TEDxPerth
Natasha Hurley-Walker: How radio telescopes show us unseen galaxies
Natasha Hurley-Walker: Hoe radiotelescopen ongeziene melkwegen zichtbaar kunnen maken
Filmed:
Readability: 4
1,295,837 views
Ons universum is vreemd, geweldig en enorm, zegt astronoom Natasha Hurley-Walker. Met een ruimteschip kan je (nog) niet overal naartoe -- maar met een radio-telescoop kan dat wel. In deze fascinerende, beeldrijke talk laat Hurley-Walker zien hoe ze de mysteries van het heelal met behulp van speciale technologie doorzoekt, in golflengten die onze ogen niet kunnen waarnemen.
Natasha Hurley-Walker - Astronomer
Natasha Hurley-Walker uses novel radio telescopes to explore the universe at some of the longest wavelengths of light. Full bio
Natasha Hurley-Walker uses novel radio telescopes to explore the universe at some of the longest wavelengths of light. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:13
Space, the final frontier.
0
1080
2760
‘De ruimte, de laatste grens.’
00:17
I first heard these words
when I was just six years old,
when I was just six years old,
1
5880
3456
Deze woorden hoorde ik voor het eerst
toen ik net zes jaar oud was
toen ik net zes jaar oud was
00:21
and I was completely inspired.
2
9360
2256
en ik was er helemaal weg van.
00:23
I wanted to explore strange new worlds.
3
11640
2376
Ik wilde nieuwe werelden verkennen.
00:26
I wanted to seek out new life.
4
14040
1496
Ik wilde zoeken naar nieuw leven.
00:27
I wanted to see everything
that the universe had to offer.
that the universe had to offer.
5
15560
3200
Ik wilde alles wat
het universum te bieden had.
het universum te bieden had.
00:31
And those dreams, those words,
they took me on a journey,
they took me on a journey,
6
19840
3696
Die dromen, die woorden
namen me mee op een reis,
namen me mee op een reis,
00:35
a journey of discovery,
7
23560
1456
een ontdekkingsreis,
00:37
through school, through university,
8
25040
2176
via de school, de universiteit,
00:39
to do a PhD and finally
to become a professional astronomer.
to become a professional astronomer.
9
27240
3440
een doctoraat, om ten slotte
een professionele astronoom te worden.
een professionele astronoom te worden.
00:43
Now, I learned two amazing things,
10
31920
3016
Ik leerde twee verbazingwekkende dingen,
00:46
one slightly unfortunate,
11
34960
1536
één een beetje ongelukkig,
00:48
when I was doing my PhD.
12
36520
2056
toen ik bezig was met mijn doctoraat.
00:50
I learned that the reality was
13
38600
2416
Ik zag in dat ik nog niet dadelijk
00:53
I wouldn't be piloting
a starship anytime soon.
a starship anytime soon.
14
41040
3160
een sterrenschip zou gaan besturen.
00:57
But I also learned that the universe
is strange, wonderful and vast,
is strange, wonderful and vast,
15
45440
4616
Maar ook dat het universum vreemd,
prachtig en uitgestrekt is,
prachtig en uitgestrekt is,
01:02
actually too vast
to be explored by spaceship.
to be explored by spaceship.
16
50080
2800
eigenlijk te groot om te worden
onderzocht door ruimteschip.
onderzocht door ruimteschip.
01:05
And so I turned my attention
to astronomy, to using telescopes.
to astronomy, to using telescopes.
17
53720
3360
Ik kreeg interesse in de astronomie,
in het gebruik van telescopen.
in het gebruik van telescopen.
01:09
Now, I show you before you
an image of the night sky.
an image of the night sky.
18
57840
2776
Ik toon hier een beeld
van de nachtelijke hemel.
van de nachtelijke hemel.
01:12
You might see it anywhere in the world.
19
60640
1920
Je zou het overal ter wereld kunnen zien.
01:15
And all of these stars are part
of our local galaxy, the Milky Way.
of our local galaxy, the Milky Way.
20
63040
3960
Al deze sterren maken deel uit van ons
lokale sterrenstelsel, de Melkweg.
lokale sterrenstelsel, de Melkweg.
01:19
Now, if you were to go
to a darker part of the sky,
to a darker part of the sky,
21
67560
2696
In een donkerder deel van de hemel,
01:22
a nice dark site, perhaps in the desert,
22
70280
2536
op een mooie donkere site,
misschien in de woestijn,
misschien in de woestijn,
01:24
you might see the center
of our Milky Way galaxy
of our Milky Way galaxy
23
72840
2416
zou je het centrum
van de Melkweg kunnen zien
van de Melkweg kunnen zien
01:27
spread out before you,
hundreds of billions of stars.
hundreds of billions of stars.
24
75280
2960
met zijn honderden miljarden sterren.
01:30
And it's a very beautiful image.
25
78840
1576
Een heel mooi beeld.
01:32
It's colorful.
26
80440
1336
Kleurrijk.
01:33
And again, this is just
a local corner of our universe.
a local corner of our universe.
27
81800
3616
Bedenk dat dit maar een lokale
uithoek van ons universum is.
uithoek van ons universum is.
01:37
You can see there's
a sort of strange dark dust across it.
a sort of strange dark dust across it.
28
85440
3296
Je kunt zien dat er vreemd,
donker stof overheen zit.
donker stof overheen zit.
01:40
Now, that is local dust
29
88760
1976
Dat is lokaal stof
dat het licht van de sterren verduistert.
01:42
that's obscuring the light of the stars.
30
90760
2656
Maar toch zijn we vrij goed in staat --
01:45
But we can do a pretty good job.
31
93440
1576
01:47
Just with our own eyes, we can explore
our little corner of the universe.
our little corner of the universe.
32
95040
3456
met onze ogen -- om ons kleine hoekje
van het universum te verkennen.
van het universum te verkennen.
01:50
It's possible to do better.
33
98520
1336
Het kan echter beter.
01:51
You can use wonderful telescopes
like the Hubble Space Telescope.
like the Hubble Space Telescope.
34
99880
3760
Je kunt prachtige telescopen zoals
de Hubble Space Telescope gebruiken.
de Hubble Space Telescope gebruiken.
01:56
Now, astronomers
have put together this image.
have put together this image.
35
104200
2176
Astronomen hebben
deze afbeelding geconstrueerd:
deze afbeelding geconstrueerd:
01:58
It's called the Hubble Deep Field,
36
106400
1896
de Hubble Deep Field.
