TEDxRotterdam 2010
Bart Weetjens: How I taught rats to sniff out land mines
Bart Weetjens: Jak nauczyłem szczury wywąchiwać miny lądowe
Filmed:
Readability: 4.5
610,956 views
Na spotkaniu TEDxRotterdam, Bart Weetjens mówi o swym niezwykłym projekcie: szkoleniu szczurów, by za pomocą węchu odnajdowały miny lądowe. Pokazuje on sfilmowanych "szczurzych bohaterów" w akcji i opowiada o kolejnej fazie projektu: szkoleniu szczurów do wykrywania gruźlicy w laboratorium.
Bart Weetjens - Product developer
The founder of Apopo, Bart Weetjens, is training rats to detect landmine explosives in minute amounts. Full bio
The founder of Apopo, Bart Weetjens, is training rats to detect landmine explosives in minute amounts. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:16
I'm here today to share with you
0
1000
2000
Jestem tu dziś, by podzielić się z wami
00:18
an extraordinary journey --
1
3000
2000
zdumiewającą opowieścią --
00:20
extraordinarily rewarding journey, actually --
2
5000
3000
zdumiewająco satysfakcjonującą historią,
00:23
which brought me into
3
8000
2000
która przywiodła mnie
00:25
training rats
4
10000
2000
do szkolenia szczurów,
00:27
to save human lives
5
12000
2000
do ratowania ludzkiego życia
00:29
by detecting landmines
6
14000
2000
poprzez wykrywanie min lądowych
00:31
and tuberculosis.
7
16000
2000
oraz gruźlicy.
00:33
As a child, I had two passions.
8
18000
3000
Jako dziecko, miałem dwie pasje.
00:36
One was a passion for rodents.
9
21000
3000
Jedną z nich było zamiłowanie do gryzoni.
00:39
I had all kinds of rats,
10
24000
2000
Miałem wszelkie możliwe szczury,
00:41
mice, hamsters,
11
26000
2000
myszy, chomiki,
00:43
gerbils, squirrels.
12
28000
2000
myszoskoczki, wiewiórki.
00:45
You name it, I bred it, and I sold them to pet shops.
13
30000
3000
Wszystko hodowałem i sprzedawałem sklepom ze zwierzętami.
00:48
(Laughter)
14
33000
2000
(Śmiech)
00:50
I also had a passion for Africa.
15
35000
3000
Pasjonowała mnie też Afryka.
00:53
Growing up in a multicultural environment,
16
38000
2000
Dorastałem w wielokulturowym otoczeniu.
00:55
we had African students in the house,
17
40000
2000
Mieszkali z nami w domu afrykańscy studenci.
00:57
and I learned about their stories,
18
42000
2000
Słyszałem ich historie,
00:59
so different backgrounds,
19
44000
2000
o różnorodnych losach,
01:01
dependency on imported know-how,
20
46000
3000
o zależności od sprowadzanej wiedzy specjalistycznej,
01:04
goods, services,
21
49000
2000
dóbr i usług,
01:06
exuberant cultural diversity.
22
51000
3000
o bujnym zróżnicowaniu kulturowym.
01:09
Africa was truly fascinating for me.
23
54000
2000
Afryka mnie fascynowała.
01:11
I became an industrial engineer,
24
56000
2000
Zostałem inżynierem przemysłowym --
01:13
engineer in product development,
25
58000
2000
inżynierem ds. rozwoju produktów --
01:15
and I focused on appropriate detection technologies,
26
60000
3000
i skupiłem się na technologiach wykrywania,
01:18
actually the first appropriate technologies
27
63000
2000
pierwszych technologiach nadających się
01:20
for developing countries.
28
65000
3000
dla krajów rozwijających się.
01:23
I started working in the industry,
29
68000
2000
Zacząłem pracować w tej branży,
01:25
but I wasn't really happy to contribute
30
70000
2000
ale nie byłem naprawdę szczęśliwy, pracując na rzecz
01:27
to a material consumer society
31
72000
3000
materialistycznego społeczeństwa konsumpcyjnego,
01:30
in a linear, extracting
32
75000
3000
w liniowym trybie
01:33
and manufacturing mode.
33
78000
2000
wydobycia i produkcji.
01:35
I quit my job to focus on the real world problem:
34
80000
2000
Rzuciłem pracę, by zająć się prawdziwym problemem:
01:37
landmines.
35
82000
3000
minami lądowymi.
