TEDYouth 2015
Raymond Wang: How germs travel on planes -- and how we can stop them
Raymond Wang: ရောဂါပိုးမွှားတွေ လေယာဉ်တွေပေါ်မှာ ရွေ့လျားပုံနှင့် ၎င်းတို့ကို တားဆီးနိုင်ပုံ။
Filmed:
Readability: 3.6
1,821,024 views
Raymond Wang ဟာ အသက် ၁၇ နှစ်သာရှိပေမဲ့ ပိုပြီးကျန်းမာတဲ့ အနာဂတ်တစ်ခုကို တည်ဆောက်ဖို့ ကူညီပေးနှင့်နေပါပြီ။ အငွေ့အရည်ဆန်တဲ့ ဒိုင်နမစ်ပညာကိုသုံးပြီး လေယာဉ်တွေပေါ်မှာ လေထုရွေ့လျားပုံရဲ့ ကွန်ပြူတာသုံး သရုပ်သကန်ကို ဖန်တီးခဲ့ပါတယ်။ သူတွေ့ရှိလိုက်တဲ့ စိတ်ပူစရာက လေယာဉ်တစ်စင်းပေါ်မှာ တစ်ယောက်ယောက်က နှာချေတဲ့အခါ လေထုစီးဆင်းမှုက ရောဂါဖြစ်စေတဲ့ ပစ္စည်းတွေကို အခြားခရီးသည်တွေဆီကို ကူးစက်ဖို့ တကယ်ကို အထောက်အပံ့ပြုတာပါ။
Wang က လေယာဉ် ခရီးသည်ခန်း အတွင်းဘက်မှာ နှာချေတာ ရွေ့လျားသွားပုံရဲ့ မမေ့နိုင်လောက်တဲ့ လှုပ်ရှားသက်ဝင်တဲ့ (အန်နီမေးရှင်း) တစ်ခုနဲ့အတူ သူ့ရဲ့ ဆုရ ဖြေရှင်းချက်ကိုပါ မျှဝေထားပါတယ်၊ လေယာဉ်တွေထဲက လတ်ဆတ်တဲ့ လေထုစီးဆင်းမှု တိုးမြှင့်ပေးပြီး ရောဂါဖြစ်စေတဲ့ ပစ္စည်းတွေ ပြွတ်သိပ်နေတဲ့လေ ပျံ့နှံ့ရောက်ရှိခြင်းကို လမ်းကြောင်းလွှဲပေးတဲ့ ရေယက်ပုံ ကိရိယာလေးတစ်ခုပါ။
Raymond Wang - Inventor
Raymond Wang won the top prize in the 2015 Intel Science and Engineering Fair for his invention that circulates fresh air on planes and reduces transmission of germs between passengers. Full bio
Raymond Wang won the top prize in the 2015 Intel Science and Engineering Fair for his invention that circulates fresh air on planes and reduces transmission of germs between passengers. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:13
Can I get a show of hands --
0
1713
1366
လက်တွေထောင်ပြလို့ ရမလား..
00:15
how many of you in this room
have been on a plane in this past year?
have been on a plane in this past year?
1
3103
3702
ဒီအခန်းထဲက ဘယ်နှစ်ယောက်လောက်
ဒီနှစ် လေယာဉ်စီးပြီးပြီးလဲဗျာ။
ဒီနှစ် လေယာဉ်စီးပြီးပြီးလဲဗျာ။
00:20
That's pretty good.
2
8258
1153
ကောင်းလိုက်တာဗျာ။
00:21
Well, it turns out that you
share that experience
share that experience
3
9435
2885
အင်း ဖြစ်သွားတာက ခင်ဗျားတို့ဟာ
နှစ်စဉ် ဒီအတွေ့အကြုံကို
နှစ်စဉ် ဒီအတွေ့အကြုံကို
00:24
with more than three billion
people every year.
people every year.
4
12344
2835
လူသန်း သုံးထောင်ကျော်နဲ့ မျှဝေလိုက်တာပါ။
00:27
And when we put so many people
in all these metal tubes
in all these metal tubes
5
15203
3137
ပြီးတော့ ကမ္ဘာတစ်လွှား ပျံသန်းတဲ့
ဒီသတ္ထုပြွန်တွေထဲကို
ဒီသတ္ထုပြွန်တွေထဲကို
00:30
that fly all over the world,
6
18364
1586
လူအများကြီး သွင်းလိုက်တဲ့အခါ
00:31
sometimes, things like this can happen
7
19974
2673
တစ်ခါတစ်ခါမှာ ဒါမျိုးတွေဖြစ်တတ်ပြီး
00:34
and you get a disease epidemic.
