TEDGlobal 2005
Steven Levitt: Surprising stats about child carseats
Steven Levitt o samochodowych fotelikach dla dzieci
Filmed:
Readability: 3
1,039,922 views
Steven Levitt prezentuje dane potwierdzające, że dziecięce foteliki samochodowe wcale nie są lepsze od pasów bezpieczeństwa. Jednakże kluczowa kwestia zostaje poruszona podczas dyskusji z widzem.
Steven Levitt - Economist
Steven Levitt's eye-opening Freakonomics took economic theory into the real world of suburban parenting and urban drug gangs, turning conventional wisdom upside-down. Full bio
Steven Levitt's eye-opening Freakonomics took economic theory into the real world of suburban parenting and urban drug gangs, turning conventional wisdom upside-down. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:18
Once upon a time, there was a dread disease that afflicted children.
0
0
5000
Była sobie raz straszna choroba atakująca dzieci.
00:23
And in fact, among all the diseases that existed in this land,
1
5000
4000
Ze wszystkich chorób dziecięcych w tym kraju
00:27
it was the worst. It killed the most children.
2
9000
3000
zabijała najwięcej dzieci.
00:30
And along came a brilliant inventor, a scientist,
3
12000
3000
Pojawił się genialny naukowiec
00:33
who came up with a partial cure for that disease.
4
15000
3000
który wynalazł metodę częściowego leczenia.
00:36
And it wasn't perfect. Many children still died,
5
18000
4000
Niestety, wiele dzieci nadal umierało,
00:40
but it was certainly better than what they had before.
6
22000
3000
ale sytuacja wyraźnie się polepszyła.
00:43
And one of the good things about this cure was that it was free,
7
25000
6000
Lek szczęśliwie nic nie kosztował
00:49
virtually free, and was very easy to use.
8
31000
2000
i bardzo prosty w użyciu.
00:51
But the worst thing about it was that you couldn't use it
9
33000
3000
Niestety nie było można
00:54
on the youngest children, on infants, and on one-year-olds.
10
36000
4000
stosować go u niemowląt i rocznych dzieci.
00:58
And so, as a consequence, a few years later,
11
40000
2000
Dlatego też kilka lat później
01:00
another scientist -- perhaps maybe this scientist
12
42000
2000
inny naukowiec,
01:02
not quite as brilliant as the one who had preceded him,
13
44000
4000
może nie tak genialny jak poprzedni,
01:06
but building on the invention of the first one --
14
48000
2000
stworzył nowy lek
01:08
came up with a second cure.
15
50000
3000
w oparciu o istniejące lekarstwo.
01:11
And the beauty of the second cure for this disease
16
53000
3000
Nowy lek można było podawać
01:14
was that it could be used on infants and one-year-olds.
17
56000
4000
niemowlętom i rocznym dzieciom.
01:18
And the problem with this cure was it was very expensive,
18
60000
5000
Niestety był on nie tylko drogi,
01:23
and it was very complicated to use.
19
65000
1000
ale też trudny w użyciu.
01:24
And although parents tried as hard as they could to use it properly,
20
66000
4000
Choć rodzice próbowali używać go właściwie,
01:28
almost all of them ended up using it wrong in the end.
21
70000
4000
większości z nich się to nie udawało.
01:32
But what they did, of course, since it was so complicated and expensive,
22
74000
3000
Ponieważ lek był drogi i trudny w użyciu
01:35
they only used it on the zero-year-olds and the one-year-olds.
23
77000
3000
stosowali go tylko u niemowląt i rocznych dzieci.
01:38
And they kept on using the existing cure that they had
24
80000
3000
W przypadku dwulatków i starszych dzieci
01:41
on the two-year-olds and up.
25
83000
1000
korzystali z pierwszego lekarstwa.
01:42
And this went on for quite some time. People were happy.
26
84000
2000
Dosyć długo ludzie byli zadowoleni z dwóch leków.
01:44
They had their two cures. Until a particular mother,
27
86000
3000
Pewnego razu
01:47
whose child had just turned two, died of this disease.
28
89000
5000
zmarło dwuletnie dziecko.
01:52
And she thought to herself, "My child just turned two,
29
94000
4000
Jego matka zastanawiała się:
01:56
and until the child turned two, I had always used
30
98000
4000
zanim dziecko skończyło dwa lata
02:00
this complicated, expensive cure, you know, this treatment.
31
102000
5000
zawsze stosowałam skomplikowany i droższy lek.
02:05
And then the child turned two, and I started using
32
107000
1000
Dopiero po drugich urodzinach
02:06
the cheap and easy treatment, and I wonder" --
33
108000
3000
zmieniłam go na lek tani i łatwy w użyciu".
02:09
and she wondered, like all parents who lose children wonder --
34
111000
2000
Jak każdy rodzic, który stracił dziecko
02:11
"if there isn't something that I could have done,
35
113000
2000
zastanawiała się, czy mogła zapobiec tragedii,
02:13
like keep on using that complicated, expensive cure."
36
115000
4000
np. nadal stosować drogi i skomplikowany lek.
02:17
And she told all the other people, and she said,
37
119000
3000
Podzieliła się tą myślą z innymi.
02:20
"How could it possibly be that something
38
122000
2000
"W jaki sposób coś taniego i prostego
02:22
that's cheap and simple works as well as something
39
124000
3000
może być tak samo skuteczne
02:25
that's complicated and expensive?"
40
127000
2000
jak coś drogiego i skomplikowanego?".
02:27
And the people thought, "You know, you're right.
41
129000
2000
Ludzie przyznali jej rację
02:29
It probably is the wrong thing to do to switch
42
131000
2000
i uznali, że popełniają błąd
02:31
and use the cheap and simple solution."
43
133000
3000
przerzucając się na prostsze i tańsze rozwiązanie.
02:34
And the government, they heard her story and the other people,
44
136000
3000
O tej historii usłyszał rząd
02:37
and they said, "Yeah, you're right, we should make a law.
45
139000
3000
i postanowił wprowadzić nowe prawo
02:40
We should outlaw this cheap and simple treatment
46
142000
2000
zakazujące rodzicom
02:42
and not let anybody use this on their children."
47
144000
3000
korzystania z taniego i prostego leku.
