ABOUT THE SPEAKER
Melati and Isabel Wijsen - Activists
Sisters Melati and Isabel Wijsen are on a mission to ban plastic bags in Bali.

Why you should listen
Inspired by similar measures in other parts of the world, Melati and Isabel Wijsen launched the campaign Bye Bye Plastic Bags in 2013, which received worldwide support -- and recently succeeded in getting the island’s governor to commit to a ban by 2018. The two sisters, who frequent the environmentally minded Green School along with a crew of likely motivated kids, continue to ask the question: How can they make a difference in the world?
More profile about the speaker
Melati and Isabel Wijsen | Speaker | TED.com
TEDGlobal>London

Melati and Isabel Wijsen: Our campaign to ban plastic bags in Bali

Мелати Вижсэн, Изабел Вижсэн: Бали аралд гялгар торны хэрэглээг зогсоох бидний тэмцэл

Filmed:
1,581,556 views

Гялгар тор байгальд бараг задардаггүй, маш хортой боловч бид хайхрамжгүй хэрэглэж хаясаар л байна. Ихэнхдээ далайд хаяж усан орчныг бохирдуулж сүйтгэж, эсвэл хогийн цэгт шатааж, хүний биед хортой диоксинийг агаарт үүсгэж байна. Балигийн оршин суугч Мелати Вижсэн, Изабел Вижсэн нар орон гэр нь болсон үзэсгэлэнт арлыг гялгар тор бүрхэж байгааг эсэргүүцэн тэмцэж байна. Гарын үсэг цуглуулах, далайн эрэг цэвэрлэх, тэр ч бүү хэл өлсгөлөн зарлах хүртэл арга хэмжээ авсны дүнд тэд арлын захирагчаараа 2018 он гэхэд Бали арал гялгар торгүй болно гэсэн тунхаг гаргуулж чаджээ. Залуу активистуудад хандан "Чи хэтэрхий жаахан байна, чи ойлгох болоогүй" гэсэн үгийг хэзээ ч бүү тоо гэж Изабел зөвлөж байна. "Энэ бүхэн амархан гэж бид хэлэхгүй. Гэхдээ үр дүнтэй гэдгийг баталъя."
- Activists
Sisters Melati and Isabel Wijsen are on a mission to ban plastic bags in Bali. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:12
Melati Wijsen: Bali -- island of gods.
0
580
3474
Бали - Бурхдын арал
00:17
Isabel Wijsen: A green paradise.
1
5301
2341
Ногоон диваажин.
00:21
MW: Or ...
2
9139
1413
Эсвэл...
00:22
a paradise lost.
3
10576
1817
Сүйдсэн диваажин.
00:25
Bali:
4
13075
1159
Бали:
00:26
island of garbage.
5
14696
1943
хогон арал.
00:29
IW: In Bali,
6
17707
1152
Балид бид
00:30
we generate 680 cubic meters
of plastic garbage a day.
7
18883
5951
зөвхөн нэг өдөрт 680 метр куб
хуванцар хог хаяж байна.
00:37
That's about a 14-story building.
8
25801
2856
14 давхар барилгатай тэнцүү гэсэн үг.
00:41
And when it comes to plastic bags,
9
29205
2221
Гэтэл гялгар уутны ердөө
00:43
less than five percent gets recycled.
10
31450
2568
тав хүрэхгүй хувийг дахин боловсруулдаг.
00:46
MW: We know that changes the image
you may have of our island.
11
34900
3306
Одоо Балигийн тухай төсөөлөл чинь
өөрчлөгдөж байгаа биз.
00:50
It changed ours, too,
when we learned about it,
12
38666
2484
Биднийх ч ялгаагүй өөрчлөгдсөн.
00:53
when we learned that almost all
plastic bags in Bali end up in our drains
13
41174
4561
Хаягдал гялгар уут ус гадагшлуулах
хоолойгоор дамжин голд орж,
00:57
and then in our rivers
14
45759
1250
цаашаа далайд очдог,
00:59
and then in our ocean.
