TEDGlobal 2005
Steven Levitt: Surprising stats about child carseats
Steven Levitt: Thống kê đáng ngạc nhiên về chỗ ngồi cho trẻ em trên ôtô
Filmed:
Readability: 3
1,039,922 views
Steven Levitt chia sẻ dữ liệu cho thấy ghế xe không có hiệu quả hơn dây an toàn để bảo vệ trẻ em khỏi thương vong trong xe. Tuy nhiên, trong suốt Q & A, ông đã đưa ra một cảnh báo quan trọng.
Steven Levitt - Economist
Steven Levitt's eye-opening Freakonomics took economic theory into the real world of suburban parenting and urban drug gangs, turning conventional wisdom upside-down. Full bio
Steven Levitt's eye-opening Freakonomics took economic theory into the real world of suburban parenting and urban drug gangs, turning conventional wisdom upside-down. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:18
Once upon a time, there was a dread disease that afflicted children.
0
0
5000
Ngày xưa, có một căn bệnh nguy hiểm,
đe dọa tính mạng rất nhiều trẻ em.
đe dọa tính mạng rất nhiều trẻ em.
00:23
And in fact, among all the diseases that existed in this land,
1
5000
4000
Và thực tế, trong tất cả các bệnh
từng xuất hiện trên trái đất này,
từng xuất hiện trên trái đất này,
00:27
it was the worst. It killed the most children.
2
9000
3000
đó là căn bệnh đáng sợ nhất.
Nó giết chết nhiều trẻ em nhất.
Nó giết chết nhiều trẻ em nhất.
Và rồi có một nhà khoa học-
nhà phát minh xuất hiện
nhà phát minh xuất hiện
00:30
And along came a brilliant inventor, a scientist,
3
12000
3000
00:33
who came up with a partial cure for that disease.
4
15000
3000
và nghĩ ra một phương pháp điều trị
một phần căn bệnh đó.
một phần căn bệnh đó.
00:36
And it wasn't perfect. Many children still died,
5
18000
4000
Tuy nó vẫn chưa hoàn hảo,
vẫn còn nhiều trẻ em tử vong,
vẫn còn nhiều trẻ em tử vong,
nhưng vẫn tốt hơn nhiều so với trước đó.
00:40
but it was certainly better than what they had before.
6
22000
3000
00:43
And one of the good things about this cure was that it was free,
7
25000
6000
Một ưu điểm của việc điều trị này,
là nó miễn phí
là nó miễn phí
00:49
virtually free, and was very easy to use.
8
31000
2000
thực sự miễn phí và rất dễ sử dụng.
00:51
But the worst thing about it was that you couldn't use it
9
33000
3000
Nhưng điều tệ nhất
là nó không dùng được cho
trẻ sơ sinh, hoặc trẻ dưới một tuổi.
trẻ sơ sinh, hoặc trẻ dưới một tuổi.
00:54
on the youngest children, on infants, and on one-year-olds.
10
36000
4000
Thế là, một vài năm sau,
một nhà khoa học khác
một nhà khoa học khác
00:58
And so, as a consequence, a few years later,
11
40000
2000
01:00
another scientist -- perhaps maybe this scientist
12
42000
2000
có thể chưa xuất sắc
bằng người trước đó
bằng người trước đó
01:02
not quite as brilliant as the one who had preceded him,
13
44000
4000
nhưng đã nghĩ ra phương pháp thứ hai
dựa trên phương pháp đầu tiên.
dựa trên phương pháp đầu tiên.
01:06
but building on the invention of the first one --
14
48000
2000
01:08
came up with a second cure.
15
50000
3000
01:11
And the beauty of the second cure for this disease
16
53000
3000
Và điều tuyệt vời của phương pháp này
01:14
was that it could be used on infants and one-year-olds.
17
56000
4000
là nó có thể sử dụng cho trẻ sơ sinh
và trẻ dưới một tuổi.
và trẻ dưới một tuổi.
01:18
And the problem with this cure was it was very expensive,
18
60000
5000
Vấn đề là phương pháp này rất đắt,
01:23
and it was very complicated to use.
19
65000
1000
và việc sử dụng nó rất phức tạp.
01:24
And although parents tried as hard as they could to use it properly,
20
66000
4000
Mặc dù cha mẹ cố gắng
để sử dụng chúng đúng cách
để sử dụng chúng đúng cách
01:28
almost all of them ended up using it wrong in the end.
21
70000
4000
nhưng rốt cục, hầu hết họ
đều sử dụng sai cách.
đều sử dụng sai cách.
01:32
But what they did, of course, since it was so complicated and expensive,
22
74000
3000
Vì nó rất phức tạp và đắt đỏ
01:35
they only used it on the zero-year-olds and the one-year-olds.
23
77000
3000
nên họ chỉ dùng cho trẻ sơ sinh
và trẻ dưới 1 tuổi.
và trẻ dưới 1 tuổi.
01:38
And they kept on using the existing cure that they had
24
80000
3000
Và họ tiếp tục sử dụng
giải pháp cũ mà họ có
giải pháp cũ mà họ có
01:41
on the two-year-olds and up.
25
83000
1000
để dùng cho trẻ trên 2 tuổi.
01:42
And this went on for quite some time. People were happy.
26
84000
2000
Việc đó diễn ra trong một khoảng thời gian
Mọi người hài lòng về điều đó.
Mọi người hài lòng về điều đó.
01:44
They had their two cures. Until a particular mother,
27
86000
3000
Họ có 2 cách chữa trị.
Cho đến khi có một người mẹ
Cho đến khi có một người mẹ
01:47
whose child had just turned two, died of this disease.
28
89000
5000
đã mất đi đứa con vừa 2 tuổi
vì căn bệnh này.
vì căn bệnh này.
01:52
And she thought to herself, "My child just turned two,
29
94000
4000
Cô tự nghĩ: “Con tôi vừa được 2 tuổi
01:56
and until the child turned two, I had always used
30
98000
4000
và cho tới lúc nó lên 2 tuổi,
tôi luôn dùng
tôi luôn dùng
02:00
this complicated, expensive cure, you know, this treatment.
31
102000
5000
liệu pháp phức tạp, đắt tiền đó.
02:05
And then the child turned two, and I started using
32
107000
1000
Rồi lúc nó lên 2,
02:06
the cheap and easy treatment, and I wonder" --
33
108000
3000
tôi dùng liệu pháp rẻ tiền hơn,
và điều này xảy ra"
và điều này xảy ra"
02:09
and she wondered, like all parents who lose children wonder --
34
111000
2000
Rồi cô ấy tự hỏi, cũng như
những bậc cha mẹ mất con khác
những bậc cha mẹ mất con khác
02:11
"if there isn't something that I could have done,
35
113000
2000
"Có điều gì
lẽ ra mình phải làm khác đi không,
lẽ ra mình phải làm khác đi không,
02:13
like keep on using that complicated, expensive cure."
36
115000
4000
ví dụ như sử dụng
cách điều trị phức tạp, đắt tiền kia"
cách điều trị phức tạp, đắt tiền kia"
02:17
And she told all the other people, and she said,
37
119000
3000
Và cô ấy kể với tất cả mọi người, cô nói,
02:20
"How could it possibly be that something
38
122000
2000
"Làm thế nào mà một thứ
02:22
that's cheap and simple works as well as something
39
124000
3000
rẻ tiền và đơn giản, lại có thể hoạt động
02:25
that's complicated and expensive?"
40
127000
2000
tốt bằng những thứ mắc tiền
và phức tạp?"
và phức tạp?"
02:27
And the people thought, "You know, you're right.
41
129000
2000
Người ta nghĩ "Cô biết không, cô nói đúng"
02:29
It probably is the wrong thing to do to switch
42
131000
2000
Có thể là điều sai lầm khi chuyển sang
02:31
and use the cheap and simple solution."
43
133000
3000
sử dụng phương pháp giản đơn giản,
rẻ tiền này
rẻ tiền này
02:34
And the government, they heard her story and the other people,
44
136000
3000
Và chính phủ biết được
câu chuyện của bà mẹ và những người khác:
câu chuyện của bà mẹ và những người khác:
02:37
and they said, "Yeah, you're right, we should make a law.