02:45
And the people were happy. They were satisfied.
48
147000
2000
Ludzie byli zadowoleni z decyzji rządu.
02:47
For many years this went along, and everything was fine.
49
149000
3000
Przez kilka następnych lat wszystko było w porządku.
02:50
But then along came a lowly economist, who had children himself,
50
152000
5000
Wtedy zjawił się ekonomista z własnymi dziećmi,
02:55
and he used the expensive and complicated treatment.
51
157000
7000
który stosował drogi i skomplikowany lek.
03:02
But he knew about the cheap and simple one.
52
164000
2000
Wiedział też o prostszym i tańszym.
03:04
And he thought about it, and the expensive one
53
166000
2000
Przemyślał sprawę i doszedł do wniosku,
03:06
didn't seem that great to him. So he thought,
54
168000
3000
że drogi i skomplikowany lek nie jest za dobry.
03:09
"I don't know anything about science, but I do know something about data,
55
171000
3000
"Nie znam się na nauce, ale znam się na danych.
03:12
so maybe I should go and look at the data
56
174000
2000
Może jeśli je przeanalizuję,
03:14
and see whether this expensive and complicated treatment
57
176000
4000
uda mi się stwierdzić, czy drogi i skomplikowany lek
03:18
actually works any better than the cheap and simple one."
58
180000
3000
jest naprawdę lepszy od prostszego i tańszego".
03:21
And lo and behold, when he went through the data,
59
183000
2000
Po przeanalizowaniu danych okazało się,
03:23
he found that it didn't look like the expensive, complicated
60
185000
3000
że drogi i skomplikowany lek
03:26
solution was any better than the cheap one,
61
188000
3000
nie był wcale lepszy od taniego i prostego,
03:29
at least for the children who were two and older --
62
191000
2000
przynajmniej dla dwulatków i starszych dzieci.
03:31
the cheap one still didn't work on the kids who were younger.
63
193000
3000
Tańszy i prostszy lek nie działał tylko u młodszych.
03:34
And so, he went forth to the people and he said,
64
196000
4000
Ekonomista postanowił poinformować ludzi
03:38
"I've made this wonderful finding:
65
200000
2000
o swoim odkryciu:
03:40
it looks as if we could just use the cheap and simple solution,
66
202000
3000
"Wystarczy stosować tanią i prostą metodę.
03:43
and by doing so we could save ourselves 300 million dollars a year,
67
205000
3000
Zaoszczędzimy 300 mln dolarów rocznie
03:46
and we could spend that on our children in other ways."
68
208000
2000
które mogą pokryć inne wydatki na dzieci".
03:48
And the parents were very unhappy, and they said,
69
210000
4000
Rodzicom nie spodobała się myśl, że tani i prosty lek
03:52
"This is a terrible thing, because how can the cheap and easy thing
70
214000
2000
mógłby być lepszy od drogiego i skomplikowanego.
03:54
be as good as the hard thing?" And the government was very upset.
71
216000
4000
Rząd również się zdenerwował.
03:58
And in particular, the people who made this expensive solution
72
220000
3000
Najbardziej zdenerwowali się producenci drogiego leku,
04:01
were very upset because they thought,
73
223000
2000
bo jak mogli konkurować
04:03
"How can we hope to compete with something that's essentially free?
74
225000
3000
z darmowym lekiem?
04:06
We would lose all of our market."
75
228000
2000
Bali się, że stracą wszystkich klientów.
04:08
And people were very angry, and they called him horrible names.
76
230000
3000
Zdenerwowani ludzie atakowali ekonomistę.
04:11
And he decided that maybe he should leave the country
77
233000
3000
Ten zdecydował się wyjechać z kraju na kilka dni,
04:14
for a few days, and seek out some more intelligent,
78
236000
4000
by poszukać inteligentniejszych i otwartych ludzi
04:18
open-minded people in a place called Oxford,
79
240000
3000
w mieście zwanym Oxfordem
04:21
and come and try and tell the story at that place.
80
243000
3000
i opowiedzieć im tę historię.
04:24
And so, anyway, here I am. It's not a fairy tale.
81
246000
4000
Oto jestem, a ta historia nie jest bajką.
04:28
It's a true story about the United States today,
82
250000
2000
To opowieść o współczesnym USA,
04:30
and the disease I'm referring to is actually
83
252000
3000
a choroba, o której mówię
04:33
motor vehicle accidents for children.
84
255000
3000
to wypadki samochodowe z udziałem dzieci.
04:36
And the free cure is adult seatbelts, and the expensive cure --
85
258000
6000
Darmowym lekiem są
pasy bezpieczeństwa dla dorosłych.
pasy bezpieczeństwa dla dorosłych.
04:42
the 300-million-dollar-a-year cure -- is child car seats.
86
264000
4000
Lekiem za 300 mln dolarów rocznie
są samochodowe foteliki dla dzieci.
są samochodowe foteliki dla dzieci.
04:46
And what I'd like to talk to you about today
87
268000
2000
Chciałbym przedstawić dowody
04:48
is some of the evidence why I believe this to be true:
88
270000
3000
potwierdzające moją opinię,
04:51
that for children two years old and up,
89
273000
2000
że w przypadku dwulatków i starszych dzieci
04:53
there really is no real benefit -- proven benefit -- of car seats,
90
275000
5000
foteliki nie dają wymiernych korzyści,
04:58
in spite of the incredible energy
91
280000
5000
wbrew niewiarogodnym wysiłkom
05:03
that has been devoted toward expanding the laws
92
285000
3000
poświęconym rozszerzaniu prawa
05:06
and making it socially unacceptable
93
288000
2000
i nastawiających opinię publiczną
05:08
to put your children into seatbelts. And then talk about why --
94
290000
5000
przeciwko zapinania dzieci pasami.
05:13
what is it that makes that true?
95
295000
1000
Omówię dowody na to twierdzenie.
05:14
And then, finally talk a little bit about a third way,
96
296000
3000
Omówię też trzeci sposób, czyli technologię,
05:17
about another technology, which is probably better than anything we have,
97
299000
3000
która prawdopodobnie jest najlepsza ze wszystkiego.