02:00
and they've spent hundreds of hours
observing just a tiny patch of the sky
observing just a tiny patch of the sky
37
108320
4336
Honderden uren lang hebben ze een
miniem stukje van de hemel geobserveerd,
miniem stukje van de hemel geobserveerd,
02:04
no larger than your thumbnail
held at arm's length.
held at arm's length.
38
112680
2400
niet groter dan
een vingernagel op armslengte.
een vingernagel op armslengte.
02:07
And in this image
39
115520
1256
In dit beeld zie je
duizenden sterrenstelsels,
duizenden sterrenstelsels,
02:08
you can see thousands of galaxies,
40
116800
1656
en we weten dat er honderden miljoenen,
miljarden sterrenstelsels moeten zijn
miljarden sterrenstelsels moeten zijn
02:10
and we know that there must be
hundreds of millions, billions of galaxies
hundreds of millions, billions of galaxies
41
118480
3456
02:13
in the entire universe,
42
121960
1376
in het hele universum,
02:15
some like our own and some very different.
43
123360
2656
sommige zoals het onze,
andere zeer verschillend.
andere zeer verschillend.
02:18
So you think, OK, well,
I can continue this journey.
I can continue this journey.
44
126040
2656
Dus je denkt, oké,
deze reis kan ik voortzetten.
deze reis kan ik voortzetten.
Dit is makkelijk. Ik gebruik gewoon
een zeer krachtige telescoop
een zeer krachtige telescoop
02:20
This is easy. I can just
use a very powerful telescope
use a very powerful telescope
45
128720
2696
02:23
and just look at the sky, no problem.
46
131440
1800
en kijk maar naar de hemel, geen probleem.
Maar eigenlijk missen we iets
als we enkel dat doen.
als we enkel dat doen.
02:25
It's actually really missing out
if we just do that.
if we just do that.
47
133960
4016
02:30
Now, that's because
everything I've talked about so far
everything I've talked about so far
48
138000
2736
Want alles waar ik
tot dusver over heb gesproken
tot dusver over heb gesproken
02:32
is just using the visible spectrum,
just the thing that your eyes can see,
just the thing that your eyes can see,
49
140760
3896
ging over het zichtbare spectrum,
dat wat je met je ogen kunnen zien,
dat wat je met je ogen kunnen zien,
02:36
and that's a tiny slice,
50
144680
1416
en dat is een klein,
02:38
a tiny, tiny slice
of what the universe has to offer us.
of what the universe has to offer us.
51
146120
3360
een heel klein stukje van wat
het universum ons te bieden heeft.
het universum ons te bieden heeft.
02:42
Now, there's also two very important
problems with using visible light.
problems with using visible light.
52
150160
4736
Er zijn ook twee belangrijke problemen
bij het gebruik van zichtbaar licht.
bij het gebruik van zichtbaar licht.
02:46
Not only are we missing out
on all the other processes
on all the other processes
53
154920
2736
Niet alleen missen we
alle andere processen
alle andere processen
02:49
that are emitting other kinds of light,
54
157680
3176
die andere soorten licht uitzenden,
maar er zijn twee problemen.
02:52
but there's two issues.
55
160880
1416
02:54
Now, the first is that dust
that I mentioned earlier.
that I mentioned earlier.
56
162320
3376
Het eerste gaat over dat stof
dat ik eerder noemde.
dat ik eerder noemde.
02:57
The dust stops the visible light
from getting to us.
from getting to us.
57
165720
2936
Het stof houdt het zichtbare licht tegen.
03:00
So as we look deeper
into the universe, we see less light.
into the universe, we see less light.
58
168680
4696
Hoe dieper we in het heelal kijken,
des te minder licht we zien.
des te minder licht we zien.
03:05
The dust stops it getting to us.
59
173400
1560
Het stof houdt het tegen.
03:07
But there's a really strange problem
with using visible light
with using visible light
60
175520
3416
Maar er is een heel vreemd probleem
met het gebruik van zichtbaar licht
met het gebruik van zichtbaar licht
03:10
in order to try and explore the universe.
61
178960
1960
om het universum proberen verkennen.
03:13
Now take a break for a minute.
62
181640
2256
Neem even een pauze.
03:15
Say you're standing on a corner,
a busy street corner.
a busy street corner.
63
183920
2680
Stel je staat op een
drukke hoek van de straat.
drukke hoek van de straat.
03:19
There's cars going by.
64
187080
1496
Er komen auto's voorbij.
03:20
An ambulance approaches.
65
188600
1400
Een ambulance nadert.
03:22
It has a high-pitched siren.
66
190840
1376
Ze heeft een sirene met een hoge toon.
03:24
(Imitates a siren passing by)
67
192240
3736
(Imiteert een passerende sirene)
03:28
The siren appeared to change in pitch
68
196000
2336
De sirene leek in toonhoogte te veranderen
03:30
as it moved towards and away from you.
69
198360
2080
als ze je passeerde.
03:32
The ambulance driver did not change
the siren just to mess with you.
the siren just to mess with you.
70
200960
3880
De chauffeur van de ambulance
veranderde de sirene niet om je te pesten.
veranderde de sirene niet om je te pesten.
03:38
That was a product of your perception.
71
206040
2576
Het werd veroorzaakt door je waarneming.
03:40
The sound waves,
as the ambulance approached,
as the ambulance approached,
72
208640
2736
Toen de ambulance naderde
werden de geluidsgolven gecomprimeerd
werden de geluidsgolven gecomprimeerd
03:43
were compressed,
73
211400
1216
03:44
and they changed higher in pitch.
74
212640
1936
en werd de toon hoger.
03:46
As the ambulance receded,
the sound waves were stretched,
the sound waves were stretched,
75
214600
2776
Als de ambulance wegreed,
werden de geluidsgolven uitgerekt
werden de geluidsgolven uitgerekt
03:49
and they sounded lower in pitch.
76
217400
2056
en werd de toon lager.
03:51
The same thing happens with light.
77
219480
2000
Hetzelfde gebeurt met licht.
03:54
Objects moving towards us,
78
222040
2376
Van objecten die naar ons toe bewegen,
03:56
their light waves are compressed
and they appear bluer.
and they appear bluer.
79
224440
3176
zijn de lichtgolven gecomprimeerd
en worden ze blauwer.
en worden ze blauwer.