01:40
We're talking '95 now.
36
85000
3000
Przenieśmy się teraz do roku '95.
01:43
Princess Diana is announcing on TV
37
88000
3000
Księżna Diana stwierdza w telewizji,
01:46
that landmines form a structural barrier
38
91000
2000
że miny lądowe tworzą strukturalną barierę
01:48
to any development, which is really true.
39
93000
3000
dla rozwoju. I tak jest.
01:51
As long as these devices are there,
40
96000
2000
Póki te urządzenia tam są,
01:53
or there is suspicion of landmines,
41
98000
2000
lub jest podejrzenie ich obecności,
01:55
you can't really enter into the land.
42
100000
2000
nie można wejść na dany teren.
01:57
Actually, there was an appeal worldwide
43
102000
2000
To był ogólnoświatowy apel
01:59
for new detectors
44
104000
3000
o nowe wykrywacze
02:02
sustainable in the environments
45
107000
2000
łatwe w utrzymaniu w miejscach,
02:04
where they're needed to produce,
46
109000
2000
w których są potrzebne,
02:06
which is mainly in the developing world.
47
111000
2000
czyli głównie w krajach rozwijających się.
02:08
We chose rats.
48
113000
2000
My wybraliśmy szczury.
02:10
Why would you choose rats?
49
115000
2000
Dlaczego mielibyśmy wybrać szczury?
02:12
Because, aren't they vermin?
50
117000
2000
Czyż nie są szkodnikami?
02:14
Well, actually rats are,
51
119000
2000
Cóż, właściwie szczury są --
02:16
in contrary to what most people think about them,
52
121000
2000
przeciwnie do tego, co większość ludzi o nich myśli --
02:18
rats are highly sociable creatures.
53
123000
4000
bardzo towarzyskie.
02:22
And actually, our product -- what you see here.
54
127000
3000
A tu widzicie nasz produkt.
02:25
There's a target somewhere here.
55
130000
2000
Gdzieś tu jest mina.
02:27
You see an operator, a trained African
56
132000
2000
Widzicie operatora, wyszkolonego Afrykanina,
02:29
with his rats in front
57
134000
2000
ze swym szczurem,
02:31
who actually are left and right.
58
136000
2000
który chodzi w lewo i prawo.
02:33
There, the animal finds a mine.
59
138000
2000
W tym momencie zwierzę znajduje minę.
02:35
It scratches on the soil.
60
140000
2000
Szczur drapie ziemię,
02:37
And the animal comes back for a food reward.
61
142000
3000
i wraca po nagrodę-smakołyk.
02:40
Very, very simple.
62
145000
2000
Bardzo, bardzo proste.
02:42
Very sustainable in this environment.
63
147000
3000
Łatwe do utrzymania w tym środowisku.
02:45
Here, the animal gets its food reward.
64
150000
3000
Tutaj zwierzę dostaje swój smakołyk.
02:48
And that's how it works.
65
153000
2000
I tak to działa.
02:50
Very, very simple.
66
155000
2000
Bardzo, bardzo proste.
02:52
Now why would you use rats?
67
157000
2000
Dlaczego mielibyśmy używać szczurów?
02:54
Rats have been used since the '50s last century,
68
159000
2000
Szczury były używane od lat '50 ubiegłego wieku
02:56
in all kinds of experiments.
69
161000
3000
w rozmaitych eksperymentach.
02:59
Rats have more genetic material
70
164000
3000
Szczury mają więcej materiału genetycznego
03:02
allocated to olfaction
71
167000
2000
odpowiedzialnego za zmysł węchu,
03:04
than any other mammal species.
72
169000
2000
niż jakikolwiek inny gatunek ssaków.
03:06
They're extremely sensitive to smell.
73
171000
3000
Są nadzwyczaj wrażliwe na zapach.
03:09
Moreover, they have the mechanisms to map all these smells
74
174000
3000
Mają też mechanizmy do przetwarzania informacji zapachowych
03:12
and to communicate about it.
75
177000
3000
i do komunikowania się na ich temat.
03:15
Now how do we communicate with rats?
76
180000
2000
A jak my komunikujemy się ze szczurami?
03:17
Well don't talk rat,
77
182000
3000
Nie mówimy po szczurzemu,
03:20
but we have a clicker,
78
185000
2000
ale mamy kliker,
03:22
a standard method for animal training,
79
187000
2000
standardowy przyrząd do szkolenia zwierząt,
03:24
which you see there.
