TEDxPSU
Sam Richards: A radical experiment in empathy
Sam Richards: Radykalny eksperyment dotyczący zjawiska empatii.
Filmed:
Readability: 2.8
1,777,039 views
Prowadząc swoją amerykańską publiczność, krok po kroku, przez swój eksperyment podczas TEDxPSU, socjolog Sam Richards stara się zrealizować nieprzeciętny cel: sprawić by jego słuchacze potrafili zrozumieć - nie zaakceptować ale zrozumieć - motywacje kierujące irackim rebeliantem. I patrząc na to z szerszej perspektywy, nakłania do zastanowienia się czy ktokolwiek może tak naprawdę wykazywać się empatią względem innych.
Sam Richards - Sociologist
Sam Richards is a sociologist and teacher of the largest race relations course in the US. He argues that empathy is the core of sociology. Full bio
Sam Richards is a sociologist and teacher of the largest race relations course in the US. He argues that empathy is the core of sociology. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:15
My students often ask me,
0
0
3000
Moi studenci często zadają mi pytania:
00:18
"What is sociology?"
1
3000
2000
"Czym jest socjologia?"
00:20
And I tell them, "It's the study
2
5000
2000
Odpowiadam, że to badanie
00:22
of the way in which human beings
3
7000
2000
sposobu, w jaki ludzie
00:24
are shaped by things that they don't see."
4
9000
3000
są kształtowani przez rzeczy, których nie widzą."
00:27
And they say, "So how can I be a sociologist?
5
12000
4000
Pytają dalej: "Jak zostać socjologiem?
00:31
How can I understand those invisible forces?"
6
16000
2000
Jak rozumieć te niewidzialne siły?"
00:33
And I say, "Empathy.
7
18000
2000
A ja odpowiadam: "Poprzez empatię.
00:35
Start with empathy.
8
20000
2000
Zacznij od empatii.
00:37
It all begins with empathy.
9
22000
3000
Wszystko się od niej zaczyna.
00:40
Take yourself out of your shoes,
10
25000
2000
Zrezygnuj ze swojego punktu widzenia
00:42
put yourself into the shoes of another person."
11
27000
2000
i postaw się w czyjejś sytuacji."
00:44
Here, I'll give you an example.
12
29000
3000
Podam wam przykład.
00:47
So I imagine my life:
13
32000
2000
Wyobrażam sobie moje własne życie,
00:49
if a hundred years ago
14
34000
2000
tak jakby sto lat temu
00:51
China had been the most powerful nation in the world
15
36000
2000
Chińczycy byli najpotężniejszym narodem na świecie.
00:53
and they came to the United States
16
38000
2000
I gdyby przybyli do Stanów Zjednoczonych
00:55
in search of coal,
17
40000
2000
w poszukiwaniu węgla.
00:57
and they found it, and, in fact, they found lots of it right here.
18
42000
3000
Wyobraźmy sobie, że znaleźli u nas węgiel, mnóstwo węgla.
01:00
And pretty soon, they began shipping that coal,
19
45000
3000
I szybko zaczęli go wysyłać
01:03
ton by ton,
20
48000
2000
tona za toną,
01:05
rail car by rail car, boatload by boatload,
21
50000
3000
wagon za wagonem, statek za statkiem
01:08
back to China and elsewhere around the world.
22
53000
4000
z powrotem do Chin i na cały świat.
01:12
And they got fabulously wealthy in doing so.
23
57000
3000
I niezmiernie się na tym wzbogacili.
01:15
And they built beautiful cities
24
60000
2000
Zbudowali przepiękne miasta,
01:17
all powered on that coal.
25
62000
4000
zasilane tym właśnie węglem.
01:22
And back here in the United States,
26
67000
3000
W tym samym czasie w Stanach Zjednoczonych,
01:25
we saw economic despair, deprivation.
27
70000
2000
mieliśmy zapaść ekonomiczną i ubóstwo.
01:27
This is what I saw.
28
72000
2000
Widzę to w wyobraźni.
01:29
I saw people struggling to get by,
29
74000
3000
Widzę ludzi walczących o przeżycie,
01:32
not knowing what was what and what was next.
30
77000
3000
nie wiedzących co robić i co się stanie za chwilę.
01:35
And then I asked myself the question.
31
80000
2000
Zadałem więc sobie pytanie:
01:37
I say, "How's it possible that we could be so poor here in the United States,
32
82000
3000
"Jak to możliwe, że my jesteśmy tak biedni tutaj w Stanach Zjednoczonych,
01:40
because the coal is such a wealthy resource,
33
85000
2000
skoro węgiel jest tak wartościowy,
01:42
it's so much money?"
34
87000
2000
przecież to tyle pieniędzy?"
01:44
And I realized,
35
89000
2000
I zrozumiałem,
01:46
because the Chinese ingratiated themselves
36
91000
3000
że Chińczycy wkradli się w łaski
01:49
with a small ruling class here in the United States
37
94000
3000
naszej klasy rządzącej tutaj w Stanach Zjednoczonych,
01:52
who stole all of that money and all of that wealth for themselves.
38
97000
4000
która ukradła te wszystkie pieniądze i to całe bogactwo dla siebie.
01:56
And the rest of us, the vast majority of us,
39
101000
2000
Przez co reszta z nas, znacząca większość,
01:58
struggle to get by.
40
103000
2000
musi walczyć o byt.
02:00
And the Chinese gave this small ruling elite
41
105000
3000
Co więcej, Chińczycy wyposażyli tę małą elitę rządzących,
02:03
loads of military weapons and sophisticated technology
42
108000
3000
w mnóstwo broni i zaawansowanej technologii,
02:06
in order to ensure that people like me
43
111000
3000
by upewnić się, że ludzie tacy jak ja
02:09
would not speak out against this relationship.
44
114000
3000
nie będą śmieli przeciwstawiać się temu układowi.
02:13
Does this sound familiar?
