TEDxLeuvenSalon
Tristram Wyatt: The smelly mystery of the human pheromone
Tristram Wyatt: Cuchnąca tajemnica ludzkiego feromonu
Filmed:
Readability: 4
1,414,757 views
Czy nasz zapach sprawia, że jesteśmy seksowni? Nauka popularna potwierdza fakt, że feromony to chemiczne sygnały niosące informacje o płci i atrakcyjności, wysyłane spod naszych pach do nosów potencjalnych partnerek lub partnerów. Jednak mimo tych pogłosek, nie ma badań jednoznacznie potwierdzających, że ludzie wydzielają takie zapachowe cząsteczki. W swej prelekcji zoolog Tristram Wyatt otwiera nam oczy na te kwestie i tłumaczy podstawowe błędy popełniane w obecnych badaniach nad feromonami oraz dzieli się swoją nadzieją, która w przyszłości otworzy drzwi do fascynującej i potencjalnie ratującej życie wiedzy o naszych zapach.
Tristram Wyatt - Zoologist
Do humans have pheromones? Tristram Wyatt is on the case. A researcher at Oxford, Wyatt is interested in the evolution of pheromones throughout the animal kingdom. Full bio
Do humans have pheromones? Tristram Wyatt is on the case. A researcher at Oxford, Wyatt is interested in the evolution of pheromones throughout the animal kingdom. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
"Pheromone" is a very powerful word.
0
880
3438
Słowo "feromon" ma w sobie moc.
00:16
It conjures up sex, abandon, loss of control,
1
4318
4144
Obejmuje seks, zatracenie się,
utratę kontroli.
utratę kontroli.
00:20
and you can see, it's very important as a word.
2
8462
3692
Ten bardzo ważny termin
ma tylko 50 lat.
ma tylko 50 lat.
00:24
But it's only 50 years old. It was invented in 1959.
3
12154
5283
Powstał w 1959 roku.
00:29
Now, if you put that word into the web,
4
17437
2549
Po wpisaniu go w wyszukiwarkę,
00:31
as you may have done,
5
19986
1510
co może robiliście,
00:33
you'll come up with millions of hits,
6
21496
2392
pojawią się miliony wyników.
00:35
and almost all of those sites are trying to sell you
7
23888
2645
Niemal każda strona,
za minimum 10 dolarów,
za minimum 10 dolarów,
00:38
something to make you irresistible
8
26533
2259
ma na sprzedaż produkt,
00:40
for 10 dollars or more.
9
28792
3073
który dodaje nieodpartego uroku.
00:43
Now, this is a very attractive idea,
10
31865
2223
Pomysł jest kuszący,
00:46
and the molecules they mention
11
34088
2442
a opisy cząsteczek
00:48
sound really science-y.
12
36530
1914
brzmią bardzo naukowo.
00:50
They've got lots of syllables.
13
38444
1584
Mają wiele sylab.
00:52
It's things like androstenol, androstenone
14
40028
2873
Na przykład androstenol, androstenon
00:54
or androstadienone.
15
42901
2441
czy androstendion.
00:57
It gets better and better,
16
45342
1642
Robi się coraz lepiej,
00:58
and when you combine that with white lab coats,
17
46984
2790
a po skojarzeniu z białymi fartuchami
01:01
you must imagine that there is
18
49774
1412
wyobrażacie sobie,
01:03
fantastic science behind this.
19
51186
2514
że kryje się za tym poważna nauka.
01:05
But sadly, these are fraudulent claims
20
53700
5122
Niestety, to fałszywe stwierdzenia
01:10
supported by dodgy science.
21
58822
3339
wsparte szemraną nauką.
01:14
The problem is that, although there are many
22
62161
2618
Rzecz w tym,
że mimo pracy wielu dobrych naukowców,
badających coś,
badających coś,
01:16
good scientists working on what they think
23
64779
2545
co ich zdaniem jest ludzkimi feromonami,
01:19
are human pheromones,
24
67324
1870
01:21
and they're publishing in respectable journals,
25
69194
2605
i publikujących prace
w renomowanych czasopismach,
w renomowanych czasopismach,
01:23
at the basis of this,
26
71799
1581
u podstawy tego wszystkiego,
01:25
despite very sophisticated experiments,
27
73380
3336
mimo bardzo wyszukanych eksperymentów,
01:28
there really is no good science behind it,
28
76716
2553
nie stoi żadna solidna nauka.
01:31
because it's based on a problem,
29
79269
3292
Już u podstaw mamy problem,
01:34
which is nobody has systematically gone through
30
82561
3450
bo nikt nigdy nie przeanalizował
wszystkich zapachów,
wszystkich zapachów,
01:38
all the odors that humans produce --
31
86011
2101
produkowanych przez ludzi,
01:40
and there are thousands of
molecules that we give off.
molecules that we give off.
32
88112
2778
a są to tysiące cząsteczek.
01:42
We're mammals. We produce a lot of smell.
33
90890
3110
Jako ssaki wytwarzamy wiele zapachów.