8
22671
1887
ကူးစက်ရောဂါ ရတတ်တာပါ။
00:37
I first actually got into this topic
9
25116
1951
မနှစ်က Ebola ရောဂါဖြစ်ပွားတာ ကြားမိတော့
00:39
when I heard about the Ebola
outbreak last year.
outbreak last year.
10
27091
2632
ဒီအကြောင်းကို ပထမဆုံး စိတ်ဝင်စားမိတာပါ။
00:41
And it turns out that,
11
29747
1460
ဒါနဲ့ ဖြစ်သွားတာက
00:43
although Ebola spreads
through these more range-limited,
through these more range-limited,
12
31231
2830
Ebola ဟာ ပိုကန့်သတ်အပိုင်းအခြားရှိတဲ့
အရည်စက်ကြောင်းတွေ
အရည်စက်ကြောင်းတွေ
00:46
large-droplet routes,
13
34085
1334
ကနေပြီး တစ်ဆင့်ကူးစက်ပေမဲ့
00:47
there's all these other sorts of diseases
14
35443
1978
လေယာဉ်ခန်းမှာ ကူးစက်နိုင်တဲ့
00:49
that can be spread in the airplane cabin.
15
37445
1976
အခြားရောဂါမျိုးတွေ ရှိပါတယ်။
00:51
The worst part is, when we take
a look at some of the numbers,
a look at some of the numbers,
16
39445
3184
အဆိုးဆုံးအပိုင်းက ဒီကိန်းတွေကို
ကြည့်လိုက်တဲ့အခါ
ကြည့်လိုက်တဲ့အခါ
00:54
it's pretty scary.
17
42653
1413
တော်တော် လန့်စရာကြီးပါ။
00:56
So with H1N1,
18
44090
1760
ဒါနဲ့ H1N1 ရှိတဲ့ လူတစ်ယောက်
00:57
there was this guy that decided
to go on the plane
to go on the plane
19
45874
2389
လေယာဉ်ပေါ်တက်လိုက်တော့
01:00
and in the matter of a single flight
20
48287
1771
လေယာဉ်တစ်စင်းမှာပဲ
01:02
actually spread the disease
to 17 other people.
to 17 other people.
21
50082
2254
အခြားလူ ၁၇ ဦးကို ရောဂါကူးသွားတယ်။
01:04
And then there was this
other guy with SARS,
other guy with SARS,
22
52360
2128
နောက်ပြီး SARS ရောဂါနဲ့လူ
01:06
who managed to go on a three-hour flight
23
54512
2102
သုံးနာရီ ခရီးစဉ်ကို လိုက်ပါခဲ့တော့
01:08
and spread the disease to 22 other people.
24
56638
2842
လူ ၂၂ ဦးရောဂါကူးခဲ့တယ်။
01:11
That's not exactly my idea
of a great superpower.
of a great superpower.
25
59504
3408
ဒါက မဟာ အင်အားကြီးတစ်ခုရဲ့ ကျွန်တော့
စိတ်ကူး အတိအကျတော့ မဟုတ်ဘူး။
စိတ်ကူး အတိအကျတော့ မဟုတ်ဘူး။
01:15
When we take a look at this,
what we also find
what we also find
26
63658
2564
ဒါကို ကြည့်လိုက်တော့ တွေ့လိုက်ရသေးတာက
01:18
is that it's very difficult
to pre-screen for these diseases.
to pre-screen for these diseases.
27
66246
2976
ဒီရောဂါတွေကို ကြိုတင် စကင်လုပ်ဖို့
အရမ်း ခက်ခဲတာကိုပါ။
အရမ်း ခက်ခဲတာကိုပါ။
01:21
So when someone actually
goes on a plane,
goes on a plane,
28
69619
2091
ဒီတော့ တစ်ယောက်ယောက် လေယာဉ်ပေါ်တက်တဲ့အခါ
01:23
they could be sick
29
71734
1206
သူတို့တွေ ဖျားနိုင်ပြီး
01:24
and they could actually
be in this latency period
be in this latency period
30
72964
2395
သူတို့တွေ တကယ်ပဲ ရောဂါရှိနိုင်ပေမဲ့
01:27
in which they could actually
have the disease
have the disease
31
75383
2159
ရောဂါလက္ခဏာ မပြတဲ့ ရောဂါအောင်းနေတဲ့
01:29
but not exhibit any symptoms,
32
77566
1572
ကာလထဲ ရောက်နေနိုင်ကာ
01:31
and they could, in turn,
spread the disease
spread the disease
33
79162
2191
သူတို့တွေကနေ ပြန်ပြီး
လေယာဉ်ထဲက အခြားလူများစွာ
လေယာဉ်ထဲက အခြားလူများစွာ
01:33
to many other people in the cabin.