05:20
but which -- there hasn't been any enthusiasm for adoption
98
302000
3000
Ludzie nie podchodzą do niej z entuzjazmem,
05:23
precisely because people are so enamored
99
305000
2000
ponieważ są zachwyceni obecnym rozwiązaniem,
05:25
with the current car seat solution. OK.
100
307000
3000
czyli korzystaniem z fotelików samochodowych.
05:28
So, many times when you try to do research on data,
101
310000
3000
Analiza danych często pozwala na odkrycie
05:31
it records complicated stories -- it's hard to find in the data.
102
313000
4000
złożonych historii.
05:35
It doesn't turn out to be the case when you look at seatbelts versus car seats.
103
317000
3000
Nie jest tak w przypadku "pasy kontra foteliki".
05:38
So the United States keeps a data set
104
320000
2000
Od 1975 roku w USA gromadzi się dane
05:40
of every fatal accident that's happened since 1975.
105
322000
3000
nt. każdego śmiertelnego wypadku samochodowego.
05:43
So in every car crash in which at least one person dies,
106
325000
3000
Posiadamy informacje dotyczące każdego wypadku,
05:46
they have information on all of the people.
107
328000
2000
w którym zginęła przynajmniej jedna osoba.
05:48
So if you look at that data -- it's right up on the National Highway
108
330000
3000
Wystarczy wejść na stronę NHTSA,
05:51
Transportation Safety Administration's website --
109
333000
2000
na której dostępne są te dane.
05:53
you can just look at the raw data,
110
335000
2000
Okazuje się, że nie ma wystarczających argumentów
05:55
and begin to get a sense of the limited amount of evidence
111
337000
4000
przemawiających za przewagą fotelików
05:59
that's in favor of car seats for children aged two and up.
112
341000
3000
dla dwulatków i starszych dzieci.
06:02
So, here is the data. Here I have, among two- to six-year-olds --
113
344000
4000
Oto dane dotyczące dzieci od 2 do 6 lat.
06:06
anyone above six, basically no one uses car seats,
114
348000
2000
Powyżej 6 lat właściwie nikt nie używa fotelików.
06:08
so you can't compare -- 29.3 percent of the children who are unrestrained
115
350000
6000
Z dzieci, które nie zapięte pasami
06:14
in a crash in which at least one person dies, themselves die.
116
356000
4000
brały udział w wypadku - 29,3% zginęło.
06:18
If you put a child in a car seat, 18.2 percent of the children die.
117
360000
5000
W fotelikach zginęło 18,2%.
06:23
If they're wearing a lap-and-shoulder belt, in this raw data,
118
365000
2000
Przy trzy-punktowych pasach
06:25
19.4 percent die. And interestingly, wearing a lap-only seatbelt,
119
367000
5000
zginęło 19,4% dzieci. Co ciekawe, 2-punktowe pasy
06:30
16.7 percent die. And actually, the theory tells you
120
372000
2000
widzimy tylko w 16,7% wypadków śmiertelnych.
06:32
that the lap-only seatbelt's got to be worse
121
374000
3000
choć według teorii 2-punktowe pasy
06:35
than the lap-and-shoulder belt. And that just reminds you
122
377000
1000
są gorsze niż 3-punktowe.
06:36
that when you deal with raw data, there are hundreds
123
378000
2000
Analiza nieprzetworzonych danych
06:38
of confounding variables that may be getting in the way.
124
380000
3000
daje setki problematycznych zmiennych.
06:41
So what we do in the study is -- and this is just presenting
125
383000
5000
W naszym badaniu przedstawiamy te same dane
06:46
the same information, but turned into a figure to make it easier.
126
388000
3000
w formie graficznej, dla ułatwienia.
06:49
So the yellow bar represents car seats,
127
391000
3000
Żółty słupek to foteliki samochodowe,
06:52
the orange bar lap-and-shoulder, and the red bar lap-only seatbelts.
128
394000
4000
pomarańczowy: pasy 3-punktowe, czerwony: 2-punktowe.
06:56
And this is all relative to unrestrained --
129
398000
2000
Wszystkie opcje są względne do braku pasów,
06:58
the bigger the bar, the better. Okay.
130
400000
1000
Im wyższa kolumna, tym lepiej.
06:59
So, this is the data I just showed, OK?
131
401000
2000
Tak właśnie wyglądają dane.
07:01
So the highest bar is what you're striving to beat.
132
403000
3000
Najwyższa kolumna to nasz cel.
07:04
So you can control for the basic things, like how hard the crash was,
133
406000
4000
Jesteśmy w stanie kontrolować siłę uderzenia,
07:08
what seat the child was sitting in, etc., the age of the child.
134
410000
4000
miejsce w którym siedzi dziecko, jego wiek itp.
07:12
And that's that middle set of bars.
135
414000
2000
To właśnie środkowy zestaw kolumn.
07:14
And so, you can see that the lap-only seatbelts
136
416000
3000
Pasy 2-punktowe
07:17
start to look worse once you do that.
137
419000
2000
zaczynają wyglądać gorzej.
07:19
And then finally, the last set of bars,
138
421000
2000
Ostatni zestaw kolumn
07:21
which are really controlling for everything
139
423000
3000
przedstawia wszystkie możliwe czynniki,
07:24
you could possibly imagine about the crash,
140
426000
2000
które mogą mieć wpływ na wypadek:
07:26
50, 75, 100 different characteristics of the crash.
141
428000
3000
50, 75, 100 różnych czynników.
07:29
And what you find is that the car seats and the lap-and-shoulder belts,
142
431000
3000
Otóż w przypadku fotelików i pasów 3-punktowych
07:32
when it comes to saving lives, fatalities look exactly identical.
143
434000
4000
liczba ofiar śmiertelnych jest identyczna.
07:36
And the standard error bands are relatively small around these estimates as well.
144
438000
4000
Standardowe odchylenia są niewielkie.
07:40
And it's not just overall. It's very robust
145
442000
3000
To nie są szacunkowe dane. To wyraźny trend
07:43
to anything you want to look at.
146
445000
2000
w porównaniu z innymi ocenami.
07:45
One thing that's interesting: if you look at frontal-impact crashes --
147
447000
3000
Co ciekawe, foteliki spisują się nieco lepiej
07:48
when the car crashes, the front hits into something --
148
450000
3000
w przypadku zderzeń czołowych.