01:46
Nobody has gone through systematically
34
94000
2144
Nikt nigdy nie prowadził badań,
01:48
to work out which molecules really are pheromones.
35
96144
2767
by dowiedzieć się,
które cząstki to feromony.
które cząstki to feromony.
01:50
They've just plucked a few,
36
98911
1630
Wybrano kilka
01:52
and all these experiments are based on those,
37
100541
1889
do eksperymentów,
01:54
but there's no good evidence at all.
38
102430
3010
ale nie ma wiarygodnego dowodu.
01:57
Now, that's not to say
39
105440
2178
Co nie oznacza,
01:59
that smell is not important to people.
40
107618
2162
że zapach nie jest dla ludzi ważny.
02:01
It is, and some people are real enthusiasts,
41
109780
3502
Przeciwnie, niektórzy ludzie
to prawdziwi entuzjaści zapachu.
to prawdziwi entuzjaści zapachu.
02:05
and one of these was Napoleon.
42
113282
3497
Jednym z nich był Napoleon.
02:08
And famously, you may remember
43
116779
1792
Słynny jest fakt,
02:10
that out on the campaign trail for war,
44
118571
3097
że wracając z wojny,
02:13
he wrote to his lover, Empress Josephine,
45
121668
2807
pisał do kochanki, cesarzowej Józefiny,
02:16
saying, "Don't wash. I'm coming home."
46
124475
3234
"Nie myj się. Wracam do domu".
(Śmiech)
02:19
(Laughter)
47
127709
602
02:20
So he didn't want to lose any of her richness
48
128311
2921
Nie chciał stracić nic
z bogactwa jej zapachu
z bogactwa jej zapachu
02:23
in the days before he'd get home,
49
131232
2349
w dni powrotu do domu.
02:25
and it is still, you'll find websites
50
133581
2377
Do dziś można znaleźć strony,
02:27
that offer this as a major quirk.
51
135958
3902
oferujące takie sposoby.
02:31
At the same time, though,
52
139860
1164
Jednocześnie wydajemy
podobne kwoty,
podobne kwoty,
02:33
we spend about as much money
53
141024
2453
02:35
taking the smells off us
54
143477
1771
by pozbyć się tego zapachu,
02:37
as putting them back on in perfumes,
55
145248
2721
używając perfum,
02:39
and perfumes are a multi-billion-dollar business.
56
147969
4191
a perfumy to wielomiliardowy biznes.
02:44
So what I want to do in the rest of this talk
57
152160
2403
W dalszej części chcę opowiedzieć,
02:46
is tell you about what pheromones really are,
58
154563
5278
czym naprawdę są feromony
02:51
tell you why I think we would expect
59
159841
2998
i dlaczego uważamy, że ludzie je mają.
02:54
humans to have pheromones,
60
162839
2748
02:57
tell you about some of the
confusions in pheromones,
confusions in pheromones,
61
165587
4493
Opowiem o niejasnościach
w kwestii feromonów,
w kwestii feromonów,
03:02
and then finally, I want to end with
62
170080
2792
a na końcu pokażę obiecującą drogę,
03:04
a promising avenue which shows us
63
172872
1970
03:06
the way we ought to be going.
64
174842
4148
którą należy podążać.
03:10
So the ancient Greeks knew
65
178990
4181
Starożytni Grecy wiedzieli,
03:15
that dogs sent invisible signals between each other.
66
183171
4054
że psy wysyłały do siebie
niewidzialne sygnały.
niewidzialne sygnały.
03:19
A female dog in heat
67
187225
2374
Samica psa w czasie cieczki
03:21
sent an invisible signal to male dogs
68
189599
1916
wysyła do samca niewidzialny sygnał
03:23
for miles around,
69
191515
1455
na odległość mil
03:24
and it wasn't a sound, it was a smell.
70
192970
2105
i nie dźwięk, lecz zapach.
03:27
You could take the smell from the female dog,
71
195075
2181
Gdyby zebrać zapach z samicy psa,
03:29
and the dogs would chase the cloth.
72
197256
2463
to samce pogonią za skrawkiem tkaniny.
03:31
But the problem for everybody
73
199719
1608
Problem dla obserwującego ten efekt
tkwił w niemożności
tkwił w niemożności
03:33
who could see this effect
74
201327
2113
identyfikacji molekuł.
03:35
was that you couldn't identify the molecules.
75
203440
1622
Nie można udowodnić, że to kwestia chemii.
03:37
You couldn't demonstrate it was chemical.
76
205062
2453
03:39
The reason for that, of course,
77
207515
1315
Powodem jest fakt,
03:40
is that each of these animals
78
208830
1415
że każde zwierzę
produkuje niewielkie ich ilości,
produkuje niewielkie ich ilości,
03:42
produces tiny quantities,
79
210245
1606
03:43
and in the case of the dog,
80
211851
1659
i tak jak w przypadku psów,
03:45
males dogs can smell it, but we can't smell it.
81
213510
2902
samiec psa potrafi je wyczuć, lecz my nie.