45
118000
3000
Przypomina wam to coś?
02:16
And they did things like train Americans
46
121000
2000
Dodatkowo szkolili Amerykanów,
02:18
to help protect the coal.
47
123000
2000
by pomagali im ochraniać zasoby węgla.
02:20
And everywhere, were symbols of the Chinese --
48
125000
3000
Wszędzie, pełno było chińskich symboli --
02:23
everywhere, a constant reminder.
49
128000
3000
były wszędzie, nie pozwalając nam zapomnieć.
02:26
And back in China,
50
131000
2000
A w samych Chinach,
02:28
what do they say in China?
51
133000
2000
co mówiliby w Chinach?
02:30
Nothing. They don't talk about us. They don't talk about the coal.
52
135000
3000
Absolutnie nic. Nie rozmawialiby o nas. Nie rozmawialiby o węglu.
02:33
If you ask them,
53
138000
2000
Gdyby ich zapytać,
02:35
they'll say, "Well, you know the coal, we need the coal.
54
140000
2000
powiedzieliby: "Hmmm... węgiel, potrzebujemy węgla.
02:37
I mean, come on, I'm not going to turn down my thermostat.
55
142000
3000
Przecież, bez przesady, nie mamy zamiaru marznąc.
02:40
You can't expect that."
56
145000
3000
Nie możecie tego od nas oczekiwać."
02:43
And so I get angry, and I get pissed,
57
148000
3000
Słysząc to, robię się zły i wkurzony,
02:46
as do lots of average people.
58
151000
2000
jak wielu zwykłych ludzi.
02:48
And we fight back, and it gets really ugly.
59
153000
3000
Zaczynamy walczyć i sytuacja robi się naprawdę niewesoła.
02:51
And the Chinese respond in a very ugly way.
60
156000
3000
Chińczycy reagują w ostry sposób.
02:55
And before we know it, they send in the tanks
61
160000
3000
I zanim się spostrzeżemy, wysyłają czołgi
02:58
and then send in the troops,
62
163000
2000
i żołnierzy,
03:00
and lots of people are dying,
63
165000
2000
i ginie mnóstwo ludzi,
03:02
and it's a very, very difficult situation.
64
167000
5000
i sytuacja jest bardzo, bardzo trudna.
03:07
Can you imagine what you would feel
65
172000
3000
Czy możecie wyobrazić sobie, co byście czuli,
03:10
if you were in my shoes?
66
175000
2000
gdybyście byli na moim miejscu?
03:12
Can you imagine walking out of this building
67
177000
3000
Czy możecie wyobrazić sobie, że wychodzicie z budynku,
03:15
and seeing a tank sitting out there
68
180000
2000
a na zewnątrz stoi czołg
03:17
or a truck full of soldiers?
69
182000
3000
lub ciężarówka pełna żołnierzy?
03:20
And just imagine what you would feel.
70
185000
2000
Wyobraźcie sobie, co byście czuli.
03:22
Because you know why they're here, and you know what they're doing here.
71
187000
3000
Bo wiecie, dlaczego tu są i co tutaj robią.
03:25
And you just feel the anger and you feel the fear.
72
190000
4000
Po prostu poczujecie złość i strach.
03:29
If you can, that's empathy -- that's empathy.
73
194000
3000
Jeśli potraficie - to właśnie jest empatia... to empatia.
03:32
You've left your shoes, and you've stood in mine.
74
197000
3000
Postawiliście się w mojej sytuacji.
03:35
And you've got to feel that.
75
200000
2000
I poczuliście to co ja.
03:37
Okay, so that's the warm up.
76
202000
2000
OK, to była rozgrzewka.
03:39
That's the warm up.
77
204000
2000
Tylko rozgrzewka.
03:41
Now we're going to have
78
206000
2000
Teraz przeprowadzimy
03:43
the real radical experiment.
79
208000
2000
naprawdę drastyczny eksperyment.
03:45
And so for the remainder of my talk, what I want you to do
80
210000
3000
Chciałbym więc, żebyście do końca mojego wystąpienia
03:48
is put yourselves in the shoes
81
213000
2000
postawili się na miejscu
03:50
of an ordinary Arab Muslim
82
215000
3000
zwykłego arabskiego muzułmanina,
03:53
living in the Middle East --
83
218000
2000
żyjącego na Bliskim Wschodzie,
03:55
in particular, in Iraq.
84
220000
3000
dokładniej - w Iraku.
03:59
And so to help you,
85
224000
2000
Żeby było łatwiej -
04:01
perhaps you're a member of this middle class family in Baghdad --
86
226000
4000
jesteście członkiem rodziny należącej do klasy średniej i mieszkacie w Bagdadzie...
04:05
and what you want is the best for your kids.
87
230000
3000
i chcecie, by waszym dzieciom było jak najlepiej.
04:08
You want your kids to have a better life.
88
233000
2000
Chcecie, by wasze dzieci wiodły lepsze życie.
04:10
And you watch the news, you pay attention,
89
235000
2000
Oglądacie wiadomości, jesteście uważni,
04:12
you read the newspaper, you go down to the coffee shop with your friends,
90
237000
3000
czytacie gazety, chodzicie z przyjaciółmi do baru kawowego
04:15
and you read the newspapers from around the world.
91
240000
2000
i czytacie prasę z całego świata.
04:17
And sometimes you even watch satellite,
92
242000
2000
Czasem nawet oglądacie telewizję satelitarną,
04:19
CNN, from the United States.
93
244000
2000
CNN ze Stanów Zjednoczonych.
04:21
So you have a sense of what the Americans are thinking.
94
246000
2000
Więc macie pewne pojęcie, co myślą Amerykanie.
04:23
But really, you just want a better life for yourself.
95
248000
3000
Ale tak naprawdę, chcecie tylko lepszego życia.
04:26
That's what you want.
96
251000
2000
Na tym wam zależy.
04:28
You're Arab Muslim living in Iraq.
