TEDGlobal 2012
Maurizio Seracini: The secret lives of paintings
ماوریزۆ سیراکینی: نهێنیە زیندوەکانی وێنەکان
Filmed:
Readability: 4.5
778,034 views
مێژووی هونەر زۆر دورە لەوەی کە پێناس کراوە. ئەندازیار ماوریزۆ سیراکینی بۆ ماوەی ٣٠ ساڵ گەڕاوە بەدوای وێنەی ' شەڕی ئەنگاریا' ی لیۆناردۆ داڤنشیدا. وە لە کاتی گەڕانەکەدا بۆی دەرکەوتووە کە چەندین وێنە مێژوویەکی دورودرێژیان هەیە. ئایا ئەو مێژووە پێویستە لەگەڵ وێنەکەدا بخرێتە ڕووی بینەران؟
Maurizio Seracini - Art diagnostician
Maurizio Seracini uses advanced tools common in engineering and medical labs to unravel centuries-old mysteries of art. Full bio
Maurizio Seracini uses advanced tools common in engineering and medical labs to unravel centuries-old mysteries of art. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:16
In 1975, I met in Florence a professor, Carlo Pedretti,
0
975
4072
لە ساڵی ١٩٧٥، پڕۆفیسۆر (کارلۆپێدریتی)م له فۆلۆره‌نسا بینی
00:20
my former professor of art history, and today
1
5047
3330
پڕۆفیسۆری پێشوی مێژووم، وه ئه‌مڕۆ
00:24
a world-renowned scholar of Leonardo da Vinci.
2
8377
4186
جیهان باسی ناوبانگی لیۆناردۆ داڤینشی ده‌کات
00:28
Well, he asked me if I could find some technological way
3
12563
3971
ئەو پرسیاره‌ی لێکردم که بتوانم چه‌ند ڕێگه‌یه‌کی ته‌کنیکی بدۆزمه‌وه
00:32
to unfold a five-centuries-old mystery related to
4
16534
3788
بۆ ده‌رخستنی پێنج وڵاتی کۆن که په‌یوه‌ندی هه‌یه به
00:36
a lost masterpiece by Leonardo da Vinci,
5
20322
2813
كاری ناوازه‌ی لیۆناردۆ داڤینشی یه‌وه
00:39
the "Battle of Anghiari," which is supposed to be located
6
23135
2627
شه‌ڕه‌که‌ی ئه‌نگیاری" که پێویست بوو بکه‌وتایە
00:41
in the Hall of the 500 in Palazzo Vecchio, in Florence.
7
25762
2946
هۆڵی (٥٠٠) له پلازانۆ ڤێچینۆله فلۆره‌نسا
00:44
Well, in the mid-'70s, there were not great opportunities
8
28708
3103
له ناوه‌ڕاستی (٧٠)کاندا، هه‌لێکی زۆر نه‌بوو
00:47
for a bioengineer like me, especially in Italy, and so
9
31811
3927
بۆ ئه‌ندازه‌ناسێکی وه‌ک من، به‌تایبه‌تی له ئیتاڵیا، له‌به‌رئه‌وه
00:51
I decided, with some researchers from the United States
10
35738
3870
بڕیارمدا له‌گه‌ڵ هه‌ندێ توێژه‌ره‌وه له ئه‌مه‌ریکا و
00:55
and the University of Florence, to start probing the murals
11
39608
4211
زانکۆی فلۆڕه‌نسا، دەست بکەین بە لێکۆڵینه‌وه له وێنه‌کانی سه‌ر دیوار
00:59
decorated by Vasari on the long walls of the Hall of the 500
12
43819
4119
که له‌لایەن ڤاساری کێشراوه له‌سه‌ر دیواری درێژی هۆڵی ٥٠٠
01:03
searching for the lost Leonardo.
13
47938
2677
گه‌ڕان بۆ ونبوه‌کانی لیۆناردۆ
01:06
Unfortunately, at that time we did not know that
14
50615
3454
به‌داخه‌وه، له‌و کاته‌دا نه‌مانده‌زانی که
01:09
that was not exactly where we should be looking,
15
54069
4342
ئه‌وه ئه‌و شوێنه نیه که پێویست بوو بگه‌ڕێین
01:14
because we had to go much deeper in, and so the research
16
58411
4138
چونکه پێویست بوو قوڵتر بگه‌ڕاینایه، له‌به‌ر ئه‌وه توێژینه‌وه‌که
01:18
came to a halt, and it was only taken up in 2000
17
62549
4335
به‌ره‌و وه‌ستان ڕۆشت، وه ته‌نها هه‌تا ساڵی (٢٠٠٠)درێژەی کێشا
01:22
thanks to the interest and the enthusiasm of the Guinness family.