03:48
And it was only in 1959 that a German team,
82
216412
4358
Dopiero w 1959 niemieccy badacze,
03:52
after spending 20 years in
search of these molecules,
search of these molecules,
83
220770
3352
po spędzeniu 20 lat
na poszukiwaniu cząstek,
na poszukiwaniu cząstek,
03:56
discovered, identified, the first pheromone,
84
224122
3781
odkryli i zidentyfikowali pierwszy zapach,
03:59
and this was the sex pheromone of a silk moth.
85
227903
3278
którym był feromon seksu jedwabnika.
04:03
Now, this was an inspired choice
by Adolf Butenandt and his team,
by Adolf Butenandt and his team,
86
231181
3674
Było to ciekawy wybór
zespołu Adolfa Butenandta,
zespołu Adolfa Butenandta,
04:06
because he needed half a million moths
87
234855
2126
bo potrzebowali pół miliona jedwabników,
04:08
to get enough material to do the chemical analysis.
88
236981
3027
żeby uzyskać
odpowiednią ilość materiału do analiz.
odpowiednią ilość materiału do analiz.
04:12
But he created the model
89
240008
2089
Stworzyli również model,
04:14
for how you should go about pheromone analysis.
90
242097
2364
jak przeprowadzać analizę feromonów.
04:16
He basically went through systematically,
91
244461
2681
Podeszli do tego systematycznie,
04:19
showing that only the molecule in question
92
247142
2945
wykazując, że jedynie badana cząsteczka
i żadna inna,
i żadna inna,
04:22
was the one that stimulated the males,
93
250087
1866
stymulowała samców.
04:23
not all the others.
94
251953
2053
04:26
He analyzed it very carefully.
95
254006
2158
Dokładnie ją zbadali.
04:28
He synthesized the molecule,
96
256164
1817
Następnie zsyntetyzowali cząsteczkę
04:29
and then tried the synthesized
molecule on the males
molecule on the males
97
257981
3308
i wypróbowali ją na samcach,
04:33
and got them to respond and showed it was,
98
261289
2861
Samce na nią reagowały,
co potwierdziło,
co potwierdziło,
04:36
indeed, that molecule.
99
264150
1760
że o tę cząsteczkę chodzi.
04:37
That's closing the circle.
100
265910
2150
Koło się zamknęło.
04:40
That's the thing which has
never been done with humans:
never been done with humans:
101
268060
2705
Dotychczas na ludziach
nie przeprowadzono badań,
nie przeprowadzono badań,
04:42
nothing systematic, no real demonstration.
102
270765
3610
które byłyby systematyczne
i coś pokazywały.
i coś pokazywały.
04:46
With that new concept,
103
274375
1734
Nowa koncepcja
potrzebowała nazwy
potrzebowała nazwy
04:48
we needed a new word,
104
276109
1709
04:49
and that was the word "pheromone,"
105
277818
2835
i stało się nią słowo "feromon",
04:52
and it's basically transferred excitement,
106
280653
3601
oznaczające sygnał przekazywany
04:56
transferred between individuals,
107
284254
2269
między osobnikami.
04:58
and since 1959, pheromones have been found
108
286523
2826
Od 1959 roku feromony odnajdywano
05:01
right the way across the animal kingdom,
109
289349
1875
w całym królestwie zwierząt,
05:03
in male animals, in female animals.
110
291224
2202
i u samców, i u samic.
05:05
It works just as well underwater
111
293426
1545
Działało to również pod wodą
05:06
for goldfish and lobsters.
112
294971
2022
u złotych rybek i homarów.
05:08
And almost every mammal you can think of
113
296993
1747
Feromony zidentyfikowano
u praktycznie każdego gatunku ssaków
05:10
has had a pheromone identified,
114
298740
1823
05:12
and of course, an enormous number of insects.
115
300563
3830
i u ogromnej liczby owadów.
05:16
So we know that pheromones exist
116
304393
1969
Wiemy, że feromony są obecne
05:18
right the way across the animal kingdom.
117
306362
3061
w całym królestwie zwierząt.
05:21
What about humans?
118
309423
1773
A co z ludźmi?
05:23
Well, the first thing, of course,
119
311196
1248
Po pierwsze, jesteśmy ssakami,
05:24
is that we're mammals,
120
312444
1657
05:26
and mammals are smelly.
121
314101
1559
a ssaki wydzielają zapachy.
05:27
As any dog owner can tell you,
122
315660
1876
Każdy właściciel psa powie,
05:29
we smell, they smell.
123
317536
1981
że my mamy swój zapach, a one swój.
05:31
But the real reason we might think
124
319517
1981
Prawdziwym powodem,
pozwalającym przypuszczać,
pozwalającym przypuszczać,
05:33
that humans have pheromones
125
321498
1825
że ludzie wydzielają feromony,
05:35
is the change that occurs as we grow up.
126
323323
3218
jest zmiana zachodząca
w okresie dorastania.
w okresie dorastania.