34
81377
1673
ကို ရောဂါ ပျံ့နှံ့နိုင်ပါတယ်။
01:35
How that actually works is that right now
35
83074
2082
ဒါက ဘယ်လို အလုပ်လုပ်လဲဆိုတော့ အခု
01:37
we've got air coming in
from the top of the cabin
from the top of the cabin
36
85180
2286
ကျွန်တော်တို့မှာ လေယာဉ်ခန်း
ထိပ်က ဝင်လာတဲ့လေနဲ့
ထိပ်က ဝင်လာတဲ့လေနဲ့
01:39
and from the side of the cabin,
as you see in blue.
as you see in blue.
37
87490
2426
ပုံမှာမြင်ရတဲ့ အပြာရောင်လို ဘေးက
ဝင်လာတဲ့လေရှိတယ်။
ဝင်လာတဲ့လေရှိတယ်။
01:41
And then also, that air goes out
through these very efficient filters
through these very efficient filters
38
89940
4202
နောက်ပြီး အထွက်ပိုက်တွေနားမှာ ရောဂါ
ပစ္စည်းတွေကို ၉၉.၉၇ % ရှင်းလင်းပေးတဲ့
ပစ္စည်းတွေကို ၉၉.၉၇ % ရှင်းလင်းပေးတဲ့
01:46
that eliminate 99.97 percent
of pathogens near the outlets.
of pathogens near the outlets.
39
94166
4548
အရမ်း ထိရောက်မှုရှိတဲ့ အစစ်တွေလည်း
ရှိသေးတယ်။
ရှိသေးတယ်။
01:51
What happens right now, though,
40
99444
1477
ဒါပေမဲ့ အခု ဖြစ်တာက
01:52
is that we have this
mixing airflow pattern.
mixing airflow pattern.
41
100945
2067
ဒီရောနှောနေတဲ့ လေထုစီးဆင်းမှု
ပုံစံရှိတာပါ။
ပုံစံရှိတာပါ။
01:55
So if someone were to actually sneeze,
42
103036
1832
ဒီတော့ တစ်ဦးဦးက နှာချေတော့မယ်ဆိုရင်
01:56
that air would get swirled
around multiple times
around multiple times
43
104892
2704
အဲဒီလေက အစစ်ကနေ ထွက်ခွင့်မရခင်မှာတောင်
01:59
before it even has a chance
to go out through the filter.
to go out through the filter.
44
107620
3245
အကြိမ်ပေါင်းများစွာ ပတ်ချာလှည့်နေလိမ်မယ်။
02:03
So I thought: clearly, this
is a pretty serious problem.
is a pretty serious problem.
45
111785
3213
ဒီတော့ တွေးမိတာက ဒါ အတော်ကို
အရေးကြီးတဲ့ ပြဿနာဆိုတာ အရှင်းကြီးပါ။
အရေးကြီးတဲ့ ပြဿနာဆိုတာ အရှင်းကြီးပါ။
02:07
I didn't have the money
to go out and buy a plane,
to go out and buy a plane,
46
115022
3733
လေယာဉ်တစ်စင်း သွားဝယ်ဖို့က
ပိုက်ဆံမရှိတော့
ပိုက်ဆံမရှိတော့
02:10
so I decided to build a computer instead.
47
118779
2238
ဒီအစား ကွန်ပြူတာ တည်ဆောက်ဖို့
ဆုံးဖြတ်ခဲ့တယ်။
ဆုံးဖြတ်ခဲ့တယ်။
02:13
It actually turns out that
with computational fluid dynamics,
with computational fluid dynamics,
48
121041
3272
တကယ်တော့ ကွန်ပြူတာသုံး အငွေ့အရည်
ဆန်တဲ့ ဒိုင်နမစ်ပညာ ဖြစ်သွားတယ်။
ဆန်တဲ့ ဒိုင်နမစ်ပညာ ဖြစ်သွားတယ်။
02:16
what we're able to do
is create these simulations
is create these simulations
49
124337
2601
ဖန်တီးလို့ရတာက ဒီသရုပ်ပြချက်တွေဟာ
02:18
that give us higher resolutions
50
126962
1794
လူကိုယ်တိုင် လေယာဉ်ထဲ ဝင်ပြီး
02:20
than actually physically going
in and taking readings in the plane.
in and taking readings in the plane.