18
66884
4231
سوپاس بۆ بایه‌خ پێدان و په‌رۆشی خێزانی گوینس
01:27
Well, this time, we focused on trying to reconstruct
19
71115
3239
ئه‌مجاره‌یان، سه‌رنجمان دایه هه‌وڵدان بۆ بنیاتنانه‌وه‌ی
01:30
the way the Hall of the 500 was before the remodeling,
20
74354
2856
شێوازی هۆڵی (٥٠٠) که پێش دروست کردنه‌وه‌ی چۆن بوو
01:33
and the so-called Sala Grande, which was built in 1494,
21
77210
3805
ئه‌وه‌ی کە پێی دەوترا (ساڵا گراندێ) که له‌ساڵی ١٤٩٤ بنیات نراوه
01:36
and to find out the original doors, windows,
22
81015
2880
بۆ دۆزینه‌وه‌ی ده‌رگا و په‌نجه‌ره بنه‌ڕه‌تیه‌کان
01:39
and in order to do that, we first created a 3D model,
23
83895
4759
بۆ ئه‌نجامدانی ئه‌و کاره، سه‌ره‌تا ئێمه مۆدێلێکی (سری دی)مان دروست کرد
01:44
and then, with thermography, we went on to discover
24
88654
3102
دوایی به‌هۆی جیاوازی پله‌ی گه‌رمیه‌وه، به‌ره‌و دۆزینه‌وه‌ی
01:47
hidden windows. These are the original windows of the hall
25
91756
3231
په‌نجه‌ره شاراوه‌کان ڕۆشتین، ئه‌مانه په‌نجه‌ره بنه‌ڕه‌تیه‌کانی هۆڵه‌که‌ی
01:50
of the Sala Grande. We also found out about the height
26
94987
3578
سالا گراندیه، هه‌روه‌ها به‌رزی
01:54
of the ceiling, and we managed to reconstruct, therefore,
27
98565
3313
بنمیچه‌کانمان دۆزییه‌وه، سه‌رپه‌رشتی بنیات نانه‌وه‌یمان کرد، له‌به‌رئەوە
01:57
all the layout of this original hall
28
101878
2648
هه‌موو کاره بنه‌چه‌ییه‌کانی ئه‌م هۆڵه
02:00
the way it was before there came Vasari,
29
104526
3555
به‌وشێوه‌یه بوو که پێش هاتنی ڤاساری
02:03
and restructured the whole thing,
30
108081
2595
هه‌موو شته‌کان پێک هێنراوه
02:06
including a staircase that was very important
31
110676
3336
له‌گه‌ڵ شوێنی پلیکانەکان که زۆر گرنگ بوو
02:09
in order to precisely place "The Battle of Anghiari"
32
114012
4139
بۆ جێگیرکردنی شه‌ڕه‌که‌ی ئه‌نگیاری
02:14
on a specific area of one of the two walls.
33
118151
4264
له شوێنێکی تایبه‌ت له‌سه‌ر یه‌کێک له به‌شه‌کان
02:18
Well, we also learned that Vasari, who was commissioned
34
122415
3241
هه‌روه‌ها ئه‌وه‌مان زانی که ڤاساری به‌شداری کردوه
02:21
to remodel the Hall of the 500 between 1560 and 1574
35
125656
4488
له بنیات نانه‌وه‌ی هۆڵی(٥٠٠) له‌نێوان ١٥٦٠ بۆ ١٥٧٤
02:26
by the Grand Duke Cosimo I of the Medici family,
36
130144
4332
له‌لایان(گراند دۆک کۆسیمۆی یه‌که‌م) له‌خێزانی مێدیسی
02:30
we have at least two instances when he saved masterpieces
37
134476
3441
به‌لایه‌نی که‌مه‌وه ئێمه دوو نمونه‌مان هه‌یه کاتێک ئه‌و کاره ناوازه‌کانی پاراستووه
02:33
specifically by placing a brick wall in front of it
38
137917
3257
به‌تایبه‌تی به دانانی دیواریێکیخشتی له به‌رده‌میدا
02:37
and leaving a small air gap.
39
141174
2365
وه به‌جێهێشتنی شوێنێکی بچوک بۆ هه‌وا
02:39
One that we [see] here, Masaccio, the church of Santa Maria Novella in Florence,
40
143539
3688
ئه‌وه‌ی لێره‌دا ده‌یبینین، ماساشیۆ، که‌نیسه‌ی نۆڤالای سانتا ماریا له فلۆره‌نسا
02:43
so we just said, well maybe, Visari has done something
41
147227
3118
ته‌نها وتمان، له‌وانه‌یه ڤاساری هه‌ندێ شتی کردبێت
02:46
like that in the case of this great work of art by Leonardo,
42
150345
3386
وه‌ک ئه‌و کاره جوانه‌ی له‌لایان لیۆناردۆ ئه‌نجام دراوه
02:49
since he was a great admirer of Leonardo da Vinci.
43
153731
2485
چونکه ئه‌و زۆر سه‌رسامی لیۆناردۆ داڤینشی بوو
02:52
And so we built some very sophisticated radio antennas
44
156216
4507
له‌به‌رئه‌وه، هه‌ندێ ئاریه‌ڵی ڕادیۆی کارامه‌مان دروست کرد
02:56
just for probing both walls and searching for an air gap.