80
189000
2000
który widzicie tutaj.
03:26
A clicker, which makes a particular sound
81
191000
3000
Kliker wydaje specyficzny dźwięk,
03:29
with which you can reinforce particular behaviors.
82
194000
3000
dzięki któremu można wzmacniać wybrane zachowania.
03:32
First of all, we associate the click sound with a food reward,
83
197000
3000
Po pierwsze, kojarzymy dźwięk klikera z nagrodą-smakołykiem,
03:35
which is smashed banana and peanuts together in a syringe.
84
200000
3000
którym jest tłuczony banan z orzeszkami w szprycy.
03:39
Once the animal knows click, food,
85
204000
2000
Od momentu, gdy zwierzę skojarzy klik z jedzeniem --
03:41
click, food, click, food --
86
206000
2000
klik, jedzenie, klik, jedzenie --
03:43
so click is food --
87
208000
2000
więc klik oznacza jedzenie --
03:45
we bring it in a cage with a hole,
88
210000
2000
umieszczamy je w klatce z otworem,
03:47
and actually the animal learns
89
212000
2000
i zwierzę uczy się
03:49
to stick the nose in the hole
90
214000
2000
wsadzać nos w otwór,
03:51
under which a target scent is placed,
91
216000
2000
pod którym umieszczony jest testowany zapach,
03:53
and to do that for five seconds --
92
218000
2000
i trzymać go tam przez 5 sekund --
03:55
five seconds, which is long for a rat.
93
220000
2000
5 sekund, to długo dla szczura.
03:57
Once the animal knows this, we make the task a bit more difficult.
94
222000
3000
Gdy zwierzę się tego nauczy, czynimy zadanie nieco trudniejszym.
04:00
It learns how to find the target smell
95
225000
3000
Szczur uczy się, jak znaleźć docelowy zapach
04:03
in a cage with several holes, up to 10 holes.
96
228000
3000
w klatce z wieloma otworami, nawet dziesięcioma.
04:06
Then the animal learns
97
231000
2000
Potem zwierzę uczy się
04:08
to walk on a leash in the open
98
233000
2000
chodzić na smyczy na otwartym terenie
04:10
and find targets.
99
235000
2000
i znajdować cele.
04:12
In the next step, animals learn
100
237000
3000
W następnym kroku, zwierzęta uczą się
04:15
to find real mines in real minefields.
101
240000
2000
szukać prawdziwych min na prawdziwych polach minowych.
04:17
They are tested and accredited
102
242000
3000
Są one sprawdzane i certyfikowane
04:20
according to International Mine Action Standards,
103
245000
2000
zgodnie ze standardami Międzynarodowej Akcji Minowej.
04:22
just like dogs have to pass a test.
104
247000
3000
Tak samo jak psy, muszą zdać egzamin.
04:25
This consists of 400 square meters.
105
250000
2000
Składa się on z 400 metrów kwadratowych,
04:27
There's a number of mines
106
252000
3000
na którym jest pewna liczba min
04:30
placed blindly,
107
255000
2000
rozmieszczonych losowo,
04:32
and the team of trainer and their rat
108
257000
3000
gdzie treser ze swym szczurem
04:35
have to find all the targets.
109
260000
3000
muszą znaleźć wszystkie cele.
04:39
If the animal does that, it gets a license
110
264000
3000
Jeśli zwierzę to osiągnie, dostaje licencję
04:42
as an accredited animal
111
267000
2000
i jest certyfikowane
04:44
to be operational in the field --
112
269000
2000
jako gotowe do działań w terenie --
04:46
just like dogs, by the way.
113
271000
2000
tak samo, jak psy.
04:48
Maybe one slight difference:
114
273000
2000
Może z jedną małą różnicą:
04:50
we can train rats at a fifth of the price
115
275000
3000
możemy szkolić szczury za jedną piątą ceny
04:53
of training the mining dog.
116
278000
2000
szkolenia psa minowego.
04:55
This is our team in Mozambique:
117
280000
2000
To jest nasz zespół w Mozambiku.
04:57
one Tanzanian trainer,
118
282000
2000
Jeden tanzański treser,
04:59
who transfers the skills
119
284000
2000
który przekazuje swoje umiejętności
05:01
to these three Mozambican fellows.
120
286000
2000
trzem mozambijskim współpracownikom.
05:03
And you should see the pride in the eyes of these people.