03:59
Objects moving away from us,
80
227640
2216
Van objecten die van ons af bewegen,
04:01
their light waves are stretched,
and they appear redder.
and they appear redder.
81
229880
2656
zijn de lichtgolven uitgerekt,
ze lijken roder.
ze lijken roder.
04:04
So we call these effects
blueshift and redshift.
blueshift and redshift.
82
232560
2880
Dit noemen we blauw- en roodverschuiving.
04:08
Now, our universe is expanding,
83
236440
2936
Ons universum dijt uit
04:11
so everything is moving away
from everything else,
from everything else,
84
239400
4176
dus alles gaat uit elkaar
04:15
and that means
everything appears to be red.
everything appears to be red.
85
243600
2680
en daarom lijkt alles rood.
04:19
And oddly enough, as you look
more deeply into the universe,
more deeply into the universe,
86
247040
3736
Vreemd genoeg, hoe dieper je
in het heelal kijkt,
in het heelal kijkt,
04:22
more distant objects
are moving away further and faster,
are moving away further and faster,
87
250800
4296
des te sneller bewegen
de objecten van ons weg,
de objecten van ons weg,
04:27
so they appear more red.
88
255120
1719
zodat ze roder lijken.
04:29
So if I come back to the Hubble Deep Field
89
257560
2935
Als we nu met de Hubble Deep Field
04:32
and we were to continue
to peer deeply into the universe
to peer deeply into the universe
90
260519
2697
dieper in het heelal willen kijken
04:35
just using the Hubble,
91
263240
1536
dan zal voor de Hubble
04:36
as we get to a certain distance away,
92
264800
2696
vanaf een bepaalde afstand
04:39
everything becomes red,
93
267520
1600
alles rood worden
04:41
and that presents something of a problem.
94
269920
1976
en dat geeft een probleem.
04:43
Eventually, we get so far away
95
271920
2056
Uiteindelijk gaan we zo ver weg
04:46
everything is shifted into the infrared
96
274000
2976
dat alles verschoven is naar het infrarood
en we helemaal niets meer kunnen zien.
04:49
and we can't see anything at all.
97
277000
2000
Er moet een oplossing voor zijn
04:51
So there must be a way around this.
98
279680
1696
04:53
Otherwise, I'm limited in my journey.
99
281400
1816
anders ben ik beperkt in mijn tocht.
04:55
I wanted to explore the whole universe,
100
283240
1896
Ik wilde het hele universum verkennen,
04:57
not just whatever I can see,
you know, before the redshift kicks in.
you know, before the redshift kicks in.
101
285160
3920
niet alleen wat ik kan zien voordat
roodverschuiving roet in het eten gooit.
roodverschuiving roet in het eten gooit.
05:02
There is a technique.
102
290160
1256
Er bestaat een techniek.
05:03
It's called radio astronomy.
103
291440
1376
Hij heet radioastronomie.
05:04
Astronomers have been
using this for decades.
using this for decades.
104
292840
2336
Astronomen doen dat al decennialang.
Het is een fantastische techniek.
05:07
It's a fantastic technique.
105
295200
1296
05:08
I show you the Parkes Radio Telescope,
affectionately known as "The Dish."
affectionately known as "The Dish."
106
296520
3486
Ik toon jullie de Parkes Radio Telescoop,
ook wel bekend als ‘The Dish’.
ook wel bekend als ‘The Dish’.
05:12
You may have seen the movie.
107
300040
1776
Misschien zag je de film.
05:13
And radio is really brilliant.
108
301840
1576
Radio is echt briljant.
05:15
It allows us to peer much more deeply.
109
303440
2536
Daarmee kunnen we veel dieper turen.
05:18
It doesn't get stopped by dust,
110
306000
2696
Het wordt niet tegengehouden door stof,
05:20
so you can see everything in the universe,
111
308720
2256
je kunt dus alles in het universum zien
en roodverschuiving is minder een probleem
05:23
and redshift is less of a problem
112
311000
1856
05:24
because we can build receivers
that receive across a large band.
that receive across a large band.
113
312880
3200
omdat we ontvangers kunnen bouwen
met een grotere bandbreedte.
met een grotere bandbreedte.
05:28
So what does Parkes see when we turn it
to the center of the Milky Way?
to the center of the Milky Way?
114
316600
3936
Wat ziet Parkes wanneer we hem
naar het midden van de Melkweg richten?
naar het midden van de Melkweg richten?
05:32
We should see something fantastic, right?
115
320560
1960
We moeten iets fantastisch zien, toch?
05:35
Well, we do see something interesting.
116
323160
2896
Nou, het is in ieder geval interessant.
05:38
All that dust has gone.
117
326080
1656
Al dat stof is weg.
05:39
As I mentioned, radio goes
straight through dust, so not a problem.
straight through dust, so not a problem.
118
327760
3440
Zoals gezegd gaat radio dwars
door dat stof, dus geen probleem.
door dat stof, dus geen probleem.
05:43
But the view is very different.
119
331840
1896
Maar het uitzicht is heel anders.
05:45
We can see that the center
of the Milky Way is aglow,
of the Milky Way is aglow,
120
333760
3816
We kunnen zien dat het centrum
van de Melkweg opgloeit
van de Melkweg opgloeit
en dat is geen sterrenlicht.
05:49
and this isn't starlight.
121
337600
1680
05:51
This is a light called
synchrotron radiation,
synchrotron radiation,
122
339960
3136
Dit licht noemen we synchrotronstraling.
05:55
and it's formed from electrons
spiraling around cosmic magnetic fields.
spiraling around cosmic magnetic fields.
123
343120
4600
Het komt van elektronen die rond
kosmische magneetvelden draaien.
kosmische magneetvelden draaien.
06:00
So the plane is aglow with this light.
124
348280
3096
Het vlak gloeit op met dit licht.
06:03
And we can also see
strange tufts coming off of it,
strange tufts coming off of it,
125
351400
3296
We kunnen er ook
vreemde toefjes uit zien komen,
vreemde toefjes uit zien komen,
06:06
and objects which don't appear to line up
126
354720
2496
en objecten die niet lijken te kloppen
06:09
with anything that we can see
with our own eyes.
with our own eyes.
127
357240
2320
met eender wat we kunnen zien
met onze eigen ogen.
met onze eigen ogen.
