TEDxVictoria
Garth Lenz: The true cost of oil
Garth Lenz: Prawdziwa cena ropy naftowej
Filmed:
Readability: 4.9
847,645 views
Jak faktycznie wygląda dewastacja środowiska?
Podczas TEDxVictoria fotograf Garth Lenz prezentuje szokujące zdjęcia z projektu wydobywczego Alberta Tar Sands...
Jak również piękne (i jeszcze żywe) zagrożone ekosystemy. (Nakręcony podczas TEDxVictoria.)
Garth Lenz - Photographer
Garth Lenz’ touring exhibition, “The True Cost of Oil”, has played a major part in the fight against Alberta Tar Sands Mining. Full bio
Garth Lenz’ touring exhibition, “The True Cost of Oil”, has played a major part in the fight against Alberta Tar Sands Mining. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:16
The world's largest and most devastating
0
587
2237
Największe i najbardziej szkodliwe
dla środowiska
dla środowiska
00:18
environmental and industrial project
1
2824
2457
przedsięwzięcie przemysłowe
00:21
is situated in the heart
2
5281
1719
ma miejsce w samym sercu
00:22
of the largest and most intact forest in the world,
3
7000
2537
największego dziewiczego lasu na świecie
00:25
Canada's boreal forest.
4
9537
1634
- kanadyjskiej tajgi.
00:27
It stretches right across northern Canada, in Labrador,
5
11171
4702
Rozciąga się ona poprzez północną Kanadę
po płw. Labrador.
po płw. Labrador.
00:31
it's home to the largest remaining wild caribou herd
6
15873
2159
Nad rzeką George zamieszkuje
00:33
in the world, the George River caribou herd,
7
18032
2128
najliczniejsze na świecie stado
dzikich karibu
dzikich karibu
00:36
numbering approximately 400,000 animals.
8
20160
2426
- ok. 400 000 zwierząt.
00:38
Unfortunately, when I was there I couldn't find one of them,
9
22586
1941
Niestety, nie spotkałem tam ani jednego,
00:40
but you have the antlers as proof.
10
24527
2970
ale można znaleźć ich poroża.
00:43
All across the boreal, we're blessed with this
11
27497
2889
Całą tajgę pokrywają wspaniałe mokradła.
00:46
incredible abundance of wetlands.
12
30386
2383
Mokradła należą do najbardziej
zagrożonych ekosystemów na świecie.
zagrożonych ekosystemów na świecie.
00:48
Wetlands globally are one of the most endangered ecosystems.
13
32769
4024
Mokradła należą do najbardziej
zagrożonych ekosystemów na świecie.
zagrożonych ekosystemów na świecie.
00:52
They're absolutely critical ecosystems,
14
36793
3000
Odgrywają kluczową rolę:
00:55
they clean air, they clean water,
15
39793
2249
oczyszczają powietrze i wodę,
00:57
they sequester large amounts of greenhouse gases,
16
42042
3311
wychwytują ogromne gazów cieplarnianychz atmosfery.
01:01
and they're home to a huge diversity of species.
17
45353
3721
Dają schronienie
wielu gatunkom zwierząt.
wielu gatunkom zwierząt.
01:04
In the boreal, they are also the home where
18
49074
2618
Tajga to również dom
01:07
almost 50 percent of the 800 bird species
19
51692
2545
dla prawie połowy gatunków
ptaków Ameryki Płn.,
ptaków Ameryki Płn.,
01:10
found in North America migrate north to breed and raise their young.
20
54237
5705
migrujących na północ,
żeby wychować młode.
żeby wychować młode.
01:15
In Ontario, the boreal marches down south
21
59942
3558
W prowincji Ontario tajga sięga
01:19
to the north shore of Lake Superior.
22
63500
2337
północnego wybrzeża Jeziora Górnego.
01:21
And these incredibly beautiful boreal forests
23
65837
3295
Niezwykłe piękno lasów borealnych
01:25
were the inspiration for some of the most famous art
24
69132
3032
zainspirowało powstanie
słynnych dzieł sztuki.
słynnych dzieł sztuki.
01:28
in Canadian history, the Group of Seven were very inspired
25
72164
3568
Kanadyjscy malarze z "Grupy Siedmiu"
01:31
by this landscape,
26
75732
1968
znajdowali inspirację w tym krajobrazie.
01:33
and so the boreal is not just a really key part of our
27
77700
3874
Zatem tajga jest nie tylko
01:37
natural heritage,
28
81574
1587
częścią dziedzictwa naturalnego,
01:39
but also an important part of our cultural heritage.
29
83161
3172
ale też ważną częścią kultury.
01:42
In Manitoba, this is an image from the east side of Lake Winnipeg,
30
86333
3759
To zdjęcie z wschodniego
brzegu jeziora Winnipeg, w Minatobie.
brzegu jeziora Winnipeg, w Minatobie.
01:45
and this is the home of the newly designated
31
90092
2624
Znajduje się tu nowy obiekt
01:48
UNESCO Cultural Heritage site.
32
92716
3208
listy światowego dziedzictwa UNESCO.
01:51
In Saskatchewan, as across all of the boreal,
33
95924
3075
W Saskatchewan,
podobnie jak w całej tajdze,
podobnie jak w całej tajdze,
01:54
home to some of our most famous rivers,
34
98999
2839
płyną nasze najsłynniejsze rzeki
01:57
an incredible network of rivers and lakes
35
101838
2590
i wspaniałe jeziora
02:00
that every school-age child learns about,
36
104428
2376
o których uczy się w szkołach:
02:02
the Peace, the Athabasca, the Churchill here, the Mackenzie,
37
106804
3576
rzeka Peace, jeziora Athabaska,
Churchill czy Mackenzie.
Churchill czy Mackenzie.
02:06
and these networks were the historical routes
38
110380
4266
Były to też historyczne szlaki
02:10
for the voyageur and the coureur des bois,
39
114646
2169
podróżników i "gońców leśnych",
02:12
the first non-Aboriginal explorers of northern Canada
40
116815
3534
pionierów zachodniej kolonizacji
północnej Kanady.
północnej Kanady.
02:16
that, taking from the First Nations people,
41
120349
2540
Wykorzystując technologię Indian,
02:18
used canoes and paddled to explore
42
122889
2236
używali łodzi kanu, aby wyznaczyć
02:21
for a trade route, a Northwest Passage for the fur trade.