05:38
The smell of a room of teenagers
127
326541
2451
Zapach pokoju pełnego nastolatków
05:40
is quite different
128
328992
1489
znacznie różni się
05:42
from the smell of a room of small children.
129
330481
2820
od zapachu pokoju pełnego dzieci.
Co się zmieniło?
05:45
What's changed? And of course, it's puberty.
130
333301
2872
Chodzi o dojrzewanie płciowe.
05:48
Along with the pubic hair
131
336173
1459
Oprócz włosów łonowych
05:49
and the hair in the armpits,
132
337632
1693
i pod pachami,
05:51
new glands start to secrete in those places,
133
339325
3742
znajdujące się tam gruczoły
zaczynają produkować wydzieliny
zaczynają produkować wydzieliny
05:55
and that's what's making the change in smell.
134
343067
2615
i stąd zmiana w zapachu.
05:57
If we were any other kind of mammal,
135
345682
2148
Gdybyśmy byli innym gatunkiem
ssaka czy jakiegokolwiek zwierzęcia,
ssaka czy jakiegokolwiek zwierzęcia,
05:59
or any other kind of animal,
136
347830
1189
06:01
we would say,
137
349019
1137
powiedzielibyśmy:
"Pewnie to feromony",
"Pewnie to feromony",
06:02
"That must be something to do with pheromones,"
138
350156
1872
06:04
and we'd start looking properly.
139
352028
2656
i podeszlibyśmy do tego
we właściwy sposób.
we właściwy sposób.
06:06
But there are some problems, and this is why,
140
354684
1976
Ale istnieją trudności.
06:08
I think, people have not looked for
141
356660
3069
Nie przyjrzano się
dobrze ludzkim feromonom
06:11
pheromones so effectively in humans.
142
359729
2917
z powodu kilku powodów.
06:14
There are, indeed, problems.
143
362646
1571
06:16
And the first of these
144
364217
2184
Jeden może zaskakiwać.
06:18
is perhaps surprising.
145
366401
1517
06:19
It's all about culture.
146
367918
1834
Chodzi o kulturę.
06:21
Now moths don't learn a lot
147
369752
2147
Jedwabniki nie uczą się,
06:23
about what is good to smell, but humans do,
148
371899
3617
jaki zapach jest przyjemny,
a ludzie tak.
a ludzie tak.
06:27
and up to the age of about four,
149
375516
1846
Do czwartego roku życia
06:29
any smell, no matter how rancid,
150
377362
2719
każdy zapach, nieważne jak okropny,
06:32
is simply interesting.
151
380081
1799
jest po prostu ciekawy.
06:33
And I understand that the major role of parents
152
381880
2052
Główną rolą rodziców
06:35
is to stop kids putting their fingers in poo,
153
383932
3681
jest powstrzymanie dziecka
przed włożeniem palców w kupę,
przed włożeniem palców w kupę,
06:39
because it's always something nice to smell.
154
387613
2798
choć to coś fajnego do powąchania.
06:42
But gradually we learn what's not good,
155
390411
2691
Stopniowo uczymy się,
co jest nieprzyjemne.
co jest nieprzyjemne.
06:45
and one of the things we learn
156
393102
1490
Ucząc się tego,
06:46
at the same time as what is not good
157
394592
2135
co nieprzyjemne, zarazem uczymy się tego,
06:48
is what is good.
158
396727
1758
co przyjemne.
06:50
Now, the cheese behind me
159
398485
2262
Ser, który widać za mną
06:52
is a British, if not an English, delicacy.
160
400747
3951
jest brytyjskim,
o ile nie angielskim, przysmakiem.
o ile nie angielskim, przysmakiem.
06:56
It's ripe blue Stilton.
161
404698
3437
To niebieski ser pleśniowy Stilton.
07:00
Liking it is incomprehensible to
people from other countries.
people from other countries.
162
408135
4362
Lubienie go jest niezrozumiałe
dla ludzi z innych krajów.
dla ludzi z innych krajów.
07:04
Every culture has its own special food
163
412497
3285
Każda kultura ma własne
wyjątkowe jedzenie
wyjątkowe jedzenie
07:07
and national delicacy.
164
415782
2096
i narodowe przysmaki.
07:09
If you were to come from Iceland,
165
417878
2052
Gdybyście byli z Islandii,
07:11
your national dish
166
419930
1324
waszą narodową potrawą
07:13
is deep rotted shark.
167
421254
2976
byłby zgniły rekin.
07:16
Now, all of these things are acquired tastes,
168
424230
2130
Te potrawy są nabytym smakiem
07:18
but they form almost a badge of identity.
169
426360
3160
i tworzą rodzaj tożsamości,
07:21
You're part of the in-group.
170
429520
4820
bycia częścią pewnej grupy.
07:26
The second thing is the sense of smell.
171
434340
3582
Drugi problem to zmysł węchu.
07:29
Each of us has a unique odor world,
172
437922
3469
Każdy ma unikalny świat zapachów.