121
288000
3000
Powinniście zobaczyć dumę w oczach tych ludzi.
05:06
They have a skill,
122
291000
2000
Mają oni umiejętność,
05:08
which makes them much less dependent
123
293000
2000
która sprawia, że są oni o wiele mniej zależni
05:10
on foreign aid.
124
295000
2000
od zagranicznej pomocy.
05:12
Moreover, this small team
125
297000
3000
Co więcej, ten mały zespół --
05:15
together with, of course, you need the heavy vehicles
126
300000
3000
oczywiście, prócz nich, potrzeba ciężkich pojazdów
05:18
and the manual de-miners to follow-up.
127
303000
3000
i saperów w dalszej części.
05:21
But with this small investment in a rat capacity,
128
306000
3000
Jednak tą małą inwestycją w zdolności szczurów,
05:24
we have demonstrated in Mozambique
129
309000
3000
pokazaliśmy w Mozambiku,
05:27
that we can reduce the cost-price per square meter
130
312000
3000
że możemy zredukować koszt rozminowania metra kwadratowego
05:30
up to 60 percent
131
315000
2000
do 60% aktualnej ceny --
05:32
of what is currently normal --
132
317000
2000
2$ za metr kwadratowy, my to robimy za 1.18$
05:34
two dollars per square meter, we do it at $1.18,
133
319000
2000
2$ za metr kwadratowy, my to robimy za 1.18$
05:36
and we can still bring that price down.
134
321000
2000
i nadal możemy obniżyć tę cenę.
05:38
Question of scale.
135
323000
2000
Kwestia skali,
05:40
If you can bring in more rats,
136
325000
2000
jeśli da się sprowadzić więcej szczurów,
05:42
we can actually make the output even bigger.
137
327000
2000
możemy jeszcze bardziej poprawić ten wynik.
05:44
We have a demonstration site in Mozambique.
138
329000
3000
Mamy w Mozambiku ośrodek pokazowy.
05:47
Eleven African governments
139
332000
3000
11 afrykańskich rządów
05:50
have seen that they can become less dependent
140
335000
3000
przekonało się, że mogą stać się mniej zależnymi
05:53
by using this technology.
141
338000
2000
dzięki użyciu tej technologii.
05:55
They have signed the pact for peace
142
340000
2000
Podpisały one pakt pokojowy
05:57
and treaty in the Great Lakes region,
143
342000
3000
oraz traktat w regionie Wielkich Jezior.
06:00
and they endorse hero rats
144
345000
3000
Wspierają szczurzych bohaterów,
06:03
to clear their common borders of landmines.
145
348000
3000
by oczyściły one ich wspólne granice z min.
06:06
But let me bring you to a very different problem.
146
351000
3000
Lecz pozwólcie mi nawiązać do zupełnie innego problemu.
06:09
And there's about 6,000 people last year
147
354000
2000
Około 6 000 ludzi w ostatnim roku
06:11
that walked on a landmine,
148
356000
2000
weszło na minę lądową,
06:13
but worldwide last year,
149
358000
2000
ale na całym świecie w ostatnim roku
06:15
almost 1.9 million died from tuberculosis
150
360000
2000
niemal 1.9 miliona ludzi zmarło z powodu gruźlicy
06:17
as a first cause of infection.
151
362000
3000
jako głównego czynnika zakaźnego.
06:21
Especially in Africa
152
366000
2000
Zwłaszcza w Afryce,
06:23
where T.B. and HIV are strongly linked,
153
368000
3000
gdzie gruźlica i HIV są mocno powiązane,
06:26
there is a huge common problem.
154
371000
4000
jest to ogromny, powszechny problem.
06:31
Microscopy, the standard WHO procedure,
155
376000
3000
Mikroskopia, standardowa procedura WHO
06:34
reaches from 40 to 60 percent reliability.
156
379000
3000
osiąga od 40 do 60% niezawodności.
06:38
In Tanzania -- the numbers don't lie --
157
383000
3000
W Tanzanii -- liczby nie kłamią --
06:41
45 percent of people -- T.B. patients --
158
386000
3000
tylko u 45% pacjentów z gruźlicą
06:44
get diagnosed with T.B. before they die.
159
389000
3000
jest ona wykrywana zanim umrą.
06:48
It means that, if you have T.B.,
160
393000
3000
To oznacza, że jeśli masz gruźlicę,
06:51
you have more chance that you won't be detected,
161
396000
2000
masz większą szansę, że zostanie ona niewykryta,
06:53
but will just die from T.B. secondary infections and so on.
