo nào,
04:26
and different climate models
make different choices.
make different choices.
86
254602
2942
và kiểu hình khí hậu khác nhau
đưa ra các lựa chọn khác nhau.
đưa ra các lựa chọn khác nhau.
04:30
Now, it is unfortunate
87
258443
2365
Và thật không may
04:32
that computers struggle with clouds,
88
260832
2338
là máy tính đang phải vật lộn với đám mây,
04:35
because clouds are crucially important
89
263194
2698
vì nó thực sự rất quan trọng
04:37
in regulating the temperature
of the planet.
of the planet.
90
265916
2352
trong việc điều hoà nhiệt độ Trái Đất.
04:40
In fact, if all the clouds went away,
91
268634
2571
Sự thật là, nếu tất cả mây đều biến mất,
04:43
we would experience
profound climate changes.
profound climate changes.
92
271229
3120
chúng ta sẽ phải đối mặt với
việc biến đổi khi hậu hoàn toàn.
việc biến đổi khi hậu hoàn toàn.
04:46
But without clouds,
93
274989
1473
Nhưng nếu không có chúng,
04:48
would it be warmer or colder?
94
276486
2265
thì Trái Đất sẽ nóng hay lạnh hơn?
04:51
The answer is both.
95
279492
1560
Câu trả lời là cả hai.
04:54
So I'm going to be honest with you,
I am not a cloud spotter.
I am not a cloud spotter.
96
282016
3022
Và thành thật mà nói,
tôi không giám sát đám mây.
tôi không giám sát đám mây.
04:57
My favorite type of cloud is none.
97
285062
2270
Loại mây ưa thích của tôi là không cái nào
04:59
But even I know that clouds
come in all shapes and sizes.
come in all shapes and sizes.
98
287770
4106
Nhưng thậm chí khi tôi cũng biết là mây
xuất hiện với đủ mọi kiểu hình và kích cỡ.
xuất hiện với đủ mọi kiểu hình và kích cỡ.
05:04
Low, thick clouds like these
are really good at blocking out the sun
are really good at blocking out the sun
99
292567
4220
Loại thấp và dày như thế này,
vô cùng tốt để che phủ mặt trời
vô cùng tốt để che phủ mặt trời
05:08
and ruining your barbecue,
100
296811
1395
và phá hỏng tiệc BBQ của bạn,
05:10
and high, wispy clouds like these cirrus
101
298888
2923
và loại cao, mỏng như loại mây ti này
05:13
largely let that sunlight stream through.
102
301835
2221
sẽ làm cho tia nắng dễ dàng chiếu qua .
05:16
Every sunny day is the same,
103
304616
2397
Tất cả những ngày nắng đều giống nhau,
05:19
but every cloudy day
is cloudy in its own way.
is cloudy in its own way.
104
307037
2483
nhưng những ngày âm u thì
đều khác nhau.
đều khác nhau.
05:22
And it's this diversity
105
310037
1958
Và đó là sự phong phú
05:24
that can make the global impact of clouds
very hard to understand.
very hard to understand.
106
312019
3805
mà có thể làm cho tầm ảnh hưởng
toàn cầu của mây vô cùng khó giải thích.
toàn cầu của mây vô cùng khó giải thích.
05:28
So to see this global effect of clouds,
107
316276
3004
Vậy để xem về tác động toàn cầu của nó
05:31
it really helps to take a selfie.
108
319304
2643
điều cần thiết là có một bức ảnh.
05:35
It will never cease to blow my mind
109
323138
3501
Điều không ngừng làm tôi choáng ngợp
05:38
that we can see our planet
from outer space,
from outer space,
110
326663
2548
là chúng ta có thể nhìn thấy
hành tinh từ vũ trụ,
hành tinh từ vũ trụ,
05:41
but we can't see all of it.
111
329872
1641
nhưng không thể nhìn thấy hết nó.
05:44
Clouds are blocking the view.
112
332118
1640
Đám mây đã che phủ hết tầm nhìn.
05:46
That's what they do.
113
334300
1365
Đó là thứ chúng làm.
05:47
These low, thick clouds
are extremely effective sunshades.
are extremely effective sunshades.
114
335689
4686
Những loại mây thấp và dày
cực kì hiệu quả để che phủ.
cực kì hiệu quả để che phủ.
05:52
They turn back about 20 percent
of everything the sun sends us.
of everything the sun sends us.