Maar het is moeilijk
om dit beeld te interpreteren
om dit beeld te interpreteren
06:12
But it's hard to really
interpret this image,
interpret this image,
128
360520
2136
06:14
because as you can see,
it's very low resolution.
it's very low resolution.
129
362680
2776
want zoals jullie kunnen zien
is de resolutie zeer laag.
is de resolutie zeer laag.
06:17
Radio waves have a wavelength that's long,
130
365480
2176
Radiogolven hebben een lange golflengte
06:19
and that makes their resolution poorer.
131
367680
2296
en dat maakt de beeldscherpte slechter.
06:22
This image is also black and white,
132
370000
2056
Dit beeld is ook in zwart en wit,
06:24
so we don't really know
what is the color of everything in here.
what is the color of everything in here.
133
372080
3760
zodat we niet echt weten
welke kleur dit alles heeft.
welke kleur dit alles heeft.
06:28
Well, fast-forward to today.
134
376640
1376
Nu snel vooruit naar vandaag.
06:30
We can build telescopes
135
378040
1456
We kunnen telescopen bouwen
06:31
which can get over these problems.
136
379520
2616
die deze problemen niet hebben.
06:34
Now, I'm showing you here an image
of the Murchison Radio Observatory,
of the Murchison Radio Observatory,
137
382160
3336
Dit is een beeld van het Murchison
Radio Observatorium,
Radio Observatorium,
06:37
a fantastic place
to build radio telescopes.
to build radio telescopes.
138
385520
2776
een fantastische plek
om radiotelescopen te bouwen.
om radiotelescopen te bouwen.
06:40
It's flat, it's dry,
139
388320
2296
Het is er plat, droog
06:42
and most importantly, it's radio quiet:
140
390640
2976
en vooral is het er radiostil:
06:45
no mobile phones, no Wi-Fi, nothing,
141
393640
3096
geen mobiele telefoons, geen wifi, niets,
06:48
just very, very radio quiet,
142
396760
2496
gewoon heel, heel radiostil,
06:51
so a perfect place
to build a radio telescope.
to build a radio telescope.
143
399280
2720
dus een perfecte plek
om een radiotelescoop te bouwen.
om een radiotelescoop te bouwen.
06:54
Now, the telescope that I've been
working on for a few years
working on for a few years
144
402880
2856
De telescoop waar ik
een paar jaar aan gewerkt heb,
een paar jaar aan gewerkt heb,
06:57
is called the Murchison Widefield Array,
145
405760
1936
heet de Murchison Widefield Array
06:59
and I'm going to show you
a little time lapse of it being built.
a little time lapse of it being built.
146
407720
3016
en ik ga een time-lapse
tonen van de bouw ervan.
tonen van de bouw ervan.
07:02
This is a group of undergraduate
and postgraduate students
and postgraduate students
147
410760
3256
Dit zijn studenten
en afgestudeerden in Perth.
en afgestudeerden in Perth.
07:06
located in Perth.
148
414040
1256
We noemen ze 'het studentenleger',
07:07
We call them the Student Army,
149
415320
1736
07:09
and they volunteered their time
to build a radio telescope.
to build a radio telescope.
150
417080
2816
en ze offeren hun tijd op
om een radiotelescoop te bouwen.
om een radiotelescoop te bouwen.
07:11
There's no course credit for this.
151
419920
1640
Je krijgt er geen cursuskrediet voor.
07:14
And they're putting together
these radio dipoles.
these radio dipoles.
152
422320
2896
Ze zijn bezig met
het maken van radiodipolen.
het maken van radiodipolen.
07:17
They just receive at low frequencies,
a bit like your FM radio or your TV.
a bit like your FM radio or your TV.
153
425240
4960
Die ontvangen alleen bij lage frequenties,
een beetje zoals FM-radio of televisie.
een beetje zoals FM-radio of televisie.
07:23
And here we are deploying them
across the desert.
across the desert.
154
431000
3096
Hier stellen we ze op in de woestijn.
07:26
The final telescope
covers 10 square kilometers
covers 10 square kilometers
155
434120
2416
De uiteindelijke telescoop
beslaat 10 vierkante kilometer
beslaat 10 vierkante kilometer
07:28
of the Western Australian desert.
156
436560
2136
van de West-Australische woestijn.
07:30
And the interesting thing is,
there's no moving parts.
there's no moving parts.
157
438720
2976
Het interessante is
dat er geen bewegende delen zijn.
dat er geen bewegende delen zijn.
07:33
We just deploy these little antennas
158
441720
2256
We zetten deze kleine antennes
07:36
essentially on chicken mesh.
159
444000
1856
op kippendraad, in feite.
07:37
It's fairly cheap.
160
445880
1416
Dat komt vrij goedkoop uit.
07:39
Cables take the signals
161
447320
1976
Kabels nemen de signalen op
07:41
from the antennas
162
449320
2056
van de antennes
07:43
and bring them
to central processing units.
to central processing units.
163
451400
2536
en brengen ze
naar centrale verwerkingseenheden.
naar centrale verwerkingseenheden.
07:45
And it's the size of this telescope,
164
453960
1776
Door de grootte van deze telescoop,
07:47
the fact that we've built it
over the entire desert
over the entire desert
165
455760
2656
doordat we hem over de gehele
woestijn hebben gebouwd,
woestijn hebben gebouwd,
07:50
that gives us a better
resolution than Parkes.
resolution than Parkes.
166
458440
2800
krijgen we een betere
resolutie dan Parkes.
resolutie dan Parkes.
07:53
Now, eventually all those cables
bring them to a unit
bring them to a unit
167
461880
3536
Uiteindelijk brengen
al die kabels ze naar een eenheid
al die kabels ze naar een eenheid
07:57
which sends it off
to a supercomputer here in Perth,
to a supercomputer here in Perth,
168
465440
3536
die ze stuurt
naar een supercomputer hier in Perth,
naar een supercomputer hier in Perth,
08:01
and that's where I come in.
169
469000
1286
en dat is waar ik ga meespelen.
08:03
(Sighs)
170
471320
1216
(Zucht)
Radiodata.
08:04
Radio data.
171
472560
1216
Ik heb de afgelopen vijf jaar
08:05
I have spent the last five years
172
473800
1816
gewerkt met zeer moeilijke
en interessante gegevens
en interessante gegevens
08:07
working with very difficult,
very interesting data
very interesting data
173
475640
2856
08:10
that no one had really looked at before.