162
398000
3000
więc umrzesz z powodu wtórnych zakażeń.
07:00
And if, however,
163
405000
2000
Jeżeli jednak
07:02
you are detected very early, diagnosed early,
164
407000
2000
jesteś zdiagnozowany wcześnie
07:04
treatment can start,
165
409000
2000
można rozpocząć leczenie.
07:06
and even in HIV-positives, it makes sense.
166
411000
3000
Ma to sens nawet w przypadku ludzi z HIV.
07:09
You can actually cure T.B.,
167
414000
2000
Można wyleczyć gruźlicę
07:11
even in HIV-positives.
168
416000
3000
nawet u ludzi z HIV.
07:14
So in our common language, Dutch,
169
419000
3000
W naszym języku, holenderskim,
07:17
the name for T.B.
170
422000
2000
nazwa gruźlicy
07:19
is "tering,"
171
424000
2000
brzmi: tering.
07:21
which, etymologically,
172
426000
2000
Co, etymologicznie,
07:23
refers to the smell of tar.
173
428000
3000
odnosi się do zapachu smoły.
07:26
Already the old Chinese
174
431000
2000
Już starożytni Chińczycy
07:28
and the Greek, Hippocrates,
175
433000
3000
oraz Grecy, Hipokrates,
07:31
have actually published,
176
436000
2000
udokumentowali,
07:33
documented, that T.B. can be diagnosed
177
438000
3000
że gruźlica może być zdiagnozowana
07:36
based on the volatiles
178
441000
2000
na podstawie wyziewów
07:38
exuding from patients.
179
443000
3000
wydychanych przez pacjentów.
07:41
So what we did is we collected some samples --
180
446000
2000
A więc zebraliśmy kilka próbek --
07:43
just as a way of testing --
181
448000
2000
tylko jako sposób testowania --
07:45
from hospitals,
182
450000
2000
ze szpitali,
07:47
trained rats on them
183
452000
3000
wyszkoliliśmy na nich szczury
07:50
and see if this works,
184
455000
2000
i sprawdziliśmy, czy to działa,
07:52
and wonder, well,
185
457000
2000
i uważamy, że
07:54
we can reach 89 percent sensitivity,
186
459000
2000
możemy osiągnąć czułość 89%
07:56
86 percent specificity
187
461000
2000
i dokładność 86%
07:58
using multiple rats in a row.
188
463000
2000
używając kilku szczurów po kolei.
08:00
This is how it works,
189
465000
2000
Tak to właśnie działa.
08:03
and really, this is a generic technology.
190
468000
3000
I naprawdę, jest to standardowa technologia.
08:06
We're talking now explosives, tuberculosis,
191
471000
3000
Mówimy teraz o materiałach wybuchowych, gruźlicy,
08:09
but can you imagine,
192
474000
2000
ale możecie sobie wyobrazić,
08:11
you can actually put anything under there.
193
476000
2000
można tam właściwie podłożyć cokolwiek.
08:13
So how does it work?
194
478000
2000
Więc jak to działa?
08:15
You have a cassette with 10 samples.
195
480000
2000
Mamy kasetę z 10 próbkami.
08:17
You put these 10 samples at once in the cage.
196
482000
3000
Wkładamy te 10 próbek do klatki naraz.
08:20
An animal only needs two hundredths of a second
197
485000
2000
Zwierzę potrzebuje tylko dwóch setnych sekundy
08:22
to discriminate the scent, so it goes extremely fast.
198
487000
3000
by rozróżnić zapach, działa niesamowicie szybko.
08:25
Here it's already at the third sample.
199
490000
3000
Tutaj jest już przy trzeciej próbce.
08:28
This is a positive sample.
200
493000
3000
To jest pozytywna próbka.
08:32
It gets a click sound and comes for the food reward.
201
497000
3000
Szczur słyszy klik i przychodzi po nagrodę-smakołyk.
08:37
And by doing so, very fast,
202
502000
2000
Dzięki tej szybkiej procedurze,
08:39
we can have like a second-line opinion
203
504000
3000
możemy mieć dodatkową opinię,
08:42
to see which patients are positive,
204
507000
2000
by dowiedzieć się, którzy pacjenci mają gruźlicę,
08:44
which are negative.
205
509000
3000
a którzy nie.