115
340399
3564
Nó phản lại 20% những gì
mà Mặt Trời chiếu xuống.
mà Mặt Trời chiếu xuống.
05:56
That is a lot of wasted solar power.
116
344474
2704
Đó thực sự là sự lãng phí năng lượng MT.
05:59
So, low clouds are powerful sunshades,
117
347202
2982
Vậy, nó là lớp che phủ mạnh mẽ
06:02
making the planet cooler.
118
350208
1840
và làm cho hành tinh lạnh hơn.
06:04
But that's not the only effect of clouds.
119
352072
2169
Nhưng nó không phải là ảnh hưởng duy nhất.
06:06
Our planet has a temperature,
120
354946
1572
Trái Đất có nhiệt độ riêng,
06:08
and like anything with a temperature,
121
356542
2187
và tất cả những thứ có nhiệt độ,
06:10
it's giving off heat.
122
358753
1345
nó mang theo sức nóng.
06:12
We are radiating thermal energy
away into space,
away into space,
123
360649
3326
Chúng ta đang toả ra nhiệt lượng ra vũ trụ
06:15
and we can see this in the infrared.
124
363999
2845
và chúng ta có thể nhìn qua hồng ngoại.
06:18
Once again, clouds are blocking the view.
125
366868
3111
Và một lần nữa, mây đang chặn tầm nhìn.
06:22
That's because high clouds live
in the upper reaches of the atmosphere,
in the upper reaches of the atmosphere,
126
370387
3803
Đó là vì đám mây cao thường nằm
ở phần trên của bầu khí quyển,
ở phần trên của bầu khí quyển,
06:26
where it's very cold.
127
374214
1373
nơi vô cùng lạnh.
06:27
And this means that they lose
very little heat to space themselves.
very little heat to space themselves.
128
375991
3698
Và nó có nghĩa là tự nó truyền
rất ít nhiệt lượng ra ngoài.
rất ít nhiệt lượng ra ngoài.
06:31
But at the same time, they block
the heat coming up from the planet below.
the heat coming up from the planet below.
129
379713
4391
Nhưng cùng lúc, nó chặn nhiệt lượng
toả ra từ dưới mặt đất.
toả ra từ dưới mặt đất.
06:36
The earth is trying to cool itself off,
130
384128
2875
Trái Đất đang tự hạ nhiệt của nó,
06:39
and high clouds are getting in the way.
131
387027
2509
và mây thì chặn lại quá trình này.
06:42
The result is a very
powerful greenhouse effect.
powerful greenhouse effect.
132
390163
4074
Và nó gây ra hiệu ứng nhà kính
vô cùng mạnh mẽ.
vô cùng mạnh mẽ.
06:46
So, clouds play this very
large and dual role
large and dual role
133
394999
3854
Vậy, mây đóng vai trò kép quan trọng
06:50
in the climate system.
134
398877
1571
trong hệ khí hậu.
06:52
We've got low clouds that act
like a sunshade,
like a sunshade,
135
400472
2791
Chúng ta có mây lùn làm lớp phủ,
06:55
cooling the planet,
136
403287
1369
làm nguội hành tinh,
06:56
and high clouds which act
like a greenhouse,
like a greenhouse,
137
404680
2919
và mây cao như một nhà kính,
06:59
warming the planet.
138
407623
1186
làm Trái Đất nóng lên.
07:01
Right now, these two effects --
they don't cancel out.
they don't cancel out.
139
409425
3241
Lúc này, hai ảnh hưởng này,
chúng không bị triệt tiêu
chúng không bị triệt tiêu
07:04
That sunshade -- it's a little
bit more powerful.
bit more powerful.
140
412690
3418
Thứ bao phủ đó, hơi
mạnh hơn một chút.
mạnh hơn một chút.
07:08
So if we got rid
of all the clouds tomorrow,
of all the clouds tomorrow,
141
416132
3078
Vậy nếu chúng ta loại bỏ
được tất cả đám mây vào ngày mai,
được tất cả đám mây vào ngày mai,
07:11
which, for the record,
I am not advocating,
I am not advocating,
142
419234
3214
thứ mà, để các bạn biết,
tôi không hề bênh vực cho nó,
tôi không hề bênh vực cho nó,
07:14
our planet would get warmer.
143
422472
1830
thì hành tinh này sẽ ấm dần lên.