45
160723
5228
ته‌نها بۆ لێکۆڵینه‌وه له هەردوو دیواره‌کان و گه‌ڕان بۆ بۆشاییه هه‌واییه‌کان
03:01
And we did find many on the right panel of the east wall,
46
165951
4835
ته‌خته‌یه‌کی زۆرمان دۆزییەوە له به‌شی ڕۆژهەڵاتی دیواره‌که
03:06
an air gap, and that's where
47
170786
2622
وە بۆشاییه‌کی هه‌وامان دۆزییه‌وه، ئه‌و شوێنه
03:09
we believe "The Battle of Anghiari,"
48
173408
1550
باوه‌ڕمان وایه "شه‌ڕه‌که‌ی ئه‌نگاری"یه تیایدا ڕوویداوە
03:10
or at least the part that we know has been painted,
49
174958
1966
یان به‌لایه‌نی که‌مه‌وه ئه‌و به‌شه‌ی ئێمه ده‌زانیین کێشراوه
03:12
which is called "The Fight for the Standard," should be located.
50
176924
3328
که ناوی"شه‌ڕکردن بۆ ستانده‌ر"ه که ده‌که‌وێته ئه‌و شوێنه
03:16
Well, from there, unfortunately,
51
180252
3593
به‌داخه‌وه، له‌و شوێنه‌وه
03:19
in 2004, the project
52
183845
2654
له ساڵی ٢٠٠٤، پڕۆژه‌که
03:22
came to a halt. Many political reasons.
53
186499
3147
وه‌ستا، لەبەر زۆر هۆکاری سیاسی
03:25
So I decided to go back to my alma mater,
54
189646
2334
له‌به‌رئه‌وه بڕیارم دا بگه‌ڕێمه‌وه بۆ کێشه‌که‌م
03:27
and, at the University of California, San Diego,
55
191980
2672
له زانکۆی کالیفۆرنیا له سان دیگۆ
03:30
and I proposed to open up a research center
56
194652
2366
پێشنیاری کردنه‌وه‌ی سه‌نته‌ری توێژینه‌وه‌م کرد
03:32
for engineering sciences for cultural heritage.
57
197018
2812
بۆ زانستی ئه‌ندازیاری و پاشماوه کلتوریه‌کان
03:35
And in 2007, we created CISA3 as a research center
58
199830
4523
له‌ساڵی 2007، ئێمه (سیسا ٣)مان دروست کرد وه‌ک سه‌نته‌رێکی توێژینه‌وه
03:40
for cultural heritage, specifically art, architecture
59
204353
2813
بۆ پاشماوه کلتوریه‌کان، به‌تایبه‌تی هونه‌ر، ته‌لار سازی
03:43
and archaeology. So students started to flow in,
60
207166
2763
شوێنه‌وار ناسی، قوتابیاکان خۆیان ناونوس کرد
03:45
and we started to build technologies, because that's
61
209929
2134
ده‌ستمان کرد به دروست کردنی ته‌کنه لۆژیا، چونکه
03:47
basically what we also needed in order to move forward
62
212063
2649
به‌ڕاستی ئه‌وه‌مان پێویست بوو بۆ به‌ره‌و پێش چونی زیاتر
03:50
and go and do fieldwork.
63
214712
2760
وە بۆ شوێنی ئیشکردن
03:53
We came back in the Hall of the 500 in 2011,
64
217472
4398
له‌ساڵی ٢٠١١ گه‌ڕاینه‌وه بۆ هۆڵی ٥٠٠
03:57
and this time, with a great group of students,
65
221870
3631
ئه‌مجاره‌یان، له‌گه‌ڵ گروپێکی زۆر باشی قوتابی
04:01
and my colleague, Professor Falko Kuester,
66
225501
2440
هاوڕێکه‌م، پڕۆفیسۆر فالکو کویستر
04:03
who is now the director at CISA3, and we
67
227941
2702
که ئێستا ئه‌و به‌ڕێوبه‌ره له (سیسا٣) ئێمه
04:06
came back just since we knew already where to look for
68
230643
4173
گه‌ڕاینه‌وه چونکه دەمانزانی هەندێک شوین ماوە کە بگه‌ڕێین
04:10
to find out if there was still something left.
