ABOUT THE SPEAKER
Garth Lenz - Photographer
Garth Lenz’ touring exhibition, “The True Cost of Oil”, has played a major part in the fight against Alberta Tar Sands Mining.

Why you should listen

Garth Lenz’s photographs capture the detailed reality of what happens when a pristine landscape is confronted by an industrial project. His work as a photojournalist has won him top awards at Pris de la Photographie Paris and the International Photography Awards. He is also a fellow of the International League of Conservation Photographers. His solo exhibition featuring the Alberta Tar Sands, “The True Cost of Oil” premiered in 2011.

More profile about the speaker
Garth Lenz | Speaker | TED.com
TEDxVictoria

Garth Lenz: The true cost of oil

Garth Lenz: Prawdziwa cena ropy naftowej

Filmed:
847,645 views

Jak faktycznie wygląda dewastacja środowiska? Podczas TEDxVictoria fotograf Garth Lenz prezentuje szokujące zdjęcia z projektu wydobywczego Alberta Tar Sands... Jak również piękne (i jeszcze żywe) zagrożone ekosystemy. (Nakręcony podczas TEDxVictoria.)
- Photographer
Garth Lenz’ touring exhibition, “The True Cost of Oil”, has played a major part in the fight against Alberta Tar Sands Mining. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:16
The world'srecyrodycyjstwo diecystwo recyrodycyjstwo diecystwo recy sektorcy largestNajwiększa and mostwiększość devastatingniszczycielski
0
587
2237
Największe i najbardziej szkodliwe
dla środowiska
00:18
environmentalśrodowiskowy and industrialprzemysłowy projectprojekt
1
2824
2457
przedsięwzięcie przemysłowe
00:21
is situatedpołożony in the heartserce
2
5281
1719
ma miejsce w samym sercu
00:22
of the largestNajwiększa and mostwiększość intactnienaruszony forestlas in the worldświat,
3
7000
2537
największego dziewiczego lasu na świecie
00:25
Canada'sKanada 's borealBoreal forestlas.
4
9537
1634
- kanadyjskiej tajgi.
00:27
It stretchesrozciąga się right acrossprzez northernpółnocny CanadaKanada, in LabradorLabrador,
5
11171
4702
Rozciąga się ona poprzez północną Kanadę
po płw. Labrador.
00:31
it's home to the largestNajwiększa remainingpozostały wilddziki caribouKaribu herdstado
6
15873
2159
Nad rzeką George zamieszkuje
00:33
in the worldświat, the GeorgeGeorge RiverRzeka caribouKaribu herdstado,
7
18032
2128
najliczniejsze na świecie stado
dzikich karibu
00:36
numberingNumeracja approximatelyw przybliżeniu 400,000 animalszwierzęta.
8
20160
2426
- ok. 400 000 zwierząt.
00:38
UnfortunatelyNiestety, when I was there I couldn'tnie mógł find one of them,
9
22586
1941
Niestety, nie spotkałem tam ani jednego,
00:40
but you have the antlersporoże as proofdowód.
10
24527
2970
ale można znaleźć ich poroża.
00:43
All acrossprzez the borealBoreal, we're blessedbłogosławiony with this
11
27497
2889
Całą tajgę pokrywają wspaniałe mokradła.
00:46
incredibleniesamowite abundanceobfitość of wetlandstereny podmokłe.
12
30386
2383
Mokradła należą do najbardziej
zagrożonych ekosystemów na świecie.
00:48
WetlandsTereny podmokłe globallyglobalnie are one of the mostwiększość endangeredzagrożone ecosystemsekosystemy.
13
32769
4024
Mokradła należą do najbardziej
zagrożonych ekosystemów na świecie.
00:52
They're absolutelyabsolutnie criticalkrytyczny ecosystemsekosystemy,
14
36793
3000
Odgrywają kluczową rolę:
00:55
they cleanczysty airpowietrze, they cleanczysty waterwoda,
15
39793
2249
oczyszczają powietrze i wodę,
00:57
they sequesterizolować largeduży amountskwoty of greenhouseszklarnia gasesgazy,
16
42042
3311
wychwytują ogromne gazów cieplarnianychz atmosfery.
01:01
and they're home to a hugeolbrzymi diversityróżnorodność of speciesgatunki.
17
45353
3721
Dają schronienie
wielu gatunkom zwierząt.
01:04
In the borealBoreal, they are alsorównież the home where
18
49074
2618
Tajga to również dom
01:07
almostprawie 50 percentprocent of the 800 birdptak speciesgatunki
19
51692
2545
dla prawie połowy gatunków
ptaków Ameryki Płn.,
01:10
founduznany in NorthPółnoc AmericaAmeryka migratemigrować northpółnoc to breedrasa and raisepodnieść theirich youngmłody.
20
54237
5705
migrujących na północ,
żeby wychować młode.
01:15
In OntarioOntario, the borealBoreal marchesmarsze down southpołudnie
21
59942
3558
W prowincji Ontario tajga sięga
01:19
to the northpółnoc shoreBrzeg of LakeJezioro SuperiorPokój typu Superior.
22
63500
2337
północnego wybrzeża Jeziora Górnego.
01:21
And these incrediblyniewiarygodnie beautifulpiękny borealBoreal forestslasy
23
65837
3295
Niezwykłe piękno lasów borealnych
01:25
were the inspirationInspiracja for some of the mostwiększość famoussławny artsztuka
24
69132
3032
zainspirowało powstanie
słynnych dzieł sztuki.
01:28
in CanadianKanadyjski historyhistoria, the GroupGrupa of SevenSiedem were very inspirednatchniony
25
72164
3568
Kanadyjscy malarze z "Grupy Siedmiu"
01:31
by this landscapekrajobraz,
26
75732
1968
znajdowali inspirację w tym krajobrazie.
01:33
and so the borealBoreal is not just a really keyklawisz partczęść of our
27
77700
3874
Zatem tajga jest nie tylko
01:37
naturalnaturalny heritagedziedzictwo,
28
81574
1587
częścią dziedzictwa naturalnego,
01:39
but alsorównież an importantważny partczęść of our culturalkulturalny heritagedziedzictwo.
29
83161
3172
ale też ważną częścią kultury.
01:42
In ManitobaManitoba, this is an imageobraz from the eastWschód sidebok of LakeJezioro WinnipegWinnipeg,
30
86333
3759
To zdjęcie z wschodniego
brzegu jeziora Winnipeg, w Minatobie.
01:45
and this is the home of the newlynowo designatedwyznaczone
31
90092
2624
Znajduje się tu nowy obiekt
01:48
UNESCOUNESCO CulturalKulturalnych HeritageDziedzictwo siteteren.
32
92716
3208
listy światowego dziedzictwa UNESCO.
01:51
In SaskatchewanSaskatchewan, as acrossprzez all of the borealBoreal,
33
95924
3075
W Saskatchewan,
podobnie jak w całej tajdze,
01:54
home to some of our mostwiększość famoussławny riversrzeki,
34
98999
2839
płyną nasze najsłynniejsze rzeki
01:57
an incredibleniesamowite networksieć of riversrzeki and lakesjeziora
35
101838
2590
i wspaniałe jeziora
02:00
that everykażdy school-agewieku szkolnym childdziecko learnsuczy się about,
36
104428
2376
o których uczy się w szkołach:
02:02
the PeacePokoju, the AthabascaAthabasca, the ChurchillChurchill here, the MackenzieMackenzie,
37
106804
3576
rzeka Peace, jeziora Athabaska,
Churchill czy Mackenzie.