43
125125
4697
szlak handlowy - tzw. Przejście Północno-Zachodnie
do handlu futrami.
do handlu futrami.
02:25
In the North, the boreal is bordered by the tundra,
44
129822
3248
Na Północy, tajgę otacza tundra
02:28
and just below that, in Yukon,
45
133070
3230
a poniżej, w Jukonie
02:32
we have this incredible valley, the Tombstone Valley.
46
136300
3593
jest wspaniała Dolina Tombstone.
02:35
And the Tombstone Valley is home to the Porcupine caribou herd.
47
139893
4752
Dolina Tombstone zamieszkuje
stado dzikich reniferów karibu.
stado dzikich reniferów karibu.
02:40
Now you've probably heard about the Porcupine caribou herd
48
144645
2387
Zapewne słyszeliście o tym,
że karibu Granta
że karibu Granta
02:42
in the context of its breeding ground
49
147032
1813
rozmnażają się na obszarze
02:44
in Arctic National Wildlife Refuge.
50
148845
2162
Arktycznego Narodowego
Rezerwatu Zwierząt.
Rezerwatu Zwierząt.
02:46
Well, the wintering ground is also critical
51
151007
1926
Bardzo ważna kwatera zimowa zwierząt
02:48
and it also is not protected,
52
152933
2528
również nie jest chroniona
02:51
and is potentially, could be potentially, exploited
53
155461
2829
i grozi jej eksploatacja
02:54
for gas and mineral rights.
54
158290
4098
dla wydobycia gazu
i surowców mineralnych.
i surowców mineralnych.
02:58
The western border of the boreal in British Columbia
55
162388
2329
Zachodnią granicę tundry Kolumbii Brytyjskiej
03:00
is marked by the Coast Mountains,
56
164717
1920
wyznaczają Góry Nadbrzeżne,
03:02
and on the other side of those mountains
57
166637
1608
a po drugiej stronie gór rośnie
03:04
is the greatest remaining temperate rainforest in the world,
58
168245
2631
największy ocalały las deszczowy
strefy umiarkowanej
strefy umiarkowanej
03:06
the Great Bear Rainforest,
59
170876
1372
znany jako Puszcza Wielkiego Niedźwiedzia.
03:08
and we'll discuss that in a few minutes in a bit more detail.
60
172248
3587
Opowiem o niej więcej za chwilę.
03:11
All across the boreal, it's home for a huge
61
175835
3135
Cały teren tajgi zamieszkują
03:14
incredible range of indigenous peoples,
62
178970
3008
liczne ludy tubylcze
03:17
and a rich and varied culture.
63
181978
3292
o bogatej i różnorodnej kulturze.
03:21
And I think that one of the reasons why
64
185270
2412
Wydaje mi się że jednym z powodów
03:23
so many of these groups have retained a link to the past,
65
187682
3562
zachowania przez te grupy więzi z przeszłością,
03:27
know their native languages,
66
191244
1849
znajomości ich rodzimych języków,
03:28
the songs, the dances, the traditions,
67
193093
2759
pieśni, tańców, tradycji,
03:31
I think part of that reason is because of the remoteness,
68
195852
3136
myślę, że jednym z powodów jest życie na odludziu,
03:34
the span and the wilderness
69
198988
1667
przestrzeń i dzika przyroda,
jaka otacza ich otacza
jaka otacza ich otacza
03:36
of this almost 95 percent intact ecosystem.
70
200655
4120
na nietkniętym w 95% ekosystemie.
03:40
And I think particularly now,
71
204775
1769
Zwłaszcza teraz,
03:42
as we see ourselves in a time of environmental crisis,
72
206544
2961
podczas kryzysu w ochronie przyrody,
03:45
we can learn so much from these people
73
209505
1896
możemy się wiele nauczyć od ludzi,
03:47
who have lived so sustainably in this ecosystem
74
211401
2506
którzy prowadzą zrównoważony styl życia
03:49
for over 10,000 years.
75
213907
3071
już od ponad 10 tys. lat.
03:52
In the heart of this ecosystem is the very antithesis
76
216978
3120
W sercu tego ekosystemu
leży antyteza
leży antyteza
03:55
of all of these values that we've been talking about,
77
220098
2481
wszystkich wartości o których tu mowa.
03:58
and I think these are some of the core values
78
222579
1767
Uważam, że należą one do rdzennych wartości,
04:00
that make us proud to be Canadians.
79
224346
1952
które pozwalają nam czuć dumę
z bycia Kanadyjczykami.
z bycia Kanadyjczykami.
04:02
This is the Alberta tar sands,
80
226298
1777
To piaski smołowe Alberty,
04:03
the largest oil reserves on the planet
81
228075
3255
tu znajdują się największe
rezerwy ropy naftowej świata
rezerwy ropy naftowej świata
04:07
outside of Saudi Arabia.
82
231330
1960
poza Arabią Saudyjską.
04:09
Trapped underneath the boreal forest
83
233290
1905
Uwięzione pod terenami borealnego lasu
04:11
and wetlands of northern Alberta
84
235195
1904
i mokradeł pokrywających
obszar północnej Alberty
obszar północnej Alberty
04:12
are these vast reserves of this sticky, tar-like bitumen.
85
237099
4263
znajdują się złoża kleistych, podobnych do smoły,
bitumin.
bitumin.
04:17
And the mining and the exploitation of that
86
241362
2658
Ich wydobycie i eksploatacja
04:19
is creating devastation on a scale that the planet has never seen before.
87
244020
6158
jest przyczyną ogromnej
dewastacji ekologicznej.
dewastacji ekologicznej.
04:26
I want to try to convey some sort of a sense of the size of this.
88
250178
4711
Zaprezentuję jak wielkie straty
przynosi jej wydobywanie.
przynosi jej wydobywanie.
04:30
If you look at that truck there,
89
254889
1544
Prezentowana śmieciarka,
04:32
it is the largest truck of its kind of the planet.
90
256433
2633
jest największą tego typu maszyną
na całej planecie.
na całej planecie.
04:34
It is a 400-ton-capacity dump truck
91
259066
2658
Jej pojemność wynosi 400 ton,
04:37
and its dimensions are 45 feet long
92
261724
3580
długość to ok 13,5 metra,
04:41
by 35 feet wide and 25 feet high.