45
139000
3000
Họ nói "Đúng, cô nói đúng, chúng ta nên
ban hành một bộ luật
ban hành một bộ luật
02:40
We should outlaw this cheap and simple treatment
46
142000
2000
để loại bỏ phương pháp
rẻ tiền và đơn này đó.
rẻ tiền và đơn này đó.
02:42
and not let anybody use this on their children."
47
144000
3000
và không để cho bất cứ ai
sử dụng cho trẻ em nữa"
sử dụng cho trẻ em nữa"
02:45
And the people were happy. They were satisfied.
48
147000
2000
Và mọi người rất hạnh phúc.
Họ hài lòng vì điều đó.
Họ hài lòng vì điều đó.
02:47
For many years this went along, and everything was fine.
49
149000
3000
Nhiều năm sau đó, mọi việc đều êm thấm.
02:50
But then along came a lowly economist, who had children himself,
50
152000
5000
Rồi xuất hiện một nhà kinh tế học,
người cũng có con
người cũng có con
02:55
and he used the expensive and complicated treatment.
51
157000
7000
và ông đã sử dụng cách điều trị đắt tiền
và phức tạp trên.
và phức tạp trên.
Nhưng ông cũng biết về
phương pháp rẻ tiền và dễ sử dụng kia.
phương pháp rẻ tiền và dễ sử dụng kia.
03:02
But he knew about the cheap and simple one.
52
164000
2000
03:04
And he thought about it, and the expensive one
53
166000
2000
Và ông nghĩ về phương pháp đắt đỏ kia
03:06
didn't seem that great to him. So he thought,
54
168000
3000
nó không hoàn hảo đến thế.
Ông tự nghĩ:
Ông tự nghĩ:
"Tuy mình không biết gì về khoa học,
nhưng mình biết về những con số"
nhưng mình biết về những con số"
03:09
"I don't know anything about science, but I do know something about data,
55
171000
3000
03:12
so maybe I should go and look at the data
56
174000
2000
vậy mình nên kiểm tra thử dữ liệu xem sao
03:14
and see whether this expensive and complicated treatment
57
176000
4000
để xem là liệu phương pháp đắt tiền và
phức tạp kia
phức tạp kia
03:18
actually works any better than the cheap and simple one."
58
180000
3000
có thực sự tốt hơn liệu pháp
rẻ tiền này không"
rẻ tiền này không"
03:21
And lo and behold, when he went through the data,
59
183000
2000
Thế là ông bắt đầu xem xét các dữ liệu,
03:23
he found that it didn't look like the expensive, complicated
60
185000
3000
ông nhận ra rằng,
giải pháp đắt tiền và phức tạp kia
giải pháp đắt tiền và phức tạp kia
03:26
solution was any better than the cheap one,
61
188000
3000
không thực sự tốt hơn giải pháp rẻ tiền,
03:29
at least for the children who were two and older --
62
191000
2000
ít nhất là với trẻ hai tuổi hoặc lớn hơn.
03:31
the cheap one still didn't work on the kids who were younger.
63
193000
3000
Còn với trẻ nhỏ hơn
thì giải pháp rẻ tiền vẫn không hiệu quả.
thì giải pháp rẻ tiền vẫn không hiệu quả.
03:34
And so, he went forth to the people and he said,
64
196000
4000
Và thế là, ông nói với mọi người,
"Tôi vừa có một phát hiện tuyệt vời,
03:38
"I've made this wonderful finding:
65
200000
2000
03:40
it looks as if we could just use the cheap and simple solution,
66
202000
3000
nếu giả sử ta chỉ sử dụng
phương pháp rẻ và đơn giản,
phương pháp rẻ và đơn giản,
03:43
and by doing so we could save ourselves 300 million dollars a year,
67
205000
3000
mỗi năm ta sẽ tiết kiệm được 300 triệu đô,
03:46
and we could spend that on our children in other ways."
68
208000
2000
và ta có thể dùng tiền đó cho trẻ em
vào việc khác"
vào việc khác"
03:48
And the parents were very unhappy, and they said,
69
210000
4000
Các bậc phụ huynh thì không hài lòng lắm,
họ nói:
họ nói:
03:52
"This is a terrible thing, because how can the cheap and easy thing
70
214000
2000
"Kinh khủng quá, làm sao
mà một giải pháp rẻ tiền
mà một giải pháp rẻ tiền
03:54
be as good as the hard thing?" And the government was very upset.
71
216000
4000
lại tốt bằng thứ đắt tiền hơn được?"
Dĩ nhiên, chính phủ rất khó chịu.
Dĩ nhiên, chính phủ rất khó chịu.
03:58
And in particular, the people who made this expensive solution
72
220000
3000
Hơn hết, những người làm ra
phương pháp đắt tiền này
phương pháp đắt tiền này
04:01
were very upset because they thought,
73
223000
2000
cực kỳ phẫn nộ, vì họ nghĩ,
04:03
"How can we hope to compete with something that's essentially free?
74
225000
3000
"Làm sao ta có thể cạnh tranh với
một thứ hoàn toàn miễn phí?
một thứ hoàn toàn miễn phí?
04:06
We would lose all of our market."
75
228000
2000
Ta có thể mất toàn bộ thị trường"
04:08
And people were very angry, and they called him horrible names.
76
230000
3000
Mọi người tức giận và họ gọi ông bằng
những cái tên khó nghe
những cái tên khó nghe
04:11
And he decided that maybe he should leave the country
77
233000
3000
Và ông quyết định, ông sẽ rời đất nước
một thời gian
một thời gian
04:14
for a few days, and seek out some more intelligent,
78
236000
4000
và tìm đến những người thông minh hơn,
04:18
open-minded people in a place called Oxford,
79
240000
3000
cởi mở hơn, ở nơi được gọi là Oxford,
04:21
and come and try and tell the story at that place.
80
243000
3000
đến và kể cho họ nghe
về câu chuyện này.
về câu chuyện này.
04:24
And so, anyway, here I am. It's not a fairy tale.
81
246000
4000
Và vì thế, tôi ở đây để nói với bạn
Đó không phải là chuyện cổ tích.
Đó không phải là chuyện cổ tích.
04:28
It's a true story about the United States today,
82
250000
2000
Đó là sự thật về nước Mỹ ngày nay.
04:30
and the disease I'm referring to is actually
83
252000
3000
và bệnh dịch mà tôi nói tới
04:33
motor vehicle accidents for children.
84
255000
3000
thực ra là
tai nạn giao thông đối với trẻ em.
tai nạn giao thông đối với trẻ em.
04:36
And the free cure is adult seatbelts, and the expensive cure --
85
258000
6000
Cách chữa miễn phí, là thắt dây an toàn,
và cách đắt tiền ư,
và cách đắt tiền ư,
04:42
the 300-million-dollar-a-year cure -- is child car seats.
86
264000
4000
cách-tốn-300-triệu-đô-mỗi-năm,
là ghế cho trẻ em (trên xe hơi).
là ghế cho trẻ em (trên xe hơi).
04:46
And what I'd like to talk to you about today
87
268000
2000
Và điều tôi muốn thảo luận hôm nay
04:48
is some of the evidence why I believe this to be true:
88
270000
3000
là những bằng chứng mà tôi tin là có thực:
04:51
that for children two years old and up,
89
273000
2000
Đối với các trẻ trên 2 tuổi,
04:53
there really is no real benefit -- proven benefit -- of car seats,
90
275000
5000
chẳng có bằng chứng về lợi ích thực sự
cho việc dùng ghế trẻ em
cho việc dùng ghế trẻ em
04:58
in spite of the incredible energy
91
280000
5000
ngoại trừ một nguồn lực vô cùng lớn
05:03
that has been devoted toward expanding the laws
92
285000
3000
đã ảnh hưởng đến việc mở rộng luật,
05:06
and making it socially unacceptable
93
288000
2000
và làm cho xã hội không chấp nhận
05:08
to put your children into seatbelts. And then talk about why --
94
290000
5000
để thắt dây an toàn cho con trẻ.