07:51
indeed, what you see is that the car seats look a little bit better.
149
453000
4000
w przypadku zderzeń czołowych.
07:55
And I think this isn't just chance.
150
457000
2000
Według mnie nie jest to przypadek.
07:57
In order to have the car seat approved,
151
459000
1000
Aby fotelik został dopuszczony do użytku,
07:58
you need to pass certain federal standards,
152
460000
3000
musi spełniać pewne standardy.
08:01
all of which involve slamming your car into a direct frontal crash.
153
463000
5000
Jeden z nich dotyczy zderzenia czołowego.
08:06
But when you look at other types of crashes, like rear-impact crashes,
154
468000
2000
W innych rodzajach zderzeń, np. od tyłu,
08:08
indeed, the car seats don't perform as well.
155
470000
3000
foteliki nie wypadają już dobrze.
08:11
And I think that's because they've been optimized to pass,
156
473000
2000
Sądzę, że producenci skupiają się na zdaniu testu,
08:13
as we always expect people to do,
157
475000
2000
jak można się spodziewać po ludziach.
08:15
to optimize relative to bright-line rules
158
477000
2000
Optymalizują jednoznacznie sformułowane reguły
08:17
about how affected the car will be.
159
479000
4000
określające siły działające na samochód.
08:21
And the other thing you might argue is,
160
483000
1000
Można też powiedzieć:
08:22
"Well, car seats have got a lot better over time.
161
484000
2000
"Foteliki samochodowe są coraz lepsze
08:24
And so if we look at recent crashes --
162
486000
3000
Ponieważ dane obejmują niemal 30 lat
08:27
the whole data set is almost 30 years' worth of data --
163
489000
2000
nie widać ich w niedawnych wypadkach.
08:29
you won't see it in the recent crashes. The new car seats are far, far better."
164
491000
2000
Nowe foteliki wypadają dużo lepiej".
08:31
But indeed, in recent crashes the lap-and-shoulder seatbelts,
165
493000
4000
Najświeższe dane pokazują,
08:35
actually, are doing even better than the car seats.
166
497000
3000
że pasy 3-punktowe są jeszcze lepsze od fotelików.
08:38
They say, "Well, that's impossible, that can't be."
167
500000
3000
Producenci powiedzą, że to niemożliwe.
08:41
And the line of argument, if you ask parents, is,
168
503000
2000
Idąc tą linią rozumowania, rodzice stwierdzają:
08:43
"But car seats are so expensive and complicated,
169
505000
3000
"Foteliki są drogie, skomplikowane
08:46
and they have this big tangle of latches,
170
508000
3000
i mają tyle zatrzasków.
08:49
how could they possibly not work better than seatbelts
171
511000
3000
Muszą być lepsze niż pasy,
08:52
because they are so expensive and complicated?"
172
514000
2000
bo są drogie i skomplikowane".
08:54
It's kind of an interesting logic,
173
516000
3000
To ciekawa logika.
08:57
I think, that people use. And the other logic, they say,
174
519000
3000
Drugi rodzaj logiki podsuwa:
09:00
"Well, the government wouldn't have told us [to] use them
175
522000
2000
"Rząd nie kazałby nam używać fotelików,
09:02
if they weren't much better."
176
524000
2000
gdyby nie były o niebo lepsze od pasów".
09:04
But what's interesting is the government telling us to use them
177
526000
2000
Jednak decyzje rządu
09:06
is not actually based on very much.
178
528000
2000
nie są zbyt uzasadnione.
09:08
It really is based on some impassioned pleas of parents
179
530000
3000
Opierają się na błaganiach rodziców
09:11
whose children died after they turned two,
180
533000
3000
którzy stracili ponad-dwuletnie dzieci.
09:14
which has led to the passage of all these laws -- not very much on data.
181
536000
4000
Na błaganiach, nie na danych.
09:18
So you can only get so far, I think, in telling your story
182
540000
4000
Opierając się na tych danych
09:22
by using these abstract statistics.
183
544000
2000
liczbowych nie możemy posunąć się dalej.
09:24
And so I had some friends over to dinner, and I was asking --
184
546000
5000
Zaprosiłem kiedyś przyjaciół na grilla
09:29
we had a cookout -- I was asking them what advice they might have for me
185
551000
3000
i poprosiłem o pomoc w udowodnieniu mojej tezy.
09:32
about proving my point. They said, "Why don't you run some crash tests?"
186
554000
4000
Powiedzieli, żebym przeprowadził testy zderzeniowe.
09:36
And I said, "That's a great idea."
187
558000
2000
Pomysł ten bardzo mi się spodobał.
09:38
So we actually tried to commission some crash tests.
188
560000
2000
Próbowałem zlecić wykonanie testów
09:40
And it turns out that as we called around to the independent
189
562000
5000
i okazało się, że żadna z niezależnych organizacji
09:45
crash test companies around the country,
190
567000
3000
przeprowadzających tego typu testy w USA
09:48
none of them wanted to do our crash test
191
570000
2000
nie chciała go dla nas przeprowadzić.
09:50
because they said, some explicitly, some not so explicitly,
192
572000
4000
Niektórzy wprost, niektórzy pokrętnie powiedzieli,
09:54
"All of our business comes from car seat manufacturers.
193
576000
2000
że zarabiają na producentach fotelików
09:56
We can't risk alienating them by testing seatbelts relative to car seats."
194
578000
4000
Nie mogą ich zrazić porównując pasy z fotelikami.
10:00
Now, eventually, one did. Under the conditions of anonymity,
195
582000
4000
W końcu jedna z firm zgodziła się
10:04
they said they would be happy to do this test for us --
196
586000
3000
przeprowadzić ten test anonimowo
10:07
so anonymity, and 1,500 dollars per seat that we crashed.
197
589000
5000
za opłatą 1500 dolarów za zniszczony fotelik.
10:12
And so, we went to Buffalo, New York,
198
594000
2000
Pojechaliśmy do Buffalo w stanie Nowy York.
10:14
and here is the precursor to it.
199
596000
2000
Tak wygląda prototyp naszego testu.