15
47033
1371
эсвэл энд нь шатаадаг,
01:00
And those that don't even
make it to the ocean,
16
48900
2464
газарт булдаг гэдгийг мэдээд
01:03
they're either burned or littered.
17
51388
2113
бидний төсөөлөл бас өөрчлөгдсөн.
01:06
IW: So we decided
to do something about it.
18
54183
2258
Тэгээдбид ямар нэг юм хийхээр шийдсэн юм.
01:08
And we've been working
for almost three years now
19
56812
2499
Бали аралд гялгар уутыг хориглохын төлөө
01:11
to try to say no to plastic bags
on our home island.
20
59335
3352
бид бараг гурван жил тэмцэж,
01:14
And we have had
some significant successes.
21
62711
2464
тодорхой үр дүнд ч хүрч чадсан.
01:18
MW: We are sisters,
22
66835
2032
Бид эгч дүүс,
01:20
and we go to the best school on earth:
23
68891
2567
хамтдаа дэлхийн хамгийн
шилдэг сургуульд сурдаг.
01:24
Green School, Bali.
24
72061
1525
Бали дахь Ногоон сургууль.
01:25
Green School is not only different
in the way that it is built out of bamboo,
25
73610
4623
Манай сургууль хулс модоор
баригдсан байртайгаас гадна
01:30
but also in the way that it teaches.
26
78257
1963
заах арга барилаараа
бусад сургуулиудаас ялгардаг.
01:32
We are taught to become leaders of today,
27
80864
2687
Зөвхөн номноос суралцах биш,
01:36
something a normal textbook cannot match.
28
84518
2433
биеэрээ манлайлагч байхыг бидэнд заадаг.
01:39
IW: One day we had a lesson in class
29
87813
2021
Нэг өдөр бидэнд
01:41
where we learned about significant people,
30
89858
2713
алдартай хүмүүсийн тухай хичээл орсон юм.
01:44
like Nelson Mandela,
31
92595
1488
Нелсон Мандела,
01:46
Lady Diana
32
94107
1151
Диана гүнж,
01:47
and Mahatma Gandhi.
33
95282
1225
Махатма Ганди гэх мэт.
01:49
Walking home that day,
34
97244
1157
Тараад харих замдаа бид
01:50
we agreed that we also
wanted to be significant.
35
98425
3308
утга учиртай амьдаръя гэж шийдсэн.
01:54
Why should we wait until we were grown up
36
102614
2037
Ямар нэг зүйл эхлүүлэхийн тулд
01:56
to be significant?
37
104675
1258
яагаад заавал
том болохоо хүлээх гэж?
01:58
We wanted to do something now.
38
106420
2074
Яг одоо л эхлэх хэрэгтэй.
02:01
MW: Sitting on the sofa that night,
39
109135
1700
Тэгээд тэр орой суугаад
02:02
we brainstormed and thought
of all the issues facing Bali.
40
110859
2836
Балид тулгарч байгаа асуудлыг хэлэлцсэн.
02:06
And one thing that stood out
to us the most
41
114332
2064
Биднийг хамгийн их шаналгасан асуудал нь
02:08
was the plastic garbage.
42
116420
1364
хуванцар хог хаягдал байлаа.
02:10
But that is a huge problem.
43
118536
2067
Хүүхэд бидэнд ахадсан том асуудал.
02:13
So we looked into what was
a realistic target for us kids:
44
121189
3482
Тэгээд зөвхөн нэг л зорилгод төвлөрье гээд
02:17
plastic bags.
45
125589
1231
"гялгар уут"-ыг сонгосон.
02:18
And the idea was born.
46
126844
1393
Бид санаагаа ингэж олсон юм.
02:20
IW: We started researching,
47
128983
1981
Судалгаагаа хийж эхлээд
02:22
and let's just say, the more we learned,
48
130988
2940
гялгар уутны тухай унших тусам
02:25
there was nothing good about plastic bags.
49
133952
3089
сайн юм огт байхгүйг нь олж мэдсэн.
02:29
And you know what?