51
128780
3620
တိုင်းတာတာတွေထက် ပိုပြီး ပြတ်သား
တဲ့ ပုံရိပ်တွေပေးတာပါ။
တဲ့ ပုံရိပ်တွေပေးတာပါ။
02:24
And so how, essentially, this works
is you would start out
is you would start out
52
132836
3014
ဒါနဲ့ အခြေခံအားဖြင့် ဒါဘယ်လို
အလုပ်လဲဆိုတာက
အလုပ်လဲဆိုတာက
02:27
with these 2D drawings --
53
135874
1672
ဒီ 2D ပုံတွေနဲ့ စပါလိမ့်မယ်။
02:29
these are floating around
in technical papers around the Internet.
in technical papers around the Internet.
54
137570
3128
ဒါတွေက အင်တာနက်တစ်ဝိုက်မှာ မျောလွင့်နေ
တဲ့ နည်းပညာ စာတမ်းတွေပါ။
တဲ့ နည်းပညာ စာတမ်းတွေပါ။
02:32
I take that and then I put it
into this 3D-modeling software,
into this 3D-modeling software,
55
140722
2893
ဒါကိုယူပြီး အဲဒီအချိန်က ဒီ 3D ပုံ
တကယ် တည်ဆောက်တဲ့
တကယ် တည်ဆောက်တဲ့
02:35
really building that 3D model.
56
143639
1779
3D ပုံစံထုတ် ဆော့ဖ်ဝဲ ထဲထည့်လိုက်တယ်။
02:37
And then I divide that model
that I just built into these tiny pieces,
that I just built into these tiny pieces,
57
145442
4459
ဒီနောက်ဒီပုံစံကို ပိုင်းလိုက်ပြီး ဒီလို
အပိုင်းလေးတွေကို ဆောက်လိုက်တယ်၊
အပိုင်းလေးတွေကို ဆောက်လိုက်တယ်၊
02:41
essentially meshing it so that
the computer can better understand it.
the computer can better understand it.
58
149925
3577
အခြေခံကတော့ ဒါကို ကွန်ပြူတာက
ပိုနားလည်အောင် ချိတ်ဆက်တာပါ။
ပိုနားလည်အောင် ချိတ်ဆက်တာပါ။
02:45
And then I tell the computer where
the air goes in and out of the cabin,
the air goes in and out of the cabin,
59
153526
3721
ဒီနောက် လေယာဉ်ခန်းရဲ့ ဘယ်မှာ လေအဝင်၊
အထွက်ရှိတာ ကွန်ပြူတာကိုညွှန်ကြားတယ်၊
အထွက်ရှိတာ ကွန်ပြူတာကိုညွှန်ကြားတယ်၊
02:49
throw in a bunch of physics
60
157271
1499
ရူပဗေဒအစုလိုက်နဲ့ ချိတ်ဆက်ပြီး
02:50
and basically sit there and wait until
the computer calculates the simulation.
the computer calculates the simulation.
61
158794
4221
အဓိကက အသွင်တူဖန်တီးတာကို ကွန်ပြူတာ
က တွက်မပြီးမချင်း အဲဒီမှာထိုင်စောင့်တာပါ။
က တွက်မပြီးမချင်း အဲဒီမှာထိုင်စောင့်တာပါ။
02:56
So what we get, actually,
with the conventional cabin is this:
with the conventional cabin is this:
62
164015
3627
ဒီတော့ ဒီသမရိုးကျ လေယာဉ်ခန်းနဲ့
တကယ် ရလိုက်တာက
တကယ် ရလိုက်တာက
02:59
you'll notice the middle person sneezing,
63
167666
2247
အလယ်ကလူ နှာချေနေတာကို မြင်နိုင်ပြီး
03:02
and we go "Splat!" -- it goes
right into people's faces.
right into people's faces.
64
170767
3392
"ဖျပ်"လို့လုပ်လိုက်တော့ ဒါက လူတွေရဲ့
မျက်နှာတွေထဲ ရောက်သွားတယ်။
မျက်နှာတွေထဲ ရောက်သွားတယ်။
03:06
It's pretty disgusting.
65
174882
1821
တော်တော် ရွံစရာကောင်းပါတယ်။
03:08
From the front, you'll notice
those two passengers
those two passengers
66
176727
2348
အရှေ့ဘက်က ဒီခရီးသည်နှစ်ဦးကို
သတိထားမိမှာပါ။
သတိထားမိမှာပါ။
03:11
sitting next to the central passenger
67
179099
1786
အလယ်ကောင်က ခရီးသည်ဘေးမှာ ထိုင်နေတယ်
03:12
not exactly having a great time.