10:16
These are the crash test dummies,
200
598000
2000
Oto manekiny czekające na swoją kolej.
10:18
waiting for their chance to take the center stage.
201
600000
3000
Oto manekiny czekające na swoją kolej.
10:21
And then, here's how the crash test works.
202
603000
2000
A w taki sposób przeprowadza się test.
10:23
Here, they don't actually crash the entire car, you know --
203
605000
3000
Nie wykorzystuje się w nim całego samochodu.
10:26
it's not worth ruining a whole car to do it.
204
608000
3000
To nieopłacalne.
10:29
So they just have these bench seats,
205
611000
1000
Manekiny przypina się pasami do foteli,
10:30
and they strap the car seat and the seatbelt onto it.
206
612000
2000
które z kolei są przypięte do całej konstrukcji.
10:32
So I just wanted you to look at this.
207
614000
2000
Rzućcie okiem, żeby zrozumieć,
10:34
And I think this gives you a good idea of why parents think
208
616000
2000
dlaczego rodzice uważają foteliki za wspaniałe.
10:36
car seats are so great. Look at the kid in the car seat.
209
618000
2000
Popatrzcie na dziecko w foteliku samochodowym.
10:38
Does he not look content, ready to go,
210
620000
3000
Wygląda na zadowolone, gotowe i bezpieczne.
10:41
like he could survive anything? And then, if you look at the kid in back,
211
623000
2000
A co powiecie o dziecku siedzącym z tyłu?
10:43
it looks like he's already choking before the crash even happens.
212
625000
3000
Wygląda jakby miało się udusić
jeszcze przed wypadkiem.
jeszcze przed wypadkiem.
10:46
It's hard to believe, when you look at this, that
213
628000
3000
Trudno uwierzyć, że dziecko siedzące z tyłu
10:49
that kid in back is going to do very well when you get in a crash.
214
631000
2000
ma takie same szanse na przeżycie wypadku.
10:51
So this is going to be a crash
215
633000
2000
W tym teście 'samochód'
10:53
where they're going to slam this thing forward into a wall
216
635000
3000
uderzy w czołowo w ścianę
10:56
at 30 miles an hour, and see what happens. OK?
217
638000
3000
z prędkością 48 km/h.
10:59
So, let me show you what happens.
218
641000
2000
Zobaczmy, co się stanie.
11:01
These are three-year-old dummies, by the way.
219
643000
3000
To manekiny trzylatków.
11:04
So here -- this is the car seat. Now watch two things:
220
646000
2000
Skupcie się na foteliku.
11:06
watch how the head goes forward,
221
648000
2000
Zauważcie, jak głowa pochyla się i uderza w kolana.
11:08
and basically hits the knees -- and this is in the car seat --
222
650000
2000
Cały czas mówimy o foteliku.
11:10
and watch how the car seat flies around, in the rebound, up in the air.
223
652000
5000
Przy odbiciu od ściany, fotelik wylatuje w powietrze.
11:15
The car seat's moving all over the place.
224
657000
2000
Obija się po całym samochodzie.
11:17
Bear in mind there are two things about this.
225
659000
2000
Miejmy na uwadze dwie rzeczy.
11:19
This is a car seat that was installed by someone
226
661000
3000
Fotelik zainstalowała osoba z doświadczeniem,
11:22
who has installed 1,000 car seats, who knew exactly how to do it.
227
664000
3000
która dobrze wie jak to zrobić.
11:25
And also it turned out these bench seats
228
667000
1000
Siedzenia zajmujące całą szerokość samochodu
11:26
are the very best way to install car seats.
229
668000
3000
to najlepsze miejsce do zamontowania fotelika,
11:29
Having a flat back makes it much easier to install them.
230
671000
3000
bo płaskie oparcia ułatwiają montaż.
11:32
And so this is a test that's very much rigged in favor of the car seat,
231
674000
3000
Czyli test mocno faworyzuje foteliki.
11:35
OK? So, that kid in this crash fared very well.
232
677000
3000
W wypadku tego rodzaju, dziecko ma się dobrze.
11:38
The federal standards are
233
680000
2000
Zgodnie z federalnymi standardami
11:40
that you have to score below a 1,000
234
682000
2000
fotelik musi zdobyć mniej niż 1000 punktów
11:42
to be an approved car seat on this crash,
235
684000
2000
aby został dopuszczony do użycia w teście.
11:44
in some metric of units which are not important.
236
686000
4000
Jednostki pomiaru nie są tu istotne.
11:48
And this crash would have been about a 450.
237
690000
3000
Tutaj wynik wynosił 450 punktów.
11:51
So this car seat was actually an above-average car seat
238
693000
2000
Ten fotelik jest lepszy, niż przeciętna
11:53
from Consumer Reports, and did quite well.
239
695000
2000
według Raportu Konsumenta.
11:55
So the next one. Now, this is the kid, same crash,
240
697000
3000
Teraz ten sam manekin, takie samo uderzenie,
11:58
who is in the seatbelt. He hardly moves at all, actually,
241
700000
5000
tyle że w pasach. W zasadzie wcale się nie porusza
12:03
relative to the other child. The funny thing is,
242
705000
3000
w porównaniu z pierwszym dzieckiem.
12:06
the cam work is terrible because they've only set it up
243
708000
3000
Obraz z kamery jest okropny,
12:09
to do the car seats, and so, they actually don't even have a way
244
711000
2000
bo jest ustawiona na filmowanie fotelików
12:11
to move the camera so you can see the kid that's on the rebound.
245
713000
2000
i nie da się skierować na dziecko w trakcie kolizji.
12:13
Anyway, it turns out that those two crashes, that actually
246
715000
4000
Okazało się, że w obydwu wypadkach
12:17
the three-year-old did slightly worse. So, he gets about a 500
247
719000
4000
trzylatkowi powiodło się gorzej; Dostał 500 punktów
12:21
out of -- you know, on this range -- relative to a 400 and something.
248
723000
4000
w stosunku do poprzednich 400 punktów.
12:25
But still, if you just took that data from that crash
249
727000
3000
Gdybyśmy pokazali te dane komuś z rządu
12:28
to the federal government, and said, "I have invented a new car seat.