93
265304
3603
szerokość to 10,5 metra,
a wysokość 7,7 metra.
a wysokość 7,7 metra.
04:44
If I stand beside that truck,
94
268907
1469
Gdybym stanął obok,
04:46
my head comes to around the bottom
95
270376
1599
moja głowa sięgałaby
zaledwie dolnej części
zaledwie dolnej części
04:47
of the yellow part of that hubcap.
96
271975
2175
żółtej karoserii.
04:50
Within the dimensions of that truck,
97
274150
2089
W przestrzeni, jaką zajmuje,
04:52
you could build a 3,000-square-foot two-story home
98
276239
4017
można by z łatwością zbudować dom
o powierzchni 278 metrów kwadratowych.
o powierzchni 278 metrów kwadratowych.
04:56
quite easily. I did the math.
99
280256
1971
Przeliczyłem to.
04:58
So instead of thinking of that as a truck,
100
282227
2332
Zamiast samochodem,
05:00
think of that as a 3,000-square-foot home.
101
284559
3128
można ją nazwać
budynkiem na czterech kołach.
budynkiem na czterech kołach.
05:03
That's not a bad size home.
102
287687
1845
Budynkiem całkiem sporych wymiarów.
05:05
And line those trucks/homes back and forth
103
289532
3011
Wyobraźmy sobie
jak te budynki na kołach
jak te budynki na kołach
05:08
across there from the bottom
104
292543
2550
ustawiają się w rzędzie,
od dolnej części mapy
od dolnej części mapy
05:10
all the way to the top.
105
295093
2900
aż do samej góry.
05:13
And then think of how large that very small section of one mine is.
106
297993
5486
Zdamy sobie sprawę z tego jak wielki
jest ten niewielki wycinek kopalni.
jest ten niewielki wycinek kopalni.
05:19
Now, you can apply that same kind of thinking
107
303479
2136
Analogicznie możecie zastosowac to porównanie
05:21
here as well.
108
305615
1904
w tym przypadku.
05:23
Now, here you see -- of course, as you go further on,
109
307519
2256
W miarę jak wzlatujemy wyżej i wyżej,
05:25
these trucks become like a pixel.
110
309775
2034
ciężarówki zaczynają wyglądać
jak małe kropki.
jak małe kropki.
05:27
Again, imagine those all back and forth there.
111
311809
3822
Ponownie wyobraźmy sobie,
jak wypełniają okolicę.
jak wypełniają okolicę.
05:31
How large is that one portion of a mine?
112
315631
3582
Ale dokładnie jak wielka
jest ta część kopalni?
jest ta część kopalni?
05:35
That would be a huge, vast metropolitan area,
113
319213
4643
Odpowiada rozmiarowi
ogromnej metropolii,
ogromnej metropolii,
05:39
probably much larger than the city of Victoria.
114
323856
2401
dużo większej niż miasto Victoria.
05:42
And this is just one of a number of mines,
115
326257
4119
A to zaledwie jedna z wielu odkrywek.
05:46
10 mines so far right now.
116
330376
2208
Obecnie znajduje się tu
10 podobnych kopalni.
10 podobnych kopalni.
05:48
This is one section of one mining complex,
117
332584
2140
To pojedyncza sekcja
jednego kompleksu wydobywczego.
jednego kompleksu wydobywczego.
05:50
and there are about another 40 or 50 in the approval process.
118
334724
4398
Kolejne 40-50 takich kompleksów
czeka na zezwolenie budowy.
czeka na zezwolenie budowy.
05:55
No tar sands mine has actually ever been denied approval,
119
339122
2736
Nie zdarzyło się jeszcze, żeby rząd odmówił
budowy kopalni tego typu.
budowy kopalni tego typu.
05:57
so it is essentially a rubber stamp.
120
341858
3124
To tylko kwestia czasu.
06:00
The other method of extraction is what's called the in-situ.
121
344982
3068
Innym sposobem wydobywania
jest metoda in-situ
jest metoda in-situ
06:03
And here, massive amounts of water
122
348050
2408
W tej metodzie olbrzymie ilości wody
06:06
are super-heated and pumped through the ground,
123
350458
2767
podgrzewa się powyżej punktu wrzenia
i przepompowuje przez grunt
i przepompowuje przez grunt
06:09
through these vasts networks of pipelines,
124
353225
2377
rozległą siecią złożoną z rur
06:11
seismic lines, drill paths, compressor stations.
125
355602
3527
linii sejsmicznych,
ścieżek wiertniczych i stacji ciśnień.
ścieżek wiertniczych i stacji ciśnień.
06:15
And even though this looks maybe not quite as repugnant
126
359129
2552
Mimo że nie wygląda to tak odrażająco
06:17
as the mines, it's even more damaging in some ways.
127
361681
3427
jak kopalnie,
jest to nawet bardziej szkodliwe.
jest to nawet bardziej szkodliwe.
06:21
It impacts and fragments a larger part of the wilderness,
128
365108
5165
Skutki w postaci fragmentacji
ekosystemu i wymierania
ekosystemu i wymierania
06:26
where there is 90 percent reduction of key species,
129
370273
3209
90 procent spośród istotnych gatunków,
jak karibu czy niedźwiedzie grizzly,
jak karibu czy niedźwiedzie grizzly,
06:29
like woodland caribou and grizzly bears,
130
373482
2144
odczuwa lokalna przyroda.
06:31
and it consumes even more energy, more water,
131
375626
3671
Metoda in-situ spala
jeszcze więcej energii, wody
jeszcze więcej energii, wody
06:35
and produces at least as much greenhouse gas.
132
379297
2577
i produkuje co najmniej tyle samo
gazów cieplarnianych co odkrywki.
gazów cieplarnianych co odkrywki.
06:37
So these in-situ developments are at least as
133
381874
3055
Więc rozwijanie in-situ
jest przynajmniej tak samo
jest przynajmniej tak samo
06:40
ecologically damaging as the mines.
134
384929
4360
szkodliwe dla środowiska co kopalnie.
06:45
The oil produced from either method
135
389289
2686
Ropa naftowa uzyskiwana
którąkolwiek z tych metod
którąkolwiek z tych metod
06:47
produces more greenhouse gas emissions than any other oil.