50
137401
1270
Бүр юу гээч?
02:30
We don't even need them.
51
138695
1578
Гялгар уут хэнд ч хэрэггүй.
02:33
MW: We were really inspired
by the efforts to say no to plastic bags
52
141003
3541
Хавайн арлаас эхлээд Руанда улс,
02:36
in many other places,
53
144568
1870
Дублин, Оакланд хот зэрэг олон газарт
02:38
from Hawaii to Rwanda
54
146462
1982
гялгар уут хориглосныг мэдээд
02:40
and to severals cities
like Oakland and Dublin.
55
148468
2545
бид үнэхээр урамшиж зориг орсон.
02:43
IW: And so the idea turned into the launch
of "Bye Bye Plastic Bags."
56
151784
5665
Ингээд "Гялгар уут баяртай"
аянаа эхлүүлсэн юм.
[Гялгар уут баяртай]
02:50
MW: In the years
that we have been campaigning,
57
158658
2192
Ингэж ажиллах явцдаа
02:52
we have learned a lot.
58
160874
2562
бид маш олон зүйлийг сурч авсан.
02:55
Lesson number one:
59
163984
1642
Эхний сургамж:
02:58
you cannot do it all by yourself.
60
166233
2158
Чи энэ бүгдийг ганцаараа
хийж чадахгүй.
03:00
You need a big team of like-minded kids,
61
168415
2192
Бид зорилго нэг
хүүхдүүдтэй нийлж,
03:02
and so we formed
the Bye Bye Plastic Bags crew.
62
170631
3171
"Гялгар уут баяртай" багаа бүрдүүлсэн.
03:06
The volunteer team includes
children from all over the island,
63
174459
3115
Манай багт Балигийн олон улсын болон
03:09
from both international and local schools.
64
177598
2399
орон нутгийн сургуулийн хүүхдүүд элссэн.
03:12
And together with them,
65
180505
1151
Тэр багийнхаа хүчээр бид
03:13
we started a multi-layered approach,
66
181680
1750
хүмүүсээс онлайн болон
цаасаар гарын үсэг цуглуулах,
03:15
based on an on- and off-line
signature petition,
67
183454
3296
таниулах,
сэдэлжүүлэх сургалт хийх,
03:18
educational and inspirational
presentations at schools
68
186774
3436
зах, баяр наадам, далайн эрэг
цэвэрлэх зэрэг
03:22
and we raise general awareness
at markets, festivals, beach clean-ups.
69
190234
4485
олон төрлийн компанит ажлаар
нийтэд ухуулах ажлууд хийсэн.
03:26
And last but not least,
70
194743
1151
Мөн түүнчлэн
03:27
we distribute alternative bags,
71
195918
2046
арлын оршин суугчдын хийсэн
03:29
bags like net bags,
72
197988
1724
100% байгальд ээлтэй
03:31
recycled newspaper bags
73
199736
1322
03:33
or 100 percent organic material bags,
74
201082
2720
сүлжмэл тор,
сонингийн цаасан уут зэрэг
03:35
all made by local
initiatives on the island.
75
203826
2513
байгальд ээлтэй торыг сурталчилж
тарааж эхэлсэн юм.
03:38
IW: We run a pilot village,
76
206898
1394
800 айлтай жижиг тосгоноос
03:40
home of 800 families.
77
208316
2112
бид ажлаа эхэлсэн.
03:42
The village mayor was our first friend
78
210952
1823
Тосгоны даргад энэ цамц таалагдаж
03:44
and he loved our T-shirts, so that helped.
79
212799
2466
анхны хамтрагч найз маань болсон.
03:48
We focused on making the customers aware,
80
216077
2668
Өөрчлөлтийг бий болгохын тулд
03:50
because that's where the change
needs to happen.
81
218769
2718
хэрэглэгчдэд мэдээлэл өгөх нь зөв байлаа.
03:54
The village is already
two-thirds along the way
82
222266
2197
Одоо энэ тосгоны гуравны хоёр нь
03:56
of becoming plastic bag free.