07:17
So clearly, all of the clouds
are not going away.
are not going away.
144
425055
3731
Vậy rõ ràng, tất cả đám mây này
sẽ không đi đâu cả.
sẽ không đi đâu cả.
07:20
But climate change is change.
145
428810
2272
Nhưng biến đổi khí hậu lại thay đổi.
07:23
So we can ask:
146
431528
1410
Vậy chúng ta có thể hỏi:
07:24
How will global warming change clouds?
147
432962
3088
Việc nóng lên toàn cầu sẽ thay đổi
những đám mây như thế nào?
những đám mây như thế nào?
07:28
But remember, clouds are so important
148
436876
2814
Nhưng cần phải nhớ, mây rất quan trọng
07:31
in regulating the earth's temperature,
149
439714
2098
trong việc điều hoà nhiệt độ Trái Đất,
07:33
and they both warm and cool the planet.
150
441836
2711
và chúng vừa làm tăng và làm giảm nhiệt độ
07:36
So even small changes to cloud cover
151
444571
3080
Vậy thậm chí những thay đổi nhỏ
đến các lớp mây bao phủ
đến các lớp mây bao phủ
07:39
could have profound consequences.
152
447675
2081
cũng tạo ra các hậu quả đáng kể.
07:42
So we might also ask:
153
450240
1960
Và chúng ta cũng có thể hỏi?
07:44
How will clouds change global warming?
154
452224
3109
Đám mây sẽ thay đổi
việc ấm lên toàn cầu như thể nào?
việc ấm lên toàn cầu như thể nào?
07:47
And that is where there might
be space for hope.
be space for hope.
155
455970
3057
Và đó có thể là nơi cất giấu một hi vọng.
07:51
If global warming triggers cloud changes
156
459685
3204
Nếu việc nóng lên toàn cầu tạo ra
các thay đổi trong đám mây
các thay đổi trong đám mây
07:54
that make for a less powerful greenhouse
or a more effective sunshade,
or a more effective sunshade,
157
462913
5152
nó sẽ tạo ra ít hiệu ứng nhà kính hơn
hay khả năng che phủ mạnh hơn,
hay khả năng che phủ mạnh hơn,
08:00
then that would enhance
the cooling power of clouds.
the cooling power of clouds.
158
468089
3690
và nó sẽ tăng cường khả năng
hạ nhiệt của các đám mây này.
hạ nhiệt của các đám mây này.
08:03
It would act in opposition
to global warming,
to global warming,
159
471803
3527
Nó sẽ hoạt động theo nhiều hướng
với việc ấm lên toàn cầu,
với việc ấm lên toàn cầu,
08:07
and that's what's happening
in those climate models
in those climate models
160
475354
2970
và nó là thứ đang diễn ra
trong các mẫu khí hậu
trong các mẫu khí hậu
08:10
that project relatively muted warming.
161
478348
2493
mà thiết lập ra việc ấm lên tương đối.
08:13
But climate models struggle with clouds,
162
481394
3363
Nhưng các kiểu hình khí hậu
đang vật lộn với các đám mây,
đang vật lộn với các đám mây,
08:16
and this uncertainty -- it goes both ways.
163
484781
3154
và thứ không chắc chắn này,
xảy ra theo hai hướng.
xảy ra theo hai hướng.
08:20
Clouds could help us out
with global warming.
with global warming.
164
488592
2329
Các đám mây có thể giúp
chúng ta về việc ấm lên.
chúng ta về việc ấm lên.
08:23
They could also make it worse.
165
491833
1599
Chúng cũng có thể làm tồi tệ đi.
08:26
Now, we know that
climate change is happening
climate change is happening
166
494133
2886
Ta đều biết biến đổi khí hậu đang diễn ra
08:29
because we can see it:
167
497043
1765
bởi vì chúng ta có thể nhìn thấy nó:
08:30
rising temperatures, melting icecaps,
shifts in rainfall patterns.
shifts in rainfall patterns.
168
498832
5572
nhiệt độ gia tăng, băng tan chảy,
thay đổi hình thái mưa.
thay đổi hình thái mưa.
08:36
And you might think that we
could also see it in the clouds.
could also see it in the clouds.
169
504881
3397
Và bạn có thể nghĩ rằng chúng ta
cũng có thể nhận ra từ các đám mây.
cũng có thể nhận ra từ các đám mây.