02:06
and these networkssieci were the historicalhistoryczny routestrasy
38
110380
4266
Były to też historyczne szlaki
02:10
for the voyageurVoyageur and the coureurCoureur desdes boisBois,
39
114646
2169
podróżników i "gońców leśnych",
02:12
the first non-AboriginalNon Aborygenów explorersodkrywcy of northernpółnocny CanadaKanada
40
116815
3534
pionierów zachodniej kolonizacji
północnej Kanady.
02:16
that, takingnabierający from the First NationsNarodów people,
41
120349
2540
Wykorzystując technologię Indian,
02:18
used canoeskajaki and paddledwiosłował to explorebadać
42
122889
2236
używali łodzi kanu, aby wyznaczyć
02:21
for a tradehandel routetrasa, a NorthwestPółnocno-zachodni PassagePrzejście for the furfutro tradehandel.
43
125125
4697
szlak handlowy - tzw. Przejście Północno-Zachodnie
do handlu futrami.
02:25
In the NorthPółnoc, the borealBoreal is borderedgraniczy by the tundraTundra,
44
129822
3248
Na Północy, tajgę otacza tundra
02:28
and just belowponiżej that, in YukonYukon,
45
133070
3230
a poniżej, w Jukonie
02:32
we have this incredibleniesamowite valleydolina, the TombstoneNagrobek ValleyDolina.
46
136300
3593
jest wspaniała Dolina Tombstone.
02:35
And the TombstoneNagrobek ValleyDolina is home to the PorcupineJeżozwierz caribouKaribu herdstado.
47
139893
4752
Dolina Tombstone zamieszkuje
stado dzikich reniferów karibu.
02:40
Now you've probablyprawdopodobnie heardsłyszał about the PorcupineJeżozwierz caribouKaribu herdstado
48
144645
2387
Zapewne słyszeliście o tym,
że karibu Granta
02:42
in the contextkontekst of its breedinghodowla groundziemia
49
147032
1813
rozmnażają się na obszarze
02:44
in ArcticArctic NationalKrajowe WildlifeDzikich zwierząt RefugeSchronienia.
50
148845
2162
Arktycznego Narodowego
Rezerwatu Zwierząt.
02:46
Well, the winteringzimowania groundziemia is alsorównież criticalkrytyczny
51
151007
1926
Bardzo ważna kwatera zimowa zwierząt
02:48
and it alsorównież is not protectedchroniony,
52
152933
2528
również nie jest chroniona
02:51
and is potentiallypotencjalnie, could be potentiallypotencjalnie, exploitedwykorzystana
53
155461
2829
i grozi jej eksploatacja
02:54
for gasgaz and mineralminerał rightsprawa.
54
158290
4098
dla wydobycia gazu
i surowców mineralnych.
02:58
The westernwestern bordergranica of the borealBoreal in BritishBrytyjskie ColumbiaColumbia
55
162388
2329
Zachodnią granicę tundry Kolumbii Brytyjskiej
03:00
is markedwyraźny by the CoastWybrzeże MountainsGóry,
56
164717
1920
wyznaczają Góry Nadbrzeżne,
03:02
and on the other sidebok of those mountainsgóry
57
166637
1608
a po drugiej stronie gór rośnie
03:04
is the greatestnajwiększy remainingpozostały temperateumiarkowany rainforestLas deszczowy in the worldświat,
58
168245
2631
największy ocalały las deszczowy
strefy umiarkowanej
03:06
the Great BearNiedźwiedź RainforestRainforest,
59
170876
1372
znany jako Puszcza Wielkiego Niedźwiedzia.
03:08
and we'lldobrze discussomawiać that in a fewkilka minutesminuty in a bitkawałek more detailSzczegół.
60
172248
3587
Opowiem o niej więcej za chwilę.
03:11
All acrossprzez the borealBoreal, it's home for a hugeolbrzymi
61
175835
3135
Cały teren tajgi zamieszkują
03:14
incredibleniesamowite rangezasięg of indigenousrodzimy peoplesnarody,
62
178970
3008
liczne ludy tubylcze
03:17
and a richbogaty and variedurozmaicony culturekultura.
63
181978
3292
o bogatej i różnorodnej kulturze.
03:21
And I think that one of the reasonspowody why
64
185270
2412
Wydaje mi się że jednym z powodów
03:23
so manywiele of these groupsgrupy have retainedzachowane a linkpołączyć to the pastprzeszłość,
65
187682
3562
zachowania przez te grupy więzi z przeszłością,
03:27
know theirich nativeojczysty languagesJęzyki,
66
191244
1849
znajomości ich rodzimych języków,
03:28
the songspiosenki, the dancestańce, the traditionstradycje,
67
193093
2759
pieśni, tańców, tradycji,
03:31
I think partczęść of that reasonpowód is because of the remotenessoddalenie,
68
195852
3136
myślę, że jednym z powodów jest życie na odludziu,
03:34
the spanprzęsło and the wildernesspustynia
69
198988
1667
przestrzeń i dzika przyroda,
jaka otacza ich otacza
03:36
of this almostprawie 95 percentprocent intactnienaruszony ecosystemekosystem.
70
200655
4120
na nietkniętym w 95% ekosystemie.
03:40
And I think particularlyszczególnie now,
71
204775
1769
Zwłaszcza teraz,
03:42
as we see ourselvesmy sami in a time of environmentalśrodowiskowy crisiskryzys,
72
206544
2961
podczas kryzysu w ochronie przyrody,
03:45
we can learnuczyć się so much from these people
73
209505
1896
możemy się wiele nauczyć od ludzi,
03:47
who have livedPerscyativestwo recyrodycyjcystwo recyrodycyjcystwo recyrodycyj so sustainablyw sposób zrównoważony in this ecosystemekosystem
74
211401
2506
którzy prowadzą zrównoważony styl życia
03:49
for over 10,000 yearslat.
75
213907
3071
już od ponad 10 tys. lat.
03:52
In the heartserce of this ecosystemekosystem is the very antithesisantyteza
76
216978
3120
W sercu tego ekosystemu
leży antyteza
03:55
of all of these valueswartości that we'vemamy been talkingmówić about,
77
220098
2481
wszystkich wartości o których tu mowa.
03:58
and I think these are some of the corerdzeń valueswartości
78
222579
1767
Uważam, że należą one do rdzennych wartości,
04:00
that make us prouddumny to be CanadiansKanadyjczycy.
79
224346
1952
które pozwalają nam czuć dumę
z bycia Kanadyjczykami.
04:02
This is the AlbertaAlberta tartar sandspiaski,
80
226298
1777
To piaski smołowe Alberty,
04:03
the largestNajwiększa oilolej reservesrezerwy on the planetplaneta
81
228075
3255
tu znajdują się największe
rezerwy ropy naftowej świata
04:07
outsidena zewnątrz of SaudiArabii Saudyjskiej ArabiaArabia.
82
231330
1960
poza Arabią Saudyjską.
04:09
TrappedW pułapce underneathpod spodem the borealBoreal forestlas
83
233290
1905
Uwięzione pod terenami borealnego lasu
04:11
and wetlandstereny podmokłe of northernpółnocny AlbertaAlberta
84
235195
1904
i mokradeł pokrywających
obszar północnej Alberty
04:12
are these vastogromny reservesrezerwy of this stickylepki, tar-liketar jak bitumenbitumu.
85
237099
4263
znajdują się złoża kleistych, podobnych do smoły,
bitumin.