07:33
in the sense that what we smell,
173
441391
2539
Co oznacza, że każdy odbiera zapachy
07:35
we each smell a completely different world.
174
443930
2859
zupełnie inaczej.
07:38
Now, smell was the hardest
175
446789
1709
Węch był najtrudniejszym zmysłem
do rozgryzienia.
do rozgryzienia.
07:40
of the senses to crack,
176
448498
1861
07:42
and the Nobel Prize awarded to
177
450359
1715
Nagroda Nobla
dla Richarda Axela i Lindy Buck,
dla Richarda Axela i Lindy Buck,
07:44
Richard Axel and Linda Buck
178
452074
1633
07:45
was only awarded in 2004
179
453707
2433
za odkrycie jak działa węch,
07:48
for their discovery of how smell works.
180
456140
2790
była przyznana dopiero w 2004 roku.
07:50
It's really hard,
181
458930
1377
To skomplikowane,
07:52
but in essence, nerves from the brain
182
460307
2591
ale w uproszczeniu,
nerwy z mózgu idą do nosa
nerwy z mózgu idą do nosa
07:54
go up into the nose
183
462898
2213
07:57
and on these nerves exposed in the nose
184
465111
2381
i na ich zakończeniach w nosie
wystawionych na powietrze
wystawionych na powietrze
07:59
to the outside air are receptors,
185
467492
3054
znajdują się receptory.
08:02
and odor molecules coming in on a sniff
186
470546
3149
Cząsteczki zapachu wpadające z wdechem
08:05
interact with these receptors,
187
473695
2150
reagują z receptorami.
08:07
and if they bond, they send the nerve a signal
188
475845
4259
Jeśli zajdzie reakcja, nerw wysyła sygnał,
08:12
which goes back into the brain.
189
480104
2308
który idzie do mózgu.
08:14
We don't just have one kind of receptor.
190
482412
2062
To nie jedyny rodzaj receptora.
08:16
If you're a human, you have about 400
191
484474
1876
Człowiek ma około 400
różnych typów receptorów.
różnych typów receptorów.
08:18
different kinds of receptors,
192
486350
2065
08:20
and the brain knows what you're smelling
193
488415
2967
Mózg wie, co wąchamy,
dzięki kombinacji receptorów
dzięki kombinacji receptorów
08:23
because of the combination of receptors
194
491382
1811
08:25
and nerve cells that they trigger,
195
493193
2513
i komórek nerwowych,
które są pobudzane,
które są pobudzane,
08:27
sending messages up to the brain
196
495706
1558
wysyłając impuls do mózgu
08:29
in a combinatorial fashion.
197
497264
2906
w kombinatoryczny sposób.
To o tyle skomplikowane,
08:32
But it's a bit more complicated,
198
500170
990
08:33
because each of those 400
199
501160
2135
że każdy z 400 receptorów
ma różne odmiany.
ma różne odmiany.
08:35
comes in various variants,
200
503295
2151
08:37
and depending which variant you have,
201
505446
2071
W zależności od posiadanego wariantu,
08:39
you might smell coriander, or cilantro, that herb,
202
507517
4182
zapach kolendry będzie przypominał
coś pysznego i smakowitego
08:43
either as something delicious and savory
203
511699
2618
08:46
or something like soap.
204
514317
2174
lub coś podobnego do mydła.
08:48
So we each have an individual world of smell,
205
516491
2686
Każdy ma własny świat zapachów
08:51
and that complicates anything
206
519177
1641
i to powód wszelkich komplikacji
w badaniach nad węchem.
w badaniach nad węchem.
08:52
when we're studying smell.
207
520818
2296
08:55
Well, we really ought to talk about armpits,
208
523114
2692
Powiedzmy o zapachach spod pachy.
08:57
and I have to say that I do
have particularly good ones.
have particularly good ones.
209
525806
3396
Muszę przyznać,
że moje są naprawdę niczego sobie,
że moje są naprawdę niczego sobie,
09:01
Now, I'm not going to share them with you,
210
529202
2002
ale nie będę się nimi dzielić.
09:03
but this is the place that most people
211
531204
1979
Większość ludzi szukała feromonów
głównie po pachami.
głównie po pachami.
09:05
have looked for pheromones.
212
533183
1737
09:06
There is one good reason,
213
534920
1503
Powodem jest fakt,
że u małp człowiekowatych
że u małp człowiekowatych
09:08
which is, the great apes have armpits
214
536423
3404
09:11
as their unique characteristic.
215
539827
2328
pachy mają wyjątkowe cechy.
09:14
The other primates have scent glands
216
542155
2401
Inne naczelne mają gruczoły zapachowe
09:16
in other parts of the body.
217
544556
1830
w innych częściach ciała.
09:18
The great apes have these armpits
218
546386
2354
W pachach małp człowiekowatych
09:20
full of secretory glands
219
548740
2217
są liczne gruczoły wydzielnicze,
09:22
producing smells all the time,
220
550957
2341
cały czas produkujące zapach,
09:25
enormous numbers of molecules.