Và tiện thể,
Và tiện thể,
điều gì đã làm cho nó
được xem là đúng?
được xem là đúng?
05:13
what is it that makes that true?
95
295000
1000
05:14
And then, finally talk a little bit about a third way,
96
296000
3000
Và, còn có một cách thứ ba,
05:17
about another technology, which is probably better than anything we have,
97
299000
3000
về một công nghệ khác, có thể tốt hơn
bất cứ thứ gì ta có
bất cứ thứ gì ta có
05:20
but which -- there hasn't been any enthusiasm for adoption
98
302000
3000
nhưng chưa đủ niềm tin để thử
05:23
precisely because people are so enamored
99
305000
2000
bởi chúng ta quá say mê
05:25
with the current car seat solution. OK.
100
307000
3000
giải pháp ghế ngồi hiện nay phải không?
05:28
So, many times when you try to do research on data,
101
310000
3000
Nhiều lần bạn thử khảo sát dữ liệu,
05:31
it records complicated stories -- it's hard to find in the data.
102
313000
4000
nó ghi lại nhiều câu chuyện phức tạp --
và rất khó để tìm kiếm trong mớ dữ liệu.
và rất khó để tìm kiếm trong mớ dữ liệu.
05:35
It doesn't turn out to be the case when you look at seatbelts versus car seats.
103
317000
3000
Nó hóa ra không phải là chuyện
dây an toàn đối lập với ghế an toàn
dây an toàn đối lập với ghế an toàn
05:38
So the United States keeps a data set
104
320000
2000
Vi vậy nước Mỹ lưu giữ dữ liệu
05:40
of every fatal accident that's happened since 1975.
105
322000
3000
về tất cả các tai nạn xảy ra từ năm 1975.
05:43
So in every car crash in which at least one person dies,
106
325000
3000
Trong mỗi tai nạn
có ít nhất 1 người tử vong,
có ít nhất 1 người tử vong,
05:46
they have information on all of the people.
107
328000
2000
họ lưu giữ thông tin của tất cả mọi người.
05:48
So if you look at that data -- it's right up on the National Highway
108
330000
3000
Nếu nhìn vào dữ liệu, ngay trên quốc lộ,
trên trang web
Cục Quản lý An toàn giao thông
Cục Quản lý An toàn giao thông
05:51
Transportation Safety Administration's website --
109
333000
2000
05:53
you can just look at the raw data,
110
335000
2000
bạn có thể thấy dữ liệu thô
05:55
and begin to get a sense of the limited amount of evidence
111
337000
4000
và bắt đầu tìm hiểu về
số lượng bằng chứng hạn chế
số lượng bằng chứng hạn chế
05:59
that's in favor of car seats for children aged two and up.
112
341000
3000
có liên quan đến ghế ngồi cho
trẻ em từ hai tuổi trở lên.
trẻ em từ hai tuổi trở lên.
06:02
So, here is the data. Here I have, among two- to six-year-olds --
113
344000
4000
Đây là dữ kiện. Trong số trẻ từ 2-6 tuổi
06:06
anyone above six, basically no one uses car seats,
114
348000
2000
bất cứ ai trên 6, đều không ai dùng ghế,
06:08
so you can't compare -- 29.3 percent of the children who are unrestrained
115
350000
6000
vì thế ta không thể so sánh
29.3% trẻ không thắt dây an toàn
29.3% trẻ không thắt dây an toàn
06:14
in a crash in which at least one person dies, themselves die.
116
356000
4000
sẽ chết trong một vụ tai nạn
ít nhất một người chết
ít nhất một người chết
06:18
If you put a child in a car seat, 18.2 percent of the children die.
117
360000
5000
Nếu bạn cho trẻ ngồi ghế,
18.2% trẻ tử vong.
18.2% trẻ tử vong.
06:23
If they're wearing a lap-and-shoulder belt, in this raw data,
118
365000
2000
Nếu trẻ đã cài dây quanh đùi-và-vai,
theo dữ liệu này
theo dữ liệu này
06:25
19.4 percent die. And interestingly, wearing a lap-only seatbelt,
119
367000
5000
19.4% trẻ tử vong. Và càng thú vị hơn,
nếu chỉ đeo dây quanh đùi
nếu chỉ đeo dây quanh đùi
06:30
16.7 percent die. And actually, the theory tells you
120
372000
2000
chỉ 16.7% trẻ tử vong.
Và theo lý thuyết,
Và theo lý thuyết,
06:32
that the lap-only seatbelt's got to be worse
121
374000
3000
thắt dây qua đùi phải có kết quả tệ hơn
thắt dây quanh đùi-và-vai.
thắt dây quanh đùi-và-vai.
06:35
than the lap-and-shoulder belt. And that just reminds you
122
377000
1000
06:36
that when you deal with raw data, there are hundreds
123
378000
2000
Và ta cũng biết,
khi xử lí dữ liệu thô, có hàng trăm
06:38
of confounding variables that may be getting in the way.
124
380000
3000
biến số khác ảnh hưởng đến kết quả.
06:41
So what we do in the study is -- and this is just presenting
125
383000
5000
Và trong nghiên cứu này,
tôi sẽ trình bày
tôi sẽ trình bày
06:46
the same information, but turned into a figure to make it easier.
126
388000
3000
thông tin y hệt, nhưng trình bày nó
ở dạng biểu đồ đơn giản hơn
ở dạng biểu đồ đơn giản hơn
06:49
So the yellow bar represents car seats,
127
391000
3000
Cột vàng đại diện cho ghế ngồi cho trẻ
06:52
the orange bar lap-and-shoulder, and the red bar lap-only seatbelts.
128
394000
4000
cột cam là thắt dây quanh đùi-và -vai,
cột đỏ là thắt dây qua đùi.
cột đỏ là thắt dây qua đùi.
06:56
And this is all relative to unrestrained --
129
398000
2000
Và tất cả đều liên hệ tới
việc không thắt dây
việc không thắt dây
06:58
the bigger the bar, the better. Okay.
130
400000
1000
cột càng cao thì càng tốt.
06:59
So, this is the data I just showed, OK?
131
401000
2000
Và đây là dữ liệu tôi vừa trình bày.
07:01
So the highest bar is what you're striving to beat.
132
403000
3000
Cột cao nhất là điều mà
ta cần điều chỉnh lại
ta cần điều chỉnh lại
07:04
So you can control for the basic things, like how hard the crash was,
133
406000
4000
Nếu bạn có thể điều khiển một vài điểm,
ví dụ mức độ của vụ tai nạn,
ví dụ mức độ của vụ tai nạn,
07:08
what seat the child was sitting in, etc., the age of the child.
134
410000
4000
kiểu ghế của trẻ..., độ tuổi.
07:12
And that's that middle set of bars.
135
414000
2000
Và đó là cột ở giữa.
07:14
And so, you can see that the lap-only seatbelts
136
416000
3000
Đây, bạn có thể thấy ghế dây đeo qua đùi
07:17
start to look worse once you do that.
137
419000
2000
bắt đầu có kết quả tệ đi như thế này.
07:19
And then finally, the last set of bars,
138
421000
2000
Và cuối cùng, cột ngoài cùng,
07:21
which are really controlling for everything
139
423000
3000
thứ thực sự điều khiển tất cả
07:24
you could possibly imagine about the crash,
140
426000
2000
bạn có thể gần như
tưởng tượng vụ tai nạn,
tưởng tượng vụ tai nạn,
07:26
50, 75, 100 different characteristics of the crash.
141
428000
3000
50, 75, 100 yếu tố khác nhau của nó.
07:29
And what you find is that the car seats and the lap-and-shoulder belts,
142
431000
3000
Và ta nhận thấy là ghế ngồi trên xe
và dây đeo đùi-vai
và dây đeo đùi-vai
07:32
when it comes to saving lives, fatalities look exactly identical.