174
478520
1976
waar niemand ooit
eerder naar gekeken had.
eerder naar gekeken had.
08:12
I've spent a long time calibrating it,
175
480520
2136
Ik was lange tijd bezig met kalibreren,
08:14
running millions of CPU hours
on supercomputers
on supercomputers
176
482680
3896
draaide miljoenen CPU-uren
op supercomputers,
op supercomputers,
om die gegevens
proberen te begrijpen.
proberen te begrijpen.
08:18
and really trying to understand that data.
177
486600
2200
08:21
And with this telescope,
178
489360
1936
Met deze telescoop,
08:23
with this data,
179
491320
1256
met deze gegevens,
08:24
we've performed a survey
of the entire southern sky,
of the entire southern sky,
180
492600
3936
hebben we een overzicht van
de gehele zuidelijke hemel uitgevoerd,
de gehele zuidelijke hemel uitgevoerd,
08:28
the GaLactic and Extragalactic
All-sky MWA Survey,
All-sky MWA Survey,
181
496560
5096
de Galactische en Extragalactische
All-sky MWA Survey,
All-sky MWA Survey,
08:33
or GLEAM, as I call it.
182
501680
1880
of GLEAM, zoals ik het noem.
08:36
And I'm very excited.
183
504440
1456
Ik ben er erg blij mee.
08:37
This survey is just about to be published,
but it hasn't been shown yet,
but it hasn't been shown yet,
184
505920
3381
Dit onderzoek gaat gepubliceerd worden,
maar het is nog niet getoond,
maar het is nog niet getoond,
08:41
so you are literally the first people
185
509325
1931
dus zijn jullie letterlijk de eersten
08:43
to see this southern survey
of the entire sky.
of the entire sky.
186
511280
2800
om dit zuidelijke overzicht
van de hele hemel te bekijken.
van de hele hemel te bekijken.
08:46
So I'm delighted to share with you
some images from this survey.
some images from this survey.
187
514799
3321
Ik ben blij dat ik jullie enkele beelden
van dit onderzoek kan tonen.
van dit onderzoek kan tonen.
08:50
Now, imagine you went to the Murchison,
188
518880
1895
Stel dat je in de Murchison
08:52
you camped out underneath the stars
189
520799
2096
onder de sterren ging kamperen
08:54
and you looked towards the south.
190
522919
1617
en naar het zuiden keek.
08:56
You saw the south's celestial pole,
191
524560
1667
Je zag de zuidelijke hemelpool
08:58
the galaxy rising.
192
526251
1205
en de opkomende Melkweg.
08:59
If I fade in the radio light,
193
527480
2616
Als ik hier het radio-licht overheen leg
09:02
this is what we observe with our survey.
194
530120
2656
dan is dit wat we waarnemen
met onze onderzoek.
met onze onderzoek.
09:04
You can see that the galactic plane
is no longer dark with dust.
is no longer dark with dust.
195
532800
3056
Je kunt zien dat het Melkwegvlak
niet langer verduisterd is door stof.
niet langer verduisterd is door stof.
09:07
It's alight with synchrotron radiation,
196
535880
2416
Het licht op met synchrotronstraling
09:10
and thousands of dots are in the sky.
197
538320
2496
en duizenden stippen
verschijnen aan de hemel.
verschijnen aan de hemel.
09:12
Our large Magellanic Cloud,
our nearest galactic neighbor,
our nearest galactic neighbor,
198
540840
3296
De grote Magelhaense Wolk,
onze naaste galactische buur,
onze naaste galactische buur,
09:16
is orange instead
of its more familiar blue-white.
of its more familiar blue-white.
199
544160
3216
is oranje in plaats van
het bekende blauwwit.
het bekende blauwwit.
09:19
So there's a lot going on in this.
Let's take a closer look.
Let's take a closer look.
200
547400
3376
Er is hier dus veel aan de hand.
Laten we eens een kijkje nemen.
Laten we eens een kijkje nemen.
09:22
If we look back
towards the galactic center,
towards the galactic center,
201
550800
2416
Als we terugkijken
naar het galactische centrum,
naar het galactische centrum,
09:25
where we originally saw the Parkes image
that I showed you earlier,
that I showed you earlier,
202
553240
3216
waarvan ik eerder het Parkes-beeld toonde,
09:28
low resolution, black and white,
203
556480
2376
in lage resolutie, zwart en wit,
09:30
and we fade to the GLEAM view,
204
558880
2080
en we nu naar het GLEAM beeld overvloeien,
09:34
you can see the resolution
has gone up by a factor of a hundred.
has gone up by a factor of a hundred.
205
562200
3856
kan je zien dat de resolutie
met een factor honderd is gestegen.
met een factor honderd is gestegen.
09:38
We now have a color view of the sky,
206
566080
2856
We hebben nu
een kleurenbeeld van de hemel,
een kleurenbeeld van de hemel,
09:40
a technicolor view.
207
568960
1336
een technicolor beeld.
09:42
Now, it's not a false color view.
208
570320
2976
Het is geen valse-kleuren beeld.
09:45
These are real radio colors.
209
573320
2400
Dit zijn echte radiokleuren.
09:48
What I've done is I've colored
the lowest frequencies red
the lowest frequencies red
210
576600
2816
Ik heb de laagste frequenties
rood gekleurd,
rood gekleurd,
09:51
and the highest frequencies blue,
211
579440
1616
de hoogste blauw
09:53
and the middle ones green.
212
581080
1576
en de middelste groen.
09:54
And that gives us this rainbow view.
213
582680
2216
Dat geeft dit regenboogeffect.
09:56
And this isn't just false color.
214
584920
2256
Dit zijn niet zomaar valse kleuren.
09:59
The colors in this image
tell us about the physical processes
tell us about the physical processes
215
587200
2936
De kleuren in deze afbeelding
vertellen ons iets
vertellen ons iets
over de fysische processen in het heelal.
10:02
going on in the universe.
216
590160
1240
10:03
So for instance, if you look
along the plane of the galaxy,
along the plane of the galaxy,
217
591974
2762
Als je bijvoorbeeld kijkt
langs het vlak van de Melkweg,
langs het vlak van de Melkweg,
10:06
it's alight with synchrotron,
218
594760
1456
dan licht het op in synchrotronstraling,
10:08
which is mostly reddish orange,
219
596240
2376
die meestal oranjerood is,
10:10
but if we look very closely,
we see little blue dots.
we see little blue dots.