08:40
But here's something else unfortunate:
170
508302
2516
Nhưng đây là một thứ khác không hay lắm:
08:42
clouds are really hard to see.
171
510842
2671
các đám mây cực kì khó để nhìn thấy.
08:46
I see everybody from the Pacific Northwest
172
514434
2046
Tôi thấy mọi người
ở Bắc Thái Bình Dương
ở Bắc Thái Bình Dương
08:48
is like, "I have some
suggestions for you."
suggestions for you."
173
516504
2199
như kiểu " Tôi có gợi ý
này cho bạn"
này cho bạn"
08:50
(Laughter)
174
518727
1024
(Cười)
08:51
And you guys, we have tried looking up.
175
519775
2596
Và các bạn này, chúng tôi
đang tìm cách đấy.
đang tìm cách đấy.
08:54
(Laughter)
176
522395
1051
(Cười)
08:55
But in order to do climate science,
177
523470
3019
Nhưng để làm khí tượng,
08:58
we need to see all of the clouds,
everywhere, for a very long time.
everywhere, for a very long time.
178
526513
5133
chúng ta cần phải nhìn đến tất cả
đám mây, từ mọi nơi, rất lâu.
đám mây, từ mọi nơi, rất lâu.
09:03
And that's what makes it hard.
179
531670
1745
Và đó là thứ làm trở nên khó khăn.
09:06
Now, nothing sees more clouds
than a satellite --
than a satellite --
180
534097
4774
Không có gì có thể quan sát
mây rõ hơn một chiếc vệ tinh
mây rõ hơn một chiếc vệ tinh
09:10
not even a British person.
181
538895
1920
thậm chí là một người Anh.
09:12
(Laughter)
182
540839
1121
(Cười)
09:13
And fortunately, we do have
satellite observations of clouds
satellite observations of clouds
183
541984
5107
Và may thay, chúng tôi có
một vệ tinh quan sát mây
một vệ tinh quan sát mây
09:19
that, like me, date back to the 1980s.
184
547115
2864
thứ mà, như tôi, đến từ những năm 1980.
09:22
But these satellites
were designed for weather,
were designed for weather,
185
550682
3614
Nhưng những loại vệ tinh này
được thiết kế cho thời tiết,
được thiết kế cho thời tiết,
09:26
not climate.
186
554320
1524
chứ không phải khí hậu.
09:27
They weren't in it for the long haul.
187
555868
1914
Nó không dành cho một quá trình dài.
09:29
So to get that long-term
trend information,
trend information,
188
557806
2686
Vậy để có được
lượng thông tin dài hạn,
lượng thông tin dài hạn,
09:32
we need to do climate science.
189
560516
1775
chúng tôi phải làm khoa học khí hậu.
09:34
We have to stitch together
the output of multiple satellites
the output of multiple satellites
190
562315
3118
Chúng tôi phải ghép các dữ liệu
từ nhiều vệ tinh khác nhau
từ nhiều vệ tinh khác nhau
09:37
with different viewing angles and orbits
191
565457
3078
với nhiều góc nhìn và quỹ đạo khác nhau
09:40
and carrying different camera equipment.
192
568559
1923
và sử dụng nhiều công cụ ghi hình.
09:42
And as a result,
193
570506
1222
Và một kết quả,
09:43
there are gaps in our knowledge.
194
571752
2152
có nhiều lỗ hổng trong
kiến thức của chúng ta
kiến thức của chúng ta
09:46
But even from this very cloudy picture,
195
574499
3329
Nhưng ngay từ những tấm hình mây âm u này,
09:49
we're starting to get hints
of a possible future.
of a possible future.
196
577852
3163
chúng ta đang bắt đầu có những manh mối
cho một tương lai khả thi.
cho một tương lai khả thi.
09:53
When we looked at the observations,
197
581648
2600
Khi chúng ta nhìn vào những mẫu quan sát,
09:56
one thing jumped out at us:
198
584272
1816
một thứ hiện lên trước mắt chúng ta:
09:58
the clouds are moving.
199
586672
2029
những đám mây đang di chuyển.
10:01
As the planet's temperature increases,
200
589693
2489
Khi mà nhiệt độ toàn cầu gia tăng,
10:04
high clouds rise up.
201
592206
1932
những đám mây cao dâng cao hơn.