08:47
Just as an indication,
206
512000
2000
Dla porównania,
08:49
whereas a microscopist can process
207
514000
2000
podczas gdy analityk może przetworzyć
08:51
40 samples in a day,
208
516000
2000
40 próbek dziennie,
08:53
a rat can process
209
518000
2000
szczur może przetworzyć
08:55
the same amount of samples
210
520000
2000
tę samą liczbę próbek
08:57
in seven minutes only.
211
522000
2000
w ciągu zaledwie 7 minut.
08:59
A cage like this --
212
524000
2000
Klatka taka jak ta --
09:01
(Applause)
213
526000
5000
(Brawa)
09:06
A cage like this -- provided that you have rats,
214
531000
3000
Klatka taka jak ta -- pod warunkiem, że masz szczury,
09:09
and we have now currently
215
534000
2000
a my mamy obecnie
09:11
25 tuberculosis rats --
216
536000
2000
25 szczurów wykrywających gruźlicę --
09:13
a cage like this, operating throughout the day,
217
538000
3000
Klatka taka jak ta, przez cały dzień,
09:16
can process 1,680 samples.
218
541000
3000
może obsłużyć 1 680 próbek.
09:21
Can you imagine the potential offspring applications --
219
546000
3000
Możecie sobie wyobrazić potencjalne pochodne zastosowania --
09:24
environmental detection
220
549000
2000
analizy środowiskowe
09:26
of pollutants in soils,
221
551000
2000
wykrywanie zanieczyszczeń w glebie,
09:28
customs applications,
222
553000
2000
zastosowania przy odprawach celnych,
09:30
detection of illicit goods in containers and so on.
223
555000
3000
wykrywanie niedozwolonych dóbr w pojemnikach i tak dalej.
09:34
But let's stick first to tuberculosis.
224
559000
2000
Ale trzymajmy się gruźlicy.
09:36
I just want to briefly highlight,
225
561000
2000
Chcę podkreślić,
09:38
the blue rods
226
563000
2000
te niebieski słupki
09:40
are the scores of microscopy only
227
565000
2000
są wynikami samej mikroskopii
09:42
at the five clinics in Dar es Salaam
228
567000
3000
w 5 klinikach w Dar es Salaam w Tanzanii
09:45
on a population of 500,000 people,
229
570000
2000
na populacji wynoszącej 500 000 ludzi,
09:47
where 15,000 reported to get a test done.
230
572000
3000
gdzie 15 000 zgłosiło się do wykonania testu.
09:50
Microscopy for 1,800 patients.
231
575000
3000
Mikroskopia dla 1 800 pacjentów.
09:53
And by just presenting the samples once more to the rats
232
578000
4000
I tylko poprzez zaprezentowanie próbek szczurom
09:57
and looping those results back,
233
582000
3000
i ponowną analizę tych wyników
10:00
we were able to increase case detection rates
234
585000
2000
byliśmy w stanie zwiększyć wskaźnik wykrywalności
10:02
by over 30 percent.
235
587000
2000
o ponad 30%.
10:04
Throughout last year,
236
589000
2000
Przez cały zeszły rok,
10:06
we've been -- depending on which intervals you take --
237
591000
2000
w zależności od tego, który okres weźmiecie pod uwagę,
10:08
we've been consistently
238
593000
2000
konsekwentnie
10:10
increasing case detection rates
239
595000
2000
zwiększaliśmy wskaźnik wykrywalności
10:12
in five hospitals in Dar es Salaam
240
597000
2000
w 5 szpitalach w Dar es Salaam
10:14
between 30 and 40 percent.
241
599000
3000
o 30 do 40%.
10:17
So this is really considerable.
242
602000
2000
Jest to więc naprawdę znaczący wynik.
10:19
Knowing that a missed patient by microscopy
243
604000
2000
Wiedząc o tym, że pacjent niewykryty przez mikroskopię
10:21
infects up to 15 people,
244
606000
2000
zaraża do 15 osób --
10:23
healthy people, per year,
245
608000
2000
zdrowych ludzi -- na rok,
10:25
you can be sure
246
610000
2000
możecie być pewni
10:27
that we have saved lots of lives.
247
612000
2000
że uratowaliśmy mnóstwo istnień.
10:29
At least our hero rats have saved lots of lives.
248
614000
3000
Nasi szczurzy bohaterowie uratowali wielu ludzi.
10:32
The way forward for us
249
617000
2000
Kolejnym krokiem
10:34
is now to standardize this technology.