250
730000
3000
i powiedzieli, że skonstruowaliśmy nowy fotelik
12:31
I would like you to approve it for selling,"
251
733000
3000
i chcemy, żeby został dopuszczony do sprzedaży,
12:34
then they would say, "This is a fantastic new car seat, it works great.
252
736000
3000
odparłby: "To świetny fotelik. Działa bez zarzutu.
12:37
It only got a 500, it could have gotten as high up as a 1,000."
253
739000
2000
Dostał tylko 500 punktów a mógł dostać aż 1000".
12:39
And this seatbelt would have passed with flying colors
254
741000
3000
Pas bezpieczeństwa, użyty zamiast fotelika,
12:42
into being approved as a car seat.
255
744000
2000
zdałby ten egzamin celująco.
12:44
So, in some sense, what this is suggesting
256
746000
2000
W pewnym sensie sugeruje to,
12:46
is that it's not just that people are setting up their car seats wrong,
257
748000
3000
że to nie rodzice narażają dzieci na szwank
12:49
which is putting children at risk. It's just that, fundamentally,
258
751000
2000
przez niewłaściwy montaż fotelików. Chodzi o to,
12:51
the car seats aren't doing much.
259
753000
2000
że foteliki nie na wiele się przydają.
12:53
So here's the crash. So these are timed at the same time,
260
755000
2000
Oto nasze wypadki.
Oglądając oba filmy jednocześnie widać,
Oglądając oba filmy jednocześnie widać,
12:55
so you can see that it takes much longer with the car seat --
261
757000
2000
że gdy samochód odbija się od ściany
12:57
at rebound, it takes a lot longer --
262
759000
2000
w przypadku fotelika wszystko trwa dłużej.
12:59
but there's just a lot less movement for child who's in the seatbelt.
263
761000
4000
Dziecko w pasach przemieszcza się o wiele mniej.
13:03
So, I'll show you the six-year-old crashes as well.
264
765000
2000
Rzućmy okiem na wypadki
z manekinem sześciolatka.
z manekinem sześciolatka.
13:05
The six-year-old is in a car seat, and it turns out
265
767000
5000
Wygląda to okropnie, ale o to chodzi.
13:10
that looks terrible, but that's great. That's like a 400, OK?
266
772000
5000
Określiłbym to na jakieś 400 punktów.
13:15
So that kid would do fine in the crash.
267
777000
1000
Dzieciak nie odniósłby większych obrażeń.
13:16
Nothing about that would have been problematic to the child at all.
268
778000
4000
Raczej nic by mu się nie stało.
13:20
And then here's the six-year-old in the seatbelt,
269
782000
3000
Oto sześciolatek w pasach.
13:23
and in fact, they get exactly within, you know,
270
785000
2000
praktycznie z tym samym wynikiem.
13:25
within one or two points of the same. So really, for the six-year-old,
271
787000
4000
W przypadku sześciolatków
13:29
the car seat did absolutely nothing whatsoever.
272
791000
4000
fotelik samochodowy niczego nie wnosi.
13:33
That's some more evidence, so in some sense --
273
795000
3000
Mogę to udowodnić.
13:36
I was criticized by a scientist, who said, "You could never publish
274
798000
4000
Pewien naukowiec skrytykował mnie, że badania
13:40
a study with an n of 4," meaning those four crashes.
275
802000
2000
nie można opierać na czterech przypadkach.
13:42
So I wrote him back and I said, "What about an n of 45,004?"
276
804000
4000
Zapytałem: a czy wystarczy 45,004 przypadki?
13:46
Because I had the other 45,000 other real-world crashes.
277
808000
2000
Bo mam dane z 45 tys. prawdziwych wypadków.
13:48
And I just think that it's interesting that the idea
278
810000
4000
Interesujące, że pomysł wykorzystania
13:52
of using real-world crashes, which is very much something
279
814000
2000
danych o prawdziwych wypadkach,
13:54
that economists think would be the right thing to do,
280
816000
2000
czyli coś, co ekonomiści uznaliby za słuszne,
13:56
is something that scientists don't actually, usually think --
281
818000
2000
nie podoba się naukowcom,
13:58
they would rather use a laboratory,
282
820000
3000
którzy wolą przeprowadzić badania w laboratorium
14:01
a very imperfect science of looking at the dummies,
283
823000
2000
wierząc, że obserwowanie manekinów
14:03
than actually 30 years of data of what we've seen
284
825000
4000
jest lepszym źródłem informacji, niż 30 lat danych
14:07
with children and with car seats.
285
829000
3000
o wypadkach dzieci przewożonych w fotelikach.
14:10
And so I think the answer to this puzzle
286
832000
4000
Sądzę, że wyjaśnieniem zagadki
14:14
is that there's a much better solution out there,
287
836000
3000
jest dużo prostsze rozwiązanie,
14:17
that's gotten nobody excited because everyone
288
839000
3000
które nikogo nie podnieca,
14:20
is so delighted with the way car seats are presumably working.
289
842000
4000
bo wszyscy zachwycają się fotelikami.
14:24
And if you think from a design perspective,
290
846000
3000
Jeśli spojrzymy na to z perspektywy projektanta,
14:27
about going back to square one, and say,
291
849000
2000
startującego od zera:
14:29
"I just want to protect kids in the back seat."
292
851000
2000
"Chcę chronić dziecko na tylnym siedzeniu",
14:31
I don't there's anyone in this room who'd say,
293
853000
2000
to chyba nikt na sali nie stwierdziłby,
14:33
"Well, the right way to start would be,
294
855000
1000
że najpierw trzeba zrobić
14:34
let's make a great seat belt for adults.
295
856000
3000
świetny pas bezpieczeństwa dla dorosłych,
14:37
And then, let's make this really big contraption
296
859000
2000
a potem dodać takie duże urządzenie,
14:39
that you have to rig up to it in this daisy chain."
297
861000
3000
które trzeba tam podpiąć.
14:42
I mean, why not start -- who's sitting in the back seat anyway except for kids?
298
864000
3000
Kto prócz dzieci siedzi z tyłu?
14:45
But essentially, do something like this,
299
867000
3000
Ja mam inny pomysł.