10:06
They move to the colder
upper reaches of the atmosphere,
upper reaches of the atmosphere,
202
594686
4230
Chúng chuyển đến tầng khi quyển
lạnh hơn ở trên cao,
lạnh hơn ở trên cao,
10:10
and this means that even
as the planet heats up,
as the planet heats up,
203
598940
3663
và điều này có nghĩa là mặc dù
hành tinh đang ấm lên,
hành tinh đang ấm lên,
10:14
high clouds don't.
204
602627
1317
thì mây cao lại không thế.
10:16
They remain at roughly
the same temperature.
the same temperature.
205
604384
2637
Chúng duy trì ở một nhiệt độ
gần như giống nhau.
gần như giống nhau.
10:19
So they are not losing more heat to space.
206
607045
3498
Cho nên, nó không toả nhiệt ra vũ trụ.
10:22
But at the same time,
they're trapping more heat
they're trapping more heat
207
610567
3037
Mà cùng lúc đó, chúng đang giữ nhiệt
10:25
from the warming planet below.
208
613628
1733
từ mặt đất đang ấm dần ở bên dưới.
10:27
This intensifies the greenhouse effect.
209
615849
3000
Điều này làm gia tăng hiệu ứng nhà kính.
10:31
High clouds are making
global warming worse.
global warming worse.
210
619794
3746
Mây cao làm việc nóng lên toàn cầu
trở nên tồi tệ hơn.
trở nên tồi tệ hơn.
10:36
Clouds are moving
in other dimensions, too.
in other dimensions, too.
211
624382
2465
Mây cũng dịch chuyển trong
một chiều hướng khác.
một chiều hướng khác.
10:38
The atmospheric circulation,
that large-scale motion
that large-scale motion
212
626871
3005
Vòng lưu thông khí quyển,
một sự vận động quy mô lớn
một sự vận động quy mô lớn
10:41
of air and water in the atmosphere,
213
629900
1918
của không khí và nước trong khí quyển,
10:43
is changing,
214
631842
1387
đang thay đổi,
10:45
and clouds are going with it.
215
633253
2264
và mây cũng dịch chuyển theo nó.
10:49
On large scales,
216
637216
1606
Ở quy mô lớn,
10:50
clouds seem to be moving
from the tropics toward the poles.
from the tropics toward the poles.
217
638846
4112
mây dường như di chuyển từ
vùng nhiệt đới về vùng cực.
vùng nhiệt đới về vùng cực.
10:54
It's kind of like your
grandparents in reverse.
grandparents in reverse.
218
642982
2537
Nó giống như ông bà của bạn
nhưng ngược lại vậy.
nhưng ngược lại vậy.
10:58
And this matters,
219
646207
1579
Và điều này là quan trọng,
10:59
because if your job
is to block incoming sunlight,
is to block incoming sunlight,
220
647810
3849
vì nếu việc của bạn là chặn
tia sáng mặt trời,
tia sáng mặt trời,
11:03
you are going to be much
more effective in the tropics
more effective in the tropics
221
651683
3016
thì bạn trở nên có ảnh hưởng
hơn rất nhiều nếu ở vùng nhiệt đới
hơn rất nhiều nếu ở vùng nhiệt đới
11:06
under that intense tropical sun
222
654723
2197
ở dưới ánh nắng nóng từ mặt trời
11:08
than you are in higher latitudes.
223
656944
1857
hơn là ở vùng vĩ độ cao.
11:11
So if this keeps up,
224
659272
1870
Vậy nếu như điều này tiếp tục,
11:13
this will also make global warming worse.
225
661166
3097
nó sẽ làm trầm trọng hiệu ứng nhà kính.
11:16
And what we have not found,
226
664287
2321
Và điều chúng tôi chưa tìm thấy,
11:18
despite years of looking,
227
666632
2278
mặc dù qua nhiều năm tìm kiếm,
11:20
is any indication of the opposite.
228
668934
2578
là bất cứ dấu hiệu của
biểu hiện ngược chiều.
biểu hiện ngược chiều.
11:24
There is no observational evidence
229
672045
2932
Không có mẫu bằng chứng quan sát nào
11:27
that clouds will substantially
slow down global warming.
slow down global warming.
230
675001
3735
chỉ ra việc mây sẽ làm chậm đáng kể
việc nóng lên toàn cầu.
việc nóng lên toàn cầu.
11:32
The earth is not going
to break its own fever.
to break its own fever.