83
224487
2005
гялгар уутгүй бүс болж байна.
03:59
Our first attempts to get the government
of Bali on board failed.
84
227330
4875
Балигийн Удирдлагын ордонд саналаа хүргэх
анхны оролдлого минь бүтэлгүйтэж байв.
04:04
So we thought,
85
232696
1150
Тэгээд бид бодлоо,
04:06
"Hmm ... a petition
with one million signatures.
86
234391
4300
"Хм... нэг сая гарын үсэг цуглуулаад ирвэл
04:10
They can't ignore us, right?"
87
238715
1993
биднийг анзаарч л таарна даа, аан?"
04:12
MW: Right!
88
240732
1163
Тэгэлгүй яахав!
04:14
IW: But, who would have guessed
89
242258
1835
Гэхдээ нэг сая бага тоо биш,
04:16
one million signatures is, like,
a thousand times a thousand?
90
244117
4162
мянгыг үржих нь мянга биз дээ?
04:20
(Laughter)
91
248303
1627
(инээлдэв)
04:22
We got stuck --
92
250270
1565
Ингээд бид гацчихсан.
04:24
till we learned lesson number two:
93
252747
1991
Хоёр дахь сургамжаа автал шүү дээ.
04:27
think outside the box.
94
255507
1955
Хайрцагнаас гадуур сэтгэ.
04:29
Someone mentioned
95
257808
1151
Бид хаа нэгтээгээс
04:30
that the Bali airport handles
16 million arrivals and departures a year.
96
258983
6401
Балигийн нисэх буудлаар жилд 16 сая хүн
үйлчлүүлдэг тухай дуулсан байв.
04:38
MW: But how do we get into the airport?
97
266294
3316
Гэвч нисэх буудал руу яаж нэвтрэх вэ?
04:41
And here comes lesson number three:
98
269993
1693
Бидний гурав дахь сургамж:
04:44
persistence.
99
272236
1440
тууштай бай.
04:46
Off we headed to the airport.
100
274141
1627
Ингээд бид нисэх рүү явлаа.
04:47
We got past the janitor.
101
275792
1652
Харуулыг өнгөрлөө.
04:49
And then it was his boss's boss,
102
277819
1886
Цаана нь дарга, бас дахиад нэг дарга,
04:51
and then the assistant office manager,
103
279729
2261
оффисын туслах менежер,
04:54
and then the office manager,
104
282014
1385
тэгээд оффис менежер,
04:55
and then ...
105
283423
1171
эцэст нь...
04:56
we got shuffled down
two levels and thought,
106
284618
2147
хоёр удаа буцаагдлаа,
тэгээд бодлоо,
04:58
well, here comes the janitor again.
107
286789
2165
дахиад л харуулаас эхлэх нь.
05:01
And after several days knocking on doors
108
289537
2048
Энэ мэтчилэн хэд хоног эргэж буцаж,
05:03
and just being kids on a mission,
109
291609
2316
хичнээн хаалга тогшсоны эцэст
05:05
we finally got to the commercial
manager of Bali airports.
110
293949
3888
Балигийн нисэх буудлын
худалдааны менежер дээр явж орлоо.
05:10
And we gave him the "Bali of plastic bags"
speech, and being a very nice man,
111
298368
3913
Бид "Гялгар торноос бүтсэн Бали арал"
танилцуулгаа хийсний дараа,
05:14
he said, [imitating the man's voice]
"I cannot believe what I'm about say,
112
302305
3698
тэр их л найрсгаар
"Ингэж хэлж байгаадаа би итгэхгүй нь,
05:18
but I'm going to give authorization
113
306027
2243
гэвч та нарт гааль руу нэвтэрч,
05:20
to collect signatures
behind customs and immigrations."
114
308294
2957
гарын үсэг авах эрх олгоё доо" гэж хэлсэн.
05:23
(Laughter)
115
311275
1344
(инээлдэв)
05:24
(Applause)
116
312643
4295
(алга ташилт)
05:28
IW: In our first hour and a half there,
117
316962
1944
Ингээд ердөө цаг хагасын дотор
05:30
we got almost 1,000 signatures.