68
180909
1706
လုံးလုံး မပျော်နေပါဘူး။
03:14
And when we take a look
at that from the side,
at that from the side,
69
182639
2186
ဘေးဘက်ကနေ တစ်ချက်ကြည့်လိုက်ရင်
03:16
you'll also notice those pathogens
spreading across the length of the cabin.
spreading across the length of the cabin.
70
184849
3993
လေယာဉ်ခန်း တစ်နံတစ်လျား ပျံနေတဲ့
ခရီးသည်တွေကို သိတထားမိပါမယ်။
ခရီးသည်တွေကို သိတထားမိပါမယ်။
03:22
The first thing I thought was,
"This is no good."
"This is no good."
71
190017
2350
ပထမဆုံး ကျွန်တော်တွေးမိတာက
"ဒါက မကောင်းဘူး"။
"ဒါက မကောင်းဘူး"။
03:24
So I actually conducted
more than 32 different simulations
more than 32 different simulations
72
192391
3508
ဒါနဲ့ အသွင်တူဖန်တီးမှု
၃၂ ခုကျော်ကို လုပ်ခဲ့ပြီး
၃၂ ခုကျော်ကို လုပ်ခဲ့ပြီး
03:27
and ultimately, I came up
with this solution right here.
with this solution right here.
73
195923
3365
နောက်ဆုံးမှာ ဒီအဖြေကိုရပါတယ်။
03:31
This is what I call a -- patent pending --
Global Inlet Director.
Global Inlet Director.
74
199312
3516
ဒါကို မှတ်ပုံတင် ဆိုင်းငံ့ထားတဲ့
Global Inlet Director လို့ခေါ်ထားတယ်။
Global Inlet Director လို့ခေါ်ထားတယ်။
03:34
With this, we're able to reduce
pathogen transmission
pathogen transmission
75
202852
2566
ဒါနဲ့ ရောဂါပစ္စည်း ထုတ်လွှင့်တာကို
၅၅% လောက်
၅၅% လောက်
03:37
by about 55 times,
76
205442
1768
လျှော့ချပေးနိုင်ပြီး
03:39
and increase fresh-air inhalation
by about 190 percent.
by about 190 percent.
77
207234
3153
လေကောင်းလေသန့် ရှူရှိက်မှုကို ၁၉၀ %
လောက်တိုးလာစေနိုင်ပါတယ်။
လောက်တိုးလာစေနိုင်ပါတယ်။
03:42
So how this actually works
78
210411
1604
ဒါက တကယ် ဘယ်လိုလုပ်လဲဆိုတော့
03:44
is we would install this piece
of composite material
of composite material
79
212039
3129
ဒီဒြပ်ပေါင်း အပိုင်းကို လေယာဉ်ထဲက
03:47
into these existing spots
that are already in the plane.
that are already in the plane.
80
215192
2968
ရှိနှင့်ပြီးသား နေရာတွေထဲမှာ တပ်ဆင်မှာပါ။
03:50
So it's very cost-effective to install
81
218184
2001
ဒီတော့ ဒါက တပ်ဆင်ဖို့ တွက်ချေကိုက်ပြီး
03:52
and we can do this directly overnight.
82
220209
1848
ဒါကို ညတွင်းချင်းကို လုပ်လို့ရပါတယ်။
03:54
All we have to do is put a couple
of screws in there and you're good to go.
of screws in there and you're good to go.
83
222081
3548
ဝက်အူ တစ်ချောင်း၊ နှစ်ချောင်း
စုပ်ဖို့လိုတာ၊ ပြီးရင် ရပြီလေ။
စုပ်ဖို့လိုတာ၊ ပြီးရင် ရပြီလေ။
03:57
And the results that we get
are absolutely amazing.
are absolutely amazing.
84
225653
2859
ပြီတော့ ရလာတဲ့ ရလဒ်တွေကတော့
လုံးဝ အံ့ဩစရာကြီးပါ။
လုံးဝ အံ့ဩစရာကြီးပါ။
04:00
Instead of having those problematic
swirling airflow patterns,
swirling airflow patterns,
85
228536
3536
ဒီပြဿနာဖြစ်စေတဲ့ ဝေ့လည်နေတဲ့
လေထုစီးဆင်းတဲ့ ပုံစံတွေရမယ့်အစား
လေထုစီးဆင်းတဲ့ ပုံစံတွေရမယ့်အစား
04:04
we can create these walls of air
86
232096
1742
ခရီးသည်တွေကြား ဖြတ်ဝင်တဲ့
04:05
that come down in-between the passengers
87
233862
2170
ကိုယ်ပိုင် အသက်ရှူတဲ့ ဇုန်တွေဖန်တီးဖို့
04:08
to create personalized breathing zones.