69
234816
2980
بۆ ئه‌وه‌ی بزانین که هیچ شتێک به‌جێماوه
04:13
Well, we were confined though, limited, I should rather say,
70
237796
4133
ئێمه ده‌ستمان به‌ستراوه بوو، پێویسته بڵێم
04:17
for several reasons that it's not worth explaining,
71
241929
2997
به‌هۆی چه‌ند هۆکارێک که شایه‌نی باسکردن نیه
04:20
to endoscopy only, of the many other options we had,
72
244926
3746
یەک هەڵبژاردنمان هەبوو لە ناو هەموو ئەگەرەکاندا،
04:24
and with a 4mm camera attached to it,
73
248672
3795
له‌گه‌ڵ کامێرایه‌کی (٤ ملم)ی که پێوه‌ی لکێنرا بوو
04:28
we were successful in documenting and taking
74
252467
4789
ئێمه سه‌رکه‌وتوو بوین له دیۆکۆمێنت کردن و وه‌رگرتنی
04:33
some fragments of what it turns out to be
75
257256
4804
چه‌ند پارچه‌یه‌کی بچوک بۆ ئه‌و شته‌ی که ده‌رکه‌وت
04:37
a reddish color, black color, and there is some
76
262060
3600
که ڕه‌نگی سوری تۆخ، ره‌نگی ڕه‌ش، و هه‌ندێ
04:41
beige fragments that later on
77
265660
3397
پارچه‌ی بچوک (بێجی)یشی لێ بوو که دواتر
04:44
we ran a much more sophisticated exams,
78
269057
2994
تاقیکردنەوەی ئاڵۆزترمان ئه‌نجام دا
04:47
XRF, X-ray diffraction, and the results are very positive
79
272051
5240
ئێکس ئاڕ ئێف، که‌رت بونی تیشکه‌کان، وه ئه‌نجامه‌کان پۆزه تیڤ بوون
04:53
so far. It seems to indicate that indeed
80
277291
2663
هه‌تا ئێستا، ئه‌وه به‌ڕوونی نیشان ده‌دات
04:55
we have found some pigments, and since we know for sure
81
279954
3056
ئێمه چه‌ند ڕه‌نگێکمان دۆزییه‌وه و له‌و کاته‌ی ئێمه به‌دڵنیایی ده‌زانین
04:58
that no other artist has painted on that wall
82
283010
2301
که هیچ هونه‌رمه‌ندێکی تر له‌سه‌ر دیوار وێنه‌ی نه‌کێشاوه
05:01
before Vasari came in about 60 years later, well,
83
285311
3519
له پێش ڤاساری که دوای (٦٠) ساڵ هاتووه، باشه
05:04
those pigments are therefore firmly related to mural painting
84
288830
2861
ئه‌و ڕه‌نگانه په‌یوه‌ندی هه‌یه به وێنه‌ی سه‌ر دیواره‌کان
05:07
and most likely to Leonardo.
85
291691
2615
وه زیاتر به لیۆناردۆ
05:10
Well, we are searching for the highest and highly praised
86
294306
4823
ئێمه ده‌گه‌ڕێین بۆ زۆرترین و زیاترین
05:15
work of art ever achieved by mankind.
87
299129
3241
کاری هونه‌ری پیاهه‌ڵدان که له‌لایەن مرؤڤه‌وه به‌ده‌ست هاتبێت
05:18
As a matter of fact, this is by far the most important
88
302370
3205
له ڕاستیدا، ئه‌مه گرنگترین
05:21
commission that Leonardo has ever had,
89
305575
2836
کاره لیۆناردۆ هه‌تا ئێستا هه‌یبوبێت
05:24
and for doing this great masterpiece, he was named
90
308411
4613
بۆ ئه‌نجامدانی ئه‌و کاره ناوازه
05:28
the number one artist influence at the time.
91
313024
4805
به یه‌که‌م هونه‌ر دانراوه له‌و کاته‌دا کاریگه‌ری هه‌بووه
05:33
I had also had the privilege since the last 37 years
92
317829
3607
هه‌روه‌ها من هەستم به‌خۆشی ده‌کرد له‌م (٣٧) ساڵه‌ی دوایدا
05:37
to work on several masterpieces as you can see behind me,
93
321436
3660
بۆ کارکردن له‌سه‌ر هه‌ندێ کاری ناوازه که ئێوه له پشته‌وه ده‌یبینن
05:40
but basically to do what? Well, to assess, for example,
94
325096
3071
به‌ڵام بۆچی ئه‌و کاره؟ بۆ هه‌ڵسه‌نگاندنی، بۆ نمونه
05:44
the state of conservation. See here the face of the
95
328167
2556
مه‌به‌ستی گفتوگۆکردن، لێره ته‌ماشای ده‌موچاوی
05:46
Madonna of the Chair that when just shining a UV light on it
96
330723
4724
مادۆنا بکه‌ن له‌سه‌ر کورسی کاتێک ڕوناکی (تیشکی سەروو وەنەوشەیی) له‌سه‌ره
05:51
you suddenly see another, different lady,
97
335447
2688
له ناکاو تۆ ئافره‌تێکی جیاواز ده‌بینی
05:54
aged lady, I should rather say.
98
338135
2295
به‌ڵکو ئافره‌تێکی گه‌نج ده‌بینی
05:56
There is a lot of varnish still sitting there, several retouches,
99
340430
3589
هێشتا زۆرێک بریقەدانه‌وه و هه‌ندێ ده‌ست لێوه‌دان
05:59
and some over cleaning. It becomes very visible.
100
344019
2847
وە هه‌ندێ پاککردنه‌وه‌ی زیاتر هه‌یه، ئه‌و زۆر ڕوونه
06:02
But also, technology has helped to write new pages
101
346866
3757
به‌ڵام، هه‌روه‌ها ته‌کنه‌لۆژیا یارمه‌تی نوسینه‌وه‌ی
06:06
of our history, or at least to update pages of our histories.
102
350623
2922
مێژوومانی داوه، یان به‌لایه‌نی که‌مه‌وه، تازه‌کردنه‌وه‌ی
06:09
For example, the "Lady with the Unicorn,"
103
353545
2138
بۆنمونه، ئافره‌ته یه‌ک شاخه‌که
06:11
another painting by Rafael, well, you see the unicorn.