231
680141
3337
Trái Đất sẽ không tự chữa
khỏi căn bệnh của nó.
khỏi căn bệnh của nó.
11:36
Now, there are still uncertainties here.
232
684193
2436
Giờ đây, vẫn hiện hữu
những điều không chắc chắn.
những điều không chắc chắn.
11:39
We don't know for sure
233
687224
2228
Chúng ta chắc chắn không biết
11:41
what the future holds.
234
689476
1655
tương lai nắm giữ những gì.
11:43
But we are sending our kids there,
235
691851
2526
Nhưng chúng ta gửi gắm
con cháu của chúng ta cho nó,
con cháu của chúng ta cho nó,
11:46
and they are never coming back.
236
694982
1998
và chúng không thể quay trở lại.
11:50
I want them to be prepared
for what they'll face,
for what they'll face,
237
698433
3131
Tôi muốn chúng phải được chuẩn bị
cho những thứ chúng sẽ đối mặt,
cho những thứ chúng sẽ đối mặt,
11:54
and that is why it is so important
238
702300
3243
và đó là lí do rất quan trọng
11:57
to keep our earth-observing
satellites up there
satellites up there
239
705567
3251
để tiếp tục giữ cho những vệ tinh
quan sát Trái Đất ở trên đầu
quan sát Trái Đất ở trên đầu
12:00
and to hire diverse and smart
and talented people
and talented people
240
708842
3796
và thuê những nhân tài ở
nhiều lĩnh vực,
nhiều lĩnh vực,
12:04
who do not hate clouds
241
712662
2267
những người không hề ghét mây
12:06
to improve the climate models.
242
714953
1935
để phát triển các mẫu khí hậu.
12:09
But uncertainty is not ignorance.
243
717570
3523
Nhưng việc không chắc
không phải là điều phủ định.
không phải là điều phủ định.
12:14
We don't know everything,
244
722053
1472
Chúng ta không biết tất cả
12:16
but we don't know nothing,
245
724093
1594
nhưng cũng không hề
không biết gì
không biết gì
12:18
and we know what carbon dioxide does.
246
726434
2394
và chúng ta biết khí CO2 làm những gì.
12:21
I started my career as an astrophysicist,
247
729831
3164
Tôi bắt đầu sự nghiệp là một
nhà vật lý thiên văn,
nhà vật lý thiên văn,
12:25
so you can believe me
248
733019
1482
nên các bạn tin tôi
12:26
when I say that this is the greatest
place in the universe.
place in the universe.
249
734525
5457
khi tôi nói rằng đây là nơi
tuyệt vời nhất trong cả vũ trụ.
tuyệt vời nhất trong cả vũ trụ.
12:33
Other planets might have liquid water.
250
741084
2817
Những hành tinh khác có thể có nước lỏng.
12:36
On earth, we have whiskey.
251
744988
3143
Nhưng ở Trái Đất, chúng ta có whiskey.
12:40
(Laughter)
252
748155
2013
(Cười)
12:42
(Applause)
253
750192
5008
(Vỗ tay)
12:47
We are so lucky to live here,
254
755224
3193
Chúng ta rất may mắn khi được
sống ở đây,
sống ở đây,
12:51
but let's not push our luck.
255
759590
2094
nhưng đừng ép buộc vận may của chúng ta.
12:54
I don't think that clouds
will save the planet.
will save the planet.
256
762476
2938
Tôi không nghĩ rằng mây
sẽ cứu lấy hành tinh này.
sẽ cứu lấy hành tinh này.
12:58
I think that's probably up to us.
257
766225
1688
Mà nó phụ thuộc vào chúng ta.
13:00
Thank you.
258
768357
1239
Cảm ơn.
13:01
(Applause)
259
769620
2950
(Vỗ tay)
ABOUT THE SPEAKER
Kate Marvel - Climate scientistClimate scientist Kate Marvel looks at the big picture of environmental change.
Why you should listen
Kate Marvel is a scientist at Columbia University and the NASA Goddard Institute of Space studies. She uses computer models and satellite observations to monitor and explain the changes happening around us. Her work has suggested that human activities are already affecting global rainfall and cloud patterns. Marvel is committed to sharing the joy and beauty of science with wider audiences.
She has advised journalists, artists and policymakers, written a popular science blog and given frequent public talks. Her writing has appeared in Nautilus Magazine.
Kate Marvel | Speaker | TED.com