88
236056
1898
လေထုနံရံတွေကို ဖန်တီးနိုင်ပါတယ်။
04:09
So you'll notice the middle passenger
here is sneezing again,
here is sneezing again,
89
237978
2985
အလယ်က ခရီးသည်ဟာ နှာထပ်ချေနေတာကို
သတိထားမိကြပါလိမ့်မယ်။
သတိထားမိကြပါလိမ့်မယ်။
04:12
but this time, we're able
to effectively push that down
to effectively push that down
90
240987
2713
ဒါပေမဲ့ ဒီတစ်ကြိမ်မှာတော့ ဒါကို
အောက်ဘက်က အစစ်တွေဆီ
အောက်ဘက်က အစစ်တွေဆီ
04:15
to the filters for elimination.
91
243724
2713
ဖယ်ရှားဖို့ ကို ထိထိမိမိ
တွန်းထုတ်နိုင်ပါပြီ။
တွန်းထုတ်နိုင်ပါပြီ။
04:18
And same thing from the side,
92
246461
1396
ဘေးဘက်ကလည်း အလားတူပါ၊
04:19
you'll notice we're able to directly
push those pathogens down.
push those pathogens down.
93
247881
3229
ရောဂါပစ္စည်းတွေကို အောက်ကို
တိုက်ရိုက် တွန်းထုတ်နိုင်တာ မြင်ရမှာပါ။
တိုက်ရိုက် တွန်းထုတ်နိုင်တာ မြင်ရမှာပါ။
04:23
So if you take a look again now
at the same scenario
at the same scenario
94
251682
3494
ဒီတော့ ဒီတီထွင်မှု တပ်ဆင်ထားတဲ့
ဒီအခင်းအကျင်းကို
ဒီအခင်းအကျင်းကို
04:27
but with this innovation installed,
95
255200
1689
တစ်ချက်လောက် ထပ်ကြည့်လိုက်ရင်
04:28
you'll notice the middle
passenger sneezes,
passenger sneezes,
96
256913
2016
အလယ်က ခရီးသည်ဟာ နှာချေပေမဲ့
04:30
and this time, we're pushing
that straight down into the outlet
that straight down into the outlet
97
258953
3073
ဒီတစ်ကြိမ်မှာတော့ အခြားသူတွေကို
ကူးစက်ဖို့ အခွင့်မရခင်
ကူးစက်ဖို့ အခွင့်မရခင်
04:34
before it gets a chance
to infect any other people.
to infect any other people.
98
262050
3721
ဒါကို ထွက်ပေါက်ကို တန်းပြီး
တွန်းချနေတာ သတိပြုမိကြမှာပါ။
တွန်းချနေတာ သတိပြုမိကြမှာပါ။
04:37
So you'll notice the two passengers
sitting next to the middle guy
sitting next to the middle guy
99
265795
3124
အလယ်လူဘေးမှာ ကပ်ထိုင်နေတဲ့
ခရီသည်နှစ်ဦးဟာ ရောဂါပစ္စည်းတွေကို
ခရီသည်နှစ်ဦးဟာ ရောဂါပစ္စည်းတွေကို
04:40
are breathing virtually
no pathogens at all.
no pathogens at all.
100
268943
2233
မရှူမိသလောက် အသက်ရှူနေတာကို သတိထားမိမှာပါ။
04:43
Take a look at that from the side as well,
101
271200
2528
ဘေးဘက်ကနေလည်း ကြည့်လိုက်ပါဦး၊
04:45
you see a very efficient system.
102
273752
1555
အရမ်းထိရောက်တဲ့ စနစ်တစ်ခုပါ။
04:47
And in short, with this system, we win.
103
275331
2622
အတိုချုပ်က ဒီစနစ်နဲ့ပတ်သက်ရင်
ကျွန်တော်တို့ နိုင်တယ်။
ကျွန်တော်တို့ နိုင်တယ်။
04:51
When we take a look at what this means,
104
279255
2889
ဒီဆိုလိုချက်ကို ကြည့်လိုက်တဲ့အခါ
04:54
what we see is that this not only works
if the middle passenger sneezes,
if the middle passenger sneezes,
105
282168
3472
တွေ့လိုက်ရတာက ဒါက အလယ်က
နှာချေတဲ့လူ အတွက်တင်မဟုတ်ပဲ
နှာချေတဲ့လူ အတွက်တင်မဟုတ်ပဲ
04:57
but also if the window-seat
passenger sneezes
passenger sneezes
106
285664
2774
ပြတင်းပေါက်ထိုင်ခုံကလူ
ဒါမှမဟုတ် မင်းလမ်းမှာထိုင်တဲ့
ဒါမှမဟုတ် မင်းလမ်းမှာထိုင်တဲ့
05:00
or if the aisle-seat passenger sneezes.