104
355683
2478
تابلۆیه‌کی تری (ڕافائێله ) باشه، ئێوه ئه‌سپی یه‌ک شاخی ده‌بینن
06:14
A lot has been said and written about the unicorn, but
105
358161
2472
زۆر شت وتراوه و نوسراوه له‌باره‌ی ئه‌سپی یه‌ک شاخی، به‌ڵام
06:16
if you take an X-ray of the unicorn, it becomes a puppy dog.
106
360633
3677
ئه‌گه‌ر تۆ تیشکی سینی ئه‌سپی یه‌ک شاخی وه‌ربگری، ده‌بێت به سه‌گی بچوک
06:20
And — (Laughter) — no problem, but, unfortunately,
107
364310
4359
پێکه‌نین، کێشه نیه، به‌ڵام به‌داخه‌وه
06:24
continuing with the scientific examination of this painting
108
368669
2778
به‌رده‌وام بوون له‌سه‌ر لێکۆڵینه‌وه‌ی زانستی ئه‌م تابلۆیه
06:27
came out that Rafael did not paint the unicorn,
109
371447
3000
ده‌رکه‌وت که (ڕافائێل) ئه‌م تابلۆیه‌ی نه‌کێشاوه
06:30
did not paint the puppy dog, actually left the painting
110
374447
2657
تابلۆی سه‌گی بچوکی نه‌کێشاوه، له‌ڕاستیدا تابلۆکه‌ی
06:33
unfinished, so all this writing about the exotic symbol
111
377104
4736
به ته‌واو نه‌کراوی به‌جێ هێشتوه، له‌به‌ر ئه‌وه‌ی هه‌موو ئه‌و نوسینانه له‌باره‌ی ئه‌و نیشانه ناشرینانه‌ی
06:37
of the unicorn — (Laughter) — unfortunately,
112
381840
2891
ئه‌سپی یه‌ک شاخی -- پێکه‌نین- به‌داخه‌وه
06:40
is not very reliable. (Laughter)
113
384731
3160
زۆر جێی باوه‌ڕپێکردن نیه، پێکه‌نین
06:43
Well, also, authenticity. Just think for a moment
114
387891
2600
باشه، هه‌روه‌ها ڕاستگۆیی، ته‌نها بۆ ماوه‌یه‌ک بیربکه‌ره‌وه
06:46
if science really could move in the field of authenticity
115
390491
4095
ئه‌گه‌ر به‌ڕاستی زانست بتوانێت ڕاستگۆیی
06:50
of works of art. There would be a cultural revolution
116
394586
3388
کاری هونه‌ری بگۆڕێت، شۆڕشێکی ڕۆشنبیری ڕووده‌دات
06:53
to say the least, but also, I would say, a market revolution,
117
397974
3161
هه‌روه‌ها به‌لایه‌نی که‌مه‌وه بڵێی، شۆڕشێکی بازاڕی
06:57
let me add. Take this example:
118
401135
2392
با ئه‌م نمونه‌یه باس بکه‌م
06:59
Otto Marseus, nice painting, which is "Still Life"
119
403527
3694
هێشتا (ژیان) تابلۆیه‌کی جوانی (ئۆتۆ مارسیوس)ه
07:03
at the Pitti Gallery, and just have an infrared camera peering through,
120
407221
4095
له (پیتی گه‌له‌ری) تیشک دانه‌وه‌ی کامێره‌مان هه‌یه له ڕێگه‌ی چاودێریکردنه‌وه
07:07
and luckily for art historians, it just was confirmed
121
411316
3735
به‌خۆشحاڵیه‌وه بۆ مرۆڤناسه‌کان، ئه‌وه دووپات کرایه‌وه
07:10
that there is a signature of Otto Marseus. It even says
122
415051
2600
که ئیمزایه‌کی (ئۆتۆ مارسیوس) هه‌یه، هه‌تا ده‌ڵێت
07:13
when it was made and also the location.
123
417651
3015
که‌ی دروست کراوه و هه‌روه‌ها شوێنه‌که‌ش دیاری ده‌کات
07:16
So that was a good result. Sometimes, it's not that good,
124
420666
4399
ئه‌وه ئه‌نجامێکی باش بوو، هه‌ندێ کات به‌و شێوه‌یه باش نیه
07:20
and so, again, authenticity and science could go together
125
425065
5164
وه دووباره، ڕاستگۆیی و زانست ده‌توانن به یه‌که‌وه
07:26
and change the way, not attributions being made,
126
430229
4297
ئامانجه‌که بگۆڕن، نه‌ک شتی زیاتر دروست بکه‌ن
07:30
but at least lay the ground for a more objective,
127
434526
3843
به‌ڵام به‌لایه‌نی که‌مه‌وه زیاتر باوه‌ڕ پێکراو بێت
07:34
or, I should rather say, less subjective attribution,
128
438369
3721
یان، باشتر بڵێم، کەمتر خستنە پاڵی
07:37
as it is done today.