04:17
And the mininggórnictwo and the exploitationeksploatacja of that
86
241362
2658
Ich wydobycie i eksploatacja
04:19
is creatingtworzenie devastationdewastacja on a scaleskala that the planetplaneta has never seenwidziany before.
87
244020
6158
jest przyczyną ogromnej
dewastacji ekologicznej.
04:26
I want to try to conveyprzenieść some sortsortować of a sensesens of the sizerozmiar of this.
88
250178
4711
Zaprezentuję jak wielkie straty
przynosi jej wydobywanie.
04:30
If you look at that truckciężarówka there,
89
254889
1544
Prezentowana śmieciarka,
04:32
it is the largestNajwiększa truckciężarówka of its kinduprzejmy of the planetplaneta.
90
256433
2633
jest największą tego typu maszyną
na całej planecie.
04:34
It is a 400-ton-capacity-ton-zdolności dumpwysypisko truckciężarówka
91
259066
2658
Jej pojemność wynosi 400 ton,
04:37
and its dimensionswymiary are 45 feetstopy long
92
261724
3580
długość to ok 13,5 metra,
04:41
by 35 feetstopy wideszeroki and 25 feetstopy highwysoki.
93
265304
3603
szerokość to 10,5 metra,
a wysokość 7,7 metra.
04:44
If I standstoisko besideoprócz that truckciężarówka,
94
268907
1469
Gdybym stanął obok,
04:46
my headgłowa comespochodzi to around the bottomDolny
95
270376
1599
moja głowa sięgałaby
zaledwie dolnej części
04:47
of the yellowżółty partczęść of that hubcaphubcap.
96
271975
2175
żółtej karoserii.
04:50
WithinW ramach the dimensionswymiary of that truckciężarówka,
97
274150
2089
W przestrzeni, jaką zajmuje,
04:52
you could buildbudować a 3,000-square-foot-stóp kwadratowych two-storydwa historii home
98
276239
4017
można by z łatwością zbudować dom
o powierzchni 278 metrów kwadratowych.
04:56
quitecałkiem easilyz łatwością. I did the mathmatematyka.
99
280256
1971
Przeliczyłem to.
04:58
So insteadzamiast of thinkingmyślący of that as a truckciężarówka,
100
282227
2332
Zamiast samochodem,
05:00
think of that as a 3,000-square-foot-stóp kwadratowych home.
101
284559
3128
można ją nazwać
budynkiem na czterech kołach.
05:03
That's not a badzły sizerozmiar home.
102
287687
1845
Budynkiem całkiem sporych wymiarów.
05:05
And linelinia those truckssamochody ciężarowe/homesdomy back and forthnaprzód
103
289532
3011
Wyobraźmy sobie
jak te budynki na kołach
05:08
acrossprzez there from the bottomDolny
104
292543
2550
ustawiają się w rzędzie,
od dolnej części mapy
05:10
all the way to the topTop.
105
295093
2900
aż do samej góry.
05:13
And then think of how largeduży that very smallmały sectionSekcja of one minekopalnia is.
106
297993
5486
Zdamy sobie sprawę z tego jak wielki
jest ten niewielki wycinek kopalni.
05:19
Now, you can applyzastosować that samepodobnie kinduprzejmy of thinkingmyślący
107
303479
2136
Analogicznie możecie zastosowac to porównanie
05:21
here as well.
108
305615
1904
w tym przypadku.
05:23
Now, here you see -- of coursekurs, as you go furtherdalej on,
109
307519
2256
W miarę jak wzlatujemy wyżej i wyżej,
05:25
these truckssamochody ciężarowe becomestają się like a pixelpiksel.
110
309775
2034
ciężarówki zaczynają wyglądać
jak małe kropki.
05:27
Again, imaginewyobrażać sobie those all back and forthnaprzód there.
111
311809
3822
Ponownie wyobraźmy sobie,
jak wypełniają okolicę.
05:31
How largeduży is that one portionczęść of a minekopalnia?
112
315631
3582
Ale dokładnie jak wielka
jest ta część kopalni?
05:35
That would be a hugeolbrzymi, vastogromny metropolitanmetropolita areapowierzchnia,
113
319213
4643
Odpowiada rozmiarowi
ogromnej metropolii,
05:39
probablyprawdopodobnie much largerwiększy than the cityMiasto of VictoriaVictoria.
114
323856
2401
dużo większej niż miasto Victoria.
05:42
And this is just one of a numbernumer of mineskopalnie,
115
326257
4119
A to zaledwie jedna z wielu odkrywek.
05:46
10 mineskopalnie so fardaleko right now.
116
330376
2208
Obecnie znajduje się tu
10 podobnych kopalni.
05:48
This is one sectionSekcja of one mininggórnictwo complexzłożony,
117
332584
2140
To pojedyncza sekcja
jednego kompleksu wydobywczego.
05:50
and there are about anotherinne 40 or 50 in the approvalzatwierdzenie processproces.
118
334724
4398
Kolejne 40-50 takich kompleksów
czeka na zezwolenie budowy.
05:55
No tartar sandspiaski minekopalnia has actuallytak właściwie ever been deniedodmówiono approvalzatwierdzenie,
119
339122
2736
Nie zdarzyło się jeszcze, żeby rząd odmówił
budowy kopalni tego typu.
05:57
so it is essentiallygłównie a rubbergumowy stampznaczek.
120
341858
3124
To tylko kwestia czasu.
06:00
The other methodmetoda of extractionekstrakcji is what's callednazywa the in-situin situ.
121
344982
3068
Innym sposobem wydobywania
jest metoda in-situ
06:03
And here, massivemasywny amountskwoty of waterwoda
122
348050
2408
W tej metodzie olbrzymie ilości wody
06:06
are super-heatedprzegrzanej and pumpedpompowana throughprzez the groundziemia,
123
350458
2767
podgrzewa się powyżej punktu wrzenia
i przepompowuje przez grunt
06:09
throughprzez these vastsvasts networkssieci of pipelinesrurociągi,
124
353225
2377
rozległą siecią złożoną z rur
06:11
seismicsejsmiczny lineskwestia, drillwiercić pathsścieżki, compressorsprężarki stationsstacje.
125
355602
3527
linii sejsmicznych,
ścieżek wiertniczych i stacji ciśnień.
06:15
And even thoughchociaż this lookswygląda maybe not quitecałkiem as repugnantodrażający
126
359129
2552
Mimo że nie wygląda to tak odrażająco
06:17
as the mineskopalnie, it's even more damaginguszkodzenia in some wayssposoby.
127
361681
3427
jak kopalnie,
jest to nawet bardziej szkodliwe.
06:21
It impactswpływ and fragmentspaprochy a largerwiększy partczęść of the wildernesspustynia,
128
365108
5165
Skutki w postaci fragmentacji
ekosystemu i wymierania
06:26
where there is 90 percentprocent reductionzmniejszenie of keyklawisz speciesgatunki,
129
370273
3209
90 procent spośród istotnych gatunków,
jak karibu czy niedźwiedzie grizzly,
06:29
like woodlandlasy caribouKaribu and grizzlyGrizzly bearsniedźwiedzie,
130
373482
2144
odczuwa lokalna przyroda.
06:31
and it consumeszużywa even more energyenergia, more waterwoda,
131
375626
3671
Metoda in-situ spala
jeszcze więcej energii, wody
06:35
and producesprodukuje at leastnajmniej as much greenhouseszklarnia gasgaz.