14:48
which I don't know exactly how much it would cost to do,
300
870000
2000
Nie wiem ile by to kosztowało,
14:50
but there's no reason I could see
301
872000
1000
ale nie wydaje mi się, by wypadło drożej
14:51
why this should be much more expensive than a regular car seat.
302
873000
2000
od fotelika samochodowego.
14:53
It's just actually -- you see, this is folding up -- it's behind the seat.
303
875000
4000
Jest to coś w rodzaju zakładki
umieszczonej w oparciu.
umieszczonej w oparciu.
14:57
You've got a regular seat for adults, and then you fold it down,
304
879000
2000
Mamy zwykłe siedzenie, ale po opuszczeniu zakładki
14:59
and the kid sits on top, and it's integrated.
305
881000
2000
można przewozić na nim dziecko.
15:01
It seems to me that this can't be a very expensive solution,
306
883000
4000
Moje rozwiązanie nie tylko nie jest drogie,
15:05
and it's got to work better than what we already have.
307
887000
3000
ale też sprawdzi się lepiej niż obecne.
15:08
So the question is, is there any hope for adoption of something like this,
308
890000
5000
Czy jest szansa na wykorzystanie tego rozwiązania,
15:13
which would presumably save a lot of lives?
309
895000
2000
które przypuszczalnie może życie wielu osobom?
15:15
And I think the answer, perhaps, lies in a story.
310
897000
4000
Myślę, że odpowiedź znajduje się w pewnej historii.
15:19
The answer both to why has a car seat been so successful,
311
901000
4000
Odpowiedź na pytanie o sukces fotelików
15:23
and why this may someday be adopted or not,
312
905000
3000
oraz o to, czy moje rozwiązanie wejdzie w życie,
15:26
lies in a story that my dad told me, relating to when he was a doctor
313
908000
4000
znajduje w opowieści mojego ojca.
15:30
in the U.S. Air Force in England. And this is a long time ago:
314
912000
3000
Był lekarzem sił powietrznych USA,
stacjonujących w Anglii.
stacjonujących w Anglii.
15:33
you were allowed to do things then you can't do today.
315
915000
2000
Wtedy wolno było robić rzeczy,
które dziś są zabronione.
które dziś są zabronione.
15:35
So, my father would have patients come in
316
917000
4000
Czasem przychodzili do ojca pacjenci,
15:39
who he thought were not really sick.
317
921000
3000
którzy, jego zdaniem, wcale nie byli chorzy.
15:42
And he had a big jar full of placebo pills that he would give them,
318
924000
4000
Miał dla nich wielki słój z tabletkami placebo.
15:46
and he'd say, "Come back in a week, if you still feel lousy."
319
928000
3000
Dawał tabletkę i kazał przyjść za tydzień
w razie potrzeby.
w razie potrzeby.
15:49
OK, and most of them would not come back,
320
931000
1000
Większość z nich nie wracała.
15:50
but some of them would come back.
321
932000
2000
ale kilku wróciło.
15:52
And when they came back, he, still convinced they were not sick,
322
934000
4000
Jeśli ojciec nadal nie wierzył w ich dolegliwość,
15:56
had another jar of pills. In this jar were huge horse pills.
323
938000
5000
miał dla nich inny słój
z olbrzymimi tabletkami.
z olbrzymimi tabletkami.
16:01
They were almost impossible to swallow.
324
943000
2000
Prawie nie dało się ich przełknąć.
16:03
And these, to me, are the analogy for the car seats.
325
945000
4000
To, moim zdaniem, analogia do fotelików.
16:07
People would look at these and say, "Man, this thing is so big
326
949000
4000
Na widok olbrzymiej tabletki pacjenci myśleli,
16:11
and so hard to swallow. If this doesn't make me feel better,
327
953000
2000
że jeśli to nie pomoże,
16:13
you know, what possibly could?"
328
955000
3000
to chyba nic nie da rady.
16:16
And it turned out that most people wouldn't come back,
329
958000
2000
Większość pacjentów nie wracała, uleczona.
16:18
because it worked. But every once in a while,
330
960000
3000
Ale raz na jakiś czas
16:21
there was still a patient convinced that he was sick,
331
963000
5000
znów wracał pacjent przekonany o chorobie.
16:26
and he'd come back. And my dad had a third jar of pills.
332
968000
3000
Ojciec miał dla nich trzeci słój.
16:29
And the jar of pills he had, he said,
333
971000
2000
Tabletki, które w nich trzymał
16:31
were the tiniest little pills he could find,
334
973000
3000
były najmniejsze, jak się dało.
16:34
so small you could barely see them.
335
976000
2000
Ledwo widoczne.
16:36
And he would say, listen, I know I gave you that huge pill,
336
978000
2000
Ojciec mówił, że poprzednio dostali dużą
16:38
that complicated, hard-to-swallow pill before,
337
980000
4000
i trudną do przełknięcia tabletkę,
16:42
but now I've got one that's so potent,
338
984000
2000
ale to właśnie ta maleńka tabletka
16:44
that is really tiny and small and almost invisible.
339
986000
2000
ma silniejsze działanie.
16:46
It's almost like this thing here, which you can't even see."
340
988000
3000
Podobnie jak tutaj, prawie nic nie widać.
16:49
And it turned out that never,
341
991000
2000
Otóż żaden z pacjentów,
16:51
in all the times my dad gave out this pill, the really tiny pill,
342
993000
3000
którzy dostali maleńką tabletkę,
16:54
did anyone ever come back still complaining of sickness.
343
996000
3000
nigdy więcej nie wrócił z tą samą dolegliwością.
16:57
So, my dad always took that as evidence
344
999000
3000
Mój ojciec uznał to za dowód na to,
17:00
that this little, teeny, powerful pill
345
1002000
4000
że najmniejsza tabletka
wywoływała największy efekt placebo.
wywoływała największy efekt placebo.
17:04
had the ultimate placebo effect. And in some sense, if that's the right story,
346
1006000
4000
Jeśli ojciec miał rację, to wydaje mi się,
17:08
I think integrated car seats you will see, very quickly,
347
1010000
2000
że wkrótce zintegrowane fotele samochodowe
17:10
becoming something that everyone has. The other possible conclusion
348
1012000
4000
będą powszechnie używane.