129
442090
2748
وه‌ک ئه‌وه‌ی ئه‌مڕۆ هه‌یه
07:40
But I would say the discovery that really caught
130
444838
3294
به‌ڵام، ده‌ڵێم که ئه‌و دۆزینه‌وه‌ی \
07:44
my imagination, my admiration, is the incredibly vivid
131
448132
4107
خه‌یاڵه‌کانی من و لایەنگرانی من نیشان ده‌دات ئه‌وه‌یه
07:48
drawing under this layer, brown layer,
132
452239
3612
وینه کێشان له‌ژێر ئه‌م چینه، چینی قاوه‌یی
07:51
of "The Adoration of the Magi." Here you see
133
455851
3252
خۆشه ویسته که‌ی مه‌جوس، لێره ده‌بینن
07:55
a handmade setting XYZ scanner with an infrared camera put on it,
134
459103
4430
که سکانه‌رێکی دروست کراوی(ئێکس وای زێد) له‌گه‌ڵ کامێرایه‌کی گوێزه‌ره‌وه دانراوه
07:59
and just peering through this brown layer
135
463533
3207
ته‌نها چاودێری ئه‌م چینه قاوه‌ییه‌ی
08:02
of this masterpiece to reveal
136
466740
2751
ئه‌م کاره ناوازه‌یه ده‌کات
08:05
what could have been underneath.
137
469491
2700
ئه‌م کاره چی له ژێره‌وه هه‌بێت
08:08
Well, this happens to be the most important painting
138
472191
2352
ئه‌مه ده‌بێت به گرنگترین تابلۆ
08:10
we have in Italy by Leonardo da Vinci, and
139
474543
2857
له ئیتاڵیا هه‌مان لایه‌ن لیۆناردۆ داڤینشی، وە
08:13
look at the wonderful images of faces that nobody has seen
140
477400
4736
ته‌ماشای ئه‌و ده‌موچاوه جوانانه بکه که که‌س نه‌یبینیوه
08:18
for five centuries. Look at these portraits.
141
482136
3691
له ماوه‌ی پێنج سه‌ده‌دا، ته‌ماشای ئه‌م وێنانه بکه
08:21
They're magnificent. You see Leonardo at work.
142
485827
2373
ئه‌مانه گه‌وره‌ن، لیۆناردۆ له‌کاتی کارکردندا ده‌بینی
08:24
You see the geniality of his creation, right directly
143
488200
3657
ده‌بینی داهێنانه‌کانی چه‌ند جوانن، ڕاسته‌وخۆ
08:27
on the ground layer of the panel, and see
144
491857
2907
له‌سه‌ر زه‌وی و توێژاڵی ته‌خته‌که، وه ده‌یبینی
08:30
this cool thing, finding, I should rather say,
145
494764
6072
ئه‌و شته جوانه، باشتره بڵێم
08:36
an elephant. (Laughter) Because of this elephant,
146
500836
3262
فیلێک، پێکه‌نین، چونکه ئه‌م فیله
08:39
over 70 new images came out, never seen for centuries.
147
504098
3769
له زیاتر له (٧٠) وێنه‌ی تازه‌دا ده‌رده‌که‌وێت، که بۆ چه‌ند سه‌ده‌یه نه‌بینراوه
08:43
This was an epiphany. We came to understand
148
507867
3330
ئه‌مه دۆزینه‌وه‌م بوو، له‌وه تێگه‌یشتن
08:47
and to prove that the brown coating that we see today
149
511197
3726
که چاکه‌تی قاوه‌یی که ئه‌مڕۆ ده‌یبینن
08:50
was not done by Leonardo da Vinci, which left us
150
514923
2767
له‌لایەن لیۆناردۆوه دانه‌هێنراوه، که
08:53
only the other drawing that for five centuries
151
517690
2507
له پێنج سه‌ده وێنه‌یه‌کی کێشراوی تری بۆ ئێمه به‌جێ هێشت
08:56
we were not able to see, so thanks only to technology.
152
520197
5210
ئێمه نه‌مانده‌توانی بیبینین، له‌به‌ر ئه‌وه سوپاس بۆ ته‌کنه‌لۆژیا
09:01
Well, the tablet. Well, we thought, well, if we all have
153
525407
4376
باشه، پارچه‌کان، پێمان وا بوو ئه‌گه‌ر ئێمه هه‌موو
09:05
this pleasure, this privilege to see all this,
154
529783
2778
ئه‌و خۆشیه‌مان هه‌بێت، خۆشی لە بینینی هەموو ئەم شتانەدا
09:08
to find all these discoveries, what about for everybody else?
155
532561
3538
بۆ دۆزینه‌وه‌ی ئه‌و شتانه، ئه‌ی بۆ که‌سانی تر چۆنه؟
09:11
So we thought of an augmented reality application
156
536099
2842
ئێمه بیرمان له ڕاستی داواکاریه‌ک کرده‌وه
09:14
using a tablet. Let me show you just simulating
157
538941
4288
به به‌کارهێنانی پارچه‌یه‌ک، با ئه‌و دروست کراوانه‌تان نیشان بده‌م
09:19
what we could be doing, any of us could be doing,
158
543229
3589
که ده‌بێت چی بکه‌ین، هه‌ر که‌سێک له ئێمه ده‌توانێت چی بکات
09:22
in a museum environment.
159
546818
2175
له ناو مۆزه‌خانه‌کاندا
09:24
So let's say that we go to a museum with a tablet, okay?