136
391975
4771
przyczynia się do powstania większej ilości gazów cieplarnianych niż wydobywana w inny sposób.
06:52
This is one of the reasons why it's called
137
396746
1653
Z tego powodu nazywa się ją
06:54
the world's dirtiest oil.
138
398399
1848
najbrudniejszą ropą świata.
06:56
It's also one of the reasons why it is
139
400247
2008
Jest to również powód
06:58
the largest and fastest-growing single source
140
402255
2879
największego i najszybciej
wzrastającego źródła
wzrastającego źródła
07:01
of carbon in Canada,
141
405134
1839
węgla w Kanadzie,
07:02
and it is also a reason why Canada is now number three
142
406973
4642
i powód, dla którego Kanada
jest na trzecim miejscu
jest na trzecim miejscu
07:07
in terms of producing carbon per person.
143
411615
4696
w światowym rankingu
produkcji węgla na jedną osobę.
produkcji węgla na jedną osobę.
07:12
The tailings ponds are the largest toxic impoundments on the planet.
144
416311
4688
Stawy osadowe są największym agregatem toksycznych substancji na całej planecie.
07:16
Oil sands -- or rather I should say tar sands --
145
420999
3520
Piaski bitumiczne...
Powinienem powiedzieć - smołowe...
Powinienem powiedzieć - smołowe...
07:20
"oil sands" is a P.R.-created term
146
424519
2052
Piaski bitumiczne to termin
stworzony na potrzeby PR-u,
stworzony na potrzeby PR-u,
07:22
so that the oil companies wouldn't be trying to promote
147
426571
2796
po to by firmy naftowe nie wspominały w materiałach promocyjnych i reklamach
07:25
something that sounds like a sticky tar-like substance
148
429367
2390
o tej "klejącej, smolistej substancji",
07:27
that's the world's dirtiest oil.
149
431757
2728
która jest, jak już mówiliśmy,
najbrudniejszą postacią ropy.
najbrudniejszą postacią ropy.
07:30
So they decided to call it oil sands.
150
434485
2344
Dlatego nadano im nazwę
piasków bitumicznych.
piasków bitumicznych.
07:32
The tar sands consume more water than any other oil process,
151
436829
3960
Ich wydobywanie pochłania więcej wody
niż jakikolwiek inny podobny proces.
niż jakikolwiek inny podobny proces.
07:36
three to five barrels of water are taken, polluted
152
440789
3184
3 do 5 baryłek wody jest pobieranych,
zanieczyszczanych
zanieczyszczanych
07:39
and then returned into tailings ponds,
153
443973
2512
i wylewanych do stawów osadowych,
07:42
the largest toxic impoundments on the planet.
154
446485
2304
największego zlewu toksycznej
cieczy na naszej planecie.
cieczy na naszej planecie.
07:44
SemCrude, just one of the licensees,
155
448789
2170
SemCrude, zaledwie jeden
z licencjobiorców,
z licencjobiorców,
07:46
in just one of their tailings ponds,
156
450959
2022
w tylko jednym z ich stawów osadowych,
07:48
dumps 250,000 tons of this toxic gunk every single day.
157
452981
5575
każdego dnia zrzuca
250 000 ton toksycznej mazi.
250 000 ton toksycznej mazi.
07:54
That's creating the largest toxic impoundments
158
458556
2153
Tak powstają największe zbiorniki toksyn
07:56
in the history of the planet.
159
460709
1920
w historii naszej planety.
07:58
So far, this is enough toxin
160
462629
2497
Tych toksyn wystarczyłoby już,
08:01
to cover the face of Lake Eerie a foot deep.
161
465126
4352
by pokryć warstwą grubości 30 cm
taflę jeziora Erie.
taflę jeziora Erie.
08:05
And the tailings ponds range in size up to 9,000 acres.
162
469478
5047
Stawy osadowe
dochodzą do 9 000 akrów.
dochodzą do 9 000 akrów.
08:10
That's two-thirds the size of the entire island of Manhattan.
163
474525
4040
To dwie trzecie powierzchni
wyspy Manhattan.
wyspy Manhattan.
08:14
That's like from Wall Street at the southern edge of Manhattan
164
478565
2993
Odcinek jak od Wall Street
do południowej krawędzi Manhattanu,
do południowej krawędzi Manhattanu,
08:17
up to maybe 120th Street.
165
481558
2447
może nawet do 120 ulicy.
08:19
So this is an absolutely --
166
484005
1424
To absolutnie...
08:21
this is one of the larger tailings ponds.
167
485429
2769
Jeden z największych stawów osadowych.
08:24
This might be, what? I don't know, half the size of Manhattan.
168
488198
2647
Ile to może mieć ? Około połowy
powierzchni Manhattanu.
powierzchni Manhattanu.
08:26
And you can see in the context,
169
490845
1640
Jak widać w kontekście reszty terenu,
08:28
it's just a relatively small section
170
492485
1564
to tylko względnie mały wycinek
08:29
of one of 10 mining complexes and another 40 to 50
171
494049
4493
jednego z 10 istniejących kompleksów
kopalnianych i kolejnych 40-50,
kopalnianych i kolejnych 40-50,
08:34
on stream to be approved soon.
172
498542
2969
które czekają na pozwolenia budowy.
08:37
And of course, these tailings ponds --
173
501511
3334
Oczywiście, stawy osadowe...
08:40
well, you can't see many ponds from outer space
174
504845
2712
Niewiele stawów można zobaczyć
z przestrzeni kosmicznej
z przestrzeni kosmicznej
08:43
and you can see these, so maybe we should stop calling them ponds --
175
507557
2768
a te można, może zatem powinniśmy
przestać nazywać je stawami...
przestać nazywać je stawami...
08:46
these massive toxic wastelands are built
176
510325
4736
Te ogromne, toksyczne
nieużytki tworzone są
nieużytki tworzone są
08:50
unlined and on the banks of the Athabasca River.
177
515061
3346
na brzegach rzeki Athabaski jawnie.
08:54
And the Athabasca River drains downstream
178
518407
1944
Rzeka Athabaska spływa w kierunku
08:56
to a range of Aboriginal communities.
179
520351
2194
siedlisk tubylczej ludności.