250
619000
2000
jest teraz standaryzacja tej technologii.
10:36
And there are simple things
251
621000
2000
Są to proste rzeczy
10:38
like, for instance, we have a small laser in the sniffer hole
252
623000
4000
jak, na przykład, mamy mały laser w otworze do wąchania
10:42
where the animal has to stick for five seconds.
253
627000
2000
gdzie zwierzę ma trzymać nos przez pięć sekund,
10:44
So, to standardize this.
254
629000
2000
po to, by wystandaryzować tę procedurę.
10:46
Also, to standardize the pellets,
255
631000
2000
Musimy także wystandaryzować kulki,
10:48
the food rewards,
256
633000
2000
nagród-smakołyków,
10:50
and to semi-automate this
257
635000
2000
oraz częściowo zautomatyzować ten proces
10:52
in order to replicate this on a much larger scale
258
637000
3000
w celu replikacji na dużo większą skalę,
10:55
and affect the lives of many more people.
259
640000
3000
by wpłynąć na życie dużo większej liczby ludzi.
10:58
To conclude, there are also other applications at the horizon.
260
643000
3000
Pojawiają się także inne zastosowania.
11:01
Here is a first prototype
261
646000
2000
Tutaj jest pierwszy prototyp
11:03
of our camera rat,
262
648000
2000
naszego szczura-kamerzysty,
11:05
which is a rat with a rat backpack
263
650000
2000
ze szczurzym plecakiem
11:07
with a camera that can go under rubble
264
652000
2000
z kamerą, który może przejść pod gruzami,
11:09
to detect for victims
265
654000
2000
by wykrywać ofiary
11:11
after earthquake and so on.
266
656000
2000
po trzęsieniu ziemi.
11:13
This is in a prototype stage.
267
658000
2000
Jest to na etapie prototypu.
11:15
We don't have a working system here yet.
268
660000
2000
Nie mamy jeszcze działającego systemu.
11:18
To conclude, I would actually like to say,
269
663000
3000
By zakończyć, chciałbym powiedzieć,
11:21
you may think this is about rats, these projects,
270
666000
2000
możecie myśleć, że te projekty dotyczą szczurów,
11:23
but in the end it is about people.
271
668000
2000
lecz ostatecznie dotyczą one ludzi.
11:25
It is about empowering vulnerable communities
272
670000
2000
Chodzi o wzmacnianie osłabionych społeczności
11:27
to tackle difficult, expensive
273
672000
3000
by stawiły czoła trudnym, kosztownym
11:30
and dangerous humanitarian detection tasks,
274
675000
3000
oraz niebezpiecznym zadaniom humanitarnym związanym z wykrywaniem,
11:33
and doing that with a local resource,
275
678000
3000
przy pomocy lokalnych zasobów,
11:36
plenty available.
276
681000
2000
których jest pod dostatkiem.
11:38
So something completely different
277
683000
3000
Czymś zupełnie nowym
11:41
is to keep on challenging your perception
278
686000
3000
jest kwestionowanie waszej percepcji
11:44
about the resources surrounding you,
279
689000
3000
na temat otaczających was zasobów,
11:47
whether they are environmental,
280
692000
3000
czy to środowiskowych,
11:50
technological, animal, or human.
281
695000
3000
technologicznych, zwierzęcych lub ludzkich.
11:55
And to respectfully harmonize with them
282
700000
3000
By z szacunkiem harmonizować się z nimi
11:58
in order to foster a sustainable work.
283
703000
3000
i pielęgnować zrównoważony rozwój świata.
12:01
Thank you very much.
284
706000
2000
Bardzo dziękuję.
12:03
(Applause)
285
708000
2000
(Brawa)
ABOUT THE SPEAKER
Bart Weetjens - Product developerThe founder of Apopo, Bart Weetjens, is training rats to detect landmine explosives in minute amounts.
Why you should listen
Dutch product designer Bart Weetjens works with locals in Morogoro, Tanzania, to trains rats to do something astonishing: sniff out land mines. (The African giant pouched rat, the species used in the project, is widespread in the region.) The rats that pass the training -- and the same rigorous testing applied to land mine-sniffing canines -- become what Weetjens calls "HeroRATS."
Weetjens and Apopo.org are now applying a similar approach to other fields, training rats to diagnose tuberculosis in hospitals.
Bart Weetjens | Speaker | TED.com