132
379297
2577
i produkuje co najmniej tyle samo
gazów cieplarnianych co odkrywki.
06:37
So these in-situin situ developmentsrozwój sytuacji are at leastnajmniej as
133
381874
3055
Więc rozwijanie in-situ
jest przynajmniej tak samo
06:40
ecologicallyekologicznie damaginguszkodzenia as the mineskopalnie.
134
384929
4360
szkodliwe dla środowiska co kopalnie.
06:45
The oilolej producedwytworzony from eitherzarówno methodmetoda
135
389289
2686
Ropa naftowa uzyskiwana
którąkolwiek z tych metod
06:47
producesprodukuje more greenhouseszklarnia gasgaz emissionsemisje than any other oilolej.
136
391975
4771
przyczynia się do powstania większej ilości gazów cieplarnianych niż wydobywana w inny sposób.
06:52
This is one of the reasonspowody why it's callednazywa
137
396746
1653
Z tego powodu nazywa się ją
06:54
the world'srecyrodycyjstwo diecystwo recyrodycyjstwo diecystwo recy sektorcy dirtiestnajbrudniejsze oilolej.
138
398399
1848
najbrudniejszą ropą świata.
06:56
It's alsorównież one of the reasonspowody why it is
139
400247
2008
Jest to również powód
06:58
the largestNajwiększa and fastest-growingnajszybciej rosnący singlepojedynczy sourceźródło
140
402255
2879
największego i najszybciej
wzrastającego źródła
07:01
of carbonwęgiel in CanadaKanada,
141
405134
1839
węgla w Kanadzie,
07:02
and it is alsorównież a reasonpowód why CanadaKanada is now numbernumer threetrzy
142
406973
4642
i powód, dla którego Kanada
jest na trzecim miejscu
07:07
in termswarunki of producingprodukujący carbonwęgiel perza personosoba.
143
411615
4696
w światowym rankingu
produkcji węgla na jedną osobę.
07:12
The tailingsprzeróbczych pondsstawy are the largestNajwiększa toxictoksyczny impoundmentspiętrzenia on the planetplaneta.
144
416311
4688
Stawy osadowe są największym agregatem toksycznych substancji na całej planecie.
07:16
OilOlej sandspiaski -- or ratherraczej I should say tartar sandspiaski --
145
420999
3520
Piaski bitumiczne...
Powinienem powiedzieć - smołowe...
07:20
"oilolej sandspiaski" is a P.R.-created-utworzone termsemestr
146
424519
2052
Piaski bitumiczne to termin
stworzony na potrzeby PR-u,
07:22
so that the oilolej companiesfirmy wouldn'tnie be tryingpróbować to promotepromować
147
426571
2796
po to by firmy naftowe nie wspominały w materiałach promocyjnych i reklamach
07:25
something that soundsDźwięki like a stickylepki tar-liketar jak substancesubstancja
148
429367
2390
o tej "klejącej, smolistej substancji",
07:27
that's the world'srecyrodycyjstwo diecystwo recyrodycyjstwo diecystwo recy sektorcy dirtiestnajbrudniejsze oilolej.
149
431757
2728
która jest, jak już mówiliśmy,
najbrudniejszą postacią ropy.
07:30
So they decidedzdecydowany to call it oilolej sandspiaski.
150
434485
2344
Dlatego nadano im nazwę
piasków bitumicznych.
07:32
The tartar sandspiaski consumekonsumować more waterwoda than any other oilolej processproces,
151
436829
3960
Ich wydobywanie pochłania więcej wody
niż jakikolwiek inny podobny proces.
07:36
threetrzy to fivepięć barrelsbeczki of waterwoda are takenwzięty, pollutedzanieczyszczony
152
440789
3184
3 do 5 baryłek wody jest pobieranych,
zanieczyszczanych
07:39
and then returnedzwrócony into tailingsprzeróbczych pondsstawy,
153
443973
2512
i wylewanych do stawów osadowych,
07:42
the largestNajwiększa toxictoksyczny impoundmentspiętrzenia on the planetplaneta.
154
446485
2304
największego zlewu toksycznej
cieczy na naszej planecie.
07:44
SemCrudeSemCrude, just one of the licenseeslicencjobiorców,
155
448789
2170
SemCrude, zaledwie jeden
z licencjobiorców,
07:46
in just one of theirich tailingsprzeróbczych pondsstawy,
156
450959
2022
w tylko jednym z ich stawów osadowych,
07:48
dumpsZrzuca 250,000 tonsmnóstwo of this toxictoksyczny gunkgunk everykażdy singlepojedynczy day.
157
452981
5575
każdego dnia zrzuca
250 000 ton toksycznej mazi.
07:54
That's creatingtworzenie the largestNajwiększa toxictoksyczny impoundmentspiętrzenia
158
458556
2153
Tak powstają największe zbiorniki toksyn
07:56
in the historyhistoria of the planetplaneta.
159
460709
1920
w historii naszej planety.
07:58
So fardaleko, this is enoughdość toxintoksyny
160
462629
2497
Tych toksyn wystarczyłoby już,
08:01
to coverpokrywa the facetwarz of LakeJezioro EerieNiesamowity a footstopa deepgłęboki.
161
465126
4352
by pokryć warstwą grubości 30 cm
taflę jeziora Erie.
08:05
And the tailingsprzeróbczych pondsstawy rangezasięg in sizerozmiar up to 9,000 acreswłości.
162
469478
5047
Stawy osadowe
dochodzą do 9 000 akrów.
08:10
That's two-thirdsdwie trzecie the sizerozmiar of the entireCały islandwyspa of ManhattanManhattan.
163
474525
4040
To dwie trzecie powierzchni
wyspy Manhattan.
08:14
That's like from WallŚciana StreetUlica at the southernpołudniowy edgekrawędź of ManhattanManhattan
164
478565
2993
Odcinek jak od Wall Street
do południowej krawędzi Manhattanu,
08:17
up to maybe 120thth StreetUlica.
165
481558
2447
może nawet do 120 ulicy.
08:19
So this is an absolutelyabsolutnie --
166
484005
1424
To absolutnie...
08:21
this is one of the largerwiększy tailingsprzeróbczych pondsstawy.
167
485429
2769
Jeden z największych stawów osadowych.
08:24
This mightmoc be, what? I don't know, halfpół the sizerozmiar of ManhattanManhattan.
168
488198
2647
Ile to może mieć ? Około połowy
powierzchni Manhattanu.
08:26
And you can see in the contextkontekst,
169
490845
1640
Jak widać w kontekście reszty terenu,
08:28
it's just a relativelystosunkowo smallmały sectionSekcja
170
492485
1564
to tylko względnie mały wycinek
08:29
of one of 10 mininggórnictwo complexesKompleksy and anotherinne 40 to 50
171
494049
4493
jednego z 10 istniejących kompleksów
kopalnianych i kolejnych 40-50,
08:34
on streamstrumień to be approvedzatwierdzony soonwkrótce.
172
498542
2969
które czekają na pozwolenia budowy.
08:37
And of coursekurs, these tailingsprzeróbczych pondsstawy --
173
501511
3334
Oczywiście, stawy osadowe...
08:40
well, you can't see manywiele pondsstawy from outerzewnętrzny spaceprzestrzeń
174
504845
2712
Niewiele stawów można zobaczyć
z przestrzeni kosmicznej
08:43
and you can see these, so maybe we should stop callingpowołanie them pondsstawy --
175
507557
2768
a te można, może zatem powinniśmy
przestać nazywać je stawami...