08:58
In Fort Chippewa, the 800 people there,
180
522545
2431
W Forcie Chippewa żyje 800 osób,
09:00
are finding toxins in the food chain,
181
524976
2333
które odnajdują te toksyny
w miejscowej żywności.
w miejscowej żywności.
09:03
this has been scientifically proven.
182
527309
2112
Potwierdziły to badania.
09:05
The tar sands toxins are in the food chain,
183
529421
2057
Toksyny pozostające z wydobycia ropy
przedostają się do łańcucha pokarmowego,
przedostają się do łańcucha pokarmowego,
09:07
and this is causing cancer rates
184
531478
1985
a to przyczynia się
do wzrostu zachorowań na raka.
do wzrostu zachorowań na raka.
09:09
up to 10 times what they are in the rest of Canada.
185
533463
4030
Miejscowa ludność choruje 10 razy częściej
niż pozostali obywatele Kanady.
niż pozostali obywatele Kanady.
09:13
In spite of that, people have to live,
186
537493
2305
Pomimo tego, by przetrwać, ludzie ci
09:15
have to eat this food in order to survive.
187
539798
3154
muszą jeść tą żywność.
09:18
The incredibly high price
188
542952
1909
Niewiarygodnie wysoka cena
09:20
of flying food into these remote Northern Aboriginal communities
189
544861
3544
transportów żywności
do północnych regionów Kanady
do północnych regionów Kanady
09:24
and the high rate of unemployment
190
548405
2001
i wysoki odsetek bezrobocia
09:26
makes this an absolute necessity for survival.
191
550406
3115
sprawia, że jest to podstawowy
warunek przetrwania.
warunek przetrwania.
09:29
And not that many years ago, I was lent a boat by a First Nations man.
192
553521
3597
Niedawno pożyczyłem łódź
od jednego z miejscowych mężczyzn.
od jednego z miejscowych mężczyzn.
09:33
And he said, "When you go out on the river,
193
557118
2663
Powiedział, "Kiedy wypłyniesz na rzekę,
09:35
do not under any circumstances eat the fish.
194
559781
3418
pod żadnym pozorem nie zjadaj ryb.
09:39
It's carcinogenic."
195
563199
1867
Są rakotwórcze".
09:40
And yet, on the front porch of that man's cabin,
196
565066
4397
Pomimo tego,
na ganku tego mężczyzny,
na ganku tego mężczyzny,
09:45
I saw four fish. He had to feed his family to survive.
197
569463
4024
widziałem ich cztery.
Musi wyżywić rodzinę.
Musi wyżywić rodzinę.
09:49
And as a parent, I just can't imagine what that does to your soul.
198
573487
6911
Jako rodzic...
Nawet nie mogę sobie tego wyobrazić...
Nawet nie mogę sobie tego wyobrazić...
09:56
And that's what we're doing.
199
580398
2617
To właśnie robimy.
09:58
The boreal forest is also
200
583015
3488
Las borealny to również
10:02
perhaps our best defense against global warming and climate change.
201
586503
4383
naszą potencjalna najlepsza ochrona przeciw efektowi cieplarnianemu i zmianom klimatycznym.
10:06
The boreal forest sequesters more carbon
202
590886
2808
Las borealny przetwarza więcej węgla,
10:09
than any other terrestrial ecosystem.
203
593694
3472
niż jakikolwiek inny ziemski ekosystem.
10:13
And this is absolutely key.
204
597166
2768
To absolutnie kluczowe.
10:15
So what we're doing is,
205
599934
1672
A my niszczymy
10:17
we're taking the most concentrated greenhouse gas sink,
206
601606
5015
jeden z najgęstszych pochłaniaczy
gazów cieplarnianych.
gazów cieplarnianych.
10:22
twice as much greenhouse gases are sequestered in
207
606621
3453
Akr lasu borealnego przetwarza
dwa razy więcej gazu cieplarnianego
dwa razy więcej gazu cieplarnianego
10:25
the boreal per acre than the tropical rainforests.
208
610074
3839
niż akr tropikalnych lasów deszczowych.
10:29
And what we're doing is we're destroying
209
613913
2243
A my niszczymy
10:32
this carbon sink, turning it into a carbon bomb.
210
616156
3155
tą przeciw-węglową ochronę.
Zmieniamy ten teren w węglową bombę.
Zmieniamy ten teren w węglową bombę.
10:35
And we're replacing that with the largest
211
619311
2433
Zastępujemy las największym
10:37
industrial project in the history of the world,
212
621744
2112
projektem przemysłowym
w dziejach naszej planety,
w dziejach naszej planety,
10:39
which is producing the most high-carbon
213
623856
2702
produkującym ropę, która tworzy
największą ilość wysokowęglowego
największą ilość wysokowęglowego
10:42
greenhouse gas emitting oil in the world.
214
626558
4469
gazu cieplarnianego w skali światowej.
10:46
And we're doing this on the second largest
215
631027
2369
A robimy to dzięki drugiej największej
10:49
oil reserves on the planet.
216
633396
2787
rezerwie ropy naftowej na planecie.
10:52
This is one of the reasons why Canada,
217
636183
2072
To jeden z powodów dla których Kanada,
10:54
originally a climate change hero --
218
638255
1475
pierwotnie orędowniczka walki
ze zmianami klimatycznymi...
ze zmianami klimatycznymi...
10:55
we were one of the first signatories of the Kyoto Accord.
219
639730
3510
Byliśmy jednym z pierwszych krajów,
które podpisały porozumienie z Kioto.
które podpisały porozumienie z Kioto.
10:59
Now we're the country that has full-time lobbyists
220
643240
2174
Teraz jesteśmy krajem, który ma własnych
"pełnoetatowych" lobbystów,
"pełnoetatowych" lobbystów,
11:01
in the European Union and Washington, D.C.
221
645414
3332
w Unii Europejskiej i w Waszyngtonie,
11:04
threatening trade wars when these countries
222
648746
3153
straszącymi wojnami handlowymi.