143
434000
4000
số lượng tử vong hoàn toàn giống nhau.
07:36
And the standard error bands are relatively small around these estimates as well.
144
438000
4000
Và số dây đeo sai tiêu chuẩn
được tính toán khá thấp.
được tính toán khá thấp.
07:40
And it's not just overall. It's very robust
145
442000
3000
Và nó không chỉ là con số chung chung.
Nó rất có ý nghĩa
Nó rất có ý nghĩa
07:43
to anything you want to look at.
146
445000
2000
để bạn tìm hiểu bất cứ điều gì
07:45
One thing that's interesting: if you look at frontal-impact crashes --
147
447000
3000
Một điều thú vị là nếu bạn nhìn vào các
các tác động phía trước của vụ tai nạn,
các tác động phía trước của vụ tai nạn,
07:48
when the car crashes, the front hits into something --
148
450000
3000
phía trước đâm vào một cái gì?
07:51
indeed, what you see is that the car seats look a little bit better.
149
453000
4000
Những gì bạn nhìn thấy là ghế xe trông
tốt hơn một chút
tốt hơn một chút
07:55
And I think this isn't just chance.
150
457000
2000
Và tôi nghĩ đó không chỉ là tình cờ.
07:57
In order to have the car seat approved,
151
459000
1000
Để chiếc ghế của ô tô được chấp nhận
07:58
you need to pass certain federal standards,
152
460000
3000
bạn cần vượt qua các tiêu chuẩn quốc gia,
08:01
all of which involve slamming your car into a direct frontal crash.
153
463000
5000
tất cả đều liên quan đến đâm xe trực diện.
08:06
But when you look at other types of crashes, like rear-impact crashes,
154
468000
2000
Nhưng khi nhìn vào các loại tai nạn
như là các va chạm ở phía sau xe
như là các va chạm ở phía sau xe
08:08
indeed, the car seats don't perform as well.
155
470000
3000
các ghế xe không đạt tới tiêu chuẩn đó.
08:11
And I think that's because they've been optimized to pass,
156
473000
2000
Và tôi nghĩ là vì nó được tối ưu hóa
để đạt tiêu chuẩn
để đạt tiêu chuẩn
08:13
as we always expect people to do,
157
475000
2000
như chúng ta luôn mong đợi
08:15
to optimize relative to bright-line rules
158
477000
2000
để tối ưu hóa mối liên quan
quy tắc đường sáng
quy tắc đường sáng
08:17
about how affected the car will be.
159
479000
4000
và chiếc xe sẽ bị ảnh hưởng như thế nào.
08:21
And the other thing you might argue is,
160
483000
1000
Bạn có thể biện hộ là:
08:22
"Well, car seats have got a lot better over time.
161
484000
2000
"Ghế trên xe ô tô
hiện đã tốt hơn rất nhiều"
hiện đã tốt hơn rất nhiều"
08:24
And so if we look at recent crashes --
162
486000
3000
Và nếu chúng ta nhìn vào các vụ tai nạn
gần đây
gần đây
08:27
the whole data set is almost 30 years' worth of data --
163
489000
2000
Tất cả các dữ liệu 30 năm trở lại đây
đều không thấy điều đó
trong các vụ tai nạn.
trong các vụ tai nạn.
08:29
you won't see it in the recent crashes. The new car seats are far, far better."
164
491000
2000
Xe ô tô đời mới tốt hơn rất nhiều.
08:31
But indeed, in recent crashes the lap-and-shoulder seatbelts,
165
493000
4000
Nhưng trong các vụ tai nạn gần đây,
dây an toàn
dây an toàn
08:35
actually, are doing even better than the car seats.
166
497000
3000
thậm chí còn tốt hơn cả ghế an toàn
08:38
They say, "Well, that's impossible, that can't be."
167
500000
3000
Họ nói "Ồ, không thể nào"
08:41
And the line of argument, if you ask parents, is,
168
503000
2000
Và có một loạt tranh cãi,
từ phía các bậc cha mẹ:
từ phía các bậc cha mẹ:
08:43
"But car seats are so expensive and complicated,
169
505000
3000
"Nhưng ghế an toàn rất đắt và phức tạp"
08:46
and they have this big tangle of latches,
170
508000
3000
và chúng có rất nhiều khóa cơ mà
08:49
how could they possibly not work better than seatbelts
171
511000
3000
làm sao lại không tốt hơn dây an toàn
08:52
because they are so expensive and complicated?"
172
514000
2000
trong khi nó rất đắt và phức tạp?"
08:54
It's kind of an interesting logic,
173
516000
3000
Đó là một sự logic thú vị.
08:57
I think, that people use. And the other logic, they say,
174
519000
3000
Một lí luận khác cho rằng:
09:00
"Well, the government wouldn't have told us [to] use them
175
522000
2000
"Chính phủ sẽ không nói
là hãy sử dụng chúng
là hãy sử dụng chúng
09:02
if they weren't much better."
176
524000
2000
nếu chúng không thực sự tốt hơn"
09:04
But what's interesting is the government telling us to use them
177
526000
2000
Nhưng điều thú vị là
việc chính phủ nói hãy sử dụng chúng
việc chính phủ nói hãy sử dụng chúng
09:06
is not actually based on very much.
178
528000
2000
không thực sự dựa trên khoa học.
09:08
It really is based on some impassioned pleas of parents
179
530000
3000
Nó thực sự dựa trên
những yêu cầu của cha mẹ
những yêu cầu của cha mẹ
09:11
whose children died after they turned two,
180
533000
3000
những người có con đã chết
sau khi chúng lên hai
sau khi chúng lên hai
09:14
which has led to the passage of all these laws -- not very much on data.
181
536000
4000
dẫn đến việc thông qua những bộ luật này
chứ không phải dựa trên số liệu.
chứ không phải dựa trên số liệu.
09:18
So you can only get so far, I think, in telling your story
182
540000
4000
Bạn có thể cho rằng tôi
chỉ đang kể câu chuyện này
chỉ đang kể câu chuyện này
09:22
by using these abstract statistics.
183
544000
2000
bằng cách sử dụng những thống kê
trừu tượng.
trừu tượng.
09:24
And so I had some friends over to dinner, and I was asking --
184
546000
5000
Tôi có một vài người bạn đến ăn tối
tôi đã hỏi họ rằng
tôi đã hỏi họ rằng
09:29
we had a cookout -- I was asking them what advice they might have for me
185
551000
3000
liệu họ có thể cho tôi những lời khuyên
09:32
about proving my point. They said, "Why don't you run some crash tests?"
186
554000
4000
về việc chứng minh quan điểm của mình.
Họ gợi ý tôi tiến hành
cuộc thử nghiệm tai nạn
cuộc thử nghiệm tai nạn
09:36
And I said, "That's a great idea."
187
558000
2000
Và tôi nói: đó là ý kiến hay.
09:38
So we actually tried to commission some crash tests.
188
560000
2000
Và chúng tôi đã thực sự thử
thực hiện thử nghiệm tai nạn
thực hiện thử nghiệm tai nạn
09:40
And it turns out that as we called around to the independent
189
562000
5000
Và chúng tôi đã gọi cho
các công ty thử nghiệm tai nạn tư nhân
trên toàn quốc
trên toàn quốc
09:45
crash test companies around the country,
190
567000
3000
không ai trong số họ muốn làm
thử nghiệm của chúng tôi
thử nghiệm của chúng tôi
09:48
none of them wanted to do our crash test
191
570000
2000
09:50
because they said, some explicitly, some not so explicitly,
192
572000
4000
vì họ nói một cách rõ ràng
hoặc không rõ ràng rằng
hoặc không rõ ràng rằng
09:54
"All of our business comes from car seat manufacturers.
193
576000
2000
tất cả việc kinh doanh của chúng tôi
đến từ việc sản xuất ghế ô tô,
đến từ việc sản xuất ghế ô tô,
09:56
We can't risk alienating them by testing seatbelts relative to car seats."