107
288462
2095
ခရီးသည် နှာချေတာအတွက်လည်း
အလုပ်လုပ်တာပါ။
အလုပ်လုပ်တာပါ။
05:03
And so with this solution, what does
this mean for the world?
this mean for the world?
108
291167
3087
ဒီတော့ ဒီဖြေရှင်းမှုက ကမ္ဘာကြီးအတွက်
ဘာကိုဆိုလိုပါသလဲ။
ဘာကိုဆိုလိုပါသလဲ။
05:06
Well, when we take a look at this
109
294278
3514
အင်း၊ ဒါကို လက်တွေ့ဘဝထဲကို
05:09
from the computer simulation
into real life,
into real life,
110
297816
2569
ကွန်ပြူတာ သရုပ်ဖန်တီးခြင်းကနေ
တစ်ချက်ကြည့်လိုက်တော့
တစ်ချက်ကြည့်လိုက်တော့
05:12
we can see with this 3D model
that I built over here,
that I built over here,
111
300409
2762
ဟောဒီမှာ ဆောက်ထားတဲ့
3D ပုံစံနဲ့ ကြည့်လို့ရပါတယ်၊
3D ပုံစံနဲ့ ကြည့်လို့ရပါတယ်၊
05:15
essentially using 3D printing,
112
303195
2088
အဓိကကတော့ 3D ပုံနှိပ်ခြင်းကို
သုံးပြီးပေါ့၊
သုံးပြီးပေါ့၊
05:17
we can see those same
airflow patterns coming down,
airflow patterns coming down,
113
305307
2959
ဒီအလားတူ လေထုစီးဆင်းမှု
ပုံစံတွေဟာ ခရီးသည်တွေဆီကို
ပုံစံတွေဟာ ခရီးသည်တွေဆီကို
05:20
right to the passengers.
114
308290
1586
လာနေတာကို တွေ့နိုင်ပါတယ်။
05:22
In the past, the SARS epidemic
actually cost the world
actually cost the world
115
310920
3070
အတိတ်က SARS ကူးစက်ရောဂါဟာ ကမ္ဘာကြီး
ကို ဒေါ်လာ ဘီလီယံ ၄၀ လောက်
ကို ဒေါ်လာ ဘီလီယံ ၄၀ လောက်
05:26
about 40 billion dollars.
116
314014
1929
ကုန်ကျစေခဲ့ပါတယ်။
05:27
And in the future,
117
315967
1159
အနာဂတ်မှာတော့
05:29
a big disease outbreak
could actually cost the world
could actually cost the world
118
317150
2546
ရောဂါကြီးတစ်ခု ဖြစ်ပွားမှုဟာ
ကမ္ဘာကြီးကို ဒေါ်လာ
ကမ္ဘာကြီးကို ဒေါ်လာ
05:31
in excess of three trillion dollars.
119
319720
1858
သုံး ထရီလီယံထက်ပို ကုန်ကျနိုင်ပါတယ်။
05:33
So before, it used to be that you had
to take an airplane out of service
to take an airplane out of service
120
321942
3477
ဒါမတိုင်ခင်ကဆို လေယာဉ်ကို
တစ်လ၊နှစ်လလောက် အလုပ်ခွင်ကနေ
တစ်လ၊နှစ်လလောက် အလုပ်ခွင်ကနေ
05:37
for one to two months,
121
325443
1872
ထုတ်ပစ်ဖို့ လိုခဲ့သေးတယ်၊
05:39
spend tens of thousands of man hours
and several million dollars
and several million dollars
122
327339
3572
တစ်ခုခုပြောင်းလဲဖို့ လူတွေနဲ့ နာရီပေါင်း
သောင်းနဲ့ချီ၊ ဒေါ်လာသန်းပေါင်း
သောင်းနဲ့ချီ၊ ဒေါ်လာသန်းပေါင်း
05:42
to try to change something.
123
330935
1323
များစွာ အကုန်ခံရင်းလေ။
05:44
But now, we're able to install
something essentially overnight
something essentially overnight
124
332282
3511
ဒါပေမဲ့ အခုတော့ တစ်ခုခုဆို
ညတွင်းချင်း တပ်ဆင်နိုင်ပြီး
ညတွင်းချင်း တပ်ဆင်နိုင်ပြီး
05:47
and see results right away.