Kiedy te państwa
Kiedy te państwa
11:07
talk about wanting to bring in positive legislation
223
651899
3649
rozmawiają o wprowadzeniu legislacji
11:11
to limit the import of high-carbon fuels,
224
655548
2423
ograniczającej import
paliw wysokowęglowych,
paliw wysokowęglowych,
11:13
of greenhouse gas emissions, anything like this,
225
657971
3752
emisji gazów cieplarnianych
i tym podobnym
i tym podobnym
11:17
at international conferences,
226
661723
1760
na międzynarodowych konferencjach
11:19
whether they're in Copenhagen or Cancun,
227
663483
2677
czy to w Kopenhadze, czy to w Kankun,
11:22
international conferences on climate change,
228
666160
2487
czy na międzynarodowych konferencjach
w sprawie zmian klimatycznych,
w sprawie zmian klimatycznych,
11:24
we're the country that gets the dinosaur award
229
668647
2040
to my jesteśmy państwem,
które dostaje monstrualną nagrodę
które dostaje monstrualną nagrodę
11:26
every single day as being the biggest obstacle
230
670687
2544
za tworzenie największych utrudnień
11:29
to progress on this issue.
231
673231
4015
blokujących postępy w tej sprawie.
11:33
Just 70 miles downstream
232
677246
2032
70 mil w dół rzeki
11:35
is the world's largest freshwater delta,
233
679278
2297
znajduje się największa
słodkowodna delta na świecie -
słodkowodna delta na świecie -
11:37
the Peace-Athabasca Delta,
234
681575
1815
delta Peace - Athabaska.
11:39
the only one at the juncture of all four migratory flyways.
235
683390
3784
Jedyna delta na spojeniu wszystkich
4 szlaków migracyjnych ptactwa.
4 szlaków migracyjnych ptactwa.
11:43
This is a globally significant wetland,
236
687174
2088
Te mokradła, to punkt
o światowym znaczeniu,
o światowym znaczeniu,
11:45
perhaps the greatest on the planet.
237
689262
1847
możliwie, że są najważniejszym
tego typu terenem naszej planety.
tego typu terenem naszej planety.
11:47
Incredible habitat for half the bird species
238
691109
3643
To niesamowite środowisko
chroni połowę gatunków ptactwa
chroni połowę gatunków ptactwa
11:50
you find in North America, migrating here.
239
694752
3708
Północnej Ameryki.
Właśnie tu przylatują.
Właśnie tu przylatują.
11:54
And also the last refuge for the largest herd of wild bison,
240
698460
3872
To również ostatnie schronienie
dla ogromnego stada dzikich bizonów,
dla ogromnego stada dzikich bizonów,
11:58
and also, of course, critical habitat for another whole range of other species.
241
702332
5134
a także, niezastąpiony ekosystem
dla całej gamy innych gatunków.
dla całej gamy innych gatunków.
12:03
But it too is being threatened by the massive amount
242
707466
3945
Im również zagraża pobór ogromnej
12:07
of water being drawn from the Athabasca,
243
711411
2226
ilości wody z Athabaski,
12:09
which feeds these wetlands,
244
713637
2006
która zasila mokradła,
12:11
and also the incredible toxic burden
245
715643
1823
oraz przez masywne zanieczyszczenie
toksycznymi odpadami
toksycznymi odpadami
12:13
of the largest toxic unlined impoundments on the planet,
246
717466
2758
z tych odkrytych, największych na świecie
zbiorników toksycznych odpadów,
zbiorników toksycznych odpadów,
12:16
which are leaching in to the food chain
247
720224
2137
które przedostają się
do łańcucha pokarmowego
do łańcucha pokarmowego
12:18
for all the species downstream.
248
722361
2976
wszystkich gatunków żyjących
w dole Athabaski.
w dole Athabaski.
12:21
So as bad as all that is, things are going to get
249
725337
2144
Już wygląda to źle,
12:23
much worse, much, much worse.
250
727481
2171
a sytuacja będzie się tylko pogarszać.
12:25
This is the infrastructure as we see it about now.
251
729652
2735
Oto jak wygląda dzisiaj infrastruktura.
12:28
This is what's planned for 2015.
252
732387
3429
A to planuje się około 2015.
12:31
And you can see here the Keystone Pipeline,
253
735816
3403
Jak widać, rurociąg Keystone,
12:35
which would take tar sands raw down to the Gulf Coast,
254
739219
4519
który ma transportować surowe piaski i ropę,
aż na południowe wybrzeże USA
aż na południowe wybrzeże USA
12:39
punching a pipeline through the heart,
255
743738
3370
wybijając rurociąg w serce
12:43
the agricultural heart of North America, of the United States,
256
747108
3605
rolniczego centrum Ameryki Północnej, USA,
12:46
and securing the contract with the dirtiest fuel in the world
257
750713
5144
zabezpieczając kontrakt
na najbrudniejsze paliwo świata,
na najbrudniejsze paliwo świata,
12:51
by consumption of the United States,
258
755857
3193
poprzez skonsolidowanie
jego konsumpcji z Stanach.
jego konsumpcji z Stanach.
12:54
and promoting a huge disincentive
259
759050
2855
Zdecydowanie nie zachęcając
12:57
to a sustainable clean energy future for America.
260
761905
3965
dla poszukiwania stabilnego, czystego źródła energii
dla przyszłych pokoleń Amerykanów.
dla przyszłych pokoleń Amerykanów.
13:01
Here you see the route down the Mackenzie Valley.
261
765870
5442
Tu widzimy szlak wiodący w dół
doliny Mackenzie.
doliny Mackenzie.
13:07
This would put a pipeline to take natural gas
262
771312
2433
Tu pojawiłby się rurociąg przewodzący naturalny gaz
13:09
from the Beaufort Sea through the heart
263
773745
2061
z morza Beauforta przez centrum
13:11
of the third largest watershed basin in the world,
264
775806
4128
trzeciego na świecie pod względem wielkości słodkowodnego zbiornika
13:15
and the only one which is 95 percent intact.
265
779934
3072
jedynego, który jak dotąd jest 95 procentach niesfragmentowany.
13:18
And building a pipeline with an industrial highway
266
783006
3572
A budowa rurociągu z dodatkową, przemysłową autostradą
13:22
would change forever this incredible wilderness,
267
786578
3148
spowodowałaby nieodwracalne straty
w tym niesamowitym i unikatowym
w tym niesamowitym i unikatowym
13:25
which is a true rarity on the planet today.
268
789726
5368
ekosystemie.
Stanowiącym prawdziwą rzadkość.
Stanowiącym prawdziwą rzadkość.