97
253000
2000
Jesteście mieszkającym w Iraku arabskim muzułmaninem.
04:30
You want a better life for yourself.
98
255000
2000
Chcecie, by wasze życie było lepsze.
04:32
So here, let me help you.
99
257000
2000
Jeszcze trochę wam pomogę.
04:34
Let me help you with some things
100
259000
2000
Powiem wam kilka rzeczy,
04:36
that you might be thinking.
101
261000
2000
które prawdopodobnie sobie myślicie.
04:38
Number one: this incursion into your land
102
263000
3000
Po pierwsze: ta inwazja na mój kraj
04:41
these past 20 years, and before,
103
266000
2000
przez ostatnie 20 lat i jeszcze wcześniej,
04:43
the reason anyone is interested in your land, and particularly the United States,
104
268000
3000
i powód dla którego ktokolwiek jest nami zainteresowany, a szczególnie USA,
04:46
it's oil.
105
271000
2000
to z powodu ropy.
04:48
It's all about oil; you know that, everybody knows that.
106
273000
3000
Wszystko z powodu ropy; ty to wiesz, wszyscy to wiedzą.
04:51
People here back in the United States know it's about oil.
107
276000
3000
Ludzie w Stanach też wiedzą, że chodzi o ropę.
04:54
It's because somebody else
108
279000
2000
A wszystko przez to, że ktoś inny
04:56
has a design for your resource.
109
281000
3000
ma plan względem twoich zasobów naturalnych.
04:59
It's your resource; it's not somebody else's.
110
284000
3000
One należą do ciebie, do nikogo innego.
05:02
It's your land; it's your resource.
111
287000
3000
To twoja ziemia, to twoje dobra.
05:05
Somebody else has a design for it.
112
290000
2000
A ktoś inny ma względem nich plan.
05:07
And you know why they have a design?
113
292000
2000
A wiesz, czemu ten plan właściwie powstał?
05:09
You know why they have their eyes set on it?
114
294000
2000
Czemu tak duża uwaga skupia się teraz na tobie?
05:11
Because they have an entire economic system
115
296000
2000
Bo ich cały system gospodarczy
05:13
that's dependent on that oil --
116
298000
2000
jest zależny od tej ropy --
05:15
foreign oil,
117
300000
2000
zagranicznej ropy.
05:17
oil from other parts of the world that they don't own.
118
302000
3000
Ropy z tych części świata, które do nich nie należą.
05:20
And what else do you think about these people?
119
305000
2000
I wiecie, co jeszcze myślicie o tych ludziach?
05:22
The Americans, they're rich.
120
307000
2000
Amerykanie są bogaci.
05:24
Come on, they live in big houses, they have big cars,
121
309000
2000
Przecież żyją w dużych domach, mają duże samochody,
05:26
they all have blond hair, blue eyes, they're happy.
122
311000
2000
mają blond włosy, niebieskie oczy, są szczęśliwi.
05:28
You think that. It's not true, of course,
123
313000
2000
Tak właśnie myślisz. Oczywiście to nieprawda,
05:30
but that's the media impression, and that's like what you get.
124
315000
3000
ale media tworzą taki obraz i właśnie tak to odbierasz.
05:33
And they have big cities,
125
318000
2000
I mają duże miasta,
05:35
and the cities are all dependent on oil.
126
320000
3000
i te miasta są zależne od ropy.
05:39
And back home, what do you see?
127
324000
2000
A co widzisz na własnym podwórku?
05:41
Poverty, despair, struggle.
128
326000
2000
Biedę, rozpacz, walkę z przeciwnościami.
05:43
Look, you don't live in a wealthy country.
129
328000
3000
Nie żyjesz w zamożnym państwie.
05:46
This is Iraq.
130
331000
3000
To Irak.
05:50
This is what you see.
131
335000
2000
To właśnie widzisz.
05:52
You see people struggling to get by.
132
337000
2000
Widzisz ludzi, którzy z trudem dają radę przeżyć.
05:54
I mean, it's not easy; you see a lot of poverty.
133
339000
2000
Nie żyje się lekko; widzisz mnóstwo biedy.
05:56
And you feel something about this.
134
341000
2000
I coś w związku z tym odczuwasz.
05:58
These people have designs for your resource,
135
343000
2000
Ci obcy ludzie mają plan względem naszych surowców,
06:00
and this is what you see?
136
345000
2000
a ty widzisz taką beznadzieję?
06:02
Something else you see that you talk about --
137
347000
2000
To coś innego, co zauważasz i o czym rozmawiasz --
06:04
Americans don't talk about this, but you do.
138
349000
2000
Amerykanie o tym nie mówią, ale ty tak.
06:06
There's this thing, this militarization of the world,
139
351000
3000
To właśnie ta rzecz, militaryzacja świata,
06:09
and it's centered right in the United States.
140
354000
2000
której centrum są właśnie w Stany Zjednoczone.
06:11
And the United States
141
356000
2000
Stany Zjednoczone
06:13
is responsible for almost one half
142
358000
3000
są odpowiedzialne za prawie połowę
06:16
of the world's military spending --
143
361000
2000
światowych wydatków na zbrojenia --
06:18
four percent of the world's population.
144
363000
2000
a stanowią cztery procent globalnej populacji.
06:20
And you feel it; you see it every day.
145
365000
3000
Czujesz to i codziennie widzisz.
06:23
It's part of your life.
146
368000
2000
To część twojego życia.
06:25
And you talk about it with your friends.
147
370000
2000
Rozmawiasz o tym z przyjaciółmi.
06:27
You read about it.
148
372000
3000
Czytasz o tym.
06:30
And back when Saddam Hussein was in power,
149
375000
3000
Kiedy Saddam Hussein był przy władzy,
06:33
the Americans didn't care about his crimes.
150
378000
3000
Amerykanie nie przejmowali się jego zbrodniami.