118
318930
2675
1000 шахам гарын үсэг цуглуулсан.
05:33
How cool is that?
119
321954
1301
Төсөөл дөө, ямар гоё вэ!
05:36
Lesson number four:
120
324340
1511
Дөрөвдүгээр сургамж:
05:37
you need champions
at all levels of society,
121
325875
3001
Нийгмийн бүх л түвшинд
нөлөөлөх шилдэг хүмүүстэй бай.
05:41
from students to commercial
managers to famous people.
122
329486
3809
Оюутан сурагч, худалдааны менежер,
нэр цуутай хүмүүс гэх мэт.
Манай алдартай сургуулийн ачаар
тийм хүмүүст хүрэх боломж
05:46
And thanks to the attraction
of Green School,
123
334097
2112
05:48
we had access to a steady
stream of celebrities.
124
336233
2666
бидэнд арай илүү байсан.
05:51
Ban Ki Moon taught us
125
339937
1199
Хүүхдийн гуйлт байлаа ч
05:53
that Secretary-Generals
of the United Nations
126
341160
3361
НҮБ-ын нарийн бичгийн дарга хүн
гарын үсэг хамаагүй зурдаггүйг
05:56
don't sign petitions --
127
344545
1651
05:58
(Laughter)
128
346220
1001
(инээлдэв)
05:59
even if kids ask nicely.
129
347245
1837
Бан Ги Мүн бидэнд хэлээд
06:01
But he promised to spread the word,
130
349106
1685
санааг маань түгээж өгөхөө амласан.
06:02
and now we work closely
with the United Nations.
131
350815
2513
Одоо бид НҮБ-тай хамтарч
ажиллаж байгаа.
06:05
MW: Jane Goodall taught us
the power of a people's network.
132
353701
2943
Найз нөхдийн сүлжээний чухлыг
Жэйн Годаллаас бид олж хардаг.
06:09
She started with just one
Roots & Shoots group
133
357055
3040
Тэр Roots&Shoots - ийг
ганцаараа эхэлж байсан бол
06:12
and now she has 4,000 groups
around the world.
134
360119
3291
одоо дэлхий даяар
4000 гаруй групптэй болжээ.
06:15
We are one of them.
135
363434
1173
Бид тэдний нэг нь.
06:16
She's a real inspiration.
136
364631
1442
Жэйн бол жинхэнэ урам зориг.
06:18
If you're a fellow Rotarian,
137
366731
1752
Энд Ротарийн гишүүн байгаа бол
06:20
nice to meet you.
138
368507
1290
танилцахад таатай байна.
06:21
We're Interactors,
139
369821
1151
Бид бол олон улсын
Ротарийн
06:22
the youngest department
of Rotary International.
140
370996
2331
залуу төлөөлөл болох
Интеракторууд.
06:26
IW: But we have also learned
much about patience,
141
374573
3243
Бид олон зүйл сурч байна.
06:29
MW: how to deal with frustrations,
142
377840
2257
бүтэлгүйтсэн бол яах вэ,
06:32
IW: leadership,
143
380121
1151
яаж манлайлах вэ,
06:33
MW: teamwork,
144
381296
1169
яаж багаар ажиллах вэ,
06:34
IW: friendship,
145
382489
1151
нөхөрлөл гэж юу вэ,
06:35
MW: we learned more
about the Balinese and their culture
146
383664
2659
тэр ч бүү хэл баличууд,
мөн соёлын тухай судалж байна.
06:38
IW: and we learned
about the importance of commitment.
147
386347
3158
Итгэл үнэмшлийн үнэ цэнийг
ойлгож байна.
06:42
MW: It's not always easy.
148
390106
1734
Энэ бүхэн амар байгаагүй.
06:43
Sometimes it does get
a little bit hard to walk your talk.
149
391864
3465
Заримдаа энэ болгоныг тайлбарлах
хэцүү байдаг.
06:47
IW: But last year, we did exactly that.