194
578000
4000
chúng tôi không thể liều bỏ rơi chúng
bằng việc kiểm tra dây an toàn so với ghế
bằng việc kiểm tra dây an toàn so với ghế
10:00
Now, eventually, one did. Under the conditions of anonymity,
195
582000
4000
Cuối cùng, một công ty đã làm
trong điều kiện là giấu tên của họ
trong điều kiện là giấu tên của họ
10:04
they said they would be happy to do this test for us --
196
586000
3000
họ nói rất sẵn lòng làm bài test này
10:07
so anonymity, and 1,500 dollars per seat that we crashed.
197
589000
5000
vì vậy, vô danh, và 1500 đô la cho mỗi ghế
mà chúng tôi đã đâm
mà chúng tôi đã đâm
10:12
And so, we went to Buffalo, New York,
198
594000
2000
và sau đó,
chúng tôi đến Bufflalo, New York
chúng tôi đến Bufflalo, New York
10:14
and here is the precursor to it.
199
596000
2000
và ở đây chính là tiền thân của việc đó
10:16
These are the crash test dummies,
200
598000
2000
Đây là những mẫu vật thí nghiệm
đã thất bại
đã thất bại
10:18
waiting for their chance to take the center stage.
201
600000
3000
đang chờ để được đưa tới trung tâm
10:21
And then, here's how the crash test works.
202
603000
2000
và đây là cách họ tiến hành thử nghiệm
10:23
Here, they don't actually crash the entire car, you know --
203
605000
3000
Tất nhiên, họ không thực sự làm hỏng
cả xe ô tô, bạn biết đấy
cả xe ô tô, bạn biết đấy
10:26
it's not worth ruining a whole car to do it.
204
608000
3000
họ không hủy hoại toàn bộ chiếc xe
để làm điều đó
để làm điều đó
Họ chỉ có những chiếc ghế dự bị
10:29
So they just have these bench seats,
205
611000
1000
10:30
and they strap the car seat and the seatbelt onto it.
206
612000
2000
Họ buộc dây an toàn và có ghế an toàn
10:32
So I just wanted you to look at this.
207
614000
2000
Tôi chỉ muốn cho bạn thấy điều này.
Bạn sẽ hiểu tại sao cha mẹ lại nghĩ
ghế trẻ em rất tuyệt.
ghế trẻ em rất tuyệt.
10:34
And I think this gives you a good idea of why parents think
208
616000
2000
10:36
car seats are so great. Look at the kid in the car seat.
209
618000
2000
Hãy nhìn đứa bé trong ghế trẻ em.
10:38
Does he not look content, ready to go,
210
620000
3000
Trông nó thật hài lòng, sẵn sàng để đi,
trông như nó có thể chống chọi mọi thứ.
Còn đứa trẻ đằng sau
Còn đứa trẻ đằng sau
10:41
like he could survive anything? And then, if you look at the kid in back,
211
623000
2000
10:43
it looks like he's already choking before the crash even happens.
212
625000
3000
nó như thể đang ngạt thở
trước cả khi vụ đâm có thể xảy ra
trước cả khi vụ đâm có thể xảy ra
10:46
It's hard to believe, when you look at this, that
213
628000
3000
điều đó có thể khó tin khi cho rằng
10:49
that kid in back is going to do very well when you get in a crash.
214
631000
2000
đứa trẻ đằng sau sẽ ổn khi bạn va chạm.
10:51
So this is going to be a crash
215
633000
2000
Đây sẽ là một vụ tai nạn
10:53
where they're going to slam this thing forward into a wall
216
635000
3000
nơi mà họ sẽ ném thứ này vào tường
10:56
at 30 miles an hour, and see what happens. OK?
217
638000
3000
ở tốc độ 30 dặm một giờ
và xem điều gì xảy ra
và xem điều gì xảy ra
10:59
So, let me show you what happens.
218
641000
2000
Oh, hãy để tôi cho bạn thấy điều gì xảy ra
11:01
These are three-year-old dummies, by the way.
219
643000
3000
Đây là hình nộm của đứa trẻ 3 tuổi.
Đây, đây là chiếc ghế trẻ em.
Hãy nhìn 2 thứ:
Hãy nhìn 2 thứ:
11:04
So here -- this is the car seat. Now watch two things:
220
646000
2000
11:06
watch how the head goes forward,
221
648000
2000
hãy nhìn cái đầu lao ra phía trước
11:08
and basically hits the knees -- and this is in the car seat --
222
650000
2000
chạm vào đầu gối.
Điều này diễn ra đối với ghế trẻ em
Điều này diễn ra đối với ghế trẻ em
11:10
and watch how the car seat flies around, in the rebound, up in the air.
223
652000
5000
và hãy nhìn xem chiếc ghế
bị bay lên bật xuống trong không khí.
bị bay lên bật xuống trong không khí.
11:15
The car seat's moving all over the place.
224
657000
2000
Chiếc ghế di chuyển khắp nơi.
11:17
Bear in mind there are two things about this.
225
659000
2000
Hãy nhớ 2 điều về trường hợp này:
11:19
This is a car seat that was installed by someone
226
661000
3000
Chiếc ghế được lắp đặt
bởi người đã lắp đặt 1000 chiếc ghế
họ biết rõ cách lắp chính xác.
họ biết rõ cách lắp chính xác.
11:22
who has installed 1,000 car seats, who knew exactly how to do it.
227
664000
3000
Và nó có thể bật ra những chiếc ghế dự bị
11:25
And also it turned out these bench seats
228
667000
1000
11:26
are the very best way to install car seats.
229
668000
3000
là cách tốt nhất để lắp đặt chiếc ghế này.
11:29
Having a flat back makes it much easier to install them.
230
671000
3000
Có một gian phía sau
khiến việc cài đặt nó dễ dàng hơn
khiến việc cài đặt nó dễ dàng hơn
11:32
And so this is a test that's very much rigged in favor of the car seat,
231
674000
3000
Và đây là bài test
có nhiều lợi của chiếc ghế
có nhiều lợi của chiếc ghế
11:35
OK? So, that kid in this crash fared very well.
232
677000
3000
Vậy đứa trẻ trong vụ tai nạn này
đã có kết quả rất tốt
đã có kết quả rất tốt
11:38
The federal standards are
233
680000
2000
Các tiêu chuẩn liên bang là
11:40
that you have to score below a 1,000
234
682000
2000
bạn phải đạt được điểm dưới 1000
11:42
to be an approved car seat on this crash,
235
684000
2000
để chiếc ghế được thông qua
trong vụ tai nạn này,
trong vụ tai nạn này,
11:44
in some metric of units which are not important.
236
686000
4000
trong một số đơn vị không quan trọng.
11:48
And this crash would have been about a 450.
237
690000
3000
Vụ tai nạn này ước tính khoảng 450.
11:51
So this car seat was actually an above-average car seat
238
693000
2000
Chiếc ghế là ghế trên xe hơi trung bình
11:53
from Consumer Reports, and did quite well.
239
695000
2000
từ báo cáo khách hàng
và đã làm khá tốt.
và đã làm khá tốt.
11:55
So the next one. Now, this is the kid, same crash,
240
697000
3000
Tiếp theo là đứa trẻ
trong cùng một vụ tai nạn,
trong cùng một vụ tai nạn,
11:58
who is in the seatbelt. He hardly moves at all, actually,
241
700000
5000
có cài dây an toàn,
nó hầu như không di chuyển
nó hầu như không di chuyển
12:03
relative to the other child. The funny thing is,
242
705000
3000
so với đứa trẻ kia.
Điều nực cười là
Điều nực cười là
12:06
the cam work is terrible because they've only set it up
243
708000
3000
camera hoạt động rất tồi tệ
vì họ chỉ thiết lập nó trên
vì họ chỉ thiết lập nó trên
những chiếc ghế thông thường,
và vì thế không có cách nào
và vì thế không có cách nào
12:09
to do the car seats, and so, they actually don't even have a way
244
711000
2000
12:11
to move the camera so you can see the kid that's on the rebound.