220
598640
3120
maar als we heel goed kijken,
zien we kleine blauwe stippen.
zien we kleine blauwe stippen.
10:14
Now, if we zoom in,
221
602320
1576
Als we inzoomen:
10:15
these blue dots are ionized plasma
222
603920
2536
deze blauwe stippen
zijn geïoniseerd plasma
zijn geïoniseerd plasma
10:18
around very bright stars,
223
606480
1640
rond zeer heldere sterren.
10:20
and what happens
is that they block the red light,
is that they block the red light,
224
608680
2776
Dat houdt het rode licht tegen
waardoor ze blauw schijnen.
10:23
so they appear blue.
225
611480
1640
10:25
And these can tell us
about these star-forming regions
about these star-forming regions
226
613880
2936
Zij kunnen ons iets vertellen
over de stervormingsgebieden
over de stervormingsgebieden
10:28
in our galaxy.
227
616840
1256
in onze melkweg.
10:30
And we just see them immediately.
228
618120
1616
We zien ze gewoon meteen.
10:31
We look at the galaxy,
and the color tells us that they're there.
and the color tells us that they're there.
229
619760
3056
We kijken naar de Melkweg,
en de kleur vertelt ons dat ze er zijn.
en de kleur vertelt ons dat ze er zijn.
10:34
You can see little soap bubbles,
230
622840
1576
Je kunt kleine zeepbellen zien,
10:36
little circular images
around the galactic plane,
around the galactic plane,
231
624440
3416
kleine cirkelvormige beelden
rond het galactische vlak.
rond het galactische vlak.
10:39
and these are supernova remnants.
232
627880
2000
Dat zijn resten van supernova’s.
10:42
When a star explodes,
233
630600
1696
Wanneer een ster ontploft,
10:44
its outer shell is cast off
234
632320
2456
wordt de buitenste schil afgeworpen
vliegt naar buiten de ruimte in,
neemt onderweg materiaal op,
neemt onderweg materiaal op,
10:46
and it travels outward into space
gathering up material,
gathering up material,
235
634800
3296
10:50
and it produces a little shell.
236
638120
1960
en dat produceert een kleine schaal.
10:52
It's been a long-standing
mystery to astronomers
mystery to astronomers
237
640800
3376
Het was een oud mysterie voor astronomen
waar alle supernovaresten zaten.
10:56
where all the supernova remnants are.
238
644200
2080
10:58
We know that there must be a lot
of high-energy electrons in the plane
of high-energy electrons in the plane
239
646960
4336
We weten dat er in het vlak een heleboel
hoog-energetische elektronen moeten zijn
hoog-energetische elektronen moeten zijn
11:03
to produce the synchrotron
radiation that we see,
radiation that we see,
240
651320
2656
om de waargenomen
synchrotronstraling te produceren.
synchrotronstraling te produceren.
We denken dat ze komen
van de supernovaresten,
van de supernovaresten,
11:06
and we think they're produced
by supernova remnants,
by supernova remnants,
241
654000
2576
11:08
but there don't seem to be enough.
242
656600
1776
maar er lijken er te weinig zijn.
11:10
Fortunately, GLEAM is really, really
good at detecting supernova remnants,
good at detecting supernova remnants,
243
658400
3896
Gelukkig is GLEAM buitengewoon goed
in het detecteren van supernovaresten.
in het detecteren van supernovaresten.
11:14
so we're hoping to have
a new paper out on that soon.
a new paper out on that soon.
244
662320
2480
Dat staat hopelijk binnenkort
in onze nieuwe paper.
in onze nieuwe paper.
11:17
Now, that's fine.
245
665800
1256
Dat is allemaal prima.
11:19
We've explored our little local universe,
246
667080
2336
We hebben ons kleine
lokale universum onderzocht,
lokale universum onderzocht,
11:21
but I wanted to go deeper,
I wanted to go further.
I wanted to go further.
247
669440
2376
maar ik wilde dieper gaan, verder gaan.
11:23
I wanted to go beyond the Milky Way.
248
671840
2080
Ik wilde verder gaan dan de Melkweg.
11:26
Well, as it happens, we can see a very
interesting object in the top right,
interesting object in the top right,
249
674520
3776
Zo kunnen we een zeer interessant
object zien in de rechterbovenhoek.
object zien in de rechterbovenhoek.
11:30
and this is a local radio galaxy,
250
678320
2216
Dit is een lokaal radiostelsel,
11:32
Centaurus A.
251
680560
1240
Centaurus A.
11:34
If we zoom in on this,
252
682240
1256
Als we erop inzoomen,
11:35
we can see that there are
two huge plumes going out into space.
two huge plumes going out into space.
253
683520
3400
kunnen we zien dat er twee grote
pluimen van uitgaan, de ruimte in.
pluimen van uitgaan, de ruimte in.
Als je recht in het midden
tussen deze twee pluimen kijkt,
tussen deze twee pluimen kijkt,
11:39
And if you look right in the center
between those two plumes,
between those two plumes,
254
687600
2896
zie je een sterrenstelsel
dat lijkt op het onze.
dat lijkt op het onze.
11:42
you'll see a galaxy just like our own.
255
690520
2376
11:44
It's a spiral. It has a dust lane.
256
692920
2456
Het is een spiraal met een stofband.
11:47
It's a normal galaxy.
257
695400
1616
Het is een normaal sterrenstelsel.
11:49
But these jets
are only visible in the radio.
are only visible in the radio.
258
697040
3616
Maar deze pluimen zijn alleen
zichtbaar in radiostraling.
zichtbaar in radiostraling.
11:52
If we looked in the visible,
we wouldn't even know they were there,
we wouldn't even know they were there,
259
700680
3176
In het zichtbare spectrum
zouden we ze niet eens zien
zouden we ze niet eens zien
11:55
and they're thousands of times larger
than the host galaxy.
than the host galaxy.
260
703880
3040
en ze zijn duizenden malen groter
dan het gastheer-sterrenstelsel.
dan het gastheer-sterrenstelsel.
11:59
What's going on?
What's producing these jets?
What's producing these jets?
261
707480
2400
Wat gebeurt er? Wat maakt deze pluimen?
12:03
At the center of every galaxy
that we know about
that we know about
262
711160
3536
In het midden van elk
melkwegstelsel dat we kennen
melkwegstelsel dat we kennen
12:06
is a supermassive black hole.
263
714720
2256
zit een superzwaar zwart gat.