150
395830
2427
Ноднин нэг ийм юм болсон юм.
06:50
We went to India to give a talk,
151
398663
1603
Махатма Гандигийн байсан байшинд
06:52
and our parents took us to visit
152
400290
1555
илтгэл тавихаар
06:53
the former private house
of Mahatma Gandhi.
153
401869
2588
бид аав ээжтэйгээ Энэтхэгт очсон юм.
06:57
We learned about the power
of hunger strikes
154
405216
2254
Тэр хүн өлсгөлөн зарлаад
зорилгодоо хүрсэн тухай
06:59
he did to reach his goals.
155
407494
1276
тэндээс бид олж мэдсэн юм.
07:01
Yes, by the end of the tour,
156
409329
1998
Тэгээд аяллын эцэст
07:03
when we met our parents again,
157
411351
1651
аав ээжтэйгээ уулзаад
07:05
we both made a decision and said,
158
413026
1666
гаргасан шийдвэрээ хэллээ.
07:06
"We're going on a hunger strike!"
159
414716
1756
"Бид хоёр өлсгөлөн зарлана аа!"
07:08
(Laughter)
160
416496
1001
(инээлдэв)
07:09
MW: And you can probably
imagine their faces.
161
417521
2899
Аав ээж хоёрын царай
ямар болсон гэж санана.
07:12
It took a lot of convincing,
162
420444
2278
Тэднийг ятгах амаргүй байлаа,
07:14
and not only to our parents
163
422746
1732
аав ээжээс гадна
07:16
but to our friends
and to our teachers as well.
164
424502
2292
найзууд, багш нар гээд л.
07:19
Isabel and I were serious
about doing this.
165
427561
2971
Бид хоол тэжээлийн зөвлөхтэй уулзаж,
07:22
So we met with a nutritionist,
166
430556
1609
өлсгөлөн зарлахаа хатуу шийдсэн.
07:24
and we came up with a compromise
167
432189
1840
Балигийн удирдлагууд арлын хэмжээнд
07:26
of not eating from sunrise
to sunset every day
168
434053
4265
гялгар торны хэрэглээг
зогсоох тухай бидэнтэй уулзах хүртэл
бид өглөөнөөс орой болтол
07:30
until the governor of Bali
would agree to meet with us
169
438342
2605
07:32
to talk about how to stop
plastic bags on Bali.
170
440971
3487
өлсгөлөн зарлахаар болсон.
07:37
IW: Our "mogak makan,"
as it is called in Bahasa Indonesia,
171
445118
4020
Ингээд Индонезийн бахаса хэлээр
"mogak makan" өлсгөлөн зарлах ажиллагаа
07:41
started.
172
449162
1151
эхэллээ.
07:42
We used social media to support our goal
173
450337
1989
Зорилгодоо нийгмийн сүлжээг
бас ашигласан.
07:44
and already on day two,
174
452350
1767
Өлсгөлөнгийн хоёр дахь өдөр
07:46
police started to come
to our home and school.
175
454141
2266
цагдаа нар манай гэр,
сургууль дээр ирсэн.
07:48
What were these two girls doing?
176
456724
2197
Энэ хоёр охин юу хийгээд байгаа юм бол?
07:51
We knew we weren't making
the governor look his best
177
459466
2510
Бид өлсгөлөн зарласан нь дарга нарт
07:54
by doing this food strike --
178
462000
1881
сайхан биш байгааг мэдэж байлаа,
07:55
we could have gone to jail.
179
463905
1434
шоронд ч орж болохоор байв.
07:57
But, hey, it worked.
180
465768
1929
Гэхдээ юу гээч, бид чадсан.
07:59
Twenty-four hours later,
181
467721
1226
Яг 24 цагийн дараа
08:00
we were picked up from school
182
468971
1412
биднийг сургуулиас авч
08:02
and escorted to the office
of the governor.
183
470407
2023
Балигийн захиргааны байр луу хүргэж өгсөн.