221
553298
3700
ogromne ilości cząsteczek.
09:28
When they're secreted from the glands,
222
556998
1703
Cząsteczki są bezwonne,
gdy są wydzielane z gruczołów.
gdy są wydzielane z gruczołów.
09:30
the molecules are odorless.
223
558701
2004
09:32
They have no smell at all,
224
560705
2075
Są pozbawione zapachu
09:34
and it's only the wonderful bacteria
225
562780
1969
i dopiero wspaniałe bakterie,
09:36
growing on the rainforest of hair
226
564749
2213
namnażające się w dżungli włosów,
09:38
that actually produces the smells
227
566962
1456
tworzą ten znany i kochany zapach.
09:40
that we know and love.
228
568418
2021
09:42
And so incidentally, if you want to reduce
229
570439
1900
Chcąc zredukować przykry zapach,
09:44
the amount of smell,
230
572339
1430
09:45
clear-cutting your armpits
231
573769
1920
wystarczy ogolić pachy,
09:47
is a very effective way of reducing
232
575689
2256
by zmniejszyć środowisko życia bakterii
09:49
the habitat for bacteria,
233
577945
1514
09:51
and you'll find they remain less smelly
234
579459
2337
i ograniczyć przykry zapach na dłużej.
09:53
for much longer.
235
581796
2094
09:55
But although we've focused on armpits,
236
583890
2546
Jednak zdaje mi się,
że skupialiśmy się
na pachach dlatego,
na pachach dlatego,
09:58
I think it's partly because they're the least
237
586436
1367
09:59
embarrassing place to go and ask people for samples.
238
587803
3967
że to najmniej żenujące miejsce,
z którego pobrać próbkę.
z którego pobrać próbkę.
10:03
There is actually another reason why we might not
239
591770
2612
Kolejny powód, by nie szukać
10:06
be looking for a universal sex pheromone there,
240
594382
2776
uniwersalnego feromonu seksu pod pachami,
10:09
and that's because 20 percent
of the world's population
of the world's population
241
597158
3839
to 20% populacji ludzkiej,
10:12
doesn't have smelly armpits like me.
242
600997
3445
które nie ma tak śmierdzących pach jak ja.
10:16
And these are people from China, Japan,
243
604442
3916
To ludzie z Chin, Japonii, Korei
10:20
Korea, and other parts of northeast Asia.
244
608358
2595
i z innych części
północno-wschodniej Azji.
północno-wschodniej Azji.
10:22
They simply don't secrete those odorless precursors
245
610953
3524
Zwyczajnie nie wydzielają
tych bezzapachowych prekursorów,
tych bezzapachowych prekursorów,
10:26
that the bacteria love to use to produce the smells
246
614477
4253
z których bakterie
uwielbiają produkować zapachy,
uwielbiają produkować zapachy,
które etnocentrycznie uważaliśmy,
za coś charakterystycznego dla pach.
za coś charakterystycznego dla pach.
10:30
that in an ethnocentric way we always thought of
247
618730
2349
10:33
as characteristic of armpits.
248
621079
2105
10:35
So it doesn't apply to 20 percent of the world.
249
623184
4507
Nie dotyczy to 20% ludzi na świecie.
10:39
So what should we be doing
250
627691
3002
W takim razie, co powinniśmy robić,
10:42
in our search for human pheromones?
251
630693
3053
żeby znaleźć ludzkie feromony?
10:45
I'm fairly convinced that we do have them.
252
633746
2452
Jestem przekonany, że je mamy.
10:48
We're mammals, like everybody else
253
636198
1953
Jesteśmy ssakami i,
jak każdy inny ssak, powinniśmy je mieć.
jak każdy inny ssak, powinniśmy je mieć.
10:50
who's a mammal, and we probably do have them.
254
638151
3979
10:54
But what I think we should do
255
642130
1583
Uważam jednak,
że trzeba zacząć od początku
że trzeba zacząć od początku
10:55
is go right back to the beginning,
256
643713
1939
10:57
and basically look all over the body.
257
645652
2339
i ponownie szukać ich po całym ciele.
10:59
No matter how embarrassing,
258
647991
1691
Nieważne, jak żenujące to będzie,
11:01
we need to search and go for the first time
259
649682
3378
musimy szukać i po raz pierwszy pójść tam,
11:05
where no one else has dared tread.
260
653060
2460
dokąd nikt jeszcze nie odważył się pójść.
11:07
It's going to be difficult,
261
655520
1148
Będzie ciężko,
11:08
it's going to be embarrassing, but we need to look.
262
656668
2575
będzie żenująco, ale musimy szukać.
11:11
We also need to go back to the ideas
263
659243
2947
Musimy też wrócić do pomysłów,
11:14
that Butenandt used when he
was studying the silk moth.
was studying the silk moth.
264
662190
3267
których Butenandt użył
w badaniach nad jedwabnikami.
w badaniach nad jedwabnikami.