06:36
When he was gassing the Kurds and gassing Iran,
151
381000
2000
Kiedy zagazował Kurdów i Irańczyków,
06:38
they didn't care about it.
152
383000
2000
wcale się tym nie przejęli.
06:40
When oil was at stake,
153
385000
2000
Jednak kiedy w grę wchodziła ropa,
06:42
somehow, suddenly, things mattered.
154
387000
4000
to zaczęło być dla nich ważne.
06:47
And what you see, something else,
155
392000
2000
Dostrzegasz też coś innego,
06:49
the United States,
156
394000
2000
że Stany Zjednoczone,
06:51
the hub of democracy around the world,
157
396000
2000
centrum światowej demokracji,
06:53
they don't seem to really be
158
398000
2000
nie wydają się wcale
06:55
supporting democratic countries all around the world.
159
400000
4000
wspierać demokracji na świecie.
06:59
There are a lot of countries, oil-producing countries,
160
404000
3000
Liczne państwa, które produkują ropę,
07:02
that aren't very democratic, but supported by the United States.
161
407000
3000
nie są zbytnio demokratyczne, a pomimo to są wspierane przez USA.
07:05
That's odd.
162
410000
2000
To dziwne.
07:07
Oh, these incursions, these two wars,
163
412000
3000
Cóż, te inwazje, te dwie wojny,
07:10
the 10 years of sanctions,
164
415000
2000
te dziesięć lat sankcji,
07:12
the eight years of occupation,
165
417000
4000
to osiem lat okupacji,
07:16
the insurgency that's been unleashed on your people,
166
421000
3000
i powstanie, które spadło na twoich ludzi.
07:19
the tens of thousands, the hundreds of thousands
167
424000
3000
I te setki tysięcy
07:22
of civilian deaths,
168
427000
5000
zabitych cywilów,
07:27
all because of oil.
169
432000
3000
wszystko z powodu ropy.
07:30
You can't help but think that.
170
435000
2000
Trudno ci myśleć inaczej.
07:32
You talk about it.
171
437000
2000
Rozmawiasz o tym.
07:34
It's in the forefront of your mind always.
172
439000
3000
Masz to zawsze w swojej głowie.
07:37
You say, "How is that possible?"
173
442000
3000
Mówisz: "Jak to możliwe?"
07:40
And this man, he's every man --
174
445000
3000
Że ten człowiek, zwyczajny człowiek --
07:43
your grandfather, your uncle,
175
448000
2000
twój dziadek, twój wujek,
07:45
your father, your son,
176
450000
2000
twój ojciec, twój syn,
07:47
your neighbor, your professor, your student.
177
452000
3000
twój sąsiad, twój nauczyciel, twój uczeń.
07:50
Once a life of happiness and joy
178
455000
3000
Kiedyś wiódł szczęśliwe i dobre życie,
07:53
and suddenly, pain and sorrow.
179
458000
3000
i nagle jest pełen bólu i smutku.
07:56
Everyone in your country
180
461000
3000
Każdy w twoim kraju
07:59
has been touched by the violence,
181
464000
3000
został dotknięty przemocą,
08:02
the bloodshed, the pain,
182
467000
2000
przelewem krwi, bólem,
08:04
the horror, everybody.
183
469000
2000
koszmarem - każdy.
08:06
Not a single person in your country
184
471000
3000
Nie ma w twoim kraju osoby,
08:09
has not been touched.
185
474000
2000
której by to nie dotknęło.
08:11
But there's something else.
186
476000
2000
Lecz jest coś jeszcze.
08:13
There's something else about these people,
187
478000
2000
Wiesz o tych obcych ludziach coś więcej;
08:15
these Americans who are there.
188
480000
2000
o Amerykanach, którzy są tutaj.
08:17
There's something else about them that you see -- they don't see themselves.
189
482000
3000
To coś, co ty widzisz, a czego oni nie dostrzegają.
08:20
And what do you see? They're Christians.
190
485000
3000
Co takiego widzisz? To chrześcijanie.
08:23
They're Christians.
191
488000
2000
To chrześcijanie.
08:25
They worship the Christian God, they have crosses, they carry Bibles.
192
490000
3000
Czczą chrześcijańskiego boga, mają krzyże, noszą Biblię.
08:28
Their Bibles have a little insignia
193
493000
2000
Ich Biblie mają małe emblematy
08:30
that says "U.S. Army" on them.
194
495000
3000
o treści: "Armia Stanów Zjednoczonych".
08:34
And their leaders, their leaders:
195
499000
3000
A ich przywódcy,
08:37
before they send their sons and daughters
196
502000
2000
zanim wyślą swoich synów i córki
08:39
off to war in your country --
197
504000
2000
na wojnę w twoim kraju --
08:41
and you know the reason --
198
506000
2000
której powód znasz --
08:43
before they send them off,
199
508000
2000
zanim ich wyślą,
08:45
they go to a Christian church, and they pray to their Christian God,
200
510000
2000
idą do chrześcijańskiego kościoła i modlą się do swojego chrześcijańskiego boga,
08:47
and they ask for protection and guidance from that god.
201
512000
3000
i proszą go o ochronę i wsparcie.
08:50
Why?
202
515000
2000
Po co?
08:52
Well, obviously, when people die in the war,
203
517000
4000
Cóż, kiedy ludzie giną na wojnie,
08:56
they are Muslims, they are Iraqis --
204
521000
2000
to oczywiście muzułmanie czy Irakijczycy --
08:58
they're not Americans.
205
523000
2000
ale nie Amerykanie.
09:00
You don't want Americans to die. Protect our troops.
206
525000
3000
Nie chcesz, by Amerykanie ginęli. Bronisz naszych oddziałów.
09:03
And you feel something about that --
207
528000
2000
Coś jednak odczuwasz --
09:05
of course you do.
208
530000
2000
oczywiście, że to czujesz.
09:07
And they do wonderful things.
209
532000
2000
Oni robią wspaniałe rzeczy.