12:09
Now, black holes are invisible.
That's why they're called that.
That's why they're called that.
264
717000
3416
Nu zijn zwarte gaten onzichtbaar.
Daarom heten ze zo.
Daarom heten ze zo.
12:12
All you can see is the deflection
of the light around them,
of the light around them,
265
720440
3016
Alles wat je kunt zien,
is de afbuiging van het licht eromheen
is de afbuiging van het licht eromheen
12:15
and occasionally, when a star
or a cloud of gas comes into their orbit,
or a cloud of gas comes into their orbit,
266
723480
4296
en af en toe, als een ster
of een gaswolk in hun baan komt,
of een gaswolk in hun baan komt,
wordt die uit elkaar gescheurd
door getijdekrachten
door getijdekrachten
12:19
it is ripped apart by tidal forces,
267
727800
2736
12:22
forming what we call an accretion disk.
268
730560
2480
en vormt zich een 'accretieschijf'.
12:25
The accretion disk
glows brightly in the x-rays,
glows brightly in the x-rays,
269
733640
3216
Deze accretieschijf licht
helder op in x-straling
helder op in x-straling
12:28
and huge magnetic fields
can launch the material into space
can launch the material into space
270
736880
4416
en enorme magnetische velden
kunnen het materiaal de ruimte in werpen
kunnen het materiaal de ruimte in werpen
12:33
at nearly the speed of light.
271
741320
1720
aan bijna de lichtsnelheid.
12:35
So these jets are visible in the radio
272
743520
3160
Deze pluimen
zijn zichtbaar in radiostraling
zijn zichtbaar in radiostraling
en dat is wat wij waarnemen
bij ons onderzoek.
bij ons onderzoek.
12:39
and this is what we pick up in our survey.
273
747240
2160
12:42
Well, very well, so we've seen
one radio galaxy. That's nice.
one radio galaxy. That's nice.
274
750040
4016
Nu hebben we dus één radiosterrenstelsel
te zien gekregen. Wat leuk is.
te zien gekregen. Wat leuk is.
12:46
But if you just look
at the top of that image,
at the top of that image,
275
754080
2176
Maar bovenin dat beeld
zie je een ander radiomelkwegstelsel.
12:48
you'll see another radio galaxy.
276
756280
1736
12:50
It's a little bit smaller,
and that's just because it's further away.
and that's just because it's further away.
277
758040
3240
Een beetje kleiner,
omdat het verder weg is.
omdat het verder weg is.
12:53
OK. Two radio galaxies.
278
761800
2656
Oké. Twee radiosterrenstelsels.
12:56
We can see this. This is fine.
279
764480
1576
We kunnen dit zien. Dat is goed.
12:58
Well, what about all the other dots?
280
766080
1736
Hoe zit het met die andere punten?
12:59
Presumably those are just stars.
281
767840
1560
Zijn dat slechts sterren?
13:01
They're not.
282
769880
1216
Neen.
13:03
They're all radio galaxies.
283
771120
1600
Het zijn allemaal radiosterrenstelsels.
13:05
Every single one of the dots in this image
284
773320
2896
Alle punten in dit beeld
13:08
is a distant galaxy,
285
776240
1736
zijn melkwegstelsels
13:10
millions to billions of light-years away
286
778000
2856
op miljoenen
tot miljarden lichtjaren afstand
tot miljarden lichtjaren afstand
13:12
with a supermassive
black hole at its center
black hole at its center
287
780880
2616
met een superzwaar
zwart gat in het centrum.
zwart gat in het centrum.
13:15
pushing material into space
at nearly the speed of light.
at nearly the speed of light.
288
783520
3576
Ze duwen materiaal de ruimte in
aan bijna de snelheid van het licht.
aan bijna de snelheid van het licht.
Daar staat je verstand bij stil.
13:19
It is mind-blowing.
289
787120
1760
13:21
And this survey is even larger
than what I've shown here.
than what I've shown here.
290
789680
3736
En dit onderzoek is zelfs groter
dan wat ik hier liet zien.
dan wat ik hier liet zien.
13:25
If we zoom out to
the full extent of the survey,
the full extent of the survey,
291
793440
2536
Als we uitzoomen naar de volledige
omvang van het onderzoek,
omvang van het onderzoek,
13:28
you can see I found 300,000
of these radio galaxies.
of these radio galaxies.
292
796000
4096
kan je zien dat ik 300.000
van deze radiosterrenstelsels vond.
van deze radiosterrenstelsels vond.
13:32
So it's truly an epic journey.
293
800120
2896
Echt een epische reis.
13:35
We've discovered all of these galaxies
294
803040
2656
We hebben deze sterrenstelsels
allemaal ontdekt
allemaal ontdekt
13:37
right back to the very first
supermassive black holes.
supermassive black holes.
295
805720
3560
tot en met de allereerste
superzware zwarte gaten.
superzware zwarte gaten.
13:41
I'm very proud of this,
and it will be published next week.
and it will be published next week.
296
809960
2780
Ik ben er erg trots op en het
zal volgende week worden gepubliceerd.
zal volgende week worden gepubliceerd.
13:45
Now, that's not all.
297
813280
2816
Maar dat is niet alles.
13:48
I've explored the furthest reaches
of the galaxy with this survey,
of the galaxy with this survey,
298
816120
4336
Ik heb met dit onderzoek de verste
uithoeken van het heelal onderzocht,
uithoeken van het heelal onderzocht,
13:52
but there's something
even more in this image.
even more in this image.
299
820480
2960
maar er is nog meer
te zien in deze afbeelding.
te zien in deze afbeelding.
13:56
Now, I'll take you right back
to the dawn of time.
to the dawn of time.
300
824320
3296
Ik neem jullie mee
naar het begin van de tijd.
naar het begin van de tijd.
13:59
When the universe formed,
it was a big bang,
it was a big bang,
301
827640
3656
Toen het heelal zich vormde,
was er een grote klap,
was er een grote klap,
14:03
which left the universe
as a sea of hydrogen,
as a sea of hydrogen,
302
831320
4056
die het heelal achterliet
als een zee van waterstof,
als een zee van waterstof,
14:07
neutral hydrogen.
303
835400
1496
neutrale waterstof.
14:08
And when the very first stars
and galaxies switched on,
and galaxies switched on,
304
836920
2776
Dan kwamen
de eerste sterren en sterrenstelsels,
de eerste sterren en sterrenstelsels,
14:11
they ionized that hydrogen.