245
713000
2000
để di chuyển camera để bạn thấy
đứa trẻ phản ứng thế nào
đứa trẻ phản ứng thế nào
12:13
Anyway, it turns out that those two crashes, that actually
246
715000
4000
Dù sao thì, hóa ra trong 2 tai nạn này,
12:17
the three-year-old did slightly worse. So, he gets about a 500
247
719000
4000
đứa trẻ 3 tuổi đã làm tệ hơn.
Vì thế nó chỉ đạt 500 trên bảng đo,
Vì thế nó chỉ đạt 500 trên bảng đo,
12:21
out of -- you know, on this range -- relative to a 400 and something.
248
723000
4000
so với hơn 400 một chút.
12:25
But still, if you just took that data from that crash
249
727000
3000
Nhưng khoan đã, nếu bạn đưa
dữ liệu từ vụ tai nạn
dữ liệu từ vụ tai nạn
12:28
to the federal government, and said, "I have invented a new car seat.
250
730000
3000
tới chính phủ liên bang, và nói
tôi đã phát minh ra chiếc ghế mới
tôi đã phát minh ra chiếc ghế mới
12:31
I would like you to approve it for selling,"
251
733000
3000
tôi muốn được phê duyệt để bán nó
12:34
then they would say, "This is a fantastic new car seat, it works great.
252
736000
3000
và họ sẽ nói: đó là 1 chiếc ghế tuyệt vời
nó hoạt động rất ổn
nó hoạt động rất ổn
12:37
It only got a 500, it could have gotten as high up as a 1,000."
253
739000
2000
Nó chỉ có 500, và nó có thể tăng lên 1000.
12:39
And this seatbelt would have passed with flying colors
254
741000
3000
Và dây an toàn sẽ được thông qua
12:42
into being approved as a car seat.
255
744000
2000
và được chấp nhận như là ghế của chiếc xe
12:44
So, in some sense, what this is suggesting
256
746000
2000
vì vậy, một cách nào đó,
điều này gợi ý rằng
điều này gợi ý rằng
12:46
is that it's not just that people are setting up their car seats wrong,
257
748000
3000
không chỉ người dân lắp đặt ghế của họ sai
12:49
which is putting children at risk. It's just that, fundamentally,
258
751000
2000
và đặt trẻ em vào nguy cơ rủi ro
mà về cơ bản,
mà về cơ bản,
12:51
the car seats aren't doing much.
259
753000
2000
chiếc ghế không hoạt động tốt.
12:53
So here's the crash. So these are timed at the same time,
260
755000
2000
Đây là tai nạn.
Chúng được hẹn giờ cùng một lúc
Chúng được hẹn giờ cùng một lúc
12:55
so you can see that it takes much longer with the car seat --
261
757000
2000
để bạn có thể thấy ghế trẻ em
mất nhiều thời gian hơn
mất nhiều thời gian hơn
12:57
at rebound, it takes a lot longer --
262
759000
2000
khi phục hồi, nó lâu hơn rất nhiều.
12:59
but there's just a lot less movement for child who's in the seatbelt.
263
761000
4000
Nhưng có rất ít xê dịch
ở trường hợp thắt dây an toàn
ở trường hợp thắt dây an toàn
13:03
So, I'll show you the six-year-old crashes as well.
264
765000
2000
tôi sẽ cho bạn thấy tai nạn của đứa trẻ
sáu tuổi
sáu tuổi
13:05
The six-year-old is in a car seat, and it turns out
265
767000
5000
đứa trẻ ngồi trong ghế xe ô tô
13:10
that looks terrible, but that's great. That's like a 400, OK?
266
772000
5000
nhìn có vẻ tồi tệ nhưng điều đó khá là ổn,
nó đạt khoảng 400.
nó đạt khoảng 400.
13:15
So that kid would do fine in the crash.
267
777000
1000
Đứa trẻ sẽ ổn trong vụ tai nạn.
13:16
Nothing about that would have been problematic to the child at all.
268
778000
4000
thì không có thứ gì
có thể gây khó khăn cho nó.
có thể gây khó khăn cho nó.
13:20
And then here's the six-year-old in the seatbelt,
269
782000
3000
Đây là hình ảnh đứa trẻ trong dây an toàn
13:23
and in fact, they get exactly within, you know,
270
785000
2000
và thực tế, chính xác là chúng ở trong đó
13:25
within one or two points of the same. So really, for the six-year-old,
271
787000
4000
trong vòng 1 hoặc 2 điểm.
Vì thế đối với đứa trẻ sáu tuổi
Vì thế đối với đứa trẻ sáu tuổi
13:29
the car seat did absolutely nothing whatsoever.
272
791000
4000
ghế xe hơi hoàn toàn
không có chức năng gì cả.
không có chức năng gì cả.
13:33
That's some more evidence, so in some sense --
273
795000
3000
Đó là một vài bằng chứng.
Trong một số trường hợp,
Trong một số trường hợp,
13:36
I was criticized by a scientist, who said, "You could never publish
274
798000
4000
tôi bị một nhà khoa học chỉ trích:
"Anh sẽ không bao giờ có thể công khai
"Anh sẽ không bao giờ có thể công khai
13:40
a study with an n of 4," meaning those four crashes.
275
802000
2000
nghiên cứu với n bằng 4, nghĩa là 4 vụ
tai nạn"
tai nạn"
13:42
So I wrote him back and I said, "What about an n of 45,004?"
276
804000
4000
Vì thế tôi đã trả lời:
"Vậy sẽ ra sao nếu n bằng 45,004?"
"Vậy sẽ ra sao nếu n bằng 45,004?"
13:46
Because I had the other 45,000 other real-world crashes.
277
808000
2000
vì tôi đã gặp 45000 vụ tai nạn thực tế
trên thế giới
trên thế giới
13:48
And I just think that it's interesting that the idea
278
810000
4000
và tôi cho rằng khá là thú vị về ý tưởng
13:52
of using real-world crashes, which is very much something
279
814000
2000
của việc sử dụng
những vụ tai nạn thực tế đó
những vụ tai nạn thực tế đó
13:54
that economists think would be the right thing to do,
280
816000
2000
điều mà nhà kinh tế nghĩ rằng đúng đắn
13:56
is something that scientists don't actually, usually think --
281
818000
2000
lại là điều mà các nhà khoa học
không chắc chắn và nghĩ rằng
không chắc chắn và nghĩ rằng
13:58
they would rather use a laboratory,
282
820000
3000
họ thích sử dụng phòng thí nghiệm
14:01
a very imperfect science of looking at the dummies,
283
823000
2000
là một thí nghiệm không hoàn hảo
khi nhìn vào người nộm
khi nhìn vào người nộm
14:03
than actually 30 years of data of what we've seen
284
825000
4000
hơn là dữ liệu của 30 năm mà chúng ta
đã thấy
đã thấy
14:07
with children and with car seats.
285
829000
3000
với những đứa trẻ và với những
chiếc ghế trẻ em
chiếc ghế trẻ em
14:10
And so I think the answer to this puzzle
286
832000
4000
và tôi nghĩ câu trả lời cho việc này
14:14
is that there's a much better solution out there,
287
836000
3000
là có nhiều giải pháp tốt hơn ở ngoài kia
14:17
that's gotten nobody excited because everyone
288
839000
3000
mà không ai quan tâm
vì mọi người
vì mọi người
14:20
is so delighted with the way car seats are presumably working.
289
842000
4000
hào hứng hơn với những gì mà chiếc ghế đó
đang hoạt động
đang hoạt động
14:24
And if you think from a design perspective,
290
846000
3000
và nếu bạn nghĩ từ góc độ thiết kế
14:27
about going back to square one, and say,
291
849000
2000
bắt đầu từ đầu và nói:
14:29
"I just want to protect kids in the back seat."
292
851000
2000
"Tôi chỉ muốn bảo vệ đứa trẻ ngồi ghế sau"
14:31
I don't there's anyone in this room who'd say,
293
853000
2000
Tôi không thấy ai ở đây nói rằng
14:33
"Well, the right way to start would be,
294
855000
1000
"Ồ, cách đúng đắn để bắt đầu
14:34
let's make a great seat belt for adults.