08:46
these massivemasywny toxictoksyczny wastelandspustkowia are builtwybudowany
176
510325
4736
Te ogromne, toksyczne
nieużytki tworzone są
08:50
unlinedbez podszewki and on the banksbanki of the AthabascaAthabasca RiverRzeka.
177
515061
3346
na brzegach rzeki Athabaski jawnie.
08:54
And the AthabascaAthabasca RiverRzeka drainszawory spustowe downstreamw dół rzeki
178
518407
1944
Rzeka Athabaska spływa w kierunku
08:56
to a rangezasięg of AboriginalAborygeńskiej communitiesspołeczności.
179
520351
2194
siedlisk tubylczej ludności.
08:58
In FortFort ChippewaChippewa, the 800 people there,
180
522545
2431
W Forcie Chippewa żyje 800 osób,
09:00
are findingodkrycie toxinstoksyny in the foodjedzenie chainłańcuch,
181
524976
2333
które odnajdują te toksyny
w miejscowej żywności.
09:03
this has been scientificallynaukowo provenudowodniony.
182
527309
2112
Potwierdziły to badania.
09:05
The tartar sandspiaski toxinstoksyny are in the foodjedzenie chainłańcuch,
183
529421
2057
Toksyny pozostające z wydobycia ropy
przedostają się do łańcucha pokarmowego,
09:07
and this is causingspowodowanie cancernowotwór ratesstawki
184
531478
1985
a to przyczynia się
do wzrostu zachorowań na raka.
09:09
up to 10 timesczasy what they are in the restodpoczynek of CanadaKanada.
185
533463
4030
Miejscowa ludność choruje 10 razy częściej
niż pozostali obywatele Kanady.
09:13
In spitezłość of that, people have to liverelacja na żywo,
186
537493
2305
Pomimo tego, by przetrwać, ludzie ci
09:15
have to eatjeść this foodjedzenie in orderzamówienie to surviveprzetrwać.
187
539798
3154
muszą jeść tą żywność.
09:18
The incrediblyniewiarygodnie highwysoki pricecena
188
542952
1909
Niewiarygodnie wysoka cena
09:20
of flyinglatający foodjedzenie into these remotezdalny NorthernPółnocnej AboriginalAborygeńskiej communitiesspołeczności
189
544861
3544
transportów żywności
do północnych regionów Kanady
09:24
and the highwysoki rateoceniać of unemploymentbezrobocia
190
548405
2001
i wysoki odsetek bezrobocia
09:26
makesczyni this an absoluteabsolutny necessitykonieczność for survivalprzetrwanie.
191
550406
3115
sprawia, że jest to podstawowy
warunek przetrwania.
09:29
And not that manywiele yearslat agotemu, I was lentwielki post a boatłódź by a First NationsNarodów man.
192
553521
3597
Niedawno pożyczyłem łódź
od jednego z miejscowych mężczyzn.
09:33
And he said, "When you go out on the riverrzeka,
193
557118
2663
Powiedział, "Kiedy wypłyniesz na rzekę,
09:35
do not underpod any circumstancesokoliczności eatjeść the fishryba.
194
559781
3418
pod żadnym pozorem nie zjadaj ryb.
09:39
It's carcinogenicrakotwórcze."
195
563199
1867
Są rakotwórcze".
09:40
And yetjeszcze, on the frontz przodu porchganek of that man'smężczyzny cabinkabina,
196
565066
4397
Pomimo tego,
na ganku tego mężczyzny,
09:45
I saw fourcztery fishryba. He had to feedkarmić his familyrodzina to surviveprzetrwać.
197
569463
4024
widziałem ich cztery.
Musi wyżywić rodzinę.
09:49
And as a parentrodzic, I just can't imaginewyobrażać sobie what that does to your souldusza.
198
573487
6911
Jako rodzic...
Nawet nie mogę sobie tego wyobrazić...
09:56
And that's what we're doing.
199
580398
2617
To właśnie robimy.
09:58
The borealBoreal forestlas is alsorównież
200
583015
3488
Las borealny to również
10:02
perhapsmoże our bestNajlepiej defenseobrona againstprzeciwko globalświatowy warmingogrzewanie and climateklimat changezmiana.
201
586503
4383
naszą potencjalna najlepsza ochrona przeciw efektowi cieplarnianemu i zmianom klimatycznym.
10:06
The borealBoreal forestlas sequesterssequesters more carbonwęgiel
202
590886
2808
Las borealny przetwarza więcej węgla,
10:09
than any other terrestrialnaziemnej ecosystemekosystem.
203
593694
3472
niż jakikolwiek inny ziemski ekosystem.
10:13
And this is absolutelyabsolutnie keyklawisz.
204
597166
2768
To absolutnie kluczowe.
10:15
So what we're doing is,
205
599934
1672
A my niszczymy
10:17
we're takingnabierający the mostwiększość concentratedstężony greenhouseszklarnia gasgaz sinktonąć,
206
601606
5015
jeden z najgęstszych pochłaniaczy
gazów cieplarnianych.
10:22
twicedwa razy as much greenhouseszklarnia gasesgazy are sequesteredzamaskowany in
207
606621
3453
Akr lasu borealnego przetwarza
dwa razy więcej gazu cieplarnianego
10:25
the borealBoreal perza acreakr than the tropicaltropikalny rainforestslasy deszczowe.
208
610074
3839
niż akr tropikalnych lasów deszczowych.
10:29
And what we're doing is we're destroyingniszczenie
209
613913
2243
A my niszczymy
10:32
this carbonwęgiel sinktonąć, turningobrócenie it into a carbonwęgiel bombbomba.
210
616156
3155
tą przeciw-węglową ochronę.
Zmieniamy ten teren w węglową bombę.
10:35
And we're replacingzastępowanie that with the largestNajwiększa
211
619311
2433
Zastępujemy las największym
10:37
industrialprzemysłowy projectprojekt in the historyhistoria of the worldświat,
212
621744
2112
projektem przemysłowym
w dziejach naszej planety,
10:39
whichktóry is producingprodukujący the mostwiększość high-carbonwysokiej zawartości węgla
213
623856
2702
produkującym ropę, która tworzy
największą ilość wysokowęglowego
10:42
greenhouseszklarnia gasgaz emittingwysyłających oilolej in the worldświat.
214
626558
4469
gazu cieplarnianego w skali światowej.
10:46
And we're doing this on the seconddruga largestNajwiększa
215
631027
2369
A robimy to dzięki drugiej największej
10:49
oilolej reservesrezerwy on the planetplaneta.
216
633396
2787
rezerwie ropy naftowej na planecie.
10:52
This is one of the reasonspowody why CanadaKanada,
217
636183
2072
To jeden z powodów dla których Kanada,
10:54
originallypierwotnie a climateklimat changezmiana herobohater --
218
638255
1475
pierwotnie orędowniczka walki
ze zmianami klimatycznymi...
10:55
we were one of the first signatoriessygnatariusze of the KyotoKyoto AccordAccord.
219
639730
3510
Byliśmy jednym z pierwszych krajów,
które podpisały porozumienie z Kioto.
10:59
Now we're the countrykraj that has full-timepełny etat lobbyistslobbystów
220
643240
2174
Teraz jesteśmy krajem, który ma własnych
"pełnoetatowych" lobbystów,
11:01
in the EuropeanEuropejski UnionUnii and WashingtonWaszyngton, D.C.
221
645414
3332
w Unii Europejskiej i w Waszyngtonie,
11:04
threateninggroźne tradehandel warswojny when these countrieskraje
222
648746
3153
straszącymi wojnami handlowymi.