13:30
So the Great Bear Rainforest is just over
269
795094
2152
Puszcza Wielkiego Niedźwiedzia znajduje się
13:33
the hill there, within a few miles we go from these
270
797246
3693
za tamtym wzgórzem,
w ciągu zaledwie kilku mil przechodzimy obok
w ciągu zaledwie kilku mil przechodzimy obok
13:36
dry boreal forests of 100-year-old trees,
271
800939
3131
suchych lasów borealnych
i ich stuletnich drzew
i ich stuletnich drzew
13:39
maybe 10 inches across,
272
804070
1749
rosnących w odstępach, może 25 cm.
13:41
and soon we're in the coastal temperate rainforest,
273
805819
2457
Chwile później wchodzimy w przybrzeżny,
umiarkowany las deszczowy,
umiarkowany las deszczowy,
13:44
rain-drenched, 1,000-year-old trees,
274
808276
3650
gdzie obfite opady zalewają
1000 letnie drzewa
1000 letnie drzewa
13:47
20 feet across, a completely different ecosystem.
275
811926
3352
rosnące w odstępach 50 cm,
tworzące zupełnie inny ekosystem.
tworzące zupełnie inny ekosystem.
13:51
And the Great Bear Rainforest is generally considered
276
815278
2007
Puszczę Wielkiego Niedźwiedzia uważa się
13:53
to be the largest coastal temperate rainforest
277
817285
2563
za największy przybrzeżny,
umiarkowany las deszczowy
umiarkowany las deszczowy
13:55
ecosystem in the world.
278
819848
1806
na świecie.
13:57
Some of the greatest densities of,
279
821654
1744
Znajdują tam największe skupiska
13:59
some of the most iconic and threatened species on the planet,
280
823398
4220
pewnych najrzadszych, najbardziej zagrożonych
gatunków na naszej planecie,
gatunków na naszej planecie,
14:03
and yet there's a proposal, of course, to build a pipeline
281
827618
4536
a mimo tego proponuje się
budowę lini,
budowę lini,
14:08
to take huge tankers, 10 times the size of the Exxon Valdez,
282
832154
4011
która przeprowadzać będzie olbrzymie tankowce,
10 razy większe niż Exxon Valdez,
10 razy większe niż Exxon Valdez,
14:12
through some of the most difficult to navigate waters in the world,
283
836165
3465
po najtrudniejszych
dla nawigacji wodach świata
dla nawigacji wodach świata
14:15
where only just a few years ago,
284
839630
1759
gdzie tylko parę lat temu,
14:17
a B.C. ferry ran aground.
285
841389
2545
przepływał jedynie prom British Columbia.
14:19
When one of these tar sands tankers,
286
843934
2040
Jeśli jeden z tych tankowców
pełny bitumicznego piasku
pełny bitumicznego piasku
14:21
carrying the dirtiest oil, 10 times as much as the Exxon Valdez,
287
845974
3991
najbrudniejszej ropy świata i
10 razy większych niż Exxon Valdez
10 razy większych niż Exxon Valdez
14:25
eventually hits a rock and goes down,
288
849965
2065
uderzy kiedyś w skałę i zatonie,
14:27
we're going to have one of the worst ecological disasters
289
852030
2297
spotka nas najgorsza katastrof ekologicznych
14:30
this planet has ever seen.
290
854327
3391
jaką kiedykolwiek widziała nasza planeta.
14:33
And here we have the plan out to 2030.
291
857718
3039
A tutaj mamy plany na rok 2030.
14:36
What they're proposing is an almost four-times increase in production,
292
860757
4387
Proponuje się tu prawie
czterokrotne zwiększenie produkcji,
czterokrotne zwiększenie produkcji,
14:41
and that would industrialize an area the size of Florida.
293
865144
4880
co jest równoznaczne z uprzemysłowieniem
powierzchni wielkości Florydy.
powierzchni wielkości Florydy.
14:45
In doing so, we'll be removing
294
870024
2277
Usuniemy tym samym
14:48
a large part of our greatest carbon sink
295
872301
2741
wielką część naturalnej ochrony
przed gazem cieplarnianym
przed gazem cieplarnianym
14:50
and replacing it with the most high greenhouse gas
296
875042
3616
jednocześnie zastępując ją
przemysłem produkującym ropę
przemysłem produkującym ropę
14:54
emission oil in the future.
297
878658
2822
emitującą największą ilość
gazu cieplarnianego.
gazu cieplarnianego.
14:57
The world does not need any more tar mines.
298
881480
3656
Świat nie potrzebuje więcej
kopalni bitumicznych.
kopalni bitumicznych.
15:01
The world does not need any more pipelines
299
885136
3026
Nie potrzebuje również więcej rurociągów,
15:04
to wed our addiction to fossil fuels.
300
888162
3679
żeby przypieczętować nasze
uzależnienie od paliw kopalnianych.
uzależnienie od paliw kopalnianych.
15:07
And the world certainly does not need
301
891841
1871
A już na pewno, świat nie potrzebuje
15:09
the largest toxic impoundments to grow and multiply
302
893712
2874
powiększania i namnażania największych
światowych zbiorników toksyn
światowych zbiorników toksyn
15:12
and further threaten the downstream communities.
303
896586
2340
i stwarzania dalszych zagrożeń
dla lokalnych ludności.
dla lokalnych ludności.
15:14
And let's face it, we all live downstream
304
898926
1970
Spójrzmy prawdzie w oczy, w erze
globalnego ocieplenia i zmian klimatycznych.
globalnego ocieplenia i zmian klimatycznych.
15:16
in an era of global warming and climate change.
305
900896
3825
wszyscy żyjemy w strefie zagrożonej.
15:20
What we need, is we all need to act
306
904721
3104
Potrzebujemy działać wspólnie,
15:23
to ensure that Canada respects
307
907825
1920
tak, by Kanada uszanowała
15:25
the massive amounts of freshwater
308
909745
2720
ogromne słodkowodne zbiorniki
15:28
that we hold in this country.
309
912465
2384
znajdujące się na jej terenie.
15:30
We need to ensure that these wetlands and forests
310
914849
2456
Musimy chronić te mokradła i lasy,
15:33
that are our best and greatest and most critical
311
917305
2616
które są naszą najlepszą,
największą i najbardziej istotną
największą i najbardziej istotną
15:35
defense against global warming are protected,
312
919921
3023
obroną przeciw efektowi cieplarnianemu.