160
548993
4462
با وابڵێین که ئێمه ده‌چین بۆ مۆزه‌خانه به پارچه‌یه‌که‌وه، باشه؟
09:29
And we just aim the camera of the tablet
161
553455
3296
کامێره‌که ده‌خه‌ینه سه‌ر پارچه‌که
09:32
to the painting that we are interested to see, like this.
162
556751
6131
ئه‌و تابلۆیه‌ی که ئێمه ده‌مانه‌وێت بیبینین، وه‌ک ئه‌مه
09:38
Okay? And I will just click on it, we pause,
163
562882
5874
باشه؟ ته‌نها کلیک له‌سه‌ری ده‌که‌م، ده‌وه‌ستین
09:44
and now let me turn to you so the moment the image,
164
568756
4162
ئێستا بابگه‌ڕێمه‌وه بۆ لای ئێوه تا وێنه‌که
09:48
or, I should say, the camera, has locked in the painting,
165
572918
3353
یان، باشتره بڵێم، کامێره‌که، تابلۆکه‌ی ڕاگرتوه
09:52
then the images you just saw up there in the drawing
166
576271
2666
دواتر ئه‌و وێنه‌یه‌ی که ئێستا ئێوه بینیتان له وێنه کێشاندا
09:54
are being loaded. And so, see.
167
578937
3757
هه‌ڵیگره‌وه، ده‌بینی
09:58
We can, as we said, we can zoom in. Then we can scroll.
168
582694
3803
وه‌ک وتمان، ده‌توانین، بیهێنینه پێشه‌وه، دوایی ده‌توانین که‌رتی بکه‌ین
10:02
Okay? Let's go and find the elephant.
169
586497
4945
باشه؟ با فایله‌که بدۆزینه‌وه
10:07
So all we need is one finger. Just wipe off
170
591442
3257
ئه‌وه‌ی که ئێمه پێویستمانه ته‌نها یه‌ک په‌نجه‌یه، ته‌نها بیسڕەوه
10:10
and we see the elephant. (Applause)
171
594699
4541
ئێمە فیله‌که ده‌بینین، چه‌پڵه لێدان
10:15
(Applause)
172
599240
3544
چه‌پڵه لێدان
10:18
Okay? And then if we want,
173
602784
2712
باشه؟ دوایی ئه‌گه‌ر ئێمه بمانه‌وێت
10:21
we can continue the scroll to find out, for example,
174
605496
2780
ئێمه ده‌توانین به‌رده‌وام بین لە که‌رت کردن بۆ دۆزینه‌وه‌ی، بۆ نمونه
10:24
on the staircase, the whole iconography is going
175
608276
4095
له‌سه‌ر پلیکانەکان، هه‌موو دروست کردنه‌کانی ئایکۆنی ده‌بێت
10:28
to be changed. There are a lot of laymen reconstructing
176
612371
2328
بگۆڕێت، زۆر پیاوی ئاسایی هه‌یه که
10:30
from the ruins of an old temple a new temple,
177
614699
2631
په‌رستگا کۆنه‌کان و وێرانه‌کان بنیات ده‌نێنه‌وه بۆ په‌رستگای تازه
10:33
and there are a lot of figures showing up. See?
178
617330
3788
وه زۆرێک له وێنه‌کان ده‌رده‌که‌ون، ده‌بینی؟
10:37
This is not just a curiosity, because it changes
179
621118
3206
ئه‌مه ته‌نها زانین نیه، چهونکه ده‌گۆڕێت
10:40
not just the iconography as you see it, but the iconology,
180
624324
3048
نه‌ک ته‌نها دروست کردنی ئایکۆنه‌کان نیە وه‌ک ده‌بینن، به‌ڵام هونه‌ر و مێژووی ئایکۆنه‌کانه
10:43
the meaning of the painting,
181
627372
2351
مانای تابلۆکانە
10:45
and we believe this is a cool way, easy way,
182
629723
2790
باوەڕماان وایە ئەم ڕێگایه‌کی باش و ئاسانه
10:48
that everybody could have access to, to become more
183
632513
3140
که هه‌موو که‌سێک ده‌توانێت به‌کاری بهێنێت، بۆ زیاتر بوون به
10:51
the protagonist of your own discovery, and not just
184
635653
3093
که‌سێکی سه‌ره‌کی له دۆزینه‌وه‌کانی خۆتدا، نه‌ک ته‌نها
10:54
be so passive about it, as we are when we walk through
185
638746
3374
ناکارا بیت له‌باره‌یه‌وه، وه‌ک کاتێک ئێمه باسی ده‌که‌ین به‌ناو
10:58
endless rooms of museums.
186
642120
4194
ژووره کۆتایی نه‌هاتوه‌کانی مۆزه‌خانه‌کان
11:02
(Applause)
187
646314
5336
چه‌پڵه‌لێدان
11:07
Another concept is the digital clinical chart, which sounds
188
651650
3757
بیرێکی تر هێڵکاری دیجیتاڵی کلینکه‌کانه، که
11:11
very obvious if we were to talk about real patients,
189
655407
2475
زۆر ڕوونه ئه‌گه‌ر باسی نه‌خۆشه‌کانمان بکردایه
11:13
but when we talk about works of art, unfortunately,
190
657882
2256
به‌ڵام کاتێک باسی ئیشی هونه‌ری ده‌که‌ین، به‌داخه‌وه
11:16
it's never been tapped as an idea.