08:05
MW: And there he was --
184
473283
1513
Тэнд очиход
08:06
(Applause)
185
474820
2209
(алга ташилт)
08:09
waiting for us to meet and speak,
186
477053
1930
Балигийн байгальд санаа тавьж байгаа
08:11
being all supportive
and thankful for our willingness
187
479007
2550
бидэнд талархсан,
туслахаа илэлхийлсэн удирдлагууд
08:13
to care for the beauty
and the environment of Bali.
188
481581
2612
уулзахаар хүлээж байлаа.
08:16
He signed a promise
189
484812
1151
Тэд гялгар торны хэрэглээг
08:17
to help the people of Bali
say no to plastic bags.
190
485987
2751
зогсооход тусална гэж амласан.
08:20
And we are now friends,
191
488762
1154
Бид одоо найзууд болсон,
08:21
and on a regular basis,
192
489940
1396
хааяа түүнд болон
08:23
we remind him and his team
of the promises he has made.
193
491360
3297
түүний багт амлалтыг нь сануулдаг юм.
08:27
And indeed,
194
495372
1151
Үүний ачаар саяхан
08:28
recently he stated and committed
195
496547
1906
2018 он гэхэд Балиг
08:30
that Bali will be
plastic bag free by 2018.
196
498477
4643
гялгар торгүй болгох тунхаг гаргасан.
08:35
(Applause)
197
503144
6836
(алга ташилт)
08:43
IW: Also, at the International Airport
of Bali, one of our supporters
198
511498
4617
Бас Балигийн нисэх буудлыг
гялгар торгүй болгох бодлогыг
08:48
is planning to start
a plastic bag-free policy by 2016.
199
516139
4562
2016 оноос өмнө хэрэгжүүлэхээр
нэг хамтрагч маань ажиллаж байна.
08:53
MW: Stop handing out free plastic bags
200
521186
1987
Хүмүүс үнэгүй гялгар тор
хэрэглэхийн оронд
08:55
and bring in your own reusable bag
201
523197
1696
ахин ашиглах тороо авчирч
08:56
is our next message to change
that mindset of the public.
202
524917
3444
үйлчлүүлдэг болоосой гэж бид хүсч байна.
09:01
IW: Our short-term campaign,
203
529405
1697
Бид энэ зорилгоо
09:03
"One Island / One Voice,"
204
531126
1432
"Нэг арал, Нэг дуу хоолой"
09:04
is all about this.
205
532582
1434
аянаараа хүмүүст хүргэнэ.
09:06
We check and recognize
the shops and restaurants
206
534040
2679
Гялгар торгүй бүс болсон
зоогийн газар
09:08
that have declared themselves
a plastic bag-free zone,
207
536743
2843
дэлгүүрүүдийг олж тогтоогоод,
09:11
and we put this sticker at their entrance
208
539610
2373
хаалган дээр нь энэ наалтыг нааж,
09:14
and publish their names on social media
209
542007
2318
нийгмийн сүлжээ болон
09:16
and some important magazines on Bali.
210
544349
2076
Балигийн алдартай хэвлэлээр сурталчилна.
09:18
And conversely,
211
546829
1151
Харин
09:20
that highlights those
who do not have the sticker.
212
548004
2825
наалтгүй газруудыг шүүмжлэх болно.
09:22
(Laughter)
213
550853
1387
(инээлдэв)
09:24
MW: So, why are we actually
telling you all of this?
214
552731
3319
Ер нь бид яагаад энэ бүхнийг
яриад байгаа юм бэ?
09:28
Well, partly, it is because we are proud
215
556673
1918
Нэг талаас бид
09:30
of the results that,
together with our team,
216
558615
2071
багийнхантайгаа зүтгэж байж хүрсэн
09:32
we have been able to reach.
217
560710
1356
амжилтаараа бахархаж байна.
09:34
But also because along the way,
218
562469
2088
Нөгөөтэйгүүр
09:36
we have learned that kids can do things.
219
564581
2840
хүүхдүүд юм хийж чаддагийг
бид мэдэж авлаа.
09:39
We can make things happen.
220
567445
1654
Бид ямар нэг зүйлд хүрч чадна.