15:38
and we are not releasing that carbon bomb into the atmosphere.
313
922944
4370
Musimy upewnić się, że nie wypuścimy
więcej węglowych bomb w atmosferę.
więcej węglowych bomb w atmosferę.
15:43
And we need to all gather together
314
927314
2303
Musimy wszyscy solidarnie
15:45
and say no to the tar sands.
315
929617
3095
powiedzieć "NIE" smolistym kopalniom.
15:48
And we can do that. There is a huge network
316
932712
2360
Możemy to zrobić.
Dysponujemy olbrzymią siecią ludzi
Dysponujemy olbrzymią siecią ludzi
15:50
all over the world fighting to stop this project.
317
935072
3777
na całym świecie walczących
o zatrzymanie tego projektu.
o zatrzymanie tego projektu.
15:54
And I quite simply think that this is not
318
938849
3000
Uważam również, że nie jest to kwestia
15:57
something that should be decided just in Canada.
319
941849
2624
o której powinno decydować się
jedynie w Kanadzie.
jedynie w Kanadzie.
16:00
Everyone in this room, everyone across Canada,
320
944473
2476
Wszyscy w tym pokoju, wszyscy w Kanadzie,
16:02
everyone listening to this presentation has a role to play
321
946949
2979
wszyscy ogladający to wystąpienie
mają do odegrania ważną rolę
mają do odegrania ważną rolę
16:05
and, I think, a responsibility.
322
949928
1849
i odpowiedzialność do wzięcia.
16:07
Because what we do here
323
951777
1906
Ponieważ to co tu robimy
16:09
is going to change our history,
324
953683
3767
zmieni naszą wspólną historię.
16:13
it's going to color our possibility to survive,
325
957450
2566
Od tego zależy czy uda nam się przetrwać,
16:15
and for our children to survive
326
960016
1688
i czy uda się przetrwać naszym dzieciom,
16:17
and have a rich future.
327
961704
3534
oraz czy będziemy mieli bogatą przyszłość.
16:21
We have an incredible gift in the boreal,
328
965238
2218
Las borealny jest niewyobrażalnie cennym darem.
16:23
an incredible opportunity to preserve
329
967456
1941
Mamy niepowtarzalną okazję by zachować
16:25
our best defense against global warming,
330
969397
3339
naszą najlepszą ochronę
przed zmianami klimatu.
przed zmianami klimatu.
16:28
but we could let that slip away.
331
972736
2409
Ale możemy pozwolić,
by ta szansa została zmarnowana.
by ta szansa została zmarnowana.
16:31
The tar sands could threaten
332
975145
2149
Piaski biutumiczne mogą zagrozić
16:33
not just a large section of the boreal.
333
977294
2184
nie tylko dużej części lasów borealnych.
16:35
It compromises the life and the health
334
979478
2951
Stawiają w sytuacji zagrożenia
życie i zdrowie
życie i zdrowie
16:38
of some of our most underprivileged and vulnerable people,
335
982429
4553
niektórych z nieuprzywilejowanych
i bezbronnych obywateli Kanady
i bezbronnych obywateli Kanady
16:42
the Aboriginal communities that have so much to teach us.
336
986982
3888
regionalne społeczeństwa, od których
tak wiele moglibyśmy się nauczyć.
tak wiele moglibyśmy się nauczyć.
16:46
It could destroy the Athabasca Delta,
337
990870
2489
To może zniszczyć Deltę rzeki Athabaski,
16:49
the largest and possibly greatest freshwater delta in the planet.
338
993359
4929
największą i prawdopodobnie najzasobniejszą
słodkowodną deltę naszej planety.
słodkowodną deltę naszej planety.
16:54
It could destroy the Great Bear Rainforest,
339
998288
3566
Może zniszczyć Puszczę Wielkiego Niedźwiedzia -
16:57
the largest temperate rainforest in the world.
340
1001854
2689
największy las deszczowy
strefy umiarkowanej na świecie.
strefy umiarkowanej na świecie.
17:00
And it could have huge impacts
341
1004543
1863
Mogą wywrzeć olbrzymi wpływ
17:02
on the future of the agricultural heartland of North America.
342
1006406
4761
na przyszłość centrum rolniczego
Ameryki Północnej.
Ameryki Północnej.
17:07
I hope that you will all, if you've been moved by this presentation,
343
1011167
2616
Jeśli poruszyła was ta prezentacja,
mam nadzieję, że
mam nadzieję, że
17:09
join with the growing international community
344
1013783
2671
przyłączycie się do rosnącej
międzynarodowej społeczności
międzynarodowej społeczności
17:12
to get Canada to step up to its responsibilities,
345
1016454
4104
walczącej o to, by Kanada
dorosła do swej odpowiedzialności,
dorosła do swej odpowiedzialności,
17:16
to convince Canada to go back to being a climate change champion
346
1020558
4408
i powróciła na stanowisko orędownika
w walce z efektem cieplarnianym
w walce z efektem cieplarnianym
17:20
instead of a climate change villain,
347
1024966
1809
zamiast stawać się klimatycznym złoczyńcą,
17:22
and to say no to the tar sands,
348
1026775
1767
aby powiedziała "NIE" bitumicznym piaskom,
17:24
and yes to a clean energy future for all.
349
1028542
2653
mówiąc "TAK" czystym źródłom energii
zapewniającym przyszłość wszystkim.
zapewniającym przyszłość wszystkim.
17:27
Thank you so much.
350
1031195
1147
Dziękuję bardzo.
17:28
(Applause)
351
1032342
5296
(Brawa)
ABOUT THE SPEAKER
Garth Lenz - PhotographerGarth Lenz’ touring exhibition, “The True Cost of Oil”, has played a major part in the fight against Alberta Tar Sands Mining.
Why you should listen
Garth Lenz’s photographs capture the detailed reality of what happens when a pristine landscape is confronted by an industrial project. His work as a photojournalist has won him top awards at Pris de la Photographie Paris and the International Photography Awards. He is also a fellow of the International League of Conservation Photographers. His solo exhibition featuring the Alberta Tar Sands, “The True Cost of Oil” premiered in 2011.
Garth Lenz | Speaker | TED.com