191
660138
2132
وه‌ک فکره‌یه‌ک ناچه‌سپێت
11:18
Well, we believe, again, that this should be the beginning,
192
662270
2555
دووباره، باوه‌ڕمان وایه که ئه‌مه سه‌ره‌تایه‌ک بێت
11:20
the very first step, to do real conservation,
193
664825
2485
هه‌نگاوی سه‌ره‌تایی بێت، بۆ ئه‌نجامدانی گفتوگۆی ڕاستیانه
11:23
and allowing us to really explore and to understand
194
667310
3488
وە یارمه‌تیمان بدات بۆ دۆزینه‌وه و تێگه‌یشتنی زیاتر
11:26
everything related to the state of our conservation,
195
670798
2791
که هه‌موو شتێک ده‌گه‌ڕێته‌وه بۆ گفتوگۆکانمان
11:29
the technique, materials, and also if, when, and why
196
673589
3374
ته‌کنیکه ، ماده‌کان، هه‌روه‌ها ئه‌گه‌ر، کاتێک و بۆچی
11:32
we should restore, or, rather, to intervene on
197
676963
4591
ئێمه بگه‌ڕێینه‌وه یان بەدەستی بهێنین
11:37
the environment surrounding the painting.
198
681554
3531
ئه‌و که‌ش و هه‌وایه‌ی که ده‌وری تابلۆکانی داوه
11:40
Well, our vision is to rediscover
199
685085
3410
مه‌به‌ستمان دووباره دۆزینه‌وه‌ی
11:44
the spirit of the Renaissance, create a new discipline
200
688495
2409
ڕۆحی گه‌شانه‌وه‌یە، ڕژێمێکی تازه دروست بکه‌ینه‌وه
11:46
where engineering for cultural heritage is actually
201
690904
3609
که ئه‌ندازیاری بۆ پاشماوه کلتوریه‌کان به‌ڕاستی
11:50
a symbol of blending art and science together.
202
694513
2702
نیشانه‌یه‌که هونه‌ر و زانست به‌یه‌که‌وه کۆده‌کاته‌وه
11:53
We definitely need a new breed of engineers
203
697215
2430
ئێمه به‌ڕاستی پێویستمان به په‌روه‌رده‌یه‌کی تازه‌ی ئه‌ندازه‌کاری هه‌یه
11:55
that will go out and do this kind of work and
204
699645
2733
که بچێته ده‌ره‌وه و ئه‌م جۆره کارانە بکات و
11:58
rediscover for us these values, these cultural values
205
702378
4342
به‌های کلتوریمان بۆ دوباره بدۆزێته‌وه، ئەو بەهایانەی
12:02
that we badly need, especially today.
206
706720
2554
که پێویستمانه، به تایبه‌تی له ئه‌مڕۆدا
12:05
And if you want to summarize in one just single word,
207
709274
3734
ئه‌گه‌ر تۆ بته‌وێت بۆ یه‌ک وشه کورتی بکه‌یته‌وه
12:08
well, this is what we're trying to do.
208
713008
2916
ئه‌مه ئه‌و شته‌یه که ئێمه ده‌مانه‌وێت ئه‌نجامی بده‌ین
12:11
We're trying to give a future to our past
209
715924
2238
ئێمه ده‌مانه‌وێت داهاتوو بده‌ین به ڕابردومان
12:14
in order to have a future.
210
718162
2402
بۆ ئه‌وه‌ی داهاتومان هه‌بێت
12:16
As long as we live a life of curiosity and passion,
211
720564
3068
هه‌تا ئه‌و کاته‌ی ئێمه له ژیانی حه‌زلێکردن و هه‌ستکردن دا ده‌ژین
12:19
there is a bit of Leonardo in all of us. Thank you. (Applause)
212
723632
4186
به‌شێکی که‌می لیۆناردۆ له ناو هه‌مووماندا هه‌یه، سوپاس، چه‌پڵه لێدان
12:23
(Applause)
213
727818
5777
چه‌پڵه لێدان
ABOUT THE SPEAKER
Maurizio Seracini - Art diagnosticianMaurizio Seracini uses advanced tools common in engineering and medical labs to unravel centuries-old mysteries of art.
Why you should listen
It’s surprising to hear of a former engineer and medical student who has dedicated his career to the analysis of more than 2,500 works of art. But Maurizio Seracini is not your typical art connoisseur. He uses technologies from both of his worlds, such as multispectral imaging, sonogram and x-ray, to peer through the layers of paintings and reveal their secrets.
Most famous is Seracini’s more-than-30-year quest to find Leonardo Da Vinci’s missing painting The Battle of Anghiari. Seracini suspects the piece is behind another giant fresco painted by Giorgio Vasari in the Sala dei Cinquecento in Florence, Italy. To find it, Seracini must find a way to look beneath Vasari’s masterpiece while keeping it intact.
Maurizio Seracini | Speaker | TED.com