09:09
You read about it, you hear about it.
210
534000
2000
Czytasz o nich, słyszysz o nich.
09:11
They're there to build schools and help people, and that's what they want to do.
211
536000
2000
Przybyli by budować szkoły i pomagać ludziom, i to właśnie chcą robić.
09:13
They do wonderful things, but they also do the bad things,
212
538000
2000
Robią wspaniałe rzeczy, lecz również złe rzeczy,
09:15
and you can't tell the difference.
213
540000
2000
i masz kłopot z ich rozróżnieniem.
09:17
And this guy, you get a guy like Lt. Gen. William Boykin.
214
542000
4000
Jak na przykład ten gość gen. broni William Boykin.
09:21
I mean, here's a guy who says that your God is a false God.
215
546000
3000
Facet twierdzi, że twój bóg, to fałszywy bóg.
09:24
Your God's an idol; his God is the true God.
216
549000
2000
Twój bóg to bożek, jego bóg jest prawdziwym bogiem.
09:26
The solution to the problem in the Middle East, according to him,
217
551000
3000
Rozwiązaniem problemu Bliskiego Wschodu, według niego,
09:29
is to convert you all to Christianity --
218
554000
2000
jest nawrócić was wszystkich na chrześcijaństwo --
09:31
just get rid of your religion.
219
556000
2000
pozbyć się waszej religii.
09:33
And you know that. Americans don't read about this guy.
220
558000
2000
Wiesz dobrze, że Amerykanie nie czytają o tym kolesiu.
09:35
They don't know anything about him, but you do.
221
560000
3000
Nic o nim nie wiedzą, ale ty wiesz.
09:38
You pass it around. You pass his words around.
222
563000
2000
Powtarzasz jego słowa. Rozmawiasz o nich.
09:40
I mean this is serious. You're afraid.
223
565000
3000
Bo to poważna sprawa.
09:43
He was one of the leading commanders in the second invasion of Iraq.
224
568000
3000
On był jednym z dowódców drugiej inwazji na Irak.
09:46
And you're thinking, "God, if this guy is saying that,
225
571000
3000
I myślisz sobie: "Boże, jeśli on to mówi,
09:49
then all the soldiers must be saying that."
226
574000
2000
to wszyscy żołnierze muszą tak mówić".
09:51
And this word here,
227
576000
2000
Albo inna wypowiedź:
09:53
George Bush called this war a crusade.
228
578000
2000
George Bush nazwał tę wojnę "krucjatą".
09:55
Man, the Americans, they're just like, "Ah, crusade.
229
580000
2000
Reakcja amerykanów: "A krucjata.
09:57
Whatever. I don't know."
230
582000
2000
Wszystko jedno. Nie wiem."
09:59
You know what it means.
231
584000
2000
Wiesz co to znaczy.
10:01
It's a holy war against Muslims.
232
586000
2000
To święta wojna przeciwko muzułmanom.
10:03
Look, invade, subdue them, take their resources.
233
588000
3000
Obserwacja, inwazja, ujarzmienie, przejęcie dóbr.
10:06
If they won't submit, kill them.
234
591000
2000
Jeżeli nie dadzą się okiełznać, zabić ich.
10:08
That's what this is about.
235
593000
2000
I o to właśnie chodzi.
10:10
And you're thinking, "My God, these Christians are coming to kill us."
236
595000
3000
I myślisz: "Mój boże, ci chrześcijanie chcą nas pozabijać."
10:13
This is frightening.
237
598000
2000
To przerażająca myśl.
10:15
You feel frightened. Of course you feel frightened.
238
600000
3000
Jesteś przerażony. Oczywiście, że jesteś przerażony.
10:18
And this man, Terry Jones:
239
603000
3000
A ten człowiek, Terry Jones...
10:21
I mean here's a guy who wants to burn Korans, right?
240
606000
2000
On chce palić Koran.
10:23
And the Americans: "Ah, he's a knucklehead.
241
608000
2000
Amerykanie mówią: "Ach, to tępak.
10:25
He's a former hotel manager;
242
610000
2000
Były kierownik hotelu.
10:27
he's got three-dozen members of his church."
243
612000
2000
Do jego kościoła należą ze trzy tuziny osób."
10:29
They laugh him off. You don't laugh him off.
244
614000
2000
Śmieją się z niego. Ty się z niego nie śmiejesz.
10:31
Because in the context of everything else,
245
616000
2000
Ponieważ, biorąc pod uwagę wszystko inne,
10:33
all the pieces fit.
246
618000
2000
elementy świetnie do siebie pasują.
10:35
I mean, of course, this is how Americans take it,
247
620000
2000
Oczywiście, to jest podejście Amerykanów,
10:37
so people all over the Middle East, not just in your country,
248
622000
2000
więc ludzie na całym Bliskim Wschodzie, nie tylko w twoim kraju,
10:39
are protesting.
249
624000
2000
protestują.
10:41
"He wants to burn Korans, our holy book.
250
626000
2000
"On chce palić Koran, naszą świętą księgę.
10:43
These Christians, who are these Christians?
251
628000
2000
Ci chrześcijanie, kim oni są?
10:45
They're so evil, they're so mean --
252
630000
2000
Są tak bardzo źli, tak podli --
10:47
this is what they're about."
253
632000
2000
tylko o to im chodzi."
10:49
This is what you're thinking as an Arab Muslim,
254
634000
2000
To właśnie myślisz będąc arabskim muzułmaninem
10:51
as an Iraqi.
255
636000
2000
i Irakijczykiem.
10:53
Of course you're going to think this.
256
638000
2000
Bez wątpienia będziesz tak myśleć.
10:55
And then your cousin
257
640000
2000
A później twój kuzyn
10:57
says, "Hey cuz, check out this website.
258
642000
2000
mówi: "Stary, musisz zobaczyć tę stronę w sieci.
10:59
You've got to see this -- Bible Boot Camp.