295
856000
3000
là hãy làm một chiếc dây an toàn
thật tốt cho người lớn
thật tốt cho người lớn
14:37
And then, let's make this really big contraption
296
859000
2000
và sau đó hãy làm
một thứ vướng víu vô dụng
một thứ vướng víu vô dụng
14:39
that you have to rig up to it in this daisy chain."
297
861000
3000
mà bạn phải neo nó vào cái dây kì lạ này"
14:42
I mean, why not start -- who's sitting in the back seat anyway except for kids?
298
864000
3000
Sao không bắt đầu bằng việc không ai
ngồi ghế sau trừ trẻ em?
ngồi ghế sau trừ trẻ em?
14:45
But essentially, do something like this,
299
867000
3000
Nhưng thực sự cần thiết, hãy làm như vậy.
14:48
which I don't know exactly how much it would cost to do,
300
870000
2000
Tôi không biết chính xác nó tốn bao nhiêu
nhưng không có lý do nào
14:50
but there's no reason I could see
301
872000
1000
14:51
why this should be much more expensive than a regular car seat.
302
873000
2000
để nó đắt hơn nhiều so với
những chiếc ghế bình thường
những chiếc ghế bình thường
14:53
It's just actually -- you see, this is folding up -- it's behind the seat.
303
875000
4000
Nó thực sự là - chỉ cần gập lại -
nó ở đằng sau chiếc ghế
nó ở đằng sau chiếc ghế
bạn có chiếc ghế bình thường cho người lớn
rồi bạn gập nó xuống
rồi bạn gập nó xuống
14:57
You've got a regular seat for adults, and then you fold it down,
304
879000
2000
14:59
and the kid sits on top, and it's integrated.
305
881000
2000
và đứa trẻ ngồi lên trên,
và nó được tích hợp.
và nó được tích hợp.
15:01
It seems to me that this can't be a very expensive solution,
306
883000
4000
Đối với tôi thì đó không phải là
phương pháp đắt tiền
phương pháp đắt tiền
15:05
and it's got to work better than what we already have.
307
887000
3000
và nó phải hoạt động tốt hơn
thứ mà chúng ta đang có.
thứ mà chúng ta đang có.
15:08
So the question is, is there any hope for adoption of something like this,
308
890000
5000
Vậy câu hỏi là, có hi vọng nào
cho một thứ như vậy,
cho một thứ như vậy,
15:13
which would presumably save a lot of lives?
309
895000
2000
và nó có thể cứu được nhiều mạng sống?
15:15
And I think the answer, perhaps, lies in a story.
310
897000
4000
Và tôi nghĩ câu trả lời, tất nhiên,
nằm trong một câu chuyện.
nằm trong một câu chuyện.
15:19
The answer both to why has a car seat been so successful,
311
901000
4000
Câu trả cho cả việc tại sao chiếc ghế
lại thành công,
lại thành công,
15:23
and why this may someday be adopted or not,
312
905000
3000
và tại sao một ngày nào đó nó
có thể thông qua hoặc không,
có thể thông qua hoặc không,
15:26
lies in a story that my dad told me, relating to when he was a doctor
313
908000
4000
nằm trong câu chuyện mà bố kể cho tôi
liên quan đến thời gian khi ông làm bác sỹ
liên quan đến thời gian khi ông làm bác sỹ
15:30
in the U.S. Air Force in England. And this is a long time ago:
314
912000
3000
ở US Air Force ở Anh.
Đó là khoảng thời gian rất lâu trước đây
Đó là khoảng thời gian rất lâu trước đây
bạn được phép làm những thứ mà
bạn không được làm ngày nay.
bạn không được làm ngày nay.
15:33
you were allowed to do things then you can't do today.
315
915000
2000
15:35
So, my father would have patients come in
316
917000
4000
Cha tôi có những bệnh nhân
15:39
who he thought were not really sick.
317
921000
3000
mà ông nghĩ họ không thực sự ốm.
15:42
And he had a big jar full of placebo pills that he would give them,
318
924000
4000
Ông có một bình lớn thuốc giả
để đưa họ
để đưa họ
15:46
and he'd say, "Come back in a week, if you still feel lousy."
319
928000
3000
và nói: hãy quay lại trong 1 tuần
nếu bạn vẫn cảm thấy tồi tệ
nếu bạn vẫn cảm thấy tồi tệ
15:49
OK, and most of them would not come back,
320
931000
1000
và đa số họ đều không trở lại
15:50
but some of them would come back.
321
932000
2000
nhưng một vài người vẫn quay lại.
15:52
And when they came back, he, still convinced they were not sick,
322
934000
4000
Và khi họ quay lại, ông vẫn cho rằng
họ không ốm
họ không ốm
15:56
had another jar of pills. In this jar were huge horse pills.
323
938000
5000
và đưa ra một bình thuốc giả khác.
Trong đó là những viên thuốc khổng lồ
Trong đó là những viên thuốc khổng lồ
16:01
They were almost impossible to swallow.
324
943000
2000
họ dường như không thể nuốt
16:03
And these, to me, are the analogy for the car seats.
325
945000
4000
và đối với tôi, nó tương tự như
những chiếc ghế
những chiếc ghế
16:07
People would look at these and say, "Man, this thing is so big
326
949000
4000
mọi người nhìn vào vào nói:
ồ, nó quá lớn và quá khó để nuốt.
ồ, nó quá lớn và quá khó để nuốt.
16:11
and so hard to swallow. If this doesn't make me feel better,
327
953000
2000
Nếu nó không khiến tôi tốt hơn
16:13
you know, what possibly could?"
328
955000
3000
thì làm gì có thứ nào làm được chứ?
16:16
And it turned out that most people wouldn't come back,
329
958000
2000
Và nó chỉ ra rằng phần lớn mọi người
không quay lại và nó có tác dụng.
không quay lại và nó có tác dụng.
16:18
because it worked. But every once in a while,
330
960000
3000
Nhưng trong một vài trường hợp
16:21
there was still a patient convinced that he was sick,
331
963000
5000
vẫn có những bệnh nhân than phiền rằng
họ vẫn ốm và quay lại.
họ vẫn ốm và quay lại.
16:26
and he'd come back. And my dad had a third jar of pills.
332
968000
3000
Cha tôi đưa họ
bình thuốc giả thứ 3
bình thuốc giả thứ 3
16:29
And the jar of pills he had, he said,
333
971000
2000
và bình đó như ông nói
16:31
were the tiniest little pills he could find,
334
973000
3000
là loại thuốc nhỏ nhất mà họ có
thể tìm thế
thể tìm thế
16:34
so small you could barely see them.
335
976000
2000
nhỏ đến mức mà dường như
họ không thấy chúng.
họ không thấy chúng.
16:36
And he would say, listen, I know I gave you that huge pill,
336
978000
2000
Và ông nói: "Nghe này, tôi đưa bạn
hũ thuốc to
hũ thuốc to
16:38
that complicated, hard-to-swallow pill before,
337
980000
4000
rất khó để nuốt lúc trước
16:42
but now I've got one that's so potent,
338
984000
2000
nhưng giờ, tôi có một lọ bé như thế này
16:44
that is really tiny and small and almost invisible.
339
986000
2000
nhỏ bé và gần như vô hình
16:46
It's almost like this thing here, which you can't even see."
340
988000
3000
gần như bạn không thể thấy được"
16:49
And it turned out that never,
341
991000
2000
Và hóa ra
16:51
in all the times my dad gave out this pill, the really tiny pill,
342
993000
3000
cha tôi đưa hũ thuốc đó, hũ thuốc bé
16:54
did anyone ever come back still complaining of sickness.
343
996000
3000
không một ai quay lại phàn nàn
rằng họ vẫn ốm nữa.
rằng họ vẫn ốm nữa.