11:17
We need to go back and look systematically
265
665457
3468
Należy do tego wrócić
i systematycznie spojrzeć
na wszystkie produkowane cząsteczki
na wszystkie produkowane cząsteczki
11:20
at all the molecules that are being produced,
266
668925
2138
11:23
and work out which ones are really involved.
267
671063
2433
i rozpracować, które z nich to feromony.
11:25
It isn't good enough simply to pluck a couple
268
673496
2106
Przypadkowy wybór kilku
i ocena, że się nadadzą,
i ocena, że się nadadzą,
11:27
and say, "They'll do."
269
675602
1944
nie wystarczy.
11:29
We have to actually demonstrate
270
677546
1399
Trzeba udowodnić,
11:30
that they really have the effects we claim.
271
678945
2810
że mają przypisywane im właściwości.
11:33
There is one team that I'm
actually very impressed by.
actually very impressed by.
272
681755
3234
Imponuje mi zespół badaczy z Francji,
11:36
They're in France, and their previous success
273
684989
3176
a ich ostatni sukces
11:40
was identifying the rabbit mammary pheromone.
274
688165
4377
to identyfikacja
feromonu sutkowego u królików.
feromonu sutkowego u królików.
11:44
They've turned their attention now
275
692542
2569
Aktualnie skupiają się
11:47
to human babies and mothers.
276
695111
3185
na ludzkich dzieciach i matkach.
11:50
So this is a baby having a drink of milk
277
698296
3071
Oto dziecko pijące mleko
z piersi matki.
z piersi matki.
11:53
from its mother's breast.
278
701367
2643
11:56
Her nipple is completely hidden
279
704010
2183
Jej sutek jest całkowicie zasłonięty
główką dziecka,
główką dziecka,
11:58
by the baby's head,
280
706193
1246
11:59
but what you'll notice is a white droplet
281
707439
3751
ale widać tu białą kroplę
i wskazującą ją strzałkę.
i wskazującą ją strzałkę.
12:03
with an arrow pointing to it,
282
711190
1781
12:04
and that's the secretion from the areolar glands.
283
712971
3199
To wydzielina z gruczołów otoczki.
12:08
Now, we all have them, men and women,
284
716170
2990
Mają je mężczyźni i kobiety.
12:11
and these are the little bumps around the nipple,
285
719160
2818
To te małe guzki dookoła sutka,
12:13
and if you're a lactating woman,
286
721978
1959
które zaczynają produkować wydzielinę
12:15
these start to secrete.
287
723937
2337
u kobiet karmiących piersią.
12:18
It's a very interesting secretion.
288
726274
2589
To niezwykłe zjawisko.
12:20
What Benoist Schaal and his team developed
289
728863
3003
Zespół Benoist Schaal
stworzył prosty test,
stworzył prosty test,
12:23
was a simple test to investigate
290
731866
2407
by sprawdzić efekty tego wydzielania.
12:26
what the effect of this secretion might be,
291
734273
2806
12:29
in effect, a simple bioassay.
292
737079
2976
Była to prosta biologiczna próba.
12:32
So this is a sleeping baby,
293
740055
2675
Oto śpiące dziecko,
12:34
and under its nose, we've put a clean glass rod.
294
742730
4989
któremu pod nos
podstawiono czystą szklaną bagietkę.
podstawiono czystą szklaną bagietkę.
12:39
The baby remains sleeping,
295
747719
2111
Dziecko śpi nadal,
12:41
showing no interest at all.
296
749830
2341
bez oznak zainteresowania.
12:44
But if we go to any mother
297
752171
2074
Jeśli jednak znajdziemy matkę,
12:46
who is secreting from the areolar glands,
298
754245
2429
mającą wydzielinę z gruczołów otoczki,
12:48
so it's not about recognition,
299
756674
1577
nie wiąże się to z rozpoznaniem,
12:50
it can be from any mother,
300
758251
2228
może to być każda matka,
12:52
if we take the secretion
301
760479
1352
jeśli weźmiemy wydzielinę
12:53
and now put it under the baby's nose,
302
761831
2904
i podłożymy ją pod nos dziecku,
12:56
we get a very different reaction.
303
764735
2091
reakcja jest zupełnie inna.
12:58
It's a connoisseur's reaction of delight,
304
766826
2984
Reakcja zachwyconego konesera.
13:01
and it opens its mouth
305
769810
2060
Dziecko otwiera buzię,
13:03
and sticks out its tongue
306
771870
1653
wystawia język i zaczyna ssać.
13:05
and starts to suck.
307
773523
2087
13:07
Now, since this is from any mother,
308
775610
2340
Skoro wydzielina może być od każdej matki,
13:09
it could really be a pheromone.
309
777950
1792
to mógłby być feromon.
13:11
It's not about individual recognition.
310
779742
1779
Nie chodzi tu o rozpoznanie matki,
13:13
Any mother will do.
311
781521
1876
każda matka się nada.
13:15
Now, why is this important,
312
783397
1463
Dlaczego to takie ważne,
13:16
apart from being simply very interesting?
313
784860
2458
poza tym że niezwykle ciekawe?