17:14
is, well, maybe after coming to my father three times,
349
1016000
3000
Oczywiście możliwe,
że po trzech wizytach u mojego ojca
że po trzech wizytach u mojego ojca
17:17
getting sent home with placebos, he still felt sick,
350
1019000
2000
pacjent naprawdę się rozchorował
17:19
he went and found another doctor.
351
1021000
2000
i poszedł do innego lekarza.
17:21
And that's completely possible. And if that's the case,
352
1023000
2000
W takim wypadku wydaje mi się,
17:23
then I think we're stuck with conventional car seats for a long time to come.
353
1025000
3000
że jeszcze długo będziemy zdani
na tradycyjne foteliki samochodowe.
na tradycyjne foteliki samochodowe.
17:26
Thank you very much.
354
1028000
1000
Dziękuję bardzo.
17:27
(Applause)
355
1029000
4000
(Brawa)
17:31
(Audience: I just wanted to ask you, when we wear seatbelts
356
1033000
2000
(Pytanie z widowni:
Pasy bezpieczeństwa
Pasy bezpieczeństwa
17:33
we don't necessarily wear them just to prevent loss of life,
357
1035000
3000
chronią nas nie tylko przed utratą życia,
17:36
it's also to prevent lots of serious injury.
358
1038000
2000
ale też przed poważnymi urazami.
17:38
Your data looks at fatalities. It doesn't look at serious injury.
359
1040000
4000
Pana dane dotyczą ofiar śmiertelnych,
a nie poważnych urazów.
a nie poważnych urazów.
17:42
Is there any data to show that child seats
360
1044000
2000
Czy są dane, że przy poważnych urazach
17:44
are actually less effective, or just as effective as seatbelts
361
1046000
3000
foteliki są mniej lub równie skuteczne jak pasy?
17:47
for serious injury? Because that would prove your case.)
362
1049000
2000
Myślę, że to poparło by pańskie twierdzenie.)
17:49
Steven Levitt: Yeah, that's a great question. In my data, and in another data set
363
1051000
3000
Steven Levitt: Świetne pytanie.
W tym przypadku zarówno moje dane
W tym przypadku zarówno moje dane
17:52
I've looked at for New Jersey crashes,
364
1054000
3000
jak i dane o wypadkach z New Jersey
17:55
I find very small differences in injury.
365
1057000
4000
pokazują niewielką różnicę pomiędzy
fotelikami i pasami bezpieczeństwa.
fotelikami i pasami bezpieczeństwa.
17:59
So in this data, it's statistically insignificant differences
366
1061000
2000
W przypadku moich danych
różnice te są tak małe,
różnice te są tak małe,
18:01
in injury between car seats and lap-and-shoulder belts.
367
1063000
4000
że nie są statystycznie istotne.
18:05
In the New Jersey data, which is different,
368
1067000
1000
W danych o wypadkach w New Jersey,
18:06
because it's not just fatal crashes,
369
1068000
3000
które obejmują nie tylko wypadki śmiertelne,
18:09
but all crashes in New Jersey that are reported,
370
1071000
2000
ale wszystkie wypadki w tym regionie,
18:11
it turns out that there is a 10 percent difference in injuries,
371
1073000
3000
różnica ta wynosi 10%.
18:14
but generally they're the minor injuries.
372
1076000
2000
Ale na ogół są to niewielkie urazy.
18:16
Now, what's interesting, I should say this as a disclaimer,
373
1078000
2000
Co ciekawe, istnieje literatura medyczna,
18:18
there is medical literature that is very difficult to resolve with this other data,
374
1080000
5000
którą trudno pogodzić
z drugim zestawem danych,
z drugim zestawem danych,
18:23
which suggests that car seats are dramatically better.
375
1085000
4000
sugerujących wyższość fotelików.
18:27
And they use a completely different methodology that involves --
376
1089000
2000
Używają zupełnie innej metodologii:
18:29
after the crash occurs, they get from the insurance companies
377
1091000
3000
po wypadku dostają od ubezpieczycieli
18:32
the names of the people who were in the crash,
378
1094000
2000
nazwiska ofiar wypadku,
18:34
and they call them on the phone,
379
1096000
1000
po czym dzwonią do nich z pytaniem,
18:35
and they asked them what happened.
380
1097000
1000
co się wydarzyło.
18:36
And I really can't resolve, yet,
381
1098000
3000
Nie umiem tego jeszcze rozwiązać
18:39
and I'd like to work with these medical researchers
382
1101000
2000
i chciałbym nawiązać pracę z tymi badaczami,
18:41
to try to understand how there can be these differences,
383
1103000
3000
żeby zrozumieć źródło tych różnic,
18:44
which are completely at odds with one another.
384
1106000
3000
które wzajemnie sobie zaprzeczają.
18:47
But it's obviously a critical question.
385
1109000
3000
Jest to decydujące pytanie.
18:50
The question is even if -- are there enough serious injuries
386
1112000
3000
Czy urazy są na tyle poważne,
18:53
to make these cost-effective? It's kind of tricky.
387
1115000
3000
by usprawiedliwić koszty? Trochę to zawiłe.
18:56
Even if they're right, it's not so clear
388
1118000
2000
Nawet jeśli mają rację, to nadal nie jestem przekonany,
18:58
that they're so cost-effective.
389
1120000
1000
że foteliki samochodowe są opłacalne.
ABOUT THE SPEAKER
Steven Levitt - EconomistSteven Levitt's eye-opening Freakonomics took economic theory into the real world of suburban parenting and urban drug gangs, turning conventional wisdom upside-down.
Why you should listen
With his 2005 book Freakonomics (co-authored with Stephen Dubner, a writer who profiled him for the New York Times), Steven Levitt carried hardcore economic method into the squishy real world and produced a pop-culture classic. Freakonomics is both an economics textbook and a series of cautionary tales about the fallacy of conventional wisdom. Levitt examines the links between real-world events, and finds many instances where the data simply doesn't back up popular belief.
He asks provocative questions: If selling crack is so lucrative, why do dealers live with their mothers? Does parental doting really improve children's test scores? Did New York City's crime rate really drop because of police tactics (or population trends)? His controversial answers stir debate, and sometimes backlash.
Steven Levitt | Speaker | TED.com