Kiedy te państwa
11:07
talk about wantingbrakujący to bringprzynieść in positivepozytywny legislationustawodawstwo
223
651899
3649
rozmawiają o wprowadzeniu legislacji
11:11
to limitlimit the importimport of high-carbonwysokiej zawartości węgla fuelspaliwa,
224
655548
2423
ograniczającej import
paliw wysokowęglowych,
11:13
of greenhouseszklarnia gasgaz emissionsemisje, anything like this,
225
657971
3752
emisji gazów cieplarnianych
i tym podobnym
11:17
at internationalmiędzynarodowy conferenceskonferencje,
226
661723
1760
na międzynarodowych konferencjach
11:19
whetherczy they're in CopenhagenCopenhagen or CancunCancun,
227
663483
2677
czy to w Kopenhadze, czy to w Kankun,
11:22
internationalmiędzynarodowy conferenceskonferencje on climateklimat changezmiana,
228
666160
2487
czy na międzynarodowych konferencjach
w sprawie zmian klimatycznych,
11:24
we're the countrykraj that getsdostaje the dinosaurdinozaur awardnagroda
229
668647
2040
to my jesteśmy państwem,
które dostaje monstrualną nagrodę
11:26
everykażdy singlepojedynczy day as beingistota the biggestnajwiększy obstacleprzeszkoda
230
670687
2544
za tworzenie największych utrudnień
11:29
to progresspostęp on this issuekwestia.
231
673231
4015
blokujących postępy w tej sprawie.
11:33
Just 70 milesmile downstreamw dół rzeki
232
677246
2032
70 mil w dół rzeki
11:35
is the world'srecyrodycyjstwo diecystwo recyrodycyjstwo diecystwo recy sektorcy largestNajwiększa freshwatersłodkowodne deltadelta,
233
679278
2297
znajduje się największa
słodkowodna delta na świecie -
11:37
the Peace-AthabascaPokoju Athabasca DeltaDelta,
234
681575
1815
delta Peace - Athabaska.
11:39
the only one at the juncturepołączenie of all fourcztery migratorymigracyjnych flywaystras przelotu.
235
683390
3784
Jedyna delta na spojeniu wszystkich
4 szlaków migracyjnych ptactwa.
11:43
This is a globallyglobalnie significantznaczący wetlandpodmokłych,
236
687174
2088
Te mokradła, to punkt
o światowym znaczeniu,
11:45
perhapsmoże the greatestnajwiększy on the planetplaneta.
237
689262
1847
możliwie, że są najważniejszym
tego typu terenem naszej planety.
11:47
IncredibleNiesamowite habitatsiedlisko for halfpół the birdptak speciesgatunki
238
691109
3643
To niesamowite środowisko
chroni połowę gatunków ptactwa
11:50
you find in NorthPółnoc AmericaAmeryka, migratingMigracja here.
239
694752
3708
Północnej Ameryki.
Właśnie tu przylatują.
11:54
And alsorównież the last refugeschronienia for the largestNajwiększa herdstado of wilddziki bisonBizon,
240
698460
3872
To również ostatnie schronienie
dla ogromnego stada dzikich bizonów,
11:58
and alsorównież, of coursekurs, criticalkrytyczny habitatsiedlisko for anotherinne wholecały rangezasięg of other speciesgatunki.
241
702332
5134
a także, niezastąpiony ekosystem
dla całej gamy innych gatunków.
12:03
But it too is beingistota threatenedzagrożony by the massivemasywny amountilość
242
707466
3945
Im również zagraża pobór ogromnej
12:07
of waterwoda beingistota drawnpociągnięty from the AthabascaAthabasca,
243
711411
2226
ilości wody z Athabaski,
12:09
whichktóry feedskanały these wetlandstereny podmokłe,
244
713637
2006
która zasila mokradła,
12:11
and alsorównież the incredibleniesamowite toxictoksyczny burdenobciążenie
245
715643
1823
oraz przez masywne zanieczyszczenie
toksycznymi odpadami
12:13
of the largestNajwiększa toxictoksyczny unlinedbez podszewki impoundmentspiętrzenia on the planetplaneta,
246
717466
2758
z tych odkrytych, największych na świecie
zbiorników toksycznych odpadów,
12:16
whichktóry are leachingwymywania in to the foodjedzenie chainłańcuch
247
720224
2137
które przedostają się
do łańcucha pokarmowego
12:18
for all the speciesgatunki downstreamw dół rzeki.
248
722361
2976
wszystkich gatunków żyjących
w dole Athabaski.
12:21
So as badzły as all that is, things are going to get
249
725337
2144
Już wygląda to źle,
12:23
much worsegorzej, much, much worsegorzej.
250
727481
2171
a sytuacja będzie się tylko pogarszać.
12:25
This is the infrastructureinfrastruktura as we see it about now.
251
729652
2735
Oto jak wygląda dzisiaj infrastruktura.
12:28
This is what's plannedzaplanowany for 2015.
252
732387
3429
A to planuje się około 2015.
12:31
And you can see here the KeystoneKeystone PipelineRurociągu,
253
735816
3403
Jak widać, rurociąg Keystone,
12:35
whichktóry would take tartar sandspiaski rawsurowy down to the GulfZatoka CoastWybrzeże,
254
739219
4519
który ma transportować surowe piaski i ropę,
aż na południowe wybrzeże USA
12:39
punchingwykrawania a pipelinerurociąg throughprzez the heartserce,
255
743738
3370
wybijając rurociąg w serce
12:43
the agriculturalrolniczy heartserce of NorthPółnoc AmericaAmeryka, of the UnitedStany Zjednoczone StatesPaństwa,
256
747108
3605
rolniczego centrum Ameryki Północnej, USA,
12:46
and securingzabezpieczanie the contractkontrakt with the dirtiestnajbrudniejsze fuelpaliwo in the worldświat
257
750713
5144
zabezpieczając kontrakt
na najbrudniejsze paliwo świata,
12:51
by consumptionkonsumpcja of the UnitedStany Zjednoczone StatesPaństwa,
258
755857
3193
poprzez skonsolidowanie
jego konsumpcji z Stanach.
12:54
and promotingpromowanie a hugeolbrzymi disincentivezniechęca
259
759050
2855
Zdecydowanie nie zachęcając
12:57
to a sustainablepodtrzymywalny cleanczysty energyenergia futureprzyszłość for AmericaAmeryka.
260
761905
3965
dla poszukiwania stabilnego, czystego źródła energii
dla przyszłych pokoleń Amerykanów.
13:01
Here you see the routetrasa down the MackenzieMackenzie ValleyDolina.
261
765870
5442
Tu widzimy szlak wiodący w dół
doliny Mackenzie.
13:07
This would put a pipelinerurociąg to take naturalnaturalny gasgaz
262
771312
2433
Tu pojawiłby się rurociąg przewodzący naturalny gaz
13:09
from the BeaufortBeaufort SeaMorze throughprzez the heartserce
263
773745
2061
z morza Beauforta przez centrum
13:11
of the thirdtrzeci largestNajwiększa watersheddział wodny basinbasen in the worldświat,
264
775806
4128
trzeciego na świecie pod względem wielkości słodkowodnego zbiornika
13:15
and the only one whichktóry is 95 percentprocent intactnienaruszony.
265
779934
3072
jedynego, który jak dotąd jest 95 procentach niesfragmentowany.