259
644000
2000
Musisz to zobaczyć -- Bible Boot Camp.
11:01
These Christians are nuts.
260
646000
2000
Ci chrześcijanie to świry.
11:03
They're training their little kids to be soldiers for Jesus.
261
648000
3000
Szkolą swoje małe dzieci na żołnierzy Jezusa.
11:06
And they take these little kids and they run them through these things
262
651000
2000
Biorą te małe dzieci, każą im biegać po tych poligonach,
11:08
till they teach them how to say, "Sir, yes, sir,"
263
653000
2000
aż nauczą je krzyczeć "Tak jest, sir",
11:10
and things like grenade toss and weapons care and maintenance.
264
655000
3000
i tego jak rzucać granatami, jak dbać o broń i ją konserwować."
11:13
And go to the website.
265
658000
2000
I wchodzisz na ich stronę w sieci.
11:15
It says "U.S. Army" right on it.
266
660000
2000
I widzisz tam "Armia Stanów Zjednoczonych".
11:17
I mean, these Christians, they're nuts. How would they do this to their little kids?"
267
662000
3000
"Ci chrześcijanie to wariaci. Jak można robić coś takiego swoim małym dzieciom?"
11:20
And you're reading this website.
268
665000
2000
Przeglądasz tę stronę.
11:22
And of course, Christians back in the United States, or anybody,
269
667000
3000
A chrześcijanie w Stanach - czy w zasadzie ktokolwiek -
11:25
says, "Ah, this is some little, tiny church in the middle of nowhere."
270
670000
2000
mówią: "Ale to jakiś mały, nic nie znaczący kościółek w jakiejś kompletnej dziurze."
11:27
You don't know that.
271
672000
2000
Ale ty tego nie wiesz.
11:29
For you, this is like all Christians.
272
674000
3000
Dla ciebie, wszyscy chrześcijanie są tacy.
11:32
It's all over the Web, Bible Boot Camp.
273
677000
2000
Bible Boot Camp - w sieci jest tego pełno.
11:34
And look at this:
274
679000
2000
Spójrz jeszcze na to:
11:36
they even teach their kids --
275
681000
2000
oni nawet szkolą swoje dzieci --
11:38
they train them in the same way the U.S. Marines train.
276
683000
2000
szkolą je w ten sam sposób, jak szkoli się żołnierzy armii USA.
11:40
Isn't that interesting.
277
685000
2000
Prawda, że interesujące.
11:42
And it scares you, and it frightens you.
278
687000
2000
I to cię przeraża i niepokoi.
11:44
So these guys, you see them.
279
689000
2000
Widzisz właśnie takich ludzi.
11:46
You see, I, Sam Richards, I know who these guys are.
280
691000
3000
Ale wiesz, ja, Sam Richards, wiem, kim są ci ludzie.
11:49
They're my students, my friends.
281
694000
2000
To moi studenci, moi przyjaciele.
11:51
I know what they're thinking: "You don't know."
282
696000
2000
Wiem, co oni myślą: "Ty nie wiesz".
11:53
When you see them,
283
698000
2000
Ale kiedy ty ich widzisz,
11:55
they're something else, they're something else.
284
700000
3000
są dla ciebie kimś innym. [Chrześcijańscy najeźdźcy]
11:58
That's what they are to you.
285
703000
3000
Właśnie czymś takim.
12:01
We don't see it that way in the United States,
286
706000
3000
My w Stanach nie patrzymy na siebie w taki sposób,
12:04
but you see it that way.
287
709000
3000
jak ty nas widzisz.
12:09
So here.
288
714000
2000
Więc.
12:11
Of course, you got it wrong.
289
716000
2000
Oczywiście, źle nas zrozumiałeś.
12:13
You're generalizing. It's wrong.
290
718000
3000
Generalizujesz. A to jest złe.
12:16
You don't understand the Americans.
291
721000
2000
Nie rozumiesz Amerykanów.
12:18
It's not a Christian invasion.
292
723000
2000
To nie jest chrześcijańska inwazja.
12:20
We're not just there for oil; we're there for lots of reasons.
293
725000
2000
Nie jesteśmy tutaj tylko dla ropy; jesteśmy tu z wielu powodów.
12:22
You have it wrong. You've missed it.
294
727000
2000
Ale źle to zrozumiałeś. Umknęło ci to.
12:24
And of course, most of you don't support the insurgency;
295
729000
3000
Oczywiście większość z was nie wspiera rebeliantów;
12:27
you don't support killing Americans;
296
732000
2000
nie jesteś za zabijaniem Amerykanów;
12:29
you don't support the terrorists.
297
734000
2000
nie pomagasz terrorystom.
12:31
Of course you don't. Very few people do.
298
736000
2000
Oczywiście, że tego nie robisz. Mało kto tak robi.
12:33
But some of you do.
299
738000
3000
Ale niektórzy z was tak.
12:36
And this is a perspective.
300
741000
3000
I jest to pewna perspektywa.
12:39
Okay, so now, here's what we're going to do.
301
744000
2000
Teraz zrobimy coś takiego.
12:41
Step outside of your shoes
302
746000
2000
Porzuć perspektywę Irakijczyka,
12:43
that you're in right now
303
748000
2000
którą przed chwilą przyjąłeś
12:45
and step back into your normal shoes.
304
750000
2000
i popatrz ze swojej normalnego punktu widzenia.
12:47
So everyone's back in the room, okay.
305
752000
2000
Wszyscy wrócili już do tej sali, w porządku.
12:49
Now here comes the radical experiment.
306
754000
2000
Teraz czas na radykalny eksperyment.
12:51
So we're all back home.
307
756000
2000
Jesteśmy z powrotem w domu.
12:53
This photo: this woman,
308
758000
2000
Ta kobieta na zdjęciu,
12:55
man, I feel her.
309
760000
2000
odczuwam jej ból.
12:57
I feel her.
310
762000
2000
Czuję to.