09:41
Isabel and I were only 10 and 12 years old
221
569891
2427
Энэ ажлаа эхлэхдээ
09:44
when we started this.
222
572342
1559
Изабел бид хоёр
10,12 настай байсан.
09:45
We never had a business plan,
223
573925
2053
Бидэнд бизнес төлөвлөгөө,
09:48
nor a fixed strategy,
224
576002
1224
тодорхой бодлого,
09:49
nor any hidden agendas --
225
577250
1919
төлөвлөсөн ажил ч байсангүй.
09:51
just the idea in front of us
226
579193
2440
Бидэнд зөвхөн
урдаа тавьсан зорилго,
09:53
and a group of friends working with us.
227
581657
2113
хамт зүтгэх найзууд л байсан.
09:56
All we wanted to do
was stop those plastic bags
228
584195
2246
Бидний гэр болсон байгаль орчныг
сүйтгэж байгаа
09:58
from wrapping and suffocating
our beautiful home.
229
586465
2642
гялгар торны хэрэглээг л
зогсоохыг хүссэн.
10:01
Kids have a boundless energy
230
589933
1708
Дэлхийд хэрэгтэй өөрчлөлтийг хийх
10:03
and a motivation to be the change
the world needs.
231
591665
4165
дуусашгүй эрч хүч,
урам зориг хүүхдүүдэд бий.
10:08
IW: So to all the kids of this beautiful
but challenging world:
232
596454
4725
Тиймээс ийм сайхан, бас зовлон үзсэн
эх дэлхийнхээ төлөө
10:13
go for it!
233
601690
1154
бүх хүүхэд урагшаа!
10:14
Make that difference.
234
602868
1755
Өөрчлөлт хийцгээе.
10:17
We're not telling you
it's going to be easy.
235
605057
2419
Амархан гэж бид хэлж чадахгүй.
10:19
We're telling you
it's going to be worth it.
236
607500
2267
Гэхдээ үр дүнтэй гэдгийг хэлье.
10:22
Us kids may only be 25 percent
of the world's population,
237
610221
4371
Хүүхдүүд бид өнөөдөр дэлхийн хүн амын
зөвхөн 25%-ийг эзлэх боловч
10:26
but we are 100 percent of the future.
238
614616
3307
ирээдүйн хүн амын 100%-ийн
бүрэлдэхүүн юм шүү.
10:31
MW: We still have a lot of work to do,
239
619050
2656
Хийх ажил маш их байна,
10:33
but know that we still not stop
240
621730
1665
гэхдээ юу гээч?
10:35
until the first question asked
when arriving at the Bali airports will be
241
623419
4425
Балигийн нисэх дээр
ингэж асуух хүртэл бид зогсохгүй:
10:40
Both: "Welcome to Bali,
242
628682
1334
"Балид тавтай морил,
10:42
do you have nay plastic bags to declare?"
243
630040
2167
танд хилээр мэдүүлэх гялгар тор байна уу?"
10:44
(Laughter)
244
632231
1413
(инээлдэв)
10:45
Om shanti shanti shanti om.
245
633668
2736
Ом шанти шанти шанти ом
10:48
Thank you.
246
636428
1151
Баярлалаа.
10:49
(Applause)
247
637603
9793
(Алга ташилт)
Translated by Enkh Amar Batchuluun
Reviewed by Sundari Enkhtugs

▲Back to top

ABOUT THE SPEAKER
Melati and Isabel Wijsen - Activists
Sisters Melati and Isabel Wijsen are on a mission to ban plastic bags in Bali.

Why you should listen
Inspired by similar measures in other parts of the world, Melati and Isabel Wijsen launched the campaign Bye Bye Plastic Bags in 2013, which received worldwide support -- and recently succeeded in getting the island’s governor to commit to a ban by 2018. The two sisters, who frequent the environmentally minded Green School along with a crew of likely motivated kids, continue to ask the question: How can they make a difference in the world?
More profile about the speaker
Melati and Isabel Wijsen | Speaker | TED.com