13:18
And buildingbudynek a pipelinerurociąg with an industrialprzemysłowy highwayAutostrada
266
783006
3572
A budowa rurociągu z dodatkową, przemysłową autostradą
13:22
would changezmiana foreverna zawsze this incredibleniesamowite wildernesspustynia,
267
786578
3148
spowodowałaby nieodwracalne straty
w tym niesamowitym i unikatowym
13:25
whichktóry is a trueprawdziwe rarityrzadkość on the planetplaneta todaydzisiaj.
268
789726
5368
ekosystemie.
Stanowiącym prawdziwą rzadkość.
13:30
So the Great BearNiedźwiedź RainforestRainforest is just over
269
795094
2152
Puszcza Wielkiego Niedźwiedzia znajduje się
13:33
the hillwzgórze there, withinw ciągu a fewkilka milesmile we go from these
270
797246
3693
za tamtym wzgórzem,
w ciągu zaledwie kilku mil przechodzimy obok
13:36
drysuchy borealBoreal forestslasy of 100-year-old-roczny treesdrzewa,
271
800939
3131
suchych lasów borealnych
i ich stuletnich drzew
13:39
maybe 10 inchescale acrossprzez,
272
804070
1749
rosnących w odstępach, może 25 cm.
13:41
and soonwkrótce we're in the coastalprzybrzeżny temperateumiarkowany rainforestLas deszczowy,
273
805819
2457
Chwile później wchodzimy w przybrzeżny,
umiarkowany las deszczowy,
13:44
rain-drenchedskąpane w deszczu, 1,000-year-old-roczny treesdrzewa,
274
808276
3650
gdzie obfite opady zalewają
1000 letnie drzewa
13:47
20 feetstopy acrossprzez, a completelycałkowicie differentróżne ecosystemekosystem.
275
811926
3352
rosnące w odstępach 50 cm,
tworzące zupełnie inny ekosystem.
13:51
And the Great BearNiedźwiedź RainforestRainforest is generallyogólnie considereduważane
276
815278
2007
Puszczę Wielkiego Niedźwiedzia uważa się
13:53
to be the largestNajwiększa coastalprzybrzeżny temperateumiarkowany rainforestLas deszczowy
277
817285
2563
za największy przybrzeżny,
umiarkowany las deszczowy
13:55
ecosystemekosystem in the worldświat.
278
819848
1806
na świecie.
13:57
Some of the greatestnajwiększy densitiesgęstości of,
279
821654
1744
Znajdują tam największe skupiska
13:59
some of the mostwiększość iconicikony and threatenedzagrożony speciesgatunki on the planetplaneta,
280
823398
4220
pewnych najrzadszych, najbardziej zagrożonych
gatunków na naszej planecie,
14:03
and yetjeszcze there's a proposalwniosek, of coursekurs, to buildbudować a pipelinerurociąg
281
827618
4536
a mimo tego proponuje się
budowę lini,
14:08
to take hugeolbrzymi tankerstankowce, 10 timesczasy the sizerozmiar of the ExxonExxon ValdezValdez,
282
832154
4011
która przeprowadzać będzie olbrzymie tankowce,
10 razy większe niż Exxon Valdez,
14:12
throughprzez some of the mostwiększość difficulttrudny to navigatenawigować watersfale in the worldświat,
283
836165
3465
po najtrudniejszych
dla nawigacji wodach świata
14:15
where only just a fewkilka yearslat agotemu,
284
839630
1759
gdzie tylko parę lat temu,
14:17
a B.C. ferryprom ranpobiegł agroundna mieliźnie.
285
841389
2545
przepływał jedynie prom British Columbia.
14:19
When one of these tartar sandspiaski tankerstankowce,
286
843934
2040
Jeśli jeden z tych tankowców
pełny bitumicznego piasku
14:21
carryingNiosąc the dirtiestnajbrudniejsze oilolej, 10 timesczasy as much as the ExxonExxon ValdezValdez,
287
845974
3991
najbrudniejszej ropy świata i
10 razy większych niż Exxon Valdez
14:25
eventuallyostatecznie hitstrafienia a rockskała and goesidzie down,
288
849965
2065
uderzy kiedyś w skałę i zatonie,
14:27
we're going to have one of the worstnajgorszy ecologicalekologiczny disasterskatastrofy
289
852030
2297
spotka nas najgorsza katastrof ekologicznych
14:30
this planetplaneta has ever seenwidziany.
290
854327
3391
jaką kiedykolwiek widziała nasza planeta.
14:33
And here we have the planplan out to 2030.
291
857718
3039
A tutaj mamy plany na rok 2030.
14:36
What they're proposingproponowanie is an almostprawie four-timescztery razy increasezwiększać in productionprodukcja,
292
860757
4387
Proponuje się tu prawie
czterokrotne zwiększenie produkcji,
14:41
and that would industrializeindustrializacji an areapowierzchnia the sizerozmiar of FloridaFlorida.
293
865144
4880
co jest równoznaczne z uprzemysłowieniem
powierzchni wielkości Florydy.
14:45
In doing so, we'lldobrze be removingusuwanie
294
870024
2277
Usuniemy tym samym
14:48
a largeduży partczęść of our greatestnajwiększy carbonwęgiel sinktonąć
295
872301
2741
wielką część naturalnej ochrony
przed gazem cieplarnianym
14:50
and replacingzastępowanie it with the mostwiększość highwysoki greenhouseszklarnia gasgaz
296
875042
3616
jednocześnie zastępując ją
przemysłem produkującym ropę
14:54
emissionemisji oilolej in the futureprzyszłość.
297
878658
2822
emitującą największą ilość
gazu cieplarnianego.
14:57
The worldświat does not need any more tartar mineskopalnie.
298
881480
3656
Świat nie potrzebuje więcej
kopalni bitumicznych.
15:01
The worldświat does not need any more pipelinesrurociągi
299
885136
3026
Nie potrzebuje również więcej rurociągów,
15:04
to wedśr. our addictionuzależnienie to fossilskamieniałość fuelspaliwa.
300
888162
3679
żeby przypieczętować nasze
uzależnienie od paliw kopalnianych.
15:07
And the worldświat certainlyna pewno does not need
301
891841
1871
A już na pewno, świat nie potrzebuje
15:09
the largestNajwiększa toxictoksyczny impoundmentspiętrzenia to growrosnąć and multiplyzwielokrotniać
302
893712
2874
powiększania i namnażania największych
światowych zbiorników toksyn
15:12
and furtherdalej threatenzagrażają the downstreamw dół rzeki communitiesspołeczności.
303
896586
2340
i stwarzania dalszych zagrożeń
dla lokalnych ludności.
15:14
And let's facetwarz it, we all liverelacja na żywo downstreamw dół rzeki
304
898926
1970
Spójrzmy prawdzie w oczy, w erze
globalnego ocieplenia i zmian klimatycznych.
15:16
in an eraera of globalświatowy warmingogrzewanie and climateklimat changezmiana.
305
900896
3825
wszyscy żyjemy w strefie zagrożonej.
15:20
What we need, is we all need to actdziałać
306
904721
3104
Potrzebujemy działać wspólnie,
15:23
to ensurezapewnić that CanadaKanada respectswyrazy szacunku
307
907825
1920
tak, by Kanada uszanowała
15:25
the massivemasywny amountskwoty of freshwatersłodkowodne
308
909745
2720
ogromne słodkowodne zbiorniki
15:28
that we holdutrzymać in this countrykraj.
309
912465
2384
znajdujące się na jej terenie.