12:59
She's my sister,
311
764000
2000
To moja siostra,
13:01
my wife, my cousin, my neighbor.
312
766000
3000
moja żona, moja kuzynka, moja sąsiadka.
13:04
She's anybody to me.
313
769000
2000
Jest dla mnie każdą kobietą.
13:06
These guys standing there, everybody in the photo,
314
771000
2000
Ci ludzie, wszyscy na tym zdjęciu.
13:08
I feel this photo, man.
315
773000
3000
Czuję ten ból.
13:11
So here's what I want you to do.
316
776000
2000
Zróbmy więc coś takiego.
13:13
Let's go back to my first example of the Chinese.
317
778000
3000
Wróćmy do mojego pierwszego przykładu z Chińczykami.
13:17
So I want you to go there.
318
782000
2000
Wyobraźmy to sobie.
13:19
So it's all about coal, and the Chinese are here in the United States.
319
784000
3000
Chodzi o węgiel i Chińczycy są tutaj w USA.
13:22
And what I want you to do is picture her as a Chinese woman
320
787000
2000
Chcę byście wyobrazili sobie, że na tym zdjęciu jest Chinka,
13:24
receiving a Chinese flag
321
789000
3000
otrzymująca chińską flagę,
13:27
because her loved one has died in America
322
792000
3000
ponieważ jej syn zginął w Ameryce
13:30
in the coal uprising.
323
795000
2000
w czasie węglowej rebelii.
13:32
And the soldiers are Chinese,
324
797000
2000
A żołnierze, to Chińczycy;
13:34
and everybody else is Chinese.
325
799000
2000
wszyscy na zdjęciu to Chińczycy.
13:36
As an American, how do you feel about this picture?
326
801000
3000
Jako Amerykanie, co czujecie patrząc na to zdjęcie?
13:41
What do you think about that scene?
327
806000
3000
Co myślicie o tej scenie?
13:46
Okay, try this. Bring it back.
328
811000
2000
Wróćcie do rzeczywistości.
13:48
This is the scene here.
329
813000
2000
Sytuacja jest taka.
13:50
It's an American, American soldiers,
330
815000
2000
To Amerykanin, Amerykańscy żołnierze,
13:52
American woman who lost her loved one
331
817000
2000
Amerykanka, która straciła na Bliskim Wschodzie - w Iraku lub Afganistanie -
13:54
in the Middle East -- in Iraq or Afghanistan.
332
819000
3000
kogoś, kogo kochała.
13:57
Now, put yourself in the shoes,
333
822000
2000
A teraz znowu wyobraźcie to sobie inaczej,
13:59
go back to the shoes
334
824000
2000
wróćcie do perspektywy
14:01
of an Arab Muslim living in Iraq.
335
826000
3000
arabskiego muzułmanina, mieszkającego w Iraku.
14:05
What are you feeling and thinking
336
830000
3000
Co czujecie i myślicie
14:08
about this photo,
337
833000
2000
na temat tego zdjęcia,
14:10
about this woman?
338
835000
3000
o tej kobiecie?
14:20
Okay,
339
845000
2000
Dobrze.
14:22
now follow me on this,
340
847000
2000
Teraz słuchajcie uważnie,
14:24
because I'm taking a big risk here.
341
849000
2000
bo podejmuję spore ryzyko.
14:26
And so I'm going to invite you to take a risk with me.
342
851000
3000
I chciałbym byście podjęli je razem ze mną.
14:29
These gentlemen here, they're insurgents.
343
854000
2000
Ci panowie tutaj, to rebelianci.
14:31
They were caught by the American soldiers,
344
856000
2000
Zostali złapani przez amerykańskich żołnierzy,
14:33
trying to kill Americans.
345
858000
2000
kiedy próbowali zabijać Amerykanów.
14:35
And maybe they succeeded. Maybe they succeeded.
346
860000
3000
Możliwe, że im się udało kogoś zabić.
14:38
Put yourself in the shoes
347
863000
2000
Postawcie się na miejscu
14:40
of the Americans who caught them.
348
865000
4000
Amerykanów, którzy ich złapali.
14:44
Can you feel the rage?
349
869000
2000
Czujecie tę wściekłość?
14:46
Can you feel that you just want to take these guys
350
871000
2000
Czujecie, że po prostu chwycilibyście ich,
14:48
and wring their necks?
351
873000
2000
żeby ukręcić im łby?
14:50
Can you go there?
352
875000
2000
Możecie to poczuć?
14:52
It shouldn't be that difficult.
353
877000
2000
Nie powinno to być zbyt trudne.
14:54
You just -- oh, man.
354
879000
3000
Chcecie po prostu -- ...
14:59
Now, put yourself in their shoes.
355
884000
4000
A teraz postawcie się na ich miejscu.
15:05
Are they brutal killers
356
890000
2000
Czy to brutalni mordercy,
15:07
or patriotic defenders?
357
892000
3000
czy patriotyczni obrońcy?
15:10
Which one?
358
895000
2000
Kim są?
15:13
Can you feel their anger,
359
898000
3000
Czy czujecie ich złość,
15:16
their fear,
360
901000
2000
ich strach,
15:18
their rage
361
903000
2000
ich wściekłość
15:20
at what has happened in their country?
362
905000
2000
za to co stało się z ich krajem?
15:22
Can you imagine
363
907000
2000
Czy możecie wyobrazić sobie,
15:24
that maybe one of them in the morning
364
909000
3000
że być może rano jeden z nich
15:27
bent down to their child and hugged their child
365
912000
3000
pochylił się nad swoim dzieckiem, przytulił je
15:30
and said, "Dear, I'll be back later.
366
915000
4000
i powiedział: "Mały, wrócę później.
15:34
I'm going out to defend your freedom, your lives.
367
919000
3000
Idę bronić twojej wolności, twojego życia.
15:37
I'm going out to look out for us,
368
922000
4000
Wychodzę walczyć za nas,
15:41
the future of our country."