125
335817
1727
ရလဒ်တွေကို ချက်ချင်းကြည့်လို့ရပါတယ်။
05:49
So it's really now a matter of taking
this through to certification,
this through to certification,
126
337568
3206
ဒီတော့ အခုအခါမှာ ဒါကို လေကြောင်းစမ်း
သပ်ချက် အထောက်အထားပြုဖို့နဲ့
သပ်ချက် အထောက်အထားပြုဖို့နဲ့
05:52
flight testing,
127
340798
1190
ဒီသဘောတူချက် လုပ်ငန်းစဉ်
05:54
and going through all of these
regulatory approvals processes.
regulatory approvals processes.
128
342012
2992
ထိန်းသိမ်းမှုတွေအားလုံးကို
အတည်ပြုပေးဖို့ အရေးကြီးတာပါ။
အတည်ပြုပေးဖို့ အရေးကြီးတာပါ။
05:57
But it just really goes to show
that sometimes the best solutions
that sometimes the best solutions
129
345028
3064
ဒါပေမဲ့ ဒါက ပြတာက တစ်ခါတစ်လေ
အကောင်းဆုံး ဖြေရှင်းနည်းတွေဟာ
အကောင်းဆုံး ဖြေရှင်းနည်းတွေဟာ
06:00
are the simplest solutions.
130
348116
1438
အရိုးရှင်းဆုံးတွေပဲ ဆိုတာပါ။
06:01
And two years ago, even,
131
349935
3190
လွန်ခဲ့တဲ့ နှစ်နှစ်က ဆိုရင်တောင်
06:05
this project would not have happened,
132
353149
1769
ဒီပရောဂျက် ဖြစ်လာခဲ့မှာ မဟုတ်ပါဘူး။
06:06
just because the technology then
wouldn't have supported it.
wouldn't have supported it.
133
354942
2826
အကြောင်းက အဲဒီတုန်းက နည်းပညာက
ဒါကို မထောက်ပံ့နိုင်လို့ပါ။
ဒါကို မထောက်ပံ့နိုင်လို့ပါ။
06:09
But now with advanced computing
134
357792
2469
အခုအခါမှာတော့ အဆင့်မြင့် ကျွန်ပြူတာစနစ်နဲ့
06:12
and how developed our Internet is,
135
360285
2186
တိုးမြှင့်လာခဲ့တဲ့ အင်တာနက်နဲ့အတူ
06:14
it's really the golden era for innovation.
136
362495
2639
တီထွင်မှုအတွက် တကယ့် ရွှေခေတ်ပါ။
06:17
And so the question I ask all
of you today is: why wait?
of you today is: why wait?
137
365158
3243
ဒီတော့ အားလုံးကို ဒီနေ့ မေးမယ့်မေးခွန်းက
ဘာလို့စောင့်နေတာလဲဗျာ၊
ဘာလို့စောင့်နေတာလဲဗျာ၊
06:20
Together, we can build the future today.
138
368425
2321
အနာဂတ်ကို အတူတူ ဒီနေ့ တည်ဆောက်နိုင်ပါတယ်။
06:23
Thanks.
139
371123
1151
ကျေးဇူးတင်ပါတယ်။
06:24
(Applause)
140
372298
3106
(လက်ခုပ်သံများ)
ABOUT THE SPEAKER
Raymond Wang - InventorRaymond Wang won the top prize in the 2015 Intel Science and Engineering Fair for his invention that circulates fresh air on planes and reduces transmission of germs between passengers.
Why you should listen
Raymond Wang is a Canadian youth innovator who is passionate about science, technology, engineering and entrepreneurship. He is one of Canada's Top 20 Under 20, and most recently, the recipient of the Gordon E. Moore award for the Top Project at the 2015 Intel International Science and Engineering Fair (ISEF).
Raymond enjoys exploring STEM and promoting global sustainability. His latest engineering innovations, including his work with aircraft cabin airflow and his inventions of the “Weather Harvester,” “Smart Knee Assistant” and "Smart Bin,” have achieved international recognition.
Raymond is enthusiastic about inspiring others to pursue STEM opportunities. He actively reaches out to the local community through camps & associations, in addition to communities around the world through YouTube & Modern Media.
Having a strong passion for sustainability, Raymond has founded Sustainable Youth Canada, a youth-led non-profit organization dedicated to empowering young people in Affiliated Regions established from coast to coast to be leaders in tackling issues with environmental and energy sustainability.
In his spare time, Raymond enjoys exploring music as both a National Youth Band clarinetist and an avid pianist. He is also a keen director of films and videos; many of his productions have been recognized at local film festivals.
Raymond envisions himself pursuing a career in science, applying research and innovation with a business approach to do his part in bettering the world.
Raymond Wang | Speaker | TED.com