305
839720
2096
die die waterstof ioniseerden.
14:13
So the universe went
from neutral to ionized.
from neutral to ionized.
306
841840
3440
Dus ging het universum
van neutraal naar geïoniseerd.
van neutraal naar geïoniseerd.
14:18
That imprinted a signal all around us.
307
846160
3176
Dat veroorzaakte een signaal
overal om ons heen.
overal om ons heen.
14:21
Everywhere, it pervades us,
308
849360
1736
Overal doordringt het ons,
14:23
like the Force.
309
851120
1416
zoals de Kracht.
14:24
Now, because that happened so long ago,
310
852560
3720
Omdat dat zo lang geleden gebeurde,
14:29
the signal was redshifted,
311
857000
1800
is het signaal roodverschoven,
14:31
so now that signal
is at very low frequencies.
is at very low frequencies.
312
859560
3296
en is nu een signaal
met een zeer lage frequentie.
met een zeer lage frequentie.
14:34
It's at the same frequency as my survey,
313
862880
2456
Het is op dezelfde frequentie
als mijn onderzoek,
als mijn onderzoek,
14:37
but it's so faint.
314
865360
1376
maar het is zo zwak.
14:38
It's a billionth the size
of any of the objects in my survey.
of any of the objects in my survey.
315
866760
3880
Het is een miljardste de grootte van een
van de objecten in mijn onderzoek.
van de objecten in mijn onderzoek.
14:43
So our telescope may not be quite
sensitive enough to pick up this signal.
sensitive enough to pick up this signal.
316
871320
4896
Misschien is onze telescoop niet gevoelig
genoeg om dit signaal te detecteren.
genoeg om dit signaal te detecteren.
14:48
However, there's a new radio telescope.
317
876240
2496
Maar er komt een nieuwe radiotelescoop.
14:50
So I can't have a starship,
318
878760
1656
Een sterrenschip krijg ik niet,
14:52
but I can hopefully have
319
880440
1256
maar hopelijk wel
14:53
one of the biggest
radio telescopes in the world.
radio telescopes in the world.
320
881720
2856
een van de grootste
radiotelescopen in de wereld.
radiotelescopen in de wereld.
14:56
We're building the Square Kilometre Array,
a new radio telescope,
a new radio telescope,
321
884600
3616
We bouwen de Square Kilometre Array,
een nieuwe radiotelescoop.
een nieuwe radiotelescoop.
15:00
and it's going to be a thousand
times bigger than the MWA,
times bigger than the MWA,
322
888240
2736
Hij wordt duizend keer
groter dan de MWA,
groter dan de MWA,
duizend keer gevoeliger
en met een nog betere resolutie.
en met een nog betere resolutie.
15:03
a thousand times more sensitive,
and have an even better resolution.
and have an even better resolution.
323
891000
3216
We zouden er tientallen miljoenen
sterrenstelsels mee moeten vinden.
sterrenstelsels mee moeten vinden.
15:06
So we should find
tens of millions of galaxies.
tens of millions of galaxies.
324
894240
2216
15:08
And perhaps, deep in that signal,
325
896480
2336
En misschien, diep in dat signaal,
15:10
I will get to look upon the very first
stars and galaxies switching on,
stars and galaxies switching on,
326
898840
4176
krijg ik de eerste sterren
en sterrenstelsels te zien
en sterrenstelsels te zien
van bij het begin van de tijd zelf.
15:15
the beginning of time itself.
327
903040
2360
15:17
Thank you.
328
905920
1216
Dank je.
15:19
(Applause)
329
907160
2760
(Applaus)
ABOUT THE SPEAKER
Natasha Hurley-Walker - AstronomerNatasha Hurley-Walker uses novel radio telescopes to explore the universe at some of the longest wavelengths of light.
Why you should listen
Dr. Natasha Hurley-Walker recently completed an astronomical survey of the entire southern sky, revealing the radio glow of our own Milky Way galaxy as well as hundreds of thousands of distant galaxies: the GaLactic and Extragalactic All-sky Murchison Widefield Array (GLEAM) survey. Unlike previous work, GLEAM is the first "radio color" survey, observed across such a wide range of frequencies that the unique spectrum of every object can be used to understand its underlying physics.
An Early-Career Research Fellow based at the Curtin University node of the International Centre for Radio Astronomy Research, in Perth, Western Australia, Hurley-Walker is part of the international Murchison Widefield Array (MWA) collaboration, spanning thirteen institutes across six countries. At her fingertips are tens of petabytes of data collected by the MWA since 2013, which she processes using powerful supercomputers at the nearby Pawsey Centre. Hurley-Walker earned a PhD in Radio Astronomy at the University of Cambridge by commissioning and using a new radio telescope to perform its first science observations. The experience directly transferred to the MWA, which she also helped to commission.
The MWA is a precursor to the Square Kilometer Array (SKA), what will be the largest radio telescope in the world, set to come online in the 2020s. By developing software and techniques to deal with data from the MWA, creating pathfinding maps of the sky and training a new generation of astronomers in cutting-edge techniques, Hurley-Walker is working to lay the scientific groundwork for the commissioning of the SKA. In 2016 Hurley-Walker was awarded an Australian SKA Fellowship in order to visit the SKA headquarters and transfer lessons from her commissioning experiences as well as develop her survey into a useful calibration model for the SKA.
Hurley-Walker is passionate about scientific outreach and keynoted talks in 2013 and 2017 at Astrofest, Australia's largest public astronomy festival. So that anyone in the world can see the sky with the same radio eyes as her, she created the GLEAMoscope , an interactive online viewer that shows the universe at radio wavelengths compared to other frequencies, including the more familiar "optical" spectrum. It being the 21st century, there's also an app: check out GLEAM on the Google Play store. In 2017 Natasha won the "Best Timelapse" category in the Astofest astrophotography competition with her colleague John Goldsmith for their creation of a composite video showing both the optical and radio sky. For more detail on Hurley-Walker's work, check out her article on TheConversation.
Working with cutting-edge data is tough, but sometimes hides serendipitous gems which Hurley-Walker has unearthed, like the faintest dying radio galaxy ever discovered, whistling plasma ducts in the Earth's ionosphere and some of the youngest and weirdest radio galaxies ever found. View a complete list of Hurley-Walker's publications.
Natasha Hurley-Walker | Speaker | TED.com