369
926000
2000
za przyszłość naszego kraju."
15:43
Can you imagine that?
370
928000
2000
Możecie to sobie wyobrazić?
15:45
Can you imagine saying that?
371
930000
3000
Możesz wyobrazić sobie powiedzenie czegoś takiego?
15:48
Can you go there?
372
933000
3000
Możesz tam być?
15:52
What do you think they're feeling?
373
937000
3000
Co oni, według was, czują?
16:02
You see, that's empathy.
374
947000
2000
To jest empatia.
16:04
It's also understanding.
375
949000
3000
Ale również zrozumienie.
16:07
Now, you might ask,
376
952000
2000
Możecie mnie zapytać:
16:09
"Okay, Sam, so why do you do this sort of thing?
377
954000
3000
"Ok, Sam, po co robisz coś takiego?
16:12
Why would you use this example of all examples?"
378
957000
2000
Czemu ten przykład, ze wszystkich możliwych przykładów?"
16:14
And I say, because ... because.
379
959000
3000
A ja odpowiem, dlatego, że ...
16:17
You're allowed to hate these people.
380
962000
2000
Wolno wam nienawidzić tych ludzi.
16:19
You're allowed to just hate them
381
964000
3000
Wolno wam po prostu ich nienawidzić
16:22
with every fiber of your being.
382
967000
2000
każdą komórką waszego ciała.
16:24
And if I can get you
383
969000
2000
I jeśli ja zdołam postawić was
16:26
to step into their shoes
384
971000
2000
na ich miejscu
16:28
and walk an inch,
385
973000
2000
i żyć ich życiem,
16:30
one tiny inch,
386
975000
2000
choćby przez chwilę
16:32
then imagine the kind of sociological analysis
387
977000
3000
to wyobraźcie sobie jakie inne socjologiczne analizy
16:35
that you can do in all other aspects of your life.
388
980000
4000
możecie zrobić w odniesieniu do innych aspektów życia.
16:39
You can walk a mile
389
984000
2000
Możecie zrobić ogromny krok
16:41
when it comes to understanding
390
986000
2000
jeśli chodzi o zrozumienie
16:43
why that person's driving 40 miles per hour
391
988000
3000
czemu ktoś jedzie 40 mil na godzinę
16:46
in the passing lane,
392
991000
3000
pasem do wyprzedzania,
16:49
or your teenage son,
393
994000
2000
lub swojego nastoletniego syna,
16:51
or your neighbor who annoys you
394
996000
2000
lub waszego sąsiada, który wkurza was
16:53
by cutting his lawn on Sunday mornings.
395
998000
2000
kosząc swoją trawę w niedzielny poranek.
16:55
Whatever it is, you can go so far.
396
1000000
3000
Niezależnie co to jest, możecie to zrobić.
16:58
And this is what I tell my students:
397
1003000
2000
To właśnie mówię moim studentom:
17:00
step outside of your tiny, little world.
398
1005000
4000
wyjdźcie ze swojego małego, ograniczonego świata
17:04
Step inside of the tiny, little world
399
1009000
2000
i wstąpcie do małego, ograniczonego świata
17:06
of somebody else.
400
1011000
2000
kogoś innego.
17:08
And then do it again and do it again and do it again.
401
1013000
4000
I róbcie to znowu, i znowu, i znowu.
17:12
And suddenly all these tiny, little worlds,
402
1017000
2000
Aż nagle te wszystkie małe, ograniczone światy,
17:14
they come together in this complex web.
403
1019000
2000
połączą się w tą złożoną sieć.
17:16
And they build a big, complex world.
404
1021000
3000
Tworząc wielki, skomplikowany świat.
17:19
And suddenly, without realizing it,
405
1024000
2000
I wtedy nagle, bez uświadomienia sobie tego,
17:21
you're seeing the world differently.
406
1026000
3000
zobaczycie świat w nowy sposób.
17:24
Everything has changed.
407
1029000
2000
Wszystko się zmieniło.
17:26
Everything in your life has changed.
408
1031000
2000
Wszystko w waszym życiu się zmieniło.
17:28
And that's, of course, what this is about.
409
1033000
3000
I o to dokładnie chodzi.
17:31
Attend to other lives,
410
1036000
3000
Przyjrzyjcie się życiu innych,
17:34
other visions.
411
1039000
2000
innym światopoglądom.
17:36
Listen to other people,
412
1041000
2000
Słuchajcie innych ludzi,
17:38
enlighten ourselves.
413
1043000
3000
uświadamiajcie to sobie.
17:41
I'm not saying
414
1046000
2000
Nie mówię,
17:43
that I support the terrorists in Iraq,
415
1048000
2000
że popieram terrorystów w Iraku,
17:45
but as a sociologist,
416
1050000
2000
lecz jako socjolog,
17:47
what I am saying
417
1052000
2000
chcę powiedzieć,
17:49
is I understand.
418
1054000
3000
że ich rozumiem.
17:53
And now perhaps -- perhaps -- you do too.
419
1058000
4000
I może teraz i wy też rozumiecie.
17:57
Thank you.
420
1062000
2000
Dziękuję.
17:59
(Applause)
421
1064000
2000
(Oklaski)
ABOUT THE SPEAKER
Sam Richards - SociologistSam Richards is a sociologist and teacher of the largest race relations course in the US. He argues that empathy is the core of sociology.
Why you should listen
Identifying himself as "an iconoclast from Toledo, Ohio," and identified by David Horowitz as one of the "101 Most Dangerous Academics in America," Sam Richards is one of the most provocative, and popular, sociology teachers in the country. Every year 725 students at Penn State University take his course on race and ethnic relations, where he attacks, with humor and courage, questions most would choose to avoid.
He is also the founder of the World in Conversation project. Every year, more than 7,000 students participate in its mission is to create a conscious dialogue around the politically incorrect thoughts of the participants, bringing them out in the open for inspection.
Sam Richards | Speaker | TED.com