15:30
We need to ensurezapewnić that these wetlandstereny podmokłe and forestslasy
310
914849
2456
Musimy chronić te mokradła i lasy,
15:33
that are our bestNajlepiej and greatestnajwiększy and mostwiększość criticalkrytyczny
311
917305
2616
które są naszą najlepszą,
największą i najbardziej istotną
15:35
defenseobrona againstprzeciwko globalświatowy warmingogrzewanie are protectedchroniony,
312
919921
3023
obroną przeciw efektowi cieplarnianemu.
15:38
and we are not releasingzwolnienie that carbonwęgiel bombbomba into the atmosphereatmosfera.
313
922944
4370
Musimy upewnić się, że nie wypuścimy
więcej węglowych bomb w atmosferę.
15:43
And we need to all gatherzbierać togetherRazem
314
927314
2303
Musimy wszyscy solidarnie
15:45
and say no to the tartar sandspiaski.
315
929617
3095
powiedzieć "NIE" smolistym kopalniom.
15:48
And we can do that. There is a hugeolbrzymi networksieć
316
932712
2360
Możemy to zrobić.
Dysponujemy olbrzymią siecią ludzi
15:50
all over the worldświat fightingwalczący to stop this projectprojekt.
317
935072
3777
na całym świecie walczących
o zatrzymanie tego projektu.
15:54
And I quitecałkiem simplypo prostu think that this is not
318
938849
3000
Uważam również, że nie jest to kwestia
15:57
something that should be decidedzdecydowany just in CanadaKanada.
319
941849
2624
o której powinno decydować się
jedynie w Kanadzie.
16:00
EveryoneKażdy in this roompokój, everyonekażdy acrossprzez CanadaKanada,
320
944473
2476
Wszyscy w tym pokoju, wszyscy w Kanadzie,
16:02
everyonekażdy listeningsłuchający to this presentationprezentacja has a rolerola to playgrać
321
946949
2979
wszyscy ogladający to wystąpienie
mają do odegrania ważną rolę
16:05
and, I think, a responsibilityodpowiedzialność.
322
949928
1849
i odpowiedzialność do wzięcia.
16:07
Because what we do here
323
951777
1906
Ponieważ to co tu robimy
16:09
is going to changezmiana our historyhistoria,
324
953683
3767
zmieni naszą wspólną historię.
16:13
it's going to colorkolor our possibilitymożliwość to surviveprzetrwać,
325
957450
2566
Od tego zależy czy uda nam się przetrwać,
16:15
and for our childrendzieci to surviveprzetrwać
326
960016
1688
i czy uda się przetrwać naszym dzieciom,
16:17
and have a richbogaty futureprzyszłość.
327
961704
3534
oraz czy będziemy mieli bogatą przyszłość.
16:21
We have an incredibleniesamowite giftprezent in the borealBoreal,
328
965238
2218
Las borealny jest niewyobrażalnie cennym darem.
16:23
an incredibleniesamowite opportunityokazja to preservezachować
329
967456
1941
Mamy niepowtarzalną okazję by zachować
16:25
our bestNajlepiej defenseobrona againstprzeciwko globalświatowy warmingogrzewanie,
330
969397
3339
naszą najlepszą ochronę
przed zmianami klimatu.
16:28
but we could let that slippoślizg away.
331
972736
2409
Ale możemy pozwolić,
by ta szansa została zmarnowana.
16:31
The tartar sandspiaski could threatenzagrażają
332
975145
2149
Piaski biutumiczne mogą zagrozić
16:33
not just a largeduży sectionSekcja of the borealBoreal.
333
977294
2184
nie tylko dużej części lasów borealnych.
16:35
It compromiseskompromisów the life and the healthzdrowie
334
979478
2951
Stawiają w sytuacji zagrożenia
życie i zdrowie
16:38
of some of our mostwiększość underprivilegedniekorzystnej sytuacji and vulnerablewrażliwy people,
335
982429
4553
niektórych z nieuprzywilejowanych
i bezbronnych obywateli Kanady
16:42
the AboriginalAborygeńskiej communitiesspołeczności that have so much to teachnauczać us.
336
986982
3888
regionalne społeczeństwa, od których
tak wiele moglibyśmy się nauczyć.
16:46
It could destroyzniszczyć the AthabascaAthabasca DeltaDelta,
337
990870
2489
To może zniszczyć Deltę rzeki Athabaski,
16:49
the largestNajwiększa and possiblymożliwie greatestnajwiększy freshwatersłodkowodne deltadelta in the planetplaneta.
338
993359
4929
największą i prawdopodobnie najzasobniejszą
słodkowodną deltę naszej planety.
16:54
It could destroyzniszczyć the Great BearNiedźwiedź RainforestRainforest,
339
998288
3566
Może zniszczyć Puszczę Wielkiego Niedźwiedzia -
16:57
the largestNajwiększa temperateumiarkowany rainforestLas deszczowy in the worldświat.
340
1001854
2689
największy las deszczowy
strefy umiarkowanej na świecie.
17:00
And it could have hugeolbrzymi impactswpływ
341
1004543
1863
Mogą wywrzeć olbrzymi wpływ
17:02
on the futureprzyszłość of the agriculturalrolniczy heartlandHeartland of NorthPółnoc AmericaAmeryka.
342
1006406
4761
na przyszłość centrum rolniczego
Ameryki Północnej.
17:07
I hopenadzieja that you will all, if you've been movedprzeniósł by this presentationprezentacja,
343
1011167
2616
Jeśli poruszyła was ta prezentacja,
mam nadzieję, że
17:09
joinprzyłączyć się with the growingrozwój internationalmiędzynarodowy communityspołeczność
344
1013783
2671
przyłączycie się do rosnącej
międzynarodowej społeczności
17:12
to get CanadaKanada to stepkrok up to its responsibilitiesobowiązki,
345
1016454
4104
walczącej o to, by Kanada
dorosła do swej odpowiedzialności,
17:16
to convinceprzekonać CanadaKanada to go back to beingistota a climateklimat changezmiana championmistrz
346
1020558
4408
i powróciła na stanowisko orędownika
w walce z efektem cieplarnianym
17:20
insteadzamiast of a climateklimat changezmiana villainczarny charakter,
347
1024966
1809
zamiast stawać się klimatycznym złoczyńcą,
17:22
and to say no to the tartar sandspiaski,
348
1026775
1767
aby powiedziała "NIE" bitumicznym piaskom,
17:24
and yes to a cleanczysty energyenergia futureprzyszłość for all.
349
1028542
2653
mówiąc "TAK" czystym źródłom energii
zapewniającym przyszłość wszystkim.
17:27
Thank you so much.
350
1031195
1147
Dziękuję bardzo.
17:28
(ApplauseAplauz)
351
1032342
5296
(Brawa)
Translated by Lena Gorska
Reviewed by Tomasz Kubel

▲Back to top

ABOUT THE SPEAKER
Garth Lenz - Photographer
Garth Lenz’ touring exhibition, “The True Cost of Oil”, has played a major part in the fight against Alberta Tar Sands Mining.

Why you should listen

Garth Lenz’s photographs capture the detailed reality of what happens when a pristine landscape is confronted by an industrial project. His work as a photojournalist has won him top awards at Pris de la Photographie Paris and the International Photography Awards. He is also a fellow of the International League of Conservation Photographers. His solo exhibition featuring the Alberta Tar Sands, “The True Cost of Oil” premiered in 2011.

More profile about the speaker
Garth Lenz | Speaker | TED.com