16:57
So, my dad always took that as evidence
344
999000
3000
Vì thế cha tôi luôn coi đó là bằng chứng
17:00
that this little, teeny, powerful pill
345
1002000
4000
những viên thuốc nhỏ bé,
nhưng đầy sức mạnh
nhưng đầy sức mạnh
17:04
had the ultimate placebo effect. And in some sense, if that's the right story,
346
1006000
4000
cuối cùng lại có tác dụng. Trong một số
trường hợp nếu điều này đúng
trường hợp nếu điều này đúng
17:08
I think integrated car seats you will see, very quickly,
347
1010000
2000
thì chiếc ghế tích hợp bạn thấy đó,
rất nhanh
rất nhanh
17:10
becoming something that everyone has. The other possible conclusion
348
1012000
4000
sẽ trở thành thứ mà mọi người muốn.
Các kết luận khác,
có thể sau khi đến với bố tôi ba lần
có thể sau khi đến với bố tôi ba lần
17:14
is, well, maybe after coming to my father three times,
349
1016000
3000
và mang về nhà thuốc giả,
người ta vẫn thấy ốm,
người ta vẫn thấy ốm,
17:17
getting sent home with placebos, he still felt sick,
350
1019000
2000
17:19
he went and found another doctor.
351
1021000
2000
họ đi tìm bác sỹ khác.
17:21
And that's completely possible. And if that's the case,
352
1023000
2000
Điều đó hoàn toàn có thể.
Và trong trường hợp đó
Và trong trường hợp đó
17:23
then I think we're stuck with conventional car seats for a long time to come.
353
1025000
3000
thì tôi nghĩ chúng ta còn mắc kẹt
với những chiếc ghế xe ô tô
với những chiếc ghế xe ô tô
17:26
Thank you very much.
354
1028000
1000
trong 1 thời gian dài.
17:27
(Applause)
355
1029000
4000
Cảm ơn các bạn.
(vỗ tay )
17:31
(Audience: I just wanted to ask you, when we wear seatbelts
356
1033000
2000
Khán giả: tôi muốn hỏi,
khi thắt dây an toàn
khi thắt dây an toàn
17:33
we don't necessarily wear them just to prevent loss of life,
357
1035000
3000
chúng ta không chỉ đeo nó để
bảo vệ tính mạng,
bảo vệ tính mạng,
17:36
it's also to prevent lots of serious injury.
358
1038000
2000
mà còn ngăn ngừa nhiều
chấn thương nghiêm trọng
chấn thương nghiêm trọng
17:38
Your data looks at fatalities. It doesn't look at serious injury.
359
1040000
4000
Dữ liệu của bạn xem xét
các trường hợp tử vong,
các trường hợp tử vong,
mà không nhìn vào thương tích nghiêm trọng
17:42
Is there any data to show that child seats
360
1044000
2000
Có dữ liệu nào cho thấy ghế trẻ em
17:44
are actually less effective, or just as effective as seatbelts
361
1046000
3000
thực sự kém hiệu quả, hoặc chỉ hiệu quả
như dây an toàn trong trường hợp này không
như dây an toàn trong trường hợp này không
17:47
for serious injury? Because that would prove your case.)
362
1049000
2000
Vì nó có thể
chứng minh phân tích của bạn
chứng minh phân tích của bạn
17:49
Steven Levitt: Yeah, that's a great question. In my data, and in another data set
363
1051000
3000
Đó là câu hỏi hay. Trong dữ liệu của tôi
và các dữ liệu khác
và các dữ liệu khác
17:52
I've looked at for New Jersey crashes,
364
1054000
3000
mà tôi thấy ở New Jersey,
17:55
I find very small differences in injury.
365
1057000
4000
có sự khác biệt nhỏ trong thương tích.
Vì thế sự khác biệt
không đáng kể về mặt thống kê
không đáng kể về mặt thống kê
17:59
So in this data, it's statistically insignificant differences
366
1061000
2000
18:01
in injury between car seats and lap-and-shoulder belts.
367
1063000
4000
trong thương tích giữa ghế ô tô
và dây an toàn lưng-vai
và dây an toàn lưng-vai
Trong dữ liệu ở New Jersey lại khác
18:05
In the New Jersey data, which is different,
368
1067000
1000
18:06
because it's not just fatal crashes,
369
1068000
3000
bởi nó không chỉ là tai nạn
gây tử vong
gây tử vong
18:09
but all crashes in New Jersey that are reported,
370
1071000
2000
mà là tất cả tai nạn ở New Jersey
được báo cáo.
được báo cáo.
18:11
it turns out that there is a 10 percent difference in injuries,
371
1073000
3000
Nó chỉ ra sự khác biệt 10%
trong thương tích
trong thương tích
18:14
but generally they're the minor injuries.
372
1076000
2000
nhưng nói chung là
thương tích nhẹ.
thương tích nhẹ.
18:16
Now, what's interesting, I should say this as a disclaimer,
373
1078000
2000
Và bây giờ, tôi nói điều này
như một sự phản bác
như một sự phản bác
18:18
there is medical literature that is very difficult to resolve with this other data,
374
1080000
5000
có những văn bản y khoa rất khó
để giải quyết dữ liệu kia
để giải quyết dữ liệu kia
18:23
which suggests that car seats are dramatically better.
375
1085000
4000
dự đoán rằng ghế xe ô tô tốt hơn
18:27
And they use a completely different methodology that involves --
376
1089000
2000
và họ sử dụng phương pháp khác nhau
bao gồm
bao gồm
18:29
after the crash occurs, they get from the insurance companies
377
1091000
3000
sau khi va chạm xảy ra,
họ nhận được từ công ty bảo hiểm
họ nhận được từ công ty bảo hiểm
18:32
the names of the people who were in the crash,
378
1094000
2000
tên người gặp tai nạn
18:34
and they call them on the phone,
379
1096000
1000
và công ty gọi cho họ
18:35
and they asked them what happened.
380
1097000
1000
và hỏi những gì xảy ra
18:36
And I really can't resolve, yet,
381
1098000
3000
và tôi không thể giải quyết ngay
18:39
and I'd like to work with these medical researchers
382
1101000
2000
tôi là việc với
nhà nghiên cứu y khoa
nhà nghiên cứu y khoa
18:41
to try to understand how there can be these differences,
383
1103000
3000
để tìm hiểu sự khác nhau như
thế nào
thế nào
18:44
which are completely at odds with one another.
384
1106000
3000
mà hoàn toàn trái ngược nhau.
18:47
But it's obviously a critical question.
385
1109000
3000
Nhưng rõ ràng đó là câu hỏi
mang tính phê bình.
mang tính phê bình.
18:50
The question is even if -- are there enough serious injuries
386
1112000
3000
Câu hỏi đặt ra là
liệu có đủ chấn thương nghiêm trọng
liệu có đủ chấn thương nghiêm trọng
18:53
to make these cost-effective? It's kind of tricky.
387
1115000
3000
để khiến chúng trở thành
chi phí hiệu quả? Điều này rất phức tạp.
chi phí hiệu quả? Điều này rất phức tạp.
18:56
Even if they're right, it's not so clear
388
1118000
2000
Kể cả nếu họ đúng,
thì nó cũng không rõ ràng
thì nó cũng không rõ ràng
18:58
that they're so cost-effective.
389
1120000
1000
rằng chúng thực sự hiệu quả
ABOUT THE SPEAKER
Steven Levitt - EconomistSteven Levitt's eye-opening Freakonomics took economic theory into the real world of suburban parenting and urban drug gangs, turning conventional wisdom upside-down.
Why you should listen
With his 2005 book Freakonomics (co-authored with Stephen Dubner, a writer who profiled him for the New York Times), Steven Levitt carried hardcore economic method into the squishy real world and produced a pop-culture classic. Freakonomics is both an economics textbook and a series of cautionary tales about the fallacy of conventional wisdom. Levitt examines the links between real-world events, and finds many instances where the data simply doesn't back up popular belief.
He asks provocative questions: If selling crack is so lucrative, why do dealers live with their mothers? Does parental doting really improve children's test scores? Did New York City's crime rate really drop because of police tactics (or population trends)? His controversial answers stir debate, and sometimes backlash.
Steven Levitt | Speaker | TED.com