13:19
It's because women vary
314
787318
1807
Dlatego, że kobiety różnią się
13:21
in the number of areolar glands that they have,
315
789125
2773
liczbą posiadanych gruczołów otoczki
13:23
and there is a correlation between the ease
316
791898
2196
i występuje korelacja między łatwością,
z jaką dziecko zaczyna ssać,
z jaką dziecko zaczyna ssać,
13:26
with which babies start to suckle
317
794094
2542
a liczbą gruczołów otoczki, jaką ma matka.
13:28
and the number of areolar glands she has.
318
796636
1862
13:30
It appears that the more secretions she's got,
319
798498
2798
Im więcej wydzieliny produkują gruczoły,
tym szybciej dziecko zacznie ssać.
13:33
the more likely the baby is to suckle quickly.
320
801296
3662
13:36
If you're a mammal,
321
804958
1460
Dla ssaków najbardziej niebezpiecznym
czasem w życiu
czasem w życiu
13:38
the most dangerous time in life
322
806418
2543
13:40
is the first few hours after birth.
323
808961
2309
jest kilka pierwszych godzin po urodzeniu.
13:43
You have to get that first drink of milk,
324
811270
3760
Mały ssak musi dorwać się do mleka,
13:47
and if you don't get it, you won't survive.
325
815030
3491
jeśli tego nie zrobi, nie przeżyje.
13:50
You'll be dead.
326
818521
1464
Będzie martwy.
13:51
Since many babies actually find it difficult
327
819985
2638
Wiele dzieci ma problem
13:54
to take that first meal,
328
822623
1649
ze swoim pierwszym posiłkiem,
13:56
because they're not getting the right stimulus,
329
824272
1977
bo nie są wystarczająco stymulowane.
13:58
if we could identify what that molecule was,
330
826249
3210
Francuski zespół
jest bardzo ostrożny w prognozach,
jest bardzo ostrożny w prognozach,
14:01
and the French team are being very cautious,
331
829459
1987
ale gdyby udało się
zidentyfikować tę cząsteczkę
zidentyfikować tę cząsteczkę
14:03
but if we could identify the molecule,
332
831446
2115
14:05
synthesize it, it would then mean
333
833561
2794
i ją zsyntetyzować, oznaczałoby to,
14:08
premature babies would be more likely to suckle,
334
836355
1906
że wcześniaki chętniej by ssały
14:10
and every baby would have a better chance
335
838261
2928
i każde dziecko miałoby
większe szanse na przeżycie.
większe szanse na przeżycie.
14:13
of survival.
336
841189
1321
14:14
So what I want to argue is this is one example
337
842510
2540
Ten przykład pokazuje,
14:17
of where a systematic, really scientific approach
338
845050
3596
jak systematyczne
i rzetelne naukowe podejście
i rzetelne naukowe podejście
14:20
can actually bring you a real understanding
339
848646
2722
może pomóc nam
zrozumieć działanie feromonów.
zrozumieć działanie feromonów.
14:23
of pheromones.
340
851368
1108
14:24
There could be all sorts of medical interventions.
341
852476
2614
Taka wiedza może mieć mnóstwo
zastosowań medycznych, i nie tylko.
zastosowań medycznych, i nie tylko.
14:27
There could be all sorts of things
342
855090
1254
14:28
that humans are doing with pheromones
343
856344
1700
Feromony pełnią wiele funkcji,
14:30
that we simply don't know at the moment.
344
858044
2048
o których jeszcze nie mamy pojęcia.
14:32
What we need to remember is pheromones
345
860092
1886
Warto zapamiętać,
że feromony to nie tylko seks.
że feromony to nie tylko seks.
14:33
are not just about sex.
346
861978
1378
14:35
They're about all sorts of things to do
347
863356
1716
To także wiele innych rzeczy
związanych z życiem ssaków.
związanych z życiem ssaków.
14:37
with a mammal's life.
348
865072
1723
14:38
So do go forward and do search for more.
349
866795
2689
Zatem idźcie i poszukujcie.
14:41
There's lots to find.
350
869484
1040
Do okrycia jest wiele.
14:42
Thank you very much.
351
870524
1866
Dziękuję bardzo.
14:44
(Applause)
352
872390
4488
(Oklaski)
ABOUT THE SPEAKER
Tristram Wyatt - ZoologistDo humans have pheromones? Tristram Wyatt is on the case. A researcher at Oxford, Wyatt is interested in the evolution of pheromones throughout the animal kingdom.
Why you should listen
Tristram Wyatt wants to understand the messages that animals send with their smell. At Oxford, he researches the intersection of pheromone evolution and animal behavior, particularly in mammals. He's interested in the distinction between pheromones, the chemical signals a species produces, and each individual's signature mixture of distinct molecules. The zoologist has discovered some surprising biological coincidences along the way — like the fact that Asian elephants have the same female sex pheromones as 140 species of moths.
Wyatt is the author of Pheromones and Animal Behavior.
Tristram Wyatt | Speaker | TED.com